Περί Υγείας 39

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

TEYXOΣ 39

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2024

IΔIOKTHΣIA

«ONLINE-TECHPRESS MΕΠΕ» info@online-techpress.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΛΗΣ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Κωνσταντίνα Κόντα

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Απαρτίζεται αποκλειστικά

από συντάκτες Υγείας

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ

ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ

Δημήτριος Κοκκώνης Έφη Σίμου

ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Παναγιώτα Α. Αλευρίτη

ΕΔΡΑ

Αργοστολίου 108

Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο

Tηλ.: 210 7474890

Φαξ: 210 7470108

ΙΔΡΥΤΗΣ

Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com)

Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα

άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται

προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Περιεχόμενα

Αλλεργίες

Πώς επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή; 2

Δημήτριος Κοκκώνης

Ογκοπλαστικός χειρουργός μαστού -

ειδικός μαστολόγος MD, FEBS, PGDip

Καρκίνος του μαστού: Πώς να αποφύγουμε τη μαστεκτομή 4

Ανδρική ακράτεια ούρων

Πώς βοηθούν οι ασκήσεις πυελικού εδάφους; 6

Υγιεινή χεριών

Γιατί έχει σημασία το σωστό πλύσιμο; ......................................................8

Έφη Σίμου

Αναπληρώτρια καθηγήτρια Επικοινωνίας

και ΜΜΕ & Δημόσιας Υγείας

Αυτοφροντίδα και διαχείριση χρόνιων νοσημάτων .......................... 10

Ελληνική φαρμακοβιομηχανία

Έκρηξη επενδύσεων και νέων εργοστασίων στην Τρίπολη 12

Ανοσοθεραπεία

Γιατί δεν είναι πάντα αποτελεσματική; 14

Εμβόλια

Ο ζωτικός τους ρόλος στην προστασία της υγείας

Κάνναβη

Τα ιατρικά οφέλη για την υγεία

Αυτισμός και Άσπεργκερ

Ποια

Σωματική δραστηριότητα

Πότε καίτε περισσότερο λίπος; 18

Νόσος Πάρκινσον

Η

Νεφρά

Μπορούν

Ελονοσία

Δύο

Απώλεια

Οι

Αιμορροφιλία

Ποιοι τύποι υπάρχουν;

Τα φυλλώδη λαχανικά είναι καλύτερα

από τις στοματικές πλύσεις......................................................................... 24

Διπολική διαταραχή

Όσα πρέπει να ξέρετε ................................................................................... 25

Edito Ήρθε η άνοιξη...

M

ε τον Απρίλη να βρίσκεται στις τελευταίες μέρες του, αλλά και το Πάσχα να είναι προ των πυλών, μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε στην «καρδιά» της άνοιξης. Φυσικά, αυτό σ ηματοδοτεί υψηλότερες θερμοκρασίες, φως και άνθιση, κάτι που, όπως είναι λογικό, ανεβάζει τη διάθεσή μας και μας προσφέρει τη δυνατότητα ευεξίας και καλύτερης ψυχολογίας. Μαζί με όλα τα παραπάνω, όμως, παραμονεύουν οι αλλεργίες και οι αναπνευστικές νόσοι της εποχής, τις οποίες έρχεται να επηρεάσει και η κλιματική αλλαγή. Ήδη, πήραμε ένα δείγμα τις προηγούμενες εβδομάδες με την αφρικανική σκόνη που… επισκέφτηκε τη χώρα μας, ενώ όπως μας αναλύει και ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Θοδωρής Βασιλακόπουλος, επίκουρος καθηγητής του πανεπιστημίου McGill στον Καναδά, διευθυντής της Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής και συντονιστής διευθυντής των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας του Νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν, η ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε επηρεάζει συνολικά όλα τα αναπνευστικά νοσήματα και μπορεί να μας δημιουργήσει πρόβλημα. Σε ό,τι αφορά στην ελληνική επικαιρότητα, ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών προχώρησε στη σύναψη διεθνούς συμφωνίας, ενώνοντας τις δυνάμεις του με το κορυφαίο παγκοσμίως σε επιστήμη, εμπειρία και τεχνογνωσία ίδρυμα, Imperial College Healthcare NHS Trust. Ταυτόχρονα, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση των επενδύσεων τριών μεγάλων ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών με τη δημιουργία μονάδων παραγωγής ουσιών και φαρμάκων στη ΒΙ.ΠΕ. Τρίπολης. Εκτ ός από όλα τα παραπάνω, στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας φιλοξενείται κείμενο που αναδεικνύει την αξία των εμβολίων για την υγεία, καθώς και αναλυτικό ρεπορτάζ για όλα όσα ήρθαν πρόσφατα στη ζωή μας. Παράλληλα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τη νόσο τ ου Πάρκινσον, που γιορτάστηκε στις 11 Απριλίου, θα διαβάσετε, γιατί είναι α παραίτητο η θεραπεία να ξεκινά από νωρίς. Τέλος, θα βρείτε αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές θεραπείας για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, του πιο συχνού γυναικείου κ αρκίνου σε παγκόσμιο επίπεδο. Από καρδιάς, Καλό Πάσχα Από τη σύνταξη

Η επιβαρυμένη ατμόσφαιρα έχει δυσμενή αντίκτυπο στις αλλεργικές παθήσεις, αφού τα εισπνεόμενα σωματίδια σκόνης κι άλλων προσμίξεων μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή.

Mπαλκόνια στρωμένα με κίτρινη γύρη, αφρικανική σκόνη στην ατμόσφαιρα, άπνοια και απότομη εισβολή της έντονης ζέστης συνθέτουν ένα αποπνικτικό καλοκαιρινό σκηνικό αυτή την άνοιξη, οδηγώντας στην πεποίθηση ότι οι ενδιάμεσες εποχές συρρικνώνονται επικίνδυνα, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Θοδωρής Βασιλακόπουλος, επίκουρος καθηγητής του πανεπιστημίου McGill στον Καναδά, διευθυντής της Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής και συντονιστής διευθυντής των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας του νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν, η κλιματική αλλαγή έχει αρνητικές συνέπειες στις αλλεργικές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. Επιπλέον, καταγράφεται πρώιμη έλευση αφρικάνικης σκόνης στη χώρα μας, δηλαδή αιωρούμενων σωματιδίων που έρχονται από την έρημο της Αφρικής,

ένα φαινόμενο που είναι συχνότερο και εντονότερο, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τα εισπνεόμενα σωματίδια της σκόνης, μαζί με τις προσμίξεις που παρασύρουν από τις περιοχές όπου περνούν, επικάθονται στον βλεννογόνο του αναπνευστικού και προκαλούν φλεγμονή. Στον υγιή άνθρωπο αυτή δεν μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, αλλά στον άνθρωπο που έχει ήδη προϋπάρχουσα φλεγμονή λόγω άσθματος, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, αλλεργικής ρινίτιδας, η επιπρόσθετη φλεγμονή που προκαλείται από την επικάθιση των αιωρούμενων σωματιδίων οδηγεί σε αύξηση των συμπτωμάτων και σε παρόξυνση της νόσου που μπορεί να είναι σοβαρή. Ο καθηγητής συμβουλεύει όταν υπάρχει επιβαρυμένη ατμόσφαιρα (π.χ. αφρικάνικη σκόνη ή και φωτιά με καπνό στην ευρύτερη περιοχή) να διατηρούμε τα παράθυρα του σπιτιού κλειστά.

Αν ζεσταινόμαστε, να χρησιμοποιούμε το κλιματιστικό άφοβα, γιατί αυτό δεν παίρνει αέρα από

το εξωτερικό περιβάλλον για να λειτουργήσει και έτσι δεν επιβαρύνει την ατμόσφαιρα του σπιτιού. Σε περίπτωση αλλεργίας στα ακάρεα οικιακής σκόνης, καλό είναι να απαλλαγούμε από βιβλία και αντικείμενα που συλλέγουν σκόνη. Πρέπει να διατηρούμε ένα καθαρό και ως επί το πλείστον μη σκονισμένο περιβάλλον και να χρησιμοποιούμε ηλεκτρική σκούπα για να καθαρίζουμε δάπεδα, καναπέδες, στρώματα και μαξιλάρια. Όσον αφορά στις επιφάνειες που απαιτούν ξεσκόνισμα, να χρησιμοποιούμε ένα υγρό πανί και όχι ξεσκονόπανα ή φτερά. Είναι, επίσης, χρήσιμο να πλένουμε τα ρούχα που έχουμε αποθηκεύσει σε κλειστές ντουλάπες

θηση που προσβάλλει το 15% του πληθυσμού. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν ρινική συμφόρηση (το περίφημο μπούκωμα), καταρροή (τρέχει η μύτη), φτερνίσματα, καθώς επίσης έμμεσα συμπτώματα όπως δακρύρροια, πονοκέφαλο, αδυναμία συγκέντρωσης και μειωμένη απόδοση στα μαθήματα και στην εργασία. Εμφανίζεται με δύο μορφές, είτε ως μία νόσος που ταλαιπωρεί τους ασθενείς καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου, είτε εποχικά, κυρίως την άνοιξη. Υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα που περιλαμβάνουν είτε ρινικά σπρέι ή χάπια (κυρίως αντιισταμινικά). Η αλλεργική ρινίτιδα, συχνά, συνοδεύεται κι από άλλες αλλεργικές παθήσεις όπως αλλεργική επιπεφυκίτιδα, αλλεργικό βρογχικό άσθμα και δερματικές αλλεργίες. Από αυτές μεγαλύτερο πρόβλημα αποτελεί το άσθμα που ταλαιπωρεί το 9% περίπου του ελληνικού πληθυσμού. Έχει διάφορα πρότυπα εμφάνισης, ανάλογα με την ηλικία. Στο 30% των περιπτώσεων εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και παραμένει για ολόκληρη τη ζωή του ατόμου, συχνά διανύοντας περιόδους εξάρσεων και υφέσεων. Στο έτερο 30% ξεκινά από την παιδική ηλικία, εξαφανίζεται στην εφηβική ζωή και πιθανόν και στην πρώιμη ενήλικη ζωή και επανεμφανίζεται αργότερα. Στο τελευταίο 30% των περιπτώσεων εμφανίζεται κατευθείαν στην ενήλικη ζωή, ενώ αρκετές φορές μπορεί να εκδηλωθεί για πρώτη φορά και σε σχετικά μεγάλη ηλικία. Ο κ. Θοδωρής Βασιλακόπουλος υπογραμμίζει ότι οι νέες θεραπείες έχουν βοηθήσει στη διαχείριση του άσθματος τόσο όσον αφορά στη δυνατότητα να προσαρμόσουμε τη θεραπεία στις συνήθειες και τις ανάγκες κάθε ασθενούς (χρήση σπρέι μια φορά την ημέρα, σπρέι που περιέχουν ταυτόχρονα διαφορετικά φάρμακα με μια εισπνοή),

όσο και στη δυνατότητά μας

να αντιμετωπίζουμε πολύ πιο

O καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής

αποτελεσματικά τους ασθενείς με σοβαρό άσθμα. Γι’ αυτήν την κατηγορία υπάρχουν θεραπείες με βιολογικούς παράγοντες, προκειμένου να γίνει καλύτερη η διαχείριση της νόσου. Οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα δεν ανταποκρίνονται καλά στη θεραπεία με τα συνήθη φάρμακα και ταυτόχρονα έχουν κάποιους συγκεκριμένους βιοδείκτες, κάποιες, δηλαδή, τιμές σε συγκεκριμένες μετρήσεις που μας επιτρέπουν να χορηγήσουμε κάποιον βιολογικό παράγοντα. Οι βιολογικοί παράγοντες είναι μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον κάποιας συγκεκριμένης ουσίας που παίζει κεντρικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της φλεγμονής του άσθματος, με αποτέλεσμα να εξουδετερώνει τη δράση αυτής της ουσίας και συνεπώς να μειώνει τη φλεγμονή. Υπάρχουν διαθέσιμες στην Ελλάδα βιολογικές θεραπείες εναντίον της ανοσοσφαιρίνης Έψιλον (IgE), της ιντερλευκίνης-5 (IL-5) και του υποδοχέα της ιντερλευκίνης-5 (IL-5R). Πρόσφατα έγινε διαθέσιμη και η τεζεπελουμάμπη, ένα αντίσωμα που αποτρέπει την προσκόλληση της θυμικής στρωματικής λεμφοποιητίνης, μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται ψηλότερα στον καταρράκτη της ασθματικής φλεγμονής στον υποδοχέα της. Με τη χορήγησή της μειώνεται η φλεγμονή των αεραγωγών και τα συμπτώματα του άσθματος. Όλοι οι βιολογικοί παράγοντες χορηγούνται με υποδόρια ένεση μια φορά τον μήνα, ή στις 15 ημέρες ή στο δίμηνο. Τα φάρμακα του άσθματος (η συστηματική θεραπεία) πρέπει να λαμβάνεται ανεξαρτήτως από το αν ο ασθενής νιώθει ή όχι καλά. Επιπλέον, υπάρχουν φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατ’ επίκληση, δηλαδή όταν ο ασθενής βιώνει μια παρόξυνση. Κάθε παρόξυνση, ιδιαίτερα αν είναι τόσο σοβαρή ώστε να οδηγεί στο νοσοκομείο, είναι μία έντονη φλεγμονώδης διαδικασία που θα μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε ταχύτερη απώλεια αναπνευστικής λειτουργίας. Κάτι παρόμοιο έχει αποδειχτεί και για τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), από την οποία νοσούν τουλάχιστον 700.000 Έλληνες, λόγω της υψηλής διάδοσης του καπνίσματος για πολλές δεκαετίες στη χώρα μας.

Η συνύπαρξη δύο συχνών νοσημάτων όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και το βρογχικό άσθμα δημιουργεί έναν πληθυσμό ασθενών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που είναι ευπαθής στις αρνητικές συνέπειες και των δύο αυτών νοσημάτων. Για αυτόν τον λόγο, μία πάρα πολύ χρήσιμη συμβουλή είναι αν πάσχουμε από άσθμα σε νεαρή ηλικία να μην καπνίσουμε ποτέ στη ζωή μας, ώστε να μην κινδυνέψουμε από το αναπτύξουμε και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (εκτός από το άσθμα που μας ταλαιπωρεί). Βεβαίως, ακόμα και να μην έχουμε άσθμα, το να μην καπνίσουμε είναι μία κορυφαία επιλογή που προστατεύει ποικιλότροπα την υγεία μας από πάρα πολλές δυσμενείς συνέπειες. Οι νοσηλείες

Θεραπείας ΕΚΠΑ, Θοδωρής Βασιλακόπουλος, επίκουρος καθηγητής του πανεπιστημίου McGill στον Καναδά, δ/ντής της Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής και συντονιστής

Καρκίνος του μαστού Πώς να αποφύγουμε τη μαστεκτομή

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τις πιο σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές θεραπείας.

Oκαρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια παγκοσμίως. Στα -

τιστικά, 1 στις 8 γυναίκες θα νοσήσει κάποια στιγμή στη ζωή της. Ως εκ τούτου, η πάθηση αφορά σε όλες τις γυναίκες, αλλά και στον περίγυρό τους, διότι έχει αντίκτυπο ψυχοσωματικό και κοινωνικό.

Γράφει ο Δημήτριος Κοκκώνης ογκοπλαστικός

χειρουργός μαστούειδικός μαστολόγος

MD, FEBS, PGDip (Onco-Aesthetics) (UK), μετεκπαιδευθείς

στο Ηνωμένο Βασίλειο, συνεργάτης των κλινικών, ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ, ΒΙΟΚΛΙΝΙΚΗ, ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ Θεσσαλονίκης

Επιβίωση μετά

τον καρκίνο

του μαστού

Παρά την αυξημένη συχνότητά του, ο καρ -

κίνος του μαστού θε -

ωρείται νόσος ιάσιμη, ειδικά όταν ανευρίσκεται και αντιμετωπίζεται σε αρχικό στάδιο. Στη σημερινή εποχή, με την ευρεία διάδοση του προληπτικού ελέγχου (screening), η διάγνωση, συνήθως, γίνεται σε πρώιμο στάδιο και οι περισσότερες γυναίκες θεραπεύονται και ζούνε μακροχρόνια. Αυτή η μακρά επιβίωση απαιτεί και καλή ποιότητα ζωής. Έχει αποδειχθεί ότι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι η εικόνα του σώματος της γυναίκας και η αποφυγή ακρωτηριαστικών επεμβάσεων, όπως η μαστεκτομή. Ένα καλό αισθητικό αποτέλεσμα μετά από την αφαίρεση ενός κακοήθους όγκου βοηθά τη γυναίκα να επανέλθει γρηγορότερα και πιο ομαλά στην καθημερινότητά της, προσφέροντας της ψυχοκοινωνική ευεξία και αυτοπεποίθηση. Ποιες είναι οι πιο σύγχρονες τεχνικές άμεσης ανάπλασης του μαστού μετά από ογκεκτομή και μερική μαστεκτομή; Οι πιο πρωτοποριακές τεχνικές διατήρησης του μαστού καλούνται αγγειούμενοι κρημνοί. Μετά την αφαίρεση ενός τμήματος του μαστού, ο μαστός «αδειάζει» σε εκείνο το σημείο και δημιουργείται ένα αναπόφευκτο έλλειμμα. Αν ο όγκος που αφαιρείται είναι αξιοσημείωτος σε μέγεθος ή εάν αφαιρούνται 2-3 διαφορετικές εστίες με καρκίνο, τότε το έλλειμμα μπορεί να είναι αρκετά μεγάλο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι παραδοσιακές και πιο απλές τεχνικές ανάπλασης δεν αρκούν για να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές σχήμα και μέγεθος στο στήθος της γυναίκας. Ο μαστός, δηλαδή, που μένει, μετά την ογκεκτομή, δεν είναι αρκετός, ώστε να προσφέρει ιστό για αναδόμηση. Το αποτέλεσμα είναι είτε η διατήρηση ενός παραμορφωμένου και γεμάτου ουλές μαστού ή η μαστεκτομή με ή χωρίς αποκατάσταση (συνήθως με τεχνητά υλικά, όπως τα ενθέματα σιλικόνης). Οι κρημνοί αποτελούν αυτόλογο ιστό, δηλαδή φυσικό –και όχι τεχνητό– ιστό από το ίδιο το σώμα της γυναίκας. Οι περισσότερες γυναίκες διαθέτουν περίσσεια λίπους και δέρματος στην περιοχή κάτω από τις μασχάλες και προς τη ράχη, τα λεγόμενα «ψωμάκια» (fat rolls). Μάλιστα, πολλές γυναίκες ενοχλούνται από αυτό το περιττό λίπος και καταφεύγουν σε αισθητικές επεμβάσεις, ώστε να απαλλαγούν από αυτό (π.χ. λιποαναρρόφηση). Τα τελευταία, λοιπόν, χρόνια γεννήθηκε η ιδέα του τοπικού κρημνού για την αποκατάσταση του μαστού: μετά την αφαίρεση ενός τμήματος του μαστού που φέρει τον κακοήθη όγκο, ο χειρουργός κινητοποιεί ένα γειτονικό τμήμα δέρματος και λίπους, το οποίο βρίσκεται έξω από το μαστό, αλλά κοντά σε αυτόν, και είναι εντελώς περιττό στο σώμα. Με λίγα λόγια, το τμήμα που αφαιρείται αναπληρώνεται άμεσα με ένα παρόμοιο τμήμα, το οποίο γεμίζει το έλλειμμα και ο μαστός διατηρεί αναλλοίωτη την αρχική του εμφάνιση, όσον αφορά στο σχήμα, το μέγεθος και τη σύστασή του. Ο κρημνός διατηρεί την αγγείωσή του από λεπτά τροφοφόρα αγγεία του δέρματος και του υποδορίου, τα οποία ο χειρουργός οφείλει να παρασκευάσει με δεξιοτεχνία, εφαρμόζοντας σύγχρονες τεχνικές πλαστικής χειρουργικής. Η ανάπλαση του μαστού γίνεται ταυτόχρονα με την ογκολογική αφαίρεση, δηλαδή

n Ο μαστός παραμένει, συνήθως, αναλλοίωτος σε σχήμα και μέγεθος.

n Άριστο αισθητικό αποτέλεσμα με ογκολογική ασφάλεια. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν υπάρχουν ουλές πάνω στον μαστό, μόνο μία οριζόντια γραμμή στο ύψος της μασχάλης (αυτό το σημείο συνήθως το κρύβει αργότερα ο στηθόδεσμος). n Παρέχεται συμμετρία και στους δύο μαστούς. n Η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα μπορεί να γίνει μέσω της ίδιας τομής.

n Η σύσταση παραμένει η ίδια, γιατί ο μαστός γεμίζει με λίπος, δηλαδή φυσικό, μαλακό ιστό και αποφεύγονται τα ενθέματα σιλικόνης.

n Δεν θυσιάζονται μυϊκές ομάδες και οι γυναίκες είναι πλήρως λειτουργικές μετά την επέμβαση. n Πολύ γρήγορη ανάρρωση. Η νοσηλεία στην κλινική είναι για 24 ώρες ή και λιγότερο.

Υπάρχουν μειονεκτήματα; Η αποκατάσταση με τοπικούς κρημνούς έχει ελάχιστη νοσηρότητα. Σαφώς κάθε χειρουργική επέμβαση μπορεί να συνοδευτεί από κάποιες επιπλοκές, αλλά σε έμπειρα χέρια αυτή η τεχνική μπορεί να ωφελήσει σημαντικά τις γυναίκες, ώστε να ανακτήσουν την επιθυμητή εικόνα σώματος (body image) που θα τις βοηθήσει να επανέλθουν σε μια φυσιολογική ζωή, μετά το πέρας όλων των θεραπειών. H χειρουργική διατήρησης του μαστού με τη χρήση τοπικών κρημνών είναι πιο ασφαλής μέθοδος και με λιγότερες επιπλοκές από την

Εφαρμόζονται αυτές

στασης του μαστού (partial breast reconstruction). Απαραίτητη, από την πλευρά του χειρουργού, είναι η κατάρτισή του στην ογκοπλαστική

Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών και το Imperial College Healthcare NHS Trust ενώνουν τις δυνάμεις τους για το μέλλον της υγείας

OΌμιλος Ιατρικού Αθηνών προχώρησε στη σύναψη διεθνούς συμφωνίας, ενώνοντας δυνάμεις με το κορυφαίο, παγκοσμίως, σε επιστήμη, εμπειρία και τεχνογνωσία ίδρυμα, Imperial College Healthcare NHS Trust. Η συμφωνία είναι αποτέλεσμα μακράς προετοιμασίας και συνεργασίας μεταξύ των δύο κορυφαίων ιδρυμάτων. Συγκεκριμένα ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, Δρ. Βασίλειος Γ. Αποστολόπουλος και ο ομόλογός του στο Imperial College Healthcare, Professor Tim Orchard επισφράγισαν τη συμφωνία σε μια σεμνή δημόσια τελετή, στο ιστορικό κυβερνητικό κτήριο, Old Admiralty Building, στην καρδιά του Whitehall. Παρόντες στην τελετή ήταν ο πρέσβης της Ελλάδος στη Μεγάλη Βρετανία, κ. Ιωάννης Τσαούσης και ο εκπρόσωπος της Κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, ο υπουργός Εμπορίου, Λόρδος Malcolm Offord. Ο Όμιλος Ιατρικού αποτελεί έτσι σήμερα, τον πρώτο νοσοκομειακό Όμιλο στην Ευρώπη, που εντάσσεται στο Διεθνές Δίκτυο Συνεργαζόμενων Νοσοκομείων του Imperial College Healthcare. Τα δύο κορυφαία ιδρύματα θα ανταλλάσσουν εμπειρία, εξειδίκευση, ιατρική τεχνογνωσία και γνώση, προωθώντας τον κοινό σκοπό της παροχής ιατρικής αριστείας και κορυφαίων υπηρεσιών παγκοσμίως. Κατά την υπογραφή, ο Εκπρόσωπος της Βρετανικής Κυβέρνησης, υπουργός Εμπορίου του Ηνωμένου Βασιλείου, Λόρδος Malcolm Offord, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Αποτελεί μία κομβική συμφωνία και για τις δύο χώρες, καθώς μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο σε θέματα ιατρικής αριστείας και ανταλλάσσουμε βέλτιστες πρακτικές. Συνεργαζόμενοι με διεθνείς εταίρους αναπτύσσουμε ικανότητες, ανταλλάσσουμε γνώση, διαμοιράζουμε τεχνολογία, χτίζουμε ανθεκτικότητα, ενισχύουμε τις παρεχόμενες υπηρεσίες μας και αναβαθμίζουμε τα standards. Δουλεύοντας μαζί, εξελίσσουμε τα κλινικά πρωτόκολλα, τις θεραπευτικές μεθόδους και αναβαθμίζουμε συνολικά την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας τόσο εθνικά όσο και διεθνώς». Από την πλευρά του Imperial College Healthcare, ο Διευθύνων Σύμβουλος, Καθηγητής, Tim Orchard, δήλωσε μεταξύ άλλων: «Αποτελεί μία πολύ σημαντική συμφωνία για εμάς, είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που συμμαχούμε με τον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών, τον οποίο αναγνωρίζουμε ως έναν κορυφαίο πάροχο υγείας, με εξαιρετική επιστημονική έρευνα και εξειδίκευση».

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου, Δρ. Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος, σημείωσε: «Η συμμαχία με το Imperial College Healthcare και η τιμή να αποτελούμε τον πρώτο εταίρο του δικτύου στην Ευρώπη, έχουν στρατηγική αξία για τον Όμιλό μας και την υγεία στην Ελλάδα. Είναι εξαιρετικά σημαντική η συνεργασία, η μεταφορά και η ανταλλαγή ιατρικής τεχνογνωσίας, οι πρακτικές ιατρικής αριστείας, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, τα guidelines, κι όλα αυτά βεβαίως, προς όφελος του ασθενούς». Μέσω αυτής της συμφωνίας ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών αποκτά προνομιακή πρόσβαση σε εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες και προηγμένες εκπαιδευτικές πλατφόρμες με κορυφαίους ειδικούς, που θα συνεργάζονται με τους αντίστοιχους κορυφαίους γιατρούς του Ομίλου. Τεχνογνωσία και εξειδίκευση θα ανταλλάσσεται τακτικά, βάσει του κοινού σκοπού της προαγωγής λύσεων φροντίδας υγείας, που βελτιώνουν την εμπειρία του ασθενούς και των θεραπειών, ειδικά στον τομέα της ογκολογίας, αλλά και ευρύτερα. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί από την έναρξη της συνεργασίας στο νέο Διεθνές Ογκολογικό Κέντρο του Ομίλου Ιατρικού στη Θεσσαλονίκη, που θα εγκαινιαστεί σύντομα και θα καταστεί σημείο αναφοράς για την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Η συμφωνία με το Imperial College Healthcare NHS Trust (μοναδικό ακαδημαϊκό συνεργάτη του Imperial College London, που κατατάσσεται 4 ο στα 10 καλυτέρα πανεπιστήμια στον τομέα της υγείας παγκοσμίως) αντανακλά και υπογραμμίζει τον στρατηγικό προσανατολισμό του Ομίλου στην εξωστρέφεια και την αριστεία και μελλοντικά στην έρευνα και την εκπαίδευση.

Malcolm Offord, υπουργός Εμπορίου του Ηνωμένου Βασιλείου, Καθηγητής Tim Orchard, Διευθύνων Σύμβουλος του Imperial College Healthcare, Δρ. Βασίλειος Γ. Αποστολόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, κ. Ιωάννης Τσαούσης, πρέσβης της Ελλάδος στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ανδρική ακράτεια ούρων

Πώς

βοηθούν οι ασκήσεις πυελικού εδάφους; Αν και πιο συχνά επηρεάζει τις γυναίκες, ένας στους οκτώ άνδρες αντιμετωπίζει κάποια σχετική μορφή δυσλειτουργίας, με την εκγύμναση να προλαμβάνει τα ενοχλητικά συμπτώματα.

Aκριβώς όπως οι γυναίκες, σε διάφορες περιόδους της ζωής τους, έτσι και οι άνδρες μπορούν να επωφεληθούν από την εκπαίδευση του πυελικού τους εδάφους για την αντιμετώπιση ποικίλων προβλημάτων υγείας. Περίπου το 30% των ανδρών, που επισκέπτεται τον γιατρό, έχει ακράτεια ούρων ή διαρροή ουροδόχου κύστης, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία δεν το αναφέρει. Περίπου το 15% εμφανίζει, επίσης, ακράτεια κοπράνων ή διαρροή εντέρου, αλλά χρειάζεται περισσότερος χρόνο για να αναζητήσει βοήθεια, σε σύγκριση με τις γυναίκες. Οι μύες του πυελικού εδάφους εμπλέκονται, επίσης, στη σεξουαλική λειτουργία. Η στυτική δυσλειτουργία επηρεάζει περίπου το 10% των υγιών ανδρών και σχεδόν το 40% των ανδρών με χρόνιες παθήσεις υγείας και μπορεί να συσχετιστεί με προβλήματα του πυελικού εδάφους. Οι άνθρωποι μερικές φορές υποθέτουν ότι αυτά τα προβλήματα είναι απλώς ένα φυσιολογικό μέρος της γήρανσης, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι κάτι αναπόφευκτο. Συχνά, υπάρχει μεγάλη βελτίωση που μπορεί να επιτευχθεί με ορισμένες απλές στρατηγικές –συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης του πυελικού εδάφους.

Συχνή η δυσλειτουργία

του πυελικού εδάφους Αν και τα προβλήματα του πυελικού εδάφους είναι πιο κοινά στις γυναίκες, ένας στους οκτώ άνδρες αντιμετωπίζει, επίσης, δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους, της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου. Το πυελικό έδαφος είναι μια ομάδα μυών που περιβάλλουν τη βάση της λεκάνης. Στους άνδρες, υποστηρίζει την ουροδόχο κύστη, τον προστάτη αδένα και το έντερο και είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της σταθερότητας του πυρήνα, τον έλεγχο της ουροδόχου κύστης και του εντέρου, καθώς και για τη στυτική λειτουργία και τη σεξουαλική ικανοποίηση. Για τους περισσότερους άνδρες, συνήθως, δεν υπάρχει λόγος να σκέφτονται το πυελικό έδαφος για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους, έως ότου κάτι πάει στραβά ιατρικά –οι γυναίκες τείνουν να μυούνται στις ασκήσεις πυελικού εδάφους πολύ νεότερες, στο πλαίσιο της εγκυμοσύνης και του τοκετού. Παράγοντες κινδύνου για την ακράτεια ούρων και τα προβλήματα του πυελικού εδάφους στους άνδρες περιλαμβάνουν τη γήρανση, τα προβλήματα του προστάτη, την πυελική χειρουργική, τα προβλήματα του εντέρου, όπως η δυσκοιλιότητα, ο χρόνιος βήχας, η συχνή άρση βαρών και το υπερβολικό βάρος. Η μεγαλύτερη πηγή παραπομπών φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους για τους άνδρες τείνει να είναι στο πλαίσιο της χειρουργικής επέμβασης στον προστάτη –ο καρκίνος του προστάτη επηρεάζει έως και το 15% του ανδρικού πληθυσμού. Αυτό, συμβαίνει επειδή η χειρουργική επέμβαση στον προστάτη αδένα (ο οποίος βρίσκεται πολύ κοντά στη βάση της κύστης) προκαλεί τραύμα στις κοντινές δομές και στα νεύρα που διατηρούν τον έλεγχο της ουροδόχου κύστης και τη στυτική λειτουργία. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η εκγύμναση του πυελικού εδάφους από νωρίς (ξεκινώντας προεγχειρητικά) σημαίνει ότι οι μετεγχειρητικές παρενέργειες, όπως η ακράτεια, υποχωρούν πιο γρήγορα.

κράτημα για 1 λεπτό. Ένα καλό πρόγραμμα γυμναστικής σάς κρατά στη βέλτιστη σωματική υγεία και σας βοηθά να αποφύγετε τραυματισμούς, ακόμα κι αν δεν έχετε προβλήματα. Μια τακτική ρουτίνα εκγύμνασης του πυελικού εδάφους μπορεί να χρησιμεύσει στην καταπολέμηση της πιθανότητας δυσλειτουργίας της ουροδόχου κύστης, του εντέρου και της στυτικής δυσλειτουργίας. u

Διατηρήστε μια ρουτίνα εκγύμνασης Για την ενδυνάμωση του πυελικού εδάφους, η αίσθηση θα πρέπει να είναι σαν συμπίεση, ανύψωση και χαλάρωση των μυών που τρέχουν μεταξύ του ηβικού οστού, της ουράς και των οστών. Ορισμένα δημοφιλή στοιχεία περιλαμβάνουν την οπτικοποίηση της διακοπής της ροής των ούρων (αλλά όχι στην πραγματικότητα) και όταν κάποιος κρατιέται ενώ έχει αέρια. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι μύες της κοιλιάς, των γλουτιαίων και των μηρών παραμένουν χαλαροί, με την αναπνοή να διατηρείται σε όλη τη διάρκεια. Οι ασκήσεις μπορούν να εκτελεστούν σε οποιαδήποτε θέση, ακόμα κι όταν υπάρχουν άλλα άτομα τριγύρω –οι άλλοι δεν το καταλαβαίνουν. Ωστόσο, συνήθως, φαντάζει δύσκολο χωρίς προηγούμενη προπόνηση. Η συνεργασία με έναν επαγγελματία υγείας, όπως έναν φυσικοθεραπευτή πυελικού εδάφους, μπορεί να είναι ευεργετική. Οι φυσικοθεραπευτές που έχουν εκπαιδευτεί στην υγεία των ανδρών και στις συνθήκες του πυελικού εδάφους διδάσκουν στους πελάτες τους πώς να εκτελούν σωστά τις ασκήσεις. Συχνά το κάνουν αυτό με συσκευές βιοανάδρασης, όπως η απεικόνιση υπερήχων σε πραγματικό χρόνο που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό των σωστών μυών προς χρήση και στη βελτίωση της τεχνικής. Ένα πολύ σφιχτό πυελικό έδαφος μπορεί να είναι προβληματικό, τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες και μπορεί να συμβάλει σε συμπτώματα πυελικού ή γεννητικού πόνου, σεξουαλικής δυσλειτουργίας, ουροποιητικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της υπερδραστήριας ουροδόχου κύστης και προβλημάτων του εντέρου. Καλοί στόχοι είναι οι εξής: ενεργοποιήστε και απενεργοποιήστε το πυελικό έδαφος 10 φορές σε 10 δευτερόλεπτα, κρατηθείτε δυνατά 10 δευτερόλεπτα, επαναλάβετε 10 φορές, διατηρήστε ένα εύκολο

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας

Π

Πόσοι από εμάς πλένουμε

σωστά τα χέρια μας; Πόσοι από εμάς πλένουμε σωστά τα χέρια μας;

Πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν τον αντίκτυπο της καλής υγιεινής των χεριών στη διασπορά ασθενειών.

λένουμε τα χέρια μας καθημερινά χωρίς να το σκεφτόμαστε ιδιαίτερα, αλλά το πώς το κάνουμε έχει σημασία για την υγεία μας. Το πλύσιμο των χεριών είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την αποτροπή μιας μόλυνσης. Πολλές μελέτες έδειξαν ότι η βελτιωση της υγιεινής των χεριών έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των ασθενειών. Μια ματιά σε έρευνες από όλο τον κόσμο σχετικά με το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι, διαπίστωσε ότι οι παρεμβάσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα μια κατά 30% μείωση των επεισοδίων διάρροιας και αναπνευστικών ασθενειών, όπως είναι τα κρυολογήματα. Οι επεμβάσεις υγιεινής των χεριών στα δημοτικά σχολεία των ΗΠΑ βοήθησαν, επίσης, να μειωθούν οι ημέρες ασθενειών που σχετίζονται με οξεία γαστρεντερική ασθένεια, κατά 31%.

Ο αντίκτυπος της καλής υγιεινής των χεριών είναι μεγαλύτερος στους ανθρώπους που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης. Μια μελέτη το 2007, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι οι ασθενείς με AIDS που έπλεναν τα χέρια τους σχολαστικά ήταν λιγότερο συχνά άρρωστοι. Ωστόσο, όπως δείχνουν πιο πρόσφατες έρευνες, παρά τη συνειδητοποίηση της σημασίας του πλυσίματος των χεριών, οι άνθρωποι συχνά δεν κάνουν αυτή τη διαδικασία σωστά. Σε μια μελέτη ενηλίκων άνω των 60 ετών που προετοίμαζαν φαγητό σε οικιακή κουζίνα, διαπιστώθηκε ότι μόνο το 30% πλένει και στεγνώνει τα χέρια του πριν τη διαδικασία. Παράλληλα, το 90% δεν έπλενε και δεν στέγνωνε καλά τα χέρια αμέσως μετά τον χειρισμό του ωμού κοτόπουλου, ενώ το 62% δεν έτριβε τα χέρια, τις παλάμες και τα σημεία μεταξύ των δακτύλων κατά το πλύσιμο. Ακόμα, το 47% των ατόμων που συμμετείχαν στη μελέτη δεν χρησιμοποιούσε σαπούνι κατά τη διάρκεια πλύσης των χεριών. Αυτή η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσοι έπλεναν επαρκώς τα χέρια τους, είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα μικροβιολογικής μόλυνσης στην κουζίνα μετά τις συνεδρίες προετοιμασίας φαγητού. Άλλες μελέτες έχουν βρει ότι το μη επαρκές πλύσιμο των χεριών μετά τον χειρισμό των ωμών πουλερικών μπορεί να μεταφέρει βακτήρια στις επιφάνειες της κουζίνας, όπως είναι οι λαβές της βρύσης και των ψυγείων. Όλα αυτά υπογραμμίζουν τη σημασία της σωστής πλύσης των χεριών. Ο ενδεδειγμένος τρόπος πλύσης Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να πλένετε αποτελεσματικά τα χέρια σας, με καθαρό νερό και σαπούνι. Τα χέρια θα πρέπει να τρίβονται μεταξύ τους για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα πριν το ξέπλυμα. Πρέπει, επίσης, να

στεγνώνονται, χρησιμοποιώντας είτε χαρτί κουζίνας μιας χρήσης είτε καθαρή πετσέτα χειρός. Η χρήση σαπουνιού είναι ιδιαίτερα σημαντική για το πλύσιμο των χεριών, γιατί μειώνει δραστικά την παρουσία βακτηρίων. Το σαπούνι δεν χρειάζεται να είναι αντιβακτηριακό για να είναι αποτελεσματικό –τα αντιβακτηριακά σαπούνια σκοτώνουν τα βακτήρια, όχι μόνο τα απομακρύνουν. Η έρευνα έχει δείξει ότι η χρήση του μη αντιβακτηριδιακού σαπουνιού είναι επιτυχής για την πρόληψη τόσο των γαστρεντερικών όσο και των αναπνευστικών ασθενειών. Πρέπει να ξοδεύετε 20 δευτερόλεπτα για το πλύσιμο και στέγνωμα των χεριών σας. Για να διασφαλίσετε ένα σωστό αποτέλεσμα, βρέξτε τα χέρια σας με καθαρό νερό, χρησιμοποιήστε σαπούνι, τρίψτε τις παλάμες, τις ράχες των χεριών, τα σημεία ανάμεσα στα δάχτυλα και τα νύχια και ξεπλύντε. Στη συνέχεια στεγνώστε τα, χρησιμοποιώντας καθαρή πετσέτα ή χαρτί κουζίνας.

Στεγνώστε τα σωστά Το στέγνωμα των χεριών είναι πολύ σημαντικό για να αποφευχθεί η μετάδοση μια μόλυνσης από τα χέρια στα τρόφιμα, τις επιφάνειες και τον εξοπλισμό, αφού η εξάπλωση των βακτηρίων γίνεται πιο εύκολα από το υγρό δέρμα, παρά από το ξηρό. Έτσι, το σωστό στέγνωμα μετά το πλύσιμο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της υγιεινής των χεριών. Το στέγνωμα αφαιρεί σημαντικό αριθμό βακτηρίων μετά το πλύσιμο –η χρήση πετσέτας απομακρύνει τους παθογόνους παράγοντες μέσω της τριβής εκτός από την αφαίρεση της υγρασίας, αν και ταυτόχρονα αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να αποτελέσει και αιτία μόλυνσης. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 37% των ανθρώπων χρησιμοποιούσε την ίδια πετσέτα για το στέγνωμα των χεριών και των αντικειμένων.

Είναι σημαντικό να πλένετε τα χέρια σας σε περιπτώσεις που μπορεί να μολύνουν τρόφιμα –ωμό κρέας και πουλερικά– μετά από χρήση τουαλέτας, φύσημα μύτης, βήχα ή φτέρνισμα. Η υγιεινή των χεριών μπορεί να κάνει τη διαφορά, προλαμβάνοντας ασθένειες. Ειδικά σε ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα διαδραματίζει καίριο ρόλο, οπότε βεβαιωθείτε ότι το κάνετε σωστά. u

Αυτοφροντίδα και διαχείριση χρόνιων νοσημάτων

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο αλφαβητισμός στην υγεία;

Σ

ε ένα κόσμο γεμάτο βιασύνη, ευθύνες, υποχρεώσεις και συνεχή ερεθίσματα που προκαλούν συνεχή και μεγάλη περίσπαση της προσοχή μας, η φροντίδα του εαυτού συχνά παραμελείται. Ξοδεύουμε χρόνο σε πολλά πράγματα, αλλά η υγεία συνήθως βρίσκεται τελευταία στον κατάλογο των προτεραιοτήτων μας μέχρι ή δυσλειτουργία ή η ασθένεια να μπει με εκκωφαντικό τρόπο στη ζωή μας. Ωστόσο, η αυτοφροντίδα δεν αφορά μόνο στην περιστασιακή περιποίηση και προσοχή που δίνουμε στον εαυτό μας, αλλά αποτελεί μια θεμελιώδη πτυχή της διατήρησης της σωματικής, συναισθηματικής και ψυχικής μας ευεξίας, ιδιαίτερα στην περίπτωση που κάποιος πάσχει από ένα χρόνιο νόσημα ή αναπηρία. Παράλληλα οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως για την υποστήριξη και την παροχή υγειονομικής περίθαλψης για τους ασθενείς και τον γενικό πληθυσμό. Με την αυξανόμενη υιοθέτηση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας (eHealth) και των ψηφιακών εφαρμογών για την αντιμετώπιση των διαφορετικών πτυχών της πρόληψης παραγόντων κινδύνου και της διαχείρισης των ασθενειών, τα άτομα αναμένεται όλο και περισσότερο να ασχολούνται με την κατάλληλη αυτοφροντίδα και την αυτοδιαχείριση χρόνιων ασθενειών. Τι είναι η αυτοφροντίδα; Η αυτοφροντίδα βασίζεται σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που ξεκινούν από τον τρόπο ζωής και επεκτείνονται στην πρόληψη των νοσημάτων, τον περιορισμό της ασθένειας και την

Γράφει η

Έφη Σίμου αναπληρώτρια

καθηγήτρια

Επικοινωνίας και ΜΜΕ & Δημόσιας Υγείας

αποκατάσταση της υγείας. Η αυτοφροντίδα είναι η ικανότητα του ατόμου να προάγει τη δική του υγεία, να προλαμβάνει τις ασθένειες και να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την πάθηση ή την αναπηρία χωρίς την υποστήριξη ενός επαγγελματία υγείας. Η ανάγκη για αποτελεσματικές γνώσεις και δεξιότητες αυτοφροντίδας αυξάνεται με τη γήρανση και την αύξηση του ποσοστού των χρόνιων νοσημάτων και μπορεί να αποτελέσει μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία για τα άτομα, τους φροντιστές και τις οικογένειές τους. Η ιατρική παρακολούθηση, η λήψη φαρμάκων σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, η τήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, όπως η διατροφή και φυσική δραστηριότητα, οι βασικές προληπτικές συνήθειες, η ατομική υγιεινή, η οικοδόμηση ανθεκτικότητας απέναντι σε στρεσογόνους παράγοντες της ζωής αποτε λούν μέρος της αυτοφροντίδας. Η αυτοφροντίδα επηρεάζεται από τις διαθέσιμες γνώσεις για θέματα υγείας ή ασθένειας και οι διαθέσιμες γνώσεις επηρεάζονται από την πρόσβαση σε τεκμηριωμένες πληροφορίες και απο

δεικτικά στοιχεία που είναι απαραί τητα για τη λήψη ορθολογικών αποφάσεων. Ως εκ τούτου, οι πολίτες πρέπει να έχουν επαρκή παιδεία στον τομέα της υγείας και της ηλεκτρονικής υγείας. Ο ρόλος του αλφαβητισμού Καθημερινές αποφάσεις είναι απαραίτητες για τις σωστές επιλογές που αφορούν

και την επιλογή της θεραπευτικής αγωγής που ται ριάζει καλύτερα στις προσδοκίες, τις προτιμήσεις και την καθημερινότητα του ασθενούς. Ο αλφαβητισμός στην υγεία είναι ένα όρος που πρωτοεμφανίστηκε στη βιβλιογραφία τη δεκαετία του 1970 ( Simods,SK 1974) και αφορά στην ικανότητα ενός ατόμου να αντεπεξέρχεται στις πολύπλοκες απαιτήσεις της ενίσχυσης και προαγωγής της υγείας του: την ικανότητα να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν στους παράγοντες κινδύνου, καθώς και στις διαθέσιμες διαγνωστικές και θεραπευτικές επιλογές, την ικανότητα κατανόησης της πληροφορίας, ερμηνείας και κριτικής αξιολόγησης της αξιοπιστίας και της σχετικότητας της πληροφορίας, την ικανότητα λήψης αποφάσεων, αποτελεσματικής επικοινωνίας με επαγγελματίες υγείας, καθώς και αξιοποίησης τεχνολογικών εφαρμογών ψηφιακής υγείας. Τα τελευταία χρόνια ο αλφαβητισμός υγείας έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία λόγω των πλεονεκτημάτων που επιφέρει στην ατομική και δημόσια υγεία και στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, την αύξηση της παραπληρο

στον τομέα της υγείας, φέρνοντας στο επίκεντρο την ανάγκη των ανθρώπων να αναλαμβάνουν μεγαλύτερη ευθύνη στη διαχείριση της υγεία τους. Ο ανεπαρκής αλφαβητισμός υγείας συνδέεται με δυσκολίες στην επεξεργασία και κατανόηση των πληροφοριών υγείας, περιορισμένη γνώση των συμπτωμάτων και των ασθενειών, μειωμένη χρήση προληπτικών υπηρεσιών, δυσκολία συμμόρφωσης στη φαρμακευτική αγωγή, υψηλό κίνδυνο θνησιμότητας, ανεπαρκή και αναποτελεσματική χρήση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, αυξημένες νοσηλείες, αυξημένο κόστος και αυξημένες ανισότητες στην υγεία. Σε συστηματική ανασκόπηση που εξέτασε τη σχέση μεταξύ αυτοδιαχείρισης χρόνιων νοσημάτων και επιπέδου αλφαβητισμού υγείας των συμμετεχόντων διαπιστώθηκε συστηματική σχέση μεταξύ του επιπέδου χαμηλού αλφαβητισμού και χαμηλότερης γνώσης για νοσήματα, όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, το AIDS και άλλες ασθένειες (Mackey et al., 2016). Επιπλέον, χαμηλό εισόδημα και χαμηλά επίπεδα αλφαβητισμού συνδέονται με φτωχότερα αποτελέσματα στην έκβαση της ασθένειας και υψηλότερη συχνότητα χρόνιων νοσημάτων (Schaffler et al., 2018).

Συχνά

όχι όμως για την υγεία μας Η αυτοφροντίδα είναι το απαραίτητο θεμέλιο για να χτίσουμε μια ζωή υγιή και ισορροπημένη. Η φροντίδα προς τον

θεωρείται αυτονόητη, όμως, παρατηρεί κανείς όλο και πιο συχνά ανθρώπους που παραμελούν να φροντίσουν τον εαυτό τους με πολλούς τρόπους, ακόμα και τους πιο βασικούς. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι το να φροντίζουμε τον εαυτό μας δεν είναι και τόσο σημαντικό –η αυτοφροντίδα όμως θα πρέπει να αποτελέσει

προτεραιότητα. Πρέπει να την αντιληφθούμε ως μια δραστηριότητα που σκοπό έχει τη διατήρηση της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής ισορροπίας, την αποφυγή συμπεριφορών που μπορεί να επιδεινώσουν μια χρόνια ασθένεια και την ανίχνευση πρώιμων συμπτωμάτων επιδείνωσης μια ασθένειας. Η αυτοφροντίδα είναι η συνειδητή επιλογή συμπεριφορών και στάσεων ζωής που θα μας βοηθήσουν να είμαστε και να νιώθουμε υγιείς. Σε μια εποχή υπερπληροφόρησης και ταχείας διάδοσης της εκλαϊκευμένης επιστημονικής γνώσης, το να μπορούμε να αξιολογούμε τις πληροφορίες, κυρίως εκείνες που είναι αντιφατικές και αυτοαναιρούμενες, αποτελεί μια σημαντική ικανότητα που θα μας βοηθήσει στη λήψη σωστών αποφάσεων για την υγεία μας. Επιπλέον, οι παρεμβάσεις αυτοφροντίδας και εμπλουτισμού των πολιτών με δεξιότητες αλφαβητισμού στην υγεία προάγουν την ενεργό

αυτοαποτελεσματικότητα, αυτονομία

έχουμε χρόνο για πολλά,

Έκρηξη επενδύσεων και νέων

εργοστασίων από την ελληνική

φαρμακοβιομηχανία στην Τρίπολη

«Επενδύσεις, Έρευνα και Καινοτομία από την Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας» ήταν το θέμα ενημερωτικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο του Μουσικού Σχολείου Τρίπολης, το Σάββατο 30 Μαρτίου 2024. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης έγινε παρουσίαση των επενδύσεων 3 ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών για τη δημιουργία μονάδων παραγωγής ουσιών και φαρμάκων στη ΒΙ.ΠΕ. Τρίπολης.

Τ ην εκδήλωση χαιρέτησαν, ο υπουργός Υγείας, Α. Γεωργιάδης, η γενική γραμματέας ιδιωτικών επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης, Β. Λοΐζου, ο βουλευτής Αρκαδίας της ΝΔ, Κ. Βλάσης, ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Δ. Πτωχός, ο δήμαρχος Τρίπολης, Κ. Τζιούμης και ο σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα υγείας και πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Β. Κοντοζαμάνης. Στον χαιρετισμό του ο υπουργός, Α. Γεωργιάδης αναφέρθηκε στη σημασία του νόμου για τον συμψηφισμό clawback - επενδύσεων που από τον Οκτώβριο του 2019 έχει οδηγήσει στην υποβολή επενδυτικών σχεδίων ήδη άνω των €600 εκατ., ενώ ο στόχος είναι τα επόμενα χρόνια να ξεπεράσουν το €1,2 δισ. Οι νέες μονάδες πα -

Στιγμιότυπο από την επίσκεψη στο εργοτάξιο της DEMO.

θα μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση για μια σειρά κρίσιμων φαρμάκων όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Στην ομιλία του με θέμα «επενδύσεις και κάλυψη ασθενών», ο κ. Θεόδωρος Τρύφων , πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, μέλος του Δ.Σ. του ευρωπαϊκού συνδέσμου Medicines for Europe και συνδιευθύνων σύμβουλος του ομίλου ELPEN, τόνισε: «Το συνολικό ύψος των επενδύσεων που υλοποιούνται στην ΒΙ.ΠΕ. Τρίπολης είναι €180 εκατ., ενώ θα δημιουργηθούν τουλάχιστον 1.000 άμεσες θέσεις εργασίας. Οι επενδύσεις της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας θωρακίζουν το σύστημα υγείας από τις ελλείψεις και διασφαλίζουν την κάλυψη των ασθενών στα αναγκαία φάρμακα. Οι νέες παραγωγικές μονάδες της WINMEDICA –εταιρεία του ομίλου ELPEN– θα είναι σε θέση να καλύψουν το 25% των αναγκών για ογκολογικές

θεραπείες μέχρι το 2028. Πρέπει να τονιστεί ότι σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, κάθε ευρώ επένδυσης στο φάρμακο, επιστρέφει στην οικονομία 3,2 ευρώ. Αυτό είναι ένας μοναδικός πολλαπλασιαστής που δείχνει τη μεγάλη προστιθέμενη αξία της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην εθνική οικονομία και κοινωνία». Ο κ. Δημήτρης Δέμος , αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, και αντιπρόεδρος & δ/νων σύμβουλος της εταιρείας DEMO, αναφέρθηκε στη συνεισφορά της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην έρευνα και την καινοτομία, σημειώνοντας ότι: «Είναι γεγονός ότι η υγεία προάγεται μέσω της καινοτομίας που δημιουργεί νέες θεραπευτικές λύσεις. Όμως, η ευρεία διάχυση των λύσεων αυτών στην καθημερινή θεραπευτική, σε παγκόσμιο επίπεδο και ειδικά σε χώρες με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες να αγοράσουν φάρμακα, που ολο -

Ο κ. Δημήτρης Δέμος, αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, αντιπρόεδρος

ένα και ακριβαίνουν, έρχεται μέσα από τη βιομηχανία γενοσήμων, η οποία δεν εξασφαλίζει απλώς προσιτό φάρμακο σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, αλλά μέσα από ενέργειες οριακής καινοτομίας βελτιώνει το αρχικό προϊόν, εξασφαλίζοντας ευκολία στη χρήση και καλύτερη συμμόρφωση με τη θεραπεία. Με την ολοκλήρωση της επένδυσης, θα έχουμε για πρώτη φορά στη χώρα τη δυνατότητα της παραγωγής πρώτων υλών, ενώ και η DEMO θα συγκαταλέγεται στις 3 μεγαλύτερες μονάδες παραγωγής πενικιλινούχων και ογκολογικών φαρμάκων της Ευρώπης, καλύπτοντας το 35% των αναγκών της ΕΕ σε πενικιλινούχα και σε ογκολογικά φάρμακα. Η δημιουργία των νέων μονάδων παραγωγής θα συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, αφού θα σημάνει την τόνωση της απασχόλησης με τη δημιουργία χιλιάδων άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας». u

Γιατί η ανοσοθεραπεία δεν είναι πάντα αποτελεσματική;

Η ανοσοθεραπεία είναι ένας τύπος θεραπείας του καρκίνου. Δεν έχει όμως πάντα επιτυχία.

Hελέγχου τους και σταματώντας έτσι

την επίθεσή του. Υπάρχει ένας τύπος ανοσοθεραπείας, οι αναστολείς των σημείων ελέγχου, που εμποδίζουν τα

καρκινικά κύτταρα να «μπλοκάρουν»

το ανοσοποιητικό σύστημα.

Μια άλλη ανοσοθεραπεία είναι η

θεραπεία με κύτταρα CAR-T. Στη θε -

ραπεία αυτή, ο γιατρός αφαιρεί τα Τ κύτταρα από το αίμα του ασθενούς.

Στη συνέχεια, ένα εργαστήριο προ -

σθέτει στα κύτταρα συγκεκριμένες

πρωτεΐνες που ονομάζονται υποδοχείς. Οι υποδοχείς επιτρέπουν σε αυτά τα Τ κύτταρα να αναγνωρίσουν τα καρκινικά κύτταρα. Τα τροποποιημένα Τ κύτταρα επανατοποθετούνται στο σώμα, βρίσκουν και

καταστρέφουν καρκινικά κύτταρα.

Αυτός ο τύπος θεραπείας είναι γνωστός ως θεραπεία Τ-κυττάρων με χιμαιρικούς υποδοχείς αντιγόνου (CAR: chimeric antigen receptor).

βασική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος είναι να ανιχνεύει και να εξαλείφει ξένα παθογόνα όπως βακτήρια και ιούς. Όταν το ανοσοποιητικό ανιχνεύει κάτι επιβλαβές, παράγει αντισώματα. Τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες που καταπολεμούν τις λοιμώξεις, κατά την προσκόλλησή τους στα αντιγόνα. Τα αντιγόνα είναι μόρια που προκαλούν την ανοσολογική απόκριση του σώματος. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, όπως τα Τ κύτταρα, διακρίνουν διάφορους τύπους αντιγόνων είτε σε ξένα κύτταρα (βακτήρια) είτε εντός των δικών μας κυττάρων, κάτι που τους επιτρέπει να ανιχνεύσουν την παρουσία μόλυνσης. Ένας τύπος Τ-λεμφοκυττάρων, τα κυτταροτοξικά Τ κύτταρα, μπορούν να αναγνωρίσουν τις μεταλλαγμένες πρωτεΐνες στα καρκινικά κύτταρα και επομένως θα πρέπει να είναι σε θέση να τα σκοτώσουν. Ωστόσο, στους περισσότερους ασθενείς, τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα παρά την παρουσία των Τ κυττάρων. Η τρέχουσα εξήγηση στο γιατί τα Τ κύτταρα αποτυγχάνουν να εξαλείψουν τα καρκινικά κύτταρα είναι επειδή «εξαντλούνται». Η ιδέα είναι ότι τα Τ κύτταρα αρχικά λειτουργούν καλά, όταν αντιμετωπίζουν για πρώτη φορά τα καρκινικά κύτταρα, αλλά σταδιακά χάνουν την ικανότητά τους να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα μετά από επανειλημμένες συναντήσεις τους. Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν κινείται, φυσικά, ανεξέλεγκτα. Έχει ορισμένα «σημεία ελέγχου» που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά του, αν δηλαδή θα επιτεθεί ή θα σταματήσει. Αυτά τα σημεία ελέγχου είναι ζωτικής σημασίας, γιατί εμποδίζουν το ανοσοποιητικό από το να επιτίθεται στα κύτταρα αδιάκριτα. Τα καρκινικά κύτταρα βρίσκουν τρόπους να κρυφτούν από το ανοσοποιητικό, ενεργοποιώντας αυτά τα σημεία

To πρόβλημα

Μέχρι τη στιγμή που οι περισσότεροι

ασθενείς διαγιγνώσκονται με καρκίνο, το ανοσοποιητικό τους σύστημα

αλληλεπιδρά με τα αναπτυσσόμενα

καρκινικά κύτταρα για μήνες έως χρόνια. Οι επιστήμονες ήθελαν να

καταλάβουν τι συμβαίνει όταν τα Τ κύτταρα συναντούν για πρώτη φορά καρκινικά κύτταρα. Χρησιμοποίησαν γενετικά τροποποιημένα ποντίκια, για να αναπτύξουν καρκίνους του ήπατος. Εισήγαγαν κυτταροτοξικά Τ κύτταρα που αναγνωρίζουν συγκε -

Οι ανοσοθεραπείες έχουν αποδειχθεί ελπιδοφόρες, προκαλώντας μακροχρόνια ύφεση σε ορισμένους ασθενείς με ανίατους καρκίνους. Ωστόσο, οι θεραπείες συχνά αποτυγχάνουν να προκαλέσουν μακροπρόθεσμες αποκρίσεις στους περισσότερους ασθενείς και η εξάντληση των Τ κυττάρων είναι ένας κύριος ένοχος. Μια μελέτη βρήκε ότι τα Τ κύτταρα εξαντλούνται μέσα σε λίγες ώρες μετά την επαφή με τα καρκινικά κύτταρα.

κριμένα καρκινικά κύτταρα του ήπατος για να αναλύσουν τη λειτουργία των Τ κυττάρων και να παρακολουθήσουν ποια από τα γονίδια ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται με την πάροδο του χρόνου. Χρησιμοποίησαν τα ίδια ανιχνευτικά Τ κύτταρα για να μελετήσουν την απόκρισή τους σε ποντίκια που είχαν μολυνθεί με το βακτήριο Listeria. Διαπίστωσαν ότι τα Τ κύτταρα ήταν εξαιρετικά λειτουργικά και εξάλειψαν τα μολυσμένα κύτταρα. Συγκρίνοντας τις διαφορές μεταξύ των δυσλειτουργικών Τ κυττάρων από όγκους και των λειτουργικών Τ κυττάρων στα μολυσμένα ποντίκια, μπόρεσαν να βρουν τα γονίδια που κωδικοποιούν κρίσιμες πρωτεΐνες και χρησιμοποιούν τα Τ κύτταρα για να ρυθμίσουν τη λειτουργία τους. Τα Τ κύτταρα γίνονται δυσλειτουργικά μέσα σε πέντε ημέρες από την επαφή με τα καρκινικά κύτταρα στα ποντίκια. Βρέθηκαν πολλά εκπληκτικά χαρακτηριστικά δυσλειτουργίας τους εντός 6-12 ωρών, αφότου αντιμετώπισαν τα καρκινικά κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων αλλαγών στη γενετική δομή και την έκφραση γονιδίων. Αναλύθηκαν τα ρυθμιστικά γονίδια στα Τ κύτταρα που αντιμετωπίζουν τα καρκινικά κύτταρα, σε σύγκριση με εκείνα που αντιμετωπίζουν τα μολυσμένα κύτταρα. Τα γονίδια που σχετίζονται με τη φλεγμονή ενεργοποιήθηκαν στα Τ κύτταρα που αλληλεπιδρούν με μολυσμένα κύτταρα, αλλά όχι στα Τ κύτταρα που αλληλεπιδρούν με τα καρκινικά κύτταρα. Διαπιστώθηκε ότι οι πολύ πρώιμες αλλαγές του DNA σταθεροποιήθηκαν. Όταν τα

Τα ιατρικά οφέλη της κάνναβης

Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα ελέγχει ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών του οργανισμού, παράγοντας και τα δικά του κανναβινοειδή, κρίσιμα για τη διατήρηση της υγείας μας.

To φυτό της κάνναβης έχει πάνω από 100 ουσίες που αποκαλούνται κανναβινοειδή.

Οι δύο πιο άφθονες είναι η τετραϋδροκανναβινόλη ή THC και η κανναβιδιόλη ή CBD, με ιατρικά οφέλη. Η THC έχει κακή φήμη, γιατί είναι υπεύθυνη για την πρόκληση ευφορίας, το λεγόμενο «φτιάξιμο» ή «μαστούρωμα», αλλά η CBD, δεν προκαλεί αλλαγές στη διάθεση και αυτός είναι ο λόγος που έχει προσελκύσει την προσοχή των επιστημόνων. Ορισμένες ουσίες επηρεάζουν το ανθρώπινο σώμα, δρώντας σε πρωτεΐνες που βρίσκονται στην επιφάνεια των κυττάρων και ονομάζονται υποδοχείς. Αυτοί οι υποδοχείς στέλνουν στη συνέχεια σήματα στα κύτταρα, επηρεάζοντας τις λειτουργίες τους. Η κάνναβη έχει επίδραση στο σώμα, επειδή διαθέτουμε «υποδοχείς κανναβινοειδών». Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι υποδοχέων κανναβινοειδών: o CB1 και ο CB2. Είναι διάσπαρτoι σε όλο το σώμα, αλλά οι CB1 είναι πιο συγκεντρωμένοι στον εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα και οι CB2 είναι πιο πολύ συγκεντρωμένοι στο ανοσοποιητικό σύστημα. Και οι δύο τύποι υποδοχέων υπάρχουν στο δέρμα, στο συκώτι, στα νεφρά, στην καρδιά και σε άλλα όργανα.

Η THC δεσμεύει και ενεργοποιεί και τους δύο υποδοχείς. Όταν δεσμεύει τον CB1 προκαλεί το λεγόμενο «φτιάξιμο». Η CBD δεν προκαλεί ευφορία, επειδή δεν δεσμεύεται στους υποδοχείς αυτούς. Η CBD δρα σε άλλους τύπους υποδοχέων, συμπεριλαμβανομένου του υποδοχέα της σεροτονίνης 5-HT1A, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση του ύπνου, της διάθεσης, του άγχους και του πόνου. Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα Καθώς η ψυχαγωγική χρήση της κάνναβης έγινε ευρέως διαδεδομένη στις δεκαετίες του 1960

Γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος

και του 1970, οι επιστήμονες ήθελαν να μάθουν περισσότερα για το πώς η κάνναβη αλλάζει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Υπέθεσαν ότι το ανθρώπινο σώμα έχει υποδοχείς για αυτά τα μόρια και καθώς έσκαβαν βαθύτερα, ανακάλυψαν το 1992 ότι το σώμα παράγει τα δικά του κανναβινοειδή, ως μέρος αυτού που ονομάζεται ενδοκανναβινοειδές σύστημα. Το σύστημα αυτό παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του εγκεφάλου, στην ανοσοποιητική δραστηριότητα και στη διατήρηση της ισορροπίας των οργάνων μας. Η έρευνα αποκάλυψε ότι τα ενδοκανναβινοειδή είναι κρίσιμα για πολλές φυσιολογικές λειτουργίες που ρυθμίζουν την ανθρώπινη υγεία. Μια ανισορροπία στην παραγωγή τους ή στην απόκριση του σώματος σε αυτά, μπορεί να οδηγήσει σε κλινικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της παχυσαρκίας, των νευροεκφυλιστικών καρδιαγγειακών και φλεγμονωδών ασθενειών. Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα είναι ένας βασικός ρυθμιστής που ελέγχει ένα ευρύ φάσμα φυσιολογικών διεργασιών, όπως η επούλωση πληγών, η αρτηριακή πίεση, η αντίληψη του πόνου, η παραγωγή εγκεφαλικών κυττάρων, ο μεταβολισμός της γλυκόζης και η λειτουργία του ανοσοποιητικού για τον έλεγχο της φλεγμονής. Ωστόσο, μπορεί να είναι απορρυθμισμένο, που σημαίνει ότι είτε είναι εξασθενημένο είτε δεν λειτουργεί κανονικά. Αυτό, αποκαλύφθηκε ότι συμβαίνει σε πολλές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, του διαβήτη, του Αλτσχάιμερ, του χρόνιου πόνου και των διαταραχών ύπνου. Τα αυτοάνοσα νοσήματα αποτελούν συχνά μια έκφραση της δυσλειτουργίας του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος. Όταν δεν είναι σε ισορροπία δεν μπορεί να μειωθεί η φλεγμονώδη απόκριση. Το 2013 επιστήμονες των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας

(NIH) των ΗΠΑ ανέφεραν ότι «η ρύθμιση της δραστηριότητας του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος μπορεί να έχει θεραπευτικό δυναμικό σε όλες σχεδόν τις ασθένειες που επηρεάζουν τον άνθρωπο». Η θεωρία είναι ότι οι ουσίες της κάνναβης μπορούν να βοηθήσουν ένα απορρυθμισμένο ενδοκανναβινοειδές σύστημα. Η THC λειτουργεί όπως τα φυσικά κανναβινοειδή ενώ η CBD αυξάνει τις επιδράσεις των φυσικών κανναβινοειδών. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι που βιώνουν ορισμένους τύπους χρόνιου πόνου μπορεί να έχουν μειωμένη παραγωγή ενδοκανναβινοειδών. Έτσι, η THC και η CBD μπορεί να έχουν ιατρικές ιδιότητες που συνδέονται με την ικανότητά τους να αντισταθμίζουν μια ανεπάρκεια –ένα ελάττωμα στην παραγωγή ή τις λειτουργίες των ενδοκανναβινοειδών. Μια ιδιομορφία των κανναβινοειδών είναι ότι η άριστη δοσολογία μπορεί να διαφέρει σημαντικά σε κάθε άνθρωπο και άρα η θεραπεία πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Συστήνεται η χορήγηση να ξεκινά με χαμηλή δοσολογία και να αυξάνεται αργά, ώστε κάθε άνθρωπος να υπολογίσει την ιδανική για αυτόν. Η CBD πωλείται ως έλαιο ή εγχύεται σε τρόφιμα και ποτά και κυκλοφορεί ως θεραπεία για ορισμένες καταστάσεις, όπως το άγχος, ο πόνος και η σκλήρυνση κατά πλάκας. Υπάρχει, όμως, ένα μεγάλο μειονέκτημα με τα προϊόντα που πωλούνται: η βιοδιαθεσιμότητα, η οποία είναι η αναλογία ενός φαρμάκου που χρησιμοποιείται πραγματικά από το σώμα. Μόλις καταναλωθεί το δραστικό συστατικό ενός προϊόντος CBD, μόνο μια μικρή ποσότητα –χαμηλή όσο το 6%–εισέρχεται στην κυκλοφορία και γίνεται διαθέσιμη στον εγκέφαλο. Αυτό, σημαίνει ότι πρέπει να ληφθούν σημαντικές ποσότητες CBD, για να υπάρχει αποτέλεσμα. u

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ

αυτισμού και Άσπεργκερ; Σήμερα, το DSM-5 εντάσσει τις 2 δύο αυτές ξεχωριστές διαγνώσεις σε μία, τη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού, με μια ποικιλία χαρακτηριστικών να τη συνοδεύουν.

HΣουηδή ακτιβίστρια για το κλίμα, Greta Thunberg, αναφέρεται στον εαυτό της ως άτομο με Asperger, ενώ άλλοι στο φάσμα του αυτισμού, όπως η Αυστραλή κωμικός, Hannah Gatsby, περιγράφουν τους εαυτούς τους ως «αυτιστικούς». Ποια είναι η διαφορά; Ο αυτισμός σχετίζεται με έναν «νευροτύπο» –τον τρόπο σκέψης και επεξεργασίας πληροφοριών ενός ατόμου. Eίναι μια από τις μορφές διαφορετικότητας στην ανθρώπινη σκέψη, η οποία συνοδεύεται από δυνατότητες και προκλήσεις. Όταν αυτές οι προκλήσεις γίνονται συντριπτικές και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο μαθαίνει, παίζει, εργάζεται ή κοινωνικοποιείται, τίθεται η διάγνωση της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού. Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM) περιγράφει τα κριτήρια που χρησιμοποιούν οι γιατροί για τη διάγνωση ψυχικών ασθενειών και διαταραχών συμπεριφοράς. Μεταξύ 1994 και 2013, η αυτιστική διαταραχή και η διαταραχή Άσπεργκερ ήταν οι δύο κύριες διαγνώσεις που σχετίζονται με τον αυτισμό στην τέταρτη έκδοση του εγχειριδίου, το DSM-4. Το 2013, το DSM-5 συγχώνευσε τις δύο διαγνώσεις σε μία, τη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Πώς σκεφτόμασταν για τον αυτισμό; Οι δύο στοχαστές πίσω από τις διαγνωστικές κατηγορίες DSM-4 ήταν ο ψυχίατρος της Βαλτιμόρης, Leo Kanner και ο Βιεννέζος παιδίατρος, Hans Asperger. Περιέγραψαν τις προκλήσεις που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι, οι οποίοι αργότερα διαγνώστηκαν με αυτιστική διαταραχή και διαταραχή Άσπεργκερ. Οι Kanner και Asperger παρατήρησαν ότι τα πρότυπα συμπεριφοράς διέφεραν σε αυτά τα άτομα στους τομείς της επικοινωνίας, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της ευέλικτης συμπεριφοράς και σκέψης. Η διακύμανση συσχετίστηκε με προκλήσεις στην προσαρμογή και σε καταστάσεις στρες. Μεταξύ της δεκαετίας του 1940 και του 1994, η πλειονότητα όσων διαγνώστηκαν με αυτισμό είχε, επίσης, διανοητική αναπηρία. Οι κλινικοί γιατροί επικεντρώθηκαν στη συνοδευτική διανοητική αναπηρία ως απαραίτητο μέρος του αυτισμού. Η εισαγωγή της διαταραχής Asperger άλλαξε αυτή την εστίαση και αναγνώρισε την ποικιλομορφία στον αυτισμό. Στο DSM-4 έμοιαζε επιφανειακά με αυτιστική διαταραχή και η διαταραχή Άσπεργκερ ήταν διαφορετικό πράγμα, με τα κριτήρια του Άσπεργκερ να αναφέρουν ότι δεν μπορούσε να υπάρξει διανοητική αναπηρία ή καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας. Σήμερα, ως κληρονομιά της αναγνώρισης του ίδιου του αυτισμού, η πλειονότητα των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού –ο νέος όρος από το DSM-5– δεν έχουν κάποια διανοητική αναπηρία. Τι άλλαξε με τη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού; Η μετάβαση στη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού έφερε την αυτιστική διαταραχή που είχε διαγνωσθεί προηγουμένως και τη διαταραχή Άσπεργκερ κάτω από έναν νέο όρο διαγνωστικής ομπρέλας. Κατέστησε σαφές ότι άλλες διαγνωστικές ομάδες –όπως η διανοητική αναπηρία– μπορούν να συνυπάρχουν με τον αυτισμό, αλλά είναι ξεχωριστά πράγματα. Άλλη σημαντική αλλαγή ήταν η αναγνώριση ότι η επικοινωνία και οι κοινωνικές δεξιότητες συνδέονται στενά και δεν μπορούν να διαχωριστούν. Αντί να διαχωρίσουν τις «ασθενείς κοινωνικές δεξιότητες» και τις «μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες», τα διαγνωστικά κριτήρια άλλαξαν σε «διαταραγμένη κοινωνική επικοινωνία».

Η εισαγωγή του φάσματος στον διαγνωστικό όρο διευκρίνισε περαιτέρω ότι οι άνθρωποι έχουν ποικίλες δυνατότητες στην ευελιξία της σκέψης, της συμπεριφοράς και της κοινωνικής τους επικοινωνίας –και αυτό μπορεί να αλλάξει ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται το άτομο. Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η κλινική ετικέτα του Άσπεργκερ επιτρέπει μια πολύ πιο εκλεπτυσμένη κατανόηση του αυτισμού. Αυτό περιλάμβανε την αναγνώριση των επιτευγμάτων και της μεγάλης κοινωνικής συνεισφοράς ατόμων με γνωστό ή υποτιθέμενο αυτισμό. Ο όρος «Aspie» έπαιξε τεράστιο ρόλο στη στροφή προς τη διαμόρφωση θετικής ταυτότητας. Μέχρι την κυκλοφορία του DSM-5, ο Tony Attwood και η Carol Gray, δύο γνωστοί στοχαστές στον τομέα του αυτισμού, τόνισαν τα δυνατά σημεία που σχετίζονται με το «να είσαι Aspie» ως κάτι για το οποίο πρέπει κάποιος να είναι περήφανος. Παράλληλα, όμως, έκαναν λόγο και για τις υπάρχουσες προκλήσεις. Τι γίνεται με τη γλώσσα που βασίζεται στην ταυτότητα; Μια πιο πρόσφατη αλλαγή στη γλώσσα ήταν η αποκατάσταση αυτού που κάποτε θεωρούνταν προσβλητικό –ο όρος «αυτιστικό». Αυτή ήταν μια μετατόπιση από τη γλώσσα του ατόμου στη γλώσσα που βασίζεται στην ταυτότητα, από το «άτομο με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού» στο «αυτιστικό». Το κίνημα για τα δικαιώματα της νευροποικιλομορφίας έχει στόχο του να απωθήσει την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκύπτει από την επιθυμία της θεραπείας ή της ριζικής αλλαγής σε άτομα με αυτισμό. Το κίνημα χρησιμοποιεί ένα «κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας». Θεωρεί ότι η αναπηρία προκύπτει από την απόκριση των κοινωνιών στα άτομα και από την αποτυχία προσαρμογής για πλήρη συμμετοχή. Οι εγγενείς προκλήσεις στον αυτισμό θεωρούνται πρόβλημα, μόνο αν δεν αντιμετωπιστούν μέσω λογικών προσαρμογών. Το κοινωνικό μοντέλο έρχεται σε αντίθεση

Πότε καίτε περισσότερο

λίπος με την άσκηση;

Δεν απαιτείται έντονη σωματική δραστηριότητα, ενώ ενδιαφέροντα ρόλο διαδραματίζει και η ώρα.

Hενέργεια που καίει το σώμα μας προέρχεται από υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες και κετόνες. Το ποιο «καύσιμο» χρησιμοποιείται ανά πάσα στιγμή, ποικίλλει και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η ώρα που έχει περάσει από την τελευταία φορά που φάγαμε, τι έχουμε φάει, η ηλικία, το φύλο, ο τύπος και η συχνότητα της άσκησης και φυσικά από τα γονίδιά μας. Yπάρχει μια «ζώνη καύσης λίπους», που για πολλούς ανθρώπους επιτυγχάνεται με άσκηση μέτριας έντασης, στο 50-65% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (VO2max) ή του μέγιστου καρδιακού ρυθμού τους –στα παχύσαρκα άτομα είναι στο 25-50%, ενώ είναι υψηλότερα στους αθλητές αντοχής. Η έρευνα δείχνει ότι κάπου στη ζώνη αυτή υπάρχει ένα σημείο «μέγιστου ρυθμού οξείδωσης του λίπους» που μειώνεται σε υψηλότερες εντάσεις. Η ένταση είναι κάτι υποκειμενικό, αλλά μπορείτε να υποθέσετε ότι, περπατώντας με ρυθμό 100-120 βημάτων το λεπτό, είστε εκεί που η ελαφριά άσκηση αρχίζει να γίνεται μέτρια. Η σωματική δραστηριότητα εντός της «ζώνης καύσης λίπους» θα μεταφραστεί σε περισσότερη απώλεια σωματικού λίπους και για τον λόγο ότι μπορείτε να ασκηθείτε για περισσότερο χρόνο με μέτρια ένταση αντί για υψηλή.

Πρωί ή απόγευμα; Γνωρίζοντας ότι για να κάψετε περισσότερο λίπος δεν απαιτείται να ασκείστε έντονα, το ερώτημα που τίθεται είναι πότε είναι καλύτερα να το κάνετε, το πρωί ή το απόγευμα; Φαίνεται όμως ότι αυτό που έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία είναι το πόσες ώρες πέρασαν από το προηγούμενό σας γεύμα. Η άσκηση με άδειο στομάχι είναι διαφορετική και σας δίνει πλεονέκτημα στο κάψιμο του λίπους. Το πρωί πριν φάτε, το σώμα χρησιμοποιεί λίπος ως το κύριο καύσιμό του, οπότε με την άσκηση πριν το πρωινό σας γεύμα θα ενισχύσετε την καύση του λίπους. Όταν ζητήθηκε από 12 δραστήριους άνδρες να τρέξουν σε διάδρομο στις 10 το πρωί, διαπιστώθηκε ότι αυτοί που έπιναν μόνο νερό χωρίς να έχουν φάει πρωινό, έκαψαν 20% περισσότερο λίπος. Αρκετές μελέτες έχουν βρει ότι είναι σημαντικό να ασκείστε με άδειο στομάχι –πιο άδειο από το πρωί δεν γίνεται. Βέλγοι ερευνητές έπεισαν 28 δραστήριους νεαρούς άντρες να τρώνε επί έξι εβδομάδες 30% παραπάνω από το κανονικό. Τους χώρισαν σε δύο ομάδες που ακολουθούσαν το ίδιο εξαντλητικό πρόγραμμα, τρέξιμο ή ποδήλατο τέσσερις φορές την εβδομάδα. Και οι δύο ομάδες ασκούνταν το πρωί, η μια πριν το πρωινό και η άλλη μετά. Αυτοί που γυμνάζονταν πριν το πρωινό δεν κέρδισαν βάρος παρά την αύξηση της τροφής, ενώ αυτοί που γυμνάζονταν μετά το πρωινό κέρδισαν περίπου 1,5 κιλό ο καθένας. Μια τρίτη ομάδα νεαρών ανδρών που δεν γυμνάζονταν, αλλά έτρωγαν επίσης 30% παραπάνω από το κανονικό, πάχυναν 3 κιλά. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι η άσκηση κάθε άλλο παρά άχρηστη είναι για την απώλεια βάρους. Μια άλλη μελέτη είχε έναν έξυπνο σχεδιασμό, με τους συμμετέχοντες να κάνουν στατικό ποδήλατο μέτριας έντασης στις 6:30 το απόγευμα (στο 60% το VO2max) και αμέσως μετά έκαναν άλλα 15 λεπτά έντονης άσκησης. Αυτό συνέβη δύο φορές σε διαφορετικές ημέρες. Την πρώτη φορά έγινε δύο ώρες μετά το φαγητό και τη δεύτερη έγινε κατόπιν διαλειμματικής νηστείας επτά ωρών. Όπως αναμενόταν, κάηκε περισσότερο λίπος όταν η άσκηση απείχε επτά ώρες από το γεύμα –7,7 γραμμάρια έναντι 4,5 γραμμαρίων– αλλά υπήρξε και μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή. Με την άσκηση που ακολούθησε έπειτα από την επτάωρη νηστεία, προσλήφθηκαν μόνο 99 παραπάνω θερμίδες στο δείπνο εκείνης της ημέρας, ενώ συνολικά για ολόκληρη την ημέρα καταναλώθηκαν 443 λιγότερες θερμίδες, σε σύγκριση με την ημέρα που οι ασκούμενοι δεν έκαναν διαλειμματική νηστεία. Η μελέτη αυτή δείχνει τη σημασία της άσκησης με άδειο στομάχι οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Φαίνεται, όμως, ότι εκτός του ότι η πρωινή άσκηση σάς κάνει να καίτε περισσότερο λίπος, αυτές τις θερμίδες δεν τις αναπληρώνετε όλες αργότερα. Μια μελέτη συμπεριέλαβε 16 νεαρά δραστήρια άτομα που έκαναν ποδήλατο είτε στις 10:30 το πρωί είτε στις 6:30 το απόγευμα για 30 λεπτά με μέτρια ένταση (στο 60% VO2max). Δύο ώρες πριν την άσκηση, κάθε συμμετέχων έτρωγε ένα τυποποιημένο γεύμα που παρείχε περίπου 542 θερμίδες. Διαπιστώθηκε ότι η ομάδα της βραδινής άσκησης κατανάλωνε 150 θερμίδες παραπάνω μέσα στην ημέρα. Σε μια άλλη μελέτη, οι ερευνητές παρακολούθησαν σε 48 γυναίκες την επίδραση έξι εβδομάδων πρωινής άσκησης, έναντι της βραδινής, στην ενεργειακή πρόσληψη και στην απώλεια βάρους. Οι γυναίκες που ασκούνταν το πρωί κατανάλωναν λιγότερο φαγητό στη διάρκεια της ημέρας και έχασαν 1 κιλό παραπάνω από τις γυναίκες της βραδινής ομάδας. Το συμπέρασμα είναι ότι η πρωινή άσκηση είναι καλύτερη, αν και τα στοιχεία δεν είναι αδιάσειστα. Το βασικό πλεονέκτημα, ίσως, είναι ότι δεν έχετε φάει για ώρες, αλλά ανεξάρτητα από αυτό μπορεί να μην αναπληρώνονται τόσο εύκολα οι θερμίδες που χάνονται το πρωί. Ωστόσο δεν έχετε πάντα αυτή την επιλογή. Επιλέξτε, λοιπόν, για την άσκησή σας απλώς την ώρα που σας βολεύει. u

Νόσος Πάρκινσον

Η θεραπεία πρέπει να ξεκινά έγκαιρα

Βασικός «ένοχος» είναι η απώλεια ντοπαμίνης που επηρεάζει την ισορροπία και τις λεπτές κινήσεις.

To 2022 o τηλεοπτικός παρουσιαστής του BBC, Jeremy Paxman, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, αφού κατέρρευσε σε ένα πάρκο ενώ έβγαζε βόλτα τον σκύλο του. Ένας γιατρός στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του είπε: «Νομίζω ότι έχεις Πάρκινσον». Ο γιατρός είχε παρατηρήσει ότι ο Paxman ήταν λιγότερο κινητικός από το συνηθισμένο, όταν παρουσίαζε την εκπομπή του. Ένα πρόσωπο που μοιάζει με μάσκα είναι ένα κλασικό σύμπτωμα της νόσου. Φυσικά, η διάγνωση ήταν εντελώς ασυνήθιστη. Στη νόσο Πάρκινσον, υπάρχει απώλεια μιας χημικής ουσίας στον εγκέφαλο που ονομάζεται ντοπαμίνη, η οποία κάνει τις κινήσεις να είναι μικρότερες και πιο αργές. Στα αρχικά στάδια, οι άνθρωποι παρατηρούν ότι το περπάτημά τους επιβραδύνεται και δυσκολεύονται να συμβαδίσουν με τους συντρόφους τους. Μερικές φορές, οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αλλάξουν πλευρό στο κρεβάτι ή δυσκολεύονται με άλλες καθημερινές συνήθειες, όπως το να κουμπώνονται. Η ισορροπία και η σταθερότητα ενδέχεται, επίσης, να επηρεαστούν, γεγονός που μπορεί να θέσει τα άτομα με την πάθηση σε μεγαλύτερο κίνδυνο πτώσεων, όπως συνέβη με τον Paxman. Η διάγνωση γίνεται κυρίως μέσω της ακρόασης των συμπτωμάτων που περιγράφει κάποιος. Οι γιατροί πραγματοποιούν, επίσης, εξετάσεις μέσω των οποίων αναζητούν αργές και μικρές κινήσεις των χεριών και των ποδιών, τρέμουλο και ακαμψία των μυών. Οι απεικονιστικές σαρώσεις μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, βοηθώντας στον αποκλεισμό άλλων δυσκολιών στην κίνηση. Είναι σημαντικό να αποκλειστούν οι αλλαγές στην κίνηση που προκαλούνται από φάρμακα ή από τη σκλήρυνση των αρτηριών του εγκεφάλου που συμβαίνει, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν.

Τα πρώιμα σημάδια της πάθησης μπορεί να υπάρχουν έως και 20 χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα που αφορούν στην κίνηση. Η απώλεια όσφρησης, τα βίαια όνειρα στον ύπνο (όπως γροθιές, κλωτσιές ή φωνές), το αίσθημα ευαισθησίας και η δυσκοιλιότητα είναι ενδείξεις, που σε συνδυασμό μπορεί να υποδηλώνουν ότι κάποιος διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει τη νόσο. Αν και η απώλεια ντοπαμίνης είναι ο βασικός ένοχος για τη νόσο Πάρκινσον, η σημαντική πρόοδος στην κατανόηση της πάθησης έχει τονίσει τη σημασία άλλων αλλαγών στον εγκέ-

Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου

φαλο, που επηρεάζουν νευροδιαβιβαστές οι οποίοι δεν σχετίζονται με τις κινήσεις. Αυτά τα λεγόμενα «μη κινητικά χαρακτηριστικά» επηρεάζουν τον ύπνο, τη μνήμη, τη σκέψη, τη διάθεση, την αρτηριακή πίεση και τη λειτουργία της ουροδόχου κύστης και του εντέρου. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να είναι πιο προκλητικές για τα άτομα με νόσο του Πάρκινσον από τα πιο ορατά προβλήματα που σχετίζονται με την κίνηση. Μερικές από τις μεγαλύτερες δοκιμές φαρμάκων για τη νόσο Πάρκινσον που διεξάγονται σήμερα, στοχεύουν σε αυτά τα ανησυχητικά συμπτώματα, που δεν σχετίζονται με την κίνηση. Δοκιμάζονται φάρμακα για παραισθήσεις, πτώσεις και κατάθλιψη. Η θεραπεία πρέπει

να είναι προσαρμοσμένη Το ρητό «αν έχεις γνωρίσει ένα άτομο με Πάρκινσον, έχεις γνωρίσει, ένα, άτομο με Πάρκινσον» αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η πάθηση επηρεάζει τους ανθρώπους πολύ διαφορετικά. Αυτό σημαίνει ότι οι θεραπείες πρέπει να στοχεύουν προσεκτικά σε ένα άτομο. Μια ενιαία προσέγγιση για τη φροντίδα σημαίνει ότι οι άνθρωποι λαμβάνουν τις ίδιες θεραπείες, ανεξάρτητα από την περίστασή τους. Αυτή η προσέγγιση, αν και εφαρμόζεται συχνά, δεν λαμβάνει υπόψη την εμπειρία ενός ατόμου από τη νόσο και τις μοναδικές του ανάγκες. Η διάγνωση της μπορεί να προκαλέσει κατανοητή ανησυχία και αβεβαιότητα για το μέλλον, ωστόσο, υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές φαρμακευτικές θεραπείες. Η φροντίδα συχνά υποστηρίζεται από εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και ειδικούς νοσοκόμους που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ζήσουν μια ικανοποιητική ζωή. Στα περισσότερα άτομα με νόσο Πάρκινσον θα δοθεί λεβοντόπα –ένα φάρμακο που αυξάνει την ντοπαμίνη στον εγκέφαλο. Υπάρχουν, όμως, κι άλλα φάρμακα που βοηθούν σε προβλήματα κίνησης. Συνήθως, διατίθενται σε μορφή χαπιού ή ως έμπλαστρο. Μέχρι πριν από περίπου 10 χρόνια, η θεραπεία συχνά καθυστερούσε έως ότου οι άνθρωποι έφταναν στο στάδιο της αναπηρίας. Σήμερα, όμως, ξεκινά άμεσα, για να διατηρηθεί η ευημερία και η ανεξαρτησία των ανθρώπων. Σε μεταγενέστερα στάδια της, μπορούν να τοποθετηθούν συσκευές που επιτρέπουν την έγχυση φαρμάκων κάτω από το δέρμα. Το φάρμακο μπορεί να εγχυθεί στο έντερο, μέσω ιατρικών αντλιών, ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ηλεκτρισμός για τη διέγερση των προσβεβλημένων περιοχών του εγκεφάλου, χρησιμοποιώντας συσκευές βαθιάς εγκεφαλικής διέγερσης (όπως ένας βηματοδότης για τον εγκέφαλο). Αυτές οι θεραπείες δεν είναι συνηθισμένες, αλλά χρησιμοποιούνται κυρίως για άτομα σε μεταγενέστερα στάδια της νόσου. Αν και επί του παρόντος δεν υπάρχει ίαση για τη νόσο, οι ερευνητές συνεχίζουν να εργάζονται για την εξεύρεση θεραπείας που θα επιβραδύνει την εξέλιξη. Υπάρχουν συναρπαστικές εξελίξεις στον ορίζοντα, συμπεριλαμβανομένης της έγκαιρης ανίχνευσης ασθενειών με βάση τις αλλαγές στην οσμή του σώματος. Η επιστήμη προχωρά με ταχείς ρυθμούς κι η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία της πάθησης μπορεί να σημαίνει ότι οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε ένα αυξανόμενο φάσμα αποτελεσματικών θεραπειών u

Μπορούν οι πολλές πρωτεΐνες

να βλάψουν τα νεφρά;

Όποιος έχει δοκιμάσει μια πρωτεϊνική δίαιτα για απώλεια βάρους πιθανότατα έχει ακούσει την προειδοποίηση: «μπορεί να χάσεις βάρος πιο εύκολα, αλλά κινδυνεύουν τα νεφρά σου».

Tα σάκχαρα και ορισμένα λίπη (όπως τα τρανς και τα κορεσμένα λιπαρά) έχουν «καταδικαστεί» ως ανθυγιεινά, αλλά οι πρωτεΐνες έχουν καταφέρει να παραμείνουν όρθιες. Η πρωτεΐνη άντεξε ως το υποτιθέμενο ιερό δισκοπότηρο των θρεπτικών ουσιών, με πολλούς να συμμετέχουν ολόψυχα στην προσπάθεια να καταναλώνουν περισσότερες ποσότητες –ένας λόγος είναι ότι βοηθούν στον κορεσμό της πείνας και άρα στη διατήρηση ενός πιο υγιούς βάρους. Τα τελευταία χρόνια όμως έχουν αρχίσει να κατηγορούνται και οι πρωτεΐνες. Ο Αμερικανός χειρουργός απώλειας βάρους, Γκαρθ Ντέιβις και συγγραφέας του βιβλίου «Proteinaholic», λέει ότι το να «τρώτε περισσότερη πρωτεΐνη» είναι μια χείριστη συμβουλή. Δύο θέματα που έχουν συνδεθεί με δίαιτες πλούσιες σε πρωτεΐνες, είναι η απώλεια οστικής μάζας και η αθηροσκλήρωση. Για το πρώτο δεν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία –αντιθέτως η μεγαλύτερη πρόσληψη μπορεί να κάνει καλό στα οστά– ενώ για την αθηροσκλήρωση ορισμένα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το αμινοξύ λευκίνη μπορεί να πυροδοτεί το ανοσοποιητικό κατά τη διαδικασία δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας. Σημειώστε ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού στις δυτικές χώρες καταναλώνει πολλές πρωτεΐνες. Για παράδειγμα, οι Αμερικανοί καταναλώνουν σχεδόν δύο φορές τη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης, που είναι 56 γραμμάρια για τους άνδρες και 46 γραμμάρια για τις γυναίκες –ισοδυναμούν με δύο αυγά, μισό φλιτζάνι ξηρούς καρπούς και 85 γραμμάρια κρέας– αν και η βέλτιστη

πρόσληψη πρωτεΐνης μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και το επίπεδο δραστηριότητας.

Νεφρική νόσος και πρωτεΐνες Τα άτομα με νεφρικά προβλήματα, θα πρέπει να είναι προσεκτικά με τις πρωτεΐνες. Τα νεφρικά προβλήματα έχουν μεγάλη συχνότητα, αφού για παράδειγμα στις ΗΠΑ, υπολογίζεται ότι 26 εκατ. άνθρωποι έχουν χρόνια νεφρική νόσο. Τα προβλήματα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε νεφρική ανεπάρκεια. Τα νεφρά είναι δύο όργανα μεγέθους γροθιάς που φιλτράρουν τα απόβλητα από το αίμα. Εάν αποτύχουν τα νεφρά, οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται είτε σε θεραπείες αιμοκάθαρσης τρεις φορές την εβδομάδα, είτε να κάνουν μεταμόσχευση νεφρού για να παραμείνουν ζωντανοί –πάνω από 47.000 Αμερικανοί πεθαίνουν από νεφρική ανεπάρκεια κάθε χρόνο. Τα νεφρά μπορούν να τραυματιστούν από το υψηλό σάκχαρο, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τις σοβαρές λοιμώξεις όπως η COVID-19, την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα που λαμβάνονται για τον πόνο, όπως αυτόν που προκαλούν οι ημικρανίες. Ο τραυματισμός τους είναι σημαντικό

θέμα γιατί μπορεί να είναι μη αναστρέψιμος. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ορισμένοι τραυματισμένοι νεφροί δεν επουλώνονται και μπορεί να προκύψει ίνωση –ουλές στα νεφρά– οδηγώντας σε νεφρική νόσο. Μπορούν οι πολλές πρωτεΐνες να βλάψουν τα νεφρά; Τα νεφρά παράγουν ουσίες που βοηθούν το σώμα να απαλλαγεί από τα οξέα, ωστόσο αυτό είναι «δίκοπο μαχαίρι», γιατί αυτές οι ουσίες μπορούν να βλάψουν τη λειτουργία των ίδιων των νεφρών, εάν παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα για μεγάλες χρονικές περιόδους. Βραχυπρόθεσμα αυτές οι ουσίες βοηθούν τα νεφρά να απαλλαγούν από τα οξέα, αλλά μακροπρόθεσμα μειώνουν τη λειτουργία τους. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν υπάρχουν, μέχρι σήμερα, στοιχεία που να δείχνουν ότι οι δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες προκαλούν βλάβες στα υγιή νεφρά. Μια μελέτη σε αθλητές –οι οποίοι καταναλώνουν περισσότερες πρωτεΐνες από τον μέσο όρο– που δημοσιεύθηκε στη «Διεθνή Επιθεώρηση Αθλητικής Διατροφής & Μεταβολισμού της Άσκησης» (IJSNEM) αξιολόγησε επί επτά ημέρες τη νεφρική λειτουργία, όταν οι συμμετέχοντες ακολουθούσαν μια διατροφή είτε με πολλές είτε με λίγες πρωτεΐνες. Διαπιστώθηκε ότι όλοι οι δείκτες της νεφρικής λειτουργίας ήταν εντός των φυσιολογικών ορίων και με τις δύο δίαιτες. Άλλα όμως στοιχεία δείχνουν πως, αν υπάρχει ήδη πρόβλημα με τα νεφρά, αυτό μπορεί να επιδεινωθεί με την υπερκατανάλωση πρωτεϊνών. Μια μελέτη το 2015 βρήκε ότι η διατροφή μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο στο εάν η νεφρική νόσος θα εξελιχθεί σε νεφρική ανεπάρκεια. Τα ευρήματα βασίστηκαν σε δεδομένα από 1.486 ενήλικες με χρόνια νεφρική νόσο. Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο που κατανάλωναν δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε ζωικές πρωτεΐνες είχαν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν νεφρική ανεπάρκεια, σε σχέση με αυτούς που κατανάλωναν δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε φρούτα και λαχανικά. Οι πολλές πρωτεΐνες καταπονούν τα νεφρά, τα οποία απομακρύνουν τα άχρηστα υποπροϊόντα του μεταβολισμού, όπως είναι το άζωτο των πρωτεϊνών. Η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ουρίας και άλλων αζωτούχων αποβλήτων. Μια διατροφή με υψηλή πρόσληψη ζωικών πρωτεϊνών μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μεταβολική οξέωση σε ασθενείς με προχωρημένη νεφρική νόσο. Αντίθετα, τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης –πλην των δημητριακών– μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να μειώσουν το όξινο φορτίο στο αίμα. Τελικά, όσοι θέλουν να ακολουθήσουν μια πρωτεϊνική δίαιτα που περιέχει πολλά τρόφιμα ζωικής προελεύσεως πρέπει να υποβληθούν σε εξετάσεις νεφρικής λειτουργίας, σε περίπτωση ύπαρξης υποβόσκοντος προβλήματος. u

Ζήσης Ψάλλας

Δύο εμβόλια κατά της ελονοσίας

Το RTS,S έχει μειώσει τους θανάτους κατά 30%, ενώ το νεότερο, R21, αναμένεται με σημαντικά πλεονεκτήματα.

Του ειδικού συνεργάτη

Hελονοσία είναι επείγουσα ιατρική κατάσταση. Προκαλείται συνήθως από μόλυνση με τα παράσιτα Plasmodium falciparum και μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών. Υπάρχουν πολλά εκατ. κρούσματα και πάνω από 600.000 θάνατοι ετησίως σε όλο τον κόσμο –η πλειοψηφία περιλαμβάνει παιδιά κάτω των 5 ετών και έγκυες γυναίκες στην Αφρική. Δεν μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, αλλά οι μητέρες μπορούν να τη μεταδώσουν στο έμβρυο, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ή στο μωρό κατά τον τοκετό. Υπάρχουν περίπου 40 εκατ. παιδιά που γεννιούνται κάθε χρόνο σε περιοχές που μαστίζονται από την ελονοσία στην Αφρική. Η έγκριση δύο εμβολίων κατά της ασθένειας –του εμβολίου RTS,S/AS01 το 2021 και του εμβολίου R21/ Matrix-MTM το 2023– θα βοηθήσει στον έλεγχό της, αλλά πόσο; Σχεδόν 2 εκατ. παιδιά στην Γκάνα, την Κένυα και το Μαλάουι έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο RTS,S/ AS01. Το εμβόλιο αυτό έχει μειώσει τους θανάτους από τη νόσο, κατά 30%, και είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά που κινδυνεύουν περισσότερο. Το δεύτερο εμβόλιο, R21/Matrix-M, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό, μειώνοντας τα κρούσματα ελονοσίας κατά 75%. Εκατοντάδες εκατ. δόσεις αυτού του εμβολίου μπορούν να παράγονται κάθε χρόνο. Θα είναι έτοιμο για κυκλοφορία από τα μέσα του 2024. Η ζήτηση εκτιμάται ότι θα είναι 40 με 60 εκατ. δόσεις μόνο μέχρι το 2026. Αυτά τα δύο εμβόλια είναι νέα εργαλεία, αλλά πρέπει να χρησιμοποιηθούν μαζί με άλλα μέτρα κατά της ελονοσίας. Αυτά, περιλαμβάνουν κουνουπιέρες και χορήγηση ανθελονοσιακών φαρμάκων σε παιδιά που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, σε συγκεκριμένες ώρες κατά τη διάρκεια του έτους. Οι προκλήσεις

Τόσο το πρόσφατα εγκεκριμένο εμβόλιο R21, όσο και το προηγούμενο εμβόλιο RTS,S, στοχεύουν στην προστασία από την ελονοσία, αναστέλλοντας το παράσιτο, Plasmodium falciparum, προτού προκληθεί μόλυνση. Περιέχουν την πρωτεΐνη, circumsporozoite, η οποία καλύπτει την επιφάνεια του παρασίτου. Τα εμβόλια οδηγούν σε ανοσολογική απόκριση που μπορεί στη συνέχεια να αναγνωρίσει την πρωτεΐνη, circumsporozoite, και να σκοτώσει το παράσιτο προτού προκαλέσει μόλυνση. Και τα δύο εμβόλια κατά της ελονοσίας χορηγούνται με ένα ανοσοενισχυτικό, μια ειδική φόρμουλα που βοηθά στην ενεργοποίηση της ανοσολογικής απόκρισης. Περιέχουν τον ίδιο στόχο πρωτεΐνης παρασίτου, αλλά έχουν σχεδιαστεί με διαφορετικές ποσότητες πρωτεΐνης του παρασίτου και μοναδικά ανοσοενισχυτικά. Αποτελέσματα από δοκιμές φάσης 3 του R21 δείχνουν ότι το εμβόλιο μπορεί να αποτρέψει έως

και το 75% των περιπτώσεων ελονοσίας κατά τη διάρκεια ενός έτους μετά τον εμβολιασμό. Αυτό συμβαίνει σε περιοχές όπου η ελονοσία εμφανίζεται εποχικά και όταν το εμβόλιο χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα προληπτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα δεδομένα δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί από τους ειδικούς. Το R21 έχει σημαντικά πλεονεκτήματα όσον αφορά στην κατασκευή, την προμήθεια και το κόστος του, με 100-200 εκατ. δόσεις να μπορούν να είναι διαθέσιμες, ετησίως, από κατασκευαστές στην Ινδία. Εξαιτίας αυτού, και με τη δυνατότητα επέκτασης της παραγωγής σε άλλες ενδημικές χώρες της ελονοσίας, το κόστος του R21 θα είναι μικρότερο από 5 δολάρια (σε σύγκριση με το διπλάσιο κόστος για το RTS,S και τις περίπου 15 εκατ. δόσεις ετησίως). Η διαθεσιμότητα του R21 θα καταστήσει εφικτή την πρόσβαση και άλλων ενδημικών περιοχών, τα επόμενα χρόνια. Παρά την εντυπωσιακή προστασία από το εμβόλιο R21, οι προκλήσεις παραμένουν. Το εμβόλιο απαιτεί τρεις δόσεις σε διάστημα τριών μηνών, ακολουθούμενες από μια αναμνηστική δόση ένα χρόνο αργότερα. Φαίνεται, επίσης, πιθανό ότι θα απαιτούνται ετήσιοι ενισχυτές για τη διατήρηση της προστασίας. Αλλά όπως φάνηκε και με τα εμβόλια κατά της COVID, οι ενισχυτές είναι δύσκολο να χορηγηθούν, ακόμα και σε πολύ ισχυρά συστήματα υγείας. Το R21 δεν έχει, ακόμη, δοκιμαστεί σε περιοχή με πολύ υψηλό κίνδυνο ελονοσίας. Αυτό, είναι σημαντικό επειδή σε περιοχές υψηλής μετάδοσης ελονοσίας είναι δυνατόν η προηγούμενη μόλυνση να εμποδίσει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, αφήνοντας αυτούς που κινδυνεύουν περισσότερο με μειωμένη προστασία. Άλλοι τύποι ελονοσίας Τα δύο εγκεκριμένα εμβόλια στοχεύουν μόνο σε έναν τύπο ελονοσίας, που προκαλείται από παράσιτα Plasmodium falciparum. Αυτή είναι η πιο θανατηφόρα μορφή ελονοσίας, επομένως είναι κατανοητό ότι οι προσπάθειες εμβολίων έχουν επικεντρωθεί σε αυτή. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα εμβόλια δεν προστατεύουν από άλλους τύπους ελονοσίας, ιδιαίτερα από το Plasmodium vivax, το οποίο προκαλεί τη μεγαλύτερη ασθένεια στη νοτιοανατολική Ασία. Θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα για την ανάπτυξη εμβολίων κατά της ελονοσίας δεύτερης γενιάς. Ιδιαίτερα σημαντικά θα είναι τα εμβόλια που παρέχουν υψηλά επίπεδα διαρκούς προστασίας, χωρίς την ανάγκη ετήσιων ενισχυτών, τα εμβόλια που προστατεύουν από όλους τους τύπους ελονοσίας (ιδιαίτερα το P. vivax) και τα εμβόλια ή πρόσθετα φάρμακα που μπορούν να ενισχύσουν την προστασία για παιδιά που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ελονοσίας. u

Οι δυνατοί ήχοι μπορεί

να προκαλέσουν απώλεια ακοής

Η έκθεση σε θορυβώδη μέρη μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πρόωρη γήρανση των αφτιών.

Ε

χετε πάει ποτέ στον κινηματογράφο ή σε μια ροκ συναυλία, όπου σας ενθουσίασε ο ήχος; Μπορεί να μην το καταλαβαίνετε όταν συμβαίνει, αλλά η συνεχής έκθεση σε δυνατούς ήχους σε αυτούς τους χώρους μπορεί να βλάψει την ακοή σας. Τα αφτιά μας είναι πολύ ευαίσθητα στον δυνατό θόρυβο. Ακόμα και η πολύ σύντομη έκθεση σε υψηλά ηχητικά επίπεδα –δηλαδή οτιδήποτε πάνω από 132 ντεσιμπέλ– μπορεί να προκαλέσει μόνιμη απώλεια ακοής σε μερικούς ανθρώπους. Αυτό περιλαμβάνει ακόμα και μια στιγμιαία έκθεση, όπως ένας πυροβολισμός ή μια έκρηξη πυροτεχνημάτων, αφού μπορεί να προκαλέσει βλάβη ακαριαία στο αφτί. Ταυτόχρονα και ήχοι χαμηλότερου επιπέδου –περίπου 85 ντεσιμπέλ– μπορούν να τραυματίσουν το αφτί, εάν ακούγονται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Η ακρόαση ενός χλοοκοπτικού για οκτώ ώρες την ημέρα, για παράδειγμα, μπορεί να θέσει ένα άτομο σε κίνδυνο απώλειας ακοής. Με απλά λόγια, καθώς ο ήχος γίνεται πιο δυνατός, οι χρόνοι ασφαλούς έκθεσης μειώνονται. Και είτε από χώρους ψυχαγωγίας, είτε από πυροτεχνήματα ή χλοοκοπτικά, πολλοί άνθρωποι –40 εκατ. στις ΗΠΑ– αντιμετωπίζουν προβλήματα ακοής από την έκθεση σε δυνατό θόρυβο. Ωστόσο, όλα μπορούν να προληφθούν.

Πώς προκύπτει η βλάβη; Αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν είναι ότι η έκθεση σε δυνατούς ήχους με την πάροδο του χρόνου μπορεί να βλάψει τα μικροσκοπικά τριχωτά κύτταρα του εσωτερικού αφτιού. Αυτά τα κύτταρα συλλαμβάνουν τον ήχο και τον μετατρέπουν σε νευρικές ώσεις που ταξιδεύουν στα κέντρα ακοής του εγκεφάλου. Τραυματισμοί στο αφτί από δυνατό ήχο μπορεί να προκαλέσουν δυσκολία στην ακοή, μειωμένη ανοχή στους δυνατούς ήχους –κατάσταση γνωστή και ως υπερακουσία– και εμβοές, ένα συνεχές κουδούνισμα στα αφτιά. Υπάρχει ανησυχία για την έκθεση στον ψυχαγωγικό θόρυβο. Ενώ συνήθως σκεφτόμαστε πιθανές βλάβες από δυνατούς θορύβους σε εργοστάσια, εργοτάξια ή άλλους χώρους εργασίας, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων υπολογίζουν ότι το 53% των ατόμων ηλικίας 20 έως 69 ετών που εμφάνισαν απώλεια ακοής από δυνατό θόρυβο, δεν αναφέρουν έκθεση σε θόρυβο από χώρο εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι αυτοί οι άνθρωποι επιλέγουν χόμπι ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες επικίνδυνες για την ακοή. Σε αυτές περιλαμβάνονται ταινίες, συναυλίες, αθλητικές εκδηλώσεις, καθώς και η χρήση ηλεκτρικών εργαλείων, μοτοσικλετών, οχημάτων εκτός δρόμου και πυροβόλων όπλων που μπορεί να είναι επικίνδυνα για το αφτί. Οι συναυλίες ξεπερνούν συχνά τα 105 ντεσιμπέλ, όπου η έκθεση στον ήχο είναι ασφαλής μόνο για περίπου 4 λεπτά, ενώ μερικές μπορεί να είναι ακόμα πιο δυνατές. Και αυτά τα επίπεδα ήχου διαρκούν συνήθως για μεγάλα χρονικά διαστήματα –δύο ή τρεις ώρες. Αυτό, σαφώς θέτει τους ακροατές σε κίνδυνο απώλειας ακοής. Το ίδιο ισχύει και για άλλους χώρους ψυχαγωγίας, όπως τα νυχτερινά κέντρα. Οι κινηματογραφικές αίθουσες μπορεί να ξεπεράσουν τα 100 ντεσιμπέλ, αν και συνήθως όχι για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Γενικά, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν διατρέχουν κάποιο κίνδυνο στον κινηματογράφο, αν και πολλοί θεατές μπορεί να βρουν κάποιους πιο δυνατούς ήχους, άβολους –όπως μουσική ή υπερβολικά ηχητικά εφέ, μαζί με εκρήξεις και πυροβολισμούς. Η εκτεταμένη, λοιπόν, έκθεση σε αυτούς μπορεί να επιζήμια.

είναι, αλλό τόσο επιζήμιο ενδέχεται να αποδειχτεί. Επιλέξτε μια θέση στη μέση του πλήθους. Τα διαλείμματα από τον ήχο βοηθούν επίσης. Το ίδιο ισχύει και για τις ωτοασπίδες. Οι ωτοασπίδες από αφρό ή καουτσούκ λειτουργούν, μπλοκάροντας τις υψηλές συχνότητες, κάτι που μερικές φορές σβήνει τον ήχο. Ωστόσο, υπάρχουν και ειδικές που έχουν σχεδιαστεί, για να μειώνουν τα επίπεδα δυνατής μουσικής, χωρίς να σβήνουν τον ήχο. Τούτου λεχθέντος, για τα παιδιά είναι συνήθως η πιο εύκολη και ασφαλής επιλογή. Ο τραυματισμός από δυνατό ήχο έχει ως αποτέλεσμα την πρόωρη γήρανση των αφτιών. Η ακοή, για παράδειγμα, ενός 30χρονου με βλάβη από δυνατό ήχο μπορεί να προσεγγίζει αυτή ενός 50χρονου. Θυμηθείτε, όμως, ότι είναι σε μεγάλο βαθμό μια αποτρέψιμη κατάσταση, αφού η ανάληψη δράσης σήμερα μπορεί να σας βοηθήσει να προστατεύσετε και να διατηρήσετε σε καλά επίπεδα την ακοή σας. u

Προστατεύοντας τον εαυτό σας Η χρήση μιας εφαρμογής μέτρησης ήχου μπορεί να προσδιορίσει τις συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεστε, ώστε να ενεργήσετε ανάλογα. Για iPhone, η εφαρμογή «NIOSH SLM» και για Android η «Decibel X» είναι αρκετά βοηθητικές. Τα Apple Watch συνοδεύονται από μια ήδη εγκατεστημένη εφαρμογή, τη «Noise». Ακολουθούν ορισμένες πρόσθετες συμβουλές, για να προστατεύσετε τα αφτιά σας: Αρχικά, εάν μπορείτε να ελέγξετε την ένταση, χαμηλώστε την. Για τα ακουστικά, χρησιμοποιήστε τον κανόνα 80-90, που σημαίνει ότι μπορείτε να ακούτε στο 80% της μέγιστης έντασης για 90 λεπτά την ημέρα. Εάν δεν μπορείτε να ελέγξετε την ένταση, απομακρυνθείτε όσο είναι εφικτό από την πηγή

του ήχου. Το να στέκεστε

δίπλα σε μεγάλα ηχεία σε μια συναυλία, για παράδειγμα, όσο απολαυστικό μπορεί να

Η αιμορροφιλία και οι τύποι της

Πρόκειται για μια σπάνια διαταραχή, κατά την οποία το αίμα ενός ατόμου δεν μπορεί να πήξει σωστά, με αποτέλεσμα

την ασυνήθιστα εύκολη και παρατεταμένη αιμορραγία.

Mέσα στο αίμα, πρωτεΐνες που ονομάζονται παράγοντες πήξης συνεργάζονται, για να βοηθήσουν στο σχηματισμό θρόμβων αίματος για την πρόληψη της υπερβολικής αιμορραγίας. Σε άτομα με αιμορροφιλία, μία από αυτές τις πρωτεΐνες δεν λειτουργεί σωστά. Υπάρχουν διάφοροι τύποι αιμορροφιλίας, καθένας από τους οποίους χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια ή έλλειψη συγκεκριμένης πρωτεΐνης που είναι παράγοντας πήξης. Η πιο κοινή μορφή είναι η αιμορροφιλία Α, ακολουθούμενη από την αιμορροφιλία Β. Και οι δύο αυτοί τύποι επηρεάζουν κυρίως τους άνδρες. Σχεδόν όλες οι περιπτώσεις αιμορροφιλίας προκαλούνται από μεταλλάξεις σε ένα γονίδιο, που παρέχει οδηγίες για τη δημιουργία μιας πρωτεΐνης, η οποία είναι παράγοντας πήξης. Δεν υπάρχει ίαση για την αιμορροφιλία, αλλά υπάρχει ένας αριθμός διαθέσιμων θεραπειών που μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο της αιμορραγίας στους ασθενείς. Ενώ ιστορικά οι περισσότεροι άνθρωποι με αιμορροφιλία δεν έχουν επιβιώσει μέχρι την ενηλικίωση, με τη σύγχρονη ιατρική φροντίδα, τα άτομα που γεννήθηκαν με την πάθηση τον 21 ο αιώνα έχουν, πλέον, σχεδόν φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής.

Αιτίες Στην αιμορροφιλία, ένας από τους παράγοντες πήξης δεν λειτουργεί σωστά, είτε επειδή η πρωτεΐνη είναι ανώμαλη είτε επειδή παράγεται πολύ λίγη ή καθόλου. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, προκαλείται από μεταλλάξεις σε ένα γονίδιο που παρέχει οδηγίες για τη δημιουργία μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης. Αυτές οι μεταλλάξεις υπάρχουν συνήθως από τη στιγμή της σύλληψης ενός εμβρύου. Το γονίδιο που μεταλλάσσεται καθορίζει τον τύπο της αιμορροφιλίας που έχει ένα άτομο:

1. Η αιμορροφιλία Α προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο F8 που παρέχει οδηγίες για τη δημιουργία του παράγοντα πήξης VIII, γνωστού ως FVIII.

2. Η αιμορροφιλία Β προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο F9 που κωδικοποιεί τον παράγοντα πήξης IX, που ονομάζεται FIX.

3. Η αιμορροφιλία C προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο F11 που κωδικοποιεί τον παράγοντα XI, γνωστό ως FXI. Στα δύο τρίτα των περιπτώσεων, οι μεταλλάξεις που προκαλούν αιμορροφιλία κληρονομούνται από τους βιολογικούς γονείς ενός ατόμου. Στο ένα τρίτο των περιπτώσεων, οι ασθενείς γεννιούνται με αιμορροφιλία, παρόλο που δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Αυτές οι περιπτώσεις οφείλονται σε αυθόρμητες μεταλλάξεις που προκύπτουν κατά την πρώιμη ανάπτυξη ενός μεμονωμένου σπέρματος ή ωαρίου που χρησιμοποιήθηκε

για τη σύλληψη του παιδιού. Επειδή τα γονίδια F8 και F9 βρίσκονται και τα δύο στο χρωμόσωμα Χ

που καθορίζει το φύλο, οι τύποι αιμορροφιλίας Α και Β επηρεάζουν

κυρίως αγόρια και άνδρες. Αυτό συμβαίνει, επειδή τα αγόρια κληρονομούν μόνο ένα χρωμόσωμα Χ από

τη μητέρα τους. Οι γυναίκες ασθενείς που αποκτούν δύο χρωμοσώματα

Χ –ένα από τη μητέρα τους και ένα από τον πατέρα του– γενικά δεν αναπτύσσουν την πάθηση, καθώς αυτό

θα απαιτούσε να κληρονομήσουν ελαττωματικά αντίγραφα γονιδίων

και στα δύο χρωμοσώματα Χ. Στην αιμορροφιλία C, ωστόσο, το γονίδιο F11 δεν βρίσκεται σε χρωμόσωμα που καθορίζει το φύλο. Έτσι, ο τύπος C επηρεάζει άτομα όλων των φύλων σε περίπου ίδιο ποσοστό.

Τα άτομα, τα οποία φέρουν ένα αντίγραφο γονιδίου με μετάλλαξη που προκαλεί αιμορροφιλία και ένα δεύτερο υγιές αντίγραφο του γονιδίου, συνήθως δεν θα αναπτύξουν εμφανή συμπτώματα της νόσου. Ωστόσο, επειδή μπορεί ακόμα να μεταδώσουν τη μετάλλαξη που προκαλεί την ασθένεια στα παιδιά τους, αυτά τα άτομα αναφέρονται ως φορείς. Στην αιμορροφιλία Α και Β, φορείς είναι αποκλειστικά

οι γυναίκες, ενώ στην αιμορροφιλία C, τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες μπορεί να είναι φορείς.

Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες

βαρύτητας της αιμορροφιλίας με

βάση τα επίπεδα δραστηριότητας

του παράγοντα πήξης που λείπει. Η

δραστηριότητα αυτή συνήθως εκφράζεται ως ποσοστό, όπου το 100% υποδηλώνει θεωρητικά τη δραστηριότητα που παρατηρείται σε ένα υγιές άτομο, αν και η δραστηριότητα οπουδήποτε από 50% έως 150% θεωρείται γενικά φυσιολογική. Στην ήπια αιμορροφιλία, η δραστηριότητα του παράγοντα πήξης είναι υψηλότερη από 5%, αλλά χαμηλότερη από 40%. Στη μέτρια αιμορροφιλία, η δραστηριότητα του παράγοντα πήξης κυμαίνεται από 1% έως 5%. Στη σοβαρή αιμορροφιλία, η δραστηριότητα του παράγοντα πήξης είναι χαμηλότερη από 1%. Τα άτομα με σοβαρή αιμορροφιλία έχουν συνήθως αξιοσημείωτα προβλήματα αιμορραγίας κατά τη βρεφική ηλικία, επομένως διαγιγνώσκονται νωρίς στη ζωή τους. Στη σοβαρή αιμορροφιλία, είναι σύνηθες οι ασθενείς να εμφανίζουν αιμορραγίες από τις αρθρώσεις, καθώς και αυθόρμητα αιμορραγικά επεισόδια –αιμορραγίες που συμβαίνουν χωρίς σαφή αιτία. Αντίθετα, οι ασθενείς με ήπια ή μέτρια αιμορροφιλία συχνά δεν διαγιγνώσκονται παρά αργότερα στην παιδική ηλικία ή ακόμα και στην ενήλικη ζωή, καθώς δεν θα εμφανίσουν ανώμαλη αιμορραγία παρά μόνο μετά από τραυματισμό ή τραύμα. Επίκτητη αιμορροφιλία Σε σπάνιες περιπτώσεις, η αιμορροφιλία μπορεί να αποκτηθεί, που σημαίνει ότι αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, αντί να οφείλεται σε μια γενετική μετάλλαξη που υπάρχει κατά τη γέννηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ασθένεια προκύπτει λόγω δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος που το αναγκάζει να στοχεύει και

Τα φυλλώδη λαχανικά είναι καλύτερα

από τις στοματικές πλύσεις

Πάνω από το ήμισυ του ενήλικου πληθυσμού πάσχει από ουλίτιδα. Οι τυπικές θεραπείες, όμως, οι οποίες

περιλαμβάνουν στοματικό διάλυμα και, σε σοβαρές περιπτώσεις, αντιβιοτικά, έχουν παρενέργειες.

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

Η

έρευνα έχει δείξει ότι μόρια που ονομάζονται νιτρικά άλατα και βρίσκονται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, έχουν λιγότερες παρενέργειες και προσφέρουν μεγαλύτερα οφέλη για τη στοματική υγεία, ενώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως φυσική εναλλακτική λύση για τη θεραπεία των παθήσεων του στόματος. Το ανεπαρκές βούρτσισμα ή νήμα οδηγεί στη συσσώρευση οδοντικής πλάκας, ενός κολλώδους στρώματος βακτηρίων, στην επιφάνεια των δοντιών, στη γραμμή των ούλων. Η πλάκα προκαλεί τερηδόνα και ασθένεια των ούλων. Τα ζαχαρούχα και όξινα τρόφιμα, η ξηροστομία και το κάπνισμα μπορούν, επίσης, να συμβάλουν στην κακή αναπνοή, τη φθορά των δοντιών και τις μολύνσεις των ούλων. Οι δύο κύριοι τύποι στοματικής ασθένειας είναι η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα. Η ουλίτιδα προκαλεί ερυθρότητα, πρήξιμο και αιμορραγία των ούλων. Η περιοδοντίτιδα είναι μια πιο προχωρημένη μορφή ουλίτιδας, που προκαλεί βλάβη στους μαλακούς ιστούς και στα οστά που στηρίζουν τα δόντια. Η περιοδοντική νόσος μπορεί επομένως να οδηγήσει σε απώλεια δοντιών, ενώ όταν βακτήρια από το στόμα εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος, μπορεί επίσης να συμβάλει στην ανάπτυξη συστηματικών διαταραχών όπως η καρδιαγγειακή νόσος, η άνοια, ο διαβήτης και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Τα φυλλώδη λαχανικά μπορεί να είναι το μυστικό

Τα φυλλώδη λαχανικά και τα λαχανικά με ρίζες είναι γεμάτα βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά

–και δεν είναι μυστικό ότι μια διατροφή που αποτελείται από αυτά είναι ζωτικής

Συνιστώμενη ποσότητα

Πόσα λοιπόν φυλλώδη λαχανικά πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά; Κατά γενικό κανόνα, μια γενναιόδωρη βοήθεια από σπανάκι, λάχανο ή παντζάρι κατά τη διάρκεια των γευμάτων περιέχει περίπου 6-10mmol νιτρικών αλάτων και προσφέρει άμεσα οφέλη στην υγεία. Η έρευνα δείχνει ότι η θεραπεία δειγμάτων πλάκας από ασθενείς με περιοδοντική νόσο με 6,5mmol νιτρικών αύξησε τα επίπεδα των ευεργετικών βακτηρίων και μείωσε την οξύτητα. Για παράδειγμα, η κατανάλωση χυμού μαρουλιού για δύο εβδομάδες μείωσε τη φλεγμονή των ούλων και αύξησε τα επίπεδα των ευεργετικών βακτηρίων σε ασθενείς με ουλίτιδα. Αυξανόμενες αποδείξεις υποδηλώνουν ότι τα

νιτρικά άλατα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της

στοματικής υγείας. Η κατανάλωση μιας

μερίδας λαχανικών κατά τη

διάρκεια των γευμάτων

μπορεί να βοηθήσει στην

πρόληψη ή τη θεραπεία

παθήσεων του στόματος, διατηρώντας το

σημασίας για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους, την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και την πρόληψη των καρδιακών παθήσεων, του καρκίνου και του διαβήτη. Τα πολλαπλά οφέλη που έχουν τα λαχανικά για την υγεία οφείλονται εν μέρει στο ότι το σπανάκι, το μαρούλι και τα παντζάρια είναι γεμάτα νιτρικά άλατα, τα οποία μπορούν να αναχθούν σε μονοξείδιο του αζώτου από βακτήρια που μειώνουν τα νιτρικά μέσα στο στόμα. Το μονοξείδιο του αζώτου είναι γνωστό ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση και βελτιώνει την απόδοση της άσκησης. Ωστόσο, στο στόμα, βοηθά στην πρόληψη της υπερανάπτυξης κακών βακτηρίων και μειώνει την οξύτητα, καταστάσεις οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες των ούλων και τερηδόνα. Στο πλαίσιο μιας έρευνας για τα νιτρικά άλατα και τη στοματική υγεία, εξετάστηκαν αθλητές. Οι αθλητές είναι επιρρεπείς σε ασθένειες των ούλων λόγω της υψηλής πρόσληψης υδατανθράκων, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στους ιστούς των ούλων, στρες και ξηροστομία, από τη δύσκολη αναπνοή, κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Η μελέτη έδειξε ότι ο χυμός παντζαριού (που περιέχει περίπου 12mg νιτρικών αλάτων) προστατεύει τα δόντια από τα όξινα αθλητικά ποτά και τζελ υδατανθράκων κατά τη διάρκεια της άσκησης –υποδηλώνοντας ότι τα νιτρικά άλατα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πρεβιοτικό από τους αθλητές για τη μείωση του κινδύνου τερηδόνας. Τα νιτρικά άλατα προσφέρουν πολλές υποσχέσεις ως πρεβιοτικό στοματικής υγείας. Η καλή στοματική υγιεινή και μια διατροφή πλούσια σε νιτρικά άλατα θα μπορούσαν να είναι το κλειδί για ένα πιο υγιές σώμα, ένα ζωντανό χαμόγελο και ούλα απαλλαγμένα από ασθένειες. Αυτά, είναι καλά νέα για όσους κινδυνεύουν από επιδείνωση της στοματικής υγείας, όπως οι έγκυες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι. Τα αντισηπτικά στοματικά είναι διαλύματα που περιέχουν χλωρεξιδίνη και χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία της οδοντικής πλάκας και της νόσου των ούλων. Δυστυχώς, αυτά τα στοματικά διαλύματα αποτελούν μια λανθασμένη προσέγγιση για τη στοματική υγεία, καθώς απομακρύνουν αδιακρίτως τόσο καλά όσο και κακά βακτήρια και αυξάνουν την οξύτητα του στόματος, η οποία μπορεί να προκαλέσει ασθένειες. Ταυτόχρονα, η πρώιμη έρευνα δείχνει ότι η χλωρεξιδίνη μπορεί να συμβάλει ανησυχητικά στη μικροβιακή αντοχή. Ανθεκτικότητα εμφανίζεται, όταν βακτήρια και μύκητες επιβιώνουν από τις επιδράσεις ενός ή περισσότερων αντιμικροβιακών φαρμάκων, λόγω της επανειλημμένης έκθεσης σε αυτές τις θεραπείες. Η μικροβιακή αντοχή είναι μια παγκόσμια ανησυχία για την υγεία, που προβλέπεται να προκαλεί 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως μέχρι το έτος 2050. Αντίθετα, τα νιτρικά της διατροφής είναι πιο στοχευμένα. Τα νιτρικά άλατα εξαλείφουν τα βακτήρια που σχετίζονται με ασθένειες, μειώνουν την οξύτητα του στόματος και δημιουργούν ένα ισορροπημένο στοματικό μικροβίωμα (όλοι οι μικροοργανισμοί στο στόμα). Το νιτρικό άλας προσφέρει συναρπαστικές δυνατότητες ως πρεβιοτικό στοματικής υγείας, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη της εμφάνισης της νόσου ή και τον περιορισμό της.

φρέσκο και υγιές. u

Το φαρμακείο της γειτονιάς

Έφτασε η εποχή, αυτή η μικρή γλυκιά κόρη του χρόνου, που κάνει τους δρόμους να ξεχειλίζουν από τις μυρωδιές των λουλουδιών, τη διάθεση να ανεβαίνει και εμάς να αρχίζουμε να περιποιούμαστε περισσότερο το σώμα και την επιδερμίδα μας. Ανοίξτε την καρδιά σας και χαρείτε την άνοιξη με τις αγοραστικές προτάσεις Απριλίου! Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

Health Aid Cellusite

κατά της κυτταρίτιδας Ο όρος κυτταρίτιδα αναφέρεται στην εναπόθεση λίπους και νερού ανάμεσα στο δέρμα και την ακριβώς από κάτω στοιβάδα, που συνοδεύεται από μειωμένης ελαστικότητας συνδετικό ιστό και έχει χαρακτηριστική μορφή «φλοιού πορτοκαλιού». Αίτια εμφάνισής είναι η κακή τοπική αιμάτωση, η οποία προκαλεί ανεπαρκή τροφοδοσία των λιποκυττάρων της περιοχής, με αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου τους, τη συμπίεση των αγγείων. • Συστατικά, όπως το κάλιο και ο μαϊντανός, ρυθμίζουν την ωσμωτική ισορροπία του νερού στα κύτταρα και αυξάνουν τη διούρηση.

• Το τζίνγκο μπιλόμπα, οι σπόροι σταφυλιού και τα βιοφλαβονοειδή διευκολύνουν την κυκλοφορία του αίματος, δημιουργώντας συνθήκες καλύτερης αιμάτωσης.

• Το γκουαρανά, η λεκιθίνη, το πιπέρι Cayenne, τα φύκια Kelp και το πράσινο τσάι δρουν συνεργιστικά στην αύξηση του μεταβολισμού, ευνοώντας τη λιπόλυση και τη μείωση του τοπικού πάχους, ενώ το μείγμα μούρων απομακρύνει τις συσσωρευμένες τοξίνες. Το Cellusite της HealthAid αποτελεί μια φυτική σύνθεση, η οποία προάγει όλες τις μεταβολικές λειτουργίες για τη μείωση της κυτταρίτιδας και παράλληλα την απώλεια τοπικού πάχους από την περιοχή των μηρών και των γλουτών, δημιουργώντας σφριγηλό και ομοιόμορφο αποτέλεσμα.

Bio-Spirulina

Η άθληση και η λήψη σπιρουλίνας μπορεί να μας βοηθήσει να έχουμε περισσότερη ενέργεια κι ένα υγιές σώμα. Η σπιρουλίνα είναι μια υπερτροφή που ενισχύει το ανοσοποιητικό, αυξάνει τις επιδόσεις στην πνευματική και σωματική εργασία, την άθληση και τη διάθεση, ενώ βοηθά στην αρθρίτιδα, την παχυσαρκία, στη διόρθωση αναιμιών και του χαμηλού αιματοκρίτη και μειώνει χοληστερίνη και τριγλυκερίδια.

Το 1967 ανακυρήχθηκε ως «η εξαιρετική πηγή διατροφής του μέλλοντος», απο τη Διεθνή Ένωση Μικροβιολόγων. Πιο πρόσφατα, η ΝΑSA επέλεξε τη σπιρουλίνα ως την κύρια πηγή διατροφής των αστροναυτών.

Η άνοιξη δεν φέρνει μόνο χαρά και ευχαρίστηση. Για πολλούς σημαίνει και εποχή που οι αλλεργίες τους είναι σε έξαρση. Χωρίς κορτιζόνη ή άλλες φαρμακευτικές ουσίες. Υπέρτονο αλατούχο διάλυμα 0,9% NaCl που ανακουφίζει από συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας, καταπραΰνει τη φλεγμονή και καθαρίζει τη ρινική κοιλότητα με ωσμωτική δράση. Περιέχει ανθό άλατος Μεσολογγίου, πλούσιο σε ευεργετικά άλατα και ιχνοστοιχεία και η σύνθεσή του περιλαμβάνει εκτοΐνη, ένα ενεργό συστατικό που μιμείται φυσικά τη δράση της υδροκορτιζόνης και περιορίζει τα συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας (φαγούρα, καταρροή, ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα), μειώνει τη φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου με φυσικό τρόπο, τον προστατεύει από αλλεργιογόνες ουσίες και χαρίζει ενυδάτωση που διαρκεί.

• Δεν προκαλούνται φαινόμενα εθισμού και εξάρτησης.

• Δεν προκαλείται φαρμακευτική ρινίτιδα.

• Δεν καταστρέφεται το ρινικό επιθήλιο.

• Δεν προκαλείται αλληλεπίδραση με άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα.

• Δεν επηρεάζεται η όσφρηση και η γεύση.

Vichy Summer Pouch 24 με

Capital Soleil UV-Age Daily

Η μοναδική του σύνθεση προλαμβάνει και διορθώνει τα σημάδια της φωτογήρανσης. Η τεχνολογία Netlock, κατοχυρωμένη με πολλαπλά διπλώματα ευρεσιτεχνίας, σχηματίζει ένα εξαιρετικά λεπτόρρευστο και ανθεκτικό φιλμ πολύ υψηλής UV προστασίας με αόρατο τελείωμα, για προηγμένη αντηλιακή προστασία ενάντια στις ακτινοβολίες UVB και UVA, οι οποίες ευθύνονται για πάνω από το 80% των σ ημαδιών γήρανσης. Είναι εμπλουτισμένο με αντιγηραντικά δερματολογικά δραστικά συστατικά, όπως πεπτίδια και νιασιναμίδη Β3, για να βελτιώνει ορατά τα σημάδια της φωτογήρανσης: κηλίδες, ρυτίδες, απώλεια σφριγηλότητας και θαμπή όψη. Κατάλληλο για κάθε τύπο επιδερμίδας. Περιλαμβάνεται και η Mineral 89, Frezyderm Nazal Cleaner Allergy

SPF50+ αντηλιακό προσώπου, 40ml & δώρο Mineral 89 κρέμα bοοster ενυδάτωσης 15ml & συλλεκτικό τσαντάκι, 1σετ Πακέτο προσφοράς, με αντηλιακό προσώπου καθημερινής φωτοπροστασίας ενάντια σε κηλίδες και ρυτίδες, με δώρο κρέμα bοοster ενυδάτωσης και συλλεκτικό τσαντάκι αποκλειστικά σχεδιασμένο by Nidodileda. Το UV Age Daily SPF50+ είναι ένα εξαιρετικά λεπτόρρευστο αντηλιακό, πολύ υψηλής προστασίας, κατάλληλο για καθημερινή φωτοπροστασία.

ΜΕΓΑ Hygiene KIDSΕκπαιδευτικό κρεμοσάπουνο! Οι σύγχρονες ανάγκες, όπως προέκυψαν μετά την πανδημία του κορωνοϊού, επηρέασαν σημαντικά και την υγιεινή προστασία μικρών και μεγάλων, καθιστώντας την ανάγκη για συχνό και αποτελεσματικό καθαρισμό επιτακτική. Η 100% ελληνική εταιρεία ΜΕΓΑ, μια εταιρεία αδιαπραγμάτευτης εμπιστοσύνης, με ηγετική θέση, σε έναν από τους πιο απαιτητικούς τομείς, αυτόν της προσωπικής υγιεινής, δεν σταματά να αφουγκράζεται τις μεταβαλλόμενες καταναλωτικές ανάγκες, να ερευνά και να καινοτομεί. Με πολυετές know-how, φέρνει μαζί της αξιοπιστία, κύρος, ποιότητα και λανσάρει προϊόντα με μοναδικές καινοτομίες και στην αγορά των κρεμοσάπουνων. Με ειδική μέριμνα για τα παιδιά, σχεδίασε προσεκτικά το νέο Εκπαιδευτικό Κρεμοσάπουνο ΜΕΓΑ Hygiene KIDS, που σκοπό έχει να τα βοηθήσει να εντάξουν ορθές συνήθειες καλής υγιεινής των χεριών από νωρίς στην καθημερινότητά τους. Το νέο παιδικό εκπαιδευτικό κρεμοσάπουνο, MΕΓΑ Hygiene KIDS, αποτελεί μια μοναδική καινοτομία για την ελληνική αγορά. Χάρη στην πρωτοποριακή σύνθεσή του, αλλάζει χρώμα από μπλε σε λευκό, όταν τα χεράκια έχουν πλυθεί σωστά! Εμπλουτισμένο με 90% συστατικά φυσικής προέλευσης, γλυκερίνη και φυσικά εκχυλίσματα φρούτων, προσφέρει απαλό καθαρισμό και αίσθηση ενυδάτωσης. Έχει απίθανο άρωμα φρούτων που τα παιδιά σίγουρα θα λατρέψουν και είναι δερματολογικά ελεγμένο. Το παιδικό εκπαιδευτικό κρεμοσάπουνο, MΕΓΑ Hygiene KIDS, πολύτιμος σύμμαχος υγιεινής προστασίας των παιδιών, μετατρέπει το πλύσιμο των χεριών σε μια διασκεδαστική, εκπαιδευτική διαδικασία! Μάθε να πλένεις τα χέρια σου… μαγικά!

Korres Body Mist Jasmine

Ενυδατικό σπρέι με άρωμα

γιασεμί. Φυσικές ενυδατικές

ιδιότητες με άρωμα φρεσκάδας που τονώνει την επιδερμίδα και την αφήνει λαμπερή, απαλά αρωματισμένη και πλήρως ενυδατωμένη. Αναζωογονητικό body mist με τονωτικό εκχύλισμα ginger και εκχύλισμα αλόης που προσφέρει αίσθηση δροσιάς.

Έχει μεθυστικό άρωμα από άνθη γιασεμιού.

Χρήση: ψεκάστε και επαναλάβετε σταδιακά κατά τη διάρκεια της μέρας.

Natura Siberica

Natural Mouthwash

Cranberry Plaque Control

& Fresh Breath

Στοματικό διάλυμα κατά της πλάκας και της κακοσμίας. Τα μέταλλα και τα οργανικά εκχυλίσματα φυτών που περιέχει ενισχύουν τα ούλα και προστατεύουν το σμάλτο των δοντιών. Διεισδύει βαθιά σε δυσπρόσιτα σημεία της στοματικής κοιλότητας, παρέχοντας αξιόπιστο καθαρισμό και συμπληρώνει τη δράση της οδοντόκρεμας. Το φυσικό στοματικό διάλυμα για ρύθμιση της πλάκας των δοντιών και δροσερή αναπνοή είναι ένα αποτελεσματικό προϊόν στοματικής φροντίδας για καθημερινή χρήση. Τα μέταλλα και τα οργανικά εκχυλίσματα φυτών που περιέχει ενισχύουν τα ούλα και προστατεύουν το σμάλτο. Η σχισάνδρα και το κράνμπερι, που προέρχονται από ιαματικό νερό, είναι μοναδικά φυσικά συστατικά με μεγάλη ποσότητα μακρο- και μικροστοιχείων, που έχουν ευεργετική επίδραση στη στοματική κοιλότητα.

Bubbles Hygienic Cleanser, καθαριστικό σπιτιού 500ml Την άνοιξη ασχολούμαστε λίγο παραπάνω με το σπίτι και τονκήπο μας. Το Bubbles Hygienic Cleanser καθαρίζει και απολυμαίνει χώρους, όπου ζουν σ κύλοι, γάτες, πουλιά κ.λπ. Καθαρίζει, προστατεύει και αρωματίζει το σπίτι σας. Εξουδετερώνει τα βακτήρια και εξαλείφει τις δυσάρεστες οσμές. Προϊόν ειδικά σχεδιασμένο για τον καθαρισμό και την απολύμανση χώρων, όπου ζουν ζώα. Εξαιρετικό καθαριστικό για όλες τις οικιακές επιφάνειες. Μπορείτε να το προσθέσετε και σε νερό για τον καθαρισμό δαπέδων.

ΒΙΒΛΙΟ

Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

Φ

ανταστείτε ότι χάρη σε μια πρωτοφανή κατανόηση της λειτουργίας κάθε κυττάρου του σώματός σας, μπορείτε να γνωρίζετε την ακριβή πιθανότητα να εμφανίσετε στο μέλλον κάποια μορφή καρκίνου, να ακολουθείτε μια διατροφή απολύτως προσαρμοσμένη στο μικροβίωμά σας, να παρακολουθείτε τη συνολική ευεξία του σώματός σας, να παίρνετε φάρμακα που βελτιώνουν τη γνωσιακή σας ικανότητα και σας βοηθούν να αποκτήσετε νέες δεξιότητες, καθώς και να τροποποιείτε τα γονίδια των αγέννητων παιδιών σας, προκειμένου να εξαλείψετε μια ασθένεια ή ακόμα και να ενισχύσετε τις ικανότητές τους. Οι πρόσφατες εξελίξεις σε ό,τι αφορά στην κατανόηση του σώματός μας θα αλλάξουν άρδην την εμπειρία μας ως άνθρωποι τον επόμενο αιώνα. Ήδη, έχουν αναδειχθεί δυνατότητες επέμβασης σε κάθε επίπεδο, από τον εγκέφαλο και τα γονίδιά μας, μέχρι το μικροβίωμα και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Οι δυνατότητες αυτές θα μας δώσουν μια πρωτόγνωρη δύναμη να αντιμετωπίζουμε θέματα που αφορούν στην υγεία, την ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία, στις γνωσιακές και τις σωματικές ικανότητές μας. Θα επηρεάσουν δε κάθε πτυχή της ζωής μας, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Καθώς θα αποκαλύπτονται τα μυστικά του σώματός μας, όλοι θα έρθουμε αντιμέτωποι με επιλογές, μέχρι πρότινος αδιανόητες, τις συνέπειες των οποίων ακόμη δεν τις κατανοούμε πλήρως. Γραμμένο από έναν βραβευμένο επιστήμονα, «το αθέατο σώμα» εξηγεί πώς οι ριζικές αυτές δυνατότητες έχουν καταστεί εφικτές χάρη σε ιδιοφυείς νέες τεχνολογίες. Το βιβλίο εξετάζει έξι πρόσφατες σημαντικές ανακαλύψεις στον τομέα της ανθρώπινης βιολογίας, οι οποίες αφορούν σε έξι θεματικά πεδία: το μεμονωμένο κύτταρο, το έμβρυο, τα όργανα και τα συστήματα του σώματος, τον εγκέφαλο, το μικροβίωμα και το γονιδίωμα. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό αφήγημα για την αναδυόμενη επανάσταση στον τομέα της ανθρώπινης βιολογίας, το οποίο παρουσιάζει μια οπτική για την απίθανη πολυπλοκότητα και τις θαυμαστές δυνατότητες του ανθρώπινου σώματος.

Tο βιβλίο αυτό, γραμμένο από μια ομάδα διακεκριμένων ερευνητών του εγκεφάλου και της συμπεριφοράς, επιχειρεί να καλύψει συνοπτικά τον ευρύ επιστημονικό χώρο μεταξύ της μοριακής βιολογίας και της γνωστικής ψυχολογίας. Oι σύγχρονες γνώσεις για τους μηχανισμούς μετάδοσης νευρικών σημάτων και τις θεμελιώδεις αρχές οργάνωσης και λειτουργίας του νευρικού συστήματος παρουσιάζονται σε συνδυασμό με δεδομένα από τη νευροεπιστήμη των συστημάτων, την υπολογιστική νευροεπιστήμη, τη νευρολογία, την ψυχιατρική και τη νευροψυχολογία, με σκοπό την ευρύτερη δυνατή κατανόηση της βιολογικής βάσης της συνειδητότητας και των νοητικών διεργασιών που συνοδεύουν την αντίληψη, τη μάθηση, τη μνήμη και τη δράση. u