Περί Υγείας 40 by Techpress

TEYXOΣ 40

2024

IΔIOKTHΣIA

«ONLINE-TECHPRESS MΕΠΕ» info@online-techpress.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΗ

afroditi.daikou@allabouthealth.gr ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ

alexandros@allabouthealth.gr

210 7470108

(t.alevritis@gmail.com)

1 | περί υγείας | ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

ΜΑΪΟΣ

ΥΛΗΣ Αφροδίτη Ντάικου

ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Κωνσταντίνα Κόντα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ Απαρτίζεται αποκλειστικά από συντάκτες Υγείας ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Παναγιώτα Α. Αλευρίτη ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ.

45 Μοσχάτο

Φαξ:

ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης

Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό π ου αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του ε κδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Περιεχόμενα Edito Για το εμβόλιο της AstraZeneca... Συνέντευξη - Σταύρος Τσιριγωτάκης Χειρουργός θυρεοειδούς, διευθυντής Τμήματος Χειρουργικής Θυρεοειδούς ΙΑΣΩ «Σπάμε τον πολύπλοκο κώδικα των παθήσεων του θυρεοειδούς»........2 COVID-19 Το βήμα προς την «προληπτική εμβολιολογία» ....................................4 Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο Η κούραση, η αύξηση βάρους και η ξηροδερμία είναι συμπτώματά της; .......................................................5 Εμβόλιο της AstraZeneca Γιατί δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας παρά την απόσυρσή του ...............6 Νίκος Σύψας Οκτώ δεδομένα έναντι των αντιεμβολιαστικών θεωριών.................7 Μελάνωμα Ποιες είναι οι νέες θεραπείες ........................................................................8 Kαρκίνος των ωοθηκών Σημαντική η έγκαιρη διάγνωση 9 Εμμανουήλ Μπριλάκης Ορθοπαιδικός χειρουργός, διευθυντής BRILAKIS Orthopaedics, αναπληρωτής διευθυντής Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής, Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ Σωματική άσκηση με πόνο στο γόνατο 10 Αρτηριακή πίεση Πόσο αλάτι πρέπει να καταναλώνουμε; 11 ΕΟΔY Μέτρα προστασίας από την αφρικανική σκόνη ........................................ 12 Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης Πρόγραμμα «Μάιος Μήνας Μέτρησης» (ΜΜΜ) ........................................ 13 Curity Pharma Παρουσίασε την 1η υβριδική θερμοκηπιακή μονάδα για την καλλιέργεια φαρμακευτικής κάνναβης 14 Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου Μια χρόνια ασθένεια με υψηλό επιπολασμό στους νέους 16 Yγεία του δέρματος Η σημασία της ενυδάτωσης στη διατήρησή της 17 Σκλήρυνση κατά πλάκας Γιατί υπάρχει ελπίδα για το μέλλον .......................................................... 18 Παιδικό άσθμα Το μαγείρεμα με φυσικό αέριο μπορεί να το επιδεινώσει 19 Διατροφή με ψάρια Βελτιώνει το μικροβίωμα του εντέρου 20 Επίσκεψη στον οδοντίατρο Πόσο συχνά πρέπει να πραγματοποιείται; 21 Τεχνητή νοημοσύνη και υγεία Ο ρόλος του ΑΙ στη βελτίωση του υγειονομικού συστήματος 22 Δερματικοί καρκίνοι Σχετίζονται με την υπεριώδη ακτινοβολία ............................................ 23 ΕΟΔΥ Προφυλαχθείτε από τα κουνούπια και τον ιό του Δυτικού Νείλου....................................................................24 Σ ε άμεση διάψευση όσων εξέφρασαν την ανησυχία τους, με αφορμή την απόσυρση του εμβολίου κατά του κορωνοϊού της A straZeneca, προχώρησαν οι αρμόδιοι καθηγητές, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτά των κ. Γκίκα Μαγιορκίνη, κας Χρύσας Σαρδέλη και κ. Νίκου Σύψα. «Ο κίνδυνος των θρομβώσεων ήταν μια εξαιρετικά σπάνια παρενέργεια και μόνο για 30 ημέρες μετά τη ν πρώτη δόση» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κ. Γκίκας Μαγιορκίνης, ο οποίος παράλληλα εξήρε και το γεγονός ότι ήταν το μοναδικό μη κερδοσκοπικό εμβόλιο. Η κα Χρύσα Σαρδέλη, επίσης τόνισε ότι δεν θα πρέπει να ανησυχ ούν όσοι έχουν κάνει το εν λόγω εμβόλιο στο παρελθόν. Σε αυ στηρότερο τόνο καταφέρθηκε εναντίον των αντιεμβολιαστών ο κ. Νίκος Σύψας, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων (ΕΕΛ): «Ο καλά πληροφορημένος πολίτης είναι η ασπίδα της κοινωνίας απέναντι στην άγνοια, τη δεισιδαιμονία, τον τσαρλατανισμό, τη θρησκοληψία και τον λαϊκισμό, που προσπαθούν να ακυρώσουν το μεγαλύτερο δώρο της επιστήμης στον άνθρωπο, τον εμβολιασμό». Παράλληλα, η AstraZeneca τόνισε ότι το εμβόλιο αποσύρθηκε λόγω της μειωμένης ζήτησης μετά και την κατασκευή πληθώρας άλλων εμβολίων. Στα δικά μας τώρα, το παρόν τεύχος φιλοξενεί αφιέρωμα στον θυρεοειδή αδένα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θυρεοειδούς στις 25 του μήνα. Ταυτόχρονα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Υπέρτασης, η Διεθνής Εταιρεία Υπέρτασης ξεκίνησε το Παγκόσμιο Πρόγραμμα «ΜΜΜ» (May Measurement Month), όπου διεξάγονται δράσεις για τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στον γενικό πληθυσμό κάθε Μάιο, σε π άνω από 100 χώρες. Το πρόγραμμα έχει, ήδη, πραγματοποιηθεί 4 φορές στη χώρα μας (εκτός από φέτος, πραγματοποιήθηκαν δράσεις το 2019, το 2022 και το 2023). Καλή ανάγνωση Από τη σύνταξη

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ

183

Tηλ.: 210 7474890

2 | περί υγείας | «Σπάμε τον πολύπλοκο κώδικα των παθήσεων του θυρεοειδούς» Σταύρος Τσιριγωτάκης Χειρουργός θυρεοειδούς, διευθυντής Τμήματος Χειρουργικής Θυρεοε ιδούς ΙΑΣΩ Οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα δεν εξαντλούνται σε μία ή δύο και η λίστα είναι μακριά και πολύπλοκη. Υπάρχουν εκείνες που αφορούν στη λειτουργία του και άλλες που σχετίζονται με τη μορφολογία του –εδώ εντάσσονται και τα ύπουλα κακοήθη νοσήματα. Ο δρ Σταύρος Τσιριγωτάκης μάς υπενθυμίζει ότι το ετήσιο check up της υγείας πρέπει να περιλαμβάνει αιματολογικό έλεγχο των θυρεοειδικών ορμονών και υπερηχογράφημα θυρεοειδούς, ώστε να είναι πλήρες. Συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου

Πρόκειται για ένα βήμα προς την «προληπτική εμβολιολογία», όπου τα εμβόλια αναπτύσσονται για να αποτρέψουν το ξέσπασμα μιας πανδημίας.

COVID-19 είναι μια ασθένεια του αναπνευστικού. Ωστόσο, από τις πρώτες ημέρες της πανδημίας, ήταν ξεκάθαροι οι καρδιαγγειακοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τη μόλυνση από SARS-CoV-2: άτομα με σοβαρές περιπτώσεις COVID-19 συχνά πέθαιναν από καρδιαγγειακές επιπλοκές, ενώ εκείνα με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο ήταν πιο πιθανό να νοσήσουν από σοβαρή ασθένεια ή να πεθάνουν. Η ταχεία ανάπτυξη εμβολίων που προστατεύουν από την COVID-19 ήταν ένα αξιοσημείωτο επιστημονικό επίτευγμα που έσωσε εκατομμύρια ζωές. Τα εμβόλια έχουν επιδείξει σημαντική επιτυχία στη μείωση των θανάτων και των σοβαρών ασθενειών που προκύπτουν μετά από έκθεση στον ιό SARS-CoV-2 (που προκαλεί την COVID). Παρά την επιτυχία αυτή, οι επιπτώσεις της πανδημίας ήταν καταστροφικές και είναι σημαντικό να εξεταστεί ο τρόπος προστασίας από μελλοντικές πανδημίες. Εκτός από τον SARS-CoV-2, οι μέχρι πρότινος άγνωστοι κορωνοϊοί ευθύνονται για τα θανατηφόρα ξεσπάσματα του SARS (2003) και του MERS (2012, με συνεχιζόμενα κρούσματα). Εντωμεταξύ, αρκετοί κορωνοϊοί νυχτερίδων που κυκλοφορούν έχουν εντοπιστεί και χαρακτηριστεί ως ικανοί να μολύνουν ανθρώπους –κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει μελλοντικά κρούσματα. Προληπτική εμβολιολογία Τώρα μια νέα μελέτη που εφαρμόστηκε σε ποντίκια έδειξε ότι ένα ενιαίο, σχετικά απλό εμβόλιο μπορεί να προστατεύσει από μια σειρά κορωνοϊών –ακόμα και από αυτούς που δεν έχουν, προς το παρόν, εντοπιστεί. Αυτό είναι ένα βήμα προς τον στόχο, για αυτό που είναι γνωστό ως «προληπτική εμβολιολογία», όπου τα εμβόλια αναπτύσσονται με σκοπό να αποφευχθεί το ξέσπασμα πανδημίας. Τα συμβατικά εμβόλια χρησιμοποιούν ένα μόνο αντιγόνο (μέρος ενός ιού που πυροδοτεί μια ανοσολογική απόκριση) που, συνήθως, προστατεύει από αυτόν τον ιό και μόνο. Τείνουν να μην προστατεύουν από διάφορους γνωστούς ιούς ή από άλλους που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Σε προηγούμενη έρευνα, υπήρξε επιτυχία των «νανοσωματιδίων μωσαϊκού» στην αύξηση της ανοσολογικής απόκρισης σε διαφορετικούς κορωνοϊούς. Αυτά τα νανοσωματίδια μωσαϊκού χρησιμοποιούν έναν τύπο τεχνολογίας πρωτεϊνικής «υπερκόλλας» που συνδέει αμετάκλητα δύο διαφορετικές πρωτεΐνες μεταξύ τους. Αυτή η «υπερκόλλα» χρησιμοποιείται για να διακοσμήσει ένα μεμονωμένο νανοσωματίδιο με πολλαπλούς τομείς δέσμευσης υποδοχέα (RBD) –ένα βασικό μέρος ενός ιού βρίσκεται στην πρωτεΐνη ακίδας– που προέρχονται από διαφορετικούς ιούς. Το εμβόλιο επικεντρώνεται σε μια υποομάδα κορωνοϊών που ονομάζονται «σαρμπεκοϊοί» (sarbecoviruses) και περιλαμβάνει τους ιούς που προκαλούν COVID, SARS και αρκετούς ιούς νυχτερίδων που έχουν τη δυνατότητα να μολύνουν ανθρώπους. Καθώς ένας ιός εξελίσσεται, ορισμένα μέρη του αλλάζουν, ενώ άλλα παραμένουν ίδια. Το εμβόλιο ενσωματώνει εξελικτικά σχετιζόμενες περιοχές δέσμευσης υποδοχέων, επομένως ένα μόνο εμβόλιο εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα να αποκρίνεται στα μέρη του ιού που παραμένουν αμετάβλητα. Αυτό προστατεύει από τους ιούς που αντιπροσωπεύονται στο εμβόλιο και, κρίσιμα, προστατεύει από σχετικούς ιούς που δεν περιλαμβάνονται σε αυτό. Παρά την επιτυχία αυτή με τα νανοσωματίδια μωσαϊκού, το εμβόλιο ήταν πολύπλοκο, καθιστώντας δύσκολη την παραγωγή του σε μεγάλη κλίμακα. Απλούστερο εμβόλιο Σε μια συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημίων της Οξφόρδης, του Κέμπριτζ και του Caltech (Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια), αναπτύχθηκε ένα απλούστερο εμβόλιο, που εξακολουθεί να παρέχει αυτήν την ευρεία προστασία. Επετεύχθη με τη γενετική σύντηξη RBD από τέσσερις διαφορετικούς σαρμπεκοϊούς, για να σχηματιστεί μια ενιαία πρωτεΐνη που ονομάστηκε «κουαρτέτο». Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκε ένας τύπος πρωτεϊνικής κόλλας για να συνδεθούν αυτά τα τετράγωνα σε ένα «νανοκλωβάκι πρωτεΐνης» και να φτιαχτεί το εμβόλιο. Όταν τα ποντίκια ανοσοποιήθηκαν με αυτά τα εμβόλια, παρήγαγαν αντισώματα που εξουδετέρωσαν μια σειρά από σαρμπεκοϊούς, συμπεριλαμβανομένων των σαρμπεκοϊών που δεν υπάρχουν στο εμβόλιο. Αυτό δείχνει τη δυνατότητα προστασίας από σχετικούς ιούς που μπορεί να μην είχαν ανακαλυφθεί τη στιγμή που παρασκευάστηκε το εμβόλιο. Μαζί με αυτήν την απλοποιημένη διαδικασία παραγωγής και συναρμολόγησης, το νέο εμβόλιο προκάλεσε ανοσοαποκρίσεις σε ποντίκια που, τουλάχιστον, ταίριαζαν και σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούσαν αυτές που προέκυψαν από το αρχικό εμβόλιο με νανοσωματίδια μωσαϊκού. Δεδομένου του μεγάλου μέρους του κόσμου που εμβολιάστηκε ή είχε μολυνθεί προηγουμένως με τον SARS-CoV-2, υπήρχε ανησυχία ότι μια υπάρχουσα απόκριση στον SARS-CoV-2 θα περιόριζε τη δυνατότητα προστασίας από άλλους κορωνοϊούς. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτό το εμβόλιο είναι σε θέση να αυξήσει μια ευρεία ανοσολογική απόκριση κατά σαρμπεκοϊών, ακόμα και σε ποντίκια που είχαν προηγουμένως ανοσοποιηθεί κατά του SARS-CoV-2. Το επόμενο βήμα είναι να δοκιμαστεί αυτό το εμβόλιο σε ανθρώπους. Οι ερευνητές εφαρμόζουν, επίσης, αυτήν την τεχνολογία για την προστασία από άλλες ομάδες ιών που μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο. Όλα αυτά μας φέρνουν πιο κοντά στο όραμα για την ανάπτυξη μιας βιβλιοθήκης εμβολίων κατά των ιών με δυνατότητα πανδημίας, προτού ακόμα μολύνουν τους ανθρώπους. u Νέο εμβόλιο θα μπορούσε να προστατεύσει από επερχόμενους κορωνοϊούς 4 | περί υγείας | Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας

KAstraZeneca:

αθησυχαστικός απέναντι σε όσους έχουν κάνει το εμβόλιο της AstraZeneca και ανησυχούσαν για ενδεχόμενες παρενέργειες, μετά και την απόσυρσή του εμφανίστηκε με ανάρτησή του ο καθηγητής Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης, υπενθυμίζοντας, παράλληλα, ότι η παρενέργεια που καταγράφηκε ήταν εξαιρετικά σπάνια. Συγκεκριμένα επεσήμανε τα εξής: 1) Το εμβόλιο σχεδιάστηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και η διανομή έγινε από την AstraZeneca. 2) Ήταν το μοναδικό μη κερδοσκοπικό εμβόλιο, καθώς το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είχε υπογράψει συμβόλαιο παραχώρησης στην AstraZeneca, με τον όρο να διανεμηθεί χωρίς κέρδος καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Με απλά λόγια, η εταιρεία το πουλούσε στο κόστος παραγωγής-διανομής. 3) Ήταν το μοναδικό από τα 3 πρώτα που δεν χρειαζόταν βαθεία κατάψυξη και για αυτό κατάφερε να φτάσει εκεί που δεν έφτασε κανένα άλλο. Δόθηκε έτσι σε δυσπρόσιτες περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου. Όσον αφορά στον κίνδυνο των θρομβώσεων, ήταν μία εξαιρετικά σπάνια παρενέργεια (~1-2/100.000):

Αντιστοιχεί με τον κίνδυνο πνιγμού και θανάτου από το φαγητό που καταναλώνουμε στη διάρκεια ενός

από

έτους (στοιχεία

ΗΠΑ).

Αντιστοιχεί με τον κίνδυνο πνιγμού και θανάτου από νερό στη διάρκεια ενός έτους (στοιχεία από ΗΠΑ).

Διατρέχουμε 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου σε τροχαίο εντός ενός έτους.

Αφορούσε αποκλειστικά στην πρώτη δόση του εμβολίου και στις πρώτες 30 περίπου ημέρες ύστερα από αυτήν. Με την πάροδο αυτού του διαστήματος, ο κίνδυνος μηδενίζεται, άρα όσοι το έκαναν δεν έχουν κανέναν απολύτως λόγο να φοβούνται σήμερα. «Η παρενέργεια της θρόμβωσης δεν εμφανίζεται χρόνια μετά» Μάλιστα, ο καθηγητής μίλησε και στον ΑΝΤ1 για το εν λόγω θέμα, αναφέροντας: «Το εμβόλιο της AstraZeneca αδειοδοθήτηκε για άτομα άνω των 18. Η πρώτη αναφορά για θρόμβωση είναι τον Απρίλιο του 2021, ήταν από πολύ νωρίς γνωστό. Ο ΕΜΑ έλεγε ότι το όφελος προς τον κίνδυνο παραμένει υψηλό». Για την παρενέργεια της θρόμβωσης ο καθηγητής διευκρίνισε ότι: α) εμφανίζεται τις πρώτες 30 μέρες μετά την πρώτη δόση και όχι χρόνια μετά, β) δεν εκδηλώνεται με ξαφνικό θάνατο, γ) δεν έχουμε αύξηση ξαφνικών θανάτων σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.

«Η απόφαση ελήφθη λόγω των νέων εμβολίων» Σε δήλωσή της, η AstraZeneca αναφέρει ότι η απόφαση ελήφθη, επειδή υπάρχουν πλέον αρκετά νεότερα εμβόλια, που έχουν προσαρμοστεί για να στοχεύουν στις παραλλαγές της COVID-19. Αυτό είχε οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης για το εμβόλιό της, το οποίο δεν κατασκευάζεται πλέον. «Σύμφωνα με ανεξάρτητους υπολογισμούς, πάνω από 6,5 εκατ. ζωές σώθηκαν μόνο τον πρώτο χρόνο χρήσης και πάνω από 3 δισ. δόσεις παρασχέθηκαν παγκοσμίως», τονίζει η εταιρεία και προσθέτει: «Οι προσπάθειές μας έχουν αναγνωριστεί από τις κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο και θεωρούνται ευρέως ως κρίσιμο συστατικό για τον τερματισμό της παγκόσμιας πανδημίας». Έχοντας σχεδιαστεί από κορυφαίους επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μεταξύ των οποίων η καθηγήτρια Σάρα Γκίλμπερτ και ο καθηγητής Άντριου Πόλαρντ, το εμβόλιο περιείχε τον μη αναπαραγόμενο ιικό φορέα που ουσιαστικά «δίδασκε» το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμά τον ιό. Χρύσα Σαρδέλη: «Το εμβόλιο αποσύρεται γιατί δεν είναι αποτελεσματικό» Στο ίδιο μήκος κύματος βρέθηκε και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Χρύσα Σαρδέλη, η οποία μιλώντας στο ethnos.gr τόνισε ότι δεν θα πρέπει να ανησυχούν όσοι έχουν κάνει το εν λόγω εμβόλιο στο παρελθόν. Όπως αναφέρει, έχει να γίνει δόση από το συγκεκριμένο εμβόλιο στη χώρα μας περίπου δύο χρόνια και ο κίνδυνος σοβαρής, ακόμα και θανατηφόρας, θρόμβωσης, που έχει καταγραφεί (σε περιπτώσεις 3 ανά 100.000 ανθρώπων), σχετίζεται με την άμεση μετεμβολιακή περίοδο. Παράλληλα, κατά την κα Σαρδέλη, η τεχνολογία του συγκεκριμένου εμβολίου, η οποία ήταν παλαιότερη και τύπου αδενοϊού, δεν πρέπει να προκαλεί περισσότερη ανησυχία στον κόσμο απ’ ό,τι η χρήση οποιουδήποτε φαρμακευτικού σκευάσματος, αφού δεν υπάρχει φαρμακευτικό προϊόν χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες. «Είναι σημαντικό ότι το εμβόλιο της AstraZeneca για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού δεν έχει αποσυρθεί εξαιτίας των δικαστικών περιπετειών, οι οποίες προέκυψαν, επειδή θεωρήθηκε υπαίτιο για θρομβώσεις, οι οποίες ήταν, μάλιστα, πολύ σοβαρές, ακόμα και θανατηφόρες. Το εμβόλιο αποσύρεται, γιατί σε αυτήν τη φάση δεν είναι αποτελεσματικό. Και ό,τι δεν είναι αποτελεσματικό, είναι δέον να αποσύρεται, διότι μπορεί να προκαλέσει κινδύνους και επιπλοκές, έστω και σε πολύ μικρή συχνότητα, χωρίς να υπάρχει η παραμικρή ιατρική ωφέλεια. Βέβαια, στην ιατρική έχουμε δει ότι μπορεί να περάσει μία δεκαετία, ή και εικοσαετία, προκειμένου να εμφανιστεί μία πολύ σπάνια επιπλοκή. Σε ό,τι αφορά στις σοβαρές θρομβώσεις που προκάλεσε, μπορεί να τις αντιμετώπισαν μόνο 3 στους 100.000 ανθρώπους, ωστόσο, επειδή ήταν πολύ σοβαρές, θα πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη μας αυτό». Να σημειωθεί ακόμα ότι κατά την ίδια, αν και το συγκεκριμένο εμβόλιο της AstraZeneca δεν έχει αδειοδοτηθεί, δεν είναι το μοναδικό που στερείται αδείας, αφού το ίδιο συνέβη και με εμβόλια της Pfizer και της Moderna. Η κα Σαρδέλη σημειώνει ακόμα ότι, εκτός από τους επιστημονικούς, υπάρχουν και οικονομικοί λόγοι για τους οποίους αποσύρθηκε το εμβόλιο u Δεν κινδυνεύουμε από το εμβόλιο της AstraZeneca Ο κ. Γκίκας Μαγιορκίνης και η κα Χρύσα Σαρδέλη εξηγούν γιατί δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας παρά την απόσυρσή του. Ο καθηγητής Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης. 6 | περί υγείας |

MΣχολής του Ε.Κ.Π.Α., Νικόλαος

Σύψας, ξεκαθαρίζει για ποιους λό -

γους η εταιρεία AstraZeneca απέ -

συρε το εμβόλιό της και απαντά σε

όλα τα σενάρια συνωμοσιολογίας,

που επανεμφανίστηκαν, αναφορι -

κά με τα εμβόλια.

Οι επιστήμονες ξεκαθαρίζουν πως

οι λόγοι για τους οποίους η εταιρεία AstraZeneca ανακοίνωσε την απόσυρση του εμβολίου της έναντι της λοίμω-

από τον ιό SARS-CoV-2 ήταν:

n H μη επικαιροποίηση του εμβολίου, με αποτέλεσμα

λίγο μεγαλύτερο

10%. Μελέτη δημοσιευμένη σε έγκυρο περιοδικό υπολόγισε ότι

το πρόγραμμα εμβολιασμού στη

χώρα μας έσωσε δεκάδες χιλιάδες

ζωές. Η μεγάλη εμβολιαστική κά -

λυψη στην Ελλάδα επέτρεψε την

έγκαιρη άρση των περιορισμών κυκλοφορίας (lockdown) και την επανέναρξη της οικονομικής και

κοινωνικής ζωής.

4. Τα προγράμματα φαρμακοεπαγρύ-

πνησης που τέθηκαν σε λειτουργία

μετά την κυκλοφορία των εμβολίων ανίχνευσαν μια εξαιρετικά σπάνια παρενέργεια του εμβολίου της AstraZeneca, που χαρακτηρίζεται

από θρομβώσεις και χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο. Η συχνότητα

7 | περί υγείας |

ε οκτώ «αλήθειες» ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, Νίκος Σύψας, βάζει τέλος στις αντιεμβολιαστικές θεωρίες που αναζωπυρώθηκαν μετά την απόσυρση του εμβολίου της AstraZeneca κατά του κορωνοϊού. «Ο καλά πληροφορημένος πολίτης είναι η ασπίδα της κοινωνίας απέναντι στην άγνοια, τη δεισιδαιμονία, τον τσαρλατανισμό, τη θρησκοληψία και τον λαϊκισμό, που προσπαθούν να ακυρώσουν το μεγαλύτερο δώρο της επιστήμης στον άνθρωπο, τον εμβολιασμό», αναφέρει σε αυστηρούς τόνους ανακοίνωση της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων (ΕΕΛ), αναφορικά με την απόσυρση του εμβολίου της AstraZeneca έναντι της

Στην ανακοίνωση, την οποία υπογράφει ο νέος πρόεδρος της ΕΕΛ, καθηγητής Παθολογικής

λογίας

κής

COVID-19.

Φυσιο -

- Λοιμωξιολογίας της Ιατρι -

ξης

την έλλειψη δραστικότητας έναντι των κυκλοφορουσών παραλλαγών του ιού. n H ύπαρξη μεγάλων αποθεμάτων ανταγωνιστικών, αποτελεσματικών εμβολίων. n Τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα. Οι λόγοι αυτοί ελαχιστοποίησαν το εμπορικό ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο εμβόλιο και οδήγησαν στην επιχειρηματική απόφαση της απόσυρσής του από την αγορά, όπως αναφέρουν οι επιστήμονες και προσθέτουν ότι: «Δυστυχώς, η εμπορική αυτή απόφαση, οδήγησε σε αναζωπύρωση των αντιεμβολιαστικών θεωριών συνωμοσίας και επαναφορά αστήρικτων ψευδοεπιστημονικών επιχειρημάτων για τις παρενέργειες του εμβολιασμού, οι οποίες δημιούργησαν αδικαιολόγητους φόβους στο κοινό». Προς αποκατάσταση της αλήθειας Αποσκοπώντας στην προστασία των Ελλήνων πολιτών από διασπορά ψευδών ειδήσεων η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων, με την υπογραφή του προέδρου, Νίκου Σύψα, δηλώνει τα ακόλουθα: 1. Το συγκεκριμένο εμβόλιο σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από το κορυφαίο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και η ασφάλεια και αποτελεσματικότητά του ελέγχθηκε με έγκυρες κλινικές μελέτες, ελεγχόμενες από ανεξάρτητα επιστημονικά σώματα και υπό την εποπτεία κρατικών ρυθμιστικών αρχών. Οι μελέτες δημοσιεύτηκαν μετά από ανεξάρτητη κρίση στα μεγαλύτερα επιστημονικά περιοδικά του κόσμου. 2. Έκτοτε χορηγήθηκαν περισσότερες από 3 δισ. δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca σε περισσότερες από 150 χώρες, σώζοντας εκατ. ζωές. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι στη διάρκεια της πανδημίας τουλάχιστον 20 εκατ. ζωές σώθηκαν από τα καινοτόμα εμβόλια. 3. Στην Ελλάδα χορηγήθηκαν πάνω από 22 εκατ. δόσεις εμβολίων, με το εμβόλιο της AstraZeneca να κατέχει ποσοστό

του

της συγκεκριμένης παρενέργειας είναι 1 στις 3 περιπτώσεις ανά 100.000 δόσεις και εμφανίζεται τον πρώτο μήνα μετά τον εμβολιασμό. Στην Ελλάδα, τρεις τουλάχιστον θάνατοι συσχετίστηκαν με το εμβόλιο της AstraZeneca. Τα τραγικά αυτά περιστατικά υπενθυμίζουν ότι δεν υπάρχει εμβόλιο, φάρμακο, χειρουργική επέμβαση ή οποιαδήποτε άλλη ιατρική πράξη με μηδενικές παρενέργειες ή επιπλοκές. 5. Η μαζική παραπληροφόρηση, ιδιαίτερα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκάλεσε την δυσπιστία του κοινού, με τραγικές συνέπειες. Ήταν θλιβερό το φαινόμενο στη χώρα μας την περίοδο 2021-22, ενώ υπήρχαν διαθέσιμα εμβόλια για την COVID-19, να συνεχίζουν να χάνουν τη ζωή τους ανεμβολίαστα άτομα. Μελέτες στις ΗΠΑ υπολόγισαν ότι τουλάχιστον 200.000 θάνατοι θα είχαν αποφευχθεί το 2021-22, εάν τα θύματα είχαν εμβολιαστεί. 6. Η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων ενημερώνει τους Έλληνες πολίτες που έχουν λάβει το εμβόλιο της AstraZeneca ότι δεν υπάρχει κάποιος κίνδυνος για την υγεία τους, γιατί η σπάνια παρενέργεια θρομβώσεων/ θρομβοπενίας εμφανίζεται τον πρώτο μήνα μετά τον εμβολιασμό. 7. Η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων υπενθυμίζει ότι ο εμβολιασμός του πληθυσμού και η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι οι δύο σημαντικότερες παρεμβάσεις στην ιστορία της δημόσιας υγείας που σχετίζονται με τη θεαματική αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής παγκοσμίως. Νοσήματα που προκαλούσαν εκατ. θανάτους και αναπηρίες κάθε χρόνο εξαφανίστηκαν, ενώ νεοπλάσματα που σχετίζονται με λοιμώξεις ελαττώθηκαν θεαματικά μέσω του εμβολιασμού. 8. Η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων καλεί τους πολίτες να ενημερώνονται από έγκυρες επιστημονικές πηγές που είναι διαθέσιμες σε όλους. Έγκυρες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο της ΕΕΛ ( www. loimoxeis.gr ), στον ιστότοπο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και σε άλλες επιστημονικές εταιρείες και οργανισμούς. Ο καλά πληροφορημένος πολίτης είναι η ασπίδα της κοινωνίας απέναντι στην άγνοια, τη δεισιδαιμονία, τον τσαρλατανισμό, τη θρησκοληψία και τον λαϊκισμό, που προσπαθούν να ακυρώσουν το μεγαλύτερο δώρο της επιστήμης στον άνθρωπο, τον εμβολιασμό.u Νίκος Σύψας: Οκτώ δεδομένα έναντι των αντιεμβολιαστικών θεωριών Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων παίρνει θέση ενάντια στον πανικό που προκλήθηκε από την απόσυρση του εμβολίου της AstraZeneca. Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, Νίκος Σύψας.

Mελάνωμα και νέες

Οι μεταλλάξεις, υπεύθυνες για την ανάπτυξή του, είναι συνήθως αποτέλεσμα της έκθεσης σε UV ακτινοβολία.

ο μελάνωμα εμφανίζεται σε έναν τύπο κυττάρων του δέρματος που παράγουν χρωστική ουσία, τα μελανοκύτταρα. Αυτά τα κύτταρα παράγουν και εξάγουν μελανίνη, προκειμένου να παράσχουν ένα προστατευτικό στρώμα στο δέρμα που βοηθά στην εξάλειψη της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV). Ορισμένες μεταλλάξεις στα γονίδια, που κανονικά ρυθμίζουν προσεκτικά την ανάπτυξη και την επιβίωση των κυττάρων, υπερισχύουν των ελέγχων που διασφαλίζουν ότι το σώμα παράγει μόνο τα κύτταρα που χρειάζεται. Το αποτέλεσμα είναι μια ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη ή ένας όγκος, που συνήθως εμφανίζεται ως σπίλος με ασυνήθιστη εμφάνιση. Οι μεταλλάξεις που οδηγούν στην ανάπτυξη ενός μελανώματος, συνήθως, συμβαίνουν ως αποτέλεσμα της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία από τον ήλιο ή από μια τεχνητή πηγή, όπως ένα solarium. Το γνωρίζουμε αυτό, γιατί όταν το γονιδίωμα ενός μελανώματος συγκρίνεται με αυτό ενός φυσιολογικού κυττάρου, μπορούμε να δούμε μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων που έχουν χαρακτηριστική «υπογραφή UV». Για τον λόγο αυτό, οι καρκίνοι του μελανώματος εμφανίζονται πιο συχνά σε άτομα που έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα και που εκτίθενται σε υψηλές ποσότητες UV. Άλλοι μη μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος προκαλούνται, επίσης, κυρίως από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, αλλά προέρχονται από ένα διαφορετικό είδος κυττάρων του δέρματος, τα κερατινοκύτταρα. Αυτά, είναι τα κύτταρα τα οποία αποτελούν, συνήθως, το μεγαλύτερο μέρος του εξωτερικού τμήματος του δέρματός μας, που ονομάζεται επιδερμίδα. Οι καρκίνοι που προέρχονται από τα κερατινοκύτταρα είναι λιγότερο πιθανό να εξαπλωθούν, σε σχέση με εκείνους που προέρχονται από τα μελανοκύτταρα –αν και μπορεί να είναι θανατηφόροι. Όταν υπάρχει υποψία μελανώματος γίνεται βιοψία. Ο όγκος θα αφαιρεθεί μαζί με κάποιο από το περιβάλλον κανονικό δέρμα. Η ποσότητα του φυσιολογικού δέρματος που αφαιρείται εξαρτάται από τα αποτελέσματα της βιοψίας –ιδιαίτερα το πόσο βαθιά στο δέρμα έχει εισχωρήσει ο όγκος (που ονομάζεται πάχος Breslow). Το κανονικό δέρμα θα ελεγχθεί για ενδείξεις για πιθανή εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων έξω από τον όγκο. Τα νέα φάρμακα Για τους περισσότερους ανθρώπους που έχουν διαγνωστεί με μελάνωμα, ιδιαίτερα εάν είναι σε πρώιμο στάδιο, η χειρουργική επέμβαση θα θεραπεύσει τον καρκίνο και θα μπορέσουν να συνεχίσουν τη ζωή τους. Ωστόσο, για περίπου 20% των ασθενών, θα χρειαστεί πρόσθετη θεραπεία. Αυτό, συμβαίνει εάν ο καρκίνος τους έχει εξαπλωθεί στο σώμα ή εάν δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χειρουργικά. Τα καλά νέα για αυτή την κατηγορία ασθενών είναι ότι την τελευταία δεκαετία σημειώθηκαν τεράστιες βελτιώσεις στη θεραπεία. Προηγουμένως οι μόνες επιλογές εκτός από τη χειρουργική επέμβαση ήταν η ακτινοθεραπεία ή οι μη ειδικές θεραπείες χημειοθεραπείας. Αυτές οι θεραπείες λειτουργούν, επηρεάζοντας την ικανότητα των κυττάρων να αντιγράφουν το DNA τους, κάτι που εμποδίζει τον διπλασιασμό τους και προκαλεί τον θάνατο των ταχέως αναπτυσσόμενων καρκινικών κυττάρων. Καθώς, όμως, αυτές επηρεάζουν και τα φυσιολογικά κύτταρα του ασθενούς, συνοδεύονταν από σοβαρές παρενέργειες –και συχνά ήταν αναποτελεσματικές. Τώρα, υπάρχει καλύτερη κατανόηση των συγκεκριμένων αλλαγών που προκαλεί το μελάνωμα στα μονοπάτια ανάπτυξης των κυττάρων και αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη φαρμάκων, όπως το dabrafenib και το trametinib, που στοχεύουν συγκεκριμένα κύτταρα με αυτές τις τροποποιημένες οδούς. Με άλλα λόγια, εστιάζουν μόνο στα καρκινικά κύτταρα. Αυτά τα φάρμακα είναι πολύ πιο αποτελεσματικά και έχουν λιγότερες παρενέργειες από τις παραδοσιακές χημειοθεραπείες –αν και περίπου οι μισοί από τους ασθενείς που ανταποκρίνονται αρχικά, υποτροπιάζουν μέσα σε έναν χρόνο. Αυτό συμβαίνει, επειδή μερικά από τα καρκινικά κύτταρα επιβιώνουν, ενεργοποιώντας άλλα μονοπάτια ανάπτυξης, τα οποία χρησιμοποιούν για την εκ νέου ανάπτυξη του όγκου. Ελπιδοφόρα, μια πρόσφατη μελέτη προτείνει ότι η επαναχρησιμοποίηση αυτών των φαρμάκων μετά από μια περίοδο εκτός λειτουργίας μπορεί να έχει καλά αποτελέσματα σε υποτροπιάζοντες ασθενείς. Μια άλλη συναρπαστική εξέλιξη στη θεραπεία του μελανώματος είναι η χρήση ανοσοθεραπειών. Αυτές, περιλαμβάνουν την αξιοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του ίδιου του ασθενούς για την καταπολέμηση του όγκου. Μια ιδιαίτερα επιτυχημένη προσέγγιση ανοσοθεραπείας για το μελάνωμα περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων, που ονομάζονται αναστολείς σημείων ελέγχου. Αυτά, εμποδίζουν τα καρκινικά κύτταρα να κρυφτούν από το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος. Μια πρόσφατη έκθεση υπογράμμισε πώς η εισαγωγή αυτών των θεραπειών οδήγησε σε βελτιωμένη επιβίωση για ασθενείς με μελάνωμα. Τα άτομα με κόκκινα μαλλιά και χλωμό δέρμα, που εμφανίζουν πιο συχνά φακίδες και καίγονται στον ήλιο, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του δέρματος, επειδή αυτό παράγει λιγότερη μελανίνη. Αυτό σημαίνει ότι τα μελανοκύτταρά τους εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας και είναι πιο πιθανό να υποστούν μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνο. Είναι καλή ιδέα να ελέγχετε τακτικά το δέρμα σας για ασυνήθιστες ελιές και να επικοινωνείτε με έναν γιατρό για συμβουλές εάν έχετε σπίλο με κάποιο από τα εξής χαρακτηριστικά: ασύμμετρο σχήμα, ακανόνιστο, θολό ή οδοντωτό περίγραμμα, ανομοιόμορφο χρώμα, πλάτος πάνω από 6 χιλιοστά που εξελίσσεται (είτε σε μέγεθος, είτε σε υφή, είτε υπάρχει αιμορραγία). u Ζήσης Ψάλλας

θεραπείες 8 | περί υγείας |

Tαυτά πολλαπλασιάζονται γρήγορα και μπορούν να εισβάλουν και να καταστρέψουν τον

υγιή ιστό του σώματος. Η θεραπεία, συνήθως, περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση και χημειοθεραπεία.

Οι περισσότεροι καρκίνοι των ωοθηκών

προκαλούνται από γενετικές αλλαγές

που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της

διασπορά της νόσου

στην κοιλιά, υπάρχει μεγάλη ανάγκη

για πρώιμη διάγνωση, που θεωρείται

ότι θα μειώσει τη θνητότητα.

Μια μελέτη που ανακοινώθηκε στο

συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας

Έρευνας για τον Καρκίνο (AACR) διερεύνησε κατά πόσο οι εξετάσεις αίματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την

9 | περί υγείας |

ο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα περιλαμβάνει δύο ωοθήκες, μία σε κάθε πλευρά της μήτρας. Οι ωοθήκες –η καθεμία περίπου στο μέγεθος ενός αμυγδάλου– παράγουν ωάρια, οιστρογόνα και προγεστερόνη. Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι μια ανάπτυξη κυττάρων που σχηματίζεται σε αυτές. Τα κύτταρα

ζωής.

οι γενετικές

Δύο γενετικές αλλαγές που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών ονομάζονται «BRCA1» και «BRCA2». Αυξάνουν, επίσης, τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, καθώς και άλλων μορφών. Εκτός από τα γονίδια, ο τρόπος ζωής και το περιβάλλον μπορούν να διαδραματίσουν ιδιαίτερο ρόλο. Οι χρόνιες φλεγμονές που προκαλούνται από τους ιούς ως αιτία καρκινογένεσης είναι αναγνωρισμένος κίνδυνος και απαιτούν εγρήγορση για πρόληψη. Περίπου το 1,1% των γυναικών θα διαγνωστεί με καρκίνο των ωοθηκών κάποια στιγμή στη ζωή του. Το 70% των γυναικών με καρκίνο των ωοθηκών διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια, όταν οι πιθανότητες ίασης είναι μικρές. Ο καρκίνος διαγιγνώσκεται με καθυστέρηση λόγω της έλλειψης συμπτωμάτων, με συνέπεια να είναι δύσκολη η αντιμετώπισή του. Πρόκειται για έναν από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους των γυναικών. Θεωρείται ύπουλος, διότι τα συμπτώματα που δίνει είναι πολύ γενικά και δεν βάζουν σε υποψίες τη γυναίκα ή τον γιατρό. Έτσι, όταν έρχεται η διάγνωση, η νόσος είναι, ήδη, τόσο προχωρημένη που βρίσκεται συνήθως σε τελικό στάδιο. Είναι η πέμπτη κύρια αιτία θανάτων από καρκίνο στις γυναίκες στις ΗΠΑ, με 22.000 νέες περιπτώσεις διάγνωσης και 14.000 θανάτους ετησίως. Ευτυχώς, η θνητότητα μειώνεται κατά 2,8% τον χρόνο, την τελευταία δεκαετία. Το προσδόκιμο ζωής έχει επιμηκυνθεί αρκετά, αφού η 5ετής επιβίωση που άγγιζε μόλις το 35% την προηγούμενη δεκαετία, πλέον, αφορά πάνω από 50% των ασθενών. H εξατομικευμένη προσέγγιση του καρκίνου δημιουργεί τη δυνατότητα να ελεγχθεί αποτελεσματικά. Η βελτίωση της επιβίωσης στον καρκίνο των ωοθηκών είναι αποτέλεσμα των σύγχρονων τεχνικών χειρουργικής αντιμετώπισης και των νέων θεραπειών. Όσον αφορά στη χειρουργική προσέγγιση, αυτή ενδείκνυται ως αρχική αντιμετώπιση, όταν από τον προεγχειρητικό έλεγχο ο εξειδικευμένος γυναικολόγος-ογκολόγος/χειρουργός θεωρεί ότι μπορεί να εξαιρεθεί σχεδόν όλη η νόσος. Ανίχνευση με εξετάσεις αίματος Καθώς η διάγνωση γίνεται συνήθως σε προχωρημένο στάδιο, όταν έχει πραγματοποιηθεί

Ωστόσο, μερικές φορές, αυτές

αλλαγές κληρονομούνται.

των ωοθηκών. Συλλέχθηκαν δείγματα από περίπου 500 γυναίκες. Όλα τα δείγματα υποβλήθηκαν σε πλήρη αλληλούχηση του γονιδιώματος του κυκλοφορούντος καρκινικού DNA, καθώς και σε μέτρηση δύο καρκινικών δεικτών που σχετίζονται με τη νόσο, του «CA125» και του «ΗΕ4». Οι ερευνητές ανέπτυξαν ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο αναγνωρίζει τις ασθενείς με καρκίνο ωοθηκών με βάση τα αποτελέσματα των τριών αυτών εξετάσεων. Ο αλγόριθμος αύξησε κατά 20-30% τη δυνατότητα ανίχνευσης του καρκίνου ωοθηκών, κυρίως στα αρχικά στάδια της νόσου. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η εξέταση του κυκλοφορούντος καρκινικού DNA μαζί με τους καρκινικούς δείκτες μπορεί να έχει χρησιμότητα για τη μη επεμβατική διάγνωση του καρκίνου. Τι γίνεται με τις κύστεις; Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αυξημένη χρήση του εξελιγμένου υπερηχογραφήματος της πυέλου οδήγησε σε συχνή αναγνώριση των μαζών των ωοθηκών. Ενώ οι περισσότερες από αυτές τις μάζες είναι καλοήθεις, οι κατευθυντήριες γραμμές συνέστησαν τη συνεχή παρακολούθηση των απλών κύστεων, λόγω της ανησυχίας για έναν μικρό κίνδυνο καρκίνου σε μάζες που φαίνονται καλοήθεις. Οι απλές κύστεις των ωοθηκών είναι εξαιρετικά συχνές στις γυναίκες και δεν απαιτούν επιπρόσθετη παρακολούθηση υπερήχων ή χειρουργική απομάκρυνση, σύμφωνα με μελέτη που περιέλαβε περίπου 72.000 γυναίκες και 119.000 εξετάσεις για 12 χρόνια. Οι απλές κύστεις είναι φυσιολογικές, εξαιρετικά συχνές πριν και μετά την εμμηνόπαυση και δεν συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών. Ως αποτέλεσμα, αν δεν δίνουν συμπτώματα, οι απλές κύστεις μπορούν να αγνοηθούν με ασφάλεια. Από την άλλη μεριά, οι πολύπλοκες κύστεις ή ωοθηκικές μάζες είναι πολύ λιγότερο συνηθισμένες και σχετίζονται με σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Αυτές οι μάζες πρέπει να παρακολουθούνται ή να αφαιρούνται χειρουργικά u Γράφει ο Ειδικός Συνεργάτης Kαρκίνος των ωοθηκών Σημαντική η έγκαιρη διάγνωση Περίπου το 1,1% των γυναικών θα εκδηλώσει τη νόσο κάποια στιγμή στη ζωή του.

πρώιμη διάγνωση του καρκίνου

και των υπόλοιπων ανατομικών δομών είναι γνωστά και

Orthopaedics,

ESSKA),

Editorial Board του Journal of ISAKOS

Η σωματική άσκηση, συχνά, είναι το τελευταίο πράγμα που σκέφτεται να κάνει κάποιος που πάσχει από χρόνιο πόνο στο γόνατο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όπως δείχνουν οι έρευνες, πολλοί άνθρωποι που έχουν εκφυλιστικές παθήσεις στο γόνατο, όπως η οστεοαρθρίτιδα, να μην ακολουθούν τη συνιστώμενη ποσότητα καθημερινής άσκησης που θα έπρεπε. Τα τεράστια οφέλη της τακτικής άσκησης στην υγεία των γονάτων και τα προστατευτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει στην υγεία του χόνδρου

τονίζονται από πολλές μελέτες. Συζητήστε με τον ορθοπαιδικό σας και ίσως να εκπλαγείτε με τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η σωματική άσκηση, ως προς την ανακούφιση από τον πόνο στο γόνατο και την ποιότητα της ζωής. Παρακάτω, συνοψίζονται μερικές συμβουλές για το τι επιτρέπεται να κάνετε και τι όχι, για να μπείτε σε πορεία για μια πιο υγιεινή ζωή, άμεσα. Τι πρέπει να αποφύγετε n Μην το παρακάνετε με την ανάπαυση Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, η αδράνεια μπορεί να αποδυναμώσει τους μυς του ποδιού και μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο στο γόνατο. n Μην τρέχετε Ανεξάρτητα από την επιφάνεια που επιλέγετε να τρέξετε (πλακόστρωτο, δρόμος, χώμα, ή διάδρομος), το τρέξιμο είναι μια δραστηριότητα υψηλής πρόσκρουσης, που ασκεί μεγάλη πίεση και στα γόνατα. Καλό είναι να αποφύγετε τις δραστηριότητες υψηλής έντασης, όταν υπάρχει ενεργός πόνος στο γόνατο. n Μη λυγίζετε υπερβολικά τα γόνατα Ασκήσεις όπως οι προβολές και τα βαθιά καθίσματα μπορεί να είναι εξαιρετικά ενοχλητικές για άτομα που αντιμετωπίζουν πόνο στο γόνατο. Αυτές οι δραστηριότητες έχουν μεγάλη κάμψη και κατά συνέπεια ασκούν υπερβολική πίεση στο ήδη επώδυνο γόνατο, αποθαρρύνοντας τους ανθρώπους από την άσκηση. n Μην ασκείστε με οξύ πόνο Ο βαθύς πόνος και η μυϊκή κόπωση είναι συχνά κατά τη διάρκεια ή μετά από μια προπόνηση, σε αυτή την κατηγορία ασθενών, και δεν πρέπει να είναι ανασταλτικά. Ωστόσο, ένα ξαφνικό και οξύ άλγος στο γόνατο, ιδιαίτερα αν συνδυάζεται με οίδημα, αποτελεί ένδειξη ότι η δραστηριότητα πρέπει να σταματήσει αμέσως. Τι θα ήταν καλό να κάνετε n Ασκηθείτε στο νερό Για τα άτομα με χρόνιο πόνο στο γόνατο, η άσκηση στο νερό μπορεί να είναι ένας εναλλακτικός τρόπος εκγύμνασης. Προσφέρει μεγάλη μείωση στην πίεση που ασκείτε στην άρθρωση του γόνατος και παράλληλα έχει μεγάλα καρδιαγγειακά οφέλη, ειδικά, αλλά και οφέλη για τη συνολική υγεία. n Ελαφρώστε το φορτίο Η υπερβολική πίεση σε μια πάσχουσα άρθρωση μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερο τραυματισμό. Αποφύγετε τις ασκήσεις που ασκούν μεγάλη ενδαρθρική πίεση, όπως τρέξιμο, άλματα ή βαθιά καθίσματα. Επιλέξτε πιο ήπιες δραστηριότητες που σας βοηθούν να διατηρήσετε τη φυσική σας κατάσταση, χωρίς να βάζετε τα πονεμένα γόνατά σας σε κίνδυνο για περαιτέρω βλάβη και συνεχιζόμενο πόνο. n Περπατήστε Το περπάτημα είναι μια εξαιρετική καρδιαγγειακή δραστηριότητα για το σώμα και μπορεί να ωφελήσει τα άτομα με πονεμένα γόνατα. Δεν χρειάζεται να πάτε πολύ μακριά ή να περπατάτε για πολλή ώρα, εάν έχετε μέτριο έως έντονο πόνο. Εξασφαλίστε ότι η επιφάνεια βάδισης είναι ομοιόμορφη, χωρίς πολλές διακυμάνσεις με ανηφόρες και κατηφόρες, που εκλύουν περισσότερο πόνο, αλλά αυξάνουν και τον κίνδυνο πτώσης. n Χρησιμοποιήστε κατάλληλο εξοπλισμό Σήμερα, υπάρχουν πολλές συσκευές γυμναστικής που προσφέρουν μια φιλική άσκηση στο γόνατο και μειώνουν ή εξαλείφουν την πίεση που ασκείται στα γόνατα. Τα ελλειπτικά μηχανήματα και τα σταθερά ποδήλατα είναι πρακτικά και χρήσιμα εργαλεία για τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, ενώ παράλληλα μειώνουν την πίεση, το φορτίο και την πρόσκρουση στα γόνατα. Οι αρθρώσεις χρειάζονται λίπανση Η άσκηση είναι μια πρόκληση (σωματική και ψυχική), όταν υπάρχει πόνος στα γόνατα. Η ανάπαυση και η διακοπή της είναι μια καλή συμβουλή μετά από έναν οξύ τραυματισμό (για 24 έως 48 ώρες), αλλά δεν είναι η καλύτερη τακτική μακροπρόθεσμα. Όλες οι αρθρώσεις του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των γονάτων, χρειάζονται λίπανση για να λειτουργήσουν σωστά. Πώς επιτυγχάνεται αυτή τη λίπανση; Μέσω της κίνησης. Εάν ο πόνος στο γόνατό σας, σας εμποδίζει να κάνετε δραστηριότητες, μιλήστε με τον γιατρό σας για το τι μπορείτε να ξεκινήσετε να κάνετε. Ίσως εκπλαγείτε με τα οφέλη της σωματικής άσκησης, όχι μόνο για τον πόνο στα γόνατά σας, αλλά και για τη συνολική σας υγεία! u 10 | περί υγείας | Γράφει ο Εμμανουήλ Μπριλάκης Ορθοπαιδικός χειρουργός, διευθυντής

αναπληρωτής διευθυντής Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής, Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ, Αθήνα, ταμίας Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας, Α αντιπρόεδρος της ESA

της

μέλος

Τεράστια είναι τα οφέλη και τα προστατευτικά της πλεονεκτήματα, όχι μόνο για την υγεία του χόνδρου, αλλά και των υπόλοιπων ανατομικών δομών.

άσκηση με πόνο στο γόνατο Τι επιτρέπεται και τι όχι

BRILAKIS

(τμήμα

Σωματική

Γ ια πολλά χρόνια, οι γιατροί προειδοποιούν όλους και ιδιαίτερα αυτούς με υπέρταση να μειώσουν την ποσότητα αλατιού στη διατροφή τους. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι μια διατροφή υψηλή σε νάτριο μπορεί να ανεβάσει την αρτηριακή πίεση και τη φλεγμονή, αυξάνοντας τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Το επιστημονικό όνομα του αλατιού είναι χλωριούχο νάτριο που σημαίνει ότι περιέχει χλώριο και νάτριο. Αυτά τα δύο μέταλλα ονομάζονται «ηλεκτρολύτες», γιατί έχουν ηλεκτρικό φορτίο όταν διαλύονται στα υγρά του σώματος και μαζί με το κάλιο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο και τον φώσφορο είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, των μυών και άλλων βιολογικών διεργασιών. Το νάτριο αποτελεί το 40% του βάρους του αλατιού και συνηθίζει να βρίσκεται στα υγρά εκτός των κυττάρων, όπου παρακρατεί νερό μέσω του φαινομένου της ώσμωσης. Οι μεγαλύτερες ποσότητες νατρίου στο σώμα παρακρατούν νερό και η καρδιά αναγκάζεται να σπρώχνει πιο δυνατά για να προωθήσει το αίμα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αρτηριακή πίεση. Αυτός είναι ο λόγος που το αλάτι έχει κατηγορηθεί για αιμορραγικά εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια. Μερικοί μπορούν να καταναλώνουν παραπάνω ποσότητες αλατιού χωρίς να βλέπουν την αρτηριακή τους πίεση να αυξάνεται, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ευαισθησία στο αλάτι. Ευαισθησία σημαίνει ότι το σώμα έχει την τάση να παρακρατεί το αλάτι, αντί να το αποβάλλει στα ούρα, κάτι που εν μέρει εξαρτάται από το πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά. Το 70% των ανθρώπων θα μειώσει την αρτηριακή του πίεση αν μειώσει την κατανάλωση αλατιού και αυτό το αποτέλεσμα εμφανίζεται γρήγορα, εντός ωρών ή ημερών. Πόσο αλάτι; Εξετάζοντας τα στοιχεία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει συστήσει οι ενήλικες να μην καταναλώνουν πάνω από 5 γραμμάρια αλατιού την ημέρα (2 γραμμάρια νατρίου). Χονδρικά, η κατανάλωση αλατιού δεν πρέπει να ξεπερνά το ένα κουταλάκι του γλυκού την ημέρα, σύμφωνα με την επίσημη σύσταση. Πέρα από αυτό, θεωρήθηκε ότι χρειαζόμαστε στην πραγματικότητα πολύ λίγη ποσότητα αλατιού, με τη λογική ότι οι άνθρωποι στην παλαιολιθική εποχή κατανάλωναν πολύ λίγο νάτριο. Οι Yanomami, μια φυλή κυνηγών, συλλεκτών και κηπουρών που ζει στη ζούγκλα του Αμαζονίου μεταξύ Βενεζουέλας και Βραζιλίας, έχοντας ελάχιστη επαφή με τον δυτικό κόσμο, λαμβάνουν από τη διατροφή λιγότερο από 0,5 γραμμάρια αλάτι την ημέρα. Οι συστάσεις, όμως, απαιτούν περισσότερη ακρίβεια, γιατί υπήρξαν μελέτες που κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι και το λίγο αλάτι είναι επιβλαβές. H έκπληξη ήρθε το 2011 από δύο μελέτες. Η πρώτη, που εφαρμόστηκε σε 620 διαβητικούς, βρήκε ότι αυτοί που είχαν μεγαλύτερη έκκριση νατρίου στα ούρα τους είχαν μικρότερο κίνδυνο θανάτου. Η μεγαλύτερη έκκριση νατρίου στα ούρα μάλλον οφειλόταν στην υψηλότερη πρόσληψη αλατιού και οι συγγραφείς είπαν ότι τα νέα στοιχεία θέτουν υπό αμφισβήτηση τις καθολικές συστάσεις ότι όλοι πρέπει να προσπαθήσουν να μειώσουν το αλάτι. Η δεύτερη έκπληξη ήρθε από ερευνητές του Πανεπιστημίου McMaster, στον Καναδά, μαζί με συναδέλφους τους από άλλες χώρες και θορύβησε περισσότερο. Περιέλαβε 28.880 άτομα με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου και κατέγραψε 2.057 καρδιακού θανάτους. Αυτοί που απέκκριναν στα ούρα πάνω από 7 γραμμάρια νατρίου την ημέρα είχαν αυξημένο κίνδυνο για όλα τα καρδιαγγειακά συμβάντα. Αλλά και αυτοί που απέκκριναν λιγότερα από 3 γραμμάρια είχαν αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Τα άτομα με τον χαμηλότερο κίνδυνο ήταν αυτά που απέκκριναν 4-6 γραμμάρια νατρίου. Τα στοιχεία αυτά δεν υποστηρίζουν την ιδέα ότι η κατανάλωση αλατιού θα πρέπει να είναι πολύ χαμηλή. Μια επόμενη μελέτη υπό την ηγεσία των ερευνητών του McMaster το 2016 περιέλαβε 133.118 άτομα και επιβεβαίωσε ότι τόσο το πολύ όσο και το λίγο αλάτι αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Αυτή τη φορά, τα άτομα με κανονική αρτηριακή πίεση διέτρεχαν κίνδυνο όταν κατανάλωναν λιγότερο αλάτι –κι όχι περισσότερο. Οι συγγραφείς είπαν ότι η σύσταση για μείωση του αλατιού πρέπει να στοχεύει σε άτομα που έχουν υπέρταση και όχι στους υπόλοιπους. Μια παράλληλη ανάλυση 102.000 ατόμων από 17 χώρες που ονομάζεται «PURE» βρήκε παρόμοια δεδομένα. Με βάση αυτές τις μελέτες, η σύσταση να μην υπερβαίνει η πρόσληψη νατρίου τα 2 γραμμάρια την ημέρα –ή ακόμα λιγότερο– φαινόταν επιβλαβής και αυτό προκάλεσε διαμάχη. Οι επικριτές απέρριψαν τις μελέτες αυτές ως κακή διεξαγωγή, κυρίως λόγω του πώς μετρήθηκαν τα επίπεδα πρόσληψης νατρίου. Η χρυσή μέθοδος είναι να συλλέγονται όλα τα ούρα που παράγει κάποιος σε μια περίοδο 24 ωρών και να ελέγχονται για το εκκρινόμενο νάτριο –αυτό επαναλαμβάνεται σε μη διαδοχικές ημέρες. Ωστόσο, η ομάδα υπό την ηγεσία του McMaster πήρε μόνο ένα δείγμα ούρων «νηστείας» μετά το ξύπνημα των ανθρώπων και στη συνέχεια χρησιμοποίησε αυτό που ονομάζεται τύπος «Kawasaki» για να υπολογίσει πόσο νάτριο κατανάλωσε ένα άτομο κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης ημέρας. Άλλη μια εξήγηση μπορεί να είναι αυτή της «αντίστροφης αιτιότητας» κατά την οποία τα άτομα με υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια τρώνε λιγότερο αλάτι, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται τα στοιχεία u Zήσης Ψ. Αρτηριακή πίεση: Πόσο αλάτι πρέπει να καταναλώνουμε; Η μείωση της ημερήσιας πρόσληψης νατρίου μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη, υπό προϋποθέσεις. 11 | περί υγείας |

Ποιος είναι ο στόχος και το κύριο μήνυμά του, καθώς και πόσο διαδεδομένο είναι στην Ελλάδα. Η 17η Μαΐου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης, στο πλαίσιο της οποίας διοργανώνονται εκδηλώσεις και δραστηριότητες σε πολλές χώρες. Το 2017 η Διεθνής Εταιρεία Υπέρτασης ξεκίνησε το παγκόσμιο πρόγραμμα «ΜΜΜ» (May Measurement Month), όπου πραγματοποιούνται δράσεις κατά τη διάρκεια των οποίων διεξάγονται μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης στον γενικό πληθυσμό κάθε Μάιο, σε πάνω από 100 χώρες. Πρόγραμμα «Μάιος Μήνας Μέτρησης» (ΜΜΜ) n Το παγκόσμιο πρόγραμμα «ΜΜΜ» έχει σκοπό να ενημερώσει τον γενικό πληθυσμό αναφορικά με τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης της υπέρτασης και της αποτελεσματικής αντιμετώπισής της. n Στα προγράμματα μεταξύ των ετών 2019-2023 πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις πίεσης σε περισσότερους από 7 εκατομμύρια ανθρώπους. n Το κύριο μήνυμα του προγράμματος είναι: «Μετρήστε την πίεσή σας». n Στόχος είναι να γνωρίζουν όλοι αν έχουν υπέρταση. Υπέρταση n Η υπέρταση παραμένει ο σημαντικότερος τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και θανάτους διεθνώς. Είναι η πρώτη αιτία καρδιαγγειακών νοσημάτων στις αναπτυγμένες χώρες και αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και έναν από τους ισχυρότερους για στεφανιαία νόσο, έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια και άνοια. Στην Ευρώπη περίπου το 50% των θανάτων σε άνδρες και γυναίκες αποδίδονται στα καρδιαγγειακά νοσήματα. n Η διάγνωση γίνεται μόνο με τη μέτρηση της πίεσης. Απαιτεί σχολαστική μεθοδολογία και επιβεβαίωση με επανάληψη μετρήσεων της πίεσης –συχνά και εκτός ιατρείου (στο σπίτι ή με 24ωρη καταγραφή). n Υπάρχουν διάφορα μέσα για να μειωθεί η πίεση χωρίς φάρμακα, αλλά και καλά μελετημένα δραστικά φάρμακα, ώστε η υπέρταση να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και να προληφθούν οι επιπλοκές της. n Η υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, η μείωση του αλατιού στο φαγητό, η τακτική σωματική άσκηση (π.χ. γρήγορο βάδισμα για τουλάχιστον μισή ώρα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας), η διατήρηση του σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα και η αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της πίεσης, αλλά και να προλάβουν ή να καθυστερήσουν την εμφάνισή της. Επιπλέον, η διακοπή του καπνίσματος και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερίνης και του σακχάρου (όταν συνυπάρχουν) είναι απαραίτητα για την πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων. n Υπάρχουν διάφορες επιλογές για φαρμακευτική θεραπεία, η οποία εξασφαλίζει αποτελεσματική προστασία από τα καρδιαγγειακά επεισόδια. n Η στρατηγική της θεραπείας προσαρμόζεται ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή (εξατομίκευση). Η θεραπεία είναι καθημερινή (συνήθως πρωινή) και όχι περιστασιακή ή μεταβαλλόμενη ανάλογα με τις τιμές της πίεσης που βρίσκει ο ασθενής στο σπίτι. n Η μακροχρόνια επίτευξη άριστης ρύθμισης της πίεσης μειώνει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. n Με τα θεραπευτικά όπλα που διατίθενται σήμερα, πάνω από 95% των ασθενών με υπέρταση μπορούν να ρυθμίσουν την πίεσή τους χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες. Υπέρταση στην Ελλάδα Η Εθνική Επιδημιολογική Μελέτη ΕΜΕΝΟ (2015-16) που έγινε σε 6.000 ενήλικες σε όλη τη χώρα έδειξε: n Πάνω από το 1/3 των Ελλήνων (περίπου 3.000.000 άτομα) και πάνω από το 1/2 των ηλικιωμένων έχουν υπέρταση.

Το 30% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστο (περίπου 1.000.000).

Το 30% έχει επιτύχει καλή ρύθμιση με φαρμακευτικά σκευάσματα (περίπου 2.000.000 παραμένουν χωρίς θεραπεία).

Οι άνδρες και οι νεότεροι υπερτασικοί έχουν συχνότερα αρρύθμιστη υπέρταση. Το «ΜΜΜ» στην Ελλάδα Με στόχο τη βελτίωση της ενημέρωσης για την υπέρταση στην Ελλάδα, υλοποιήθηκε το πρόγραμμα «ΜΜΜ» το 2019, το 2022 και το 2023 σε 11 αστικά κέντρα και πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις πίεσης σε συνολικά 17.000 ενήλικες. Από τα δεδομένα που προέκυψαν φάνηκε ότι 40% αυτών που μετρήθηκαν είχε υπέρταση. Από τους υπερτασικούς ασθενείς, το 25% δεν είχε λάβει διάγνωση και λιγότεροι από τους μισούς ήταν καλά ρυθμισμένοι με θεραπεία. Το πρόγραμμα «ΜΜΜ 2024» θα πραγματοποιηθεί και φέτος στην Ελλάδα τον Μάιο 2024, με στόχο να πραγματοποιηθούν μετρήσεις πίεσης σε πάνω από 10.000 άτομα σε 18 πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα, Ηράκλειο, Βόλος, Λάρισα, Τρίπολη, Βέροια, Καβάλα, Κιλκίς, Σέρρες, Δράμα, Αλεξανδρούπολη, Μολάοι, Καλαμάτα, Ρόδος, Χανιά). Οι μετρήσεις θα ληφθούν σε ειδικά διαμορφωμένους δημόσιους χώρους με τη χρήση πιστοποιημένων πιεσόμετρων. Συντονιστής του προγράμματος στην Ελλάδα είναι ο καθηγητής Παθολογίας και Υπέρτασης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Στεργίου, στο Κέντρο Υπέρτασης STRIDE-7 της Γ’ Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο νοσοκομείο «Σωτηρία», ο οποίος είναι μέλος της Διεθνούς Επιτροπής ΜΜΜ και εκλεγμένος επόμενος πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Υπέρτασης. Το πρόγραμμα στην Ελλάδα πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης, με προέδρο τον καθηγητή Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μιχαήλ Δούμα, ο οποίος είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης και διευθυντής της Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Ιπποκράτειο». Στη διεξαγωγή του «ΜΜΜ 2024» στην Αθήνα συμμετέχουν πολλά μέλη ιατρικών σχολών και γιατροί του Εθνικού Συστήματος Υγείας, αλλά και πολλοί φοιτητές της Ιατρικής Σχολής, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί. u

Πρόγραμμα «Μάιος Μήνας Μέτρησης» 13 | περί υγείας |

Παγκόσμια Ημέρα Yπέρτασης

Εκπρόσωποι

Κυβέρνησης, της Περιφέρειας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και φορείς της φαρμακευτικής βιομηχανίας και δημοσι -

ογράφοι ξεναγήθηκαν στις εγκαταστάσεις, οι

οποίες περιλαμβάνουν στην α΄ φάση του έργου

14 | περί υγείας | Η επένδυση θα φθάσει τα 20 εκατ. ευρώ, σε μια ιδιόκτητη έκταση 68.000 τ.μ. στη Βιομηχανική Περιοχή της Λάρισας.

ια διεθνή επένδυση με βάση την Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Λάρισα, εγκαινίασε η Curity Pharma, η οποία θέτει ως στόχο τη μετατροπή της χώρας σε κέντρο έρευνας και ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης για όλη την Ευρώπη, έχοντας πάντοτε στο επίκεντρο τις ανάγκες των ασθενών και τη βελτίωση της ποιότητας της ανθρώπινης ζωής.

της

θερμοκηπιακή μονάδα 5.000 τ.μ., που εξασφαλίζει την πλήρως ελεγχόμενη έκθεση των φυτών σε φυσικό φως και αέρα, με αποτέλεσμα τη μέγιστη απόδοση και ποιότητα της καλλιέργειας. Η παραγωγική μονάδα έκτασης 1.800 τ.μ. χωρίζεται σε δύο κεντρικές γραμμές παραγωγής και έχει σχεδιαστεί στα πρότυπα της ορθής παρασκευαστικής πρακτικής (GMP). Η συγκεκριμένη μονάδα, χωρίζεται σε δυο κεντρικές γραμμές παραγωγής προϊόντων εισπνοής και κατάποσης, άρτια εξοπλισμένες με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας για την παρασκευή και τη συσκευασία φυτικών φαρμακευτικών προϊόντων. Η Curity Pharma θα ξεκινήσει τη δραστηριότητά της με την παραγωγή 8 διαφορετικών προϊόντων, τα οποία θα επιτρέψουν στους ιατρούς να συνταγογραφήσουν το πιο κατάλληλο σκεύασμα με βάση τις άμεσες, αλλά και μακροπρόθεσμες ανάγκες των ασθενών. Στα σχέδια της εταιρείας είναι η ανάπτυξη και νέων φαρμακοτεχνικών μορφών κάνναβης, ώστε να αποτελέσει ένα ακόμα πολύ χρήσιμο εργαλείο στην εργαλειοθήκη των γιατρών. Η δραστηριότητα της εταιρείας στη Λάρισα δημιουργεί περισσότερες από 60 νέες θέσεις εργασίας υψηλών αποδοχών. Παρουσιάζοντας την πρότυπη μονάδα, ο συνιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Curity Pharma, Μάνος Χατήρας , δήλωσε: «Οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μας θα μας επιτρέψουν να εξελίξουμε νέες ποικιλίες κάνναβης και να θέσουμε την Ελλάδα στον χάρτη της παγκόσμιας αγοράς, ανοίγοντας έτσι μια νέα εξαγωγική γραμμή για την εταιρεία και την χώρα. Η πρωτότυπη αυτή μονάδα που στο σύνολο της έχει κατασκευαστεί με επίκεντρο τον ασθενή θα μπορεί να εξυπηρετεί τις ανάγκες της εγχώριας, αλλά και της ευρωπαϊκής αγοράς, με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ζωής του αρρώστου». Κάνοντας αναφορά στην επιλογή της Λάρισας για τις εγκαταστάσεις της εταιρείας, ο κ. Χατήρας έκανε λόγο για άρτια καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, τόσο στον αγροτικό τομέα όσο και στο φαρμακευτικό σκέλος της παραγωγικής διαδικασίας, τονίζοντας πως «όσο μεγάλη και προσεγμένη και αν είναι μια επένδυση, η επιτυχία της εξαρτάται από το ήθος και την ποιότητα των ανθρώπων της». Τέλος, ευχαρίστησε τους μετόχους της εταιρείας, τη Lyktos Group της οικογένειας Σάλλα και την κυπριακή Impactus Group για την υποστήριξη και την ενεργή συμμετοχή για την υλοποίηση του έργου που δημιούργησαν με τον συνιδρυτή Λεωνίδα Γαρύφαλλο. Χαιρετίζοντας την εκδήλωση, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης ανέφερε: «Η δημιουργία ενός φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος, η στή -

Pharma παρουσίασε την 1η υβριδική θερμοκηπιακή μονάδα για την καλλιέργεια φαρμακευτικής κάνναβης. Από αριστερά: ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Διονύσης Σταμενίτης, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, ο συνιδρυτής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Curity Pharma, Μάνος Χατήρας κι η γενική γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων Υπουργείου Ανάπτυξης, Βίκυ Λοΐζου.

H Curity

Πρόκειται για μια χρόνια ασθένεια με υψηλό επιπολασμό στους νέους, αλλά χαμηλή θνησιμότητα.

γαστρεντερικός σωλήνας εκτείνεται από το στόμα μέχρι τον πρωκτό, μέσω του στομάχου και των εντέρων, τα οποία περιλαμβάνουν το λεπτό έντερο και το παχύ έντερο (κόλον). Περίπου ένας στους πέντε δυτικούς ανθρώπους θα εμφανίσει συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου σε κάποιο σημείο της ζωής του. Περίπου 1 στους 100 έχει κοιλιοκάκη (αν και πολλοί δεν το γνωρίζουν). Η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΙΦΝΕ), η οποία συνήθως εκδηλώνεται ως νόσος του Crohn ή ελκώδης κολίτιδα, είναι λιγότερο συχνή, επηρεάζοντας 3 στους 1.000. Μέρος του λόγου για τη δραματική αύξηση του αριθμού των ατόμων που προσβάλλονται από φλεγμονώδη νόσος του εντέρου είναι ότι πρόκειται για μια ασθένεια των νέων, που διαγιγνώσκεται συχνότερα μεταξύ 18 και 35 ετών. Είναι μια χρόνια και ανίατη ασθένεια, αλλά με χαμηλή θνησιμότητα. Όσοι έχουν διαγνωστεί δεν είναι πιθανό να πεθάνουν από τη νόσο. Αυτός ο συνδυασμός νεαρής ηλικίας κατά τη διάγνωση και χαμηλής θνησιμότητας οδηγεί σε μια επιδημιολογική έννοια που ονομάζεται «επιπολασμός της σύνθεσης». Όλοι γνωρίζουμε για τον ανατοκισμό: Εάν αρχίσουμε να αποταμιεύουμε χρήματα στα 20 μας, με την πάροδο του χρόνου και με σταθερό επιτόκιο, οι αποταμιεύσεις μας θα αυξηθούν. Στα 60 μας θα μείνουμε με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για τη σύνταξη. Ο επιπολασμός επιδεινώνεται, όταν προστίθενται νέα άτομα στον πληθυσμό που έχουν διαγνωστεί με τη νόσο αλλά τα υπάρχοντα κρούσματα δεν αφαιρούνται –οδηγώντας σε σταθερή αύξηση του αριθμού των προσβεβλημένων από τη νόσο. Μια μελέτη προέβλεψε ότι ο επιπολασμός της ΙΦΝΕ θα αυξάνεται, κατά μέσο όρο, κατά 3% ετησίως. Οι νέοι με χρόνιες παθήσεις υγείας αντιμετωπίζουν όλες τις συνήθεις προκλήσεις της ενηλικίωσης –να κάνουν φίλους, να προσαρμοστούν σε νέες καταστάσεις, να αναπτύξουν μια αίσθηση του εαυτού τους και να αντιμετωπίσουν τις διαπροσωπικές συγκρούσεις. Πρέπει, όμως, να αντιμετωπίσουν και τις προκλήσεις της ασθένειάς τους. Τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν διάρροια, κοιλιακό άλγος, απώλεια βάρους, αίμα στα κόπρανα και κόπωση. Η ασθένεια μπορεί να περάσει περιόδους ύφεσης, αλλά δεν υπάρχει θεραπεία και οι εξάρσεις μπορεί να οδηγήσουν σε παραμονή στο νοσοκομείο και απώλεια σχολείου ή εργασίας. Πολλοί νέοι επιλέγουν να αποκρύψουν τη διάγνωσή τους από φίλους και συναδέλφους. Η διάγνωση με ΙΦΝΕ μπορεί εκτροχιάσει σχέδια και να ματαιώσει προσδοκίες. Αντιμετωπίζουμε τη νόσο του Crohn με ισχυρά, ακριβά φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Όταν αυτά αποτύχουν, αφαιρούνται τμήματα των εντέρων των ασθενών. Συχνά, όμως, η ασθένεια επιστρέφει. Προκειμένου να αποτραπεί, πρέπει να κατανοηθεί. Το 2018, καταλάβαμε ότι οι χρόνιες φλεγμονώδεις ασθένειες προκύπτουν από αλληλεπιδράσεις μεταξύ γονιδίων ευαισθησίας και περιβαλλοντικών εκθέσεων που συνδέονται με το κάπνισμα, τη διατροφή, ακόμα και με την έντονη εστίασή μας στην καθαριότητα. Οι μεταλλάξεις στα γονίδια ευαισθησίας μπορούν να επηρεάσουν την αλληλεπίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος και του μικροβιώματος του εντέρου. Ορισμένα πράγματα κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, όπως το τάισμα με μπιμπερό ή η χρήση αντιβιοτικών στη βρεφική ηλικία μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ευερέθιστου εντέρου αργότερα στη ζωή. Θεραπεία Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί μερικές φορές να υποχωρήσει με την πάροδο του χρόνου και να μην αφήσει μακροχρόνιες βλάβες στο γαστρεντερικό σωλήνα. Μια ανασκόπηση του 2015 διαπίστωσε ότι για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΙΦΝΕ πρέπει να ληφθούν υπόψη η διατροφή, ο τρόπος ζωής και οι συμπεριφορικοί παράγοντες ενός ατόμου. Λόγω της σχέσης της ΙΦΝΕ με το στρες, η ψυχολογική θεραπεία έχει, επίσης, αποδειχθεί ότι μειώνει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Τα FODMAPs σημαίνoυν ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά ελάχιστα πέπτονται στο λεπτό έντερο και ως εκ τούτου φτάνουν στο παχύ έντερο, όπου ζυμώνονται από τα βακτήρια. Μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAPs και ορισμένα προβιοτικά μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της ΙΦΝΕ, αν και τα μακροπρόθεσμα οφέλη μιας δίαιτας χαμηλής FODMAPs είναι ασαφή. Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου δεν μπορεί να θεραπευτεί και συχνά αντιμετωπίζεται με φάρμακα, όπως τα στεροειδή και οι ανοσοτροποποιητές που ελέγχουν τα υψηλά επίπεδα φλεγμονής του εντέρου. Επί του παρόντος δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι οι διατροφικές αλλαγές μπορούν να θεραπεύσουν τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, αλλά οι μελλοντικές κατευθύνσεις μπορεί να περιλαμβάνουν χειρισμό βακτηρίων του εντέρου, χρησιμοποιώντας συνδυασμούς αντιβιοτικών, πρεβιοτικών, προβιοτικών και διατροφής. Λοιπόν, τι μπορώ να φάω; Το πρώτο βήμα είναι να μάθετε εάν έχετε, όντως, κλινικό γαστρεντερικό πρόβλημα, κάτι που μπορείτε να κάνετε μόνο εάν συμβουλευτείτε έναν γιατρό και κάνετε τις κατάλληλες εξετάσεις. Οποιαδήποτε διατροφική συμβουλή θα εξαρτηθεί από αυτή τη διάγνωση, καθώς και από την ατομική σας κατάσταση. Η αποφυγή τροφών που περιέχουν FODMAPs μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Αυτό σημαίνει να κόψετε τα κατά τα άλλα υγιεινά τρόφιμα, πλούσια σε φυτικές ίνες και θρεπτικά συστατικά, όπως μήλα, κρεμμύδια και φακές. Τα στοιχεία μπορεί να μην είναι αρκετά σαφή για να συνταγογραφηθεί διατροφική θεραπεία, αλλά η κατανάλωση μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής δεν μπορεί να βλάψει. u Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου Τι σημαίνει να έχετε φλεγμονώδη νόσο του εντέρου 16 | περί υγείας |

ενυδάτωση του οργανισμού, δηλαδή η τροφοδότησή του με τη σωστή ποσότητα νερού είναι βασικός παράγοντας για ένα υγιές δέρμα, όπως τονίζουν οι δερματολόγοι. «Ο οργανισμός μας και όλα τα όργανά του χρειάζονται το νερό ως βασικό θρεπτικό συστατικό», αναφέρει η δερματολόγος, Angela Casey , με έδρα το Οχάιο. «Οι ιοντικές ενώσεις και οι διαλυμένες ουσίες αναμειγνύονται με το νερό και αυτή η διαδικασία επιτρέπει τη μεταφορά κρίσιμων ενώσεων στα κύτταρα και τις δομές του δέρματος», συνεχίζει. Ενώ ο ρόλος του νερού στη μεταφορά των ενώσεων, ωφελεί αισθητικά την επιδερμίδα, διαδραματίζει επίσης κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της συνολικής υγείας του δέρματός μας. «Όταν είμαστε ενυδατωμένοι, η λειτουργία του δερματικού φραγμού βελτιστοποιείται, προστατεύοντάς μας από λοιμώξεις και ζημιές από το υπεριώδες φως και τη ρύπανση», δήλωσε η δερματολόγος, Brooke Jeffy, με έδρα την Αριζόνα. Ωστόσο, όταν δεν πίνουμε νερό, οι συνέπειες μπορεί να είναι ολέθριες, ιδιαίτερα μακροπρόθεσμα. «Όταν είμαστε αφυδατωμένοι, το μικροβίωμά μας χάνει την ισορροπία του και θέτουμε τις βάσεις για φλεγμονή, τραυματισμό και βλάβη στο δέρμα μας», δήλωσε η δρ Casey. «Και η ζημιά που προκύπτει από χρόνιες κακές συνήθειες (δηλαδή, το να μην πίνουμε καθόλου νερό) μπορεί να εμφανιστεί χρόνια αργότερα». Επομένως, πόσο νερό πρέπει να πίνουμε, ώστε να ενυδατωνόμαστε επαρκώς για να διασφαλίσουμε ότι οι επιπτώσεις της αφυδάτωσης δεν θα εμφανιστούν χρόνια αργότερα; «Ένας καλός γενικός κανόνας είναι να πίνετε περισσότερο από ένα λίτρο νερό ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα», εξηγεί η ειδικός. Ωστόσο, τόσο η δρ Casey όσο και η δρ Jeffy, επισημαίνουν ότι η ποσότητα νερού που χρειάζεστε, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από πολλούς παράγοντες, όπως το πόσο ξηρό ή υγρό είναι το κλίμα, εάν τα υψηλότερα επίπεδα δραστηριότητάς σας σάς κάνουν να ιδρώνετε περισσότερο, το βάρος σας και τυχόν φάρμακα που μπορείτε να παίρνετε. «Ένας πολύ καλός τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι είστε επαρκώς ενυδατωμένοι είναι να παρακολουθείτε το χρώμα των ούρων. Πρέπει να είναι ανοιχτό κίτρινο», κατέληξε η δρ Jeffy.u Όταν είμαστε αφυδατωμένοι, χάνεται η ισορροπία του μικροβιώματος της επιδερμίδας. Η σημασία της ενυδάτωσης για την υγεία του δέρματος

Hείναι ο υποτροπιάζων διαλείπων τύπος,

Η ίαση μπορεί να παραμένει άπιαστη, ωστόσο υπάρχουν θεραπείες για την καλύτερη διαχείρισή της.

σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια δια βίου πάθηση και επί του παρόντος δεν υπάρχει ίαση, αλλά τα φάρμακα και οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της νόσου και να προσφέρουν ελπίδα σε όσους ζουν με αυτήν. Σε ένα άτομο με σκλήρυνση κατά πλάκας, το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο συνήθως καταπολεμά τις λοιμώξεις, επιτίθεται κατά λάθος στο προστατευτικό περίβλημα που καλύπτει τις νευρικές ίνες, γεγονός που οδηγεί σε διακοπή της επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και του υπόλοιπου σώματος. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η αδυσώπητη επίθεση μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη, προκαλώντας μια σειρά από πιθανά συμπτώματα, όπως κόπωση, προβλήματα όρασης, δυσκολίες ισορροπίας και συντονισμού, μυϊκή αδυναμία, αυξημένο μυϊκό πόνο και δυσκαμψία, αισθητηριακές διαταραχές, γνωστικές και συναισθηματικές αλλαγές, μεταβολές στη διάθεση και προβλήματα ουροδόχου κύστης και εντέρου. Ωστόσο, η σκλήρυνση κατά πλάκας επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τον κάθε ασθενή, για αυτόν τον λόγο δεν παρατηρούνται τα ίδια συμπτώματα ή η ίδια εξέλιξη της πάθησης. Γενικά, υπάρχουν δύο τύποι ΣΚΠ, η υποτροπιάζουσα και η προοδευτική με τον κάθε τύπο να επηρεάζει διαφορετικά τον οργανισμό. Η πιο κοινή μορφή

από περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων –κρίσεις–ακολουθούμενες από περιόδους ύφεσης-ανάρρωσης. Με την πάροδο του χρόνου, ο αριθμός των υποτροπών τυπικά μειώνεται, αλλά υπάρχει μια σταδιακή επιδείνωση που μπορεί να συμβεί, οδηγώντας σε συνεχή εξέλιξη, γνωστή ως δευτερογενή προϊούσα ΣΚΠ. Ο άλλος τύπος είναι η πρωτοπαθής προϊούσα ΣΚΠ, μια μορφή που χαρακτηρίζεται από σταδιακή και συνεχή επιδείνωση των συμπτωμάτων εξαρχής. Η κινητικότητα τείνει να είναι κεντρικό ζήτημα για όσους ζουν με οποιονδήποτε τύπο ΣΚΠ. Η έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με υποτροπιάζουσα διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας, συχνά, στηρίζονται σε βοηθήματα βάδισης περίπου δύο δεκαετίες μετά την εμφάνιση της νόσου. Όσοι πάσχουν από πρωτοπαθή προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας, ωστόσο, μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιούν βοηθήματα βάδισης νωρίτερα. Η βασική αιτία της ΣΚΠ παραμένει αδιευκρίνιστη. Η έρευνα έχει δείξει ότι μια σειρά γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της, συμπεριλαμβανομένων των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D ή της έκθεσης στο ηλιακό φως, της λοίμωξης από τον ιό Epstein-Barr, της παχυσαρκίας και του καπνίσματος. Η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να επηρεάσει άτομα από κάθε υπόβαθρο και ηλικιακή ομάδα, αν και συνήθως διαγιγνώσκεται μεταξύ 20 και 40 ετών. Η πάθηση είναι δύο έως τρεις φορές πιο συχνή στις γυναίκες από τους άνδρες και, ενώ είναι μια αυξανόμενη παγκόσμια πρόκληση, ο υψηλότερος επιπολασμός είναι στη Βόρεια Αμερική, τη Δυτική Ευρώπη και την Αυστραλία. Η σημασία της έγκαιρης και στοχευμένης παρέμβασης Παρά το γεγονός ότι είναι μια χρόνια πάθηση με πιθανότητα εξελισσόμενης αναπηρίας, υπάρχει ελπίδα για το μέλλον. Ενώ η ίαση παραμένει άπιαστη, υπάρχουν πολλές επιλογές θεραπείας για την καλύτερη διαχείρισή της. Οι θεραπείες που τροποποιούν την ασθένεια έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στην πρόληψη των εξάρσεων και στην επιβράδυνση της εξέλιξης –και μπορούν να παρατείνουν τη διάρκεια, προτού η βοήθεια στο περπάτημα γίνει απαραίτητη. Πολλοί ειδικοί συνιστούν, πλέον, την έναρξη αυτών των θεραπειών από νωρίς για την πρόληψη και αποφυγή της αναπηρίας. Επιπλέον, όταν πρόκειται για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της νευρολογικής δυσλειτουργίας, υπάρχουν θεραπείες που επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων. Αυτές οι θεραπείες συχνά συνδυάζουν τόσο φαρμακευτική αγωγή όσο και φυσικές θεραπείες. Για παράδειγμα, εάν κάποιος με σκλήρυνση κατά πλάκας εμφανίσει μυϊκούς σπασμούς, η θεραπεία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη λήψη ενός συγκεκριμένου φαρμάκου, καθώς και φυσιοθεραπεία για την ανακούφιση αυτού του συμπτώματος. Επιστημονικά στοιχεία υποδηλώνουν έντονα ότι η άσκηση είναι χρήσιμη στη διαχείριση των σωματικών συμπτωμάτων της ΣΚΠ, καθώς και στην κόπωση, τη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν, επίσης, ότι η άσκηση μπορεί να έχει αποτελέσματα τροποποίησης της νόσου –αποτρέποντας τις εξάρσεις και την εξέλιξη με τρόπο συγκρίσιμο με τη φαρμακευτική αγωγή. Επιπλέον, υπάρχει πιθανότητα η άσκηση και η σωματική δραστηριότητα να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της ΣΚΠ, αν και, μέχρι στιγμής, τα περισσότερα στοιχεία για τις τροποποιητικές θεραπείες της νόσου και τη μείωση του κινδύνου μέσω άσκησης προέρχονται από ζωικά μοντέλα σκλήρυνσης κατά πλάκας και όχι από μελέτες σε ανθρώπους. Η διατροφή είναι ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας για τη διαχείριση της ΣΚΠ. Η ανεπάρκεια βιταμίνης D και η παχυσαρκία είναι και οι δύο πιθανοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη της ασθένειας, επομένως είναι απαραίτητο να διατηρηθεί μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή. Για παράδειγμα, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει συνδεθεί, πρόσφατα, με μια πιθανή προστατευτική δράση κατά της ΣΚΠ. Εκτός από τις προστατευτικές πτυχές της διατροφής, υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι μια υγιεινή διατροφή έχει δυνητικά θετικά αποτελέσματα στα συμπτώματα της ΣΚΠ. Για όσους αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της ΣΚΠ είναι σημαντικό να υιοθετήσουν μια ολιστική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει τόσο φαρμακευτική αγωγή, όσο και επιλογές υγιεινού τρόπου ζωής, για τη διαχείριση της πάθησης. Η σωματική δραστηριότητα, η αποφυγή του καπνίσματος, η σωστή διατροφή και οι ιατρικές παρεμβάσεις είναι όλα ισχυρά εργαλεία για την αναμόρφωση της καθημερινότητας με σκλήρυνση κατά πλάκας. u Ζ. Ψ. Σκλήρυνση κατά πλάκας Γιατί υπάρχει ελπίδα για το μέλλον 18 | περί υγείας |

που χαρακτηρίζεται

TRewiring America,

Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι το μαγείρεμα με φυσικό αέριο μπορεί να επιδεινώσει το άσθμα στα παιδιά.

ο άσθμα είναι η πιο κοινή χρόνια ασθένεια μεταξύ των παιδιών, επηρεάζοντας περίπου 262 εκατ. ανθρώπους παγκοσμίως και προκαλώντας 455.000 θανάτους το 2019, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Το μαγείρεμα με αέριο σε εσωτερικούς χώρους έχει συνδεθεί με το 12,7% όλων των περιπτώσεων παιδικού άσθματος στις Ηνωμένες Πολιτείες,

φωνα με μελέτη, η οποία συνέκρινε την επίδρασή του με αυτή του παθητικού καπνίσματος. Περίπου το 35% των αμερικανικών κουζινών έχουν εστίες φυσικού αερίου. Προηγούμενες έρευνες έδειξαν ότι έχουν υψηλότερα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου που με τη σειρά του έχει συνδεθεί με υψηλότερα ποσοστά άσθματος. Η μελέτη χρησιμοποίησε την ίδια μέθοδο με μια άλλη του 2018, η οποία απέδωσε το 12,3% του παιδικού άσθματος στην Αυστραλία σε καύση αερίου. Χρησιμοποίησε μια μετα-ανάλυση του 2013 και 41 μελέτες, για να προσδιορίσει τον κίνδυνο άσθματος για παιδιά σε σπίτια που χρησιμοποιούσαν κουζίνες υγραερίου. Συνδύασε αυτές τις πληροφορίες με δεδομένα απογραφής του 2019 από εννέα πολιτείες των ΗΠΑ. Η περιβαλλοντική δεξαμενή σκέψης «Rocky Mountain Institute» ηγήθηκε της μελέτης, η οποία δημοσιεύθηκε στο

Environmental

Ο επικεφαλής της μελέτης, Talor Gruenwald, επιστήμονας δεδομένων στην ομάδα υπεράσπισης της ηλεκτροκίνησης

περίπου 650.000 παιδιά στις ΗΠΑ υποφέρουν από άσθμα, κάτι που δεν θα συνέβαινε, αν δεν εκτίθεντο σε εστίες υγραερίου. Υποδεικνύοντας έναν συγκρίσιμο κίνδυνο άσθματος από το παθητικό κάπνισμα, είπε ότι «η χρήση αερίου είναι σχεδόν σαν να μένει ένας καπνιστής στο σπίτι». Η American Gas Association επέκρινε τη μελέτη ως στρατευμένη μαθηματική άσκηση που δεν προσθέτει καμία νέα επιστήμη, λέγοντας ότι οι συγγραφείς της «δεν πραγματοποίησαν μετρήσεις ή δοκιμές με βάση τη χρήση της συσκευής στην πραγματική ζωή, τα ποσοστά εκπομπών ή την έκθεση». Τα υποπροϊόντα Το φυσικό αέριο είναι εξαιρετικό για μαγείρεμα, καθώς ανάβει αμέσως και ρυθμίζεται εύκολα. Ωστόσο, η καύση αερίου παράγει μια ποικιλία υποπροϊόντων, μερικά σχετικά καλοήθη και άλλα όχι και τόσο για την ανθρώπινη υγεία. Και αυτό, χωρίς καν να ληφθούν υπόψη οι ευρύτερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία, στις οποίες η καύση ορυκτών καυσίμων, όπως το φυσικό αέριο, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας. Το φυσικό αέριο που παρέχεται σε οικιακές συσκευές, όπως οι σόμπες, είναι σχεδόν όλο μεθάνιο, με ίχνη άλλων υδρογονανθράκων όπως το αιθάνιο και λίγο άζωτο και διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Καίγεται πολύ αποτελεσματικά, όπως μπορείτε να δείτε από τις μπλε φλόγες που δεν καπνίζουν στην κουζίνα σας. Η διαδικασία απελευθερώνει CO2 και νερό, με ίχνη άλλων αερίων. Για κάθε κιλό CO2 που παράγεται από την καύση φυσικού αερίου, απελευθερώνονται, επίσης, 34g μονοξειδίου του άνθρακα, 79g οξειδίων του αζώτου και 6g διοξειδίου του θείου. Αρκετές μελέτες έχουν βρει ότι απελευθερώνεται και φορμαλδεΰδη. Η καύση του αερίου απελευθερώνει, επίσης, μικροσκοπικά σωματίδια αιθάλης, που συχνά αναφέρονται ως PM2,5 (σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρά). Το μαγείρεμα με υγραέριο παράγει διπλάσια PM2,5 από τις ηλεκτρικές εστίες. Το αέριο καίγεται πολύ πιο καθαρά από τον άνθρακα. Η καύση άνθρακα παράγει συνήθως 125 φορές περισσότερο διοξείδιο του θείου από το φυσικό αέριο και περίπου 700 φορές περισσότερα από τα επίπεδα PM2,5. Όμως, ενώ μια συσκευή αερίου είναι πολύ λιγότερο ρυπογόνα από μια φωτιά άνθρακα, ορισμένες από τις εκπομπές μπορούν να συσσωρευτούν στο σπίτι και ενδεχομένως να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία. Ειδικότερα, το διοξείδιο του αζώτου και τα σωματίδια PM2,5 συνδέονται με κακή υγεία. Τα σωματίδια PM2,5 απελευθερώνονται, μεταξύ άλλων, από πυρκαγιές, καυσαέρια ντίζελ και θερμαντήρες ξύλου. Μπαίνουν βαθιά στους πνεύμονες και οι τοξίνες που μεταφέρονται μέσω σωματιδίων διοχετεύονται στην κυκλοφορία του αίματος. Δεν είναι σαφές, εάν οι κουζίνες υγραερίου αποτελούν σημαντική αιτία προβλημάτων υγείας, επειδή τα νοικοκυριά έχουν, επίσης, πολλές άλλες πιθανές πηγές ρύπανσης σε εσωτερικούς χώρους. Πολλά σπίτια χρησιμοποιούν θερμάστρες αερίου, οι οποίες παράγουν παρόμοιες εκπομπές με τις κουζίνες, ενώ υπάρχουν και πολλές άλλες πηγές φορμαλδεΰδης εκτός από την καύση φυσικού αερίου (όπως έπιπλα, κόλλες και χαλιά). Ο επιμερισμός των επιπτώσεων στην υγεία λόγω της καύσης του αερίου είναι, επομένως, περίπλοκος. Καθώς το διοξείδιο του αζώτου και τα σωματίδια PM2,5 έχουν αξιοσημείωτη επίδραση στην αναπνοή, σημαντικό μέρος της έρευνας έχει κατευθυνθεί στο άσθμα. Μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο; Σίγουρα. Ο καλός αερισμός θα μειώσει τα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου και σωματιδίων PM2,5 στο σπίτι σας. Όταν χρησιμοποιούνται οι απορροφητήρες, μπορούν να είναι αποτελεσματικοί. Ακόμα κι αν δεν έχετε απορροφητήρα, η βελτίωση της φυσικής ροής αέρα στο σπίτι, όχι μόνο θα περιορίσει τα προϊόντα της καύσης αερίων που σχετίζονται με το άσθμα, αλλά θα μειώσει και άλλους οικιακούς ρύπους με συνολικά οφέλη για την υγεία. Αν και δεν χρειάζεται να πετάξετε την κουζίνα σας, μπορείτε σίγουρα να κάνετε απλές ενέργειες για να μειώσετε τον κίνδυνο, ιδιαίτερα εάν έχετε παιδιά ή εάν κάποιος στο σπίτι σας είναι ασθματικός. Και όταν έρθει η ώρα να αντικαταστήσετε αυτή την κουζίνα, σκεφτείτε μια συσκευή χωρίς αέριο, καθώς θα έχει λιγότερες επιπτώσεις στην υγεία σας και θα μειώσει επίσης το CO2 u Γ. Παλαιολόγος Οι

υγραερίου συνδέονται με παιδικό άσθμα 19 | περί υγείας |

σύμ

«International Journal of

Research and Public Health».

ανέφερε ότι τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι

κουζίνες

Tα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα δίνουν μια ώθηση στα «καλά» βακτήρια του εντέρου, τα οποία με τη σειρά τους, μεταξύ άλλων, μειώνουν την πιθανότητα εκδήλωσης καρδιακών παθήσεων και διαβήτη.

ια σειρά από οικονομικούς, διατροφικούς, θρησκευτικούς και ιδεολογικούς παράγοντες επηρεάζουν τη διατροφή μας. Το κλειδί, ωστόσο, βρίσκεται στην εύρεση μιας ισορροπίας που φροντίζει τόσο για την υγεία μας όσο και για την υγεία του πλανήτη. Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή είναι μια επιλογή που ικανοποιεί αυτές τις απαιτήσεις. Το ψάρι παίζει σημαντικό ρόλο, παρέχοντας γεύση, αλλά και θρεπτική αξία. Τα λιπαρά ψάρια ορίζονται ως ψάρια με αναλογία λίπους μεγαλύτερη από 5-6% της μυϊκής τους μάζας. Οι σαρδέλες, ο μακρόπτερος τόνος, το σκουμπρί και το σαφρίδιο είναι μερικά από τα πιο γνωστά παραδείγματα. Τα λιπαρά ψάρια ξεχωρίζουν χάρη σε τρία σημαντικά συστατικά: Πολυακόρεστα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία από καρδιαγγειακές παθήσεις κι άλλες ασθένειες. Πεπτίδια –μόρια πρωτεΐνης που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα αμινοξέα– τα οποία έχουν διάφορα οφέλη για την υγεία, όπως η πρόληψη ή η θεραπεία καταστάσεων σχετικών με υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη και παχυσαρκία. Υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες (κυρίως βιταμίνες A, D και E) και άλλα μικροθρεπτικά συστατικά, όπως μαγνήσιο, σελήνιο και ιώδιο. Τα οφέλη αυτού του συνδυασμού θρεπτικών συστατικών έχουν αποδειχθεί από το έργο «GALIAT» (Galician Atlantic Diet), με επικεφαλής το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Santiago de Compostela. Τα αποτελέσματα δείχνουν μείωση του μεταβολικού συνδρόμου –μιας ομάδας καταστάσεων που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και διαβήτη και σχετίζονται με τα βακτήρια του εντέρου. Το μικροβίωμα Η ύπαρξη πολλών διαφορετικών τύπων βακτηρίων στο έντερο έχει οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένου του χαμηλότερου κινδύνου για διαβήτη, παχυσαρκία και φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Επομένως, είναι σημαντικό να αυξήσουμε τον αριθμό και την ποικιλία των καλών βακτηρίων στο έντερό μας. Έμφαση θα πρέπει να δίνεται στην αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών, καθώς τα βακτήρια του εντέρου είναι γνωστό ότι ευδοκιμούν σε άτομα που ακολουθούν μια αντίστοιχη διατροφή. Ωστόσο, υπάρχει και ένας άλλος τρόπος για να ενισχύσουμε τα βακτήρια του εντέρου, να τρώμε δηλαδή περισσότερα ψάρια ή να λαμβάνουμε συμπληρώματα ωμέγα-3. Γνωρίζουμε ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι καλά για την υγεία μας και τα συμπληρώματα με ωμέγα-3 χρησιμοποιούνται συχνά, για να βοηθήσουν άτομα με παθήσεις όπως αρθρίτιδα, καρδιακές παθήσεις και δερματικά προβλήματα. Μπορεί όμως τα ωμέγα-3 να είναι εξίσου ωφέλιμα για τα «καλά» βακτήρια που ζουν στο έντερό μας; Αυτό έχουν προτείνει ορισμένες μελέτες σε ποντίκια. Μια ερευνητική ομάδα, προκειμένου να δώσει απάντηση σε αυτό το ερώτημα ρώτησε 876 μεσήλικες γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τη διατροφή τους και τα συμπληρώματα που λάμβαναν τακτικά. Από αυτές τις πληροφορίες υπολόγισε πόσα ωμέγα-3 λάμβαναν. Οι ερευνητές πήραν δείγμα αίματος από τις συμμετέχουσες και μέτρησαν πόσα ωμέγα-3 είχαν πραγματικά στο αίμα τους. Κάτι τέτοιο, θα παρείχε ακριβέστερα αποτελέσματα από το να ρωτήσουν, απλώς, πόσα ψάρια κατανάλωναν ή πόσα συμπληρώματα. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε και ένα δείγμα κοπράνων, ώστε να μετρηθούν οι τύποι των βακτηρίων και των βιοχημικών ενώσεων στα έντερά τους. Αντιφλεγμονώδεις ουσίες Οι ερευνητές βρήκαν ότι τα άτομα με τα υψηλότερα επίπεδα ωμέγα-3 στο αίμα τους, ανεξάρτητα από το αν έτρωγαν φυτικές ίνες ή όχι, είχαν μεγαλύτερη ποικιλία βακτηρίων στο έντερο. Αυτό από μόνο του υποδεικνύει ένα πιο υγιές έντερο. Αυτοί οι άνθρωποι έφεραν, επίσης, περισσότερα «καλά» βακτήρια στο έντερο –βακτήρια που έχουν βρεθεί από άλλες μελέτες ότι σχετίζονται με χαμηλότερη φλεγμονή και χαμηλότερο κίνδυνο παθήσεων του εντέρου, όπως η κολίτιδα. Αυτά είναι γνωστό ότι παράγουν ουσίες που αποτρέπουν τη φλεγμονή στο παχύ έντερο και ιδιαίτερα ένα λιπαρό, που ονομάζεται βουτυρικό οξύ. Άρα, μπορούν τα ωμέγα-3 να κάνουν τα βακτήρια του εντέρου να παράγουν ουσίες που είναι καλές για την υγεία μας; Για να διερευνήσουν αυτή την ιδέα, οι ερευνητές εξέτασαν τις βιοχημικές ενώσεις που υπήρχαν στα δείγματα κοπράνων. Βρήκαν ενώσεις που συμβάδιζαν με τα ωμέγα-3 στο αίμα των εθελοντριών ή στη διατροφή τους. Αυτές οι τρεις χημικές ενώσεις ήταν ένα ωμέγα-3 λιπαρό, ένα άλλο μόριο που προέρχεται από τη σάρκα του ψαριού και ένα μόριο που ονομάζεται NCG (n-carbamyl glutamate). Το NCG ήταν σε υψηλότερα επίπεδα στα άτομα που είχαν αντιφλεγμονώδη βακτήρια. Σε προηγούμενες μελέτες, η χορήγηση του NCG σε χοίρους ή αρουραίους είχε ως αποτέλεσμα ένα πιο υγιές έντερο, με χαμηλότερη φλεγμονή και μικρότερη βλάβη λόγω ελεύθερων ριζών. Είναι πιθανόν, όταν οι άνθρωποι τρώνε ιχθυέλαια (ψάρια ή συμπληρώματα), τα ωμέγα-3 να δίνουν μια ώθηση στα αντιφλεγμονώδη βακτήρια που παράγουν το βουτυρικό οξύ. Ακόμα, τα ωμέγα-3 βοηθούν τα βακτήρια να παράγουν NCG, το οποίο με τη σειρά του έχει οφέλη για το έντερο –τα οφέλη αυτά έχουν παρατηρηθεί σε ζώα. u 20 | περί υγείας | Αλέξανδρος Κοταχέας Η κατανάλωση ψαριών βελτιώνει το μικροβίωμα του εντέρου

δόντια

Ακολουθούν ορι-

ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας για να καταλάβετε εάν διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο:

1) Η οδοντόκρεμα που χρησιμοποιείτε είναι χωρίς φθόριο;

2) Τσιμπολογάτε πολύ, συμπεριλαμβανομένων των γλυκών;

3) Αποφεύγετε

21 | περί υγείας | Η ασθένεια των ούλων είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση που συνδέεται με πολλές χρόνιες παθήσεις μέσω της επιδείνωσης των φλεγμονωδών αντιδράσεων σε άλλα όργανα και συστήματα του σώματος, ενώ μπορεί να συμβάλει και σε καρδιακές και νεφρικές παθήσεις –έχει συνδεθεί ακόμα και με την άνοια. Οι συνέπειες ενός ανθυγιεινού στόματος εκτείνονται και στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ενός ατόμου. Για παράδειγμα, όσοι έχουν κακή αισθητική λόγω στραβών, σπασμένων ή λεκιασμένων δοντιών είναι πιο πιθανό να στιγματιστούν και να κατηγορηθούν για την οδοντική τους εμφάνιση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ενδέχεται να έχουν λιγότερες ευκαιρίες για απασχόληση. Παρατηρήσεις όπως αυτές φέρνουν στο νου τον Γάλλο φυσιοδίφη του 19ου αιώνα και πατέρα της παλαιοντολογίας, Ζωρζ Κουβιέ, ο οποίος είπε: «Δείξε μου τα δόντια σου και θα σου πω ποιος είσαι». Η πρώτη φάση της νόσου των ούλων ονομάζεται ουλίτιδα. Συμβαίνει όταν τα ούλα φλεγμαίνουν ως απόκριση στη συσσώρευση βακτηριακής πλάκας στην επιφάνεια των δοντιών. Η ουλίτιδα είναι γενικά αναστρέψιμη. Εάν όμως αφεθεί χωρίς θεραπεία, σχηματίζονται «υποουλικοί θύλακες» μεταξύ του δοντιού και των ούλων, οι οποίοι γεμίζουν με βακτήρια. Αυτοί οι θύλακες δείχνουν ότι η ουλίτιδα έχει μετατραπεί σε περιοδοντίτιδα. Σε αυτό το στάδιο, είναι σχεδόν αδύνατο να εξαλειφθούν τα βακτήρια, αν και η οδοντιατρική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της ανάπτυξής τους. Οι κίνδυνοι της ουλίτιδας αυξάνονται σημαντικά σε άτομα με κακή στοματική υγιεινή. Ακόμα, παράγοντες όπως το κάπνισμα, η φαρμακευτική αγωγή, η γενετική, η διατροφή και η εγκυμοσύνη μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της πάθησης. Τα περισσότερα βακτήρια ζουν στο σώμα μας χωρίς να προκαλούν προβλήματα. Ωστόσο, ορισμένα βακτήρια στην οδοντική πλάκα, όταν αυξάνονται σε αριθμό, μπορεί να οδηγήσουν σε τερηδόνα (τρύπες στα δόντια) ή ασθένεια των ούλων. Ένας οδοντικός καθαρισμός θα περιορίσει την πιθανότητα εμφάνισης τερηδόνας ή ασθένειας των ούλων, μειώνοντας σημαντικά την ποσότητα της πλάκας στο στόμα σας. Πόσο τακτικά πρέπει να ελέγχετε τα δόντια σας; Ενώ όλοι κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε μόνοι μας, ο επαγγελματικός καθαρισμός των δοντιών αφαιρεί την πλάκα, την απαλή κιτρινωπή συσσώρευση και την πέτρα (πλάκα που έχει σκληρύνει), την οποία εμείς δεν μπορούμε να φτάσουμε. Αυτή η συσσώρευση αποτελείται από δισεκατομμύρια βακτήρια διαφορετικών τύπων που ζουν και αναπαράγονται στο στόμα μας –τρέφονται από τις δικές μας τροφές. Πόσο συχνά λοιπόν; Η απάντηση είναι «εξαρτάται». Συχνά τα ιδιωτικά προγράμματα ασφάλισης υγείας καλύπτουν οδοντιατρικό έλεγχο και καθαρισμό μία φορά κάθε έξι μήνες. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν οδοντική τερηδόνα ή ασθένεια των ούλων και αυτή η ομάδα θα πρέπει να καθαρίζει

τα

πιο συχνά.

σμένες

το νήμα; 4) Βουρτσίζετε τα δόντια σας λιγότερο από δύο φορές την ημέρα; 5) Χρειάζεστε νέα σφραγίσματα κάθε φορά που επισκέπτεστε τον οδοντίατρο;

Ο οδοντίατρός σας «παρακολουθεί» πολλές πρώιμες κοιλότητες; 7) Πρέπει να φοράτε μια συσκευή στο στόμα σας όπως οδοντοστοιχία ή σιδεράκια; 8) Πάσχετε από χρόνια πάθηση υγείας όπως ο διαβήτης; 9) Υποφέρετε από ξηροστομία; Εάν απαντήσατε «ναι» στις περισσότερες από αυτές τις ερωτήσεις, είναι πιθανό να χρειάζεται να επισκέπτεστε τον οδοντίατρό σας τουλάχιστον κάθε έξι μήνες, αν όχι πιο συχνά. Εκτός από την αφαίρεση της πλάκας, τα άτομα που είναι επιρρεπή σε τερηδόνα επωφελούνται από τη θεραπεία με φθόριο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η επαγγελματική θεραπεία με φθόριο κάθε έξι μήνες μπορεί να οδηγήσει σε 30% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας, ανάγκης για σφραγίσματα ή αφαίρεσης δοντιών. Μερικά άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις ή διαβήτη, θα πρέπει να επισκέπτονται τον οδοντίατρό τους πιο συχνά, επειδή είναι πιο επιρρεπή σε ασθένειες των ούλων. Άτομα που λαμβάνουν αραιωτικά αίματος και άλλα φάρμακα, όπως χάπια και εγχύσεις για την οστεοπόρωση, μπορεί να χρειαστεί να επισκέπτονται τον οδοντίατρο πιο τακτικά. Αυτά τα φάρμακα μπορούν να περιπλέξουν τη διαδικασία μιας εξαγωγής ή άλλης οδοντιατρικής εργασίας, επομένως οι τακτικοί έλεγχοι και οι καθαρισμοί είναι καλύτεροι για να βοηθήσουν στην ανίχνευση προβλημάτων, προτού αυτά γίνουν σοβαρά. Τα άτομα με αιμορραγία ούλων θα πρέπει, επίσης, να ελέγχονται πιο συχνά. Αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν έχετε διαγνωστεί με προχωρημένη ουλίτιδα, γνωστή ως περιοδοντίτιδα. Καθώς μαθαίνουμε περισσότερα για τον αντίκτυπο της οδοντιατρικής θεραπείας στη διαχείριση των χρόνιων ασθενειών, γνωρίζουμε ότι η διευκόλυνση της πρόσβασης στην οδοντιατρική περίθαλψη μπορεί να έχει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα σε πολλά μέτωπα. Εκτός από την εξοικονόμηση κόστους για τα άτομα και το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, θα ενίσχυε και τη στοματική υγεία του πληθυσμού και θα βοηθούσε στη διαχείριση ορισμένων χρόνιων ασθενειών, όπως ο διαβήτης u Λήδα Κ. Πόσο συχνά πρέπει να πηγαίνουμε στον οδοντίατρο; Μερικά άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις ή διαβήτη, θα πρέπει να επισκέπτονται τον οδοντίατρό τους πιο συχνά.

Oπροστά-

και μαστού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει πως στις ανεπτυγμένες χώρες υπολογίζονται 3 εκατομμύρια περιστατικά καρκίνου δέρματος

κάθε χρόνο, από τα οποία τα 300.000

είναι κακοήθη μελανώματα. Όλοι οι

δερματικοί καρκίνοι σχετίζονται με την υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία

Η εκστρατεία «ΔΕΡΜΑΪΟΣ» διεξάγεται όλο τον Μάιο, που αποτελεί μήνα πρόληψης και ενημέρωσης.

δερματικός καρκίνος αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου στον άνθρωπο. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο έχουμε μεγαλύτερο αριθμό περιστατικών, συγκριτικά με το άθροισμα νέων περιστατικών που αφορούν καρκίνους εντέρου,

τη, πνεύμονα

επηρεάζει

με κληρονομική προδιάθεση, κινητοποιώντας

βάθος χρόνου τα κύτταρα της επιδερμίδας να εκτραπούν και να δημιουργήσουν καρκίνο, σύμφωνα με τους ειδικούς. Τα παραπάνω ανέφερε ο πρόεδρος της ΕΔΑΕ (Ελληνικής Δερματολογικής και

Εταιρείας), Ιωάννης Μπάρκης παρουσιάζοντας την εκστρατεία «ΔΕΡΜΑΪΟΣ», που διεξάγεται όλο τον Μάιο, ο οποίος θεσπίστηκε το 2022 ως μήνας πρόληψης και ενημέρωσης για τον καρκίνο του δέρματος. Ο πρόεδρος της ΕΔΑΕ, έδωσε έμφαση στην ενημέρωση του κοινού για τον κίνδυνο από την ηλιακή έκθεση, τονίζοντας ότι «τα πολλαπλά ηλιακά εγκαύματα σε νεαρές ηλικίες αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα δημιουργίας δερματικού καρκίνου σε μεγαλύτερες ηλικίες». Όπως ανέφερε, το μήνυμα της ΕΔΑΕ είναι να εντάξουν όλοι τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο με εξέταση σπίλων και λοιπών αλλοιώσεων από δερματολόγο, γιατί ο δερματικός καρκίνος, όταν διαγιγνώσκεται έγκαιρα, πολύ σπάνια θα δημιουργήσει προβλήματα. Η εκστρατεία της ΕΔΑΕ, που διεξάγεται όλο τον Μάιο, έχει την αρωγή και στήριξη του Υπουργείου Υγείας και στοχεύει να ενημερώσει και να εκπαιδεύσει όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες για τη σημασία της πρόληψης και ειδικότερα της ετήσιας επίσκεψης στον δερματολόγο για έλεγχο σπίλων ή άλλων σημαδιών. Το μελάνωμα αποτελεί μία από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου, σήμερα όμως, εφόσον ανιχνευθεί έγκαιρα, μπορεί να θεραπευθεί. Επίσημη πρέσβειρα της εκστρατείας «ΔΕΡΜΑΪΟΣ 2024» είναι η Αντιγόνη Ντρισμπιώτη, χρυσή πρωταθλήτρια Ευρώπης και χάλκινη παγκόσμια πρωταθλήτρια στο βάδην. Η φετινή εκστρατεία έχει πολλές παράλληλες ενέργειες σε όλη την επικράτεια. Συγκεκριμένα, τη Δευτέρα 20 Μαΐου θα γίνουν δύο δράσεις ενημέρωσης για την πρόληψη κατά του καρκίνου του δέρματος και δωρεάν εξέτασης ατόμων από δερματολόγους, στην Αθήνα, στην πλατεία Κοραή, υπό την αιγίδα του δήμου Αθηναίων, της περιφέρειας Αττικής και του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, 10:00-14:00 και στη Θεσσαλονίκη, στην πλατεία Αριστοτέλους, υπό την αιγίδα του δήμου Θεσσαλονίκης και της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, 12:00-16:00. Οι εν λόγω δράσεις θα φτάσουν σε πόλεις της ελληνικής περιφέρειας μέσα από δερματολογικές κλινικές νοσοκομείων και ιατρικούς συλλόγους και τέλος σε απομακρυσμένα, ακριτικά νησιά σε συνεργασία με τον Όμιλο Εθελοντών κατά του Καρκίνου «ΑγκαλιάΖΩ και με τη ΜΚΟ Ομάδα Αιγαίου κατά τη διάρκεια του 30 ου Διάπλου. Στις παραπάνω δράσεις θα διανέμεται ενημερωτικό έντυπο για τη σημασία της πρόληψης κατά του καρκίνου του δέρματος και το χαρακτηριστικό πορτοκαλί βραχιόλι της εκστρατείας. Τη φετινή «ΔΕΡΜΑΪΟΣ» αγκάλιασαν και υποστηρίζουν πολλές ομάδες, όπως η ΑΕΚ, ο ΠΑΟ, ο ΠΑΟΚ και άλλα αθλητικά σωματεία και αθλητικές διοργανώσεις, όπως η Super League, η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (ΕΠΟ), η Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης (ΕΟΚ) και η Ομοσπονδία Σωματείων Ελλήνων Καλαθοσφαιριστών με Αμαξίδιο (ΟΣΕΚΑ). u ΕΔΑΕ: Όλοι οι δερματικοί καρκίνοι σχετίζονται με την υπεριώδη ακτινοβολία 23 | περί υγείας |

άτομα ανοιχτόχρωμα και

σε

Αφροδισιολογικής

Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) συνιστά να λαμβάνετε προληπτικά μέτρα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης από τον ιό, του οποίου την επανεμφάνιση αναμένεται να ευνοήσουν οι ήπιες θερμοκρασίες του φετινού χειμώνα.

ρούσματα της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, σε ετήσια βάση, συνήθως κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Από το 2010 και μετά, εμφανίζονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο και στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, θεωρείται πιθανή και αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών, κατά την τρέχουσα περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών (όπως και σε κάθε περίοδο μετάδοσης). Μάλιστα, φέτος, εξαιτίας των ήπιων θερμοκρασιών του χειμώνα εκτιμώνται ως ευνοϊκές οι συνθήκες για την πρώιμη έναρξη της περιόδου υψηλής εποχικής δραστηριότητας των κουνουπιών και για την καταγραφή αυξημένων πληθυσμών κουνουπιών και έντονης κυκλοφορίας του ιού. Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη, κυρίως, άγριων πτηνών). Οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια ή σε άλλους ανθρώπους (με άμεση επαφή). Η πλειονότητα των ατόμων που μολύνεται από τον ιό δεν αρρωσταίνει καθόλου ή παρουσιάζει μόνο ήπια νόσο, ενώ πολύ λίγα άτομα (<1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα). Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) και άτομα με ανοσοκαταστολή/χρόνια υποκείμενα νοσήματα κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά. Καθώς η επιδημιολογία του ιού είναι σύνθετη και καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, οι περιοχές κυκλοφορίας και εμφάνισης κρουσμάτων δεν μπορούν να προβλεφθούν με ασφάλεια. Ως εκ τούτου, o ΕΟΔΥ συνιστά να τηρείτε τα ατομικά μέτρα προστασίας, σε όλη την επικράτεια, καθ’όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών: n Χρησιμοποιείτε εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά σώματος και χώρου (σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης), σήτες, κουνουπιέρες, κλιματιστικά/ανεμιστήρες, κατάλληλα (μακριά) ρούχα. n Μην αφήνετε στάσιμα νερά πουθενά (έτσι, βοηθάτε ουσιαστικά στον περιορισμό των εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών στους ιδιωτικούς χώρους). Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, άτομα με ανοσοκαταστολή και άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα πρέπει να τηρούν τα μέτρα αυτά με ιδιαίτερη συνέπεια, καθώς κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά. Σε κάθε περίοδο μετάδοσης, και με στόχο την έγκαιρη εφαρμογή στοχευμένων μέτρων απόκρισης και πρόληψης, ο ΕΟΔΥ διενεργεί ενισχυμένη επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου, ενημερώνει τους επαγγελματίες υγείας, διερευνά άμεσα τα περιστατικά και βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία με τις αρμόδιες εθνικές αρχές και τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης. Μάλιστα, το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ, προχώρησε στην εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου, με σκοπό την προτυποποιημένη εφαρμογή δράσεων για τη διαχείριση και μείωση του κινδύνου μετάδοσης του ιού, βάσει εκτίμησης κινδύνου. Περισσότερες πληροφορίες για τον ιό του Δυτικού Νείλου και τα μέτρα προστασίας από τα κουνούπια μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ ( https://eody.gov.gr/disease/ios-toy-dytikoyneiloy/). Ακόμα, μπορείτε να ενημερώνεστε για τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα (αριθμό κρουσμάτων σε επίπεδο δήμου) από τις επικαιροποιημένες εβδομαδιαίες εκθέσεις επιτήρησης της λοίμωξης, που θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ σε εβδομαδιαία βάση. Στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης και πρόληψης της μετάδοσης νοσημάτων που μεταδίδονται με κουνούπια, ο ΕΟΔΥ –σε συνεργασία με πολλούς φορείς– διενεργεί, συμμετέχει ή/και συντονίζει, τα τελευταία έτη, πρόγραμμα ενεργητικής εντομολογικής επιτήρησης σε εθνικό επίπεδο. Η εντομολογική επιτήρηση αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εκτίμηση του κινδύνου μετάδοσης αυτών των νοσημάτων και την έγκαιρη εφαρμογή δράσεων πρόληψης. Στοχεύει, ως ένα σύστημα έγκαιρης ειδοποίησης για την πρόληψη της νόσου, στην καταγραφή των ειδών κουνουπιών που κυκλοφορούν στη χώρα μας, την ανίχνευση κυκλοφορίας του ιού του Δυτικού Νείλου στα κουνούπια, καθώς και στον έγκαιρο εντοπισμό πιθανών νέων ειδών κουνουπιών με υγειονομική σημασία. Για την περίοδο 2024, ο ΕΟΔΥ έχοντας μεριμνήσει για την αύξηση του διαθέσιμου προϋπολογισμού, έχει οργανώσει και θα υλοποιήσει διευρυμένο πρόγραμμα ενισχυμένης εντομολογικής επιτήρησης, μέσω της ανάπτυξης ενός δικτύου συνεργασίας με φορείς του δημοσίου/ευρύτερου δημοσίου τομέα, με επέκταση του δικτύου παγίδων σύλληψης κουνουπιών, με τυποποιημένη μεθοδολογία και αντιπροσωπευτική γεωγραφική κατανομή. Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί –υπό τον συντονισμό του ΕΟΔΥ– σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, τον Οργανισμό ΕΛΓΟ Δήμητρα, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και το Πανεπιστήμιο Πατρών. Τα εντομολογικά δεδομένα που θα παράγονται θα είναι άμεσα διαθέσιμα στις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση των κουνουπιών, για τη στοχευμένη και έγκαιρη εφαρμογή μέτρων ελέγχου σε τοπικό επίπεδο. u 24 | περί υγείας | Προφυλαχθείτε

τα κουνούπια και τον ιό του Δυτικού Νείλου

από

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα συμπτώματα και τις πιθανές παρενέργειες από τη θεραπεία με στεροειδή.

συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ) είναι μια πάθηση που παρουσιάζει δυσκολία στη διάγνωση. Ο λόγος; Το γεγονός ότι τα συμπτώματά του είναι παρόμοια με άλλων παθήσεων. Ωστόσο, μια χαρακτηριστική ένδειξη είναι το εξάνθημα στο πρόσωπο, που μοιάζει με φτερά πεταλούδας. Άλλα συμπτώματα είναι δυσκολία στην αναπνοή, επίμονος πόνος στο στήθος, πόνος στις αρθρώσεις, πρήξιμο και δυσκαμψία, πυρετός και κούραση, τα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών γίνονται μπλε όταν εκτίθενται στο κρύο, πονοκέφαλοι, σύγχυση και κάποια απώλεια μνήμης. Πρόσφατη, παγκόσμια έρευνα που διεξήχθη από τη «World Lupus Federation» , ανέφερε ότι το 91% των ερωτηθέντων λάμβαναν ή είχαν λάβει από του στόματος στεροειδή για τη θεραπεία του λύκου. Πάνω από 7.700 άτομα που ζουν με λύκο από περισσότερες από 100 χώρες, συμμετείχαν στην έρευνα. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων (75%) χρησιμοποιεί στεροειδή για περισσότερο από έναν χρόνο και το 27% τα χρησιμοποιεί για πάνω από μια δεκαετία. Επιπλέον, το 43% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι λάμβανε πάνω από τις συνιστώμενες δόσεις συντήρησης (5-7,5mg) στεροειδών ως την τυπική καθημερινή τους δόση και το 58% ανέφερε ότι λάμβανε μέγιστες δόσεις 30mg ή και υψηλότερες. Ένας συντριπτικός αριθμός ερωτηθέντων στην έρευνα (96%) ανέφερε ότι ανησυχεί για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της χρήσης στεροειδών. Τα ευρήματα της έρευνας τόνισαν, επίσης, τη σημαντική επιβάρυνση από τις παρενέργειες που βιώνουν οι ασθενείς με λύκο, οι οποίοι χρησιμοποιούν στεροειδή. Οι 6 στους 10 ερωτηθέντες ανέφεραν ότι εμφάνισαν τουλάχιστον μία σημαντική παρενέργεια, όπως διαβήτη, καρδιακές παθήσεις, ανεπάρκεια οργάνων, οστεοπόρωση ή διαταραχή της όρασης. Αυτό το ποσοστό αυξήθηκε στο 70% μεταξύ εκείνων που έπαιρναν στεροειδή για περισσότερα από πέντε χρόνια. Επιπλέον, το 95% των ερωτηθέντων που ανέφερε χρήση στεροειδών, δήλωσε επίσης ότι παρουσίασε τουλάχιστον μία παρενέργεια, με κατά μέσο όρο έξι ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν ανά άτομο από μια λίστα με 19 πιθανές επιδράσεις. Μερικές από τις πιο εμφανείς ήταν η αύξηση βάρους (77%), οι εναλλαγές της διάθεσης (54%), οι αλλαγές εμφάνισης (53%) και η αϋπνία (52%). Η πρώτη διάγνωση της νόσου χρονολογείται από τον Μεσαίωνα, ενώ πήρε το όνομα «λύκος», εξαιτίας των δερματικών αλλοιώσεων που μοιάζουν με το δάγκωμά του. Υπάρχουν δύο βασικές μορφές, ο δερματικός που περιορίζεται στην πρόκληση εξανθημάτων στο δέρμα και ο συστηματικός ερυθηματώδης που προσβάλλει δέρμα και αρθρώσεις, ενώ συχνά επηρεάζει και εσωτερικά όργανα (νεφρός, καρδιά κ.α). Έπονται ο φαρμακευτικός, που προκαλείται από τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, και ο νεογνικός που εμφανίζεται σε νεογέννητα των οποίων οι μητέρες πάσχουν από λύκο ή κάποιο άλλο αυτοάνοσο νόσημα. u Τι είναι ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος; 25 | περί υγείας | Διπλό όφελος για τον ασθενή φαίνεται να έχει η βασική ουσία του φαρμάκου σύμφωνα με μελέτες ερευνητών. E πιπλέον οφέλη ανεξαρτήτως του βάρους που χάνει ο ασθενής όσο το λαμβάνει φαίνεται να έχει η βασική ουσία του ενέσιμου φαρμάκου κατά της παχυσαρκίας, Wegovy. Συγκεκριμένα, όπως διαπίστωσε μελέτη ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου UCL μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος, καρδιακής ανεπάρκειας και εγκεφαλικού. Η μελέτη δείχνει, επίσης, ότι οι λήπτες του φαρμάκου διατηρούν τη σημαντική απώλεια βάρους επί τουλάχιστον τέσσερα χρόνια, με λιγότερες σοβαρές παρενέργειες, σε σύγκριση με όσους έλαβαν κατά την έρευνα εικονικό φάρμακο. Ύστερα από τέσσερα χρόνια, οι παχύσαρκοι ασθενείς έχασαν κατά μέσο όρο 10,2% από το αρχικό τους βάρος και 7,7 εκατοστά από την περιφέρειά τους. Όσον αφορά στα οφέλη για την καρδιακή υγεία, διαπιστώθηκαν τόσο σε ασθενείς με ήπια παχυσαρκία όσο και σε αυτούς που έχασαν μόνο λίγο βάρος. Ερευνητές και γιατροί που μελέτησαν τα αποτέλεσμα της έρευνας ανέφεραν ότι το φάρμακο δείχνει να έχει οφέλη πέρα από την απώλεια βάρους, καθώς και ότι το βρετανικό σύστημα δημόσιας υγείας, NHS, θα πρέπει να εξετάσει την επιμήκυνση του χρόνου διάθεσης του φαρμάκου σε παχύσαρκους ασθενείς πέρα από τη διετία που ισχύει σήμερα. Το Wegovy, όπως και αλλά πολυδιαφημισμένα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας, βασίζεται στην ουσία σεμαγλουτίδη, η οποία κάνει τον οργανισμό να αισθάνεται πως δεν πεινάει, μειώνοντας έτσι τις θερμίδες που καταναλώνονται. Η έρευνα ήταν η μεγαλύτερη στον τομέα, με 17.604 ασθενείς από 41 χώρες να παρακολουθούνται επί πέντε χρόνια. Όλοι τους ήταν παχύσαρκοι ή υπέρβαροι, κανένας δεν έπασχε από διαβήτη, αλλά όλοι είχαν υποστεί έμφραγμα, εγκεφαλικό ή κάποια σοβαρή αρτηριακή πάθηση. u Φάρμακο κατά της παχυσαρκίας μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού

Caudalie Soleil Des Vignes

26 | περί υγείας | Το φαρμακείο της γειτονιάς Μάης ο μήνας που συνδέεται με τη νεότητα, τη ζωή, την αναγέννηση και την αγάπη. Μήνας γεμάτος γιορτές, μύθους και δεισιδαιμονίες, όπως: «Για να διατηρήσετε τη νεανική σας εμφάνιση και να βελτιώσετε την ομορφιά σας, πλύνετε το πρόσωπό σας με τη δροσιά που μαζεύετε το πρωί από τα λουλούδια της πρώτης Μαΐου». Αν και αγαπάμε τις λαϊκές δοξασίες σάς αντιπροτείνουμε μια σειρά προϊόντων που θα σας χαρίσουν υγεία, ομορφιά και αυτοπεποίθηση. Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου Βήμα 2ο Capital Soleil UV-Age Daily Αντιηλιακό προσώπου κατά της φωτογήρανσης Προλαμβάνει και διορθώνει τα σημάδια φωτογήρανσης, έχοντας συνάμα εξαιρετικά λεπτόρρευστη υφή.

Ενυδατικό λάδι σώματος 100ml Το Soleil des Vignes Oil Elixir είναι ένα λάδι θρεπτικό για το σώμα. Εμπλουτισμένο με αργκάν, καριτέ, σπόρους σταφυλιού και αμυγδαλέλαιο, βελτιώνει την ελαστικότητα του δέρματος και δίνει μια όμορφη στιγμιαία λάμψη. Απολαύστε ένα αεράκι από το εμβληματικό καλοκαιρινό άρωμα του Soleil des Vignes με νότες καρύδας, άνθη πορτοκαλιάς και γιασεμί... Μια υπενθύμιση καλοκαιριού όλον τον χρόνο! Βήμα 1o Liftactiv Specialist B3 Serum Διορθώνει τις καφέ κηλίδες, μειώνει τις ρυτίδες και εξισορροπεί τον τόνο του δέρματος. Τα εργαστήρια Vichy δημιούργησαν έναν ορό με υποαλλεργική σύνθεση που περιέχει ιαματικό ηφαιστειακό νερό Vichy για ενδυνάμωση και υψηλής συγκέντρωσης συστατικά: 5% νιασιναμίδη, γλυκολικό οξύ, βιταμίνη Cg και βιοπεπτίδια κολλαγόνου για μείωση της εμφάνισης καφέ κηλίδων, δυσχρωμιών και ρυτίδων. Κατάλληλο για όλους τους φωτότυπους. Ένα ολοκληρωμένο πρωτόκολλο για ρυτίδες και κηλίδες σε 3 βήματα Βήμα 3ο Vichy Liftactiv B3 Κρέμα νύχτας κατά των κηλίδων 50ml Ανακαλύψτε τη νέα Liftactiv B3 κρέμα νύχτας κατά των κηλίδων! Εμπλουτισμένη με δύο ισχυρά δερματολογικά συστατικά που συνιστούν οι δερματολόγοι για την καταπολέμηση των κηλίδων: νιασιναμίδη για να μειώσει τις κηλίδες και να προσφέρει λάμψη και καθαρή ρετινόλη για να ενισχύσει την κυτταρική ανανέωση και να μειώσει τις ρυτίδες. Τη νύχτα, όταν η κυτταρική ανανέωση της επιδερμίδας είναι στην αιχμή της, είναι η ιδανική στιγμή για να καταπολεμήσουμε τις κηλίδες. Υποαλλεργική και δερματολογικά ελεγμένη με ανάλαφρη υφή που απορροφάται άμεσα, μπορεί να μειώσει τις κηλίδες έως και 45%!

CranFix Cranberry 60 caps

Το

L’Erbolario Gelsomino Indiano Bagnoschiuma

27 | περί υγείας | Δενδρολίβανο Λοσιόν μαλλιών 100ml Χαρίζει πιο δυνατά και υγιή μαλλιά, μειώνοντας την τριχόπτωση. Αποδεδειγμένα αποτελεσματική, με φυσικά εκχυλίσματα, αντιμετωπίζει τις αιτίες που προκαλούν τριχόπτωση, ενισχύοντας την ανάπτυξη και τον όγκο των τριχών, με φυσικό τρόπο. Περιέχει φυσικά εκχυλίσματα από αμάραντο, χρένο και έλαιο δεντρολίβανου, μα όχι ισχυρές χημικές ουσίες. Ακούγεται σαν συνταγή από τα παλιά, όμως η τονωτική λοσιόν δεντρολίβανο για την τριχόπτωση έχει δείξει τις ευεργετικές της ιδιότητες από το 1921. Δοκιμασμένη και δραστική, χάρη στα δομικά συστατικά που διατηρούν την υγεία του δέρματος, μεταφέρει θρεπτικά στοιχεία στις ρί ζες των τριχών και τις κάνει πιο δυνατές. Δυναμώνει το τριχωτό, προσφέρει τόνωση στο δέρμα και θρέφει τις ρίζες των μαλλιών, περιορίζοντας την τριχόπτωση. Με τονωτικό άρωμα δεντρολίβανου, π ου ταιριάζει σε άντρες και γυναίκες, είναι δερματολογικά ελεγμένη και πιστοποιημένη ως φυσικό καλλυντικό. Korres body butter 200ml Συσφιγκτικό & αντιρυτιδικό με γιαούρτι και μούρα Στα ίχνη των best-selling προϊόντων Korres με γιαούρτι, το λαχταριστά body butt er για απόλυτα ενυδατωμένο και ελαστικό δέρμα κλ είνει στο βάζο του τη δροσιά του γιαουρτιού και τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες από φύκια των ωκεανών. Το body butter έχει συσφιγκτική και αντιρυτιδική δράση, ε νισχύει την ελαστικότητα του δέρματος, φροντίζοντας για τη βελούδινη υφή και τη νεανική όψη του. Η πλούσια κρεμώδης υφή λιώνει στο δέρμα και απορροφάται τέλεια, ενώ ή θρεπτική σύνθεση, πλούσια σε φυτικά έλαια και βούτυρα, προσφέρει την πιο έντονη αίσθηση απαλότητας και ενυδάτωσης!

Αφρόλουτρο (ινδικό γιασεμί) 250ml Στη γλώσσα των λουλουδιών, το γιασεμί είναι σύμβολο της ένωσης. Πράγματι, από το πάντρεμα του γιασεμιού με ιδιότητες τονωτικές, με τις ενυδατικές της μολόχας και του σαρακίνικου σιταριού, γεννήθηκε αυτό το υπέροχο αφρόλουτρο. Λευκό, καθάριο αλλά και ερωτικό και καθηλωτικό, όπως ακριβώς το γιασεμί.

CranFix είναι ένας μοναδικός συνδυασμός εκχυλίσματος cranberry με βιταμίνη C, σελήνιο και ψευδάργυρο, σχεδιασμένος ώστε να συνεισφέρει στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος ατόμων που υποφέρουν από υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις. Οι ουρολοιμώξεις (UTIs) περιλαμβάνονται μεταξύ των συνηθέστερων βακτηριακών λοιμώξεων. Για τις περισσότερες από αυτές, υπεύθυνος είναι ένας μικροοργανισμός, το βακτήριο Εscherichia coli (E.coli), το οποίο αποικίζει το παχύ έντερο και προκαλεί το 80% των ουρολοιμώξεων στους ενήλικες. Το E.coli διαθέτει τη μοναδική ικανότητα να προσκολλάται στα κύτταρα των τοιχωμάτων της ουρήθρας και να προκαλεί επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις, καθώς αντιστέκεται στους φυσικούς μηχανισμούς που διαθέτει το σώμα για να το απομακρύνει μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά. Οι παραπάνω μηχανισμοί προσαρμογής καταπονούν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. To CranFix, χάρη στο πλούσιο σε προανθοκυανιδίνες (PACs) εκχύλισμα cranberry του, αναστέλλει την ικανότητα των βακτηρίων E.coli να προσκολλώνται στο ουροποιητικό επιθήλιο. Η βιταμίνη C, το σελήνιο και ο ψευδάργυρος βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού.

ΒΙΒΛΙΟ 28 | περί υγείας | A νακαλύψτε τα πρωτοποριακά στοιχεία που συνδέουν πολλές χρόνιες ασθένειες με μία κοινή αιτία, την αντίσταση στην ινσουλίνη, καθώς και ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα αντιμετώπισής τους. Είμαστε άρρωστοι. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αντιμετωπίζουμε ασθένειες που κατά το παρελθόν ήταν σπάνιες. Εκατομμύρια άνθρωποι διαγιγνώσκονται ετησίως με καρκίνο, νόσο Αλτσχάιμερ και διαβήτη τύπου 2. Πολλοί περισσότεροι πάσχουν από υπέρταση, παχυσαρκία, λιπώδες ήπαρ, άνοια, χαμηλή τεστοστερόνη, ανωμαλίες της εμμήνου ρύσεως, υπογονιμότητα. Αντιμετωπίζουμε τα συμπτώματα αυτών των ασθενειών, χωρίς ωστόσο να συνειδητοποιούμε ότι όλες αυτές οι παθήσεις έχουν κάτι κοινό. Καθεμία από αυτές προκαλείται ή επιδεινώνεται από μια κατάσταση που είναι γνωστή ως αντίσταση στην ινσουλίνη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι η πιο κοινή διαταραχή της υγείας, παγκοσμίως, και επηρεάζει περισσότερους ανθρώπους, ενήλικες και παιδιά, κάθε χρόνο σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη ασθένεια. Σε αυτό το βιβλίο ο Benjamin Bikman διερευνά τους λόγους, για τους οποίους η ινσουλίνη διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην υγεία μας, παραθέτει τις συνέπειες της αύξησής της και προτείνει τρόπους για να την αντιμετωπίσουμε. Μας εφοδιάζει με τις απαραίτητες γνώσεις που προέρχονται από τεκμηριωμένες επιστημονικές έρευνες και μας καθοδηγεί λεπτομερώς στα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε, προκειμένου να αποτρέψουμε ή ακόμα και να αντιστρέψουμε την αντίσταση στην ινσουλίνη, μέσω απλών αλλαγών στον τρόπο ζωής, αποφεύγοντας κάθε φαρμακευτική αγωγή. Το βιβλίο απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη που ενδιαφέρεται να απαλλαγεί από το περιττό σωματικό λίπος, να αποτρέψει τις καρδιακές παθήσεις, να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και να βελτιστοποιήσει τις εγκεφαλικές λειτουργίες του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου). u Από το μεταβολικό σύνδρομο στην κυτταρίτιδα Ας μιλήσουμε για το σεξ Γιατί αρρωσταίνουμε H κυτταρίτιδα είναι μία από τις πιο κοινές διαταραχές του δέρματος και του υποδορίου, που ταλαιπωρεί εκατομμύρια γυναίκες. Γνωστή από το 1920, η κυτταρίτιδα περιγράφηκε για πρώτη φορά από τους Alquin και Pavot και αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν «διάμεσο οίδημα που σχετίζεται με αύξηση της περιεκτικότητας σε λίπος». Έκτοτε έχουν παρουσιαστεί πολλές άλλες ερμηνείες, άλλες που πλησιάζουν την παθοφυσιολογία της και άλλες που, παρά τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει, επιμένουν σε απλουστευτικές θεωρίες, τις οποίες δεν αξίζει καν να σχολιάσουμε και με τις οποίες φυσικά διαφωνούμε. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης). E κατομμύρια νέοι άνθρωποι έχουν ανατρέξει στο «Ας μιλήσουμε για το σεξ», βρίσκοντας αξιόπιστες και κατανοητές απαντήσεις για ζητήματα όπως η εφηβεία, το σεξ, η σεξουαλική υγεία, η αναπαραγωγή, η αντισύλληψη, η εγκυμοσύνη, η γέννηση, οι οικογένειες, οι ΛΟΑΤ, το διαδίκτυο, η σεξουαλική κακοποίηση, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένου του HIV/AIDS. Επικαιροποιημένο, με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες, για να διασφαλίσουμε ότι οι νέοι διαθέτουν όλες τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε να παραμένουν υγιείς και ασφαλείς καθώς διανύουν τα διάφορα στάδια της εφηβείας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου). Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου