Περί Υγείας 36

COVER.indd 21

19/1/2024 10:38:03 πμ

ADDS.indd 4

18/1/2024 2:39:39 μμ

Περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 36 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024 IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS MΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΛΗΣ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr

Υπουργείο Υγείας Νέος υπουργός ο Άδωνις Γεωργιάδης.......................................................2

COVID και ιώσεις Πώς θα εμποδιστεί η εξάπλωσή τους στα σχολεία...............................4

Χαμηλές θερμοκρασίες Γιατί μπορεί να είναι θανατηφόρες...........................................................6

Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παναγιώτα Ζαχαράκη, Γιάννης Ντάνασης Συνεχίζεται η αύξηση της δραστηριότητας της COVID.......................7

Μακρά COVID Η κόπωση μπορεί να οφείλεται σε βλάβες των μυϊκών μιτοχονδρίων.........................................................8

Νικόλαος Ζίας, MD, PhD, πνευμονολόγος (ΙΑΣΩ Γενική Κλινική) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Κωνσταντίνα Κόντα ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Απαρτίζεται αποκλειστικά από συντάκτες Υγείας

Η τριπλή επιδημία γρίπης, COVID-19, RSV............................................. 10

Κωνσταντίνα Κατόπη, παιδίατρος Βήχας στα παιδιά............................................................................................. 11

RSV Τα εμβόλια μπορούν να μειώσουν

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Θάνος Δημόπουλος Παναγιώτα Ζαχαράκη Νικόλαος Ζίας Κωνσταντίνα Κατόπη Αφροδίτη Μπούτου Γιάννης Ντάνασης Θεοδώρα Ψαλτοπούλου ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Παναγιώτα Α. Αλευρίτη ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com) Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν.

100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

τις νοσηλείες και τους θανάτους................................................................ 12

Αφροδίτη Μπούτου, πνευμονολόγος, (διευθύντρια Πνευμονολογικής Κλινικής Ιπποκράτειου ΓΝ Θεσσαλονίκης) Ο ρόλος της άσκησης στις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος.............................................................. 13

Επένδυση στην καινοτομία Οι ειδικοί στον τομέα του φαρμάκου και της βιομηχανίας αναλύουν................................................................... 14

Αποτοξίνωση Προτείνεται μετά τις γιορτές....................................................................... 17

Οστεοπόρωση Πόση πρωτεΐνη πρέπει να καταναλώνετε;............................................. 18

Παχυσαρκία Το νεότερο φάρμακο για την αντιμετώπισή της........................................19

Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Θάνος Δημόπουλος Ποια εμβόλια πρέπει να κάνουν οι ενήλικες;......................................... 20

Ύπνος Η άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει.......................................................... 22

Άνοια Διατηρήστε την πλαστικότητα του εγκεφάλου και μειώστε τον κίνδυνο............................................................................... 23

Εμβόλιο γρίπης Στόχος να το κάνουν περισσότερες εγκυμονούσες............................ 24

Συμβουλές Πώς να παραμείνουμε γεροί και υγιείς τον χειμώνα........................... 25

Edito

COVID, γρίπη, RSV καραδοκούν…

Ο

ι γιορτές μπορεί να πέρασαν, ω σ τό σο, ακόμη δε ν μπήκαμε σ την «καρδιά» του χειμώνα. Οι χαμηλότερες θερμοκρασ ίες της χρονιάς βρίσ κον ται μπροσ τά μας, ε πομέ νω ς, είναι σ ημαν τικό, ειδικά οι άν θρ ωποι με ασ θε νέσ τερο ανο σοποιητικό, να παίρνουν τα μέτρα του ς. Ταυτόχρονα, ο φετινός χειμώνας σ τιγματίσ τηκε από την εκ νέου έξαρση κρουσμάτων κορωνοϊού. Μαζί με τους ιούς γρίπης Α και Β, καθώς και τον αναπνευσ τικό συγκυτιακό ιό (RSV ) δημιούργησαν ένα ιϊκό… κοκτέιλ, το οποίο έπληξε μεγάλο μέρος του πληθυσμού και αύξησε την πίεση σ τα νοσοκομεία. Η λύση για την αντιμετώπιση όλων των παραπάνω είναι απλή: ο εμβολιασμός. Ειδικά οι ηλικιωμένοι, καθώς και όσοι ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, θα πρέπει να λαμβάνουν κάθε χρόνο την επικαιροποιημένη δόση του εμβολίου, τόσο για την COVID-19, όσο και για την γρίπη. Εξάλλου, «ο κορωνοϊός ήρθε εδώ για να μείνει» όπως δήλωσε και ο νέος υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος αντικατέσ τησε σ τις αρχές του έτους τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Στο πλαίσιο αυτό, ο νέος υπουργός προανήγγειλε την έναρξη καμπάνιας για την προώθηση των εμβολιασμών κατά του κορωνοϊού, ενώ σε μια κίνηση ειρήνευσης, όπως τη χαρακτήρισε, ανακοίνωσε και τη διαγραφή των προσ τίμων που επιβλήθηκαν σ τους ηλικιωμένους ανεμβολίασ τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Φυ σ ικά, ιδιαίτερα προσεκτικοί θα πρέπει να είμασ τε και με τον περιορισμό της ε ξά πλω σ ης της COVID -19 και των ιώ σεων σ τα σ χολ εία, ε πομέ νω ς, τόσο οι μαθητές όσο κι οι καθηγητές α λλά και το υπόλοι πο προσωπικό θα πρέ πει να τηρούν με ευλά βεια όλα τα προληπ τικά μέτρα. Τέλος, μετά την περίοδο των γιορτών και τη «χαλάρωση» που αυτή φέρνει σ τις διατροφικές μας συνήθειες, είναι απαραίτητο να μπούμε σε μια περίοδο αποτοξίνωσης. Στο τεύχος που κρατάτε σ τα χέρια σας θα βρείτε προτάσεις για τις τροφές που θα πρέπει να εντάξετε σ τη δίαιτά σας, ώσ τε να απαλλάξετε το σώμα σας από τις τοξίνες. Καλή ανάγνωση Από τη σύνταξη

| περί υγείας |

EDITO_PY36_R.indd 1

1

18/1/2024 2:40:02 μμ

Ανέλαβε ο νέος υπουργός Yγείας Άδωνις Γεωργιάδης Πραγματοποιήθηκε στις αρχές Ιανουαρίου, η τελετή παράδοσης-παραλαβής του Υπουργείου Υγείας. Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

K

ατά την τελετή παράδοσης-παραλαβής του Υπουργείου παρευρέθηκαν η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, οι υφυπουργοί Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος και Μάριος Θεμιστοκλέους, η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας Φωφώ Καλύβα, η γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Λίλιαν Βενετία Βιλδιρίδη κι ο γενικός γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού, Άρης Αγγελής. Μετά την ολοκλήρωση της τελετής παράδοσηςπαραλαβής ο νέος υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης δήλωσε: «Καλή χρονιά, με υγεία. Φαντάζομαι ότι πολλοί εδώ μέσα αντιλαμβάνεστε τη συγκίνησή μου να επιστρέφω στο Υπουργείο Υγείας μετά από 10 ακριβώς χρόνια. Η προηγούμενή μου θητεία εδώ ήταν σε μία πολύ δύσκολη περίοδο. Ήμασταν στην καρδιά του μνημονίου. Είχαμε την υποχρέωση μεγάλων περικοπών. Επώδυνων μεταρρυθμίσεων. Αυτά τα πράγματα δυστυχώς δεν γίνονται εύκολα κι όχι χωρίς συγκρούσεις. Ευτυχώς, σήμερα, έχω την τύχη να παραλαμβάνω ένα Υπουργείο Υγείας σε εξαιρετικά καλύτερη κατάσταση απ’ ότι ήταν τότε, σε μία χώρα που είναι σε εξαιρετικά καλύτερη κατάσταση, απ’ ότι ήταν τότε, και με δημοσιονομικά τελείως διαφορετικά απ’ ότι ήταν τότε κι έτσι, ευτυχώς, δεν έχουμε την ανάγκη να κάνουμε αυτού του τύπου τις πολιτικές. Δεν σας κρύβω ότι έχω ήδη υπάρξει υπουργός αρκετές φορές πια, όχι όσο ο Μιχάλης, αλλά κάτι έχω κάνει κι εγώ. Κάνω μία παρένθεση εδώ. Η πρώτη μου θητεία σε κυβερνητικό σχήμα έγινε στην Κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου. Ήμουν υφυπουργός Ανάπτυξης Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Αλιείας με υπουργό Ανάπτυξης τον κύριο Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Ήταν το πρώτο μου «αφεντικό» δηλαδή στην Κυβέρνηση κι έκτοτε η αλήθεια είναι ότι ταιριάξανε πολύ τα χνώτα μας, διότι ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης υπήρξε για μένα ένας πραγματικός συνεργάτης που κάλυπτε τα νώτα μου και που ήξερε να με καθοδηγεί σωστά στα πρώτα μου βήματα σε μία πραγματικά δύσκολη περίοδο και θέλω πολύ να τον ευχαριστήσω για αυτό. Η αλήθεια είναι ότι διατηρήσαμε αυτή τη φιλία όλη αυτή τη δεκαετία. Συνυπήρξαμε και στην Κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου και από την αρχή της Κυβέρνησης Μητσοτάκη. Και είμαι βέβαιος πως, αν έχουμε υγεία, γιατί αυτά τα αποφασίζουν οι υπέρτερες ημών δυνάμεις, θα συνυπάρξουμε και σε άλλα Υπουργεία στο μέλλον κι η Κυβέρνησή μας θα πηγαίνει από το καλό στο καλύτερο κι η Ελλάδα από το καλό στο καλύτερο. Εδώ, βλέπω πολλά γνώριμα πρόσωπα κι από τον υπηρεσιακό χώρο του Υπουργείου. Ανθρώπους που πολύ τους αγάπησα. Πιστεύω και εκείνοι να με αγάπησαν.

2

Και από τον χώρο των μέσων μαζικής επικοινωνίας, όπου διαχειριζόμασταν μαζί τότε όλη τη μεγάλη φασαρία. Ξέρετε η θητεία μου τότε στο Υπουργείο Υγείας κράτησε μόνο ένα χρόνο, αλλά μου φάνηκε λες και ήμουν μια πενταετία. Ήταν ένας πυκνός πολιτικά χρόνος. Έρχομαι, λοιπόν, διαδεχόμενος έναν άξιο υπουργό. Ασφαλώς θα συνεχίσουμε όλες τις μεταρρυθμίσεις, τις οποίες έχετε ξεκινήσει και θα τις ολοκληρώσουμε με προσήλωση στον σκοπό που παραμένει ένας και κοινός: να παρέχουμε όσο το δυνατόν τις καλύτερες υπηρεσίες υγείας στους συμπολίτες μας που τις έχουν απόλυτη ανάγκη κι είναι ηθική μας υποχρέωση και πολιτική μας υποχρέωση να βρούμε τον τρόπο να τους τις παρέχουμε όσο μπορούμε καλύτερα. Πάνω λοιπόν σε αυτά τα βήματα θα συνεχίσουμε. Έχω πλήρη συνείδηση ότι αυτό δεν είναι ένα εύκολο Υπουργείο. Βλέπω απέναντι τη φίλη μου, Ματίνα Παγώνη, στην οποία είναι γνωστό ότι έχω διαχρονική αδυναμία κι έχουμε μια σχέση αγάπης και πάθους ορισμένες φορές. Εκείνη, στη διεκδίκηση των αιτημάτων των γιατρών, εμείς ως πολιτική ηγεσία στην προσπάθεια να ισορροπήσουμε μεταξύ των αιτημάτων και των δυνατοτήτων του κράτους. Θα έχουμε παρόμοιες σκηνές και στο μέλλον, αγαπητή Ματίνα, αλλά θα το κάνουμε πάντα με εντιμότητα. Και δεν σας κρύβω ότι αισθάνομαι μεγάλη χαρά που είναι παρών σήμερα κι ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο γιατρός Μάκης Σιάσος και πρώην πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Παλαιότεροι μπορεί να θυμάστε ότι ο κύριος Σιάσος ήταν από τους άμεσούς μου συνεργάτες, όταν ήμουν υπουργός Υγείας εδώ, καθώς του είχα αναθέσει όλη

την πλευρά των πανεπιστημιακών νοσοκομείων και των μεταρρυθμίσεων που έπρεπε να κάνουμε προς εκείνη την κατεύθυνση τότε. Θέλω να ξέρετε ότι έχω συνείδηση των προβλημάτων. Έχουμε να πάρουμε και δύσκολες αποφάσεις, δεν είναι όλα ευχάριστα. Αποφάσεις που έχουν να κάνουν με το clawback και με το rebate, με τον τρόπο που θα εφαρμόσουμε τις μεταρρυθμίσεις σε όλους αυτούς τους χώρους και που δεν είναι πάντα ευχάριστες. Όμως, θέλω να ξέρετε ότι έρχομαι με πολύ μεγάλο κέφι στο Υπουργείο Υγείας. Είναι σαν να γυρίζω κάπου, στον φυσικό μου χώρο υπό μία έννοια…. …Πρέπει να εντείνουμε την προσπάθειά μας για τον εμβολιασμό. Έχουμε μείνει λίγο πίσω. Κάπως ξεχάσαμε ως κοινωνία την πανδημία, αλλά η πανδημία είναι παρούσα. Θα πρέπει να τρέξουμε τις μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, η δουλειά ξεκινάει από αύριο». u

| περί υγείας |

ypourgeio ygeias_L.indd 2

18/1/2024 2:40:31 μμ

Boehringer Ingelheim: Θεμελίωση νέας πτέρυγας του εργοστασίου στο Κορωπί ημαντική επένδυση του ομίλου της Boehringer Ingelheim GmbH, που αφορά στη μονάδα παραγωγής νέων καινοτόμων φαρμάκων, καθώς επίσης και στην παραγωγή αντιδιαβητικών σκευασμάτων σε φιαλίδια για την αγορά της Αμερικής, φέρνει νέες θέσεις εργασίας, ενώ το εργοστάσιο της εταιρείας στο Κορωπί μετατρέπεται σε ένα κέντρο εξαγωγών ακόμα μεγαλύτερο, με ένα δίκτυο που θα ξεπερνά τις 100 χώρες. Η θεμελίωση της νέας πτέρυγας πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2024, παρουσία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου της Boehringer Ingelheim, Humbertus von Baumbach. Σημειώνεται ότι ένα από τα σημαντικότερα εργοστάσια του ομίλου της Boehringer Ingelheim GmbH για την παραγωγή φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση, είναι το εργοστάσιο στο Κορωπί. Εκεί, παράγονται και συσκευάζονται φάρμακα, τα οποία εξάγονται σε πάνω από 90 χώρες. Ο πρωθυπουργός εξέφρασε τη χαρά και την ευχαρίστηση που βρέθηκε ξανά στις εγκαταστάσεις της εταιρείας και μάλιστα για έναν τόσο σημαντικό λόγο: «Σήμερα είμαι εδώ –είχα ξαναμιλήσει από το ίδιο βήμα πριν από περίπου 2,5 χρόνια– για να συνδράμω στη θεμελίωση μιας νέας μονάδας παραγωγής που όπως ακούσαμε από τους ειδικούς θα είναι μια από τις τεχνολογικά προηγμένες στην Ευρώπη. Είναι ένας στόχος, τον οποίον ασπαζόμαστε κι εμείς ως πολιτεία, γιατί έχουμε ως κεντρικό σκοπό, στρατηγικό στόχο, να καταστήσουμε την πατρίδα μας σημείο αναφοράς για τη βιοφαρμακευτική βιομηχανία. Είναι ένας στόχος φιλόδοξος, είναι όμως εφικτός. Αποδεικνύεται, ήδη, από την επιλογή της Boehringer να επενδύσει ακόμα περισσότερο σε αυτή τη μονάδα, να την καταστήσει ένα κέντρο παραγωγής των πιο εξελιγμένων, των πιο καινοτόμων, των πιο στρατηγικών της φαρμάκων». Ο κ. Von Baumbach, αφού καλωσόρισε και ευχαρίστησε με τη σειρά του τους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση ανέφερε: «Η σημερινή θεμελίωση της νέας πτέρυγας του εργοστασίου σηματοδοτεί άλλη μια κομβική στιγμή στην ανάπτυξη και την παρουσία μας στην Ελλάδα κι έρχεται ως ένδειξη αναγνώρισης της ομάδας εδώ στο Κορωπί, αλλά και δέσμευσης της εταιρείας στη χώρα σας, η οποία γίνεται μέλος και μέρος στο παγκόσμιο δίκτυο εφοδιασμού της Boehringer Ingelheim. Και συνέχισε: «Σήμερα είναι μια καλή μέρα από πολλές απόψεις: Είναι μια καλή μέρα για τους ασθενείς στην Ελλάδα, αλλά και για τους ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Είναι μια καλή μέρα για την οικονομία της χώρας και είναι μια καλή μέρα για την Boehringer Ingelheim. Η τελευταία μας επένδυση, εδώ, στο Κορωπί αποτελεί μέρος ενός μακροπρόθεσμου επενδυτικού σχεδίου για αυτόν τον τόπο, ο οποίος συνεχίζει να αναβαθμίζει και να επεκτείνει την παραγωγή καινοτόμων και πρωτοποριακών θεραπειών σε ορισμένους από τους βασικούς θεραπευτικούς τομείς μας, όπως η ψυχική υγεία, η πνευμονική ίνωση και η καρδιοπάθεια, καθώς και νεφρικά-μεταβολικά νοσήματα. Η νέα επένδυση θα δημιουργήσει 110 επιπρόσθετες θέσεις εργασίας στην παραγωγική μας μονάδα και θα μας επιτρέψει

Boehringer Ingelheim_R.indd 19

publi

Σ

Η νέα επένδυση 120 εκ. ευρώ θα δημιουργήσει 110 επιπρόσθετες θέσεις εργασίας.

να αυξήσουμε την παραγωγική ικανότητα έως και 35%, ενώ θα μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε περισσότερους από 8 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως». Ο κ. Σάββας Αδάμος, ο οποίος ανέλαβε τη θέση του διευθυντή του εργοστασίου με την έναρξη του νέου χρόνου (1/1/2024), μιλώντας για τη σημασία της επένδυσης της νέας πτέρυγας του εργοστασίου δήλωσε: «Σήμερα γιορτάζουμε το πρώτο βήμα σε ένα έργο ορόσημο, που μετατρέπει σε πραγματικότητα τη συνεχιζόμενη και ακλόνητη δέσμευση του εργοστασίου μας στην ανάπτυξη αλλά με καινοτομία και ποιότητα. Στη νέα παραγωγική μονάδα θα παράγονται καινοτόμα φάρμακα και θα ενταχθούν προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες, με αυτόνομες (έξυπνες) διαδικασίες παραγωγής, εντάσσοντας σε αυτές τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, διαβαίνοντας έτσι το κατώφλι του Industry 4.0. Επίσης, η ανάπτυξη φέρνει και πρόσθετες ανάγκες, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας επιστημονικής κατάρτισης, με ευκαιρίες για υψηλή εξειδίκευση, που απαιτούν νέες επενδύσεις. Στον ρόλο οικοδεσπότη, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Boehringer Ingelheim Ελλάδος, Δημήτρης Αναγνωστάκης, αφού καλωσόρισε τους καλεσμένους και ευχαρίστησε τους συναδέλφους και εργαζόμενους για τη μεγάλη συνεισφορά τους στα σημαντικά επιτεύγματα της εταιρείας, απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό ανέφερε: «Κύριε πρωθυπουργέ πριν από 3 χρόνια σας υποδεχτήκαμε, για πρώτη φορά, και σας παρουσιάσαμε το τότε επενδυτικό μας πλάνο της τάξης των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Σήμερα λοιπόν, είμαστε ξανά εδώ και βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσουμε ότι το 2022 οι εξαγωγές από το εργοστάσιο αυτό έφτασαν τα 1,024 δισ. ευρώ, –όπως είχαμε τότε προαναγγείλει ότι αναμέναμε– νούμερο που αντιστοιχεί στο 41% των συνολικών εξαγωγών του φαρμάκου». «Η νέα αυτή επένδυση είναι απόρροια της έρευνας της εταιρείας μας στην ανεύρεση καινοτόμων θερα-

πειών σε ανεξερεύνητους τομείς που υπάρχουν ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες, όπως αυτός της ψυχικής υγείας, για την οποία κύριε πρωθυπουργέ γνωρίζουμε πόσο ευαίσθητη είναι και πόσο μεγάλη προτεραιότητα δίνει η κυβέρνηση σας σε αυτόν τον τομέα που αρχίζει να αποτελεί μάστιγα για την κοινωνία μας. Έτσι, το εργοστάσιο της Boehringer Ingelheim στο Κορωπί μετατρέπεται σε ένα κέντρο εξαγωγών ακόμα μεγαλύτερο, με ένα δίκτυο που θα ξεπερνά τις 100 χώρες. Παράλληλα, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας τόσο άμεσες όσο κι έμμεσες. Με στοιχεία του διεθνούς οργανισμού Wifor για το 2021, μια θέση εργαζόμενου της Boehringer υποστηρίζει 5,82 έμμεσες θέσεις εργασίας για την ελληνική οικονομία» συμπλήρωσε. *Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν, μεταξύ των διακεκριμένων προσκεκλημένων, ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης κι ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, οι οποίοι συμμετείχαν στην τελετή θεμελίωσης. u

18/1/2024 2:40:57 μμ

Τα μέτρα που εμποδίζουν την εξάπλωση των ιώσεων και της COVID στα σχολεία

K

Είναι απαραίτητη η υιοθέτηση ορισμένων συνηθειών από μαθητές, καθηγητές και λοιπό προσωπικό για τον περιορισμό της διασποράς.

αθώς οι μαθητές έχουν επιστρέψει στα σχολεία μετά τις γιορτές, πολλοί ανησυχούν για τα παιδιά τους καθώς και για την αυξημένη μετάδοση της COVID-19 κι των άλλων ιώσεων. Ήδη οι αναπνευστικές ασθένειες βρέθηκαν σε πολύ υψηλά επίπεδα με πολλά άτομα να υποφέρουν είτε από γρίπη, είτε από συγκυτιακό ιό (RSV) είτε από κορωνοϊό, κάτι που έχει ασκήσει πίεση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Μάλιστα, ο αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης έχει κάνει λόγο για τη «μεγαλύτερη έξαρση από το καλοκαίρι του 2022». Γράφει ο Να σημειωθεί ότι υπάρχει και Ζήσης Ψάλλας μια πανευρωπαϊκή έξαρση του διεισδυτικού στρεπτόκοκκου (iGAS). Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΔΥ, η κεραυνοβόλος μορφή του στρεπτόκοκκου, δηλαδή, ο διεισδυτικός στρεπτόκοκκος τύπου Α (iGAS) ήταν αιτία θανάτου για 21 άτομα στην Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο. Η πλειονότητα των περιπτώσεων του στρεπτόκοκκου είναι ιάσιμη, εφόσον χορηγηθούν έγκαιρα αντιβιοτικά, διαφορετικά παράγεται μια τοξίνη, η οποία κυκλοφορεί στο αίμα κι οδηγεί σε σηψαιμία. Ενώ οι ψυχροί μήνες είναι συνώνυμοι με τους ιούς του αναπνευστικού, σε αντίθεση με τη γρίπη και τον RSV που αυξάνονται πάρα πολύ το φθινόπωρο και τον χειμώνα, η COVID-19 δεν έχει καθορισμένη τέτοια περίοδο. Τα ξεσπάσματα της COVID-19 μπορούν να χτυπήσουν άνοιξη και καλοκαίρι, εξίσου κι ενώ η ασθένεια θα μπορούσε να εγκατασταθεί με ένα πιο προβλέψιμο μοτίβο στο μέλλον, αυτό πιθανότατα δεν θα συμβεί το 2024. Η COVID-19 είναι διαφορετική και για την ώρα τουλάχιστον, δεν είναι στον ίδιο βαθμό εποχική όσο άλλες ιώσεις. Τα σχολεία διαδραματίζουν ρόλο στην εξάπλωση των ιώσεων, αλλά σύμφωνα με τον κ. Μαγιορκίνη δεν είναι αυτά που οδηγούν την πανδημία του κορωνοϊού. Tο άνοιγμα τους θεωρείται ότι μπορεί να πυροδοτήσει έως και 20% έξαρση των ιώσεων, αλλά ακόμα κι έτσι θεωρείται ότι είμαστε μακριά από θέματα υποχρεωτικότητας.

αποφευχθεί η εξάπλωση των λοιμώξεων. Μια έρευνα στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι τα σχολεία, χωρίς απαίτηση μάσκας στους εσωτερικούς χώρους, αντιμετώπιζαν ως και 3,5 φορές περισσότερα περιστατικά. Ένα άλλο παράδειγμα προέρχεται από την Αγγλία, όπου, στην αρχή της σχολικής χρονιάς και μέσα σε ένα μήνα, οι τυχαίες δοκιμές έδειξαν ότι το 8% των παιδιών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και το 3% των παιδιών προσχολικής ηλικίας και δημοτικού είχαν ενεργή λοίμωξη –παρά τους εμβολιασμούς των ενηλίκων. Τα υψηλά επίπεδα εμβολιασμού στους ενήλικες δεν επαρκούν για την προστασία των παιδιών, επειδή τα παιδιά μεταδίδουν εύκολα τον ιό μεταξύ τους. Προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης των λοιμώξεων του αναπνευστικού στο σχολικό περιβάλλον συστήνεται η τήρηση βασικών μέτρων από καθηγητές, μαθητές και λοιπό προσωπικό: n Τακτικό πλύσιμο των χεριών, ειδικά όταν αυτά είναι εμφανώς λερωμένα (σαπούνι και νερό), καθώς επίσης πριν και μετά την προετοιμασία και τη χορήγηση γεύματος ή τη χρήση τουαλέτας. Το πλύσιμο των χεριών με υγρό σαπούνι και νερό, για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, πρέπει να ακολουθείται από προσεκτικό στέγνωμα με χάρτινες χειροπετσέτες μιας χρήσης κι απόρριψή τους στους κάδους απορριμμάτων. n Εφαρμογή αλκοολούχου αντισηπτικού διαλύματος. n Καλός αερισμός των εσωτερικών χώρων διδασκαλίας. Προτείνεται να ανοίγουν τα παράθυρα, τακτικά, για τη βελτίωση του αερισμού. n Αποφυγή ανεπαρκώς αεριζόμενων χώρων με συνωστισμό ατόμων (π.χ. διάδρομοι, σκάλες, χρήση ασανσέρ).

Αποφυγή συγκεντρώσεων πολλών ατόμων και τήρηση φυσικών αποστάσεων. n Αποφυγή αγγίγματος προσώπου, μύτης, ματιών και στόματος. n Βήχας ή φτάρνισμα στον αγκώνα ή σε χαρτομάντιλο. Σε περίπτωση που χρησιμοποιηθεί χαρτομάντιλο, θα πρέπει να πεταχτεί προσεκτικά μετά από μία μόνο χρήση και να ακολουθήσει πλύσιμο των χεριών. n Εάν κάποιος/α μαθητής/-τρια παρουσιάζει συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού (πονόλαιμο, βήχα, καταρροή) ή έχει θετικό αποτέλεσμα εργαστηριακού ελέγχου για αναπνευστικό παθογόνο όπως SARS-CoV-2, ιό γρίπης ή RSV, συστήνεται να παραμείνει στο σπίτι και να περιορίσει τις επαφές του με άλλα άτομα. Η παραμονή στο σπίτι μέχρι την υποχώρηση ή τη βελτίωση των συμπτωμάτων και την ολοκλήρωση τουλάχιστον 24 ωρών από την πλήρη υποχώρηση του πυρετού (χωρίς τη λήψη αντιπυρετικών σκευασμάτων) κρίνεται αναγκαία – μέχρι 5 ημέρες είναι δικαιολογημένες οι απουσίες λόγω κορωνοϊού. Η υποπαραλλαγή του κορωνοϊού JN.1 ή «Pirola» που τείνει να κυριαρχήσει σε πολλές χώρες έχει πολύ αυξημένη μεταδοτικότητα, αλλά ο πρόσθετος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία αξιολογείται επί του παρόντος ως χαμηλός. Για παράδειγμα, ενώ στις 5 Ιανουαρίου, η JN.1 εκτιμάται ότι αντιστοιχούσε περίπου στο 62% του συνόλου των στελεχών του κορωνοϊού, ο αριθμός των νοσηλειών ήταν 22% χαμηλότερος, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος κι οι θάνατοι ήταν 38% λιγότεροι. u n

Τα μέτρα για ασφαλή σχολεία Τα καλά νέα είναι ότι ορισμένα απλά μέτρα μπορούν να κάνουν τα σχολεία ασφαλή. Όταν οι μαθητές κι οι δάσκαλοι φορούν μάσκες στο σχολείο, ένα μεγάλο μέρος της μετάδοσης αποτρέπεται. Αυτό, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, καθώς οι μάσκες είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους, για να

4

| περί υγείας |

metra iwsewn kai covid se sxoleia - psallas_L.indd 4

18/1/2024 2:41:24 μμ

ADDS.indd 6

18/1/2024 2:41:59 μμ

Γιατί οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να είναι θανατηφόρες

O

Ειδικά το χιόνι κρύβει περισσότερους καρδιαγγειακούς κινδύνους.

ι κρύες θερμοκρασίες του χειμώνα μπορεί να γίνουν θανατηφόρες. Μάλιστα η έρευνα δείχνει ότι περισσότεροι άνθρωποι στο βόρειο ημισφαίριο πεθαίνουν από καρδιακή προσβολή την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου από ό,τι οποιαδήποτε άλλη εποχή του χρόνου. Αν κι η επίγνωση των συμπτωμάτων ενός καρδιακού επεισοδίου κι η λήψη μέτρων δεν είναι θέμα εποχής, τον χειμώνα απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή. Μια σειρά από επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν αυτό το θανατηφόρο φαινόμενο. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «Circulation», το κορυφαίο περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, ανέφερε ότι περισσότεροι καρδιακοί θάνατοι συμβαίνουν στις ΗΠΑ στις 25 Δεκεμβρίου από ό,τι οποιαδήποτε άλλη ημέρα του έτους, ακολουθούμενες από τις 26 Δεκεμβρίου και την 1η Ιανουαρίου. Σε μια μελέτη του «British Medical Journal» που ανασκόπησε δεδομένα για περισσότερα από 16 χρόνια για τα καρδιακά επεισόδια μεταξύ των ανθρώπων στη Σουηδία, υπήρξε συνολική αύξηση 15% στα εμφράγματα κατά τη διάρκεια των χειμερινών διακοπών. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα καρδιακά επεισόδια αυξήθηκαν κατά 37% στις 24 Δεκεμβρίου (παραμονή Χριστουγέννων), με κορύφωση στις 22:00 και πιο συχνά σε άτομα άνω των 75 ετών και σε άτομα με διαβήτη ή προηγούμενη καρδιαγγειακή νόσο. Περιέργως, μια μελέτη που παρουσιάστηκε στη συνάντηση της British Cardiovascular Society τον Ιούνιο υποστήριξε ότι τα πιο σοβαρά

6

καρδιακά επεισόδια συμβαίνουν τη Δευτέρα, σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη μέρα της εβδομάδας. Η θερμοκρασία παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιβίωσή μας και την αντιλαμβανόμαστε με εξειδικευμένους αισθητηριακούς υποδοχείς που ονομάζονται θερμοϋποδοχείς. Πρόκειται για ελεύθερες νευρικές απολήξεις που βρίσκονται στο δέρμα και μεταδίδουν σήματα στον νωτιαίο μυελό και στον θάλαμο του εγκεφάλου. Διαφορετικοί θερμοϋποδοχείς είναι υπεύθυνοι για την επεξεργασία των ψυχρών και θερμών ερεθισμάτων. Ο χειμωνιάτικος καιρός αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, λόγω της περιορισμένης ροής αίματος, καθώς οι αρτηρίες συστέλλονται σε χαμηλές θερμοκρασίες. Ειδικά το χιόνι, αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο από ό,τι πολλοί άνθρωποι νομίζουν. Πολυάριθμες μελέτες, κατά τη διάρκεια των ετών, έχουν εντοπίσει τους κινδύνους του φτυαρίσματος του χιονιού για άτομα με ή χωρίς γνωστή καρδιοπάθεια. Μια επιστημονική δήλωση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, το 2020, ανέφερε ότι το φτυάρισμα του χιονιού είναι μεταξύ των σωματικών δραστηριοτήτων που μπορεί να ασκήσουν παραπάνω στρες στην καρδιά, ειδικά μεταξύ των ατόμων που δεν έχουν συνηθίσει στην τακτική άσκηση. Ο κύριος συγγραφέας αυτής της επιστημονικής δήλωσης, ο Barry Franklin, είναι ένας από τους κορυφαίους

ειδικούς στην επιστήμη πίσω από τους καρδιαγγειακούς κινδύνους του φτυαρίσματος του χιονιού. Έχει γράψει μια σειρά από μελέτες για το θέμα, εκτιμώντας ότι εκατοντάδες άνθρωποι πεθαίνουν κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την απομάκρυνση του χιονιού κάθε χρόνο.

Το φτυάρισμα του χιονιού Το να φτυαρίσετε λίγο χιόνι μπορεί να μην φαίνεται σκληρή δουλειά. Ωστόσο, σε αντίξοες συνθήκες, που απαιτούν περισσότερη προσπάθεια, αυτή μπορεί να είναι πιο απαιτητική για την καρδιά από το να κάνετε ένα τεστ αντοχής σε διάδρομο, σύμφωνα με έρευνα του Franklin, ο οποίος είναι προληπτικός καρδιολόγος. Για παράδειγμα, μετά από μόλις δύο λεπτά φτυαρίσματος χιονιού, οι καρδιακοί παλμοί των συμμετεχόντων σε μια μελέτη ξεπέρασαν το 85% του μέγιστου καρδιακού παλμού, που είναι ένα επίπεδο κατά τη διάρκεια δοκιμών έντονης αερόβιας άσκησης. Ο Franklin αναφέρει ορισμένους τρόπους, με τους οποίους το φτυάρισμα του χιονιού επηρεάζει την υγεία της καρδιάς, οι οποίοι περιλαμβάνουν κυρίως ισομετρική ή στατική άσκηση και σύσπαση μυών, χωρίς καμία κίνηση στις γύρω αρθρώσεις. Παράλληλα, αποτελεί ως επί το πλείστον χειρωνακτική εργασία, που είναι πιο δύσκολη για την καρδιά σε σχέση με άλλες δραστηριότητες. Ενώ καταπονείστε, όταν σηκώσετε βαριά φορτία, στο φτυάρισμα του χιονιού, συχνά, κρατάτε ασυναίσθητα την αναπνοή σας, γεγονός που

προκαλεί μεγάλες αυξήσεις στον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Ακόμα, καθώς στέκεστε ακίνητοι ενώ φτυαρίζετε, το αίμα συγκεντρώνεται στα κάτω άκρα και δεν επιστρέφει στην καρδιά, η οποία χρειάζεται οξυγόνο. Η αναπνοή/έκθεση σε κρύο αέρα προκαλεί, επίσης, συστολή των αιμοφόρων αγγείων σε όλο το σώμα, αυξάνοντας δυσανάλογα την αρτηριακή πίεση, με αποτέλεσμα να συστέλλονται οι στεφανιαίες αρτηρίες (που είναι περίπου στο μέγεθος των μαγειρεμένων μακαρονιών). «Οι κινήσεις του φτυαρίσματος του χιονιού είναι πολύ επιβαρυντικές κι απαιτητικές για το σώμα σας και μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές αυξήσεις στον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή σας πίεση», δηλώνει ο Franklin. «Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η έκθεση στον κρύο αέρα μπορεί να προκαλέσει σύσπαση των αιμοφόρων αγγείων σε όλο το σώμα, ζητάτε από την καρδιά σας να κάνει πολύ περισσότερη δουλειά, σε συνθήκες που περιορίζουν την ικανότητά της. Ο αντίκτυπος του φτυαρίσματος του χιονιού είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός και κρύβει καρδιαγγειακούς κινδύνους για άτομα με καθιστική ζωή ή παχυσαρκία, διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη ή υψηλή αρτηριακή πίεση, καθώς και για άτομα που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια και είναι νυν ή πρώην καπνιστές. Όσοι εμφανίζουν αυτά τα χαρακτηριστικά, καθώς και τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση παράκαμψης ή στεφανιαίας αγγειοπλαστικής, θα πρέπει να αποφεύγουν την έντονη καταπόνηση. u Αφ.Ντ.

| περί υγείας |

xamiles thermokrasies - psallas_L.indd 6

18/1/2024 2:43:06 μμ

Συνεχίζεται η αύξηση της δραστηριότητας της COVID-19 Η άνοδος των ποσοστών νόσησης από την JN.1 την καθιστούν την πιο ευρέως κυκλοφορούσα παραλλαγή του κορωνοϊού παγκοσμίως.

T

Γράφουν οι: Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παναγιώτα Ζαχαράκη, Γιάννης Ντάνασης

ο CDC (Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων) των ΗΠΑ, δημοσίευσε μόλις στις 5 Ιανουαρίου 2024 ενημερωτικό σημείωμα, με το οποίο αναφέρει ότι η δραστηριότητα της COVID-19 συνεχίζει να αυξάνεται, καθώς ο επιπολασμός της υποπαραλλαγής JN.1 αυξάνεται. Η καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η βιολόγος, Παναγιώτα Ζαχαράκη κι ο ιατρός, Γιάννης Ντάνασης, αναφέρουν ότι προερχόμενη από την BA.2.86, η υποπαραλλαγή JN.1 είναι τώρα η πιο ευρέως κυκλοφορούσα παραλλαγή του SARS-CoV-2 στις Ηνωμένες Πολιτείες και παγκοσμίως. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η JN.1 προκαλεί σοβαρότερη νόσηση. Μέχρι τις 5 Ιανουαρίου 2024, η JN.1 εκτιμάται ότι στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύει περίπου 62% (εύρος 55-68%) από όλες τις παραλλαγές SARS-COV-2, με αύξηση από τον εκτιμώμενο επιπολασμό 44% (εύρος 39-50%) πριν από δύο εβδομάδες. Το CDC παρατηρεί, επίσης, αύξηση του επιπολασμού της JN.1 στους διεθνείς ταξιδιώτες και τα επίπεδα των ιογενών λυμάτων, καθώς και στις περισσότερες περιοχές παγκοσμίως. Οι νέες διαγνώσεις COVID-19, οι νοσηλείες κι οι θάνατοι έχουν αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες, όμως λοιμώξεις από την COVID-19 προκαλούν πλέον λιγότερο σοβαρές νοσήσεις από ό,τι νωρίτερα στην πανδημία. Τα επίπεδα μόλυνσης που μετρήθηκαν με τη χρήση των λυμάτων και της θετικότητας των διαγνωστικών τεστ, τα οποία καταγράφουν τόσο συμπτωματικές όσο και ασυμπτωματικές λοιμώξεις, είναι υψηλότερα από το προηγούμενο έτος (σήμερα εκτιμάται ότι είναι ~27% και ~17% υψηλότερα, αντίστοιχα). Τα επίπεδα ιού των λυμάτων, ειδικότερα, έχουν αυξηθεί ραγδαία τις τελευταίες εβδομάδες. Συγκριτικά, η ιατρική παρακολούθηση της COVID-19, όπως τα ποσοστά επίσκεψης σε τμήματα επειγόντων περιστατικών, έχουν επίσης αυξηθεί, αλλά σε μικρότερο βαθμό και παραμένουν 21% χαμηλότερα από ό,τι το προηγούμενο έτος. Επι-

πλέον, ο αριθμός των νοσηλειών με COVID-19 είναι 22% χαμηλότερος, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος και το ποσοστό των συνολικών θανάτων που σχετίζονται με τη νόσο είναι 38% χαμηλότερο. Αυτή η μεταβολή της σχέσης μεταξύ των επιπέδων μόλυνσης και της σοβαρότητας της ασθένειας σχετίζεται με μεγαλύτερα επίπεδα ανοσολογικής προστασίας που παρέχονται από εμβόλια, προηγούμενη μόλυνση ή και τα δύο. Πάνω από το 97% των ανθρώπων έχει φυσικά ή επαγόμενα από εμβόλια αντισώματα κατά του ιού που προκαλεί την COVID-19 (SARS-CoV-2). Αυτή η ανοσολογική προστασία μπορεί να εξασθενήσει με την πάροδο του χρόνου, αλλά τείνει να διαρκεί περισσότερο για την πρόληψη σοβαρών ασθενειών, παρά για την πρόληψη λοιμώξεων. Κατά το CDC, είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί ότι η COVID-19 κι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της, όπως το long Covid, παραμένουν σημαντικές απειλές για τη δημόσια υγεία, ειδικά για τους ανθρώπους που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας. Μερικά παραπάνω στατιστικά στοιχεία κι οδηγίες: n Οι νοσηλείες λόγω COVID-19 αυξήθηκαν στις ΗΠΑ κατά 20,4% την εβδομάδα που έληξε το έτος, στις 30 Δεκεμβρίου 2023. Την ίδια περίοδο, οι θάνατοι αυξήθηκαν κατά 12,5%, με εκείνους από COVID-19 να αντιπροσωπεύουν το 3,6% των συνολικών θανάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τα επίπεδα ιικής δραστηριότητας των λυμάτων αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση αυξήσεων μετάδοσης της COVID-19 στην κοινότητα. Επί του παρόντος παραμένουν σε υψηλά επίπεδα κι αυξάνονται σε όλες τις περιοχές. Στις 25 Δεκεμβρίου 2023, στο 66% των δειγμάτων από τα λύματα ανευρέθη η JN.1 ως κυρίαρχη υποπαραλλαγή, από 58% που ήταν τα επίπεδα της προηγούμενης εβδομάδας. n Η JN.1 δεν αυξάνεται μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και παγκοσμίως. Αυτή τη στιγμή είναι η πιο διαδεδομένη υποπαραλλαγή σε όλο τον κόσμο, αφού είναι κυρίαρχη στην Ευρώπη και ανεβαίνει κατακόρυφα και στην Ασία. n Κατά το CDC, δεν είναι αρκετοί Αμερικανοί εμβολιασμένοι, αφού μόνο το 8% των παιδιών και το 19% των ενηλίκων έχουν λάβει το επικαιροποιημένο εμβόλιο COVID-19. Μόνο το 38% των ενηλίκων ηλικίας 65 ετών και άνω αναφέρει ότι έχει λάβει αυτό το εμβόλιο, κάτι που είναι ανησυχητικό, δεδομένου ότι διατρέχει υψηλότερο κίνδυνο νοσηλείας από COVID-19. Τα επικαιροποιημένα εμβόλια για την ασθένεια αναμένεται να ενισχύσουν την προστασία έναντι της JN.1, όπως κάνουν και έναντι άλλων υποπαραλλαγών, βοηθώντας στην πρόληψη σοβαρών ασθενειών. n Οι ακόλουθες ενέργειες μπορούν να σας βοηθήσουν να προστατέψετε τον εαυτό σας και τους αγαπημένους σας από τις επιπλοκές που προκύπτουν από τη νόσο: Ελέγξτε εάν εμφανίζετε αναπνευστικά συμπτώματα ή εάν έχετε εκτεθεί στον ιό, έχοντας έρθει σε επαφή με κάποιον νοσούντα. Μιλήστε με τον γιατρό σας, σχετικά με τη θεραπεία εάν είστε θετικοί και διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο για εκδήλωση σοβαρής νόσησης. Η βελτίωση της ποιότητας του αέρα των εσωτερικών χώρων είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους πρόληψης της εξάπλωσης. Μάθετε περισσότερα σχετικά με άλλους τρόπους μείωσης της εξάπλωσης, όπως τη χρήση μάσκας, το συχνό πλύσιμο των χεριών και την αποφυγή του συνωστισμού. u n

| περί υγείας |

auxisi drastiriotitas covid_R.indd 7

7

18/1/2024 2:43:47 μμ

Μακρά COVID: Η κόπωση μπορεί να οφείλεται σε βλάβες των μυϊκών μιτοχονδρίων Οι ασθενείς με μακροχρόνια συμπτώματα παρουσιάζουν ανωμαλίες στη μυϊκή κι ανοσοποιητική τους λειτουργία.

Y

πολογίζεται ότι περίπου το 3% των ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο εμφανίζει μακροχρόνια COVID μετά από λοίμωξη COVID-19 –όταν τα συμπτώματα εξακολουθούν να υπάρχουν μετά από τέσσερις εβδομάδες. Η μακρά COVID περιλαμβάνει μια σειρά προβλημάτων υγείας που μπορεί να ξεκινήσουν ακόμα και μετά από μια ήπια λοίμωξη. Μερικά από αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν υπερβολική κόπωση, δύσπνοια, μυϊκούς πόνους κι απώλεια όσφρησης. Περίπου το 50% των μακροχρόνια πασχόντων από COVID, βιώνει συμπτώματα που ταιριάζουν με κριτήρια για τη διάγνωση της μυαλγικής εγκεφαλομυελίτιδας (σύνδρομο χρόνιας κόπωσης), μιας νευροάνοσης νόσου που χαρακτηρίζεται από εξάντληση ενέργειας, μυϊκή αδυναμία και πόνο, γνωστική δυσλειτουργία και δυσαυτονομία (η οποία επηρεάζει την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό). Ένα βασικό χαρακτηριστικό του μυαλγικής εγκεφαλομυελίτιδας είναι η αδιαθεσία μετά την άσκηση. Αυτό αναφέρεται σε επιδείνωση των συμπτωμάτων που λαμβάνει χώρα περίπου 24-48 ώρες μετά από οποιαδήποτε μορφή άσκησης –είτε αυτή είναι σωματική είτε γνωστική, ενώ μπορεί να χρειαστούν ημέρες ή εβδομάδες μέχρι να υποχωρήσει. Αυτή η κατάσταση παραμένει ένα από τα πιο εξουθενωτικά και λιγότερο κατανοητά χαρακτηριστικά τόσο της μυαλγικής εγκεφαλομυελίτιδας όσο και της μακράς COVID. Ωστόσο, μια νέα μελέτη υποδεικνύει μια πιθανή εξήγηση για το γεγονός ότι η σωματική δραστηριότητα επιδεινώνει τα μακροχρόνια συμπτώματα της COVID. Διαπίστωσε ότι τα άτομα με μακρά COVID εμφανίζουν αλλοιώσεις στη μυϊκή δομή τους. Για τη διεξαγωγή της μελέτης, οι ερευνητές ανέλυσαν βιοψίες μυών και δείγματα πλάσματος αίματος που ελήφθησαν από 25 άτομα με μακρά COVID κι από άλλα 21 άτομα που νόσησαν χωρίς μακρά συμπτώματα. Οι συμμετέχοντες και στις δύο ομάδες ήταν 41 ετών, κατά μέσο όρο, και περίπου οι μισοί ήταν γυναικείου φύλου. Τα δείγματα αίματος και μυών ελήφθησαν πριν και μετά από μια δοκιμή ελεγχόμενης ποδηλασίας. Οι συμμετέχοντες έκαναν ποδήλατο για περίπου 15 λεπτά, ξεκινώντας αργά και αυξάνοντας σταδιακά την ένταση. Κατά τη διάρκεια του τεστ ποδηλασίας, εκείνοι με μακρά COVID εμφάνισαν φτωχότερη μυϊκή δύναμη και είχαν χαμηλότερη πρόσληψη οξυγόνου, σε σύγκριση με τους υγιείς συμμετέχοντες –παρά την ίδια προσπάθεια. Αυτά τα αποτελέσματα απηχούν τα ευρήματα προηγούμενων μελετών, υποδηλώνοντας ότι τα άτομα με μακρά COVID-19 έχουν μειωμένη ικανότητα άσκησης. Όταν οι ερευνητές ανέλυσαν τα δείγματα μυών των συμμετεχόντων, διαπίστωσαν ότι εκείνοι με μακρά COVID είχαν υψηλότερο ποσοστό γλυκολυτικών μυϊκών ινών ταχείας συστολής. Αυτές οι μυϊκές ίνες μπορούν να λειτουργήσουν σε υψηλή ένταση σε σύντομες εκρήξεις, αλλά αυτό είναι ιδιαίτερα κουραστικό επειδή έχουν λιγότερα μιτοχόνδρια (οργανίδια που παρέχουν στα κύτταρα την ενέργεια που χρειάζονται, για να λειτουργήσουν σωστά). Οι ερευνητές, στη συνέχεια, διε-

8

ξήγαγαν περαιτέρω δοκιμές στα μιτοχόνδρια σε αυτές τις μυϊκές ίνες. Διαπίστωσαν ότι η άσκηση μείωσε τη μιτοχονδριακή λειτουργία στους πάσχοντες από μακρά COVID –υποδεικνύοντας ότι εκτός από μειωμένη ικανότητα άσκησης, ο μυϊκός ιστός τους είχε αποκτήσει βλάβες κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας άσκησης. Δοκιμές σε μόρια στους μύες και στο πλάσμα αποκάλυψαν, επίσης, ότι τα άτομα με μακρά COVID είχαν χαμηλότερα επίπεδα ζωτικών μορίων που απαιτούνται για τη γλυκόλυση, τη διαδικασία που χρησιμοποιούν τα μιτοχόνδρια, ώστε να παρέχουν στα κύτταρα ενέργεια. Δεν είναι η πρώτη φορά που η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία εμπλέκεται στην αδιαθεσία μετά την άσκηση. Στην πραγματικότητα, αυτό προτάθηκε για πρώτη φορά ως ο υποκείμενος μηχανισμός της μυαλγικής εγκεφαλομυελίτιδας πριν από περισσότερα από 40 χρόνια. Εάν τα μιτοχόνδρια στους μύες είναι δυσλειτουργικά, σημαίνει ότι τα μυϊκά κύτταρα δεν παράγουν αρκετή ενέργεια, για να καλύψουν τις απαιτήσεις του σώματος. Αυτό, μπορεί να εξηγήσει γιατί τα άτομα με μακρά COVID παρουσιάζουν τέτοια συμπτώματα μετά την άσκηση.

Τέλος, εξέτασαν ποια ανοσοκύτταρα υπήρχαν στον μυϊκό ιστό. Βρήκαν αυξημένους αριθμούς μακροφάγων και Τ-κυττάρων, που αμφότερα βοηθούν στην επισκευή των ιστών, στα δείγματα των ατόμων με μακρά COVID –ακόμα και πριν ασκηθούν. Αυτό, δείχνει ότι όσοι πάσχουν από μακρά COVID-19 έχουν ενεργοποιήσει τοπικά ανοσοκύτταρα στον μυϊκό ιστό τους ως απόκριση στη βλάβη των ιστών. Είναι γνωστό ότι τα μιτοχόνδρια μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή κι επίσης να καταστραφούν από φλεγμονή (η οποία μπορεί να προκληθεί από υπερδραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα). Αυτός ίσως είναι ένας λόγος για τον οποίο τα μιτοχόνδρια των ασθενών με μακρά COVID είναι δυσλειτουργικά. Η μελέτη υποστηρίζει έναν αυξανόμενο όγκο έρευνας που έχει εντοπίσει σημαντικές ανωμαλίες στη μεταβολική, μυϊκή και ανοσοποιητική λειτουργία των ατόμων με μακρά COVID, υποδηλώνοντας ότι η στόχευση των μιτοχονδρίων θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση των συμπτωμάτων. Ορισμένες ενώσεις έχει ήδη αποδειχθεί ότι επηρεάζουν θετικά τη μιτοχονδριακή λειτουργία. Μερικές από αυτές είναι διαθέσιμες ως διατροφικά συμπληρώματα, χωρίς ιατρική συνταγή, όπως το συνένζυμο Q10 (το οποίο το σώμα μας παράγει φυσικά). Ωστόσο, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν ελεγχόμενες, με εικονικό φάρμακο, δοκιμές, για να διαπιστωθεί εάν αυτές οι ενώσεις έχουν κάποια επίδραση στα μακροχρόνια Ζ.Ψ. συμπτώματα της COVID. u

Μυϊκοί «μικροθρόμβοι»

Στη συνέχεια, οι ερευνητές μελέτησαν εάν υπήρχαν συστάδες λανθασμένης αναδίπλωσης πρωτεϊνών στα δείγματα μυών. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι αυτές οι συστάδες, που ονομάζονται «μικροθρόμβοι», βρίσκονται σε αυξημένα επίπεδα στο πλάσμα ατόμων με μακρά COVID-19. Έχει προταθεί ότι οι μικροθρόμβοι μπορεί να μπλοκάρουν τα τριχοειδή αγγεία, προκαλώντας βλάβες καθώς το αίμα εισέρχεται στους ιστούς. Αυτό μπορεί, επίσης, να προκαλέσει βλάβη στα μιτοχόνδρια. Οι μελετητές έδειξαν ότι τα άτομα με μακρά COVID-19 είχαν πράγματι περισσότερους μικροθρόμβους στους μύες τους. Ακόμα, κατέληξαν στο ότι ο αριθμός των μικροθρόμβων αυξήθηκε μετά την άσκηση σε όλους τους συμμετέχοντες. Ωστόσο, δεν βρήκαν στοιχεία ότι μπλόκαραν τα τριχοειδή αγγεία.

| περί υγείας |

epikairotita - psallas_L.indd 8

19/1/2024 10:42:26 πμ

ΙΣΑ: Το εμβόλιο είναι η απάντηση στον κορωνοϊό και τη γρίπη Εξίσου σημαντική είναι κι η συνεχής επικοινωνία των νοσούντων με τους θεράποντες ιατρούς.

O

εμβολιασμός είναι ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης του κορωνοϊού και της γρίπης, ενώ απαραίτητη είναι κι η επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό για όσους νοσούν, προκειμένου να λάβουν έγκαιρα τα αντιιικά φάρμακα, σύμφωνα με όσα αναφέρει η επιστημονική επιτροπή του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ). Την επιτροπή συγκάλεσε ο πρόεδρος του ΙΣΑ, Γ. Πατούλης, με αφορμή την κορύφωση του επιδημικού κύματος της γρίπης, του κορωνοϊού, του RSV και των άλλων λοιμώξεων του αναπνευστικού. Οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την ανησυχία τους για τη χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού και τόνισαν την ανάγκη εμβολιασμού για τον SARS-Cov-2, τον ιό της γρίπης και τον πνευμονιόκκοκο.Παράλληλα, τόνισαν ότι θα πρέπει να τηρούνται σχολαστικά τα μέτρα ατομικής προστασίας, ειδικά από τις ευπαθείς ομάδες. Όσον αφορά στη χορήγηση αντιικών φαρμάκων, τονίστηκε ότι οι ασθενείς με COVID-19 και γρίπη, θα πρέπει να τα λαμβάνουν μέσα στα πρώτα 24ωρα από την έναρξη των συμπτωμάτων. Διευκρινίστηκε, επίσης, ότι τα αντιικά φάρμακα για την COVID-19 είναι ασφαλή κι αποτελεσματικά, καθώς συμβάλλουν, όχι μόνο στην αποφυγή των άμεσων επιπλοκών, αλλά και του long covid. Σχετικά με τον εμβολιασμό για τον Sars-Cov-2, οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία πρόσφατης μελέτης, αυτός προστατεύει όχι μόνο από τις άμεσες επιπλοκές, αλλά και από το long covid και τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές της νόσου. Αναφορικά με τη γρίπη, υπενθυμίζεται ότι τα άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει να εμβολιαστούν με το ενισχυμένο εμβόλιο που κυκλοφόρησε φέτος και χορηγείται με συνταγή ιατρού. Για τον RSV, επισημάνθηκε η ανάγκη να είναι ιδιαίτερα προσεχτικά τα άτομα της τρίτης ηλικίας, καθώς δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για αυτά. Επίσης, τονίστηκε ότι δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση αντιβιοτικών, τα οποία δεν έχουν αποτελεσματικότητα στις ιώσεις. Όπως τονίζει ο κ. Πατούλης : «Διανύουμε περίοδο έξαρσης του κορωνοϊού, της γρίπης κι άλλων ιώσεων του αναπνευστικού που μπορούν να βάλουν σε κίνδυνο την υγεία, ειδικά των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Είναι πολύ σημαντική, αφενός η σχολαστική τήρηση των μέτρων προφύλαξης κι αφετέρου η αξιοποίηση των όπλων που διαθέτει η επιστήμη, των εμβολίων και των αντιικών φαρμάκων. Για αυτό, ο πολίτης πρέπει να απευθυνθεί εγκαίρως στον θεράποντα ιατρό του, τόσο για τη θεραπεία του, όσο και για τον εμβολιασμό του». u

emvolio gripis kai covid-misi ADV_R.indd 17

18/1/2024 2:44:55 μμ

Τριπλή επιδημία γρίπης, COVID-19 και RSV

A

Ποια είναι τα συμπτώματα κι οι τρόποι αντιμετώπισής της;

πό τις αρχές του 2020, όταν κι έγινε γνωστή η ύπαρξη του ιού SARS-CoV-2 έχουν αλλάξει σημαντικά τα δεδομένα, ώστε μπορούμε, πλέον, εύκολα να ανιχνεύσουμε τον ιό και να τον αντιμετωπίσουμε. Το σύστημα υγείας σταδιακά αποφορτίστηκε. Φέτος το χειμώνα, όμως, προστέθηκαν παλαιοί και γνώριμοι ιοί γρίπης Α και Β κι ο αναπτυξιακός συγκυτιακός ιός (RSV), σχηματίζοντας ένα ιικό cocktail. Με βάση τα ανωτέρω, παρουσιάζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και γνωρίσματα της τριπλής επιδημίας.

Γρίπη

Η γρίπη είναι μια ιογενής λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, που οφείλεται στον ιό Influenza τύπου A, Γράφει o B ή C. Είναι εξαιρετικά Νικόλαος Ζίας μεταδοτική νόσος και MD, PhD, πνευμονολόγος μπορεί να εξαπλωθεί ΙΑΣΩ Γενική Κλινική γρηγορότερα από τον ιό SARS-CoV-2 με σημαντική επίδραση στην ανθρώπινη υγεία κι ειδικά σε άτομα υψηλού κινδύνου όπως ηλικιωμένοι, καρδιοπαθείς, άτομα με πνευμονολογικά προβλήματα, καθώς και ανοσοκατασταλμένοι. Τα συμπτώματα της γρίπης είναι η αιφνίδια εμφάνιση υψηλού πυρετού που συνοδεύεται από ρίγη, ισχυρό πονοκέφαλο, ρινική καταρροή/συμφόρηση, έντονο βήχα, μυαλγίες/αρθραλγίες, κόπωση/ατονία. Παρά το γεγονός ότι τα συμπτώματα της οξείας φάσης υποχωρούν μετά από 3-5 ημέρες, ο έντονος βήχας κι η εξάντληση μπορεί να διαρκέσουν πολύ περισσότερο (10 ή και περισσότερες ημέρες) κι είναι πιθανό να οδηγήσουν σε δευτερογενείς επιπλοκές όπως παραρρινοκολπίτιδα, βρογχίτιδα ή πνευμονία.

Θεραπεία κατ’ οίκον είναι το oseltamivir phosphate Θεραπεία κατ’ οίκον, προς το παρόν, δεν υπάρχει (Tamiflu) που μειώνει την αναπαραγωγή και εξέλιξη παρά μόνο τα γενικά μέτρα που ισχύουν για την αντιμετώπιση των ιώσεων. του ιού, αν χορηγηθεί στην αρχική φάση νόσησης. Οι οδηγίες του CDC των ΗΠΑ είναι σαφείς για τον COVID-19 τρόπο αντιμετώπισης της τριπλής επιδημίας.

H νόσηση με COVID-19 δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συ- n Οι εμβολιασμοί είναι ασφαλείς και πρέπει να στάσεις. Στην Ελλάδα βρίσκεται η υποπαραλλαγή του είναι επικαιροποιημένοι. Για πρώτη φορά υπάρκορωνοϊού, JN.1. Τα συμπτώματα είναι, συνήθως, αυτά χουν εμβόλια για τα βασικά είδη φθινοπωρινώντης γρίπης και προστίθενται η ανοσμία κι η παράταση χειμερινών ιών: γρίπης, COVID-19 και RSV (στη της κακουχίας και κόπωσης για μεγαλύτερο διάστημα. χώρα μας αναμένεται). Η περίοδος επώασης μπορεί να είναι 5 μέρες και σε n Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για τη γρίαυτό το διάστημα μπορεί να γίνει η διασπορά του ιού πη και τον κορωνοϊό που μπορούν να μειώσουν τη από ασυμπτωματικά άτομα, ιδίως τα παιδιά. σοβαρή νόσηση, τη νοσηλεία και τους θανάτους. Η δυνατότητα αντιμετώπισης της νόσου στην αρ- n Τα τεστ μπορούν να γίνουν κατ’ οίκον και να διαγνώχική της φάση σε ευάλωτους ασθενείς κατ’ οίκον, σουν έγκαιρα τις ιογενείς λοιμώξεις, ώστε να μην χορηγώντας το αντιιικό φάρμακο Nirmatrelvir και υπάρξει καθυστέρηση στην έναρξη της θεραπείας.

Ritonavir (Paxlovid) πρόσφερε αποφόρτιση στο σύ- n Μέτρα ατομικής προστασίας και ανανέωση του στημα υγείας με αποφυγή περιττών νοσηλειών και αέρα σε κλειστούς χώρους προσφέρουν ακόμα επιβάρυνσης των ΜΕΘ. ένα επίπεδο προστασίας. Η ιατρική γνώση έχει αναβαθμιστεί σημαντικά στην Έρχονται στην επικαιρότητα τα ατομικά μέτρα προαντιμετώπιση της λοίμωξης με κορωνοϊό, καθώς και στασίας που πρέπει να λαμβάνονται από πολίτες με των post / long COVID συμπτωμάτων. συνοδά νοσήματα, αλλά και από όλους μας σε χώRSV (αναπνευστικός συγκυτιακός ιός) ρους έντονου συγχρωτισμού. Πρέπει να πλένουμε Το κοινό κρυολόγημα προκαλείται από ποικιλία τα χέρια μας συχνά, να χρησιμοποιούμε αντισηπτιιών, με κυριότερους εκπροσώπους τους ρινοϊούς κό, να σκεπάζουμε το στόμα μας με χαρτομάντιλο, (Rhinoviruses) και τον αναπνευστικό συγκυτιακό όταν βήχουμε, να φοράμε μάσκα, όταν μπαίνουμε ιό (RSV). Ο ιός RSV κυκλοφορεί, συνήθως, από τα σε χώρους με πολύ κόσμο, να αποφεύγουμε την τέλη Δεκεμβρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου. Προ- επαφή, εάν είναι κάποιος άρρωστος, και να μένουμε καλεί ήπια νόσηση, η οποία μοιάζει με το κοινό σπίτι, όταν έχουμε συμπτώματα του αναπνευστικού. κρυολόγημα στους περισσότερους ανθρώπους, Από τον Αύγουστο του 2023 οι συστάσεις του CDC τους αντιιικούς εμβολιασμούς είναι: αλλά μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνος για τα μι- για n Όλοι πρέπει να λάβουν το εποχιακό εμβόλιο γρίκρά παιδιά και τους ηλικιωμένους. Τα συμπτώματα που προκαλεί είναι βήχας, καταρροή και n πης και το ανανεωμένο για COVID-19. Ενήλικοι, άνω των 60 ετών, μπορούν να λάβουν το πυρετός, αλλά η λοίμωξη μπορεί να εξελιχτεί σε εμβόλιο RSV, εφόσον ο ιατρός τους το συνιστά. βρογχιολίτιδα ή ακόμα και πνευμονία. Ο περιορισμός της ιώσεων τόσο από πλευράς μετάδοσης, όσο κι επιπλοκών βασίζεται στον έγκαιρο εμβολιασμό. Για τον ιό SARS-CoV-2 έχουν αναπτυχθεί αρκετά εμβόλια, όπως και για τους ιούς της γρίπης, με πρόσφατη εξέλιξη το «ενισχυμένο» με 4πλη αντιγονική δύναμη για προστασία ηλικιωμένων κι ευαίσθητων ομάδων. Για τον ιό RSV, πρόσφατα, πήραν έγκριση εμβόλια που ακόμα δεν έχουν κυκλοφορήσει στη χώρα μας (Arexvy και Abrysvo) και πρόκειται να δώσουν λύση σε μία βασική κατηγορία ιώσεων, ιδίως σε ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες. Το σημαντικό είναι η έννοια του εμβολιασμού να γίνει συνείδηση κι όχι εξαναγκασμός. u

10 | περί υγείας |

gripi-covid-rsv - zias (iaso)_L.indd 10

19/1/2024 10:42:42 πμ

Βήχας στα παιδιά

Ο

Πότε αποτελεί φυσιολογικό αντανακλαστικό του οργανισμού και σε ποιες περιπτώσεις χρήζει αντιμετώπισης.

βήχας αποτελεί ένα φυσιολογικό αντανακλαστικό του οργανισμού, με σκοπό να απομακρύνει από τους αεραγωγούς εκκρίσεις και σωματίδια που τον ερεθίζουν. Πρόκειται για ένα συχνό σύμπτωμα, ειδικότερα στα παιδιά της προσχολικής και σχολικής ηλικίας, που εκδηλώνεται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Αλλεργικού Άσθματος και Κλινικής Ανοσολογίας, υγιή παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να παρουσιάσουν 8-10 λοιμώξεις αναπνευστικού τον χρόνο, το 50% των οποίων θα έχει βήχα για περίπου 1 εβδομάδα, ενώ το 10-20% θα συνεχίσει να βήχει για περισσότερες από 3 εβδομάδες. Γράφει η Κωνσταντίνα Κατόπη Παιδίατρος

Πού μπορεί να οφείλεται;

Τα αίτια που προκαλούν βήχα στο παιδί ποικίλουν και εξαρτώνται από παράγοντες όπως η ηλικία, η εποχή του χρόνου, οι συνθήκες διαβίωσης κι άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες αλλά και το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού. Πιθανές αιτίες είναι οι ιογενείς λοιμώξεις αναπνευστικού (κοινό κρυολόγημα, γρίπη, μεταλοιμώδης βήχας), οι μικροβιακές λοιμώξεις των αεραγωγών ή των πνευμόνων, ερεθιστικοί παράγοντες (κρύος αέρας, καπνός, αλλεργιογόνα, άσκηση), το άσθμα, η χρόνια ρινίτιδα, η εισρόφηση ξένου σώματος, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, χρόνιες πνευμονοπάθειες, συγγενείς ανωμαλίες των αεραγωγών, η φυματίωση κι ο ψυχογενής βήχας, ο οποίος χαρακτηριστικά δεν εμφανίζεται το βράδυ.

Ποια είναι τα πιο συχνά είδη; O βήχας στο παιδί διακρίνεται σε οξύ, χρόνιο, παραγωγικό, ξηρό, υλακώδη και παροξυσμικό. Ο χρόνιος βήχας διαρκεί περισσότερο από 3-4 εβδομάδες και χρήζει διερεύνησης. Σε κάποιες περιπτώσεις οφείλεται σε επαναλαμβανόμενες ιογενείς λοιμώξεις, κυρίως τον χειμώνα, ενώ παρατηρείται και σε παιδιά που πηγαίνουν για πρώτη φορά σε βρεφονηπιακό σταθμό και δεν προλαβαίνουν να παρουσιάσουν περίοδο ύφεσης. Ο υλακώδης βήχας ακούγεται σαν γάβγισμα σκύλου και εκδηλώνεται ξαφνικά κατά τον ύπνο τις νυχτερινές ώρες. Παρατηρείται σε οξεία απόφραξη του λάρυγγα (λαρυγγίτιδα, επιγλωττίτιδα, αλλεργική αντίδραση, εισρόφηση ξένου σώματος), συνοδεύεται δε από βραχνάδα και εισπνευστικό συριγ-

μό. Είναι συχνότερος σε παιδιά κάτω των 3 ετών. Ο παροξυσμικός εμφανίζεται αιφνίδια και χαρακτηρίζεται από μια βαθιά εισπνοή που ακολουθείται από πολλαπλές ώσεις βήχα κατά την εκπνοή, τις οποίες ακολουθεί εισπνευστικός συριγμός. Τα επεισόδια είναι διαδοχικά και καταλήγουν συχνά σε εμετό ή και άπνοια στα βρέφη, οπότε τίθεται η υποψία κοκκύτη. Ο παραγωγικός βήχας οφείλεται σε συσσώρευση εκκρίσεων και επιδεινώνεται κατά την κατάκλιση. Εμφανίζεται συχνότερα κατά τη διάρκεια κοινού κρυολογήματος. Βήχας με εκπνευστικό συριγμό σημαίνει μερική απόφραξη κατώτερων αναπνευστικών οδών (βρογχιολίτιδα, άσθμα). Στο άσθμα ο βήχας επιδεινώνεται μετά από άσκηση, έντονο γέλιο ή κλάμα, κυρίως τις βραδινές ώρες. Αραιός βήχας, με επεισόδια λιγότερα από ένα το μισάωρο ή την ώρα, με έξαρση στο ξάπλωμα και στο σήκωμα, δεν υποδηλώνει συνήθως κάτι σοβαρό. Ο βήχας στα παιδιά πολύ σπάνια χρήζει εργαστηριακής διερεύνησης και συνήθως ένα καλό ιστορικό από τους γονείς κι η κλινική εξέταση αρκούν, για να τεθεί η διάγνωση και να ξεκινήσει η θεραπεία.

Πότε πρέπει να απευθυνθείτε στον γιατρό; Αν το παιδί είναι μικρότερο των 3 μηνών κι έχει και πυρετό. n Αν παρουσιάζει πόνο στο στήθος. n Αν εμφανίζει σημεία αναπνευστικής δυσχέρειας – δύσπνοια (δυσκολία στην ανάσα, θορυβώδη αναπνοή ή αναπνέει πολύ γρήγορα). n Αν δυσκολεύεται να θηλάσει ή αρνείται να πιει υγρά και δείχνει αφυδατωμένο. n

Αν με το βήχα αποβάλλει αίμα. Αν βήχει ασταμάτητα. n Αν συνυπάρχει υψηλός πυρετός. n Αν ο βήχας εμφανιστεί μετά από επεισόδιο πνιγμονής κατά την ώρα της σίτισης, έστω κι αν το επεισόδιο συνέβη μέρες ή και εβδομάδες πριν. n Αν ο βήχας διαρκεί πάνω από 2 εβδομάδες. n n

Πώς αντιμετωπίζεται;

Οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν ότι ο βήχας εξυπηρετεί μια λειτουργία κι επομένως δεν είναι πάντα ωφέλιμη η καταπολέμησή του. Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία που τον προκαλεί και εξατομικεύεται σε κάθε παιδί. Όταν με τον βήχα συνυπάρχει ρινική συμφόρηση (μπουκωμένη μύτη), το πρώτο βήμα στην αντιμετώπισή του είναι η προσπάθεια αποσυμφόρησης της μύτης με συχνές ρινοπλύσεις με φυσιολογικό ορό. Κάποιες φορές γίνεται χρήση ρινικού αποφρακτήρα, με μέτρο, ή αποσυμφορητικών ρινικών spray και αντιισταμινικών φαρμάκων.

Eίναι σημαντικό το παιδί να λαμβάνει αρκετά υγρά που θα βοηθήσουν στη ρευστοποίηση των εκκρίσεων (χαμομήλι με μέλι σε παιδιά άνω του έτους, σούπες, νερό). Αποφεύγουμε να δίνουμε γάλα στο παιδί πριν την κατάκλιση, καθώς δημιουργεί περισσότερες εκκρίσεις στον φάρυγγα. Επίσης, η υγρή ατμόσφαιρα βοηθά στην εφύγρανση των βλεννογόνων και τη διευκόλυνση της αναπνοής. Συστήνεται η χρήση υγραντήρων και το μπάνιο σε περιβάλλον με υδρατμούς πριν τον ύπνο. Στον έντονο βήχα της λαρυγγίτιδας, η αγκαλιά, ο καθησυχασμός του παιδιού κι η παραμονή του σε εξωτερικό χώρο με κρύο και υγρό αέρα, συχνά αρκεί για να θεραπεύσει τον βήχα. Η θέση ύπνου σε ανάκλιση ή το μαξιλάρι ύπνου σε παιδιά άνω των 2 ετών, διευκολύνει την αναπνοή. Η χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων πρέπει να γίνεται μόνο κατόπιν οδηγίας παιδιάτρου. Μη χορηγείτε αντιβηχικά ή αποχρεμπτικά φάρμακα στο παιδί σας, ειδικά αν είναι μικρότερο των 6 χρονών. Ο ιατρός θα κρίνει, αν και πότε θα χρειαστεί να χορηγήσει αντιβίωση. Στα παιδιά με ιστορικό άσθματος, η έγκαιρη έναρξη θεραπείας με βρογχοδιασταλτικά και κορτιζόνη είναι σημαντική. Αν το παιδί σας έχει κάνει εισρόφηση ξένου σώματος απαιτείται η άμεση μεταφορά του στο νοσοκομείο. Μη βάλετε το χέρι σας στο στόμα του, για να αφαιρέσετε το αντικείμενο. Συμπερασματικά, ο βήχας αποτελεί ένα σύμπτωμα πολύ συχνό στην πορεία ιώσεων. Οι γονείς χρειάζεται να προσφέρουν ένα ήρεμο περιβάλλον στο παιδί, απαλλαγμένο από ερεθιστικούς παράγοντες και να δώσουν χρόνο στον οργανισμό να αναρρώσει. Οφείλουν να εμπιστευτούν τον παιδίατρο και να γνωρίζουν πως η πολυφαρμακία δεν είναι η λύση. u

| περί υγείας | 11

vixas sta paidia - katopi_R.indd 11

18/1/2024 2:45:47 μμ

Τα εμβόλια κατά του RSV μπορούν να μειώσουν τις νοσηλείες και τους θανάτους

T

Δύο εμβόλια, το Arexy της GSK και το Abrysvo της Pfizer, εγκρίθηκαν από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), το 2023.

α εμβόλια κατά του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) που εγκρίθηκαν πρόσφατα για άτομα άνω των 60 ετών –δεν είναι ακόμα διαθέσιμα στην Ελλάδα– θα μπορούσαν να μειώσουν δραματικά ένα σημαντικό βάρος των μεταδιδόμενων ασθενειών, εάν υιοθετηθούν ευρέως όπως τα ετήσια εμβόλια γρίπης, σύμφωνα με μια αμερικανική μελέτη. Στις ΗΠΑ ο RSV προκαλεί περίπου 60.000 έως 160.000 νοσηλείες και 6.000 έως 10.000 θανάτους ετησίως σε άτομα άνω των 65 ετών, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC). Από την 1η Δεκεμβρίου, μόνο το 14,8% των ατόμων 60 ετών κι άνω στις ΗΠΑ είχε κάνει εμβόλιο κατά του RSV, σύμφωνα με τα αρχεία του CDC. Ο RSV προκαλεί σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα μεταξύ των ηλικιωμένων παγκοσμίως, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που διατίθενται εμβόλια κατά του ιού, σύμφωνα με δήλωση της συγγραφέως Alison Galvani, καθηγήτρια Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. «Θέλαμε να κατανοήσουμε τον πιθανό αντίκτυπο του εμβολιασμού κατά του RSV όσον αφορά την αποφυγή ασθενειών, το ιατρικό κόστος, τη νοσηλεία και τους θανάτους». Ο RSV είναι ένας κοινός αναπνευστικός ιός που προκαλεί ήπια συμπτώματα κρυολογήματος στους περισσότερους ανθρώπους, οι οποίοι συνήθως αναρρώνουν σε μία ή δύο εβδομάδες. Αλλά οι ηλικιωμένοι και τα βρέφη είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν σοβαρή ασθένεια που μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή τους. Η μελέτη εξέτασε μόνο τον πιθανό αντίκτυπο και το κόστος των εμβολίων RSV για ηλικιωμένους. Κατά τη διεξαγωγή της μελέτης τους, οι ερευνητές δημιούργησαν ένα μοντέλο για τις επιπτώσεις του

RSV που περιελάμβαναν περιπτώσεις, ανά 100.000 άτομα, που χρειάζονταν εξωτερική, εσωτερική και εντατική θεραπεία και το ποσοστό θνησιμότητας για νοσηλευόμενους ασθενείς. Στη συνέχεια, υπολόγισαν το κόστος ιατρικής περίθαλψης για αυτές τις περιπτώσεις και την απώλεια παραγωγικότητας. Ανέλυσαν πώς αυτές θα μειώνονταν, εάν τα δύο τρίτα των ατόμων 60 ετών κι άνω λάμβαναν το εμβόλιο κατά του RSV –αυτή είναι η τυπική αντιγριπική κάλυψη. «Θα ήταν υπέροχο αν μπορούσαμε να πετύχουμε ακόμα υψηλότερα επίπεδα», δήλωσε η Galvani, «αλλά αν μπορούμε να το πετύχουμε αυτό για τη γρίπη, είναι λογικό να είναι εφικτό και για τον RSV». Για τη σύγκριση, οι ερευνητές ανέλυσαν επίσης τον αντίκτυπο της 100% κάλυψης εμβολιασμού κατά του RSV. Διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα της εμβολιαστικής κάλυψης κατά το πρώτο έτος θα μείωνε την περίθαλψη στα εξωτερικά ιατρεία κατά 41-54%, τις νοσηλείες κατά 57-61% και τους θανάτους που σχετίζονται με τον RSV κατά 58-61%. Η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης στο 100% θα μείωνε την περίθαλψη στα εξωτερικά ιατρεία κατά 63-81%, τις νοσηλείες κατά 87-92% και τους θανάτους κατά 87-91%. Καθώς αυτά τα εμβόλια πρόκειται να κυκλοφορήσουν, θα υπάρξουν πολλά δεδομένα για την αποτελεσματικότητά τους, ώστε να γίνουν καλύτερες αναλύσεις.

Τα παιδιά

Οι παιδίατροι, εδώ και πολλές δεκαετίες, ανάμεναν την κυκλοφορία εμβολίων για την πρόληψη του RSV, και τώρα υπάρχουν δύο. Τα εμβόλια έχουν χαιρετιστεί ως αλλαγή παιχνιδιού για τον RSV, μια ασθένεια που προκαλεί συνωστισμό των παιδιατρικών τμημάτων τους ψυχρούς μήνες, με πολλά μικρά παιδιά να νοσηλεύονται ετησίως.

Τα βρέφη που προσβάλλονται από λοίμωξη RSV εμφανίζουν σχεδόν πάντα συμπτώματα. Αυτό διαφέρει για τους ενήλικες, οι οποίοι μπορεί να προσβληθούν από τον RSV και να μην έχουν συμπτώματα. Στα πολύ μικρά βρέφη (ηλικίας κάτω των 6 μηνών), τα συμπτώματα της λοίμωξης μπορεί να περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα, μειωμένη δραστηριότητα και όρεξη, επεισόδια άπνοιας (διακοπή της αναπνοής για πάνω από 10 δευτερόλεπτα). Ο ιός μπορεί να επηρεάσει κατά τα άλλα υγιή βρέφη. Ορισμένες φορές μπορεί να προκαλέσει πνευμονία και φλεγμονή των μικρών αεραγωγών στους πνεύμονες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Εθνικών Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, ο RSV οδηγεί σε θανάτους 100 έως 300 παιδιών κάτω των πέντε ετών στις ΗΠΑ κάθε χρόνο. Τα εμβόλια έχουν εγκριθεί για ενήλικες αλλά τα μωρά μπορούν πλέον να προστατευτούν από τον RSV με δύο τρόπους. Αρχικά, μπορούν να αποκτήσουν ανοσία με ένα αντίσωμα που ονομάζεται nirsevimab (το όνομα του φαρμάκου είναι Beyfortus κι αναπτύχθηκε από την AstraZeneca και τη Sanofi). Εναλλακτικά οι μητέρες τους μπορούν να κάνουν το Abrysvo (κοστίζει γύρω στα 300 δολάρια) κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου παραθύρου στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και να μεταφέρουν προστασία στη μήτρα –το εμβόλιο αρχικά προτάθηκε για ηλικιωμένους, αλλά έγινε διαθέσιμο και για εγκύους. Εν μέσω έλλειψης του αντισώματος nirsevimab, το CDC προέτρεψε τους γιατρούς να ενθαρρύνουν τις έγκυες γυναίκες να εμβολιαστούν. Το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων συνιστά το Abrysvo της Pfizer για μητέρες που είναι μεταξύ 32 και 36 εβδομάδων εγκυμοσύνης από τον Σεπτέμβριο έως τον Ιανουάριο. u Αφ. Ντ.

12 | περί υγείας |

rsv emvolia - psallas_L.indd 12

18/1/2024 2:46:07 μμ

Ο ρόλος της άσκησης στις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος Τα εξατομικευμένα προγράμματα άσκησης μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, συμβάλλοντας στην ολιστική θεραπεία των νοσημάτων.

H

δύσπνοια κι η μειωμένη ικανότητα για άσκηση αποτελούν δύο από τα σημαντικότερα συμπτώματα ασθενών με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα που επιδεινώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής τους και σχετίζονται με υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα. Η αιτιοπαθογένειά τους είναι πολυπαραγοντική: οι δομικές αλλαγές στο παρέγχυμα, στους αεραγωγούς και στο αγγειακό δίκτυο των πνευμόνων, η περιφερική μυϊκή καχεξία/αδυναμία, η υποξυγοναιμία, αλλά κι η συνύπαρξη άλλων χρόνιων παθολογικών καταστάσεων (συννοσηρότητες) όπως κατάθλιψη και καρδιαγγειακά νοσήματα, αποτελούν ορισμένες από τις σημαντικότερες αιτίες. Το αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να αυτοπεριορίζεται λόγω της δύσπνοιας, να επιδεινώνεται η φυσική του κατάσταση κι έτσι να Γράφει η εισέρχεται σε έναν φαύλο Αφροδίτη Μπούτου κύκλο μειωμένης φυσικής πνευμονολόγος, δ/ντρια δραστηριότητας, μειωμέΠνευμονολογικής νης λειτουργικότητας και Κλινικής Ιπποκράτειου επίτασης των συμπτωμάΓΝ Θεσσαλονίκης, των του, με τελικό αποτέσυντον. ομάδας λεσμα την αδυναμία αυτοεργασίας «Φυσιολογία εξυπηρέτησής του. & Παθοφυσιολογία Προκειμένου να αναΑναπνευστικούστραφεί αυτός ο φαύλος Πνευμονική κυκλοφορίακύκλος είναι αναγκαίο ο Αποκατάσταση» της Ε.Π.Ε. ασθενής να βελτιώσει τη φυσική του κατάσταση μέσα από συστηματική άσκηση, κατάλληλα προσαρμοσμένη στη νόσο του, όπως αυτή που μπορεί να προσφέρει ομάδα εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως φυσική δραστηριότητα ορίζεται κάθε μορφή κίνησης που μπορεί να παραχθεί σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους. Όταν αυτή γίνεται οργανωμένα και συστηματικά, με σκοπό τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, χαρακτηρίζεται ως σωματική άσκηση κι ανάλογα με την έντασή της διακρίνεται σε χαμηλής, μέτριας και υψηλής έντασης. Τα οφέλη της συστηματικής άσκησης είναι πολυάριθμα, καθώς βελτιώνει την καρδιοαναπνευστική λειτουργία, ενδυναμώνει το μυοσκελετικό σύστημα, βοηθά στον έλεγχο του σωματικού βάρους και βελτιώνει τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, καθιστώντας το περισσότερο λειτουργικό κι ικανότερο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του. Ειδικά μεταξύ ασθενών με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, η συστηματική και στοχευμένη άσκηση, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και τα συμπτώματα τους και να μειώσει τις εξάρσεις της νόσου και τις νοσηλείες στο νοσοκομείο, ενισχύοντας σημαντικά το

θεραπευτικό αποτέλεσμα της φαρμακευτικής αγωγής. Για τον σχεδιασμό, την οργάνωση και την εκτέλεση αυτών των εξατομικευμένων για κάθε ασθενή προγραμμάτων, απαιτείται ιδανικά η συνεργασία μιας διεπιστημονικής ομάδας, η οποία θα θέσει την ένδειξη, θα εκτιμήσει τον ασθενή, θα δομήσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης και θα προγραμματίσει τον τρόπο παρακολούθησης και τους μακροπρόθεσμους στόχους του. Ένα τέτοιο πρόγραμμα δομημένης, θεραπευτικής άσκησης θα πρέπει να ακολουθεί τις εξής βασικές αρχές: α) να ανταποκρίνεται στις ανάγκες κάθε ασθενούς (εξατομίκευση), β) να έχει ένταση μεγαλύτερη από τις καθημερινές απαιτήσεις του ασθενή, γ) να έχει προοδευτικά αυξανόμενο φορτίο (σε διάρκεια και σε ένταση) και δ) να περιλαμβάνει διαφορετικά είδη άσκησης, όπως ασκήσεις αντοχής (endurance), ενδυνάμωσης (resistance/strength), ευλυγισίας, ισορροπίας κι αναπνευστικές ασκήσεις. Με βάση τις διεθνείς οδηγίες της Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, αλλά και τις οδηγίες της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ), τέτοια προγράμματα άσκησης είναι απαραίτητο να προσφέρονται στα πλαίσια πνευμονικής αποκατάστασης καταρχήν σε όλους τους ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, οι οποίοι έχουν μέτρια, σοβαρή ή πολύ σοβαρή απόφραξη κατά τη σπιρομέτρηση, ή είναι συμπτωματικοί ή παρουσιάζουν συχνές παροξύνσεις της νόσου, δηλαδή στη μεγάλη πλειοψηφία των νοσούντων. Κι οι ασθενείς, όμως, με άλλα χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού, όπως είναι οι ασθενείς με πνευμονική ίνωση, καθώς κι οι ασθενείς με πνευμονική υπέρταση θα πρέπει να εντάσσονται σε αντίστοιχα προγράμματα, καθώς η διεθνής βιβλιογραφία καταδεικνύει όχι μόνο ότι είναι ασφαλή, αλλά αποτελούν κι απαραίτητη συνθήκη για την ολοκληρωμένη θεραπευτική τους αντιμετώπιση. Κάτω από αυτό το πρίσμα, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία δημιούργησε τον ιστότοπο https://www. zoimehap.gr/. «Η Ζωή με ΧΑΠ» αποτελεί τον πρώτο ελληνικό ιστότοπο με αναλυτικές οδηγίες για κατ΄ οίκον άσκηση των ασθενών με χρόνια αποφρακτική

πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Ο ιστότοπος περιέχει απλά video με ασκήσεις ενδυνάμωσης των αναπνευστικών μυών, των μυών των άνω και κάτω άκρων και του κορμού, καθώς και διατατικές ασκήσεις και οδηγίες για ασφαλή συμμετοχή σε χαμηλής έντασης αερόβια άσκηση. Η παρακολούθηση των video προσφέρει τη δυνατότητα σε κάθε ασθενή με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ανεξάρτητα από την ηλικία, τη φυσική του κατάσταση, τη βαρύτητα της νόσου του και τα άλλα νοσήματα από τα οποία πάσχει, να ασκηθεί με ασφάλεια στον χώρο του σπιτιού του. Ευελπιστούμε στο άμεσο μέλλον και πάλι με πρωτοβουλία της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, να είναι διαθέσιμα ανάλογα διαδικτυακά προγράμματα και για ασθενείς με άλλα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Φυσικά η πρωτοβουλία αυτή δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα ολοκληρωμένα προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης, τα οποία θα πρέπει να οργανωθούν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, ώστε να παρέχουν μια συνολική προσέγγιση κι αντιμετώπιση σε ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου τέτοια προγράμματα έχουν ενταχθεί στα Εθνικά Συστήματα Υγείας και πραγματοποιούνται, ανάλογα με τους διαθέσιμους πόρους, σε οργανωμένα κέντρα σε τριτοβάθμια νοσοκομεία, σε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας, σε οργανωμένους χώρους στην κοινότητα ή στην οικία του ασθενή. Ωστόσο, με την συγκεκριμένη πρωτοβουλία της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν με ασφαλή κι αποτελεσματικό τρόπο τη φυσική τους κατάσταση, στόχος που θα πρέπει να αποτελεί μέρος της ολιστικής αντιμετώπισής τους. u

| περί υγείας | 13

rolos askisis stis pathiseis tou anapneustikou - mboutou_R.indd 13

18/1/2024 2:46:46 μμ

Μετά-COVID εποχή και επένδυση στην καινοτομία Οι ειδικοί στον τομέα του φαρμάκου και της βιομηχανίας παρουσιάζουν τον τρόπο με τον οποίο επενδύουν στη φαρμακευτική καινοτομία στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Α

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

κούμε συχνά να λέγεται ότι «τίποτα δεν θα είναι πια όπως πριν» και ότι θα μιλάμε πλέον για «τη μετακορωνοϊό εποχή». Θα μεταφερθούμε άραγε σε έναν προ παγκοσμιοποίησης κόσμο ή θα διακτινιστούμε στην εποχή της μεταπαγκοσμιοποίησης; Θα μιλάμε για μια κρίσιμη καμπή στη διεθνή πολιτική σκηνή και οικονομία αλλά και την ιατρική επιστήμη; Από τους πρώτους μήνες της κρίσης του κορωνοϊού οι επιστήμονες μιλούσαν για μια ιατρική επανάσταση. Το συνθετικό mRNA, βάσει του οποίου δημιουργήθηκε το πρώτο εμβόλιο από τη BioNTech στη Γερμανία είναι η έξυπνη τεχνολογία πίσω από τα νέα εμβόλια που ουσιαστικά υπαγορεύει στα κύτταρά μας ποιες πρωτεϊνες πρέπει να παράγουν, για να δημιουργήσουν αντισώματα κατά της COVID-19 κι η οποία μπορεί να χρησιμο-

Μιχάλης Χρυσοχοΐδης πρώην υπουργός Υγείας

Κων/ντίνος Παναγούλιας αναπληρωτής πρόεδρος ΣΦΕΕ, αντιπρόεδρος ΒΙΑΝΕΞ και γενικός διευθυντής ΒΙΑΝ

Όραμά μας αποτελεί o ανασχεδιασμός του ΕΣΥ, που θα τοποθετεί τον ασθενή στο επίκεντρο. Σε αυτό, κρίσιμο πυλώνα αποτελεί η αξιοποίηση της καινοτομίας στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αλλά και τη διαρκή φροντίδα. Προωθούμε την έρευνα και την ανάπτυξη, ώστε να διασφαλίσουμε τη βελτίωση των θεραπευτικών επιλογών και την καθολική πρόσβαση των πολιτών σε καινοτόμα φάρμακα και σε προηγμένες μεθόδους πρόληψης και περίθαλψης.

Η καινοτομία αποτελεί το άγιο δισκοπότηρο της σύγχρονης θεραπευτικής. Ο επαναπατρισμός των επιστημόνων μας και της καινοτομίας, είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για τη ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε., όπου με 4 υπερσύγχρονα εργοστάσια και τη διάθεση πλήθους αντιβιοτικών θεραπειών, ογκολογικών σκευασμάτων, εμβολίων, αιμοπαραγώγων και πολλών άλλων κρίσιμων θεραπειών, αποτελεί διαχρονικά πυλώνα στήριξης της δημόσιας υγείας.

ποιηθεί, για να αντιμετωπιστεί πλήθος ασθενειών. Ταυτόχρονα νέα, καινοτόμα φάρμακα για τον διαβήτη ανοίγουν τον δρόμο και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ασθενείς με χρόνια νοσήματα ξαναβρίσκουν την ελπίδα, μέσω των πρωτοποριακών φαρμακευτικών αγωγών και το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται. Πώς θα σας φαινόταν αν μπορούσατε να αποκτήσετε πρόσβαση σε εργαλεία αιχμής και στην τεχνολογία, σε επιστημονικές λύσεις που μπορούν να απαλείψουν τους φόβους σας για πιθανές παθήσεις και στην έγκαιρη διάγνωση απειλητικών ασθενειών (μια επαναστατική εξέταση αίματος δύναται να ανιχνεύσει 50 διαφορετικούς τύπους καρκίνου πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων!); H τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προβλέψει τις καρδιακές παθήσεις, φαρμακευτική αγωγή βοηθά στην πρόληψη του διαβήτη τύπου 2, τεχνολογία

Μιχάλης Χειμώνας γενικός διευθυντής ΣΦΕΕ

Οι προτεινόμενες αλλαγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την #EUPharmaLegislation αναμένεται να μειώσουν το επίπεδο καινοτομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 22%. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος να μην έχουμε πρόσβαση σε 50 νέα φάρμακα που εξαρτώνται από την προστασία των δεδομένων για τα επόμενα 15 χρόνια.

Εμείς, στην AbbVie, ακολουθώντας πιστά τον δρόμο της συνεχούς ανάπτυξης και επιστημονικής ανακάλυψης, βελτιώνουμε καθημερινά τις ζωές των ανθρώπων προς το καλύτερο. Σε συγκεκριμένους τύπους αιματολογικών κακοηθειών, όπως την οξεία μυελογενή λευχαιμία και τη χρόνια λευκοκυτταρική λευχαιμία, συνεχίζουμε Λαμπρίνα Μπαρμπετάκη να καινοτομούμε για την αύξηση του προσδόκιμου πρόεδρος και επιβίωσης, με όραμά μας τη διευθύνουσα σύμβουλος μετατροπή του καρκίνου σε πάθηση με χαρακτηριστικά AbbVie Ελλάδας, χρόνιας νόσου. Κύπρου και Μάλτας

βελτίωσης των γονιδίων ανακουφίζει τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ όπως το άγχος κι η κατάθλιψη, συσκευές εικονικής πραγματικότητας βελτιώνουν τις δεξιότητες και την κινητικότητα των επιζώντων από εγκεφαλικό επεισόδιο… Έχουμε την τύχη να απολαμβάνουμε μια πολλά υποσχόμενη εποχή και το βέβαιο είναι ότι ζούμε σε έναν βαθιά διασυνδεμένο κόσμο. To ερώτημα λοιπόν είναι ποια είναι η θέση της Ελλάδας μέσα σε όλη αυτή την επανάσταση της εξέλιξης και της καινοτομίας, όντας γνωστό ότι η χώρα μας διαθέτει μοναδικούς επιστήμονες υγείας κι εξαιρετικούς ερευνητές. Ο υπουργός Υγείας κι οι ειδικοί στον τομέα του φαρμάκου και της βιομηχανίας παρουσιάζουν τον τρόπο με τον οποίο επενδύουν στη φαρμακευτική καινοτομία στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση: Ο διαβήτης είναι μια ασθένεια που αλλάζει τη ζωή του ασθενή, αλλά δεν τον καθορίζει. Εάν αντιμετωπιστεί σωστά, μπορεί να ελεγχθεί κι εμείς συνεχίζουμε τις προσπάθειές μας να βελτιώσουμε τη διάγνωση και τη διαχείριση της νόσου.

Ολύμπιος Παπαδημητρίου πρόεδρος ΣΦΕΕ, γενικός διευθυντής Νονο Nordisk Hellas

Ελισάβετ Προδρόμου γενική διευθύντρια BMS Ελλάδας

Χάρη στην ανοσο-ογκολογία, το 50% των ασθενών με μελάνωμα και το 30% με καρκίνο του πνεύμονα υπερβαίνουν πλέον την πενταετή επιβίωση, ενώ το προσδόκιμο πριν από 15 χρόνια δεν ξεπερνούσε τους μερικούς μήνες. Αυτά τα επιτεύγματα οφείλουμε να διαφυλάξουμε μέσα από μία νέα δίκαιη και βιώσιμη Εθνική Φαρμακευτική Πολιτική και τη μοναδική ευκαιρία της αναθεώρησης της Ευρωπαϊκής Φαρμακευτικής Νομοθεσίας.

14 | περί υγείας |

ependysh stin kainotomia - daikou_x3.indd 14

18/1/2024 2:47:13 μμ

Κων/ντίνος Ευριπίδης διευθύνων σύμβουλος GENESIS Pharma

Νίκος Ραγκούσης γενικός γραμματέας ΣΦΕΕ, διευθύνων σύμβουλος LEO Pharma Ελλάδας

Σπύρος Φιλιώτης μέλος Δ.Σ. ΣΦΕΕ, αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής Pharmaserve-Lilly

Επενδύουμε αποκλειστικά στη φαρμακευτική καινοτομία –και ιδιαίτερα στη βιοτεχνολογία– σχεδόν τρεις δεκαετίες. Προκειμένου να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες των θεραπειών αιχμής που αναμένονται τα επόμενα χρόνια, είναι κρίσιμο να διαμορφώσουμε μια σύγχρονη και δίκαιη φαρμακευτική πολιτική που θα ανταποκρίνεται επαρκώς στις αυξημένες θεραπευτικές ανάγκες όσων ζουν με χρόνια και σπάνια νοσήματα και θα στηρίζει τη βιωσιμότητα του φαρμακευτικού κλάδου.

Πρέπει να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε οι εταιρείες να επιλέγουν να επενδύουν στην έρευνα, την ανάπτυξη και την παραγωγή νέων φαρμάκων στην Ευρώπη. Άλλωστε η πανδημία COVlD-19 ανέδειξε τη σημασία της διατήρησης της παραγωγικής διαδικασίας κρίσιμων για τη δημόσια υγεία φαρμάκων, εντός της Ευρώπης ως βασικό στοιχείο της ανθεκτικότητας των συστημάτων υγείας.

Στη Pharmaserve-Lilly, είμαστε περήφανοι που βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή της έρευνας και της καινοτομίας. Η ερευνητική μας ομάδα εργάζεται ακούραστα, αναζητώντας νέους τρόπους βελτίωσης της ζωής των ανθρώπων με διαβήτη. Έναν αιώνα από την πρώτη διάθεση από τη Lilly, η ινσουλίνη κι οι εξελίξεις στη φαρμακοθεραπεία έχουν σώσει αμέτρητες ζωές κι έχουν βελτιώσει την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.

Άρης Παπαδάκος General Manager Sobi Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας

Υβόνη Παπαστελάτου Country Lead Ελλάδας, Κύπρου, General Manager Specialty Care Sanofi Ελλάδας και Κύπρου

Σταύρος Γ. Θεοδωράκης αντιπρόεδρος ΣΦΕΕ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Chiesi Ελλάδας και Κύπρου

Μέσω της καινοτομίας συνεισφέρουμε ουσιαστικά στη βελτίωση της ζωής χιλιάδων ανθρώπων που ζουν με μία σπάνια πάθηση. Προσανατολισμένοι στον στόχο μας, επενδύουμε στην καινοτομία και προσφέρουμε νέες θεραπευτικές λύσεις σε ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες στους τομείς της αιματολογίας, της ανοσολογίας και της εξειδικευμένης φροντίδας.

Προκειμένου να γεφυρώσει η Ευρώπη το χάσμα που τη χωρίζει από άλλες περιοχές του κόσμου, χρειάζεται να ενισχύσει την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για νέα φάρμακα και εμβόλια. Πρέπει να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε οι εταιρείες να επιλέγουν να επενδύουν στην έρευνα, την ανάπτυξη και την παραγωγή καινοτόμων θεραπειών στην Ευρώπη.

Ένα εθνικό σύστημα υγείας πρέπει να αξιολογεί τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα μέσα από ένα δυναμικό σύστημα τιμολόγησης, που θα στοχεύει ταυτόχρονα στην εξοικονόμηση πόρων αλλά και στην επιβράβευση της καινοτομίας. Η άμεση εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του συστήματος και διευκολύνει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες.

Έλενα Χουλιάρα μέλος Δ.Σ. ΣΦΕΕ, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου

Σάββας Χαραλαμπίδης γενικός δ/ντής Gilead Sciences Ελλάδας, Κύπρου & EDM

H δύναμη της επιστήμης, η ψηφιοποίηση των δεδομένων κι η τεχνητή νοημοσύνη, μας δίνουν σήμερα τη δυνατότητα να κατανοήσουμε ταχύτερα και καλύτερα τις ασθένειες και μας οδηγούν στην παρασκευή νέων καινοτόμων φαρμάκων και στοχευουσών θεραπειών που σώζουν ζωές. Χάρη στις καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις, οι ασθενείς ζουν, είναι υγιέστεροι και πιο παραγωγικοί.

Η επιστήμη κι η φαρμακευτική τεχνολογία φέρνουν καθημερινά μικρές και μεγάλες επαναστάσεις στην αντιμετώπιση σοβαρών νόσων και υγειονομικών απειλών. Αναζητούμε μια επανάσταση και στον σχεδιασμό της πολιτικής για το φάρμακο –με δεδομένα που θα επιτρέψουν την τεκμηρίωση των αναγκών του πληθυσμού και της δαπάνης– ώστε να μπορούμε συνεργατικά, πολιτεία, φορείς και βιομηχανία να βελτιστοποιήσουμε τα αποτελέσματα υγείας με πεπερασμένους οικονομικούς πόρους.

Στόχος μας είναι να βελτιώσουμε την πρόσβαση στην υγεία σε όλο τον κόσμο. Συνεργαζόμαστε, καινοτομούμε και προσφέρουμε στην οικονομία, την κοινωνία και τους ασθενείς. Εργαζόμαστε για ένα δίκαιο και βιώσιμο σύστημα υγείας για όλους.

Christian Rodseth Vice President, Managing Director Janssen Ελλάδας, Πολωνίας, Ρουμανίας

| περί υγείας | 15

ependysh stin kainotomia - daikou_x3.indd 15

18/1/2024 2:47:23 μμ

Ana Vega Managing Director & Senior Bayer Representative Greece, Cluster Division Head Pharma Southern Mediterranean & Black Sea

Ezat Azem διευθύνων σύμβουλος Roche Ελλάδας

Παναγιώτης Γιαννουλέας SfEE BoD Member, COO & Country Manager Lavipharm

Η μεταρρύθμιση της φαρμακευτικής νομοθεσίας αποτελεί μοναδική ευκαιρία για τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού και νομοθετικού πλαισίου που επιτρέπει αποτελεσματικά την ασφαλή και έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που προωθεί τη δυναμική και ανταγωνιστική έρευνα κι ανάπτυξη εντός της ΕΕ και διασφαλίζει ότι η Ευρώπη θα διατηρήσει τη θέση της ως παγκόσμιος ηγέτης στη φαρμακευτική καινοτομία.

Η καινοτομία είναι η κινητήρια δύναμη που επιταχύνει την εξέλιξη στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, επιτρέποντας προηγμένες θεραπείες, ταχύτερες διαγνώσεις και πιο αποτελεσματικές πρακτικές περίθαλψης. Η κύρια θέση μας είναι να υποστηρίξουμε τις απαραίτητες ενέργειες της πολιτείας, όπως τη δίκαιη κατανομή του προϋπολογισμού, την επαρκή χρηματοδότηση της δημόσιας υγείας, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την εισαγωγή μιας ολιστικής προσέγγισης στη διαχείριση των ασθενειών.

Antonino Biroccio πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος GSK Ελλάδας

Για να γεφυρώσει η Ευρώπη το χάσμα που τη χωρίζει από άλλες περιοχές του κόσμου, χρειάζεται να ενισχύσει, αντί να υπονομεύσει, την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για νέα φάρμακα και εμβόλια. Ο εμβολιασμός συγκεκριμένα, επιβάλλεται να βρίσκεται στο επίκεντρο της ανάπτυξης πιο ανθεκτικών και βιώσιμων συστημάτων υγείας, λειτουργώντας ως ισχυρό εργαλείο πρόληψης κατά των ασθενειών, μέσω του οποίου σώζονται ζωές, εξοικονομούνται πόροι και υποβοηθάται η ανάπτυξη ισχυρών κοινοτήτων.

Περίπου 180 κλινικές μελέτες διεξάγονται σήμερα στην Ευρώπη για γονιδιακές θεραπείες, με τις περισσότερες από αυτές να αφορούν σε σπάνιες παθήσεις.

Cornelia Zanetti γενική διευθύντρια Takeda Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας

Καινοτομία, πρόοδος, ανάπτυξη, κανείς δεν τα έχει πει καλύτερα από τον Βόλφγκανγκ Γκαίτε: «Όποιος δεν προχωράει μπροστά πάει προς τα πίσω».

Tomasz Procajlo γενικός διευθυντής Pierre Fabre Ελλάδας και Βουλγαρίας

Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής στρατηγικής –η οποία, μεταξύ άλλων, ενθαρρύνει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμα και οικονομικά φάρμακα και την κάλυψη των φαρμακευτικών αναγκών μέσω μιας ισχυρής αλυσίδας εφοδιασμού σε περιόδους κρίσης– η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να ξεχωρίσει ως βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη και την κάλυψη των φαρμακευτικών αναγκών όντας μια ανθεκτική φαρμακευτική βιομηχανία στην Ευρώπη. Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες ανακοίνωσαν επενδυτικά σχέδια 1,2 δισ. για την περίοδο 2022-2026, ενισχύοντας το αποτύπωμά τους μέσω μιας στρατηγικής εξωστρέφειας και της επέκτασής τους στη διεθνή αγορά. Η χώρα μας μπορεί να γίνει ένας ολοκληρωμένος κόμβος για τη φαρμακοβιομηχανία, καλύπτοντας όλο το φάσμα δράσης, από την έρευνα μέχρι την παραγωγή.

Susan King -Barnardo Managing Director Merck Ελλάδας και Κύπρου

Jannis Gabriele General Manager Angelini Ελλάδας και Βουλγαρίας

Προκειμένου να γεφυρώσει η Ευρώπη το χάσμα μεταξύ άλλων περιοχών του κόσμου, πρέπει να ενισχύσει αντί να αποδυναμώσει την προστασία της ευρωπαϊκής πνευματικής ιδιοκτησίας. Πρέπει να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε οι εταιρείες να επιλέξουν να επενδύσουν στην έρευνα και την ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων στην Ευρώπη.

Η καινοτομία είναι υψίστης σημασίας για την καλύτερη αντιμετώπιση των αναγκών των ασθενών, επηρεάζοντας θετικά τη ζωή τους, τις οικογένειές τους και τις κοινότητές τους. Εργαζόμαστε, για να παρέχουμε ολοένα και πιο αποτελεσματικές θεραπείες, καλωσορίζοντας κάθε πρωτοβουλία που επιταχύνει την ανάπτυξή τους και προσπαθούμε να διασφαλίσουμε ότι διατίθενται σε όσους τις έχουν ανάγκη, ενθαρρύνοντας κάθε προσπάθεια και παρέχοντας την καλύτερη φροντίδα. Η επιληψία επηρεάζει περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και σχεδόν 100.000 στην Ελλάδα, εκ των οποίων το 35% δυσκολεύεται να ελέγξει τις επαναλαμβανόμενες κρίσεις κι είναι πιο πιθανό να εμφανίσει συννοσηρότητα, να στιγματιστεί κοινωνικά και να έχει μειωμένη ποιότητα ζωής. Συνεχίζουμε την έρευνα για την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών και εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την καταπολέμηση του στιγματισμού της ψυχικής υγείας.

16 | περί υγείας |

ependysh stin kainotomia - daikou_x3.indd 16

18/1/2024 2:47:37 μμ

Οι γιορτές πέρασαν, ώρα για αποτοξίνωση Η απαλλαγή του οργανισμού από τοξίνες κι η ενίσχυση της αυτοφαγίας παρέχουν πολλαπλά οφέλη για την υγεία.

Τ

ι είναι η «αποτοξίνωση»; Είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει τη χρήση συγκεκριμένων διατροφικών συστατικών μαζί με δίαιτα ή άλλες μεθόδους, για να απαλλάξουμε το σώμα μας από τις τοξίνες. Για παράδειγμα, προτείνεται ορισμένες φορές μηλόξυδο ή τζίντζερ που υποτίθεται ότι βοηθά στην απομάκρυνση των τοξινών από τα νεφρά. Οι πρακτικές αυτού του είδους μπορεί να έχουν οφέλη για την υγεία, αλλά χρειάζονται περισσότερα επιστημονικά στοιχεία, προκειμένου να υποστηρίξουν την ιδέα ότι η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών και βιταμινών βελτιώνει την υγεία του ήπατος και των νεφρών. Το σώμα μας έχει σύστημα αποτοξίνωσης που περιλαμβάνει το συκώτι και τα νεφρά, με βοήθεια από τους πνεύμονες, το λεμφικό και το πεπτικό σύστημα και το δέρμα. Το συκώτι διασπά τις επιβλαβείς ουσίες που εν συνεχεία φιλτράρονται μέσω των νεφρών κι αποβάλλονται. Ωστόσο, το σύστημα αυτό δεν λειτουργεί πάντα βέλτιστα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια σωστή διατροφή κι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση κι ο ύπνος, μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο στο σύστημα αποτοξίνωσης του σώματος. Οι προσεγγίσεις ξεκινούν με μια

Γράφει η Λύδα Κοντογιαννοπούλου φάση ολοήμερης ή διαλειμματικής νηστείας μαζί με προϊόντα αποτοξίνωσης που πρέπει να καταναλώνονται αντί για φαγητό. Η ταμπέλα της αποτοξίνωσης περιλαμβάνει μια αυξανόμενη γκάμα ποτών με προσθήκη φρούτων, λαχανικών, μείγματα βοτάνων, εκχυλισμάτων και θρεπτικών συστατικών, όπως π.χ. βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Τα προϊόντα αυτά πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή, ελέγχονται μεν για τα συστατικά τους, αλλά όχι εάν λειτουργούν για τον σκοπό που διαφημίζονται. Οι υποσχέσεις περιλαμβάνουν εξάλειψη των τοξινών, γρήγορη απώλεια βάρους, ενίσχυση της ενέργειας και του ανοσοποιητικού και πιο υγιές δέρμα.

Λειτουργεί η αποτοξίνωση;

Η ουσία της αποτοξίνωσης είναι ο περιορισμός των θερμίδων για ένα χρονικό διάστημα. Ενώ αυτό μπορεί να γίνει με υγιή τρόπο, ορισμένες φορές οι δίαιτες αποτοξίνωσης περιορίζουν σοβαρά τις θερμίδες ή εξαλείφουν ορισμένες ομάδες τροφίμων κι έτσι αυξάνουν τον κίνδυνο ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών. Πάντως, ορισμένες μέθοδοι υποστηρίζονται από την επιστήμη. Αποφύγετε το κάπνισμα και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή καφεΐνης. Διατηρήστε τα φυσιολογικά επίπεδα αρτηριακής πίεσης και σακχάρου στο αίμα σας. Μην τσιμπολογάτε συνέχεια. Πίνετε αρκετό νερό. Τροφές που μπορούν να δώσουν ώθηση στο σύστημα αποτοξίνωσης του σώματος περιλαμβάνουν τα σταυρανθή

λαχανικά όπως το μπρόκολο και τα λαχανάκια Βρυξελλών, τα μούρα, οι αγκινάρες, το σκόρδο, τα κρεμμύδια και τα πράσα. Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι ορισμένα μπαχαρικά, όπως ο κόλιανδρος, μπορούν να ενισχύσουν τις φυσικές οδούς αποτοξίνωσης του σώματος. Η κατανάλωση επαρκών ποσοτήτων άπαχης πρωτεΐνης μπορεί επίσης να ωφελήσει, διατηρώντας επαρκή επίπεδα γλουταθειόνης, του πιο βασικού ενζύμου αποτοξίνωσης του σώματος. Η γλουταθειόνη παράγεται από το συκώτι κι εμπλέκεται σε πολυάριθμες διεργασίες μέσα στο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της οικοδόμησης και επιδιόρθωσης των ιστών. Επιλέξετε τροφές που είναι φιλικές προς το συκώτι και τα νεφρά –μεταξύ αυτών είναι τα σταφύλια, τα παντζάρια, τα μούρα, τα καρύδια, το ελαιόλαδο και το τσάι. Μια διατροφή φιλική προς το στομάχι θα ωφελήσει το συκώτι σας με πολλούς τρόπους. Επίσης, αποφύγετε τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, γιατί είναι επιβαρυμένα με πολλά συνθετικά χημικά συστατικά. Τα ωμέγα-3 λιπαρά (σολομός, πέστροφα, σαρδέλες, λιναρόσπορος, καρύδια) βελτιώνουν την υγεία του ήπατος.

Αυτοφαγία

Τα προγράμματα αποτοξίνωσης μπορεί να ωφελούν γιατί προάγουν την αυτοφαγία, μια φυσική διαδικασία που αφαιρεί και ανακυκλώνει τα σκουπίδια των κυττάρων μας. Η διαδικασία της αυτοφαγίας ξεκινά με την «επισήμανση» των ανεπιθύμητων ή κατεστραμμένων οργανιδίων των κυττάρων (παράγονται από μόρια όπως πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια και DNA ή RNA) που προορίζονται για απομάκρυνση. Αυτά τα «σημαδεμένα» οργανίδια καλύπτονται από μια μεμβράνη, που τα σφραγίζει σαν σακούλα σκουπιδιών –αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν αυτοφαγόσωμα. Το αυτοφαγόσωμα στη συνέχεια κινείται πιο κοντά σε ένα

άλλο οργανίδιο που ονομάζεται λυσόσωμα, μια μικρή όξινη σακούλα γεμάτη με ισχυρά ένζυμα. Όταν τα δύο συγχωνεύονται, το περιεχόμενό τους αναμειγνύεται. Τα ένζυμα διασπούν τα σκουπίδια σε ανακυκλωμένα θρεπτικά συστατικά που μπορούν στη συνέχεια να επαναχρησιμοποιηθούν από τα κύτταρά μας. Η αυτοφαγία υποβαθμίζει τα κυτταρικά συστατικά, για να επαναχρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας σε προχωρημένα στάδια ασιτίας στα ποντίκια. Η αφαίρεση αυτών των απορριμμάτων μπορεί να μειώσει τις ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία. Για παράδειγμα, τα γενετικά τροποποιημένα ποντίκια με λιγότερη αυτοφαγία έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκινικούς όγκους. Η μειωμένη αυτοφαγία συνδέεται επίσης με την άνοια και την καρδιακή νόσου στα ποντίκια. Επειδή η αυτοφαγία είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση κατά τη διάρκεια της πείνας, είναι ευαίσθητη στα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών και των θερμίδων που λαμβάνουμε. Εάν μειωθεί η λήψη τροφής από τα εργαστηριακά κύτταρα ή τα πειραματόζωα, η αυτοφαγία αυξάνεται ως ένα είδος αντιστάθμισης, κάτι που δείχνει ότι η δίαιτα την ενισχύει. Δεδομένων όμως των θετικών αποτελεσμάτων στα ζώα κι επειδή η αυτοφαγία επηρεάζεται από τη νηστεία, δεν αποτελεί έκπληξη ότι υπάρχουν συμβουλές και συμπληρώματα διατροφής που υπόσχονται να αυξήσουν την αυτοφαγία, με σκοπό την υγιή γήρανση. Προτείνεται για παράδειγμα η διαλειμματική νηστεία κι η κετογονική δίαιτα. Μπορείτε, επίσης, να αγοράσετε συμπληρώματα, όπως το περγαμόντο των εσπεριδοειδών. Ένα σημαντικό προϊόν προς πώληση είναι η σπερμιδίνη, η οποία μπορεί να αυξήσει την αυτοφαγία σε ζυμομύκητες και σε ανθρώπινα κύτταρα, ωστόσο, δεν υπάρχει απόδειξη ότι είναι αποτελεσματική στους ανθρώπους. u

| περί υγείας | 17

apotoxinwsi - psallas_R.indd 17

18/1/2024 2:47:54 μμ

Οστεοπόρωση: Πόση πρωτεΐνη πρέπει να καταναλώνετε; Τα επίπεδα διατροφικής πρόσληψης πρωτεϊνών μπορεί να σχετίζονται με την απορρόφηση του ασβεστίου, ωστόσο παραμένουν σημαντικά για τη διατήρηση της οστικής μάζας.

O

ρισμένες μελέτες αναφέρουν τη δυνητικά καταστροφική επίδραση της πρωτεΐνης στα οστά, η οποία μπορεί να αυξήσει την απέκκριση του ασβεστίου στα ούρα. Ωστόσο, αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες παρατηρούνται μόνο σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια. Η τρέχουσα συνιστώμενη διατροφική δόση για πρωτεΐνη είναι 0,8 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Για τη διατήρηση της μυϊκής λειτουργίας, τα στοιχεία υποστηρίζουν μια πρόσληψη πρωτεΐνης 1-1,2 γραμμάρια για τους υγιείς ενήλικες και 1,2–1,5 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους για ηλικιωμένους που πάσχουν από οξείες ή χρόνιες ασθένειες. Η πρωτεΐνη αποτελεί το 50% του όγκου των οστών και το ένα τρίτο της μάζας τους. Παρέχει τη δομική μήτρα των οστών, ενώ το ασβέστιο είναι το κυρίαρχο μέταλλο σε αυτή τη μήτρα. Το κολλαγόνο και μια ποικιλία άλλων πρωτεϊνών σχηματίζουν την οργανική μήτρα των οστών, επομένως η επαρκής διατροφική πρόσληψη πρωτεΐνης φαίνεται να είναι απαραίτητη για τη βέλτιστη απόκτηση και διατήρηση της οστικής μάζας. Έχει όμως αναφερθεί από το 1920 ότι η αύξηση της διατροφικής πρωτεΐνης οδήγησε σε μεγαλύτερη απέκκριση ασβεστίου στα ούρα. Μεταγενέστερες μελέτες έχουν επανειλημμένα επιβεβαιώσει αυτή τη συσχέτιση, έτσι ώστε για κάθε αύξηση 40 γραμμαρίων πρωτεΐνης, η απέκκριση ασβεστίου στα ούρα να αυξάνεται κατά περίπου 50mg. Στη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, μια σειρά μελετών μεταβολικής ισορροπίας, στις οποίες το διαιτητικό ασβέστιο ελεγχόταν προσεκτικά δεν βρήκε καμία αλλαγή στην εντερική απορρόφηση ασβεστίου με υψηλότε-

Γράφει ο Ειδικός Συνεργάτης ρες διατροφικές προσλήψεις πρωτεϊνών, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι η πηγή του πρόσθετου ασβεστίου στα ούρα πρέπει να προέρχεται από τη διάσπαση των οστών. Προτάθηκε ότι η αύξηση της διατροφικής πρωτεΐνης με μια ανάλογη αύξηση των αμινοξέων που περιέχουν θείο μπορεί να προκαλεί οστεοπόρωση. Για πολλά χρόνια, η επιστημονική συζήτηση προσπάθησε να επιλύσει αυτό το αμφιλεγόμενο ζήτημα: μπορεί μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες να προκαλέσει οστεοπόρωση; Μελέτες βραχυπρόθεσμης διατροφικής παρέμβασης που χρησιμοποίησαν διπλά σταθερά ισότοπα ασβεστίου για την αξιολόγηση του μεταβολισμού του, διαπίστωσαν ότι η αύξηση της πρωτεΐνης σχετίζεται με αύξηση της εντερικής απορρόφησης του ασβεστίου από τη διατροφή, ώστε σχεδόν ολόκληρη η συσσώρευση του ασβεστίου στα ούρα μπορεί να προέρχεται από την αυξημένη απορρόφηση του ασβεστίου. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει αρνητική επίδραση στα οστά. Επιπλέον, μετά από μεγαλύτερη πρόσληψη κρέατος, η υπερασβεστιουρία είναι παροδική, με χρόνο προσαρμογής περίπου τρεις εβδομάδες. Έτσι, η υπερβολική απέκκριση ασβεστίου από την υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών δεν φαίνεται να προκαλεί οστική απώλεια ασβεστίου.

IGF-1 και λεπτίνη

Μια παράμετρος που χρησιμοποιείται συχνά για την εκτίμηση του κινδύνου οστεοπόρωσης είναι η αναβολική ορμόνη IGF-1 που παίζει ουσιαστικό ρόλο στο σχηματισμό των οστών. Η πρόσληψη πρωτεϊνών από τη διατροφή έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την IGF-1. Η επίδραση της υψηλής πρωτεΐνης

ποικίλλει στην περίπτωση της ποσότητας της παρεχόμενης ενέργειας. Μια δίαιτα χαμηλής ενέργειας, η οποία παρέχει μεταξύ 800 και 1200 θερμίδες την ημέρα, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της σοβαρής παχυσαρκίας. Μια τέτοια δίαιτα μεταβάλλει τους οστικούς δείκτες, για να αυξήσει την απορρόφηση, αλλάζοντας τα επίπεδα της IGF-1 και της λεπτίνης. Μια χαμηλή συγκέντρωση λεπτίνης στο αίμα σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Αυτή η διαδικασία παρατηρείται κατά τη διάρκεια μακρών προπονήσεων αθλητών αντοχής (π.χ. ποδηλάτες), οι οποίοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στη χαμηλή διαθεσιμότητα ενέργειας, ακόμη και αν δεν ακολουθούν περιορισμένη δίαιτα. Ως αποτέλεσμα, παρατηρείται εξασθενημένος μεταβολισμός των οστών κι αυξημένος κίνδυνος καταγμάτων των οστών. Τελικά, ένα έγγραφο συναίνεσης ειδικών το 2018 συνόψισε τις συστηματικές ανασκοπήσεις και τις μετα-αναλύσεις για τις επιπτώσεις της πρωτεΐνης στην υγεία των οστών σε ενήλικες και κατέληξε ότι οι προσλήψεις πρωτεϊνών πάνω από τη σύσταση των 0,8 γραμμαρίων ανά κιλό σωματικού βάρους, σε συνδυασμό με επαρκή πρόσληψη ασβεστίου, σχετίζονται με υψηλότερη πυκνότητα οστών, χαμηλότερη οστεοπόρωση και μέτρια μειωμένο κίνδυνο κατάγματος. Επιπλέον, δεν αποδείχθηκε ότι το όξινο φορτίο που προκαλείται από την υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης είναι επιβλαβές για την υγεία των οστών. Μια μακροχρόνια πρόσληψη πρωτεΐνης 2 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα είναι ασφαλής για τους υγιείς ενήλικες, αλλά υψηλότερες τιμές μπορεί να οδηγήσουν σε πεπτικά, νεφρικά και αγγειακά προβλήματα. Το 2023, μια

άλλη μετα-ανάλυση βρήκε ότι η πρόσληψη πρωτεΐνης πάνω από 1 γραμμάριο ανά κιλό σωματικού βάρους σε ενήλικες άνω των 65 ετών κάνει καλό στην υγεία των οστών και ειδικά στον κίνδυνο κατάγματος του ισχίου.

Αλκοόλ και καφεΐνη

Αν ανησυχείτε για την οστεοπόρωση, περιορίστε τα πρόσθετα ζάχαρης, αλατιού και φωσφορικών αλάτων. Τα τρόφιμα που περιέχουν σάκχαρα που προστίθενται κατά την επεξεργασία παρέχουν γενικά πολλές θερμίδες, πρόσθετα και συντηρητικά, προσφέροντας λίγα οφέλη για την υγεία. Περιορίστε την πρόσληψη επεξεργασμένων τροφίμων και ποτών, όπως τα αναψυκτικά. Επίσης, επιδιώξτε να μειώσετε την ποσότητα αλατιού στη διατροφή σας, καθώς όχι μόνο μπορεί να προκαλέσει υψηλή αρτηριακή πίεση, αλλά δύναται επίσης να αυξήσει την ποσότητα ασβεστίου που αποβάλλεται από το σώμα σας με την ούρηση. Ο φώσφορος χρησιμοποιείται ως πρόσθετο σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, αλλά μπορεί να επηρεάσει το πόσο ασβέστιο απορροφάται από το λεπτό έντερο. Περιορίστε, επίσης, την κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης. Η κατανάλωση περισσότερων από ένα ή δύο αλκοολούχα ποτά την ημέρα επιταχύνει την απώλεια οστικής μάζας και μειώνει την ικανότητα του σώματος να απορροφά ασβέστιο. Εάν επιλέξετε να πίνετε αλκοόλ, κάντε το με μέτρο. Η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει ελαφρώς την απώλεια ασβεστίου μέσω των ούρων. Ωστόσο, η μέτρια κατανάλωση καφεΐνης –περίπου δύο με τρία φλιτζάνια καφέ την ημέρα– δεν φαίνεται να είναι επιβλαβής, εφόσον η διατροφή σας περιέχει επαρκές ασβέστιο. u

18 | περί υγείας |

osteoporwsh - psallas_L.indd 18

18/1/2024 2:48:15 μμ

Zepbound: Το νεότερο φάρμακο για την παχυσαρκία

Τ

Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για την αντιμετώπισή της, όμως, απαιτούν προσοχή στη διατροφή και τον τρόπο ζωής.

ο Zepbound είναι η νεότερη προσθήκη στην αρένα των φαρμάκων απώλειας βάρους. Τον Νοέμβριο του 2023, εντάχθηκε στη λίστα των φαρμάκων για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας. H δραστική ουσία του Zepbound είναι η τιρζεπατίδη. Αυτό είναι το ίδιο δραστικό συστατικό που βρίσκεται στο φάρμακο Mounjaro, το οποίο είναι εγκεκριμένο για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2. Η σχέση μεταξύ Zepbound και Mounjaro είναι παρόμοια με δύο άλλα δημοφιλή φάρμακα που έγιναν πρωτοσέλιδα, το Wegovy και το Ozempic. Τόσο το Wegovy όσο και το Ozempic περιέχουν το δραστικό συστατικό σεμαγλουτίδη, με το Wegovy να έχει εγκριθεί για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και το Ozempic για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2. Τα φάρμακα απώλειας βάρους προορίζονται για χρήση σε συνδυασμό με αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση κι η υγιεινή διατροφή. Πολύ συχνά, ωστόσο, οι άνθρωποι τα βλέπουν ως το κλειδί για την απώλεια βάρους. Ο πιθανός αντίκτυπος αυτών των φαρμάκων είναι εκπληκτικός, καθώς περισσότεροι από 2 στους 5 Αμερικανούς ενήλικες είναι παχύσαρκοι, σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας εκτιμά ότι μέχρι το 2030, 1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 7 άνδρες θα ζουν με παχυσαρκία παγκοσμίως. Πολλές σοβαρές παθήσεις υγείας σχετίζονται με την παχυσαρκία, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, του διαβήτη, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, του εγκεφαλικού επεισοδίου, ορισμένων μορφών καρκίνου και της οστεοαρθρίτιδας. Με τη θεραπεία της παχυσαρκίας, ένα άτομο μπορεί να μειώσει ή να αναστρέψει τις νόσους που σχετίζονται με αυτή. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη διαχείριση βάρους εξαρτάται από μια σειρά πολύπλοκων παραγόντων. Ο χρόνος των γευμάτων και τα είδη των τροφών που καταναλώνονται μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα ενέργειας, την ικανοποίηση και τα επίπεδα πείνας. Δεν έχει εντοπιστεί μεμονωμένη «καλύτερη στρατηγική» για τη διαχείριση βάρους κι η έρευνα δείχνει ότι αυτή πρέπει να εξατομικεύεται. Η απώλεια βάρους μπορεί να είναι απαραίτητη για τη μείωση των κινδύνων και την προαγωγή της υγείας, αλλά η εστίαση πρέπει να είναι στη συνολική υγεία. Οι τακτικές για τη μείωση της πρόσληψης και την καταστολή της όρεξης απαιτούν να διασφαλιστεί ότι το σώμα λαμβάνει τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα απαιτούν προσοχή στη διατροφή και τον τρόπο ζωής. Όταν ένα άτομο σταματήσει να παίρνει ένα φάρμακο, η πάθηση που

προορίζεται να θεραπεύσει συχνά επιστρέφει. Εάν σταματήσετε να παίρνετε τα χάπια για την υψηλή αρτηριακή πίεση, χωρίς να αλλάξετε τη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται ξανά. Τα ίδια αποτελέσματα μπορεί να προκύψουν με τα φάρμακα για τη θεραπεία της χοληστερόλης και της παχυσαρκίας.

Θρέψτε το σώμα σας

Παρά την αύξηση της παχυσαρκίας, το 95% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν λαμβάνει επαρκώς, τουλάχιστον, ένα θρεπτικό συστατικό. Σύμφωνα με μια μελέτη, σχεδόν το ένα τρίτο των Αμερικανών κινδυνεύει από ανεπάρκεια, τουλάχιστον, ενός θρεπτικού συστατικού. Πρόσθετες έρευνες δείχνουν ότι όσοι προσπαθούν ενεργά να χάσουν βάρος είναι πιο επιρρεπείς σε ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών. Η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D μειώνει τον κίνδυνο καταγμάτων των οστών, ωστόσο, πολλοί άνθρωποι λαμβάνουν λιγότερες από τις συνιστώμενες ποσότητες αυτών των θρεπτικών συστατικών. H μείωση της πρόσληψης σιδήρου μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική αναιμία, η οποία ενδέχεται να προκαλέσει κόπωση καθώς κι αυξημένο κίνδυνο πολλών καταστάσεων. Είναι αλήθεια ότι ένα υγιές σωματικό βάρος σχετίζεται με μειωμένους κινδύνους και παθήσεις. Αν ένα άτομο, όμως, χάσει βάρος με τρόπο που δεν παρέχει στο σώμα του επαρκή τροφή, τότε μπορεί να αναπτύξει νέες ανησυχίες για την υγεία του. Για παράδειγμα, όταν ένα άτομο ακολουθεί μια δίαιτα που περιορίζει σοβαρά τους υδατάνθρακες, όπως η κετογονική δίαιτα, μειώνεται η πρόσληψη πολλών βιταμινών, μετάλλων, φυτοχημικών –ή βιολογικά ενεργών ενώσεων που βρίσκονται στα φυτά– και φυτικών ινών. Αυτό, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών και να βλάψει το μικροβίωμα του εντέρου μας που είναι σημαντικό για την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.

Βελτιστοποίηση της υγείας

Είτε προσπαθείτε να διατηρήσετε ένα υγιές σωματικό βάρος, μόνο, μέσω της διατροφής είτε με φάρμακα, οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν στη βελτιστοποίηση της υγείας σας: 1) Υιοθετήστε μια εξατομικευμένη προσέγγιση σε υγιεινές συμπεριφορές που προάγουν την απώλεια βάρους, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές προτιμήσεις, τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, τις συνθήκες υγείας και τις ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά.

2) Εστιάστε σε τρόφιμα, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, για να διασφαλίσετε ότι το σώμα σας λαμβάνει όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία για την πρόληψη ασθενειών και τη βέλτιστη λειτουργία του. Εάν τα φάρμακα μειώνουν την όρεξή σας, είναι σημαντικό να μεγιστοποιήσετε την ποσότητα των θρεπτικών συστατικών στα τρόφιμα που καταναλώνετε.

3) Συμπεριλάβετε την άσκηση στο πρόγραμμά σας. Η απώλεια βάρους ως αποτέλεσμα της μειωμένης πρόσληψης θερμίδων μπορεί να μειώσει τόσο το λίπος όσο και την άλιπη μάζα σώματος (π.χ. τους μύες). Μια ρουτίνα άσκησης που περιλαμβάνει προπόνηση ενδυνάμωσης θα βοηθήσει στη βελτίωση της μυϊκής δύναμης και στη διατήρηση των μυών.

4) Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Εάν δεν είστε σίγουροι για το πώς να υιοθετήσετε μια εξατομικευμένη προσέγγιση, διασφαλίζοντας παράλληλα επαρκή πρόσληψη βασικών θρεπτικών συστατικών, μιλήστε με έναν εγγεγραμμένο διαιτολόγο. u Λήδα Κ.

| περί υγείας | 19

zepbound paxysarkia - psallas_R.indd 19

18/1/2024 2:48:45 μμ

Ποια εμβόλια πρέπει να κάνουν οι ενήλικες; Συνιστώμενο πρόγραμμα ανοσοποίησης ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για το 2024.

Τ

Γράφουν οι: Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Θάνος Δημόπουλος

ον Οκτώβριο του 2023, η Συμβουλευτική Επιτροπή για τις Πρακτικές Εμβολιασμού (ACIP) παρουσίασε το Συνιστώμενο Πρόγραμμα Εμβολιασμού Ενηλίκων για ηλικίες 19 ετών και άνω, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για το 2024. Οι ιατροί της θεραπευτικής κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής και Επιδημιολογίας), Γιάννης Ντάνασης, και Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Ογκολογίας-Αιματολογίας, τ. πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τις συστάσεις που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα από τους Neil Murthy και συνεργάτες στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Annals of Internal Medicine». Οι συστάσεις εμβολιασμού καθορίζονται με βάση την ηλικία, αλλά και τις συννοσηρότητες και, βεβαίως, πιθανές αντενδείξεις όπως το ιστορικό σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων σε προηγούμενο εμβολιασμό.

COVID-19

Ανεμβολίαστοι: 1 δόση του επικαιροποιημένου (2023-2024) εμβολίου Moderna ή Pfizer-BioNTech ή 2 δόσεις του επικαιροποιημένου (2023-2024) Novavax στις 0, 3-8 εβδομάδες Προηγουμένως εμβολιασμένοι με 1 ή περισσότερες δόσεις οποιουδήποτε εμβολίου COVID-19: 1 δόση οποιουδήποτε επικαιροποιημένου (2023-2024) εμβολίου COVID-19 τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά

την πιο πρόσφατη δόση του εμβολίου COVID-19. Άτομα με μέτρια ή σοβαρή ανοσοκαταστολή που έχουν εμβολιαστεί προηγουμένως με 3 ή περισσότερες δόσεις οποιουδήποτε εμβολίου Moderna ή Pfizer-BioNTech: 1 δόση οποιουδήποτε επικαιροποιημένου (2023-2024) εμβολίου COVID-19 τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά την πιο πρόσφατη δόση. Για τους ανεμβολίαστους ή μερικώς εμβολιασθέντες συνιστώνται κι άλλες αναμνηστικές δόσεις.

5 μήνες]). Στους παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνονται η χρόνια ηπατική νόσος, η λοίμωξη HIV, οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, η χρήση ναρκωτικών, τα άτομα που βιώνουν την έλλειψη στέγης, η εργασία με τον ιό της ηπατίτιδας Α σε ερευνητικό εργαστήριο ή με πρωτεύοντα θηλαστικά με λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Α και τα ταξίδια σε χώρες με υψηλή ή ενδιάμεση ενδημική ηπατίτιδα Α.

Αιμόφιλος της γρίπης τύπου β

Ηλικία 19 έως 59 ετών: σειρά εμβολιασμών 2 δόσεων με διαφορά τουλάχιστον 4 εβδομάδων (Heplisav-B) ή 3 δόσεων στους 0, 1, 6 μήνες (EngerixB, PreHevbrio ή RecombivaxHB) ή 4 δόσεων 0, 7 και 21-30 ημέρες, ακολουθούμενο από αναμνηστική δόση στους 12 μήνες (HepA-HepB (Twinrix). Ηλικίες 60 ετών κι άνω χωρίς γνωστούς παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β μπορούν να εμβολιαστούν, εφόσον το επιθυμούν. Τα άτομα 60 ετών κι άνω με γνωστούς παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β, πρέπει, να εμβολιαστούν. Στους παράγοντες κινδύνου για λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β περιλαμβάνονται οι χρόνιες ηπατικές παθήσεις, η λοίμωξη HIV, ο κίνδυνος σεξουαλικής έκθεσης, η τρέχουσα ή πρόσφατη χρήση ενέσιμων ναρκωτικών, ο διαδερμικός ή βλεννογονικός κίνδυνος έκθεσης σε αίμα, τα άτομα που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, οι ασθενείς με διαβήτη, η φυλάκιση και τα ταξίδια σε χώρες με υψηλή ή ενδιάμεση ενδημικότητα ηπατίτιδας Β.

Ανατομική ή λειτουργική ασπληνία (συμπεριλαμβανομένης της δρεπανοκυτταρικής νόσου): Εάν πρόκειται για εκλεκτική σπληνεκτομή, 1 δόση κατά προτίμηση τουλάχιστον 14 ημέρες πριν από τη σπληνεκτομή. Μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων: σειρά 3 δόσεων με διαφορά 4 εβδομάδων, ξεκινώντας 6-12 μήνες μετά τη μεταμόσχευση, ανεξάρτητα από το ιστορικό προηγούμενου εμβολιασμού.

Ηπατίτιδα Α

Κάθε άτομο που δεν είναι πλήρως εμβολιασμένο και ιδιαίτερα για όσους έχουν παράγοντες κινδύνου: Σειρά 2 δόσεων HepA (Havrix με διαφορά 6-12 μηνών ή Vaqta με διαφορά 6-18 μηνών [ελάχιστο διάστημα: 6 μήνες]) ή σειρά 3 δόσεων HepA-HepB (Twinrix στους 0, 1, 6 μήνες [ελάχιστα διαστήματα: δόση 1 σε δόση 2: 4 εβδομάδες / δόση 2 σε δόση 3:

Ηπατίτιδα Β

20 | περί υγείας |

emvolia enhlikes_x2.indd 20

18/1/2024 2:49:11 μμ

Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων

Όλα τα άτομα μέχρι την ηλικία των 26 ετών: σειρά 2 ή 3 δόσεων, ανάλογα με την ηλικία, κατά τον αρχικό εμβολιασμό. Ενήλικες ηλικίας 27-45 ετών: Με βάση την από κοινού λήψη κλινικών αποφάσεων, 2 δόσεις (εάν η έναρξη έγινε σε ηλικία 9-14 ετών) ή 3 δόσεις (εάν η έναρξη έγινε ≥15 ετών).

Γρίπη

Ηλικία 19 ετών και άνω: 1 δόση οποιουδήποτε εμβολίου γρίπης κατάλληλο για την ηλικία και την κατάσταση υγείας, ετησίως. Ηλικία 65 ετών και άνω: Προτιμάται οποιοδήποτε από τα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια γρίπης υψηλής δόσης (HD-IIV4), τετραδύναμο ανασυνδυασμένο εμβόλιο γρίπης (RIV4) ή τετραδύναμο αδρανοποιημένο εμβόλιο γρίπης με προσθετική ουσία (aIIV4). Εάν κανένα από αυτά τα τρία εμβόλια δεν είναι διαθέσιμο, τότε, θα πρέπει να χρησιμοποιείται οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο γρίπης κατάλληλο για την ηλικία. Οι στενές επαφές σοβαρά ανοσοκατασταλμένων ατόμων που απαιτούν προστατευμένο περιβάλλον δεν πρέπει να λαμβάνουν LAIV4. Τα άτομα με αλλεργία στο αυγό μπορούν να λάβουν οποιοδήποτε εμβόλιο γρίπης (με ή χωρίς αυγό) κατάλληλο για την ηλικία και την κατάσταση της υγείας τους.

Ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά (ΜΜR)

Αν δεν υπάρχει απόδειξη ανοσίας στην ιλαρά, παρωτίτιδα ή ερυθρά: 1 δόση Το MMR αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και σε σοβαρές ανοσοκατασταλτικές καταστάσεις.

Μηνιγγιτιδόκοκκος

Έφηβοι και νεαροί ενήλικες ηλικίας 16-23 ετών (προτιμάται η ηλικία 16-18 ετών) που δεν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο: Βάσει κοινής κλινικής απόφασης, σειρά 2 δόσεων MenB-4C (Bexsero) με διαφορά τουλάχιστον 1 μήνα ή σειρά 2 δόσεων MenB-FHbp (Trumenba) στους 0, 6 μήνες. Ανατομική ή λειτουργική ασπληνία (συμπεριλαμβανομένης της δρεπανοκυτταρικής νόσου), λοίμωξη από HIV, επίμονη ανεπάρκεια συστατικών του συμπληρώματος, χρήση αναστολέων του συμπληρώματος: MenACWY (Menveo ή MenQuadfi) με διαφορά τουλάχιστον 8 εβδομάδων και επανεμβολιασμός κάθε 5 χρόνια, εάν ο κίνδυνος παραμένει. Ταξίδια σε χώρες με υπερενδημική ή επιδημική μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, ή μικροβιολόγοι που εκτίθενται τακτικά σε Neisseria meningitidis: 1 δόση MenACWY (Menveo ή MenQuadfi) και επανεμβολιασμός κάθε 5 χρόνια, εάν ο κίνδυνος παραμένει. Πρωτοετείς φοιτητές κολλεγίων που ζουν σε κατοικίες (εάν δεν έχουν εμβολιαστεί προηγουμένως σε ηλικία 16 ετών ή μεγαλύτερη) ή νεοσύλλεκτοι στρατιωτικοί: 1 δόση MenACWY (Menveo ή MenQuadfi). Χορήγηση MenB μετά την εγκυμοσύνη, εκτός εάν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος και τα οφέλη του εμβολιασμού υπερτερούν των πιθανών κινδύνων.

Πνευμονιόκοκκος

Ενήλικες 65 ετών και άνω που: n Δεν έχουν λάβει προηγουμένως δόση PCV13, PCV15 ή PCV20 ή των οποίων το ιστορικό προηγούμενου εμβολιασμού είναι άγνωστο: 1 δόση PCV15 ή 1 δόση PCV20. n Εάν προηγουμένως μόνο PCV7: ακολουθήστε την παραπάνω σύσταση. n Εάν προηγουμένως μόνο PCV13: 1 δόση PCV20 ή 1 δόση PPSV23.

Εάν επιλεγεί το PCV20, χορήγηση τουλάχιστον 1 έτος μετά την τελευταία δόση PCV13. n Εάν επιλεγεί το PPSV23, χορήγηση τουλάχιστον 1 έτος μετά την τελευταία δόση PCV13. n Εάν προηγουμένως μόνο PPSV23: 1 δόση PCV15 ή 1 δόση PCV20 τουλάχιστον 1 έτος μετά. n Εάν χρησιμοποιηθεί PCV15, δεν συνιστώνται πρόσθετες δόσεις PPSV23. n Εάν προηγουμένως PCV13 και PPSV23, αλλά όχι PPSV23 σε ηλικία 65 ετών ή μεγαλύτερη: 1 δόση PCV20 ή 1 δόση PPSV23. n Εάν επιλεγεί το PCV20, να χορηγηθεί τουλάχιστον 5 έτη μετά την τελευταία δόση πνευμονιοκοκκικού εμβολίου. n Εάν προηγουμένως PCV13 και PPSV23 και PPSV23 σε ηλικία 65 ετών ή μεγαλύτερη: Βάσει κοινής κλινικής απόφασης, 1 δόση PCV20 τουλάχιστον 5 έτη μετά την τελευταία. Ενήλικες 19-64 ετών με ορισμένες υποκείμενες ιατρικές καταστάσεις ή άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως αλκοολισμός, χρόνια καρδιακή/ηπατική/πνευμονική νόσος, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, κάπνισμα, κοχλιακό εμφύτευμα, συγγενής ή επίκτητη ασπληνία, διαρροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, σακχαρώδης διαβήτης, γενικευμένη κακοήθεια, λοίμωξη HIV, νόσος Hodgkin, ανοσοανεπάρκειες, ιατρογενής ανοσοκαταστολή, λευχαιμία, λέμφωμα, πολλαπλό μυέλωμα, νεφρωσικό σύνδρομο, μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων ή δρεπανοκυτταρική νόσος ή άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες. n

Ιός της πολιομυελίτιδας (IPV)

Ενήλικες για τους οποίους είναι γνωστό ή υπάρχει υποψία ότι είναι ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι: ολοκλήρωση πρωτογενής σειράς 3 δόσεων.

Αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV)

Έγκυες στις 32-36 εβδομάδες κύησης από τον Σεπτέμβριο έως τον Ιανουάριο στο μεγαλύτερο μέρος των ηπειρωτικών Ηνωμένων Πολιτειών: 1 δόση εμβολίου RSV (Abrysvo). Χορήγηση εμβολίου RSV ανεξάρτητα από προηγούμενη λοίμωξη από RSV. Συνιστάται είτε ο εμβολιασμός της μητέρας κατά του RSV είτε η ανοσοποίηση του βρέφους με νιρσεβιμάμπη (μονοκλωνικό αντίσωμα RSV) για την πρόληψη της λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό. Όλες οι άλλες έγκυες: Δεν συνιστάται εμβόλιο RSV. Ηλικία 60 ετών και άνω: Με βάση την από κοινού

λήψη κλινικών αποφάσεων, 1 δόση εμβολίου RSV (Arexvy ή Abrysvo). Τα άτομα που είναι πιθανότερο να ωφεληθούν από τον εμβολιασμό είναι εκείνα που θεωρείται ότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο RSV.

Τέτανος, διφθερίτιδα και κοκκύτης (Tdap)

Αν προηγουμένως δεν έλαβαν Tdap στην ηλικία των 11 ετών ή μετά από αυτήν: 1 δόση Tdap, στη συνέχεια Td ή Tdap κάθε 10 χρόνια. Αν προηγουμένως δεν είχαν λάβει σειρά πρωτοβάθμιων εμβολιασμών για τέτανο, διφθερίτιδα ή κοκκύτη: 1 δόση Tdap, ακολουθούμενη από 1 δόση Td ή Tdap τουλάχιστον 4 εβδομάδες αργότερα και μια τρίτη δόση Td ή Tdap 6-12 μήνες αργότερα (το Tdap προτιμάται ως πρώτη δόση και μπορεί να αντικαταστήσει οποιαδήποτε δόση Td), Td ή Tdap κάθε 10 χρόνια στη συνέχεια. Εγκυμοσύνη: 1 δόση Tdap κατά τη διάρκεια κάθε εγκυμοσύνης, κατά προτίμηση στην αρχή των 2736 εβδομάδων κύησης. Διαχείριση τραυμάτων: Άτομα με 3 ή περισσότερες δόσεις εμβολίου που περιέχει τοξοειδές τετάνου: Για καθαρά και ελαφρά τραύματα, Tdap ή Td εάν έχουν περάσει περισσότερα από 10 έτη από την τελευταία δόση εμβολίου που περιέχει τοξοειδές τετάνου –για όλα τα άλλα τραύματα, Tdap ή Td, εάν έχουν περάσει περισσότερα από 5 έτη από την τελευταία δόση εμβολίου που περιέχει τοξοειδές τετάνου.

Ανεμευλογιά

Χωρίς ενδείξεις ανοσίας στην ανεμευλογιά: σειρά 2 δόσεων με διαφορά 4-8 εβδομάδων, εάν προηγουμένως έχουν εμβολιαστεί (VAR ή MMRV [εμβόλιο ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς- ανεμευλογιάς] για παιδιά)– εάν έχει προηγηθεί 1 δόση εμβολίου, η δεύτερη συστήνεται τουλάχιστον 4 εβδομάδες μετά την πρώτη. Αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη και σε ανοσοκατεσταλμένους.

‘Ερπης ζωστήρας

Ηλικία 50 ετών και άνω, ανοσοκατεσταλμένοι: 2 δόσεις ανασυνδυασμένου εμβολίου (RZV, Shingrix) με διαφορά 2-6 μηνών (ελάχιστο διάστημα 4 εβδομάδες), ανεξάρτητα από προηγούμενη λοίμωξη έρπητα ζωστήρα ή ιστορικό εμβολιασμού με εμβόλιο ζωντανού ιού (ZVL, Zostavax). u

| περί υγείας | 21

emvolia enhlikes_x2.indd 21

18/1/2024 2:49:24 μμ

Κάθε τύπος προπόνησης, ακόμα και σύντομης, παρέχει οφέλη όχι μόνο για την ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου, αλλά και για την ψυχική υγεία.

Δ

εν λείπουν οι συμβουλές για το πώς μπορούμε να κοιμηθούμε καλύτερα τη νύχτα –από το να κάνουμε ένα ζεστό μπάνιο το βράδυ μέχρι να απενεργοποιούμε το τηλέφωνο μερικές ώρες πριν τον ύπνο. Ωστόσο, μια από τις πιο κοινές συμβουλές για άτομα που αγωνίζονται να κοιμηθούν καλά είναι να ασκούνται τακτικά. Και σύμφωνα με την έρευνα, αυτή είναι μια πολύ καλή συμβουλή. Για παράδειγμα, μια μετα-ανάλυση του 2015 που εξέτασε την έρευνα σχετικά με την ποιότητα, τη διάρκεια του ύπνου και την άσκηση, έδειξε ότι τόσο η σύντομη όσο κι η τακτική άσκηση (λίγες συνεδρίες την εβδομάδα) μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερο ύπνο. Αυτό, σημαίνει ότι ακόμα και μία μόνο συνεδρία μπορεί να είναι αρκετή, για να βελτιώσει την ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου σας. Η έρευνα δείχνει επίσης ποια είδη άσκησης μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση του ύπνου. Η τακτική αερόβια άσκηση, για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τους ανθρώπους να κοιμούνται πιο γρήγορα, να ξυπνούν λιγότερο κατά τη διάρκεια της νύχτας και να αισθάνονται πιο ξεκούραστοι το επόμενο πρωί. Αυτό ισχύει για πολλούς διαφορετικούς τύπους αερόβιας άσκησης, όπως ποδήλατο, τρέξιμο και περπάτημα. Ακόμα και μια μόνο συνεδρία αερόβιας άσκησης διάρκειας 30 λεπτών, πριν να πάτε στο κρεβάτι μπορεί να βελτιώσει πολλές πτυχές του ύπνου –αν κι όχι στον ίδιο βαθμό με την τακτική άσκηση. Η έρευνα για την άσκηση με αντιστάσεις (όπως η άρση βαρών) και την επίδρασή της στον ύπνο είναι πιο περιορισμένη. Ωστόσο, από έναν μικρό αριθμό μελετών που έχουν διεξαχθεί, φαίνεται ότι μπορεί, επίσης, να βελτιώσει τον ύπνο. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που κάνουν ασκήσεις με αντιστάσεις τακτικά (τρεις συνεδρίες την εβδομάδα) έχουν καλύτερη υποκειμενική ποιότητα ύπνου. Ακόμα και το να πιστεύετε ότι έχετε καλή ποιότητα ύπνου μπορεί να επηρεάσει το πόσο καλά αποδίδε-

Γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος

τε όλη την ημέρα. Η τακτική προπόνηση με αντιστάσεις μπορεί επίσης να βοηθήσει τα άτομα με αϋπνία να αποκοιμηθούν πιο γρήγορα και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα του ύπνου τους. Ωστόσο, οι έρευνες σε αυτόν τον τομέα συνεχίζονται, για αυτόν τον λόγο πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με την εξαγωγή συμπερασμάτων. Τα καλά νέα είναι ότι τα οφέλη της άσκησης φαίνεται ότι επηρεάζουν κάθε οργανισμό, ανεξάρτητα από την ηλικία ή την ύπαρξη διαταραχών ύπνου (όπως αϋπνία ή υπνική άπνοια).

Η επίδραση της άσκησης Καθώς η έρευνα αποδεικνύει ότι η άσκηση μπορεί να βελτιώσει τον ύπνο, οι επιστήμονες εξακολουθούν να μην είναι σίγουροι για το πώς συμβαίνει αυτό, αν κι έχουν μερικές θεωρίες. Ο κύκλος ύπνου-αφύπνισης ακολουθεί μια περίοδο περίπου 24 ωρών, η οποία ελέγχεται από ένα εσωτερικό «ρολόι» του σώματος. Ως μέρος αυτού του κύκλου, μια ορμόνη που ονομάζεται μελατονίνη απελευθερώνεται το βράδυ, η οποία μας βοηθά να νιώθουμε

κουρασμένοι. Η άσκηση κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να οδηγήσει σε απελευθέρωση μελατονίνης πιο νωρίς το βράδυ, γι’ αυτό ίσως οι άνθρωποι που ασκούνται κοιμούνται πιο γρήγορα. Η άσκηση αυξάνει επίσης τη θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος. ‘Όταν τελειώνουμε μια προπόνηση, η κεντρική θερμοκρασία του σώματος αρχίζει να επιστρέφει στο φυσιολογικό, κάτι που μπορεί να μας βοηθήσει να κοιμηθούμε. Αυτό, μπορεί να εξηγήσει γιατί η βραδινή άσκηση βοηθά μερικούς ανθρώπους να κοιμηθούν καλύτερα –σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση. Η άσκηση μπορεί, επίσης να οδηγήσει σε καλύτερο ύπνο, λόγω των θετικών επιπτώσεών της στη διάθεση και την ψυχική υγεία, παράγοντες που μπορεί να σχετίζονται με την ποιότητα του ύπνου. Όταν το σώμα ασκείται, απελευθερώνει χημικές ουσίες γνωστές ως ενδορφίνες, οι οποίες βελτιώνουν τη διάθεση. Η τακτική άσκηση μπορεί, επίσης, να μειώσει τα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης. Η θετική επίδραση της άσκησης τόσο στη διάθεση όσο και στην ψυχική υγεία μπορεί, επομένως, να βοηθήσει τους ανθρώπους να κοιμηθούν πιο εύκολα. Αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα, προκειμένου να διερευνηθεί γιατί οι διαφορετικοί τύποι άσκησης επηρεάζουν πολλές πτυχές του ύπνου μας, μόλις 30-60 λεπτά άσκησης, καθημερινά, μπορούν να σας βοηθήσουν να κοιμηθείτε πιο γρήγορα, χωρίς διακοπές κατά τη διάρκεια της νύχτας και να ξυπνήσετε, νιώθοντας πιο ξεκούραστοι το επόμενο πρωί. Καθώς μόνο μία συνεδρία άσκησης μπορεί να βελτιώσει τον ύπνο σας, η τακτική άσκηση είναι πιθανό να προσφέρει περισσότερα οφέλη. Δεδομένου ότι τόσοι πολλοί τύποι άσκησης συνδέονται με τη βελτίωση του ύπνου, το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να επιλέξετε μια προπόνηση που σας αρέσει, είτε πρόκειται για τρέξιμο, κολύμπι, άρση βαρών είτε για γρήγορο περπάτημα. u

22 | περί υγείας |

askisi kai ypnos - psallas_L.indd 22

18/1/2024 2:49:46 μμ

Άνοια: Διατηρήστε την πλαστικότητα του εγκεφάλου και μειώστε τον κίνδυνο

Ο

Το άγχος κι η κοινωνική απομόνωση αποτελούν αίτια φλεγμονής, ενώ η βελτίωση του τρόπου ζωής είναι ικανή να καθυστερήσει, ακόμα και να αποτρέψει τη νόσο.

ποιος έχει παρακολουθήσει ένα αγαπημένο του πρόσωπο να ζει με άνοια και να αντιμετωπίζει όλες αυτές τις συνέπειες που πλήττουν την αξιοπρέπειά του, αφήνοντάς το ανίκανο να φάει, να επικοινωνήσει ή να θυμηθεί, ξέρει ότι είναι μια καταστροφική ασθένεια. Υπάρχουν αρκετά νέα φάρμακα που βγαίνουν στην αγορά για τη νόσο του Αλτσχάιμερ (μία από τις πιο κοινές μορφές άνοιας), ωστόσο, απέχουν ακόμη πολύ από τη θεραπεία και επί του παρόντος είναι αποτελεσματικά, μόνο, για ασθενείς σε πρώιμο στάδιο. Έτσι, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να αποτελούν τον μοναδικό σύμμαχο στην προσπάθεια να καθυστερήσουμε την άνοια ή να την αποτρέψουμε. Ο ηθοποιός Chris Hemsworth το ξέρει αυτό. Παρακολουθώντας τον παππού του να ζει με Αλτσχάιμερ, κάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής του, αφού έμαθε ότι έχει δύο αντίγραφα του γονιδίου APOE4. Αυτό το γονίδιο είναι ένας παράγοντας κινδύνου για τη νόσο κι η ύπαρξη δύο αντιγράφων αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο. Η έρευνα έχει εντοπίσει τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου, όπως η αδράνεια, η υπερβολική χρήση αλκοόλ, ο ανεπαρκής ύπνος, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η μόλυνση του αέρα κι η απώλεια ακοής. Η κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών για αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, είναι αμφιλεγόμενη, με ορισμένους να είναι πιο κατανοητοί από άλλους.

Το γνωστικό απόθεμα

Το γνωστικό απόθεμα είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να αντέχει σε βλάβη ή νευροεκφυλιστική νόσο. Εάν υπάρχει απώλεια ιστού ή λειτουργικότητας σε ένα μέρος του εγκεφάλου, άλλα εγκεφαλικά κύτταρα (νευρώνες) εργάζονται σκληρότερα, για να αντισταθμίσουν την κατάσταση αυτή. Θεωρητικά, αυτό σημαίνει ότι οι δια βίου εμπειρίες και δραστηριότητες δημιουργούν ένα φράγμα ενάντια στις βλάβες της ασθένειας και της γήρανσης στον εγκέφαλο. Η νευροπλαστικότητα είναι η εκπληκτική ικανότητα του εγκεφάλου να προσαρμόζεται, να μαθαίνει και να αναδιοργανώνεται, να δημιουργεί νέα μονοπάτια ή να επανασυνδέει τα υπάρχοντα, ώστε να ανακάμψει από τη βλάβη. Το βασικό στοιχείο είναι ότι η νευροπλαστικότητα μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή και σε οποιαδήποτε ηλικία, πράγμα που σημαίνει ότι η μάθηση και οι δραστηριότητες πρέπει να είναι δια βίου. Πολλοί από τους παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με την άνοια πιθανότατα λειτουργούν σε συνδυασμό, γι’ αυτό κι η συνολική προσέγγιση του τρόπου ζωής είναι ζωτικής σημασίας. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν δείξει ότι η άσκηση, η γνωστική και κοινωνική δέσμευση διεγείρουν τον εγκέφαλο και διατηρούν την πλαστικότητά του, αναπτύσσοντας νέες νευρικές συνδέσεις και δημιουργώντας γνωστικό απόθεμα. Ο μηχανισμός πίσω από αυτό είναι

ένας συνδυασμός παραγόντων: αυξημένη ροή οξυγόνου και αίματος στον εγκέφαλο, διέγερση αυξητικών παραγόντων που διατηρούν τους νευρώνες υγιείς και μειωμένη φλεγμονή. Ο κακός ύπνος, η αυστηρή δίαιτα, η κοινωνική απομόνωση κι η κατάθλιψη συνδέονται με μειωμένο γνωστικό απόθεμα. Το ίδιο σκεπτικό ισχύει και για την απώλεια ακοής, έναν βασικό αναδυόμενο παράγοντα κινδύνου για άνοια. Καθώς η ακοή ενός ατόμου μειώνεται, μπορεί να δυσκολέψει την κοινωνική συναναστροφή του με τους άλλους, με αποτέλεσμα την απώλεια της αισθητηριακής εισροής. Ο εγκέφαλος πρέπει να εργαστεί σκληρότερα, για να το αντισταθμίσει αυτό, μειώνοντας πιθανώς το γνωστικό του απόθεμα και μένοντας ευάλωτος απέναντι στην άνοια. Οι αντιδράσεις στο στρες κι η φλεγμονή είναι η σύνθετη απάντηση του σώματος στον τραυματισμό. Η φλεγμονή είναι ένας σημαντικός παράγοντας, με τον οποίο το ανοσοποιητικό συμβάλλει στην άμυνα έναντι των απειλών και στην αποκατάσταση της βλάβης των ιστών. Ενώ η βραχυπρόθεσμη φλεγμονή είναι μια φυσική και καλή απάντηση, η χρόνια ή παρατεταμένη φλεγμονή διαταράσσει την κανονική λειτουργία και προκαλεί βλάβη στα κύτταρα του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, ένα από τα κοινά σημεία μεταξύ άνοιας και κατάθλιψης είναι η φλεγμονώδης διαδικασία. Η παρατεταμένη έκθεση στις ορμόνες του στρες μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια

φλεγμονή. Η υπέρταση, η σωματική αδράνεια, το κάπνισμα κι η ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέονται, επίσης, με χρόνια φλεγμονή και στρες που μπορεί να βλάψουν τα αιμοφόρα αγγεία και τους νευρώνες στον εγκέφαλο. Σε έναν νεότερο τομέα έρευνας που εξακολουθεί να διερευνάται, η κοινωνική απομόνωση έχει επίσης συνδεθεί με τη φλεγμονή. Όπως μάθαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, ο εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος να ανταποκρίνεται στην κοινωνική δέσμευση ως μέσο σύνδεσης και συναισθηματικής υποστήριξης, ειδικά σε περιόδους στενοχώριας. Η έλλειψη κοινωνικής σύνδεσης κι η μοναξιά μπορεί να πυροδοτήσουν την απόκριση του σώματος στο στρες και τις νευροενδοκρινικές αλλαγές, ενώ η παρατεταμένη έκθεση σε αυτή τη φλεγμονώδη διαδικασία μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο. Ποτέ, όμως, δεν είναι αργά για αλλαγή. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος και το σώμα έχουν μια αξιοσημείωτη ικανότητα προσαρμογής κι ανθεκτικότητας καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αν κι υπάρχουν οφέλη από το τη σωματική και κοινωνική δραστηριότητα σε οποιαδήποτε ηλικία, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι αυτά μπορεί να είναι περισσότερα μετά την ηλικία των 40 ετών, όταν ο μεταβολισμός του σώματος επιβραδύνεται, οι παράγοντες κινδύνου αυξάνονται και το γνωστικό απόθεμα γίνεται ακόμα πιο απαραίτητο για την προστασία από τη γνωστική έκπτωση. u Z.Ψ.

| περί υγείας | 23

anoia - psallas_R.indd 23

19/1/2024 11:06:43 πμ

Έμβρυα και βρέφη γυναικών που εμβολιάζονται αποκτούν περισσότερη ανοσία.

E

ίτε πρόκειται για το ετήσιο εμβόλιο κατά της γρίπης, είτε για το πιο πρόσφατο αναμνηστικό εμβόλιο COVID-19, είτε για τα εμβόλια-ορόσημο που καλύπτουν την πνευμονία, τον έρπητα ζωστήρα και τον τέτανο, ο εμβολιασμούς είναι ένας τρόπος, για να προστατεύσετε την υγεία σας. Γενικά, ο εμβολιασμός συνιστάται για όλους τους ενήλικες 65 ετών κι άνω. Η πνευμονία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή, όταν υγρό γεμίζει τους αερόσακους των πνευμόνων. Ο έρπητας ζωστήρας, μια επανενεργοποίηση του ιού που προκαλεί την ανεμοβλογιά, μπορεί να προκαλέσει επώδυνο εξάνθημα με φουσκάλες –ο εμβολιασμός συνιστάται σε ενήλικες άνω των 50 ετών. Ο τέτανος προκαλείται από βακτηριακή λοίμωξη, συχνά από κόψιμο ή τραύμα. Το εμβόλιο Tdap συνιστάται κάθε 10 χρόνια και προστατεύει επίσης από τη διφθερίτιδα και τον κοκκύτη. Εάν είστε νέος γονέας ή νέος παππούς και γιαγιά, τότε θα πρέπει να κάνετε το ενημερωμένο εμβόλιο για τον κοκκύτη, για να μειώσετε τον κίνδυνο μετάδοσης στο νεογέννητο μωρό.

Πώς θα προστατευτούν τα βρέφη από τη γρίπη Όπως και με τα εμβόλια κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας και του κοκκύτη και της COVID-19, τα αντισώματα που δημιουργούνται στο σώμα της μητέρας από το εμβόλιο της γρίπης μπορούν να διασχίσουν τον πλακούντα και να προσφέρουν προστασία στο μωρό. Ως αποτέλεσμα, από το 2012 συνιστώνται τα εμβόλια κατά της γρίπης στον έγκυο πληθυσμό από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τα εμβόλια της γρίπης είναι πιο αποτελεσματικά στην προστασία των βρεφών, όταν χορηγούνται κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, όπου παρατηρούνται τα υψηλότερα ποσοστά νοσηλειών που σχετίζονται με τη γρίπη μεταξύ των εγκύων. Οι μητέρες δεν το σκέφτονται κι οι γιατροί συχνά δεν το παρουσιάζουν ως προστασία του μωρού. Ωστόσο, η γρίπη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης επιφυλάσ-

Γράφει ο Ειδικός Συνεργάτης σει κινδύνους, όπως πρόωρο τοκετό, μικρά βρέφη κι απώλεια εμβρύου –εκτός από τους μητρικούς κινδύνους, όπως νοσηλεία και θάνατος. Μέρος μιας 20χρονης μελέτης επιτήρησης των CDC στις ΗΠΑ (Centers for Disease Control and Prevention) δημοσιεύτηκε στο «Journal of the American Medical Association Pediatrics» κι έδειξε πόσο σημαντικό είναι το εμβόλιο κατά της γρίπης στην εγκυμοσύνη για τα μωρά. Περιλαμβάνοντας σχεδόν 3.800 βρέφη, οι ερευνητές απέδειξαν το πόσο αποτελεσματικός είναι ο μητρικός εμβολιασμός στην πρόληψη νοσηλειών κι επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών για παιδιά κάτω των 6 μηνών –ηλικία, η οποία δεν είναι κατάλληλη για εμβολιασμό των βρεφών. Από τα 2.007 βρέφη που γεννήθηκαν από εμβολιασμένες μητέρες, τα 223 προσβλήθηκαν από γρίπη κι η προστασία τους μέσω του μητρικού εμβολιασμού είχε αποτελεσματικότητα 39% έναντι της νοσηλείας και 19% αποτελεσματικότητα έναντι των επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών. Αυτή η προστασία αυξάνεται στο 53%, όταν εξετάζονται βρέφη μικρότερα των 3 μηνών. Επίσης, ο κίνδυνος για τις έγκυες γυναίκες κατά την περίοδο της γρίπης, ειδικά στο τρίτο τρίμηνο, είναι διπλός. Πρώτον, οι έγκυες γυναίκες είναι ανοσοκατεσταλμένες –το ανοσοποιητικό τους σύστημα βρίσκεται σε μια μικρή διακοπή, ως ένας τρόπος προστασίας του αναπτυσσόμενου εμβρύου, διαφορετικά, το σώμα τους θα μπορούσε να δει αυτό το νέο ον ως έναν εισβολέα που αξίζει να επιτεθεί. Το μειονέκτημα αυτού του φαινομένου είναι ότι οι μαμάδες έχουν λιγότερα όπλα, για να πολεμήσουν τους πραγματικούς εισβολείς, όπως είναι οι ιοί. Δεύτερον, ακόμα και σε υγιείς μητέρες χωρίς γρίπη, το τρίτο τρίμηνο συνοδεύεται από μακρύ, αργό περπάτημα, καθώς το αναπτυσσόμενο έμβρυο προσκρούει στον χώρο που συνήθως καταλαμβάνεται από τους πνεύμονες που διαστέλλονται. Οτιδήποτε βλάπτει την ικανότητα των πνευμόνων να φουσκώνουν πλήρως είναι κίνδυνος για πνευμονία (ή επιδείνωση

των συμπτωμάτων του ανώτερου αναπνευστικού). Καθώς αυτά είναι πτυχές της εγκυμοσύνης που δεν αλλάζουν, οι γιατροί είναι αποφασισμένοι να αυξήσουν τα ποσοστά εμβολιασμού των εγκύων κατά της γρίπης με ειλικρινή συζήτηση. Ο καλύτερος τρόπος για να προστατευτούν τα πολύ μικρά παιδιά και τα βρέφη είναι να εμβολιαστεί ο περίγυρός τους. Το εμβόλιο κατά της γρίπης είναι απολύτως ασφαλές κι αποτελεί ένα από τα ασφαλέστερα γνωστά εμβόλια –είναι ουσιαστικά αμετάβλητο εδώ και 50 χρόνια.

Γιατί είναι τόσοι πολλοί άνθρωποι άρρωστοι αυτή την περίοδο; Οι ασθένειες του αναπνευστικού, όπως η COVID-19 κι η γρίπη, αυξάνονται τους ψυχρότερους μήνες και δεν οφείλεται μόνο στο ότι οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους. Ο δρ. Matthew Binnicker, συνδιευθυντής του Clinical Virology Lab στην Mayo Clinic, εξηγεί ποιοι άλλοι παράγοντες προωθούν την εξάπλωση των ιών τον χειμώνα. «Είναι ένα πραγματικά ενδιαφέρον φαινόμενο που βλέπουμε ασθένειες του αναπνευστικού, όπως η COVID-19 και η γρίπη, κάθε χρόνο να προκαλούν κύμα λοιμώξεων τους ψυχρότερους μήνες στο βόρειο ημισφαίριο. Συμβαίνει συνήθως μεταξύ Νοέμβρη και τέλη Φεβρουαρίου», λέει ο Binnicker. Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στο ότι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται σε εσωτερικούς χώρους, κάτι που βέβαια παίζει ρόλο. Ένας άλλος παράγοντας, όμως, είναι η υγρασία. «Τους θερμότερους μήνες, υπάρχει περισσότερη υγρασία κι όταν μιλάμε, βήχουμε, φταρνιζόμαστε, οι μεγαλύτερες ποσότητες υγρασίας στον αέρα κάνουν τα σταγονίδια που απελευθερώνονται να είναι μεγαλύτερα. Τα μεγαλύτερα σε μέγεθος σταγονίδια πέφτουν στο έδαφος πιο γρήγορα». Όμως, τον χειμώνα, όταν ο αέρας είναι πιο ξηρός, τα σταγονίδια που μπορεί να περιέχουν ιούς υπάρχουν στον αέρα για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους κι έτσι οι ασθένειες μπορούν να εξαπλωθούν πιο εύκολα. u

24 | περί υγείας |

egkyes emvolio gripis - psallas_L.indd 24

18/1/2024 2:50:35 μμ

Παραμένουμε γεροί και υγιείς τις κρύες μέρες του χειμώνα Η συγκεκριμένη περίοδος φέρνει προκλήσεις για την υγεία και την ευεξία.

H

χειμερινή περίοδος είναι υπέροχη, αφού περνάμε περισσότερο χρόνο στο σπίτι και ασχολούμαστε περισσότερο με την οικογένεια και τις δραστηριότητες που αγαπάμε. Οι χαμηλότερες, ωστόσο, θερμοκρασίες φέρνουν προκλήσεις για την υγεία και την ευεξία, που αφορούν σε προβλήματα του κυκλοφορικού έως και το κοινό κρυολόγημα. Σημειώνεται ότι τον χειμώνα καταγράφονται περισσότεροι θάνατοι με κύριες αιτίες τη γρίπη, την πνευμονία, τις καρδιοπάθειες, τα εγκεφαλικά, αλλά και τα πεσίματα λόγω βροχής ή πάγου, ενώ τα τελευταία χρόνια προστέθηκε κι η τεράστια απειλή του κορωνοϊού.

Έχετε εμβολιαστεί;

Η γρίπη κι η πνευμονία θερίζουν αυτή την εποχή καθώς κι ο εφιάλτης της COVID. Ανεξάρτητα από το πόσο υγιεινός είναι ο τρόπος ζωής που ακολουθείτε, το ανοσοποιητικό σύστημα με το πέρασμα του χρόνου δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει στις νέες προκλήσεις και τις επιπλοκές των λοιμώξεων. Χρόνια νοσήματα (διαβήτης, καρδιοπάθειες, προβλήματα στο συκώτι ή τους πνεύμονες, νεφρική ανεπάρκεια ή νευρολογικά προβλήματα, καρκίνος) αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης και θανάτου. Εκτός όμως από τους παράγοντες της ηλικίας και των χρόνιων νοσημάτων, τα εμβόλια μειώνουν τον κίνδυνο των σοβαρών επιπλοκών της γρίπης, του κορωνοϊού και των λοιπών αναπνευστικών ιώσεων. Για αυτόν τον λόγο, η λύση είναι ο εμβολιασμός. Άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει, επίσης, να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τον εμβολιασμό κατά του πνευμονιόκοκκου.

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου σπορά σταγονιδίων από τον βήχα και το φτάρνισμα αποτελούν ισχυρή αιτία πολλών αναπνευστικών λοιμώξεων, επομένως συνιστάται να μένετε τουλάχιστον ένα μέτρο μακριά από οποιονδήποτε φταρνίζεται.

Πώς να παραμείνετε υγιείς όλο τον χειμώνα

Ποικιλία τροφίμων

Λαμβάνοντας μια μεγάλη ποικιλία βιταμινών μετάλλων και μικροθρεπτικών συστατικών διατηρείτε το ανοσοποιητικό σας σύστημα υγιές. Ένα ουράνιο τόξο από φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς, σπόρους και όσπρια μαζί με πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας (λίγο άπαχο κρέας, ψάρι, τόφου, αυγά, γαλακτοκομικά) είναι ιδανικό.

Η βιταμίνη του ήλιου

Η βιταμίνη D γνωστή και ως βιταμίνη του ήλιου καθώς την παίρνουμε κυρίως από τον ήλιο είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό και για τα οστά μας. Μπορείτε να επιλέξετε ένα συμπλήρωμα τουλάχιστον 10 μικρογραμμαρίων/ημέρα για όλο τον χειμώνα.

Ασκηθείτε καθημερινά ή όσο πιο συχνά μπορείτε Η άσκηση είναι γνωστό ότι έχει θετικό αντίκτυπο στο ανοσοποιητικό μας, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης των ιών που προκαλούν βήχα και κρυολόγημα. Μπορείτε, έτσι, να μειώσετε τη συχνότητα ή τη σοβαρότητα της νόσησης.

με απλούς παράγοντες που συνδέονται με την ιδιοσυγκρασία, το φύλο, την ηλικία, τον τρόπο διαβίωσης ή την περιβαλλοντική θερμοκρασία. Υπάρχει μία σειρά από νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις που είτε δημιουργούν, είτε επιδεινώνουν αυτή την αστάθεια. Μερικά από αυτά είναι: n Αναιμία n Υπόταση n Λοιμώξεις n Διαβήτης n Διαταραχές ενδοκρινών αδένων n Νευρολογικά νοσήματα (π.χ. εγκεφαλικά επεισόδια, νόσος Parkinson) n Hπατική ανεπάρκεια n Νεφρική ανεπάρκεια n Εγκαύματα n Δερματικά νοσήματα (π.χ. ψωρίαση) n Παθήσεις αγγείων n Υποσιτισμός n Καρδιακά νοσήματα n Αυτοάνοσα νοσήματα n Παρενέργειες φαρμάκων (π.χ. βενζοδιαζεπίνες, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά). Η σωστή ιατρική αιτιολογική θεραπεία, μετά από άμεση και σοβαρή ιατρική εξέταση, είναι επιβεβλημένη, όταν τα συμπτώματα προκαλούνται ή επιδεινώνονται από υποκείμενο παθολογικό οργανικό παράγοντα. Το κάπνισμα κι η καφεϊνη μπορούν, επίσης, να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.u

Λάβετε υπόψη τα προβιοτικά

Σύμφωνα με μελέτες τα συμπληρώματα προβιοτικών θα μπορούσαν να μειώσουν τη συχνότητα των Καρδιοπάθειες Πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι κρυολογημάτων κατά σχεδόν ένα τέταρτο και να σας βοηθήσουν να ανακάμψετε γρήγορα. χαμηλές θερμοκρασίες συνδέονται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων με αυξημένη καρδιαγγειακή θνητότητα. Παράλληλα, Κρύα άκρα τον χειμώνα συνιστάται η αποφυγή ή ο περιορισμός Οι γυναίκες κυρίως λόγω των έντονων ορμονικών της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών, διό- αλλαγών κατά τη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύτι μπορεί να δημιουργήσουν μια ψευδή «αίσθηση κλου, παρουσιάζουν μεγαλύτερη θερμορυθμιστική ζεστασιάς», ενώ όσοι περνούν μεγάλα χρονικά δια- αστάθεια. Οι ηλικιωμένοι, οι εργαζόμενοι σε ψυχρό στήματα στο κρύο πρέπει να πηγαίνουν τακτικά σε περιβάλλον (π.χ. ναύτες), όσοι ασχολούνται με ορισμένα αθλήματα (π.χ. σκιέρ, ορειβάτες) κι άτομα εσωτερικούς χώρους, για να ζεσταθούν. Καλό είναι, επίσης, να κάνετε προθέρμανση πριν με ειδικές ανάγκες υποφέρουν περισσότερο. την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους με κρύο καιρό, Η συστηματική άσκηση βοηθάει τον μηχααλλά και τακτικά διαλείμματα από τη δραστηριότη- νισμό της φυσικής θερμογένεσης. Οι στετα για την αποφυγή της υπερκόπωσης του σώματος. ρητικές δίαιτες, η υπερκατανάλωση αλκοόλ κι η κακή ψυχολογία αυξάνουν την θερμορυθμιστική αστάθεια και Ο βήχας και το φτάρνισμα επιδεινώνουν τα συμπτώματα. μεταδίδουν ασθένειες Είναι σημαντικό να γνωΟ βήχας και το κρυολόγημα προκαλούνται κυρίως ρίζετε, ωστόσο, ότι μια από ιούς. Παρόλο που η έρευνα υποδηλώνει ότι η τέτοια κατάσταση δεν COVID μπορεί να μεταδοθεί με την εκπνοή, η δια- έχει πάντα σχέση

| περί υγείας | 25

geroi kai ygieis ton xeimwna - daikou_R.indd 25

18/1/2024 2:51:34 μμ

Το φαρμακείο της γειτονιάς Η πτώση της θερμοκρασίας συνοδεύεται από ιώσεις που συχνά μας ταλαιπωρούν. Εκτός από την επίσκεψη σε γιατρό, οι συμβουλές του φαρμακοποιού μπορεί να φανούν χρήσιμες στην αξιολόγηση και θεραπεία των ήπιων συμπτωμάτων, βοηθώντας στην άμεση λήψη φροντίδας κι ανακούφισης. Γι’ αυτό κι εμείς συλλέξαμε πληροφορίες για προϊόντα που προσφέρουν προστασία και ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

Χειρουργικές μάσκες ΜΕΓΑ. Σχεδιασμένες για την ασφάλειά σας

Οι χειρουργικές μάσκες εξαιρετικά υψηλής προστασίας ΜΕΓΑ έχουν σχεδιαστεί με γνώμονα τον βέλτιστο συνδυασμό ασφαλούς προστασίας και άνεσης κατά τη χρήση, σύμφωνα με πολύ αυστηρά κριτήρια ποιότητας, προκειμένου να εξασφαλίζουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα και προστασία. Συγκεκριμένα, οι χειρουργικές μάσκες ΜΕΓΑ: • Εξασφαλίζουν άριστο φιλτράρισμα (BFE≥98%), σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα (ΕΝ14683), ενώ επιτρέπουν άνετη αναπνοή.

• Περιλαμβάνουν 3 στρώματα προστασίας. Το ενδιάμεσο στρώμα είναι κατασκευασμένο από ειδικό meltblown με ηλεκτροστατική επεξεργασία, το οποίο επιτυγχάνει φιλτράρισμα ακόμα και πολύ μικρών σωματιδίων (όπως του κορωνοϊού SARS-CoV-2), βάσει προτύπου ASTM F2299.

• Έχουν εξειδικευμένο σχεδιασμό “Perfect fit” στις πλαϊνές πτυχώσεις, που επιτρέπει στη μάσκα να ακολουθεί το σχήμα του προσώπου.

• Διαθέτουν μοναδικά απαλά, υφασμάτινα πλαϊνά που κρατούν τη μάσκα σταθερή, χωρίς να κουράζουν την περιοχή γύρω από τα αυτιά.

• Είναι δερματολογικά ελεγμένες σε ευαίσθητα δέρματα.

• Έχουν πιστοποίηση Oeko-Tex® Standard 100, για απουσία βλαβερών ουσιών. Διαθέσιμες σε 3 μεγέθη (Small – Medium – Large), για άριστη εφαρμογή ανεξάρτητα από το μέγεθος ή την κατατομή του προσώπου.

Atrogel 100ml Άμεση ανακούφιση από τα προβλήματα των μυών και των αρθρώσεων - γέλη εξωτερικής χρήσης από φρέσκα άνθη άρνικας Wet Hankies Antibacterial Extra Safe Αντιβακτηριδιακή προστασία υψηλών προδιαγραφών

Τα Wet Hankies Antibacterial Extra Safe, τα πρώτα αντιβακτηριδιακά μαντίλια στην Ελλάδα με επιστημονικά αποδεδειγμένη δράση ενάντια στον κορωνοϊό SARS-CoV-2, προσφέρουν αποδεδειγμένα ευρεία προστασία, πιστοποιημένη σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα.

• Εξουδετερώνουν αποδεδειγμένα το 99,9% των βακτηρίων και τους ιούς της γρίπης Η1Ν1, Η3Ν2 (*βάσει ΕΝ1276, ΕΝ1500, ΕΝ1650, ΕΝ14476).

• Εξασφαλίζουν επιστημονικά ελεγμένη δράση και κατά του κορωνοϊού SARS-CoV-2 (χρόνος επαφής 1’, βάσει ΕΝ14476). Εγκεκριμένα από τον Ε.Ο.Φ, για αξεπέραστη αντιβακτηριδιακή προστασία.

Μπορεί το βότανο (άρνικα) να μην είναι κατάλληλο για λήψη από το στόμα, αποτελεί όμως ένα από τα καλύτερα διαθέσιμα ιάματα για εξωτερική τοπική εφαρμογή. Η άρνικα περιέχει αιθέρια έλαια, τερπενικές λακτόνες, αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, πολυακετυλένια και ταννίνη, δραστικά συστατικά με αντιφλεγμονώδη δράση. Το Atrogel της A.Vogel έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε άρνικα (50%) στον κόσμο. Οι φυτοθεραπευτές γνώριζαν για χρόνια κι οι κλινικές μελέτες της A.Vogel απέδειξαν ότι η φρέσκια άρνικα παρουσιάζει εξαιρετικές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Κατάλληλο μόνο για εξωτερική χρήση. Να μην εφαρμόζεται σε τραυματισμένο ή ερεθισμένο δέρμα και να αποφεύγεται η επαφή με τα μάτια. Όπως με όλα τα προϊόντα τοπικής εφαρμογής συνιστάται να δοκιμάζεται πρώτα σε μια μικρή περιοχή του δέρματος.

Αναβράζουσες βιταμίνες C της HealthAid

Οι αναβράζουσες βιταμίνες C της ΗealthAid, προσαρμοσμένες στο σύγχρονο lifestyle, προσφέρουν άμυνα, προστασία κι αντιοξειδωτική δράση στον οργανισμό, με τον πιο ευχάριστο τρόπο, σε τρεις υπέροχες γεύσεις. Διαλύονται πλήρως σε ένα ποτήρι νερό, χωρίς να αφήνουν ίζημα και πίνονται εύκολα σε οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Διατίθενται σε 500mg, ανά δισκίο, για χρήση όλο τον χρόνο, για μικρότερες ηλικίες, και σε 1000mg, ανά δισκίο, για ιδιαίτερες απαιτήσεις, όπως καπνίζοντες και φιλάσθενα άτομα που χρειάζονται άμεση ενέργεια και τόνωση. Αποτελούν μια πρακτική λύση για το γραφείο ή το σπίτι, για όσους δεν μπορούν να καταπιούν (δυσκαταποσία) ή να μασήσουν ταμπλέτες βιταμίνης C. Απαραίτητες κατά τη διάρκεια του χειμώνα αλλά και ιδιαίτερα δροσιστικές τους καλοκαιρινούς μήνες. Σημειώνεται ότι δεν έχουν θερμιδική αξία κι είναι κατάλληλες και για διαβητικούς.

26 | περί υγείας |

FARMAKEIO GEITONIAS_PROIONTIKO_x2.indd 26

19/1/2024 10:33:36 πμ

AirNews

PHYSIOMER Strong Jet

Το PHYSIOMER Strong Jet καθαρίζει σχολαστικά και ξεπλένει τις ρινικές κοιλότητες, χάρη στον έντονο ψεκασμό του διαλύματος με θαλασσινό νερό. Παράλληλα, αποτελεί χρήσιμο εργαλείο μετεγχειρητικής φροντίδας για την επιτάχυνση της επούλωσης, ενώ συμβάλλει στη μείωση των ρινικών συμπτωμάτων και την πρόληψη εμφάνισης μετεγχειρητικών επιπλοκών.

Lanes RoyalTonic συμπλήρωμα διατροφής με βασιλικό πολτό, πρωτόγαλα, πρόπολη, μανιτάρια reishi & shiitake, οργανικής καλλιέργειας και βιταμίνη Β6 10 x 10ml

Μάσκα προστασίας FFP2

Οι αναπνευστικοί ιοί, όπως ο νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2, μπορούν να μεταδοθούν με σταγονίδια που εκτοξεύονται από το στόμα μας κατά την ομιλία, τον βήχα ή το φτάρνισμα. Η χρήση μάσκας συγκρατεί τα σταγονίδια κι αποτελεί βασικό μέτρο περιορισμού της διασποράς της λοίμωξης στην κοινότητα. Κύριος στόχος της χρήσης της είναι να προστατεύσετε, καθώς και να προστατευτείτε από άτομα που νοσούν. Παράλληλα θα πρέπει να τηρείται η φυσική απόσταση, η υγιεινή των χεριών, ο σωστός τρόπος χρήσης της μάσκας κι η αποφυγή του συγχρωτισμού. Σημειώνεται ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε παιδιά κάτω των 3 ετών και σε άτομα που έχουν προβλήματα με το αναπνευστικό ή δεν μπορούν να την αφαιρέσουν χωρίς βοήθεια. Προτείνουμε λοιπόν τη μάσκα προστασίας FFP2 από μη υφαντό πολυπροπυλένιο, με ρυθμιζόμενο έλασμα κι άνετα ελαστικά στήριξης, καθώς προσφέρει συνεχή εισπνευστική αντίσταση για προστασία με άνεση.

Microlife 10 Seconds digital thermometer MT 800ψηφιακό θερμόμετρο Kaiser Zitronenmelisse καραμέλες για τον βήχα με μελισσόχορτο και 13 βότανα 75g

Aπολαυστικός συνδυασμός φασκόμηλου και μελισσόχορτου, σε συνδυασμό με την ευχάριστη γεύση λεμονιού που αναδύει το μελισσόχορτο. Με βιταμίνη C, χωρίς ζάχαρη.

• Ανακουφίζουν από τον επίμονο βήχα • Μαλακώνουν τον λαιμό • Ελευθερώνουν την αναπνοή.

Το ψηφιακό θερμόμετρο Microlife MT 800 είναι προϊόν υψηλής ποιότητας, αδιάβροχο και παρέχει αξιόπιστη μέτρηση θερμοκρασίας σώματος σε 10 δευτερόλεπτα. Παράλληλα, διαθέτει την τεχνολογία Microlife Silent Glow. Η Microlife είναι η πρώτη εταιρεία στην Ευρώπη που λάνσαρε τη συγκεκριμένη κατοχυρωμένη τεχνολογία, η οποία επιτρέπει την εύκολη ανάγνωση υψηλών θερμοκρασιών. Το θερμόμετρο έχει ελαστική/ευλύγιστη άκρη για πιο εύκολη χρήση κι απαλή επαφή με το δέρμα.

Το Royal Tonic είναι ένα εξειδικευμένο συμπλήρωμα διατροφής που συνδυάζει βασιλικό πολτό, πρωτόγαλα, πρόπολη, μανιτάρια reishi & shiitake οργανικής καλλιέργειας και βιταμίνη Β6 για τόνωση κι ενδυνάμωση του οργανισμού. Ιδιότητες: Ο βασιλικός πολτός, περιέχει βιταμίνες, μέταλλα, αμινοξέα, λιπαρά οξέα και σάκχαρα. Το colostrum (πρωτόγαλα), είναι το πρώτο γάλα των θηλαστικών που προσφέρουν στα νεογνά τους μετά τη γέννησή τους. Είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε θρεπτικές ουσίες όπως βιταμίνες, μέταλλα κι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντισώματα κι αυξητικούς παράγοντες. Το προϊόν περιέχει, επίσης, μανιτάρια οργανικής καλλιέργειας reishi & shiitake, πλούσια σε φυσικά θρεπτικά συστατικά, που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πολυσακχαρίτες (β-γλυκάνες). Επιπλέον, περιέχει βιταμίνη Β6 που συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού και νευρικού συστήματος, καθώς και στη ρύθμιση της ορμονικής δραστηριότητας και στη φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Η βιταμίνη Β6, επίσης, συμβάλλει στον φυσιολογικό σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων, στη φυσιολογική λειτουργία των μεταβολικών διεργασιών που αποσκοπούν στην παραγωγή ενέργειας και στη μείωση της κούρασης.

| περί υγείας | 27

FARMAKEIO GEITONIAS_PROIONTIKO_x2.indd 27

18/1/2024 2:52:10 μμ

ΒΙΒΛΙΟ Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

Όταν το σώμα λέει όχι

Σ

το διεθνές bestseller «Όταν το σώμα λέει όχι» ο Gabor Maté εξηγεί τι είναι το κρυφό στρες, πώς μας οδηγεί σε μια σειρά από ασθένειες – και, το κυριότερο, πώς μπορούμε να θεραπευτούμε. Μπορεί ένας άνθρωπος να πεθάνει –κυριολεκτικά– από μοναξιά; Συνδέονται τα καταπιεσμένα συναισθήματα με το Αλτσχάιμερ; Υπάρχει άραγε η «προσωπικότητα του καρκινοπαθούς»; Tα σύγχρονα επιστημονικά ευρήματα επιβεβαιώνουν την αρχαία σοφία: τα συναισθήματα επηρεάζουν καθοριστικά την υγεία μας. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα προκαλούν άγχος, που με τη σειρά του αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία πολλών παθήσεων. Ο γιατρός Gabor Maté είναι ειδικός σε θέματα τραύματος, εξαρτήσεων και στρες. Στο έργο του αυτό αντλεί στοιχεία από πρωτοποριακές έρευνες, καθώς και από τις αληθινές ιστορίες ασθενών του, για να εξετάσει τον ρόλο που παίζει το κρυφό στρες στην εμφάνιση μιας σειράς ασθενειών, όπως οι καρδιοπάθειες, ο διαβήτης, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η σκλήρυνση κατά πλάκας,

η αρθρίτιδα, o καρκίνος και μια σειρά από αυτοάνοσα. Επιπρόσθετα, ο συγγραφέας προχωρά ένα βήμα παρακάτω παρουσιάζοντας τους 7 κανόνες της θεραπείας, που μας οδηγούν από το στάδιο της αποδοχής σε αυτό της αυτονομίας. Με συμπόνια και σοφία, στο βιβλίο αυτό ο Gabor Maté ξαναβάζει στον πυρήνα της ιατρικής τη σύνδεση μυαλού-σώματος και μας δείχνει τον τρόπο, ώστε να προφυλάξουμε την υγεία μας.

Ικιγκάι Τα μυστικά της Ιαπωνίας για μια μακρά και ευτυχισμένη ζωή

Κ

ατά τους Ιάπωνες, κάθε άνθρωπος έχει κι από ένα ικιγκάι, αυτό που κάποιος Γάλλος φιλόσοφος θα μετέφραζε ως raison d’ etre (λόγο ύπαρξης). Ορισμένοι έχουν ήδη βρει το ικιγκάι τους με πλήρη συνείδηση αυτού κι άλλοι το κουβαλάνε μέσα τους, αλλά ακόμα το ψάχνουν. Το ικιγκάι είναι κρυμμένο μέσα μας κι απαιτεί από εμάς πολύ υπομονετική εξερεύνηση, προκειμένου να φτάσουμε στο βάθος του εαυτού μας και να το βρούμε. Σύμφωνα με τους ντόπιους στην Οκινάουα, το νησί με τον υψηλότερο δείκτη αιωνόβιων στον κόσμο, το ικιγκάι είναι ο λόγος για τον οποίο ξυπνάμε το πρωί. Μια πρώτη γνωριμία με τον ιαπωνικό πολιτισμό σε ένα βιβλίο που μας αναλύει τους τρόπους των αιωνόβιων Ιαπώνων για αισιόδοξη και δραστήρια ζωή, αποκαλύπτοντας το πώς τρέφονται, πώς κινούνται, πώς δουλεύουν... «Θέλεις να ζήσεις πολλά χρόνια; Φρόντισε να είσαι απασχολημένος».u

28 | περί υγείας |

vivlio_L.indd 28

18/1/2024 2:52:31 μμ

ADDS.indd 7

18/1/2024 2:54:39 μμ

ADDS.indd 1

18/1/2024 2:55:45 μμ