Περί Υγείας 12 by Techpress

COVER_PY_12 10/19/21 3:10 PM Page 1

_ADDS 10/19/21 3:11 PM Page 1

EDITO_PY12_L 10/19/21 3:12 PM Page 2

Edito

Περιεχόμενα

Ανεμβολίαστοι γεμίζουν τις ΜΕΘ Την ανάγκη αύξησης του ρυθμού των εμβολιασμών κατά του κορωνοϊού, αλλά και την επιτάχυνση του εμβολιασμού της γρίπης τονίζουν όλοι οι επιστήμονες της υγείας, με πρώτη την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας, Μίνα Γκάγκα, η οποία σε πρόσφατη συνέντευξή της τόνισε μεταξύ άλλων: «Χρειαζόμαστε τα εμβόλια της γρίπης, αλλά χρειάζεται και το εμβόλιο του κορωνοϊού. Έχουμε έναν μεγάλο αριθμό θανάτων, ανθρώπων που δεν είναι εμβολιασμένοι και είναι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας…». Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκος Τζανάκης, σε κείμενο της δημοσιογράφου Αλεξίας Σβώλου, ο οποίος αναφέρει πως περίπου 600.000 άνθρωποι ηλικίας άνω των 68 ετών δεν έχουν πεισθεί να εμβολιαστούν και μας χωρίζουν από την επίτευξη του τείχους ανοσίας. Την ίδια ώρα, μία μελέτη με τίτλο «Η ορφάνια από την COVID», αναδεικνύει ένα ακόμα σκληρό πρόσωπο της πανδημίας, καθώς όπως υπολόγισαν οι ερευνητές σε κάθε τέσσερις θανάτους ενηλίκων, ένα παιδί χάνει τον γονιό του ή το άτομο που το φροντίζει. Τέλος, όσον αφορά στα δεδομένα γύρω από την πανδημία, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο long COVID σύνδρομο, καθώς με την επικράτηση της μετάλλαξης Δέλτα η συχνότητά του έχει 100πλασιαστεί στον παιδικό πληθυσμό και από ό,τι φαίνεται τα συμπτώματα αυτά επηρεάζουν πολυπλεύρως την ποιότητα ζωής των παιδιών. Στο τεύχος μας φυσικά, η ύλη δεν περιορίζεται μόνο σε θέματα γύρω από την COVID19. Ο Οκτώβριος, άλλωστε, είναι ένας μήνας άρρηκτα συνδεδεμένος με τον καρκίνο του μαστού και οι επιστημονικοί μας συνεργάτες σε συνδυασμό με τη συντακτική ομάδα της εφημερίδας «Περί Υγείας» σας παρέχουν έγκυρη και πλήρη γνώση για τον εν λόγω καρκίνο. Επιπλέον, η έλευση του φθινοπώρου σηματοδοτεί και τον ερχομό των ιώσεων, της γρίπης και των κρυολογημάτων. Για αυτό, η αρθρογραφία γύρω από την ενίσχυση του ανοσοποιητικού έχει σημαίνοντα ρόλο στις σελίδες μας. Μην ξεχάσετε να διαβάσετε και τα άρθρα γύρω από τα εγκεφαλικά επεισόδια, την αρθρίτιδα, την ψωρίαση, την οστεοπόρωση, την εμμηνόπαυση, τη γονιμότητα και τη θρόμβωση, για να είστε πάντα ενημερωμένοι γύρω από τα θέματα υγείας!

Γιάννης Παπαδάκης

Aνεμβολίαστοι Το εμπόδιο για το τείχος ανοσίας..........................................................σελ. 4

Long COVID σύνδρομο Το «παιδικό» πρόσωπο της πανδημίας ................................................σελ. 5

Γρίπη

TEYXOΣ 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021 ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης

Στην εποχή του κορωνοϊού ..................................................................σελ. 6

Εχινάκεια Θωρακίστε την άμυνα του οργανισμού σας ..........................................σελ. 8

Παιδικός εμβολιασμός

IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS ΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Γιάννης Παπαδάκης

Απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα των γονέων ..................................σελ. 10

Συνέντευξη Σπύρος Μπόκιας, General Manager Prisum Hellas ..........................................................σελ. 16

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΥΛΗΣ Μάρθα Φραγκάκη martha@allabouthealth.gr ART DIRECTOR Σωτήρης Ανδρίτσος

Κληρονομικός καρκίνος μαστού Περιεκτικός επιστημονικός οδηγός ......................................................σελ. 18

Αλμα Ζωής Η δύναμη των γυναικών με καρκίνο μαστού ........................................σελ. 20

Εγκυμοσύνη Πολυπαραγοντική η διαχείριση του καρκίνου του μαστού....................σελ. 22

Γονιμότητα Ο Γιώργος Παναγάκης απαντά ..............................................................σελ. 23

Πρόωρη εμμηνόπαυση Οι επιπτώσεις της στη ζωή της γυναίκας ..............................................σελ. 24

Εγκεφαλικά επεισόδια Κάθε στιγμή μετράει ............................................................................σελ. 26

Ψωρίαση Δεν είναι ένα ακόμα αισθητικό πρόβλημα ............................................σελ. 29

Οστεοπόρωση Ολα όσα πρέπει να ξέρετε ....................................................................σελ. 30

Αρθρίτιδα Εμπόδιο για τη διατήρηση της εργασίας ..............................................σελ. 32

Μουρουνέλαιο H φυσική υπερτροφή που έγινε επιλογή ..............................................σελ. 33

Ανοσοποιητικό Ενισχύστε το μέσω διατροφής και υιοθέτησης νέων συνηθειών ..........σελ. 34

Ζυμαρικά Μάθετε τι τρώτε ..................................................................................σελ. 37

Παιδικές ιώσεις Οι γονείς ανησυχούν ............................................................................σελ. 38

2 | περί υγείας |

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Βίκυ Καρατζαφέρη Λήδα Κοντογιαννοπούλου Αφροδίτη Ντάικου Γιάννης Παλαιολόγος Αλεξία Σβώλου Αννα Σταυράκη Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Ρομίνα Δ. Αλεβίζου Δήμητρα Γλυνού Κωνσταντίνος Κουσκούκης Βασιλική Χρ. Λαπέα Νάντια Μάλλιου Γεώργιος Π. Παναγάκης Αθανασία Παππά Aννα Πετρίδου Κατερίνα Πούλου Ευάγγελος Φραγκούλης Αδαμάντιος Ψαριανός ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

_ADDS 10/19/21 3:12 PM Page 1

COVID_L 10/19/21 3:13 PM Page 4

600.000 ανεμβολίαστοι ηλικιωμένοι μάς χωρίζουν από το τείχος ανοσίας Στην πατρίδα μας, το 25% στις ώριμες ηλικίες παραμένει μη εμβολιασμένο! Γράφει η Αλεξία Σβώλου

ε την εμβολιαστική κάλυψη να έχει πιάσει «ταβάνι» στις μεγάλες ηλικίες κι έναν στους τέσσερις ογδοντάρηδες να παραμένει μη εμβολιασμένος για τον κορωνοϊό, η διαφορά της Ελλάδας σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο είναι ότι στις ηλικίες άνω των 65 ετών οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης έχουν πετύχει εμβολιασμό σε ποσοστό 100%. Η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης σε αυτές τις ηλικίες παραμένει μεγάλο στοίχημα για την επόμενη μέρα της πανδημίας, καθώς οι άνθρωποι αυτών των ηλικιών είναι που δίνουν τις πιο βαριές νοσήσεις, τις πολυήμερες νοσηλείες και συχνά χρήζουν διασωλήνωσης, με τον έναν στους δύο ασθενείς στην εντατική να κερδίζει τη μάχη. Στην πατρίδα μας, ένα ποσοστό που φτάνει το 25% στις ώριμες ηλικίες παραμένει μη εμβολιασμένο, ενώ στη βόρειο Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Κιλκίς, την Πιερία, την Πέλλα, την Ξάνθη, την Ροδόπη, την Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα, εκεί όπου οι επιδόσεις για τον εμβολιασμό είναι απογοητευτικές και κυμαίνονται περίπου στο 42%52%, οι μη εμβολιασμένοι ηλικιωμένοι είναι και περισσότεροι. Συνολικά, όπως προβλέπουν τα μοντέλα του καθηγητή πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκου Τζανάκη, περίπου 600.000 άνθρωποι ηλικίας άνω των 68 ετών δεν έχουν ακόμα πεισθεί να εμβολιαστούν και αυτοί ουσιαστικά μας χωρίζουν από την επίτευξη του τείχους ανοσίας στο ύψος που θέτει ως ελάχιστο όριο η μετάλλαξη Δέλτα. Την ίδια ώρα, όπως εξηγεί ο καθηγητής Νίκος Τζανάκης, το 45% των θανάτων στην Ελλάδα καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του τρίτου κύματος, δηλαδή του κύματος

Κι ενώ ο πόλεμος με τον κορωνοϊό δεν έχει τελειώσει και μάλιστα ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Yale, Νίκος Χρηστάκης, προβλέπει ότι θα μπορούσαμε να έχουμε τελειώσει με αυτόν, έρχεται και ο έξτρα φόβος από τον παράγοντα Χ σε μία δυσεπίλυτή εξίσωση, τη γνωστή αλλά και άγνωστη γρίπη. Κανείς δεν ξέρει με σιγουριά τι θα κάνει φέτος η γρίπη και όλοι οι επιστήμονες ανησυχούν επειδή τους τελευταίους 19 μήνες η γρίπη εξαφανίστη-

4 | περί υγείας |

όπου επικρατεί η μετάλλαξη Δέλτα με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της υψηλής μολυσματικότητας και της ανοσιακής διαφυγής, κάτι που θέτει σε κίνδυνο ακόμα και τους εμβολιασμένους ηλικιωμένους που έχουν χαμηλή ανοσιακή απόκριση λόγω ανοσοκαταστολής ή υποκείμενου νοσήματος ή προχωρημένης ηλικίας. Ο κίνδυνος αυτός, άλλωστε, αποτυπώνεται και στα στατιστικά των μη εμβολιασμένων ασθενών στις μονάδες εντατικής θεραπείας, με το ποσοστό των διασωληνωμένων νοσηλευόμενων που έχουν εμβολιαστεί να έχει μειωθεί στο 86%. Το φαινόμενο αυτό είναι από μόνο του ισχυρό καμπανάκι κινδύνου για να «τρέξει» με μεγαλύτερη ταχύτητα η χορήγηση της τρίτης δόσης στους ανθρώπους που την χρειάζονται. Ο ίδιος ο Νίκος Τζανάκης στην Κρήτη όπου εργάζεται έχει γνωρίσει ηλικιωμένο που ενώ ήταν να εμβολιαστεί τον εμπόδισε ο ενήλικος γιος του και τα πράγματα πήραν άσχημη τροπή, καθώς ο ηλικιωμένος και η σύζυγός του κόλλησαν κορωνοϊό, η σύζυγος του το ξεπέρασε, αλλά ο ίδιος

μπήκε στη ΜΕΘ και δίνει μάχη για τη ζωή του. Από αυτή την κατηγορία των ασθενών άνω των 68 ετών και κυρίως άνω των 80 ετών αναμένεται να αυξηθούν πολύ οι θάνατοι και η πρόβλεψη του καθηγητή πνευμονολογίας είναι πως μέχρι το τέλος του χρόνου θα καταγραφούν 3.500 θάνατοι. Σε αυτά τα δυσοίωνα στατιστικά έρχεται η πρόβλεψη του διακεκριμένου Ελληνα καθηγητή του Πανεπιστημίου Yale, Νίκου Χρηστάκη, που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, πως για κάθε έναν άνθρωπο που πεθαίνει από κορωνοϊό μετά το 2022 θα έχουμε πέντε ανθρώπους οι οποίοι θα έχουν ξεπεράσει τη λοίμωξη και το long COVID σύνδρομο, αλλά θα τους έχει αφήσει ο κορωνοϊός δυσλειτουργίες σε βασικά όργανα. Γι’ αυτό, λοιπόν, είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια που γίνεται αυτές τις μέρες στη βόρεια Ελλάδα με κινητά συνεργεία που πραγματοποιούν πόρτα-πόρτα εμβολιασμούς, πηγαίνοντας μαζί με την κινητή μονάδα του «Χαμόγελου του παιδιού» σε χωριά για να εμβολιάσουν διστακτικούς πολίτες.u

«Τους πάνω από μισό εκατομμύριο ηλικιωμένους που παραμένουν μη εμβολιασμένοι στη χώρα μας, μπορούμε να τους εντοπίσουμε μέσω του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και να στείλουμε γιατρούς να τους μεταπείσουν». Νίκος Τζανάκης, καθηγητής Πνευμονολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης.

Τι θα κάνει φέτος η γρίπη; κε λόγω της επέλασης του κορωνοϊού (και της μάσκας βέβαια), οπότε η ανοσία των ανθρώπων έναντι στα στελέχη του ιού της γρίπης που κυκλοφορούν είναι σε οριακά χαμηλό σημείο. Αυτό σημαίνει ότι μείναμε χωρίς ανοσία στη γρίπη και επειδή η γρίπη είναι απρόβλεπτη πρέπει οπωσδή-

ποτε οι ευπαθείς ομάδες να εμβολιαστούν, καθώς το εμβόλιο για τον κορωνοϊό δεν καλύπτει κανέναν για τον ιό της γρίπης. Η πρόεδρος της εθνικής επιτροπής εμβολιασμών καθηγήτρια παιδιατρικής – λοιμωξιολογίας, Μαρία Θεοδωρίδου, επισημαίνει ότι θα πρέπει

να κάνουν οι ευπαθείς και την τρίτη δόση και το αντιγριπικό εμβόλιο ή την ίδια μέρα ή με ένα μήνα διαφορά. Εκτός από τους ηλικιωμένους, τα βρέφη, τα νήπια και τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα, το εμβόλιο της γρίπης πρέπει να κάνουν και οι άνθρωποι που κινδυνεύουν λόγω υπερέκθεσης όπως είναι καταρχάς οι υγειονομικοί, οι κλειστοί πληθυσμοί, όπως φιλοξενούμενοι κι εργαζόμενοι σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων και σωφρονιστικά καταστήματα.

COVID_R 10/19/21 3:13 PM Page 5

Το long COVID σύνδρομο αντανακλά το «παιδικό» πρόσωπο της πανδημίας Στα παιδιά, τέτοια συμπτώματα έχουν καταλυτική επίδραση στην ποιότητα ζωής τους.

α υπολείμματα που αφήνει η λοίμωξη Υγειονομική περιφέρεια, ώστε να παρακολουτου κορωνοϊού -ακόμα κι 6 μήνες μετά θούνται οι ασθενείς μετά το εξιτήριό τους, τα την ανάρρωση- αποτελούν τον πιο ύπουλο άτομα που έχουν ήδη αναρρώσει ανέφεραν πεαντίκτυπο της πανδημίας και συνιστούν μια νέα ρισσότερα από 200 διαφορετικά συμπτώματα, ιατρική οντότητα, που οι ειδικοί την χαρακτηρίτο είδος και η ένταση των οποίων εξαρτάται και ζουν με τον όρο long COVID ή post COVID σύναπό τη βαρύτητα της νόσησης, τη διάρκεια παδρομο και όπως δείχνουν νέα ραμονής στην κλινική ευρήματα οι «παραφυάδες» COVID ή στη ΜΕΘ και «Ενώ με τη του, ειδικά στον παιδικό πλητο γενικότερο προφίλ βρετανική θυσμό, είναι ατελείωτες και ρίτου ασθενούς (ηλικία, χνουν βαριά σκιά, επηρεάζονύπαρξη υποκείμενων μετάλλαξη, η long νοσημάτων κ.τ.λ.) τας μακροπρόθεσμα με καταCOVID έπληττε λυτικό τρόπο τη ζωή των παιΜέχρι πρότινος, ο γενιδιών, των πιο αθώων θυμάτων κός κανόνας έλεγε ότι ένα στα 1.000 της πανδημίας. Για τους περιστα συμπτώματα long παιδιά, τώρα με τη μετάλλαξη σότερους επιστήμονες η long COVID ήταν πιο έντονα COVID εξακολουθεί να αποτελεί και πιο «επίμονα» στους Δέλτα αφορά ένα στα δέκα αχαρτογράφητα νερά και μέσα ανθρώπους που νόσηπαιδιά. Η συχνότητα εμφάνισής από την κλινική πράξη συλλέσαν βαριά και χρειάστηγουν σιγά-σιγά πληροφορίες, καν διασωλήνωση στην του 100πλασιάστηκε». όπως το ότι η επίπτωσή της εντατική. Ομως κατά τη πλέον αφορά πολύ περισσόδιάρκεια της πανδημίας, τερο τα παιδιά, σε σχέση με Θεοκλής Ζαούτης, ο κορωνοϊός μάς έχει την αρχή της πανδημίας. Ενώ υποχρεώσει αρκετές φοκαθηγητής παιδιατρικής- ρές με το στέλεχος Α (τη βρετανική να αλλάξουμε τον λοιμωξιολογίας, πρόεδρος ΕΟΔΥ. τρόπο με τον οποίο γράμετάλλαξη), ένα στα 1.000 παιφουμε το βιβλίο της Ιαδιά παρουσίαζε long COVID τρικής και στο συγκεσυμπτώματα, πλέον με την επικριμένο ζήτημα, η ανατροπή ήρθε από εκεί που κράτηση της μετάλλαξης Δέλτα, ανάλογα συμπτώματα παρουσιάζει ένα στα 10 παιδιά, δηλαδή δεν την περιμέναμε. Φαίνεται, λοιπόν, από έρευνες η συχνότητα εμφάνισής της στον λιλιπούτειο που έχουν γίνει στο εξωτερικό ότι τα παιδιά είναι πληθυσμό έχει 100πλασιαστεί, όπως επισημαίνει ιδιαίτερα επιρρεπή στη long COVID, και μάλιστα ο καθηγητής Παιδιατρικής-λοιμωξιολογίας, Θεαντιμετωπίζουν βαρύτερες μακροπρόθεσμες επιοκλής Ζαούτης, νέος πρόεδρος του ΕΟΔΥ. Στα πλοκές, ακόμα κι αν έχουν περάσει τη λοίμωξη διεπιστημονικά ιατρεία που στήθηκαν ως εξωτου κορωνοϊού σχεδόν ασυμπτωματικά. Από τα τερικά ιατρεία στα μεγάλα νοσοκομεία, όπως 200 περίπου διαφορετικά συμπτώματα που έχουν αναφέρει πως βιώνουν οι πρώην ασθενείς, αυτά συνέβη και στο νοσοκομείο «Αττικόν» στη 2η που κυριαρχούν περιλαμβάνουν έντονη αναίτια κούραση, δύσπνοια, μια κατάσταση πνευματικής σύγχυσης που οι ίδιοι οι αναρρώσαντες την περιγράφουν σαν «θολούρα» στο μυαλό, πόνο στο στήθος, δυσκολία στην ομιλία, άγχος, κατάθλιψη, μυικοί πόνοι, πυρετός, ανοσμία και έλλειψη γεύσης. Στα παιδιά τα long COVID συμπτώματα έχουν καταλυτική επίδραση στην ποιότητα ζωής τους, όπως αναφέρει ο παιδίατρος, Μάριος Ανδρέου, υπεύθυνος του κέντρου παιδιατρικής μέριμνας στο Γαλάτσι. Η κούραση η κατάθλιψη, η δυσκολία στην αναπνοή, οι μυϊκοί πόνοι κρατούν τους μαθητές μακριά από τις αγαπημένες τους δραστηριότητες και δεν τους επιτρέπουν να συναγωνιστούν τους φίλους τους σε σπορ και παιχνίδια. Το αίσθημα της αποξένωσης από την παρέα, της απομόνωσης, της ανημποριάς είναι σαν να ξαναμπαίνουν σε καραντίνα, αποκομμένοι από τη σχολική κοινότητα. Γράφει η Αλεξία Σβώλου

Η αόρατη πλευρά του long COVID συνδρόμου στα παιδιά Παρά τα αχαρτογράφητα νερά και τις δυσκολίες που υπάρχουν στην καταγραφή των ενοχλητικών/περιοριστικών συμπτωμάτων, αυτές οι κλινικές εκδηλώσεις συνιστούν την ορατή πλευρά της COVID. Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχει και η αόρατη πλευρά, η «κρυφή» και επώδυνη εκδοχή της πανδημίας που αναδεικνύεται από μια πολυκεντρική μελέτη από το Αμερικανικό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμωδών νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) και πολλά επιφανή Πανεπιστήμια, όπως του Χάρβαρντ, του Κέιπ Τάουν, του Imperial College, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και η οποία δημοσιεύεται στο Medical Journal of Pediatrics αυτή την εβδομάδα. Ο τίτλος της είναι: «Η ορφάνια από την COVID». Σύμφωνα με τη μελέτη, σε 15 μήνες, 120.000 παιδιά στις ΗΠΑ έχασαν έναν γονέα και άλλα 25.000 παιδιά έχασαν τον άνθρωπο που φρόντιζε για την ύπαρξή τους, όπως μια γιαγιά ή κάποιος συγγενής. Oπως εξηγεί η καθηγήτρια παιδιατρικήςλοιμωξιολογίας, Μαρία Θεοδωρίδου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, οι ερευνητές υπολόγισαν, λοιπόν, ότι σε κάθε 4 θανάτους ενηλίκων, ένα παιδί χάνει τον γονιό του και το άτομο που το φροντίζει. Χιλιάδες, επομένως παιδιά, σύμφωνα με τη συγγραφέα Σούζαν Χίλις, επιδημιολόγο του CDC, θα φέρουν αυτό το ανεπούλωτο τραύμα της απώλειας των γονέων για τις επόμενες γενεές και εδώ ο αντίκτυπος της long COVID δεν αναμένεται να υποχωρήσει εντός 6 μηνών, αλλά θα κρατήσει για πάρα πολλά χρόνια, προκαλώντας σε αυτά τα παιδιά, μακροπρόθεσμα ψυχική αναπηρία. Δυστυχώς, θεραπεία για τη long COVID νόσο δεν υπάρχει, παρά μόνο συμπτωματική αντιμετώπιση και η μόνη ενδεδειγμένη λύση για την αποφυγή του κινδύνου είναι ο μαζικός εμβολιασμός, των ενηλίκων και των εφήβων. Σε αυτά τα δυσμενή ευρήματα έρχεται να προστεθεί η διαπίστωση του καθηγητή Κοινωνικών και φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Yale, Νίκου Χρηστάκη, πως για κάθε έναν άνθρωπο που νικά την COVID λοίμωξη και ξεπερνά και το long COVID σύνδρομο, υπάρχουν άλλοι πέντε ασθενείς που θα μείνουν για χρόνια με σοβαρές δυσλειτουργίες σε ζωτικά όργανα...

| περί υγείας | 5

GRIPH COVID_L 10/19/21 3:14 PM Page 6

H γρίπη σε καιρούς πανδημίας Η απροσδόκητη, αλλά λίαν επιθυμητή πτώση των περιπτώσεων γρίπης κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, απέδειξε ότι πολλά από τα μέτρα ατομικής προστασίας που λάβαμε ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικά.

H βαρύτητα της επερχόμενης περιόδου γρίπης φόβος μιας διπλής επιδημίας, μιας επιπραγματικά είναι απρόβλεπτη. Οι προηγούμενες δημίας γρίπης να τρέχει παράλληλα με περίοδοι δεν ακολουθούσαν κάποιο πρότυπο. την πανδημία COVID-19 -μέχρι τώρα Κάποιες φορές μια ήπια εποχή ακολουθείται από δεν επιβεβαιώθηκε ευτυχώς- είναι μεγάλος, καθώς μια βαρεία και άλλοτε από μια άλλη οι ήδη επιβαρυμένες από την COVIDήπια και αντίστροφα. Είναι δύσκολο 19 ΜΕΘ και γενικότερα τα συστήνα πούμε ποιος θα είναι ο αντίκτυματα υγείας θα οδηγούνταν σε καπος μιας περιόδου που η γρίπη τάρρευση. Αντιθέτως, τα κρούσματα και οι θάαπουσιάζει. Δεν θα ήταν παράλογο νατοι από γρίπη παγκοσμίως μεινα σκεφτούμε ότι θα έχουμε μια ώθηκαν σε πρωτοφανή χαμηλά επίπιο βαριά σεζόν. Περιοχές που έχουν πεδα. Χαρακτηριστικά στη χώρα ανοίξει πλήρως πιθανώς θα είναι μας κανένα δείγμα δεν βρέθηκε θεευάλωτες σε μεγάλες περιόδους γρίπης, λόγω της έκπτωσης της τικό για ιούς γρίπης κατά την πεανοσίας του πληθυσμού τους τερίοδο γρίπης 2020–21 και στα συλευταίους 18 μήνες. Σε παγκόσμιο νολικά 442 δείγματα που ελέγχθηΓράφει ο επίπεδο, το 10- 30% του πληθυσμού καν κλινικά, όταν σε μια τυπική πεΕυάγγελος Φραγκούλης ρίοδο γρίπης, όπως η 2018-19 είχαμε Γενικός Ιατρός, Αναπληρωτής εκτίθεται στη γρίπη κατά τη διάρκεια μιας τυπικής περιόδου. Αν 388 σοβαρά κρούσματα εργαστηΑρχίατρος του ΕΔΟΕΑΠ αφαιρέσουμε 2 ολόκληρες σεζόν, ριακά επιβεβαιωμένης γρίπης, εκ των οποίων τα 374 νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ. Η αναφερόμαστε σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού γρίπη παρέμεινε σχεδόν εξαφανισμένη και το χωρίς ανοσία. Είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε, βέκαλοκαίρι, για δεύτερη συνεχόμενη περίοδο γρίβαια, το μέγεθος του αντίκτυπου που κάτι τέτοιο πης, στο Νότιο ημισφαίριο. θα μπορούσε να έχει. Το σημαντικότερο μέτρο για την πρόληψη μιας Το τι θα σημαίνει η απουσία ουσιαστικά γρίπης δυνητικά σοβαρής πανδημίας γρίπης μπορεί να για περισσότερο από ένα χρόνο για την επερχόαποτελέσει ένα ενισχυμένο, μαζικό πρόγραμμα μενη περίοδο γρίπης είναι άγνωστο και τα πιθανά εμβολιασμού έναντι της γρίπης, κατ’ αναλογία σενάρια ποικίλλουν από την επανάληψη των με αυτό έναντι της COVID-19. Με όλο το βάρος αριθμών της περασμένης σεζόν έως την έκρηξη να πέφτει στο εμβόλιο έναντι της COVID-19, δεν σε περιστατικά. Αρκετές παράμετροι θα μπορούσαν να καθοθα πρέπει να παραβλέψουμε ειδικά φέτος τη σηρίσουν τη βαρύτητα της επερχόμενης σεζόν μασία του αντιγριπικού εμβολίου. Τα εμβόλια γρίπης: η βαρύτητα της πανδημίας COVID-19 απευθύνονται στις ομάδες πληθυσμού που έχουν αυτό το φθινόπωρο και τον χειμώνα, ο βαθμός στον οποίο θα εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται τα μέτρα προστασίας έναντι του SARS-CoV-2 και το πόσο καλά ταιριάζουν τα φετινά εμβόλια γρίπης με τους ιούς της γρίπης που κυκλοφορούν. Η απροσδόκητη, αλλά λίαν επιθυμητή πτώση των περιπτώσεων γρίπης κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19 απέδειξε ότι πολλά από τα μέτρα ατομικής προστασίας που λάβαμε ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Επιπρόσθετα της χρήσης μάσκας, της κοινωνικής αποστασιοποίησης και του πλυσίματος των χεριών, τα περισσότερα διεθνή ταξίδια σταμάτησαν και πολλές χώρες έκλεισαν τα σχολεία, κρατώντας τα παιδιά -την κύρια μηχανή μετάδοσης του ιού της γρίπης- στο σπίτι. Παρά τα μέτρα, η COVID-19 συνέχισε να εξαπλώνεται, αποδεικνύοντας ότι ο SARS-CoV-2 είναι πολύ πιο μεταδοτικός από τον ιό της γρίπης. Δεδομένου ότι τώρα οι κοινωνίες ανοίγουν και οι μαθητές επέστρεψαν στο σχολείο, αναμένουμε ότι πιθανότατα η εξάπλωση του ιού της γρίπης θα επανέλθει από το φθινόπωρο.

6 | περί υγείας |

κατεξοχήν αυξημένο κίνδυνο από τη γρίπη. Ο φετινός στόχος για τη χώρα μας τέθηκε στα 4,2 εκατομμύρια εμβόλια, όταν το 2018-19 έγιναν 2,2 , το 2019-20 ήταν 3,2 και πέρσι προσεγγίσαμε τα 4 εκατομμύρια. Πλέον, οι ειδικοί απέσυραν προηγούμενη σύσταση να μεσολαβεί διάστημα τουλάχιστον 2 εβδομάδων μεταξύ της χορήγησης ενός εμβολίου έναντι της COVID-19 και οποιουδήποτε άλλου εμβολίου και συστήνουν πως τα εμβόλια έναντι του COVID-19 και της γρίπης, αλλά και άλλα όπως έναντι του πνευμονιοκόκκου, μπορούν να γίνουν ακόμα και ταυτόχρονα ή σε μικρή απόσταση του ενός από τα άλλα. Καθώς οι ιοί της γρίπης μεταλλάσσονται τακτικά, τα εμβόλια ενημερώνονται ετησίως. Κάθε Φεβρουάριο, με βάση τα δεδομένα επιτήρησης, ο ΠΟΥ συστήνει τους 4 ιούς για τα εμβόλια της επερχόμενης περιόδου γρίπης στο Βόρειο ημισφαίριο. Η επιλογή δεν μπορεί να είναι απόφαση της τελευταίας στιγμής, καθώς χρειάζονται τουλάχιστον 6 μήνες για την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων εμβολίων. Οταν η κυκλοφορία της γρίπης είναι πολύ περιορισμένη, καθίσταται πιο δύσκολο να προβλέψουμε ποια στελέχη πρέπει να στοχεύουν τα εμβόλια και συνεπώς και μεγαλύτερη η πιθανότητα τα εμβόλια αυτής της σεζόν να μην ταιριάζουν με τα κυκλοφορούντα στελέχη. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, αν αναλογιστούμε πως στις πιο πετυχημένες χρονιές τους τα εμβόλια έναντι της γρίπης μειώνουν την πιθανότητα των εμβολιασθέντων να προσβληθούν από τη γρίπη κατά περίπου 60%. Ο ΠΟΥ βασίζει τις συστάσεις του για το εμβόλιο της γρίπης του Βόρειου ημισφαιρίου 2021- 22 σε σημαντικά λιγότερα δεδομένα σχετικά με τους κυκλοφορούντες ιούς της γρίπης σε σχέση με τα τυπικά χρόνια, τα οποία σύμφωνα με τον οργανισμό δημιουργούν αβεβαιότητα σχετικά με την πλήρη έκταση της γενετικής και αντιγονικής ποικιλότητας των ιών. Με άλλα λόγια, με σχετικά λίγους ιούς διαθέσιμους για ταυτοποίηση, είναι πιθανό ότι κάποιοι που ενδέχεται να αποτελούν απειλή δεν έχουν εντοπιστεί. u

_ADDS 10/19/21 3:14 PM Page 1

HEALTH CODE_ANTAPODOTIKO_L 10/19/21 3:15 PM Page 8

Εχινάκεια και ανοσοποιητικό Τι είναι και πώς μπορεί να βοηθήσει στη θωράκιση της άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού;

αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και η έλλειψη ενέργειας αποτελούν δύο από τις πιο βασικές ενδείξεις της εξασθένισης του ανοσοποιητικού συστήματος. Αν αισθάνεστε συχνά κουρασμένοι, εξουθενωμένοι ή δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε στις εργασίες σας και να ακολουθήσετε τις απαιτήσεις του καθημερινού σας προγράμματος, τότε ενδεχομένως το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι ευάλωτο σε εξωγενείς παράγοντες, όπως οι παθογόνοι μικροοργανισμοί, και χρειάζεται θωράκιση. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Η μείωση της φυσικής δραστηριότητας, η περιορισμένη έκθεση στον ήλιο, η κακή διατροφή, τα αυξημένα επίπεδα άγχους και η διαταραγμένη εντερική μικροχλωρίδα επηρεάζουν φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών. Η βελτίωση του τρόπου ζωής μπορεί να αποτελέσει ισχυρό σύμμαχο στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η καθημερινή φυσική δραστηριότητα συμβάλλει στη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης και προσφέρει τόνωση και ευεξία. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντική η καθημερινή ολιγόλεπτη έκθεση στον ήλιο (ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες) για την ενίσχιση της παραγωγής βιταμίνης D από τον οργανισμό. Ακόμα, σημαντική είναι η υιοθέτηση ισορροπημένου διαιτολογίου, το οποίο θα τροφοδοτήσει τον ανθρώπινο οργανισμό με τα απαραίτητα μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, ένζυμα, συνένζυμα κ.ά.). Ωστόσο, ακόμα και η ισορροπημένη διατροφή και η τακτική άσκηση δεν εξασφαλίζουν τη θωράκιση του ανοσοποιητικού συστήματος, ιδιαίτερα σε περιόδους άγχους, περιόδους έντονου και απαιτητικού προγράμματος και σε περιόδους έξαρσης των εποχικών ιώσεων. Εχει αποδειχθεί, σε πληθώρα μελετών, ότι η λήψη συγκεκριμένων βοτά-

8 | περί υγείας |

νων και κυρίως της εχινάκειας, συμβάλλει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η εχινάκεια είναι βότανο που ανήκει στην οικογένεια των αστεροειδών φυτών (Asteraceae), στην οποία ανήκουν και άλλα φυτά, όπως η μαργαρίτα, το χρυσάνθεμο και το χαμομήλι. Τα περισσότερα συμπληρώματα διατροφής παράγονται από δύο είδη εχινάκειας, την Εchinacea angustifolia και την Εchinacea purpurea, με την τελευταία να αποτελεί την πιο αποτελεσματική, ασφαλή και κατάλληλη για μακροχρόνια χρήση επιλογή. Ο λόγος είναι ότι η Εchinacea angustifolia έχει ανοσοδιεγερτική δράση, συνεπώς η λήψη της ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα γεγονός το οποίο δεν είναι πάντα επιθυμητό. Αντιθέτως, η Εchinacea purpurea δρα μόνο κατά την παρουσία παθογόνου μικροοργανισμού, συνεπώς το βότανο καθίσταται ιδιαίτερα ασφαλές και για μακροχρόνια χρήση. Πολύ σημαντικός παράγοντας για την επιλογή συμπληρώματος διατροφής με εχινάκεια πέρα από το είδος, είναι και οι προδιαγραφές του σκευάσματος. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι τα πιο αποτελεσματικά σκευάσματα παράγονται από φρέσκια εχινάκεια βιολογικής καλλιέργειας, χρησιμοποιώντας ολόκληρο το βότανο. Σειρά κλινικών μελετών έχει αποδείξει ότι τα σκευάσματα που παράγονται από φρέσκα βότανα παρουσιάζουν σχεδόν τριπλάσια αποτελεσματικότητα σε σχέση με τα σκευάσματα που έχουν παραχθεί από αποξηραμένα βότανα. Η πιστοποιημένη βιολογική καλλιέργεια αποτελεί εγγύηση για την ασφάλεια και την ποιότητα του φυτού, ενώ η ολιστική τιτλοδότηση, η χρήση δηλαδή ολόκληρου του φυτού και όχι η απομόνωση μιας συγκεκριμένης δραστικής ή κάποι-

ου μέρους του, εξασφαλίζει σημαντικά καλύτερο αποτέλεσμα. Η μοναδική σειρά συμπληρωμάτων διατροφής παγκοσμίως που πληροί όλες τις παραπάνω προδιαγραφές είναι η σειρά Echinaforce της παγκοσμίου φήμης και αξιοπιστίας ελβετικής εταιρείας A. Vogel. Τα προϊόντα της σειράς Echinaforce είναι τα μοναδικά που παράγονται από φρέσκια 100% βιολογικής καλλιέργειας Εchinacea purpurea, η οποία εκχυλίζεται ολόκληρη μέσα σε 24 ώρες από τη συλλογή της, μεγιστοποιώντας με τον τρόπο αυτό τα οφέλη για τον ανθρώπινο οργανισμό. Τα προϊόντα της σειράς Echinaforce περιλαμβάνουν: l Το Echinaforce drops: Βάμμα από φρέσκια Εchinacea purpurea l Το Echinaforce Forte tabs: Ταμπλέτες από βάμμα φρέσκιας Εchinacea purpurea l Το Echinaforce Junior: Μασώμενα δισκία για παιδιά από φρέσκια Εchinacea purpurea, με φυσικό άρωμα πορτοκαλιού l Το Echinaforce Sore Throat Spray: Σπρέι για τον ερεθισμένο λαιμό από φρέσκια Εchinacea purpurea, φασκόμηλο και αιθέριο έλαιο μέντας Τα εκχυλίσματα της Echinacea purpurea έχουν αποδειχθεί ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και τη μείωση των συμπτωμάτων κρυολογήματος και γρίπης, ενώ ταυτόχρονα επιταχύνουν τη διαδικασία ανάκτησης της υγείας. Πολυάριθμες και πολυετείς κλινικές μελέτες επιβεβαιώνουν τις ευεργετικές ιδιότητες της σειράς προϊόντων Echinaforce της A.Vogel για τη θωράκιση της υγείας του ανθρώπινου οργανισμού μέσω της προστασίας του ανοσοποιητικού του συστήματος. Για περισσότερα από 60 χρόνια, η σειρά προϊόντων Echinaforce της A.Vogel χρησιμοποιείται για τη φροντίδα και την ανακούφιση συμπτωμάτων λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος. u

_ADDS 10/19/21 3:15 PM Page 1

PAIDIKOS EMBOLIASMOS APORIES_L 10/19/21 3:16 PM Page 10

Συχνές ερωτήσεις για τον εμβολιασμό παιδιών – εφήβων κατά της COVID-19 H Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών απαντά στα μεγάλα ερωτήματα των γονέων. Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

ενίσχυση του εμβολιασμού στις ηλικίες 12-17, αποτελεί υψηλή προτεραιότητα στο συνολικό πλαίσιο των δράσεων του Υπουργείου Υγείας, με στόχο την προστασία των παιδιών και των εφήβων, καθώς και στη δημιουργία «τείχους ανοσίας» έναντι του SARS-CoV2. Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί γονείς διστάζουν να εγκρίνουν και να προχωρήσουν στον εμβολιασμό των παιδιών τους, πράγμα που αποδεικνύει το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμένων παιδιών άνω των 12 ετών μέχρι σήμερα. Ας δούμε πως απαντούν οι επιστήμονες, στις απορίες των οικογενειών σχετικά με τον εμβολιασμό παιδιών και εφήβων. 1. Διστάζω να εμβολιάσω το παιδί μου, γιατί τα εμβόλια αυτά παρασκευάστηκαν σε σύντομο χρόνο. Μήπως δεν είναι ασφαλή; Τα εμβόλια παρήχθησαν με ταχείς ρυθμούς χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, της παγκόσμιας συνεργασίας των επιστημόνων, της ισχυρής χρηματοδότησης, του μεγάλου αριθμού των εθελοντών και της μείωσης των σταδίων της γραφειοκρατίας. Ο έλεγχος της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας τηρήθηκε αυστηρά, χωρίς παρεκκλίσεις από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. 2. Ποια εμβόλια εναντίον του κορωνοϊού έχουν εγκριθεί για τα παιδιά; Τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί από τους Διεθνείς Οργανισμούς Αξιολόγησης (FDA και EMA) για τα παιδιά ηλικίας >12 ετών είναι τα εμβόλια που έχουν παραχθεί με τη μεθοδολογία mRNA και είναι: το εμβόλιο Comirnaty της Pﬁzer Biontech και το Spikevax της Moderna. 3. Γιατί να εμβολιάσω το παιδί μου, αφού η νόσος στην ηλικία του είναι ήπια; Για να προστατευτεί το ίδιο, για να θωρακιστεί περισσότερο η διαδικασία της εκπαίδευσης και για να συμβάλει στο τείχος ανοσίας που είναι τόσο σημαντικό για τη συνολική επιστροφή μας στην καθημερινότητα. Κατά κανόνα, ο κίνδυνος για σοβαρή λοίμωξη COVID-19 είναι μικρός, αλλά υπαρκτός. Σπάνια στα παιδιά εμφανίζεται το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο (MIS-C), που σχετίζεται με τη λοίμωξη COVID, ενώ

10 | περί υγείας |

ιδιαίτερα απασχολεί και η παραμονή συμπτωμάτων, μετά από νόσο, σε ποσοστό περίπου 2%, για πολλές εβδομάδες (long COVID). 4. Ο εμβολιασμός των παιδιών γίνεται για να προστατευτούν οι ανεμβολίαστοι ενήλικες; Ο εμβολιασμός συστήνεται: Α. Πρωτίστως για την προστασία της ατομικής υγείας των ίδιων των παιδιών, σωματικής και ψυχικής. Β. Για την ασφαλή επιστροφή τους στο σχολείο και τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Γ. Για τη μείωση της διασποράς του ιού στην οικογένεια. Ο εμβολιασμός των παιδιών και εφήβων προστατεύει τα ευάλωτα άτομα της οικογένειας που ενδεχομένως δεν έχουν αναπτύξει ικανοποιητική ανοσία στον εμβολιασμό. Δ. Η αυξημένη εμβολιαστική κάλυψη μαθητών και εκπαιδευτικών θα μειώσει τη διασπορά του ιού στα σχολεία και συνεπώς τον αριθμό νέων κρουσμάτων στην κοινότητα γενικότερα. Ε. Η μείωση της διασποράς του ιού στην κοινότητα εμποδίζει την εμφάνιση νέων μεταλλάξεων. 5. Μπορούν να εμβολιαστούν παιδιά με αλλεργίες; Ναι. Οι συνήθεις αλλεργίες σε τροφές, φάρμακα, περιβαλλοντικά αλλεργιογόνα, χρωστικές, νυγμούς εντόμων, δεν αποτελούν αντενδείξεις. Ο εμβολιασμός αντενδείκνυται σε σπάνιες περιπτώσεις αλλεργίας στα συστατικά των mRNA εμβολίων (πολυαιθυλενογλυκόλη Peg και το πολυσορβικό 80). Παιδιά με ιστορικό αλλεργίας παραμένουν στο εμβολιαστικό κέντρο για παρακολούθηση μετά τον εμβολιασμό για 30 λεπτά. 6. Μήπως αν το παιδί μου νοσήσει με COVID θα είναι προτιμότερο από το να εμβολιαστεί; Οχι. Με το εμβόλιο προστατεύεται χωρίς να διατρέχει κίνδυνο από πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες της νόσου. Αλλωστε και η ανοσία από τη φυσική νόσο μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. 7 Υπάρχει φόβος το εμβόλιο να αλλάξει το DNA του παιδιού - εφήβου; Οχι. Το mRNA εμβόλιο δεν μπορεί να αλλάξει το ανθρώπινο DNA. Το mRNA δεν εισέρχεται

ποτέ στον πυρήνα του κυττάρου που βρίσκεται το DNA. 8. Μπορεί το παιδί μου να νοσήσει από το ίδιο το εμβόλιο; Οχι. Το εμβόλιο δεν περιέχει ζωντανό ιό. Επομένως, δεν μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη και νόσο. 9. Ποιες είναι οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τον εμβολιασμό; Μέχρι σήμερα, από τα πολλά εκατομμύρια εμβολίων που έχουν γίνει (>10.000.000 στις ηλικίες 12-17 ετών), όσες έχουν αναφερθεί είναι ανάλογες των γνωστών εμβολίων. Ηπιες, διαρκούν λίγο και περιλαμβάνουν: πυρετό, κόπωση, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, ρίγη, διάρροια και πόνο στο σημείο της ένεσης. 10 Το εμβόλιο mRNA μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην καρδιά; Πόσο επικίνδυνο είναι; Σε σπάνιες περιπτώσεις (18:1.000.000) το εμβόλιο έχει συσχετιστεί με φλεγμονή του μυοκαρδίου ή του περικαρδίου. Οι εκδηλώσεις αυτές συνήθως αφορούν νέους άρρενες ηλικίας 12 έως 29 ετών και εμφανίζονται λίγες ημέρες μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η νόσος αυτοπεριορίζεται. Τα συμπτώματα είναι: πόνος στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή και αίσθημα παλμών. Στη σπάνια αυτή περίπτωση, χρειάζεται επικοινωνία με γιατρό και συμπλήρωση της κίτρινης κάρτας. Υπογραμμίζεται ότι η νόσος COVID προκαλεί τουλάχιστον εξαπλάσιο αριθμό περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας. 11. Με ποιο σχήμα θα χορηγούνται τα άλλα συνιστώμενα εμβόλια της εφηβείας (HPV, διφθερίτιδας, τετάνου, μηνιγγίτιδας) και του κορωνοϊού; Ο εμβολιασμός κατά του κορωνοϊού δεν εμποδίζει τη χορήγηση των άλλων εμβολίων παιδιών και εφήβων. Μπορούν να γίνουν όλα με διαφορά λίγων ημερών ή ακόμα και ταυτόχρονα. Δεν ισχύει συγκεκριμένο μεσοδιάστημα μεταξύ των εμβολίων. 12. Φοβάμαι για παρενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν χρόνια μετά τον εμβολιασμό. Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων παρουσιάζονται τις πρώτες εβδομάδες μετά τη χορήγησή τους. Τα mRNA εμβόλια καταστρέφονται από τον οργανισμό μέσα σε ώρες, αφού δώσουν το «μήνυμα» για την παραγωγή αντισωμάτων. Κανένα συστατικό του εμβολίου δεν αθροίζεται στον οργανισμό για να συνδεθεί με μακροπρόθεσμη ανεπιθύμητη ενέργεια. 13. Μετά τον εμβολιασμό των παιδιών - εφήβων, χρειάζονται μέτρα προφύλαξης κατά του κορωνοϊού; Ναι. Τα εμβολιασμένα παιδιά θα πρέπει να συνεχίσουν τη χρήση μάσκας, την τήρηση της κοινωνικής απόστασης, της υγιεινής των χεριών και της καθαριότητας του χώρου. Το εμβολιασμένο ασυμπτωματικό παιδί μπορεί να μολυνθεί από τον ιό και να τον μεταδώσει σε άτομο του περιβάλλοντός του. u

_ADDS 10/19/21 3:16 PM Page 1

KATHARA XERIA_L 10/19/21 3:17 PM Page 12

Το όπλο όλων είναι τα καθαρά χέρια Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Πλυσίματος Χεριών, συνοψίσαμε χρήσιμες πληροφορίες που χρειάζεστε, για να ξέρετε πότε, πώς και με τι πρέπει να πλένετε τα χέρια σας.

πανδημία της COVID-19 μάς δίδαξε, ίσως με τον πιο σκληρό τρόπο, τη σημασία του σωστού πλυσίματος των χεριών. Αν και ανέκαθεν θεωρούνταν αυτονόητη η υγεία των άνω άκρων, η εποχή που διανύουμε απέδειξε περίτρανα πως λίγοι ήταν αυτοί που ήξεραν πώς πλένονται σωστά τα χέρια. Πότε πρέπει να πλένετε τα χέρια σας; l Μόλις επιστρέφετε στο σπίτι l Πριν ξεκινήσετε να προετοιµάζετε το φαγητό l Πριν από κάθε γεύµα l Πριν και µετά τη χρήση της τουαλέτας l Πριν και µετά τη φροντίδα ενός αρρώστου l Αφότου φυσήξετε τη µύτη σας, µετά τον βήχα ή το φτέρνισµα l Αφότου έρθετε σε επαφή µε ζώα ή/και µε τα περιττώματά τους l Αφού πετάξετε τα σκουπίδια l Πριν και µετά την περιποίηση ενός δερματικού κοψίματος ή µιας πληγής l Πριν αποχωρήσετε από την εργασία

Κάθε φορά που έχετε την αίσθηση ότι τα χέρια σας είναι βρώμικα Οταν είναι αδύνατο να πλύνετε τα χέρια σας με σαπούνι, η πιο σωστή και συνάμα αποτελεσματική κίνηση που μπορείτε να κάνετε είναι να χρησιμοποιήσετε αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα. Παρ’ όλο που το αντισηπτικό πλέον έχει γίνει το απόλυτο αξεσουάρ, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας, υπάρχουν κάποιες κινήσεις που αν δεν γίνουν σωστά, ίσως η αποτελεσματικότητά του να μην είναι η μέγιστη. Για να χρησιμοποιήσετε σωστά το αντισηπτικό πρέπει: l Να το εφαρμόσετε στις παλάμες l Αλλά και στην έξω μεριά των χεριών σας l Να φροντίσετε να απλωθεί ανάμεσα και κατά μήκος των δαχτύλων σας l Να τρίψετε τα νύχια σας στις παλάμες σας, γιατί και εκεί μαζεύονται ακαθαρσίες και βακτήρια l Να τρίψετε καλά τους αντίχειρές σας l Να τρίψετε τους καρπούς σας l

Το Υπουργείο Υγείας έχει δώσει στη δημοσιότητα και τον τρόπο με τον οποίο πλένονται

12 | περί υγείας |

Τι λένε οι ειδικοί Ο Αδαμάντιος Ψαριανός, αντιπρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής και φαρμακοποιός, εξηγεί στην εφημερίδα «Περί Υγείας» πότε πρέπει να χρησιμοποιούμε αντισηπτικό και πότε σαπούνι και μας δίνει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται να ξέρουμε. Σαπούνι: Το εντυπωσιακό της δύναμης του σαπουνιού είναι η υβριδική του δομή. Ενα μόριο σαπουνιού αποτελείται από μία «κεφαλή» που είναι υδροφιλική, προσελκύοντας μόρια νερού και μια μακριά αλυσίδα υδροκαρβονική, αποτελούμενη από άτομα υδρογόνου και άνθρακα που είναι υδροφοβικά και απωθούνται από το νερό. Ο ασθενέστερος κρίκος στον κορωνοϊό είναι η λιπιδική (λιπαρή) διπλοστιβάδα. Ο ιός έχει το γενετικό του υλικό περιβεβλημένο από εξωτερική μεμβράνη με διπλό τοίχωμα λιπιδίων και πρωτεϊνικές αμίδες. Η λιπιδική μεμβράνη απωθεί τα μόρια του νερού και προστατεύει τον ιό. Οταν τα μόρια σαπουνιού διαλύονται στο νερό σχηματοποιούνται σε σφαιρίδια που περιλαμβάνουν τα μόρια σαπουνιού με την υδροφιλική κεφαλή εξωτερικά του ιού και την υδροφοβική σειρά εντός. Αυτό μπορεί να διαλύσει τη λιπιδική στιβάδα και να θανατώσει τον ιό. Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει αμέσως. Πρέπει να παραχθεί μια καλή ποσότητα σαπουνάδας που θα καλύψει όλα τα μέρη του χεριού. Αυτό χρειάζεται περίπου 20 δευτερόλεπτα, για αυτό λέμε ότι πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας με δημιουργία σαπουνάδας για τόσο χρονικό διάστημα. Αντισηπτικό: Τα αντισηπτικά χεριών έχει αποδειχθεί ότι προστατεύουν αποτελεσματικά από ιούς και μικρόβια εκεί που δεν είναι δυνατή η χρήση σαπουνιού και νερού. Διακρίνονται σε alcohol-based και σε alcoholfree αντισηπτικά. Αυτά που η κύρια σύνθεσή τους είναι το αλκοόλ έχουν περιεκτικότητα 60-95% σε αλκοόλ και οι πιο συνήθεις αλκοόλες είναι η ισοπροπυλική, η αιθανόλη ή η N-propanol. Τα χωρίς αλκοόλ αντισηπτικά, η συνήθης σύνθεσή τους είναι το Benzalkonium chloride, και είναι λιγότερο αποτελεσματικά από τα αλκοολούχα στην προστασία από ιούς και μικρόβια. Η αλκοόλη στοχεύει στην E-protein (Envelopeprotein) που περιλαμβάνει μερικούς ιούς συμπεριλαμβανομένου και του κορωνοϊού. Αυτή η πρωτεΐνη είναι σημαντική για τη βιωσιμότητα του ιού και τον πολλαπλασιασμό του. Η μικρότερη περιεκτικότητα αλκοόλης που απαιτείται είναι 60%. Αν τα χέρια είναι ορατά βρώμικα, πρέπει να πλυθούν παρά να χρησιμοποιηθούν αντισηπτικά. Το φτέρνισμα ή το βήξιμο στα χέρια επίσης απαιτεί πλύσιμο, γιατί το αντισηπτικό μπορεί να μην προστατέψει όπως πρέπει. Ο λόγος είναι ότι η βλέννα που θα αφεθεί στα χέρια μπορεί να προστατέψει τους ιούς και τα μικρόβια. Συμπέρασμα: Ο πιο σίγουρος τρόπος για την προστασία και την εμπόδιση της διάδοσης του κορωνοϊού παραμένει το προσεκτικό πλύσιμο των χεριών τουλάχιστον για 20 δευτερόλεπτα και η αποφυγή του προσώπου, αν είναι δυνατόν. Αλλά η χρήση αντισηπτικών με αλκοόλ τουλάχιστον 60% είναι μια πρακτικά εναλλακτική λύση, όταν το νερό και το σαπούνι δεν είναι διαθέσιμα.

_ADDS 10/19/21 3:17 PM Page 1

COVID PSYXIKH YGEIA_L 10/19/21 3:18 PM Page 14

Τι χειμώνας μάς περιμένει; Τα σχολεία άνοιξαν ή μήπως θα ξανακλείσουν; Τα κρούσματα μεγαλώνουν, τώρα αρρωσταίνουν και παιδιά. Γράφει η Αννα Σταυράκη

ροπαντός ψυχραιμία και δύναμη. Κυρίως οι γονείς που έχουν παιδιά στο σχολείο, να μην πανικοβάλλονται και αν βλέπουν ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση, να ζητήσουν βοήθεια. Να εξωτερικεύσουν ό,τι βλέπουν και νιώθουν. Ο χειμώνας, όπως λέει και η ψυχολόγος που παραχωρεί αυτή τη συνέντευξη, η Νάντια Μάλλιου, θα είναι καλός γιατί πρέπει όλα να τα δούμε θετικά, αισιόδοξα και ψύχραιμα, είτε είμαστε εμβολιασμένοι είτε ανμεβολίαστοι. Να μην νιώθουμε ενοχές για τις απώλειες δικών μας ανθρώπων και κυρίως να έχουμε το περιθώριο να διαχειριστούμε τόσο το πένθος όσο και την ευθύνη μας. «Ολοι όσοι έχουν έρθει σε επαφή με γονείς και παιδιά ξέρουν ότι με το που εκφράστηκε η προοπτική να ανοίξουν τα σχολεία και μετά από αυτό, από τη μια υπήρχε ενθουσιασμός του στυλ: ‘’Ω τι καλά τα παιδιά θα βρεθούν στα θρανία ξανά’’, αλλά παράλληλα υπάρχει ένα μούδιασμα. Είναι ένα αμάλγαμα, ένα μπέρδεμα ανησυχίας, εγρήγορσης, έκπληξης και ξαφνιάσματος. Ο λόγος είναι ότι ενώ όλοι περίμεναν να ανοίξουν τα σχολεία, όπως και πραγματικά έγινε, και πως θα ληφθούν όλα τα μέτρα για να υπάρξει ασφάλεια, δεν έχουμε ωστόσο ηρεμήσει, ούτε μια στιγμή. Από την πρώτη εβδομάδα τα κρούσματα ήταν αρκετά. Οι γονείς δεν μπορούν να ησυχάσουν. Τα παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού ειδικά, δεν έχουν καμία αίσθηση των νούμερων και του τι συμβαίνει, αλλά οι γονείς είναι σε κατάσταση σχεδόν πανικού. Κάθε νέα σχολική χρονιά, έχει εγρήγορση, ενθουσιασμό, μια χαρά για το νέο ξεκίνημα. Δεν παρατηρείται αυτό. Αντιθέτως, κυριαρχεί το μούδιασμα, η αμφιβολία του δεν ξέρω πώς να αντιδράσω. Εχω μια σειρά από κανόνες και κανονισμούς που πρέπει να ακολουθήσω, και δίπλα είναι οι πληροφορίες και τα νούμερα που απειλητικά μάς βομβαρδίζουν. Δεν ξέρουμε τι μέλλει γενέσθαι και δεν είναι μόνο αυτό, αλλά και το τραύμα που ήδη έχουμε βιώσει δεν έχει αναρρώσει μέσα μας. Νομίζω ότι τώρα παρά το ότι τα σχολεία άνοιξαν είμαστε σε δυσμενέστερη θέση».

14 | περί υγείας |

Οπως λέει η κα Μάλλιου, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γονείς και εκπαιδευτικοί αναλώνονται στο να μαλώνουν για όλα αυτά που δυστυχώς είναι η πραγματικότητα. «Ως ψυχολόγος αλλά και ως άνθρωπος πιστεύω ότι πρέπει να επικρατήσει η ψυχραιμία και έτσι να δούμε τα πράγματα, να πάρουμε μια βαθιά ανάσα και να αποστασιοποιηθούμε για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε, όμως θαρρώ ότι δεν είναι εύκολο. Το άγχος είναι ο αδιόρατος και μη πραγματικός φόβος γι’ αυτό που μπορεί να συμβεί, αλλά δεν ξέρουμε ποιο είναι ακριβώς αυτό, αλλά όλο το σκηνικό μας βάζει σε ετοιμότητα να αντιδράσουμε άρα σε συνεχή εγρήγορση, χωρίς να βλέπουμε καθαρά. Είναι στάση μάχης και ετοιμότητας. Μιλάω καθημερινά με ανασφαλείς και φοβισμένους γονείς. Μου έτυχε μια μαμά ενός 13χρονου κοριτσιού που πήγε να εμβολιάσει το παιδί της, προκειμένου να νιώσει η ίδια κατά δική της ομολογία, αλλά και το παιδί πιο ασφαλές, αλλά η μαμά δεν βίωσε την εμπειρία εμβολιασμού, που εκείνη είχε στο μυαλό της, το παιδί ήταν πάρα πολύ ήρεμο και άνετο, εκείνη σε έκρυθμη κατάσταση, απειλούσε με καταγγελίες όλο το προσωπικό, και δεν μπορούσε να ηρεμήσει. Δεν μπορούσε να αποκωδικοποιήσει πληροφορίες, παραινέσεις, αγωνία, φόβο και ανασφάλεια μαζί. Οι κρίσεις πανικού πάνε προς το κομμάτι της ψυχοπαθολογίας, αλλά κρίσεις άγχους σίγουρα βλέπουμε. Αγχωμένοι γονείς αλλά και παιδιά δεν μπορούν να χαρούν τις πρώτες βδομάδες του σχολείου τους. Δεν είναι οι βδομάδες προσαρμογής για να μπουν και πάλι μετά τις διακοπές στη ρουτίνα του σχολείου και του διαβάσματος. Είναι μουδιασμένοι. Ο κόσμος δεν περίμενε να ανοίξουν τα σχολεία. Περίμεναν ότι σε τρεις μέρες θα κλείσουν λόγω κρουσμάτων. Αλλοι έχουν πρακτικό και ανοικτό μυαλό, άλλοι από μόνοι τους δεν μπορούν να αντέξουν και ζητούν συμβουλές και άλλοι είναι οι διαβασμένοι που από καιρό έχουν ζητήσει βοήθεια. Εχουν δουλέψει με τον εαυτό τους με προεργασία.

Ομως προεξάρχουσα φοβία είναι το τι θα γίνει αν κολλήσει το παιδί μου ή αν κολλήσω εγώ ή αν ο κορωνοϊός έρθει στη τάξη. Τώρα ζούμε και το διχασμό των εμβολιασμένων και μη, αρνητών και μη που είναι και πολύ trendy, κάτι που υποδηλώνει ότι έχει ξεφύγει η κατάσταση, δίνοντας άλλη εικόνα στο ξεκίνημα της σχολικής χρονιάς. Ολα αυτά όσο μιλάμε για τη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Για τα παιδιά του πανεπιστημίου είναι άλλο το τοπίο. Οι γονείς έχουν μπλέξει και σε άλλα μονοπάτια. Εχουν φοβίες αν θα ανοίξουν τα πανεπιστήμια, αν θα υπάρχουν επαρκή μέτρα. Από την άλλη κατηγορούνται οι νέοι 18 με 25 ότι είναι ανεμβολίαστοι και αυτοί μεταφέρουν τον ιό στο σπίτι και σε πιο ηλικιωμένα άτομα ή στην κοινότητα, γιατί κάνουν πάρτι και συναθροίζονται, τόσα πολλά και όλα πρωτόγνωρα. Πέρσι τέτοια εποχή είχαμε άλλη πραγματικότητα, τώρα περιμένουμε την κανονικότητα. Η απώλεια ενός ανθρώπου από κορωνοϊό είναι πολύ ιδιαίτερο θέμα. Κουβαλάει πολύ βάρος και ευθύνη. Χάνεται μία ζωή, και ειδικά στη κοινωνία μας όπου η απώλεια και το πένθος υποστηρίζεται, από ήθη και έθιμα, η κοινωνία και το περιβάλλον συμπαρίστανται, όμως αν κάποιος χαθεί από κορωνοϊό μπαίνουν τα ζητήματα πέραν της απώλειας, ήταν εμβολιασμένος ή όχι, είχε άλλα νοσήματα, ήταν μεγάλος, πώς κόλλησε, ένα ολόκληρο σκηνικό. Ερχονται στους ψυχολόγους άτομα που έχουν χάσει δικούς τους και δεν μπορούν να διαχειριστούν τις ερωτήσεις και τις κατηγορίες γιατί είναι ανεμβολίαστος ο θανών, και πώς το τόλμησε αυτό ή τι ευθύνη φέρει. Αυτός δε που έχασε τον δικό του άνθρωπο δεν έχει το χρόνο και τον χώρο να θρηνήσει να βιώσει το τραύμα και την απώλεια. Δέχεται τεράστια κοινωνική πίεση. Ολα αυτά είναι ανεπίτρεπτα. Οταν χάνεται μια ζωή είναι απώλεια τελεία και παύλα. Οι οικογένειες αποφεύγουν να πουν την πραγματική αιτία θανάτου για να μην κουβαλήσουν μετά το στίγμα της ευθύνης και την υποχρέωση της απολογίας. Οταν η απώλεια δεν μας αφορά γινόμαστε πολύ σκληροί». u

_ADDS 10/19/21 3:18 PM Page 1

SYNENTEFKSI_MPOKIAS_Prisum_x2 10/19/21 3:19 PM Page 16

Σπύρος Μπόκιας General Manager Prisum Hellas

«Στόχος μας να κερδίσουμε την έμπρακτη εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών» «Η εποχή COVID, που ξεκίνησε μαζί με την έναρξη των εργασιών μας στην Ελλάδα, ήταν και παραμένει ιδιαίτερη πρόκληση για εμάς», τονίζει ο επικεφαλής της Prisum στην Ελλάδα στο «Περί Υγείας», υπογραμμίζοντας πως: «Μετατρέψαμε τις δυσκολίες και τις προκλήσεις σε νέες εμπειρίες και συνεχίσαμε πιστοί στο επενδυτικό μας πλάνο».

α συμπληρώματα διατροφής VITABIOTICS υιοθετούν τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις και δοκιμάζονται καθημερινά σε κλινικές μελέτες για να αποδείξουν αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, παρά το γεγονός ότι μια τέτοια επένδυση δεν αποτελεί προϋπόθεση κυκλοφορίας τους από τις κατά τόπους αρχές υγείας, εντός κι εκτός Ευρώπης. Οπως εξηγεί ο κ. Σπύρος Μπόκιας «μέσω των αποτελεσμάτων των κλινικών μελετών που διεξάγονται σχεδόν για το σύνολο των προϊόντων της VITABIOTICS, στοχεύουμε να κερδίσουμε την έμπρακτη εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών, όπως δεκαετίες τώρα πράττουν οι Bρετανοί πολίτες».

τούς τους ανθρώπους, οι οποίοι ήταν έτοιμοι να μας εμπιστευτούν, να πιστέψουν στο όραμά μας και να μας ακολουθήσουν σε αυτό το εγχείρημα εν μέσω της πανδημίας και της αβεβαιότητας της εποχής. Παρ’ όλα αυτά όμως πρέπει να πω ότι καταφέραμε να δημιουργήσουμε μια ομάδα πολύ δεμένη με κοινό στόχο την επιτυχία.

- Η Prisum δραστηριοποιείται στα συμπληρώματα διατροφής, έχοντας στο portfolio της μια από της ηγέτιδες εταιρείες του κλάδου, τη VITABIOTICS. Σε ποιες κατηγορίες απευθύνεται η συγκεκριμένη σειρά προϊόντων; Οντως η VITABIOTICS είναι μια ηγέτιδα εταιρεία στον παγκόσμιο χάρτη των συμπληρωμάτων διατροφής, με παρουσία σε πάνω από 100 - Κύριε Μπόκια, η Prisum ήρθε στην Ελλάδα χώρες, ενώ παράλληλα έχει να παρουσιάσει στις αρχές του 2020, λίγο πριν την έναρξη πλήθος κλινικών μελετών για πολλά από τα της πανδημίας του κορωνοϊού. Τι είναι αυτό σκευάσματά της. που σας οδήγησε να επενδύσετε στη χώρα μας και τι προβλήματα αντιμετωπίσατε σε Το εύρος των προϊόντων της VITABIOTICS καλύπτει αυτή την ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο; με σειρές προϊόντων τις διατροφικές ανάγκες Κατ’ αρχήν θα ήθελα να σας «συστήσω» την κάθε ηλικίας και πολλών κατηγοριών υγείας. Prisum, προκειμένου να καταστεί καλύτερα σαφές Από τη βρεφική και παιδική ηλικία με τις πολυβιτο γιατί μια εταιρεία σαν την Prisum ταμίνες Wellbaby και Wellkid, στην έρχεται να επενδύσει στην Ελλάδα. εφηβεία με τα WellTeen και μέχρι H Prisum είναι μια δυναμική εταιτην ενηλικίωση με τις αντρικές και ρεία, η οποία δραστηριοποιείται γυναικείες πολυβιταμίνες Wellman στην αγορά των Βαλκανίων, της & Wellwoman. Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης Αναφορικά με τις κατηγορίες υγείας τα τελευταία 27 χρόνια. Ως κύρια δραστηριοποιούμαστε στην κύηση δραστηριότητα έχει την αντιπρομε την ολοκληρωμένη σειρά Pregσώπευση μεγάλων οίκων του φαρnacare, καλύπτοντας διατροφικές Συνέντευξη: ανάγκες από τη σύλληψη μέχρι και μακευτικού κλάδου και στρατηγικά, Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή επενδύει συστηματικά σε νέες αγοτον θηλασμό, στην εμμηνόπαυση με ρές, όπως είναι η ελληνική, η οποία μετά από αρτο Menopace, στη σκελετική υγεία με τα Osteocare κετά χρόνια έχει γίνει περισσότερο ελκυστική για και Jointace. επενδύσεις. Φροντίζουμε την όραση με την σειρά Visionace, Η εποχή COVID που ξεκίνησε μαζί με την έναρξη παρέχουμε δύναμη σε όλη την οικογένεια με το των εργασιών μας στην Ελλάδα, πρέπει να ομοσυμπλήρωμα σιδήρου Feroglobin, στηρίζουμε λογήσω ότι ήταν και παραμένει ιδιαίτερη πρότη γυναικεία ομορφιά με τη βραβευμένη σειρά κληση για εμάς, όπως και για τις περισσότερες Perfectil και βέβαια δεν θα μπορούσαμε να απουεπιχειρήσεις. Μαζί με τα έμπειρα στελέχη μας σιάζουμε από το πολύτιμο ανοσοποιητικό που ενισχύουμε με τη σειρά βιταμινών Ultra. όμως, μετατρέψαμε τις δυσκολίες και τις προκλήσεις σε νέες εμπειρίες και συνεχίσαμε πιστοί στο επενδυτικό μας πλάνο, το οποίο περιλάμβανε - Ποιο το μερίδιο αγοράς που επιδιώκει να κατη δημιουργία αρκετών θέσεων εργασίας και την τακτήσει η VITABIOTICS στην Ελλάδα; Ποια εκπροσώπηση οίκων του εξωτερικού στο Ελληνικό τα σημεία υπεροχής των προϊόντων; Φαρμακείο και στον Ελληνα πολίτη. Ως VITABIOTICS θέλουμε να γίνουμε η πρώτη Πιστεύουμε πολύ στους ανθρώπους μας και την επιλογή κάθε επαγγελματία υγείας (ιατρού και ομαδική δουλειά και η πιο απαιτητική πρόκληση φαρμακοποιού), αλλά και η πρώτη επιλογή κάθε κατά τη διάρκεια της COVID ήταν να βρούμε αυσύγχρονου Ελληνα πολίτη που αναζητά υγεία και

16 | περί υγείας |

SYNENTEFKSI_MPOKIAS_Prisum_x2 10/19/21 3:19 PM Page 17

“

Πιστεύουμε πολύ στους ανθρώπους μας και την ομαδική δουλειά και η πιο απαιτητική πρόκληση κατά τη διάρκεια της COVID ήταν να βρούμε αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι ήταν έτοιμοι να μας εμπιστευτούν, να πιστέψουν στο όραμά μας και να μας ακολουθήσουν σε αυτό το εγχείρημα εν μέσω της πανδημίας και της αβεβαιότητας της εποχής. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να πω ότι καταφέραμε να δημιουργήσουμε μια ομάδα πολύ δεμένη, με κοινό στόχο την επιτυχία.

“

ευεξία για τον εαυτό του και την οικογένειά του, ειδικά σε απαιτητικές εποχές, όπως αυτή της πανδημίας COVID-19 που βιώνουμε όλοι μας από τις αρχές του 2020. Τα συμπληρώματα διατροφής της VITABIOTICS υιοθετούν τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις και δοκιμάζονται καθημερινά σε κλινικές μελέτες για να αποδείξουν αποτελεσματικότητα και ασφάλεια παρά το γεγονός ότι μια τέτοια επένδυση δεν αποτελεί προϋπόθεση κυκλοφορίας τους από τις κατά τόπους αρχές υγείας εντός κι εκτός Ευρώπης. Ωστόσο, μέσω των αποτελεσμάτων των κλινικών μελετών που διεξάγονται σχεδόν για το σύνολο των προϊόντων της VITABIOTICS, στοχεύουμε να κερδίσουμε την έμπρακτη εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών, όπως δεκαετίες τώρα πράττουν οι Βρετανοί πολίτες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η VITABIOTICS ιδρυθείσα το 1971 και με έδρα το Λονδίνο, αποτελεί τη μία και μοναδική εταιρεία συμπληρωμάτων διατροφής, στην οποία απενεμήθη τέσσερις φορές στην ιστορία της μέχρι σήμερα, το ιδιαιτέρως τιμητικό βραβείο «Queen’s Award for Enterprise in Innovation». - Ποιος είναι ο στρατηγικός σας σχεδιασμός για το μέλλον; Ποια τα επόμενά σας βήματα, καθώς και οι επενδύσεις που σχεδιάζετε να προχωρήσετε; Ο στρατηγικός σχεδιασμός μας περιλαμβάνει αδιαμφισβήτητα την ανάπτυξη. Για να έρθει η ανάπτυξη που θέλουμε θα επενδύσουμε σε τεχνολογικές αναβαθμίσεις και αυτοματισμούς στον τρόπο λειτουργείας μας σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, θα επενδύσουμε στις υπάρχουσες εταιρείες που αντιπροσωπεύουμε, όπως είναι η VITABIOTICS, αλλά και η HIMALAYA, καθώς θα εμπλουτίζουμε το portfolio των προϊόντων μας, αλλά το κυριότερο θα επενδύσουμε σε άρτια εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, γιατί οι άνθρωποι μας είναι η δύναμή μας. - Ποιος είναι ο ρόλος των συμπληρωμάτων διατροφής στη διατήρηση της καλής υγείας του οργανισμού; Τα συμπληρώματα διατροφής δεν προορίζονται για την πρόληψη, αγωγή ή θεραπεία κάποιας ανθρώπινης νόσου. Για αυτό το λόγο, με υψηλό το

αίσθημα ευθύνης, συστήνεται ρητά και από τις αρχές υγείας (ΕΟΦ) και από εμάς ως βιομηχανία, οι καταναλωτές των συμπληρωμάτων διατροφής να συμβουλεύονται τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό τους, αν βρίσκονται υπό θεραπευτική αγωγή, αν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας ή αν πρόκειται για γυναίκες στην ευαίσθητη περίοδο της κύησης ή του θηλασμού, όπου τα έμβρυα ή τα νεογνά αντίστοιχα, επηρεάζονται από τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας. Τα συμπληρώματα διατροφής σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν μια ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή. Οι καθαρές περιβαλλοντικές συνθήκες, η καθημερινή άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή είναι οι παράμετροι που εξασφαλίζουν την καλή μας υγεία. Ωστόσο, ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι δυστυχώς αρκετά καθιστικός για τους περισσότερους από εμάς, ιδιαίτερα αγχωτικός ορισμένες φορές και σε ένα περιβάλλον που συχνά χρειάζεται να προφυλασσόμαστε: Αν είναι εξωτερικό περιβάλλον χρειαζόμαστε προφύλαξη από τις επικίνδυνες ακτίνες του ήλιου με ό,τι αυτό συνεπάγεται αναφορικά με τη σύνθεση της βιταμίνης D, κι αν είναι εσωτερικό το περιβάλλον, από το συνωστισμό, φορώντας μάσκες. Τα συμπληρώματα διατροφής σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες και σε πολλές άλλες, μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση της συνολικής καλής υγείας του οργανισμού, καθώς συμπληρώνοντας και μόνο την καθημερινή διατροφή, οι κλινικές μελέτες αρχικά ή καθημερινή χρήση μετέπειτα, αποδεικνύουν ότι καλύπτουν ενδεχόμενες έκτακτες ανάγκες του οργανισμού, όπως π.χ. η ανάγκη αυξημένης λήψης σιδήρου σε γυναίκες με έμμηνο ρήση ή σε εγκυμονούσες ή σε συνανθρώπους μας που έχουν επιλέξει τη vegan διατροφή. Τα συμπληρώματα διατροφής παρέχουν βιταμίνες, μέταλλα, αμινοξέα και άλλα ιχνοστοιχεία, προκειμένου να συμβάλλουν στην τόνωση του οργανισμού και στην ενίσχυση της φυσιολογικής λειτουργίας διαφόρων συστημάτων, όπως το ανοσοποιητικό, όπως η διαδικασία θρέψης των εμβρύων ή/και των νεογνών (κύηση/θηλασμός), όπως η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων εμμηνόπαυσης στις γυναίκες, όπως η διατήρηση της καλής μικροκυκλοφορίας και παραγωγής του αίματος κ.λπ. Τα συμπληρώματα διατροφής μάς δίνουν τη δυ-

νατότητα να εξατομικεύσουμε τις ανάγκες μας σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία βάσει του τρόπου ζωής που έχουμε επιλέξει να διάγουμε. - Η υγειονομική κρίση έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη θωράκισης του ανοσοποιητικού συστήματος για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ανήκει σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και έχει διαφορετικές ανάγκες. Ποιο το «κενό» που έρχεται να καλύψουν τα συμπληρώματα διατροφής και τι σημαίνει ουσιαστικά η κατηγορία «εξειδικευμένες φόρμουλες» για την προστασία της υγείας μας; Η υγειονομική κρίση έδειξε σε όλους μας ότι ενδεχομένως δεν είμαστε και τόσο προστατευμένοι, όσο νομίζαμε. Ποιος θα περίμενε ότι στην Ελλάδα της ηλιοφάνειας με την Αθήνα όπου ζει το 40% του πληθυσμού να έχει 211/365 μέρες του χρόνου ήλιο, θα ανακοινώνονταν κλινική μελέτη που θα έβρισκε τον ελληνικό πληθυσμό να χαρακτηρίζεται από σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D! Θα επαναλάβω ότι τα συμπληρώματα διατροφής σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν μια ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή. Οι καθαρές περιβαλλοντικές συνθήκες, η καθημερινή άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή είναι οι παράμετροι που εξασφαλίζουν την καλή μας υγεία μακροχρόνια. Οταν, ωστόσο, οι συνθήκες (υγειονομικές, περιβαλλοντικές, οικονομικο-κοινωνικές) δεν μας επιτρέπουν να περπατάμε ελεύθερα στον ήλιο για να συνθέσουμε την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης D, τότε το ανοσοποιητικό μας βρίσκεται εξασθενημένο. Κι αν σε αυτό το γεγονός προσθέσουμε την αύξηση του σωματικού βάρους ως αποτέλεσμα της καθιστικής ζωής και της αυξημένης πρόσληψης κακών λιπαρών, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι είναι τα μοντέλα ζωής της σύγχρονης καθημερινότητας αυτά που μας δημιουργούν εξατομικευμένες ελλείψεις/ανάγκες κι έτσι χρειάζονται εξατομικευμένες συνθέσεις για να τις καλύψουν/ ικανοποιήσουν. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι η πανδημία COVID-19 μάς έκανε να αντιληφθούμε ότι πραγματικά η υγείας μας και η υγεία της οικογένειάς μας είναι το πιο πολύτιμο αγαθό για όλους μας και δεν είναι καθόλου δεδομένο. Μακάρι με το πέρας της πανδημίας να είμαστε και όλοι λίγο πιο ευαισθητοποιημένοι στους τρόπους προστασίας της ατομικής, αλλά και της συλλογικής υγείας.u

| περί υγείας | 17

KARKINOS MASTOY_x2 10/19/21 3:20 PM Page 18

Κληρονομικός καρκίνος μαστού Διαχείριση κινδύνου ασθενών με γονιδιακές παραλλαγές Eνας περιεκτικός επιστημονικός οδηγός για την εγκυρότερη αντιμετώπιση των περιπτώσεων του καρκίνου μαστού και ωοθηκών.

μαστού (~70% διά βίου κίνδυνος), με προδιάθεση στον τριπλά αρνητικό την πλειονότητά τους, τα περιστατικά του καρκίνου του μαστού τύπο, αλλά και με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου ωοθηκών και των ωοθηκών είναι σποραδικά, με μόλις το ~10-15% και (~40% διά βίου). Στους άνδρες, σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα ~15-25%, να έχουν κληρονομική βάση, αντίστοιχα. Υπολογίζεται ανάπτυξης κακοήθειας του προστάτη. ότι κατά προσέγγιση το 7% και 11% των περιστατικών του καρκίνου l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο BRCA2: Σχετίζεται με αυξημένο του μαστού και των ωοθηκών, αντίστοιχα, έχουν οικογενειακό ιστορικό. Η πλειονότητα των οικογενειών αυτών φέρουν παθογόνους παραλλαγές κίνδυνο ανάπτυξης γυναικείου καρκίνου του μαστού (~70% διά βίου στα γονίδια BRCA1 & BRCA2. Ο γονιδιακός έλεγχος για τα γοκίνδυνος), με προδιάθεση στον ορμονοεξαρτώμενο τύπο, αλλά και με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου ωοθηκών νίδια BRCΑ1 & BRCΑ2 δεν απευθύνεται στον γενικό πληθυσμό (~20% διά βίου). Στους άνδρες, σχετίζεται με αυξημένη πι- τουλάχιστον όχι στην παρούσα χρονική στιγμή. Αντιθέτως, θανότητα ανάπτυξης κακοήθειας του προστάτη, του παγαφορά άτομα τα οποία έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του κρέατος, ενώ διαφαίνεται και συσχέτιση με την ανάπτυξη μαστού ή/ και ωοθηκών και πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία ορίζονται βάσει της ηλικίας εμφάνισης της νόσου, μελανώματος. l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο TP53, η οποία προτου οικογενειακού ιστορικού, αλλά και της ιστοπαθολογίας του όγκου. Επιπρόσθετα, δύναται να αφορά και άτομα που διαθέτει για το σύνδρομο Li Fraumeni. Παρά το γεγονός ότι ανιχνεύονται εξαιρετικά σπάνια, οι γυναίκες που είναι φορείς είναι ασυμπτωματικά, αλλά έχουν ιδιαίτερα βεβαρημένο οιέχουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του κογενειακό ιστορικό. Τα άτομα αυτά, ιδανικά, παραπέμπονται μαστού. Παράλληλα, έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σε εξειδικευμένο γενετιστή, όπου γίνεται η αναλυτική κατασαρκωμάτων των μαλακών μορίων, λευχαιμιών, όγκων εγγραφή γενεαλογικού δένδρου της οικογένειας του ενδιαφεκεφάλου, καρκινώματος φλοιού του επινεφριδίων, όγκων ρόμενου. Ο γονιδιακός έλεγχος είναι σημαντικός, γιατί βοηθάει Γράφει η τον θεράποντα ιατρό να επιλέξει την κατάλληλη χειρουργική γεννητικών οργάνων, αλλά και άλλων κακοηθειών, οι οποίες Ρομίνα Δ. Αλεβίζου παρέμβαση, δύναται να βοηθήσει στη λήψη στοχεύουσας δύναται να εμφανιστούν από την παιδική ηλικία. Ιδιαίτερο MD, Χειρουργός Μαστού, χαρακτηριστικό αποτελεί η πολύ νεαρή ηλικία εμφάνισης θεραπείας, ειδικά στη μεταστατική νόσο, αλλά και να Μοριακή Βιολόγος, ακολουθηθούν κατάλληλες ενέργειες μείωσης κινδύνου, Επιμελήτρια Β' Κλινικής καρκίνου του μαστού, δηλαδή τα 20-35 έτη. l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο CDH1, η οποία προτόσο σε συμπτωματικά όσο και σε ασυμπτωματικά Μαστού ΙΑΣΩ άτομα, που φέρουν γονιδιακές παραλλαγές που προδιαθέτει στον αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης γυναικείου καρδιαθέτουν στον καρκίνο. H εξέταση του γονιδιακού ελέγχου κίνου του μαστού και συγκεκριμένα του λοβιακού τύπου, καθώς και γίνεται με μια απλή λήψη αίματος. καρκίνου στομάχου διάχυτου τύπου. l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο PTEN, η οποία προδιαθέτει στο Τα άτομα που φέρουν μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 & BRCA2 έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού ή/ σύνδρομο COWDEN, το οποίο με τη σειρά του προδιαθέτει στον καρκίνο του μαστού, του ενδομητρίου και του θυρεοειδούς, αλλά και ωοθηκών, συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό. Συνηθέστερα, συνδυάζεται με αμαρτωματώδεις πολύποδες του παχέος εντέρου. οι διαγνώσεις αφορούν νεαρά άτομα (<50 ετών), ενώ ο διά l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο STK11, η οποία προδιαθέτει βίου κίνδυνος ανάπτυξης κακοήθειας μαστού υπολογίζεται ως ~70% μέχρι την ηλικία των 70 ετών. Οι μεταλλάξεις των γονιδίων στο σύνδρομο Peutz-Jeghers, το οποίο χαρακτηρίζεται από αμαρτωBRCA1 & BRCA2 δύναται να κληρονομηθούν τόσο από τη ματώδεις πολύποδες του γαστρεντερικού, μελάγχρωση της μελανίνης μητέρα όσο και από τον πατέρα, με την πιθανότητα μεταβίπεριστοματικά, ενώ χαρακτηριστικές είναι οι επιπλοκές της πολυποβασης από γονέα σε τέκνο να είναι 50%. Τα τελευταία χρόνια, δίασης, όπως η απόφραξη εντέρου σε παιδική ηλικία. Τα άτομα με το σύνδρομο Peutz-Jeghers έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εντερικών, ο γονιδιακός έλεγχος πραγματοποιείται μέσω της ανάλυσης αλλά και εξω-εντερικών κακοηθειών, όπως του μαστού, του παγκρέατος, πολλαπλών γονιδίων, πολυ-γονιδιακός έλεγχος (panel των ωοθηκών και των όρχεων. testing), συμπεριλαμβανομένων των BRCA1 & BRCA2, τα l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο PALB2 (ή BRCA3), το οποίο οποία σχετίζονται με την προδιάθεση κληρονομικών μορφών καρκίνου, όπως του μαστού, των ωοθηκών, του προδιαθέτει στον καρκίνου του μαστού, ενώ αυξάνει ελάχιστα τον παχέος εντέρου, του στομάχου, του ενδομητρίου, του θυκίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου ωοθηκών, αλλά προδιαθέτει και στον ροειδούς, αλλά και άλλων. Ενδεικτικά, κάποια από αυτά καρκίνο του παγκρέατος. l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο ΑΤΜ, το οποίο διπλασιάζει τον τα γονίδια είναι τα ΑΤΜ, ΒARD1, BRCA1, BRCA2, PALB2, RAD51C, RAD51D, BRIP1, CDH1, CHEK2 , STK11, NF1. κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του Οι σημαντικότερες γονιδιακές παραλλαγές παγκρέατος. Οι άνδρες που φέρουν παραλλαγές στο γονίδιο ATM έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη. ΜεταλΧρέος του χειρουργού, σε συνεργασία πάντα με τον γενετιστή, λάξεις του γονιδίου ATM σε ομοζυγωτία προκαλούν το σύνδρομο είναι η σωστή διαχείριση κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου μααταξία-τηλεαγγειεκτασία, το οποίο χαρακτηρίζεται από αταξία, διαστού, ωοθηκών ή άλλων κακοηθειών. Σύμφωνα με τις τεταραχές ανοσοποιητικού και αυξημένη ροπή προς τις λοιμώξεις. λευταίες κατευθυντήριες γραμμές του NCCN (National Coml Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο CHEK2, η οποία αυξάνει τον prehensive Cancer Network), έχουν δοθεί οδηγίες για τα κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού 2-3 φορές, σε σχέση με τον γονίδια που προδιαθέτουν στον καρκίνο διαφορετική δυγενικό πληθυσμό, και με προδιάθεση στον ορμονοεξαρτώμενο τύπο. ναμική ή διεισδυτικότητα, τα οποία αναλύονται ακολούθως: l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο BRCA1: Σχετίζεται Επίσης, παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος για την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου και του προστάτη. με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης γυναικείου καρκίνου του

18 |

KARKINOS MASTOY_x2 10/19/21 3:20 PM Page 19

Παθογόνοι παραλλαγές στα γονίδια BRIP1, RAD51C και RAD51D, οι οποίες σχετίζονται με αύξηση στην ανάπτυξη γυναικείου καρκίνου του μαστού, με προδιάθεση στην τριπλά αρνητική νόσο, παρά την ανεπάρκεια των δεδομένων για τον ακριβή προσδιορισμό του κινδύνου. Παρ’ όλα αυτά, τα άτομα που φέρουν τις παραλλαγές αυτές υπολογίζεται ότι εμφανίζουν 8%-10% διά βίου κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών. l Παθογόνος παραλλαγή στο γονίδιο NF1, η οποία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, καθώς και κακοηθών όγκων των περιφερικών νεύρων, GISTs, αλλά και άλλων σπάνιων. l

Οδηγίες διαχείρισης κινδύνου Η διαχείριση των ατόμων που φέρουν παθογόνους παραλλαγές πραγματοποιείται κατά αντιστοιχία των αποτελεσμάτων του γονιδιακού ελέγχου. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στα γονίδια BRCA1 & BRCA2, προτείνεται επαγρύπνηση για τον μαστό, ξεκινώντας από την ηλικία των 18 ετών και κλινική εξέταση κάθε 6-12 μήνες, αρχίζοντας από τα 25 έτη. Η αξιολόγηση του μαστού σε γυναίκες ηλικίας 25-29 ετών προτείνεται μέσω ετήσιας μαγνητικής μαστών, με τη χρήση σκιαγραφικού ή μέσω μαστογραφίας με τομοσύνθεση, εξατομικεύοντας ανάλογα με το οικογενειακό ιστορικό. Αντίστοιχες είναι και οι συστάσεις για τις γυναίκες ηλικίας 30-75 ετών, εφόσον δεν έχουν προβεί σε χειρουργείο μείωσης κινδύνου, ακολούθως αναλυτικής συζήτησης και λαμβάνοντας υπόψη τον βαθμό προστασίας, τις επιλογές αποκατάστασης, αλλά και τους κινδύνους. Παράλληλα, σημαντικό ρόλο στις παραπάνω αποφάσεις παίζουν το οικογενειακό ιστορικό, ο κίνδυνος υπολειπόμενου καρκίνου μαστού, αλλά και το προσδόκιμο ζωής. Επιπρόσθετα, στις γυναίκες αυτές γίνεται σύσταση για σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή, με στόχο τη μείωση κινδύνου, η οποία ιδανικά θα πραγματοποιηθεί μεταξύ των 35-40 ετών και ακολούθως της ολοκλήρωσης τεκνοποίησης. Η συμβουλευτική πρέπει να περιλαμβάνει συζήτηση για τις πιθανές επιθυμίες αναπαραγωγής, τη διαχείριση των συμπτωμάτων εμμηνόπαυσης, αλλά και τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Οι γυναίκες που δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε σαλπιγγο-ωθηκεκτομή οφείλουν να παρακολουθούνται με ενδοκολπικό υπέρηχο, συνδυασμένο με μέτρηση του δείκτη CA-125, αλλά με αμφίβολο όφελος στην πρώιμη διάγνωση. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στo γονίδιo TP53, προτείνεται αφύπνιση και ενημέρωση για τον μαστό από τα 18 έτη, καθώς και κλινική εξέταση μαστού κάθε 6-12 μήνες, ξεκινώντας από την ηλικία των 20 ετών. Η παρακολούθηση περιλαμβάνει ετήσια μαγνητική μαστών με σκιαγραφικό σε ηλικίες 20-35 ετών, καθώς και συζήτηση για επιλογές μείωσης κινδύνου, συμπεριλαμβάνοντας τις δυνατότητες, καθώς και τους κινδύνους. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην οποιαδήποτε μορφή ακτινοβόλησης στους ασθενείς αυτούς, καθώς ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος ανάπτυξης όγκων μαλακών μορίων στα σημεία της ακτινοβόλησης. Τέλος, η διαχείριση κινδύνου για την εμφάνιση άλλων μορφών καρκίνου στους ασθενείς αυτούς οφείλει να περιλαμβάνει σειρά απεικονιστικών και κλινικών εξετάσεων, με την ετήσια μαγνητική όλου του σώματος και του εγκεφάλου να είναι η μέθοδος εκλογής. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στo γονίδιo CDH1, συνίσταται ετήσια μαστογραφία με τομοσύνθεση και πιθανή χρήση μαγνητικής μαστών με σκιαγραφικό, ξεκινώντας από την ηλικία των 30 ετών. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τη σύσταση μαστεκτομής και σε κάθε περίπτωση η διαχείριση πρέπει να βασίζεται στο οικογενειακό ιστορικό. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στo γονίδιo PTEN, συνίσταται αφύπνιση για τον μαστό, από την ηλικία των 18 ετών, και κλινική εξέταση μαστού κάθε 6 12 μήνες, ξεκινώντας από την ηλικία των 25 ετών. Επίσης, είναι σημαντικό να προτείνεται η δυνατότητα μείωσης κινδύνου μέσω χειρουργικών παρεμβάσεων ή εναλλακτικά ετήσια μαστογραφία, με πιθανή τη χρήση τομοσύνθεσης και μαγνητικής μαστών με σκιαγραφικό, ξεκινώντας από την ηλικία των 30-35 ετών. Παράλληλα, προτείνεται η συζήτηση για τη δυνατότητα υστερεκτομής για τη διαχείριση κινδύνου του καρκίνου του ενδομητρίου, ακολούθως της ολοκλήρωσης τεκνοποίησης. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στo γονίδιo STK11, η παρακολούθηση για τον καρκίνο του μαστού γίνεται βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών για τις γυναίκες υψηλού κινδύνου, αλλά και με βάση το

οικογενειακό ιστορικό, ενώ τα δεδομένα είναι ανεπαρκή για τη σύσταση προληπτικής μαστεκτομής. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στο γονίδιo PALB2, συνίσταται μαστογραφία και μαγνητική μαστών με πιθανή τη χρήση τομοσύνθεσης εναλλάξ, με έναρξη στα 30 έτη, καθώς και συζήτηση πιθανής επιλογής μαστεκτομής μείωσης κινδύνου. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, δεν προτείνεται η διενέργεια σαλπιγγο-ωοθηκεκτομής, αλλά προτείνεται διαχείριση βάσει του οικογενειακού ιστορικού. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στα γονίδια ATM και CHEΚ2, η διαχείριση του κινδύνου για τον μαστό περιλαμβάνει ετήσια μαστογραφία με πιθανή τη χρήση τομοσύνθεσης, καθώς και μαγνητική μαστών με σκιαγραφικό, με έναρξη στην ηλικία των 40 ετών. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και τον διά βίου κίνδυνο ανάπτυξης κακοήθειας, δεν συστήνονται χειρουργικές παρεμβάσεις. l Για τις γυναίκες που φέρουν παθογόνους παραλλαγές στα γονίδια BRIP1, RAD51C και RAD51D, συστήνεται σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή σε ηλικία 45-50 ετών, ενώ δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη οδηγία για τη διαχείριση του μαστού. l Για τις γυναίκες με παθογόνους παραλλαγές του γονιδίου NF1, συνιστάται μαστογραφία με πιθανή τη χρήση τομοσύνθεσης, με έναρξη την ηλικία των 30 ετών, με ενδεχόμενη την ένταξη της μαγνητικής μαστών με σκιαγραφικό από την ηλικία των 30 ετών. Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για σύσταση μείωσης κινδύνου μέσω χειρουργικών παρεμβάσεων, με τη διαχείριση να προτείνει εξατομίκευση βάσει του οικογενειακού ιστορικού. Με την πληροφορία που προκύπτει από τους γονιδιακούς ελέγχους να είναι συνεχιζόμενα αυξανόμενη, αλλά και αναγκαία για την προσωποποιημένη κλινική διαχείριση των ασθενών, η δημιουργία διεπιστημονικών ομάδων είναι απαραίτητη για την ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση κινδύνου του καρκίνου του μαστού. u

| περί υγείας | 19

YGEIA MASTOY_ALMA ZWHS_x2 10/19/21 3:21 PM Page 20

Αλμα Ζωής «Φάρος» για τις γυναίκες με καρκίνο μαστού Οταν σκέφτεται κανείς τη φράση «καρκίνος μαστού», γρήγορα και αβίαστα πάει το μυαλό του στον εν λόγω σύλλογο και αυτό σημαίνει επιτυχία. Ρεπορτάζ: Μάρθα Φραγκάκη

ον Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού, Αλμα Ζωής, λίγο πολύ όλοι τον ξέρουν. Οι δράσεις του έχουν ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα και το μήνυμά του για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση, που στην πραγματικότητα σώζουν, έχει ηχήσει στα αυτιά πολλών γυναικών και όχι μόνο. Οι γυναί-

κες αυτές (γιατί όλα τα μέλη του «Αλμα Ζωής» είναι γυναίκες που έχουν βιώσει τον καρκίνο του μαστού) έχουν καταφέρει, σχεδόν το ακατόρθωτο. Οχι μόνο να νικήσουν τον καρκίνο (γιατί αυτό ακατόρθωτο δεν είναι, καθώς η επιστήμη έχει κάνει πολλά και μεγάλα βήματα για την πλήρη ίαση), αλλά να αντιμετωπί-

- Κα Μιχαλοπούλου, πείτε μας λίγα λόγια για το Αλμα Ζωής και τις δράσεις του συλλόγου. Το Αλμα Ζωής ιδρύθηκε πριν 33 χρόνια (το 1988) από γυναίκες που έχουν βιώσει την ασθένεια, με τη βοήθεια μίας κοινωνικής λειτουργού από το νοσοκομείο «Μεταξά» και από τότε συνεχίζει να λειτουργεί αδιάκοπα και σχεδόν με τον ίδιο τρόπο. Συγκεκριμένα, όλα μας τα μέλη είναι γυναίκες με καρκίνο μαστού, ενώ όλοι οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που ασχολούνται με τον σύλλογο είναι σχεδόν παραδοσιακά άτομα αφοσιωμένα, με αγάπη και πάθος για το έργο μας. Από την άλλη, τα μέλη του συλλόγου ξέρουν τις ανάγκες των συγκεκριμένων γυναικών βιωματικά και τις μεταφέρουν στους επαγγελματίες, οι οποίοι έχουν οργανώσει προγράμματα που στηρίζονται σε αυτές. Οι δράσεις μας στηρίζονται σε τρεις πυλώνες. O πρώτος είναι της οργανωμένης αλληλοβοήθειας, δηλαδή η βοήθεια που προσφέρεται από μία γυναίκα που έχει βιώσει την ασθένεια στη γυναίκα που πρωτοδιαγνώσκεται ή μετά ακριβώς από το χειρουργείο. Οι γυναίκες αυτές έχουν αποδειχθεί το φως για τις νοσούσες και λειτουργούν ως παράδειγμα, καθώς όχι μόνο έχουν ξεπεράσει τον καρκίνο, αλλά είναι εκεί και βοηθούν γυναίκες που τους συμβαίνει το ίδιο. Ο δεύτερος πυλώνας είναι η ψυχοκοινωνική στήριξη των γυναικών που έχουν βιώσει την ασθένεια, αλλά και των οικογενειών τους, με ομαδικά και ατομικά προγράμματα. Εδώ φυσικά συμβάλλουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί. Ταυτόχρονα, υπάρχει και μία τηλεφωνική γραμμή στήριξης, που μπορεί να καλέσει οποιαδήποτε γυναίκα ή μέλος της οικογένειάς της και να μιλήσει ακόμα και ανώνυμα. Οι κλήσεις αυτές απαντώνται από ψυχολόγους και αποτελούν ένα κανονικό ραντεβού. Το τηλέφωνο είναι 2108253253 και οι ώρες λειτουργίας είναι 10:00 – 18:00. O τρίτος πυλώνας αφορά τη στήριξη και την ενδυνάμωση, όπου περιλαμβάνονται προγράμματα βελτίωσης της ποιότητας ζωής, γυμναστικής, διατροφής, συμβουλευτικής για νομικά και εργασιακά θέματα. Στον πυλώνα αυτόν τρέχει τώρα μία δράση που αφορά την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού των γυναικών

20 | περί υγείας |

ζουν την ασθένεια με τεράστιο ψυχικό σθένος, να είναι ακόμα πιο δυνατές μετά από αυτή τη μάχη και έπειτα να υποστηρίζουν και άλλες πάσχουσες, ώστε να βγουν και αυτές νικήτριες. Στην ουσία, οι γιατροί βάζουν την επιστήμη και το Αλμα Ζωής την ψυχολογία, την υποστήριξη και την ενσυναίσθηση και ο συνδυα-

σμός αυτός οδηγεί στη νίκη! Επισκέφτηκα τα γραφεία του συλλόγου, για να μιλήσω με την πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού, Αλμα Ζωής, Παρασκευή Μιχαλοπούλου, που πρόθυμα μου έδωσε όλες τις πληροφορίες που ήθελα να μάθω.

- Ποιο είναι το κεντρικό μήνυμα που θέλετε να περάσετε σε κάθε γυναίκα; Να αγαπήσει τον εαυτό της. Να τον κάνει προτεραιότητα. Και μέσα από αυτό, θα έρθει σχεδόν αυθόρμητα και ο προληπτικός έλεγχος, για να είναι υγιής και καλά! Για να μην σε προλάβει ο καρκίνος, αλλά να τον προλάβεις εσύ.

Π. Μιχαλοπούλου (Αλμα Ζωής). για την πρόληψη, προκειμένου να επιτευχθεί η έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας, αλλά και όλου του πληθυσμού, μέσα από ενημερωτικές ομιλίες, ακόμα και σε εργασιακούς χώρους, τα αποτελέσματα των οποίων είναι εντυπωσιακά. - Το Greece Race for the Cure είναι μία δράση με τρομερή απήχηση. Μιλήστε μας για αυτό. Το Greece Race for the Cure περικλείει όλους τους πυλώνες. Είναι η μεγαλύτερη καμπάνια ευαισθητοποίησης του κοινού, που ταυτόχρονα αναδεικνύει τη δύναμη των γυναικών που έχουν ασθενήσει, και περνάει με τον καλύτερο τρόπο το μήνυμα της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης. Ο κόσμος πραγματικά το έχει αγκαλιάσει. Εγώ θα σταθώ στο γεγονός ότι δεν έχω ξανανιώσει κάτι παρόμοιο, καθώς, ενώ διαπραγματεύεσαι ένα τόσο σοβαρό θέμα, το κλίμα είναι γιορτινό, χωρίς να περνάει στα όρια του ασόβαρου. Η μεγάλη επιτυχία του Greece Race for the Cure είναι ότι το έχει αγκαλιάσει πολύς κόσμος, όλα τα μέλη της οικογένειας.

- Η COVID-19 επηρέασε τις δράσεις σας, καθώς όλες, όπως μου είπατε, πέρασαν στο διαδίκτυο, ωστόσο συνεχίστηκαν! Πιστεύετε ότι η πανδημία είχε επίδραση και στις έγκαιρες διαγνώσεις για καρκίνο μαστού και στο μέλλον θα δούμε αυτές τις επιπτώσεις; Δυστυχώς, οι έρευνες αυτό δείχνουν. Είναι πολλές οι γυναίκες που ανέβαλαν τις προγραμματισμένες εξετάσεις τους ή που ανέβαλαν τον προγραμματισμό τους. Η πανδημία τα παρέσυρε όλα! Το σίγουρο είναι πως εφόσον έγιναν λιγότερες προληπτικές εξετάσεις, έχουμε και λιγότερες διαγνώσεις. Αρά ναι! Πιστεύω πως θα έχουμε διαγνώσεις σε προχωρημένο στάδιο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πορεία της ασθένειας. Το μήνυμα που πρέπει να περάσουμε είναι πως ακόμα και εν μέσω πανδημίας, οι προληπτικές εξετάσεις είναι απαραίτητες! Ο κορωνοϊός υπάρχει, χωρίς όμως να διακόψει την ύπαρξη των άλλων ασθενειών. Ο καρκίνος του μαστού είναι εδώ και το στοίχημα είναι να τον προλάβεις τη σωστή στιγμή. Επιβάλλεται ο προληπτικός έλεγχος. - Γιατί μία γυναίκα που βιώνει τον καρκίνο του μαστού αξίζει να έρθει σε επαφή μαζί σας; Γιατί έχει ανάγκη να μιλήσει και να ενημερωθεί. Στο Αλμα Ζωής, έχουμε πάρα πολλά προγράμματα που αφορούν γυναίκες με καρκίνο μαστού, με συγκεκριμένη θεματολογία με τη συμμετοχή γιατρού σε ένα περιβάλλον με λίγα άτομα, όπου μπορεί κάθε γυναίκα να έχει απέναντί της τον γιατρό και να ρωτήσει ό,τι θέλει, παίρνοντας εξατομικευμένη και έγκυρη απάντηση. Οι γυναίκες που πάσχουν έχουν πολλές απορίες και επί των πρακτικών θεμάτων και σίγουρα εδώ μπορούν να μάθουν ό,τι χρειάζονται. Τέλος, επειδή το να νοσείς είναι μία διαδικασία ψυχοφθόρα, μπορεί να μιλήσει και να στηριχτεί πολυπλεύρως.

YGEIA MASTOY_ALMA ZWHS_x2 10/19/21 3:21 PM Page 21

«Γνωρίζοντας τον καρκίνο, ήξερα και πώς να τον αντιμετωπίσω»

κτός από την κα Μιχαλοπούλου, είχα την τύχη να μιλήσω και με την κα Πάολα Γιαννοπούλου, Survivor και μέλος Δ.Σ. του συλλόγου, και λέω τύχη, γιατί μαζί συζητήσαμε για το πώς βίωσε τον καρκίνο του μαστού και ξαφνικά θυμήθηκα ποια είναι πραγματικά η αξία της ζωής! Η κα Γιαννοπούλου με υποδέχτηκε με ένα μεγάλο χαμόγελο και μου μίλησε για τα όσα βίωσε με τόσο απλά λόγια, που εξαιτίας τους σχεδόν μπήκα στη θέση της και κατάλαβα γιατί ο τίτλος «Survivor» όντως ταιριάζει σε αυτές τις γυναίκες. Ξεκίνησε λέγοντάς μου πως χωρίζει τη ζωή της σε δύο στάδια. Το πρώτο, που είναι σπουδές, καριέρα, οικογένεια, παιδιά, και το δεύτερο, που το ονομάζει «ώριμο στάδιο», καθώς εκεί όπως λέει γνωρίστηκε με τον εαυτό της, μετά την περιπέτειά της με τον καρκίνο. «Τότε, έκανα τη γνωριμία με το έσω μου, τον εαυτό μου, ωρίμασα και είδα όλα τα πράγματα λίγο διαφορετικά». Τη ρώτησα αν στην εν λόγω περίοδο αναθεώρησε πράγματα και αξίες για τη ζωή της και η απάντηση ήταν αποστομωτική. «Μετά τον καρκίνο, άλλαξε η ζωή μου! Οι αλλαγές ήταν ριζικές! Εψαξα να βρω τι είναι αυτό που με ενοχλεί στον εαυτό μου και να το διορθώσω! Για παράδειγμα, διέκρινα πως είχα πολύ άγχος και έτσι έφυγα από μια δουλειά με πολλές ευθύνες με εθελουσία. Εξαιτίας της αλλαγής αυτής, απόλαυσα ξανά μετά από καιρό τον ύπνο και το πρωινό ξύπνημα. Κατάφερα μετά από 30 χρόνια δουλειάς που έφευγα ξημερώματα και γύρναγα βράδυ να δω και να απολαύσω τον ήλιο». Η κουβέντα γρήγορα πέρασε στον καιρό της διάγνωσης, και σχεδόν σίγουρη για την απάντηση τη ρώτησα αν το έμαθε μετά τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο. Η σιγουριά, όμως, δεν επιβεβαιώθηκε: «Διαγνώστηκα στην ηλικία των 45 ετών. Ο καρκίνος του μαστού, ωστόσο, ήταν κάτι που σχεδόν γνώριζα πως έχω! Είχε νοσήσει η μητέρα και είχα ψηλαφήσει εγώ τον όγκο στον μαστό της. Μία μέρα, ενώ έκανα μπάνιο, ψηλάφησα το ίδιο πράγμα στον εαυτό μου και τότε έκρουσε το καμπανάκι, αλλά εξαιτίας της πολύ απαιτητικής και γρήγορης ζωής μου έκανα πως δεν το άκουσα. Πέρασαν έξι μήνες και δεν πήγα στον γιατρό, ώσπου κάνοντας οικιακές δουλειές, ένιωσα ενόχληση και στον άλλον μαστό και μετά από αυτοψηλάφηση, αντιλήφθηκα ένα παρόμοιο ογκίδιο. Ετσι, πήγα στον γιατρό και με ενημέρωσε ότι έχω δύο διαφορετικού τύπου καρκίνους! Εμεινα αποσβολωμένη, παρ’ όλα αυτά δεν δάκρυσα! Ημουν κενή». Η πρώτη ερώτηση που έκανε στον γιατρό ήταν αν θα πεθάνει και απόρησα πώς είναι να ξεστομίζεις αυτές τις λέξεις; «Είναι τρομερό, όμως εκείνη την ώρα μέσα σου κάτι σε κινητοποιεί». Το στάδιο ήταν αρκετά προχωρημένο, ωστόσο ο γιατρός δεν ήταν απαισιόδοξος. «Είπα ότι θα δώσω το 100% του εαυτό μου για να κρατηθώ ζωντανή και πιστεύοντας στη δύναμη

της επιστήμης, θα τα καταφέρω». Το δεύτερο στάδιο ήταν αυτό των χημειοθεραπειών με τον ογκολόγο, ο οποίος πραγματικά μου έδωσε πολλή δύναμη και θάρρος». Η κα Γιαννοπούλου μιλούσε για τους γιατρούς της, αλλά και για το προσωπικό του νοσοκομείου που έκανε τις χημειοθεραπείες και έπειτα το χειρουργείο με πραγματική αγάπη. Τους ένιωθε σαν οικογένειά της, όπως μου είπε. Στη φάση των χημειοθεραπειών έχασε τα μαλλιά, πράγμα που όμως δεν το ένιωσε σαν πλήγμα στη θηλυκότητά της. «Δεν με ενδιέφερε καθόλου. Το μόνο που με ένοιαζε ήταν το τι να κάνω για να ζήσω. Η θηλυκή πλευρά μου δεν είχε χαθεί. Βέβαια σε όλα αυτά βοήθησαν ο σύντροφός μου, η αι-

σιόδοξη αντιμετώπιση των γιατρών μου και φυσικά οι άνθρωποι στο Αλμα Ζωής, το οποίο μου το σύστησε ο σύντροφός μου». Η ψυχολόγος του συλλόγου τη βοήθησε, όπως μου είπε, να θέσει προτεραιότητες, να βάλει σε τάξη τις σκέψεις της. Την ενημέρωσε για τη νόσο. Ηρθε σε επαφή με άλλα μέλη, μέσα από τα ομαδικά προγράμματα, που δεν έχασε ούτε ένα. «Για να είναι αποτελεσματικά τα προγράμματα, πρέπει να θέλεις να πάρεις. Εγώ ρουφούσα την κάθε λέξη που άκουγα και την προσάρμοζα στη δική μου περίπτωση. Βοηθήθηκα απίστευτα. Eκεί ανακάλυψα πολλές πτυχές του εαυτό μου. Βρήκα σκληρές αλήθειες. Εσκαψα μέσα μου. Προσπάθησα να με βελτιώσω. Να αποβάλλω την αυστηρότητα που είχα ως άνθρωπος και να βάλω περισσότερη καλοσύνη». Μετά τις χημειοθεραπείες, ακολούθησε το χειρουργείο -ετερόπλευρη μαστεκτομή- την οποία η κα Γιαννοπούλου είχε τη δύναμη να την αντιληφθεί ως λύτρωση! «Πέταξα τον καρκίνο από πάνω μου. Εβλεπα τους μαστούς μου σαν δύο βαρίδια που δεν τα θέλω. Μόλις βγήκα από το χειρουργείο, είπα ότι είναι η ωραιότερη μέρα της ζωής μου. Απελευθερώθηκα». Ολα πήγαν όπως έπρεπε, μετά το χειρουργείο ακολούθησαν κάποιες ακτινοβολίες, και μετά μία έξτρα θεραπεία, ωστόσο, όλα της φαινόταν πλέον καλά! «Με το Αλμα Ζωής είχα πάντα επαφή. Ηταν ο φάρος μου. Ηξερα πως ό,τι τύχει έχω να απευθυνθώ κάπου». Μετά από τέσσερα χρόνια από την πρώτη της περιπέτεια, ήρθε η μετάσταση στον πνεύμονα. «Τότε δεν το περίμενα. Ηταν μεγαλύτερο το σοκ από την πρώτη φορά». Ακόμα και τότε, όμως, δεν το έβαλε κάτω. Το πολέμησε και μετά το χειρουργείο της νίκησε και αυτή τη μάχη! Δυστυχώς μετά από πέντε χρόνια «καθαρών» εξετάσεων η ιστορία επαναλήφθηκε, καθώς διαγνώστηκε και πάλι με καρκίνο στον πνεύμονα! Τη ρώτησα αν είναι σίγουρη πως και πάλι θα τα καταφέρει και μου είπε χαρακτηριστικά: «Οχι! Στον εαυτό μου αυτό που λέω μόνο είναι «Πάμε». Πιστεύω στην επιστήμη, στη δύναμη του ανθρώπου και σε αυτόν το χώρο (Αλμα Ζωής) που με βοηθάει πολύπλευρα. Οσο και να με καταβάλλει αυτή η ασθένεια, θα βρούμε τον τρόπο να το αντιμετωπίσουμε». Η γυναίκα αυτή είναι survivor και για τρίτη φορά στη ζωή της γίνεται και πάλι μαχήτρια, χωρίς να το βάλει κάτω ούτε στιγμή. Ισως την επομένη φορά που ξεστομίσετε για μία δυσκολία της καθημερινότητας τη φράση «δεν αντέχω άλλο» να θυμηθείτε την ιστορία της, τον τρόπο αντιμετώπισής της και έπειτα να την αντιμετωπίσετε με χαμόγελο, δύναμη και αισιοδοξία. u

| περί υγείας | 21

KARKINOS MASTOY KYISHS_L 10/19/21 3:21 PM Page 22

Βρήκα καρκίνο του μαστού κατά την εγκυμοσύνη, τι κάνω τώρα; Oι αποφάσεις που θα διασφαλίσουν ότι και η γυναίκα – μητέρα θα γίνει καλά και το βρέφος δεν θα κινδυνέψει εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες.

αρότι η αντιμετώπιση του καρκίνου του «Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού στη διάρκεια της μαστού αποτελεί την πιο ένδοξη σελίδα στην ογκολογία με τα ευρήματα να είναι κύησης είναι μία κατάσταση σπαρμένη με διλήμματα» εξαιρετικά αισιόδοξα για την πορεία των ασθενών, η διάγνωσή του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης περιπλέκει τα πράγματα. Αλέξανδρος Αρδαβάνης, Παθολόγος-Ογκολόγος, Διευθυντής«Ο καρκίνος κατά τη διάρκεια της κύησης είναι μία Επιστημονικά Υπεύθυνος του Α’ Παθολογικού – Ογκολογικού κατάσταση, η οποία είναι σπαρμένη με διλήμματα», επισημαίνει ο Αλέξανδρος Αρδαβάνης, Παθολότμήματος του νοσοκομείου «Αγιος Σάββας», μέλος ΔΣ της γος-Ογκολόγος, Διευθυντής-Επιστημονικά ΥπεύΕταιρείας Παθολόγων-Ογκολόγων Ελλάδας θυνος του Α’ Παθολογικού – Ογκολογικού τμήματος του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας», μέλος ΔΣ της Εταιρείας Παθολόγων-Ογκολόγων Ελλάδας. Η κατάσταση προϋποθέτει πολυ καλή συνεργασία κυμοσύνης που σχηματίζονται τα όργανα του ναίκας το επιτρέπει, μπορεί να μείνει έγκυος με της ασθενούς με τον γιατρό της -ογκολόγο παβρέφους, υπάρχει η δυνατότητα αναμονής έως υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ή και φυσικά. θολόγο-κι ένα γιατρό με πολύ μεγάλη εμπειρία και τρεις μήνες, ώστε να ξεκινήσουν με χρονοΕφόσον καταλήξουμε στην υποβοηθούμενη αναστον καρκίνο του μαστού. καθυστέρηση οι θεραπείες για την καταπολέμηση παραγωγή, ο μαιευτήρας χειρουργός γυναικολόγος Κάθε περιστατικό αντιμετωπίζεται εντελώς εξαεμφυτεύει περισσότερα από ένα έμβρυα και δεν του καρκίνου. Τα βασικά «όπλα» στη φαρέτρα τομικευμένα, ανάλογα με το πότε γίυπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος να στοχεύσουμε είναι η χημειοθεραπεία, η ακτινοθερανεται η διάγνωση, αν η γυναίκα θέλει σε μονήρη κύηση με ένα έμβρυο -δεν υπάρχει πεία, οι ορμονοθεραπείες και τα μονονα κάνει ή έχει κάνει παιδί, ποια είναι δηλαδή κάποιος λόγος που να λέει πως ο οργακλωνικά αντισώματα που όλοι πλέον η ηλικία της, ποιος είναι ο τύπος του γνωρίζουμε μέσα από τη λοίμωξη του νισμός της γυναίκας είναι πιο καταβεβλημένος καρκίνου και πόσο επιθετικός μπορεί κορωνοϊού, ενώ οι ανοσοθεραπείες ακόκαι θα πρέπει να είναι μόνο ένα το έμβρυο- μπονα είναι. μα ψάχνουν να βρουν τα πατήματά τους ρούμε να στοχεύσουμε και σε δίδυμη κύηση. Ηθικά και ανθρώπινα μπαίνει μπροστά στη μάχη με τον καρκίνο του μαστού. Αν στο πλαίσιο της καταπολέμησης του καρκίνου η ζωή της γυναίκας, ωστόσο έχουν Και πάλι, το πόσο θα βιαστεί κανείς να έχει προηγηθεί μαστεκτομή, το ψυχικό τραύμα υπάρξει περιστατικά στη βιβλιογραφία ξεκινήσει τη θεραπεία ή θα περιμένει για τη γυναίκα και για το ζευγάρι είναι αρκετά όπου οι γυναίκες, βάζοντας πάνω απ’ λίγο παραπάνω είναι απολύτως μεγάλο, αφού η μαστεκτομή αλλοιώνει την ειόλα το αγέννητο παιδί τους, έφεραν κόνα του σώματος και φυσικά γίνεται ανάεξατομικευμένο ανά περιΓράφει η στον κόσμο ένα απολύτως υγιές έμπλαση του στήθους, όμως η ανάπλαση στατικό με τον παθολόΑλεξία Σβώλου βρυο και εκείνες αργότερα έχασαν τη γο- ογκολόγο, Αλέξαναφορά λόγους αισθητικούς και όχι μάχη, καθώς έμειναν για μεγάλο διάδρο Αρδαβάνη, να εξηλειτουργικούς, έτσι η συγκεκριμένη στημα χωρίς θεραπεία. Ο ειδικός εξηγεί πως αν ο γεί ότι αν έχει κάποιος να αντιγυναίκα δεν θα θηλάσει το μωρό καρκίνος προλάβει και διαγνωστεί σε μία γυναίκα μετωπίσει ένα πρώιμο καρκίνο, της. αναπαραγωγικής ηλικίας που δεν έχει μείνει έγκινείται πιο γρήγορα γιατί δεν «Συνοψίζοντας ο καρκίνος του μακυος, τότε η ασθενής μπορεί να διατηρήσει τη θέλει να δώσει την ευκαιρία στού που θα βρεθεί κατά τη διάργονιμότητά της, καταψύχοντας ωάρια ή ωοθηκικό στον πρώιμο καρκίνο να γίνει κεια μίας εγκυμοσύνης είναι από ιστό, δηλαδή μια φλούδα από τις ωοθήκες, καθώς προχωρημένος και μεταστατιτις μεγάλες προκλήσεις της ιαη θεραπεία στην οποία θα υποβληθεί καταστρέφει κός. τρικής, θέτει πολλά διλήμτο γενετικό υλικό. Και η χημειοθεραπεία κάνει Στον αντίποδα, αν κατά την ώρα ματα, χρειάζεται ο γιατρός ζημιά, αλλά και οι ορμονοθεραπείες που δίδονται της διάγνωσης ο καρκίνος είναι και η ασθενής να είναι στον ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο του μαστού μεταστατικός περιμένει λίγο παραμαζί μία ομάδα και είναι για δεκαετία πλέον προκαλούν βαριά καταστολή πάνω, γιατί δεν θα αλλάξει κάτι ως προς πολύ συχνά η ασθενής της λειτουργίας των ωοθηκών, χωρίς να γνωρίμε τις προτεραιότητες την αντιμετώπισή του, αν βιαστεί υπερβοζουμε αν θα επανέλθει η λειτουργία τους στο καπου θα θέσει η ίδια η λικά να χορηγήσει τη θεραπεία. νονικό, όταν τελειώσει η ορμονοθεραπεία. Επίσης, οδηγός σε αυτήν τη διαΣτους ορμονοεξαρτώμενους, που τόσο έχει με θεραπεία όσο και οι ορμονοθεραπείες πάσχουν από καρκίνο του μαστού, δρομή, που θα καθοδηγια τον καρκίνο του μαστού όταν χορηγούνται εκεί που έχει γίνει και η μεγαλύγήσει τον γιατρό. Ανάλοκαι υπάρχει κίνημα μπορούν να προκαλέσουν τερη επανάσταση σε ό,τι αφορά γα με τη χρονική στιγμή τερατογένεση. την ίαση και την επιβίωση των της εύρεσης του όγκου, το Οπως υπογραμμίζει ο Αλέξανδρος Αρδαβάνης, ασθενών, η ορμονοθεραπεία πόσο έχει προχωρήσει η εγαν ο καρκίνος διαγνωστεί αφότου έχει ξεκινήσει πλέον δίνεται για 10 χρόνια κυμοσύνη, τον τύπο του όγκου, η εγκυμοσύνη, μπορεί να γίνει η χειρουργική και προκαλεί ουσιαστικά πόσο επιθετικά πρόκειται εκείνος αφαίρεση του όγκου και να παρέλθει ένα χρονικό αρμονικό ευνουχισμό, το να προχωρήσει, την ηλικία της διάστημα, για να ξεκινήσει μετά και η αντικαρκινική αντίστοιχο που πετυγυναίκας λαμβάνονται εκείνες οι θεραπεία. Ο χρυσός κανόνας για τη χορήγηση χαίνουμε σε άνδρες με αποφάσεις που θα διασφαλίσουν της θεραπείας είναι τέσσερις εβδομάδες μετά τη καρκίνο του προστάτη. ότι και η γυναίκα – μητέρα θα χειρουργική αφαίρεση, ωστόσο επειδή στην γίνει καλά και το βρέφος δεν θα Μετά την περιπέτεια του κύηση δεν θέλουμε να χορηγήσουμε θεραπείες κινδυνέψει», καταλήγει ο Αλέξανκαρκίνου του μαστού, κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγδρος Αρδαβάνης. u εφόσον η ηλικία της γυ-

22 | περί υγείας |

PROBLHMATA EGYMOSINHS_PANAGAKIS_R 10/19/21 3:22 PM Page 23

«Tα πιο γόνιμα χρόνια της γυναίκας είναι από τα 20 μέχρι τα 30 έτη» Ο Γιώργος Παναγάκης, MD, M.Sc, Ph.D Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος, μας απαντά στα κρίσιμα ερωτήματα γύρω από τη γονιμότητα, την ηλικία και τον τρόπο ζωής της γυναίκας που θέλει να συλλάβει. Συνέντευξη: Μάρθα Φραγκάκη

- Υπάρχουν κίνδυνοι και αν ναι ποιοι, στην περίπτωση που μία γυναίκα μείνει έγκυος σε μεγάλη ηλικία; Οι κίνδυνοι αφορούν την έγκυο ή και το έμβρυο; Στη χώρα μας το 2012 περισσότερες από μία στις δύο γεννήσεις αφορούσαν γυναίκες ηλικίας 30-39 ετών και στο 5% οι μητέρες είχαν ηλικία πάνω από 40 ετών, ποσοστό το οποίο ολοένα και αυξάνεται, λαμβάνοντας υπόψιν τη μεγάλη εξέλιξη των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η κύηση όμως σε μεγάλη ηλικία εγκυμονεί κινδύνους τόσο για τη μητέρα όσος και για το έμβρυο. Στις έγκυες μεγάλης ηλικίας υπάρχει διπλάσιος κίνδυνος εμφάνισης αυξημένης αρτηριακής πίεσης και προεκλαμψίας, αυξημένος κίνδυνος για καρδιαγγειακά συμβάματα και διπλάσιος έως τετραπλάσιος κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη κύησης. Αξίζει να αναφερθεί ότι η κύηση πριν τα 30 έτη ηλικίας μειώνει 10 φορές τον κίνδυνο για καρκίνο των ωοθηκών, ενώ πρώτη κύηση μετά τα 35 έτη αυξάνει 1,2-1,8 φορές τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού! Τα νεογνά που γεννιούνται από μεγάλης ηλικίας μητέρες πέραν του πάρα πολύ αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση χρωμοσωμι-

κών ανωμαλιών έχουν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να γεννηθούν πρόωρα, με χαμηλό βάρος γέννησης, ενώ αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό ο κίνδυνος για ενδομήτριο θάνατό τους. - Τι θα συμβουλεύατε τις γυναίκες που θέλουν κάποια στιγμή να αποκτήσουν παιδί, αλλά δεν νιώθουν ακόμα έτοιμες; Πολλές γυναίκες επιθυμούν να δώσουν παράταση στο χρόνο απόκτησης απογόνου για διάφορους λόγους. Η μέθοδος της κατάψυξης ωαρίων είναι μια ελκυστική επιλογή, καθώς είναι ένας τρόπος να «παγώσει» το βιολογικό ρολόι της γυναίκας και να διατηρηθούν τα νεότερα και πιο υγιή ωάρια. Oσο νεότερη μια γυναίκα προχωρήσει σε κατάψυξη ωαρίων, τόσο περισσότερα και καλύτερης ποιότητας θα είναι τα ωάρια που θα συλλεχθούν. Επομένως, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η πιθανότητα για μελλοντική κύηση. Ιδανική ηλικία είναι από 28 – 36, ανάλογα βέβαια με την ωοθηκική επάρκεια της κάθε γυναίκας. Τα ωάρια μπορούν να παραμείνουν κατεψυγμένα για πολλά χρόνια. Η συντήρησή τους με τη μέθοδο της υαλοποίησης, διασφαλίζει πως θα παραμείνουν αναλλοίωτα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.

σουν τις πιθανότητες σύλληψης με την υιοθέτηση κατάλληλης διατροφής και αλλαγώ στον τρόπο ζωής τους. Σίγουρα δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν έτσι όλοι οι παράγοντες υπογονιμότητας αλλά οι επιλογές του τρόπου ζωής μπορούν να αυξήσουν τα ποσοστά επίτευξης κύησης. Σε κάθε περίπτωση, η καθοδήγηση ενός γιατρού βοηθάει στην αλλαγή του τρόπου ζωής και στην υιοθέτηση επιλογών που προάγουν τη γονιμότητα και αυξάνουν τις πιθανότητες σύλληψης. Αλλαγές στον τρόπο ζωής περιλαμβάνουν την κατανάλωση περιορισμένων ποσοτήτων καφέ και αλκοόλ, αυξημένη φυσική δραστηριότητα, διακοπή του καπνίσματος και μείωση του στρες. Η κατάλληλη διατροφή περιλαμβάνει μεγαλύτερη κατανάλωση μονοακόρεστου λίπους αντί για τρανς λιπαρά, φυσική πρωτεΐνη αντί για ζωική, προϊόντα ολικής αλέσεως, περιορισμένη κατανάλωση γαλακτοκομικών με υψηλά λιπαρά, πολυβιταμίνες και σίδηρο από λαχανικά και συμπληρώματα. Το κάπνισμα και η χρήση ναρκωτικών ουσιών επηρεάζει αρνητικά την ωορρηξία και την ποιότητα των ωαρίων, μειώνοντας την πιθανότητα επίτευξης μιας εγκυμοσύνης κατά 40%, συνεπώς η διακοπή τους λειτουργεί ευεργετικά. Τα αυξημένα επίπεδα στρες μειώνουν τις πιθανότητες κύησης. Γνωρίζοντας ότι άγχος, στρες και κατάθλιψη επηρεάζουν το 30% των γυναικών η σωστή διαχείρισή τους με τη βοήθεια κάποιου ειδικού θα αυξήσει τις πιθανότητες επίτευξης κύησης! Τέλος οφείλουμε να θυμόμαστε πως ένας πολύ σημαντικός παράγοντας γονιμότητας αποτελεί το σωματικό βάρος. Πολλές μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι σε παχύσαρκες γυναίκες, στις οποίες δεν έχει διαπιστωθεί κάποιος άλλος παράγοντας υπογονιμότητας, η πλέον αποτελεσματική θεραπεία είναι η απώλεια βάρους με σωστή διατροφή και συχνή άσκηση, χωρίς βέβαια υπερβολές.u

“

Γνωρίζοντας ότι άγχος, στρες και κατάθλιψη επηρεάζουν το 30% των γυναικών, η σωστή διαχείρισή τους με τη βοήθεια κάποιου ειδικού θα αυξήσει τις πιθανότητες επίτευξης κύησης!

- Ο τρόπος ζωής επηρεάζει τη γυναικεία γονιμότητα; Ο ρόλος της διατροφής και της άσκησης είναι και σε αυτή την περίπτωση σημαντικός; Οι γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν μπορούν να αυξή-

“

- Κύριε Παναγάκη, μεγάλη κουβέντα γίνεται για την ιδανική ηλικία κατά την οποία μία γυναίκα πρέπει να μείνει έγκυος. Τελικά, υπάρχει ιδανική περίοδος; Η ηλικία της γυναίκας είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την γυναικεία γονιμότητα και ως εκ τούτου οι πιθανότητες να επιτευχθεί μια κύηση ελαττώνονται με την πάροδό της. Tα πιο γόνιμα χρόνια της ζωής της γυναίκας περιλαμβάνουν τη δεκαετία από τα 20 μέχρι τα 30 έτη, ενώ μετά την ηλικία των 35 η γονιμότητα μειώνεται κατακόρυφα. Στα 25 χρόνια, υπολογίζεται ότι οι πιθανότητες να συλλάβει ένα ζευγάρι ύστερα από 3 μήνες ελεύθερων και τακτικών ερωτικών επαφών είναι 20% και 8 στις 10 γυναίκες ηλικίας 30 ετών θα συλλάβουν μέσα σε έναν χρόνο!

| περί υγείας | 23

EMMHNOPAFSH_L 10/19/21 3:22 PM Page 24

Πρόωρη εμμηνόπαυση Οι επιπτώσεις της στη ζωή της γυναίκας Πέραν των σωματικών επιπτώσεων της πρόωρης εμμηνόπαυσης, οι γυναίκες καλούνται να αντιμετωπίσουν και τις ψυχικές επιπτώσεις της.

επικρατούν έναντι άλλων συναισθημάτων. Σε άλλες εμμηνόπαυση είναι η αναμενόμενη, φυσική περιπτώσεις, για γυναίκες που δεν θέλουν ή δε θέεξέλιξη της αναπαραγωγικής φάσης της λησαν ποτέ παιδιά, η προώρη εμμηνόπαυση δε ζωής κάθε γυναίκας. Συνήθως ξεκινά μεταξύ δημιουργεί στρες, συναισθήματα απώλειας και θυτων 45 και 55 ετών. Για κάποιες γυναίκες, ωστόσο, μού για τη γονιμότητα. Μπορεί, όμως, η αναπαραγωγική φάση τελειώνει, άλνα δημιουργήσει αμφιβολίες και ερωλοτε απότομα και άλλοτε σταδιακά, τηματικά για τη σεξουαλικότητα, για νωρίτερα από τα 40. Σε αυτή την περίτο κατά πόσο είναι, πλέον, επιθυμητές. πτωση η εμμηνόπαυση ονομάζεται πρόωρη. Mπορεί να οφείλεται είτε σε Και πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, φυσικά αίτια (γενετική προδιάθεση, η πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να υποκείμενες καταστάσεις υγείας) είτε διαταράξει το τρόπο που οι γυναίκες νιώθουν για την ηλικία τους, τόσο τη σε ιατρογενή αίτια (χειρουργική αφαίβιολογική όσο και τη χρονολογική, και ρεση ωοθηκών, διάφορες θεραπείς την κοινωνική. Συχνά βιώνουν συναιόπως χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία). σθήματα μοναξιάς και χάνουν την αίΠρόκειται για μία κατάσταση όχι ιδιαίσθηση του ανήκειν, αφού από τη μία τερα συχνή kαι οι επιπτώσεις της, σωΓράφει η μπορεί εμφανισιακά να ανήκουν σε ματικές και ψυχικές, είναι αρκετές. Νάντια Μάλλιου μία ομάδα γυναικών αλλά λειτουργικά, «Oταν στα 38 μου χρόνια έπρεπε να MSc Γνωστικής πλέον, μπορεί να ανήκουν σε μια άλλη. βρεθώ αντιμετώπη με τη νέα πραγμαΨυχολογίας τικότητα, μιας ζωής χωρίς περίοδο, μιας Διαβάζοντας κανείς όλα τα παραπάνω, Μέλος της ζωής χωρίς τη δυνατότητα να κάνω Επιστημονικής Ομάδας θα μπορούσε να σκεφτεί ότι καλά όλα άλλα παιδιά, μιας ζωής χωρίς να ανήκω της Ελληνικής Εταιρείας αυτά, αλλά πρόκειται για θεωρίες. Αυτά είτε στις μεγαλύτερες γυναίκες που – Εμμηνόπαυσης που διαβάζουμε σε βιβλία και σε έρευ(ΕΛΕΤΕΜ) νες αφορούν σε μία μικρή, πολύ μικρή λογικά – είναι στην κλιμακτήριο είτε μερίδα γυναικών. Η πρόωρη εμμηνόστις νεότερες, οι οποίες έχουν ακόμα παυση αφορά σε μια μικρή μερίδα γυναικών. Αυτό την περίοδό τους, τότε όλα άλλαξαν!» Πέραν των είναι αλήθεια. Και για το λόγο αυτό χρειαζόμαστε σωματικών επιπτώσεων της πρόωρης εμμηνόπαυνα μάθουμε περισσότερα για αυτήν. Εκτός από τις σης (κολπική ξηρότητα, εξάψεις, αλλαγή διάθεσης, αλλαγές στη σεξουαλική επιθυμία, δυσκολία στον ύπνο, νυχτερινές εφιδρώσεις, απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστεως), οι γυναίκες καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και τις ψυχικές επιπτώσεις της προώρης εμμηνόπαυσης. Γενικά, οι περισσότερες δεν είναι προετοιμασμένες για να βρεθούν σε αυτή τη συνθήκη και μάλιστα τόσο νωρίς. Για κάποιες που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά, ή θα ήθελαν να αποκτήσουν και άλλα παιδιά, κυριαρχούν τα συναισθήματα της θλίψης και του θυμού. Θρηνείται η απώλεια της γονιμότητας, ενώ παράλληλα κάποιες θρηνούν και την απώλεια της σεξουαλικότητας αλλά και της αίσθησης του ελέγχου. Το άγχος και ο φόβος του πώς θα ξεπεράσουν την απώλεια της γονιμότητας

24 | περί υγείας |

αρνητικές επιπτώσεις της προώρης εμμηνόπαυσης, υπάρχουν και οι θετικές. Για παράδειγμα, όταν αυτή συμβαίνει ως αποτέλεσμα της χειρουργικής αντιμετώπισης κάποιας σοβαρής και επώδυνης κατάστασης υγείας, η πρόωρη εμμηνόπαυση, μπορεί να λειτουργήσει έως και ανακουφιστικά για μία γυναίκα που ταλαιπωρήθηκε και έζησε με πόνο και δυσλειτουργία. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πολλά ερευνητικά αλλά πολύ λίγα, σχετικά, εμπειρικά δεδομένα, κάποιες γυναίκες αναφέρουν βελτίωση στην ποιότητα της ζωής τους, βελτιωμένη σεξουαλική ζωή και σωματική ευεξία μετά την αντιμετώπιση της ιατρικής κατάστασης, η οποία λειτουργούσε επιβαρυντικά και τους έκανε να δυσφορούν. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι κάθε γυναίκα είναι ξεχωριστή και η ιστορία της μοναδική. Τι μπορεί να διευκολύνει ή να δυσκολέψει μια γυναίκα που βιώνει την πρόωρη εμμηνόπαυση; Η έλλειψη έγκυρης πληροφόρησης: Πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν καν περί τίνος πρόκειται, πριν χρειαστεί να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα της κατάστασής τους. Οσα περισσότερα γνωρίζουμε, τόσο καλύτερα προετοιμασμένες μπορούμε να είμαστε για εμάς τις ίδιες και γιαοποιαδήποτε γυναίκα στο περιβάλλον μας. Η έλλειψη καθοδήγησης: Είναι συχνό το φαινόμενο μια γυναίκα να αντιμετωπίζει αυτή την αλλαγή μόνη, χωρίς ολοκληρωμένη ιατρική καθοδηγήση, με πολλές απορίες και κενά ακόμα και για την ίδια τη διαδικασία της αλλαγής, για τα φάρμακα, τα οποία πιθανώς χρειαστεί να λάβει, ή ακόμα και για το τι να περιμένει στο αμέσως επόμενο στάδιο. Χρειαζόμαστε γιατρούς που να γνωρίζουν καλά όχι μόνο την ιατρική αλλά και την ψυχοκοινωνική διάσταση της πρόωρης εμμηνόπαυσης. H απουσία δυνατοτήτων να μοιραστεί η κάθε γυναίκα με άλλες γυναίκες που έχουν βιώσει ή βιώνουν τα ίδια: Η συλλογικότητα και η αλληλλεγγύη φαίνεται ότι και σε αυτή την περίπτωση είναι και πρέπει να είναι πρωταρχικής σημασίας. Καμία γυναίκα δεν πρέπει και δεν χρειάζεται να το περάσει μόνη, άσχετα με το ποια είναι η ηλικία της και για ποιο λόγο μπήκε στην εμμηνόπαυση. Τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα όταν «κρατάμε η μία το χέρι της άλλης». u

GONIMOTHTA_EMMHOPAFSH_L 10/19/21 3:23 PM Page 25

Θρεπτικά συστατικά και γονιμότητα Η γονιμότητα μιας γυναίκας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Eνας από αυτούς… και εξαιρετικά σημαντικός είναι η διατροφή.

ι όμως η διατροφή επηρεάζει και τη γυναικεία γονιμότητα. Δεν είναι, άλλωστε, λίγες οι γυναίκες που την περίοδο που προσπαθούν να συλλάβουν, τους προτείνεται να ακολουθήσουν μία υγιεινή διατροφή πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία. Πρωτεΐνες: Σύμφωνα με στοιχεία, η αντικατάσταση των ζωικών πρωτεϊνών με φυτικές πρωτεΐνες βελτιώνει την ωορρηξία. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε σε αμερικανικό περιοδικό μαιευτικής και γυναικολογίας, οι ερευνητές σημείωσαν ότι ο κίνδυνος υπογονιμότητας λόγω ανωορρηξίας μειώθηκε σε περισσότερο από το 50% των γυναικών που ακολουθούσαν δίαιτα όπου το 5% της συνολικής τους ενέργειας προερχόταν από φυτικές πρωτεΐνες. Φολικό οξύ και βιταμίνη Β12: Οι βιταμίνες της ομάδας Β είναι απαραίτητες, όταν πρόκειται για κυτταρική διαίρεση και για την πρόληψη πιθανών προβλημάτων νευρικού σωλήνα στα μωρά. Επομένως, θα πρέπει να αυξήσετε την πρόσληψή τους, καταναλώνοντας μαγιά μπύρας, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι κ.λπ.), όσπρια, ξηρούς καρπούς, εμπλουτισμένα δημητριακά, Σίδηρος: Ο σίδηρος ευνοεί την ωορρηξία και βοηθά στην εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Επιπλέον, μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών στην αρχή

της εγκυμοσύνης. Είναι, επίσης, θεμελιώδης για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του εμβρύου. Τα τρόφιμα που περιέχουν σίδηρο είναι το κρέας, τα ψάρια, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα αυγά και τα λαχανικά όπως το σπανάκι, τα σπαράγγια και τα πράσινα φασόλια. Βιταμίνη D: Η βιταμίνη D σχετίζεται με τη διατήρηση του αποθέματος των ωοθηκών, επειδή συμβάλλει στη σύνθεση της αντι-μυλεριανής ορμόνης. Στις γυναίκες, η έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει αντίσταση στην ινσουλίνη και ινομυώματα. Εκτός από την πρόσληψή της από τον ήλιο, αυτή η βιταμίνη βρίσκεται επίσης σε πηγές τροφίμων, όπως κρόκους αυγών, γαλακτοκομικά προϊόντα και λιπαρά ψάρια, κυρίως. Ψευδάργυρος: Αυτό το μέταλλο παίζει ρόλο τόσο στην ωορρηξία όσο και στη γονιμοποίηση. Και, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η έλλειψη ψευδαργύρου μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία ανωμαλιών, συμπεριλαμβανομένης της αποβολής. Ως αντιοξειδωτικό, μπορεί να βοηθήσει στην καθυστέρηση της κυτταρικής και ωοθυλακικής γήρανσης, αυξάνοντας έτσι τη γονιμότητα μιας γυναίκας. Μπορείτε να τον βρείτε στο χοιρινό, το ρύζι ολικής αλέσεως, τη μαύρη σοκολάτα κ.λπ.u

Εμμηνόπαυση και χέρια Ανανεώστε τα άκρα σας, υιοθετώντας νέες συνήθειες ή με τη βοήθεια θεραπείας. Γράφει η Εύη Τσάτη M.D., Ph.D. Πλαστικός Χειρουργός, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Diplomate of EBOPRAS, Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής Ελληνικής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης

να από τα σημεία του σώματος που εκτίθενται καθημερινά, ίσως συχνότερα από όλα τα άλλα, είναι τα χέρια μας. Με αυτά γράφουμε, κάνουμε δουλειές, και ιδιαίτερα τώρα σε συνθήκες πανδημίας, πλένουμε συνέ-

χεια με αντισηπτικά και σαπούνι. Με την έναρξη της εμμηνόπαυσης αρχίζει και η σταδιακή πτώση των οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα είναι αυτά που διεγείρουν την παραγωγή κολλαγόνου στον οργανισμό. Σταδιακά λοιπόν, το δέρ-

μα των χεριών λεπταίνει, γίνεται ξηρό, χάνει λίπος, γεμίζει πανάδες και ρυτίδες. Συχνά, επίσης, εμφανίζονται σε αυτήν την ηλικία και σημεία αρθρίτιδας, αλλά και κάποιες κακώσεις από τραυματισμούς, οι οποίες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αποκατασταθούν. Υπάρχουν, όμως, τρόποι να αντιμετωπίσουμε, αλλάζοντας καταρχήν κάποιες καθημερινές μας συνήθειες: l Αποφεύγουμε το μεγάλης διάρκειας και πολύ καυτό πλύσιμο και χρησιμοποιούμε αμέσως μετά μια πλούσια ενυδατική κρέμα όσο το δέρμα μας είναι ακόμη υγρό. l Φοράμε αντηλιακή κρέμα και στα χέρια με δείκτη τουλάχιστον 30. l Φοράμε γάντια, όταν κάνει κρύο, αλλά και όταν πρέπει να κάνουμε δουλειές που τα χέρια μας έρχονται σε επαφή με χημικά, καυτό νερό κ.λπ. Υπάρχει και πληθώρα θεραπειών, ανάλογα με το πρόβλημα: l Μεταφορά λίπους

Μεταφορά βλαστοκυττάρων Μεσοθεραπεία l Platelet rich plasma (PRP) l Μικροδερμοαπόξεση l Ενέσιμα εμφυτεύματα (υαλουρονικό κ.λπ.) l Λέιζερ l Χημικό πήλινγκ Κάποιες από αυτές τις θεραπείες, εκτός από την υγιή και νεανική όψη στα χέρια, μπορούν να βελτιώσουν και λειτουργικά προβλήματα, όπως πόνο και δυσκολία κατά την κίνηση στις αρθρώσεις, ιδίως σε περιπτώσεις αρθρίτιδας, τενοντίτιδας, καρπιαίου σωλήνα και παρόμοιες καταστάσεις. Ειδικά σε περιπτώσεις τέτοιων καταστάσεων η PRP έχει δείξει εξαιρετικά αποτελέσματα στον πόνο και την φλεγμονή σε περιοχές όπως τα χέρια, το γόνατο, τον ώμο, τον αγκώνα και οι μελέτες συνεχώς επεκτείνονται. Η καλή και λεπτομερής εξέταση θα υποδείξει και την κατάλληλη μέθοδο ή τον κατάλληλο συνδυασμό μεθόδων για εσάς.u l l

| περί υγείας | 25

EGEFALIKA_KARATZAFERH_L 10/19/21 3:23 PM Page 26

Και μόνο στο άκουσμα της λέξης μάς πιάνει τρόμος. Κι ας το λέμε κάποιες φορές για αστείο.

εικόνα, που έχουμε για τα εγκεφαλικά, είναι από τραυλίσματα, παραλύσεις μέχρι θάνατο. Κάθε χρόνο στη χώρα μας σημειώνονται περίπου 30.000-35.000 εγκεφαλικά επεισόδια. Το εγκεφαλικό είναι στη χώρα μας η 2η αιτία θνητότητας και 1η αιτία άνοιας. Οπως λέει ο ειδικός παθολόγος, με εξειδίκευση στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, Κωνσταντίνος Βέμμος: «Οι περισσότεροι γνωρίζουμε το εγκεφαλικό επεισόδιο ως μια επείγουσα εγκεφαλική βλάβη, που εκδηλώνεται κυρίως με παράλυση ορισμένων σημείων του σώματος, αλλά και με άλλα συμπτώματα. Στην πραγματικότητα, ενώ πρόκειται για βλάβη του εγκεφάλου, προέρχεται από καρδιαγγειακά αίτια. Τι είναι το εγκεφαλικό με απλά λόγια; Ενα αγγείο, που βρίσκεται στην περιοχή του εγκεφάλου, φράζεται ή σπάει. Το 80% των περιστατικών είναι τα ισχαιμικά εγκεφαλικά, που οφείλονται σε βουλωμένα αγγεία, ενώ το 20% των περιστατικών είναι οι εγκεφαλικές αιμορραγίες, που προκαλούνται από σπασμένα αγγεία».

Εγκεφαλικά επεισόδια

Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι ο χρόνος φωθεί, η ικανότητα όρασης να μειωθεί στο ένα μάτι, να μην έχει ισορροπία, να αρχίσει να ψευδίζει ή και να χάσει την ομιλία του.

Πρόληψη και οδηγός επιβίωσης

Σημασία έχει και σε αυτή την περίπτωση η πρόληψη. Υπέρταση, κάπνισμα, διαβήτης, χοληστερίνη, παχυσαρκία, κακή διατροφή και έλλειψη άσκησης προκαλούν βλάβες στα αγγεία του εγκεφάλου και μπορούν να οδηγήσουν σε εγκεφαλικό επεισόδιο. Τι πρέπει να κάνει κάποιος, όταν καταλάβει ότι παθαίνει εγκεφαλικό; «Eνα είναι το βήμα. Να καλέσει το 166 και να πάει στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση ενός εγκεφαλικού είναι ο χρόνος. Ο ασθενής πρέπει να πάει αμέσως στο νοσοκομείο, να εκτιμηθεί η κατάστασή του μέσω αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας και να πάρει την κατάλληλη θεραπεία, για να μη συνεχίσει να νεκρώνεται Γράφει η Το νου σας στα «μικρά» ο εγκέφαλος», υπογραμμίζει ο κ. Βέμμος. Βίκυ Καρατζαφέρη Υπάρχουν τα βαριά εγκεφαλικά, αλλά Το εγκεφαλικό έχει άμεση σχέση με την υπάρχουν και τα «μικρά» εγκεφαλικά, ηλικία - όσο μεγαλώνουμε τόσο αυξάνεται που αρκετές φορές περνούν… στα ψιλά. Eχουν ο κίνδυνος. Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών τρία χαρακτηριστικά συμπτώματα, που συμβάλμε εγκεφαλικό είναι τα 75 έτη. Γενικά οι πιο κρίσιμες λουν στην αναγνώρισή τους και είναι χρήσιμο ηλικίες είναι μετά τα 60-65. Ωστόσο, λόγω των να τα θυμόμαστε. Το στόμα του ασθενούς στρασυνθηκών ζωής, παθαίνουν εγκεφαλικό και νεότερα βώνει, η μια του πλευρά παραλύει και δεν μπορεί άτομα, ακόμη και κάτω των 45 χρόνων. να μιλήσει καθαρά. Πάντως για πολλούς ασθενείς είναι εφικτή η πλήΤην πολύ μεγάλη σημασία της έγκαιρης παρέμρης αποκατάσταση μετά από ένα επεισόδιο. βασης τονίζουν οι ειδικοί, ειδικά στα «μικρά» εγκεφαλικά επεισόδια, που τα συμπτώματα μπορεί Τα δημόσια νοσοκομεία καινοτομούν να διαρκούν λίγο. Πρόσφατα, ανακοινώθηκε ότι μια πρωτοποριακή Σύμφωνα με τον κ. Βέμμο: «Στο εξωτερικό γίνεται μέθοδος, που εφαρμόζεται σε δημόσια νοσοκομεία μια καμπάνια ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης της Αττικής, δίνει ελπίδες για την καλύτερη έκβαση με την ονομασία «FAST». Ο τίτλος περικλείει τα των εγκεφαλικών επεισοδίων. βασικά συμπτώματα: «Face» (στράβωσε το στόμα), Ενας 62χρονος σώθηκε από βαρύ εγκεφαλικό «Arm» (αδυναμία ή παράλυση του χεριού), «Speech» (υπάρχει διαταραχή στην ομιλία) και «Time» (μην καθυστερείς, πήγαινε στο νοσοκομείο). Είναι βαρύνουσας σημασίας να μην αγνοήσει ο ασθενής τα συμπτώματα, γιατί περίπου το 7-8% των παροδικών εγκεφαλικών θα οδηγήσει μέσα στην πρώτη εβδομάδα σε βαρύ ισχαιμικό επεισόδιο». Επιπλέον στο εξωτερικό υπάρχει το σλόγκαν Στράβωσε το στόμα Αδυναμία ή παράλυση «time is brain, brain is time» ειδικά για το εγκετου χεριού φαλικό, που σημαίνει πως κάθε δευτερόλεπτο χάνονται χιλιάδες εγκεφαλικά κύτταρα, οπότε, όσο πιο γρήγορα πάει ο ασθενής στο νοσοκομείο, τόσο λιγότερα αγγεία θα καταστραφούν. Στην περίπτωση του ισχαιμικού ή αιμορραγικού εγκεφαλικού, τα συμπτώματα είναι παρόμοια. Ο ασθενής εμφανίζει διαταραχές στην ομιλία και στην κινητικότητα, όπως παράλυση χεριού και ποδιού, το πρόσωπό του μπορεί να παραμορ-

επεισόδιο, χάρη σε μία πρωτοποριακή μέθοδο, που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο Αρεταίειο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο. Η επέμβαση, που ονομάζεται μηχανική θρομβεκτομή, πραγματοποιήθηκε στο νέο, πρότυπο Κέντρο Επεμβατικής Αντιμετώπισης Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων, που λειτουργεί σε συνεργασία με τα νοσοκομεία Αιγινήτειο και Αλεξάνδρα. Ο 62χρονος είχε υποστεί βαρύ αγγειακό εγκεφαλικό, με προσβολή της ικανότητας του λόγου και πλήρη αδυναμία κίνησης της δεξιάς πλευράς του σώματός του. Προσήλθε άμεσα στο Αιγινήτειο και έλαβε την ενδεδειγμένη θεραπεία, με τη χορήγηση ενδοφλέβιας θρομβόλυσης. Διαπιστώθηκε η πλήρης απόφραξη της έσω καρωτίδας, ως αιτία του εγκεφαλικού. Αμεσα μεταφέρθηκε στο Αρεταίειο νοσοκομείο, όπου πραγματοποιήθηκε η εξειδικευμένη επέμβαση της μηχανικής θρομβεκτομής, χάρη στην οποία έγινε διάνοιξη της έσω καρωτίδας, με πλήρη αποκατάσταση της ροής του αίματος στον εγκέφαλο.u

Συμπτώματα εγκεφαλικού

26 | περί υγείας |

Διαταραχή στην ομιλία

Μην καθυστερείτε, πηγαίνετε στο νοσοκομείο

THROMBISH COVID_R 10/19/21 3:24 PM Page 27

COVID-19 και θρόμβωση Ολα όσα πρέπει να ξέρετε με απλά και κατανοητά λόγια από την πένα ειδικού!

Με απλά λόγια τι θέλετε να ξέρετε ον Δεκέμβριο του 2019, περιγράφηκε το και τι πραγματικά χρειάζεται: πρώτο κρούσμα της γνωστής πια σε όλους 1. Τι είναι η θρόμβωση; νόσο COVID-19. Μέχρι τον Μάρτιο του Είναι η δημιουργία πήγματος αίματος σε κάποιο 2020, είχε γίνει πανδημία και τότε άρχισε ένας σημείο του κυκλοφορικού μας συστήματος, δηαγώνας δρόμου της επιστήμης, για να γνωρίσουμε λαδή των αρτηριών ή των φλεβών που εμποδίζει τον νέο ιό, ώστε να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τη φυσιολογική ροή του αίματος. τους ανθρώπους που νοσούσαν. Αλλοι 2. Σε τι ποσοστά εάν νοσήσω με πιο βαριά, άλλοι πιο ελαφρά, άλλοι μεCOVID-19, θα πάθω θρόμβωση; ταφέροντάς τον χωρίς καθόλου συμΤα ποσοστά στη βιβλιογραφία έως πτώματα. τώρα ποικίλλουν. Υπάρχει ετερογέΗ νόσος COVID-19 έχει πληθώρα συμνεια και σε κάποιες μελέτες κυμαίπτωμάτων που κυρίως αφορούν το ανανονται από 20-30% και σε άλλες πνευστικό, αλλά και άλλα συστήματα, έχουν φτάσει έως και στο 40 με 70%. όπως το καρδιαγγειακό και το νευρικό. Χρειάζεται χρόνος και περισσότερα Ολο αυτό το διάστημα μελετάται η δεδομένα και μελέτες. Αφορούν νόσος και αν και ακόμα δεν έχουμε ολοασθενείς που έχουν νοσήσει βαριά κληρωμένη γνώση της νόσου και των και έχουν χρειαστεί νοσηλεία. μηχανισμών της, πλέον είναι συσχετιΤης 3. Αυτοί οι ασθενείς είναι συνήθως σμένη με διαταραχές πήξης του αίματος, Κατερίνας Πούλου οι οποίες μεταφράζονται κυρίως σε φλε- Αγγειοχειρουργού MD, MSc αυτοί που νοσούν βαριά; Φαίνεται ότι οι ασθενείς που εμφαβική, αλλά και αρτηριακή θρόμβωση, νίζουν αυτές τις θρομβώσεις έχουν βαρύτερη οδηγώντας σε χειρότερη πρόγνωση και αυξημένη εξέλιξη της νόσου COVID-19, και είναι νοσηθνησιμότητα. Οι διαταραχές αφορούν πολύ αυλευόμενοι, εμπεριέχοντας και την ανάγκη νοσηξημένους δείκτες φλεγμονής και δραστηριότητας λείας σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Στο μετων μηχανισμών της πήξης που ονομάστηκε γαλύτερο ποσοστό τους, ανήκουν ήδη στις ευθρομβο-φλεγμονή (thrombo-inﬂammation) και παθείς ομάδες και σε μεγαλύτερες ηλικίες. η οποία θεωρούμε ότι δημιουργεί μικρούς θρόμ4. Ποιο είδος θρόμβωσης είναι το πιο συχνό; βους που οδηγούν τους ασθενείς στην αναπνευΗ πιο συχνή είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση στική ανεπάρκεια και διασωλήνωση. Τα ενδοθηλιακά κύτταρα φαίνεται πια να είναι ένας από τους αγαπημένους στόχους της νόσου COVID19 και μάλιστα η ενδοθηλιακή βλάβη και οι απορρέουσες μορφολογικές και λειτουργικές αλλαγές στο ενδοθήλιο φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην υπερφλεγμονώδη αντίδραση που δημιουργείται από τη νόσο COVID-19, και που οδηγεί στη βαριά μορφή της νόσου. Εν κατακλείδι, από τη μία ο ίδιος ο ιός προκαλεί θρομβώσεις και οδηγεί σε πιο βαριά νόσο και από την άλλη, οι πολυήμερες νοσοκομειακές νοσηλείες, ο κλινοστατισμός, η νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας, τα σοβαρά υπερκείμενα νοσήματα των ασθενών που χρειάζονται νοσηλεία, καθώς και η μεγάλη ηλικία, επίσης μπορούν να οδηγήσουν σε θρομβώσεις.

και η πνευμονική εμβολή στους απλά νοσηλευόμενους, με τα ποσοστά αυτά να αυξάνουν ακόμα περισσότερο για τους νοσηλευόμενους στις μονάδες εντατικής θεραπείας. 5. Θρόμβωση μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα μας ενώ νοσούμε από COVID; Από αυτοψίες σε ασθενείς με COVID-19 έχει βρεθεί ότι θρόμβωση μπορεί να βρεθεί σε όλα τα όργανα του σώματός μας. 6. Υπάρχει τρόπος προφύλαξης ή θεραπείας; Ναι, στους ασθενείς χορηγείται κατάλληλη αντιπηκτική αγωγή. 7. Εάν πάθω αρτηριακή αντί για φλεβική θρόμβωση, τι θα συμβεί; Είναι πολύ σοβαρή και μπορεί να χρειαστεί έως και χειρουργική παρέμβαση μαζί με την κατάλληλη αγωγή. Ο θεράπων ιατρός, σε συνεργασία με τον αγγειοχειρουργό και τη διεπιστημονική συνεργασία με όποια άλλη ιατρική ειδικότητα χρειαστεί, θα πάρει την κατάλληλη απόφαση βάση των κλινικών εργαστηριακών και απεικονιστικών δεδομένων. 8. Πόσο ολοκληρωμένη είναι η γνώση μας γύρω από το αντικείμενο; Εχουμε προχωρήσει πολύ, αλλά ακόμα χρειάζονται έρευνες και χρόνος για να διαλευκάνουμε μηχανισμούς και να οριστικοποιήσουμε τα θεραπευτικά πρωτόκολλα. u

| περί υγείας | 27

ASFALEIA ASTHENH_L 10/19/21 3:24 PM Page 28

Ωφελέειν ή μη βλάπτειν: Θεραπευτική παρέμβαση και ασφάλεια ασθενών Η ασφάλεια των ασθενών δεν είναι καθόλου μια αποκλειστική ιατρική υπόθεση. Αφορά όλον τον οργανισμό υγείας και κατ’ επέκταση όλο το ΕΣΥ.

σφέρουν ποιοτική, ασθενοκεντρική και βασισμένη υτό σημαίνει ότι το προσωπικό των ορστην τεκμηρίωση φροντίδα υγείας, ως μέλη μιας γανισμών υγείας σε όλα τα επίπεδα, αλλά διεπιστημονικής ομάδας υγείας. και οι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής υγείας πρέπει να σκύψουν στο ζήτημα και να το Η λύση στο πρόβλημα των σφαλμάτων δεν είναι θεωρήσουν και δική τους υπόθεση. Και βεβαίως απλή. Η έκδοση «Το λάθος είναι ανθρώπινο» προτείνει και οι ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ θα πρέπει να συμμετέκάποιες λύσεις για τη βελτίωση των συστημάτων χουν και να βοηθήσουν στην προσπάθεια βελυγείας. Η κατάλληλη ηγεσία, η υψηλή προτεραιότητα τίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Η και οι απαιτούμενοι πόροι μπορεί να συντελέσουν ασφαλής φροντίδα των ασθενών αποστην πραγματοποίηση σημαντικών βελτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση τιώσεων. Μπορεί το σφάλμα να είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, αλλά μέρος της της φροντίδας υγείας τον 21ο αιώνα. ανθρώπινης φύσης είναι και η ανεύρεση Τα νοσοκομεία σήμερα αποτελούν λύσεων και εναλλακτικών, καθώς και η ένα παράδοξο περιβάλλον που συναντιμετώπιση των προκλήσεων. δυάζει υπερσύγχρονες τεχνολογίες, οι οποίες σώζουν ζωές και, παράλΑσφαλείς πρακτικές είναι οι διαδικασίες, ληλα, απειλητικά για τη ζωή δυνητικά οι οποίες με την εφαρμογή τους συμσφάλματα. Σημαντικές έρευνες σε βάλλουν στη μείωση της πιθανότητας διάφορες χώρες διαπίστωσαν ότι η ανεπιθύμητων ενεργειών και σφαλμάτων φροντίδα υγείας δεν είναι ούτε όσο κατά την έκθεση των ασθενών στο σύΓράφει η ασφαλής θα έπρεπε, αλλά ούτε και στημα υγείας. Αθανασία Παππά, όσο θα μπορούσε. Οι κύριοι άξονες δράσης της ποιότητας Πρόεδρος Ελληνικής στο νοσοκομειακό περιβάλλον αφορούν Ως σφάλμα ορίζεται η αποτυχημένη Εταιρίας Εμμηνόπαυσης την ασφάλεια των ασθενών, το περιβάλολοκλήρωση μιας σχεδιασμένης πρά(ΕΛΕΤΕΜ ξης ή η χρήση ενός λανθασμένου www.eletem.org), Πρό- λον φροντίδας και τη διαχείριση των σχεδίου για την πραγματοποίηση ενός εδρος Ελληνικής Εται- κινδύνων και των λαθών. Στις αναπτυγμένες χώρες, ένας στους δέκα πάσχοντες στόχου. Τα πλέον συνήθη σφάλματα ρίας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛΕΑΝΑ). κατά την παροχή φροντίδας υγείας βλάπτεται κατά τη διάρκεια της νοσοείναι οι ανεπιθύμητες ενέργειες από κομειακής νοσηλείας τους, ενώ στις ανατη χορήγηση φαρμάκων, οι τραυματισμοί, οι πτώπτυσσόμενες χώρες, ο κίνδυνος αυτός είναι τουσεις, οι κατακλίσεις κ.ά. Ταυτόχρονα, η συνηθέλάχιστον 20 φορές υψηλότερος. στερη αιτία σφαλμάτων είναι η κακή επικοινωνία Αξιολογείται ότι το 8-12% των νοσηλευόμενων μεταξύ των επαγγελματιών υγείας, που εκπαιασθενών στην Ευρώπη είναι θύματα ανεπιθύμητων δεύτηκαν να λειτουργούν μεμονωμένα και όχι συμβαμάτων κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους, που οφείλονται κυρίως σε λοιμώξεις, σε εσφαλμένη ως ομάδα. Τα σφάλματα, συνήθως, οφείλονται φαρμακευτική αγωγή, σε χειρουργικά και διαγνωσε προβληματικά συστήματα, διαδικασίες και καστικά σφάλματα, σε ελαττωματικές ιατρικές συταστάσεις που οδηγούν τους ανθρώπους να κάνουν λάθη ή να αποτυγχάνουν στην πρόληψή σκευές, σε αδράνεια μετά από εργαστηριακές ανατους. Επομένως, για να μπορέσουν να προληφθούν λύσεις. Τα λάθη από συμβάματα, οφείλονται σε τα σφάλματα, ένα σύστημα υγείας πρέπει να σχεκακό σχεδιασμό, στη μη τήρηση διαδικασιών, διαστεί, ώστε να είναι ασφαλές σε όλα του τα στον τρόπο λήψης αποφάσεων, στην ελλιπή επίπεδα. Παρ’ όλο που το θέμα της ασφάλειας εκπαίδευση, στους περιορισμένους πόρους κ.ά. των ασθενών αποτελεί βασικό άξονα της φρονΑυτές είναι γνωστές ως «λανθάνουσες συνθήκες». τίδας υγείας, η συστηματική εκπαίδευση των Πρέπει να δημιουργηθεί μια στρατηγική για την επαγγελματιών υγείας στην ασφάλεια απουσιάζει. πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων που συνδέΟι σχολές επαγγελμάτων υγείας οφείλουν να παονται με την υγειονομική περίθαλψη προκειμένου: l Να εφαρμοστούν μέτρα πρόληψης και ελέγχου ρέχουν τις κατάλληλες εκπαιδευτικές εμπειρίες, ώστε οι απόφοιτοί τους να είναι ικανοί να προσε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο

28 | περί υγείας |

Να βελτιωθούν η πρόληψη και ο έλεγχος λοιμώξεων στα ιδρύματα υγειονομικής περίθαλψης l Να δημιουργηθούν ενεργά συστήματα παρακολούθησης l Να προαχθεί η εκπαίδευση και κατάρτιση των επαγγελματιών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης l Να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε πληροφορίες για τους ασθενείς Παρ’ όλο που το θέμα της ασφάλειας των ασθενών αποτελεί πλέον βασικό άξονα της φροντίδας υγείας, η συστηματική εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στην ασφάλεια απουσιάζει και η υπάρχουσα βιβλιογραφία για το θέμα είναι περιορισμένη. Στα παραδοσιακά προγράμματα σπουδών, η εκπαίδευση των φοιτητών επαγγελμάτων υγείας επικεντρώνεται σε τρεις βασικές ικανότητες (θεωρητικές γνώσεις, τεχνικές δεξιότητες, λήψη κλινικών αποφάσεων), αφήνοντας κενό στη διδασκαλία και στην αξιολόγηση μη τεχνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων, όπως η ομαδικότητα, η ηγεσία, η επικοινωνία, η συνεργασία και η διαχείριση του κινδύνου. Η ασφάλεια των ασθενών αποτελεί σημαντική παράμετρο της παροχής ποιοτικής φροντίδας. Με βασικό όραμα ο κάθε ασθενής να έχει πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη που περιλαμβάνει έγκαιρες, αποτελεσματικές, προσιτές, βέλτιστες και καινοτόμες θεραπείες για την κατάστασή τους, η World Patients Alliance και η ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. έχουν ως στόχο oι ασθενείς και οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης να συνεργαστούν, για να διασφαλίσουν ότι οι συγκεκριμένες ανάγκες υγείας του ασθενούς και τα επιθυμητά αποτελέσματα υγείας αποτελούν το επίκεντρο όλων των αποφάσεων περί υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων σωματικών, συναισθηματικών, ψυχοκοινωνικών και οικονομικών πτυχών. «Θα εργαστούμε για να διασφαλίσουμε ότι οι ασθενείς μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο σε όλα τα στάδια της υγειονομικής περίθαλψης που περιλαμβάνουν σχεδιασμό, παροχή, παρακολούθηση, έρευνα και αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας. Οι ασθενείς πρέπει να υποστηρίζονται και να έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων σχετικά με την υγειονομική περίθαλψή τους», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση. u l

PSORIASH-KOYSKOYSHS_R 10/19/21 3:25 PM Page 29

H ψωρίαση δεν είναι ένα ακόμα αισθητικό πρόβλημα Τι είναι; Ποιοι νοσούν; Θεραπεύεται; Οσα πρέπει να ξέρετε για την ψωρίαση ακολουθούν.

υπάρχει προσβολή ενός αδελφού. Η ψωρίαση ψωρίαση είναι µια συχνή, συστηµατική, δεν είναι απλώς ένα αισθητικό πρόβληµα, αλλά χρόνια, φλεγµονώδης δερµατοπάθεια που οφείλεται στον συνδυασµό πολυµια µακράς διαρκείας και πολλές φορές οδυνηρή γονιδιακής προδιάθεσης και εξωγενών εκλυτικών ασθένεια, η οποία επηρεάζει και τις µικρότερες παραγόντων, είναι δε δυνατόν να σχετίζεται µε πτυχές της καθηµερινής ζωής των ασθενών, ενώ αρκετές νοσηρότητες, όπως στεφανιαία νόσο, η ψωριασική αρθρίτιδα, καθώς και οι συννοσηυπέρταση, υπερλιπιδαιµία και σακρότητες επιφέρουν εξουθενωτικά χαρώδη διαβήτη. Οι ψωρισιακοί συµπτώµατα και επιβαρύνουν τη ασθενείς είναι συχνά παχύσαρκοι, γενική κατάσταση των ασθενών. καταναλωτές αλκοόλ, καπνιστές και Η αρνητική επίδραση στην ποιπάσχουν από κατάθλιψη και αγχώδη ότητα της ζωής των πασχόντων συνδροµή. από ψωρίαση, καθώς και τα γενικότερα συµπτώµατα, επιβάλλουν Οι εκλυτικοί παράγοντες σε γενετικά προδιατεθειµένα άτοµα, δυνάµενα θεραπευτική αντιµετώπιση, η να εµφανίσουν την ψωρίαση, που οποία θα πρέπει να εξατοµικεύεδιακρίνονται σε ενδογενείς και εξωται και να συνυπολογίζονται η γενείς, είναι: τραυµατισµός, τριβή, βαρύτητα, η έκταση, η µορφή υγρό και ψυχρό κλίμα και λοιµώξεις της νόσου, καθώς και η ηλικία Γράφει ο του αναπνευστικού, του γαστρεντετων πασχόντων. ρικού και του ουροποιητικού συ- Κωνσταντίνος Κουσκούκης, Η θεραπευτική προσέγγιση γίνεται Καθηγητής Δερματολογίας στήµατος. σε τρεις βασικούς άξονες: α) στην Νομικός - Πρόεδρος της Το στρες παίζει σηµαντικό ρόλο σε τοπική εφαρµογή φαρµάκων β) Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής ένα µεγάλο ποσοστό των εξάρσεων Ιατρικής - Πρόεδρος Ελληνικού στη χρήση υπεριώδους ακτινουπό µορφή ψωριασιόµορφων εξανβολίας ως φωτοθεραπεία γ) στη Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας θηµάτων, τα οποία µπορεί να οφείχορήγηση φαρµάκων από το στόµα είτε σε ενέσιµη µορφή, τα οποία στοχεύουν λονται και σε φάρµακα, όπως λίθιο, ιντερφερόνη, στις ευρύτερες φλεγµονώδεις λειτουργίες και δ) β-αδρενεργικοί αναστολείς, ανθελονοσιακά και συστηµατικά κορτικοστεροειδή. Η ψωρίαση αφοστην εφαρµογή συµπληρωµατικών µεθόδων της ρά περίπου το 3% του πληθυσµού παγκοσµίως ιαµατικής ιατρικής µε τη χρήση των ιαµατικών και στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι 2 έως φυσικών πόρων υπό µορφήν υδροθεραπείας, πη2,5%, όπου και υπερέχουν οι άντρες έναντι των λοθεραπείας και θαλασσοθεραπείας. Οι τοπικές γυναικών. θεραπείες εφαρµόζονται στην ήπια ψωρίαση, ενώ Η σηµαντικότερη κλινική µορφή της ψωρίασης οι συστηµατικές θεραπείες, όπως κυκλοσπορίνη, είναι η κατά πλάκας ψωρίαση, που χαρακτηρίζεται µεθοτρεξάτη και βιολογικές θεραπείες, εφαρµόζοναπό ροδόχροες πλάκες που καλύπτονται από αρται στη µέτρια και σοβαρή ψωρίαση. Η επιλογή του θεραπευτικού πρωτοκόλλου, που γυρόχροα λέπια και αφορά περίπου το 80% των περιστατικών, ενώ σπανιότερες µορφές είναι η πρέπει να εξατοµικεύεται, εξαρτάται κυρίαρχα σταγονοειδής, η φλυκταινώδης, η ερυθροδερµική από τον θεράποντα δερµατολόγο, ακολουθώντας και η ανάστροφη ψωρίαση. Οι περιοχές του τις εξελίξεις της σύγχρονης φαρµακολογίας, µην σώµατος που προσβάλλονται συχνότερα είναι οι απορρίπτοντας όµως και τις θεραπευτικές ιδιότητες αγκώνες, τα γόνατα, ο κορµός και συχνά τα νύχια, των ιαµατικών φυσικών πόρων, πεδίο εφαρµογής τα οποία περίπου στο 30% των περιπτώσεων και έρευνας της Ελληνικής Ακαδηµίας Ιαµατικής αποτελούν και το σηµείο πρωταρχικής εµφάνισης Ιατρικής. της νόσου. Η πηλοθεραπεία (ιλυοθεραπεία - λασποθεραπεία) Οι περισσότερες περιπτώσεις ψωρίασης εµφανίείναι η εφαρµογή ώριμου πηλού σε πάσχοντα σηµεία του σώµατος ως ολική ή µερική επάλειψη. ζονται πριν από την ηλικία των 40 ετών, ειδικότερα σε ηλικία 20-30 ετών, ενώ παρατηρείται έξαρση Η βαθιά δράση της λάσπης αποδίδεται κυρίως και στην ηλικία 50-60 ετών. Η κληρονοµική προστις υψηλές θερµοκρασίες περίπου 38°C, διάθεση της ψωρίασης εκφράζεται µε τον υψηλό επειδή τα ιόντα του θείου και του κίνδυνο ψωρίασης στους απογόνους που φθάνει το 50% όταν και οι δύο γονείς πάσχουν, το 16% όταν πάσχει µόνο ένας γονέας και το 8% όταν

ραδονίου απορροφώνται ευκολότερα µε αυτό τον τρόπο. Η πηλοθεραπεία, η οποία καθορίζεται από τον ειδικό ιατρό του πηλοθεραπευτηρίου, περιλαµβάνει 21 εφαρµογές διάρκειας 20 λεπτών και γίνεται 34 ώρες µετά το φαγητό και κενή την ουροδόχο κύστη και το έντερο. Το πάχος του πηλού πρέπει να είναι τουλάχιστον 4-5 εκατοστά και να µην ξεπερνάει τα 10 εκατοστά. Ακολουθεί καθαρισµός του λουόµενου µε ιαµατικό νερό θερµοκρασίας 37-38°C και διάρκεια παραµονής σε αυτό 10-20 λεπτά και στη συνέχεια ανάπαυση σε ύπτια θέση για 30-60 λεπτά. Η θαλασσοθεραπεία είναι η θεραπευτική και καλλυντική δράση του θαλασσινού νερού και γίνεται με ιχνοστοιχεία, τα οποία έχουν αντιβιοτικές και βακτηριοστατικές ιδιότητες. Η θετική, επίσης, βιολογική δράση του κλίµατος και του θαλάσσιου περιβάλλοντος ασκεί τονωτική επίδραση σε όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισµού µέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, του όζοντος, του ιωδίου, του ιονισµού της ατµόσφαιρας και των θαλάσσιων λουτρών. Επίσης, το θαλάσσιο κλίµα ασκεί και καταπραϋντική επίδραση που οφείλεται στη σχετική σταθερότητα της θερµοκρασίας, της υγρασίας και της ατµοσφαιρικής πίεσης. Ο χρόνος που απαιτείται για την ολοκλήρωση του µηχανισµού θαλασσοθεραπείας, έτσι ώστε να γίνει πλήρης διείσδυση των ενεργών στοιχείων του θαλασσινού νερού στον ανθρώπινο οργανισµό, είναι τουλάχιστον 20 λεπτά, ως η ελάχιστη παραµονή των ατόµων µέσα στις πισίνες µε θαλασσινό νερό στα κέντρα θαλασσοθεραπείας. Πρόσφατα, µε τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας, πολλά ζώα και φυτά της θάλασσας προσφέρουν χρήσιµα συστατικά στη φαρµακολογία, διαιτολογία και κοσµετολογία, όπως το ιώδιο, το πλαγκτόν, τα φύκια, το χαβιάρι, το θαλάσσιο κολλαγόνο παρέχοντας έντονη ενυδάτωση στο δέρµα, ώστε να ακτινοβολεί φρεσκάδα και υγεία στο πρόσωπο, στο σώµα και στα µαλλιά. u

| περί υγείας | 29

OSTEOPOROSI_Stavraki_x2 10/19/21 3:25 PM Page 30

Οστεοπόρωση «Σιωπηλός κλέφτης» μεγαλώνοντας Είσαι λίγο μετά την εμμηνόπαυση και ξαφνικά έρχεται το πρώτο κάταγμα και τότε ανακαλύπτεις ότι όλα οφείλονται στην πτώση των οιστρογόνων και την έναρξη της πάθησης που ακούει στο όνομα οστεοπόρωση.

πορεί να έχει ξεκινήσει από τα μέσα της τρίτης δεκαετίας, αλλά τώρα έγινε απειλητική. Ξεκίνα άσκηση, αλλά με μέτρο σωστή διατροφή, όχι κάπνισμα, λιγότερη έως καθόλου σόδα και τότε ίσως σωθείς, όπως τονίζει ο κ. Γιώργος Τριανταφυλλόπουλος, ορθοπαιδικός χειρουργός διευθυντής τμήματος ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής σπονδυλικής στήλης του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών- κλινική Περιστερίου, που παραχωρεί αυτή τη συνέντευξη.

γαλύτερο κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου εάν: l Είστε λιποβαρής και μικροκαμωμένη l Καπνίζετε, καταναλώνετε αλκοόλ περισσότερο από μέτρια ή κάνετε καθιστική ζωή l Εχετε οικογενειακό ιστορικό κατάγματος ισχίου l Εχετε υποβληθεί σε ολική υστερεκτομή, ειδικά πριν από την ηλικία των 40 ετών l Ανήκετε στη Λευκή ή Ασιατική φυλή l Υποφέρετε από διάφορες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου παθήσεις του ήπατος, σύνδρομο Cushing, πρωτοπαθή παραθυρεοεισμό, υπερθυρεοειδισμό, χρόνια λήψη κορτιζόνης

- Τι ακριβώς είναι η οστεοπόρωση και από τι προκαλείται; Οστεοπόρωση σημαίνει «πορώδη οστά», είναι μια παθολογική κατάσταση που προκαλεί σταδιακά λέπτυνση και απο- Τι το νεότερο έχουμε γύρω από δυνάμωση, καθώς και διαταραχή της μιτην οστεοπόρωση; κροαρχιτεκτονικής των οστών, εκθέΕρευνητές βρήκαν ένα γονίδιο που τοντάς τα έτσι σε μεγαλύτερο κίνμπορεί να επηρεάζει τις πιθανότητες δυνο κατάγματος. εμφάνισης οστεοπόρωσης. Το γονίδιο Αν και όλα τα οστά μπορεί να ονομάζεται γονίδιο DARC, το οποίο επηρεαστούν από τη νόσο, τα φτιάχνει μια πρωτεΐνη που χρειάζεται, οστά της σπονδυλικής στήγια να αποδομήσει τα οστά. Ορισμέλης, του ισχίου και του νες παραλλαγές στο γονίδιο DARC Συνέντευξη καρπού είναι πιο πιενισχύουν την παραγωγή αυτής της Aννα Σταυράκη πρωτεΐνης, μειώνοντας τελικά την θανό να υποστούν οστική πυκνότητα. Μελέτησαν το γονίδιο DARC κάταγμα. Σε ηλικιωμένους, τα κατάγματα του ισχίου μπορεί σε ποντίκια. Λένε ότι το εύρημά τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα. τελικά να οδηγήσει σε νέες θεραπείες για την Το να μείνετε ακίνητος για μεοστεοπόρωση. γάλο χρονικό διάστημα κατά τη Πολλοί ηλικιωμένοι που αντιμετωπίζουν τον κίνδιάρκεια της διαδικασίας πόρωσης δυνο κατάγματος λόγω οστεοπόρωσης, τώρα του κατάγματος μπορεί να έχουν ένα νέο φάρμακο αντιμετώπισής της. Ο οδηγήσει σε πιθανές θαFDA στις ΗΠΑ έδωσε το OK σε μια ενέσιμη θερανατηφόρες επιπλοπεία που αναπτύχθηκε και η οποία βρίσκεται κές, όπως π.χ. ήδη στην Ελλάδα. Το romosozumab είναι ένας θρομβώσεις ή τύπος θεραπείας γνωστός ως μονοκλωνικό αντίπνευμονία. σωμα και βοηθά στη δημιουργία νέου οστού, Η σταδιακή εμποδίζοντας την επίδραση μιας πρωτεΐνης που απώλεια ονομάζεται σκληροστίνη. της οστικής πυ- Εχουμε καταλάβει τι προκαλεί την οστεοπόκνότητας ρωση στη βάση της; συνήθως Η απώλεια οστικής πυκνότητας επιταχύνεται μετά ξεκινά την εμμηνόπαυση, όταν οι ηλικιωμένες γυναίκες στα μέσα έχουν γρήγορη πτώση των οιστρογόνων. Με της τρίτης την πάροδο του χρόνου, ο κίνδυνος οστεοπόδεκαετίας. Τα ρωσης και κατάγματος αυξάνεται. Νεότερες γυοστά αρχίζουν ναίκες με διαταραχές της εμμήνου ρύσεως - όπως να χάνουν ασβέαδύνατες αθλήτριες ή κορίτσια με ανορεξία στιο - το συστατιέχουν επίσης μειωμένη οστική πυκνότητα. κό που τα κάνει Αλλη μία αιτία είναι η πτώση της τεστοστερόνης σκληρά - πιο γρήγορα στους άνδρες, που χρειάζεται τόσο όσο και τα από ό,τι μπορούν να το οιστρογόνα για την υγεία των οστών. Αυτό συμαντικαταστήσουν. Στις γυναίβαίνει επειδή οι άνδρες μετατρέπουν την τεστοκες, η απώλεια οστικής πυκνόστερόνη σε οιστρογόνο που συντηρεί τα οστά. τητας επιταχύνεται τα πρώτα 5 έως 7 χρόνια μετά την εμμηνό- Πώς είναι η καθημερινότητα ενός ανθρώπου παυση και στη συνέχεια επιβραμε οστεοπόρωση; δύνεται ξανά. Αν και η απώλεια οστιΕίναι φυσικό να ανησυχείτε για το πώς η οστεοκής πυκνότητας είναι φυσική διαδιπόρωση μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή κασία της γήρανσης, διατρέχετε με-

OSTEOPOROSI_Stavraki_x2 10/19/21 3:26 PM Page 31

σας ζωή. Αλλά η οστεοπόρωση δεν σημαίνει πάντα αποφυγή δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων που είναι σημαντικά για εσάς και τους αγαπημένους σας. Σε γενικές γραμμές, η ζωή σας θα πρέπει να συνεχίζετε κανονικά - ίσως με λίγες μόνο προσαρμογές. Υπάρχουν μέτρα που μπορείτε να λάβετε για να μειώσετε τον κίνδυνο πτώσης ή κατάγματος. l Αποτροπή πτώσεων l Υγιεινή διατροφή και άσκηση l Λήψη ιατρικής και ψυχιατρικής υποστήριξης l Αποκατάσταση μετά από κάταγμα l Αντιμετώπιση του πόνου - Πιστεύετε ότι μπορεί να είναι σε λίγα χρόνια παρελθόν μια τέτοια πάθηση; Οχι, αλλά η θέσπιση ενός κοινού κατευθυντήριου προγράμματος για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης θα συμβάλει στη βελτίωση της λειτουργίας του Συστήματος Υγείας και θα προσβλέπει στην εξασφάλιση της βέλτιστης φροντίδας για τα άτομα υψηλού κινδύνου για οστεοπορωτικά κατάγματα. - Η Ελλάδα είναι ευλογημένη χώρα, αφού έχει ήπιο κλίμα, αρκετή ηλιοφάνεια και ίσως καλύτερη αντιμετώπιση μιας τέτοιας πάθησης; Πράγματι ισχύει. Σχεδιάζοντας να τρώτε σωστά για πιο υγιή οστά, το ασβέστιο είναι το θρεπτικό συστατικό που σκέφτεστε πρώτα. Αλλά η βιταμίνη D είναι εξίσου σημαντική για τη διατήρηση των οστών και την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Η βιταμίνη D βοηθά το πεπτικό σύστημα να απορροφήσει ασβέστιο από τα τρόφιμα που τρώτε. Το σώμα μας παράγει βιταμίνη D, όταν το φως του ήλιου χτυπά το δέρμα μας. Οι ενεργοί άνθρωποι που ζουν σε ηλιόλουστες περιοχές, όπως η πατρίδα μας, μπορούν να πάρουν τουλάχιστον μερικά από αυτά που χρειάζονται μόνο με το να περνούν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους κάθε μέρα. Θα μπορούσε να είναι περίπου 15 λεπτά για ένα πολύ ανοιχτόχρωμο δέρμα και μία ή δύο ώρες για κάποιον με πιο σκούρο δέρμα. - Τι θα συνιστούσατε στον γενικό πληθυσμό για την αποφυγή της νόσου; Πολλά από τα πράγματα που αυξάνουν τις πιθανότητές σας για οστεοπόρωση είναι πράγματα που δεν μπορείτε να αλλάξετε, όπως τα γονίδια σας, η ηλικία σας και το φύλο σας. Τα πράγματα που κάνετε κάθε μέρα μπορεί να είναι μέρος του σχεδίου σας για να χτίσετε γερά οστά. Γυμνάστε τα οστά σας Ακριβώς όπως οι μύες σας, τα οστά σας δυναμώνουν, αν τους κάνετε προπόνηση. Οι ασκήσεις με βάρη είναι οι καλύτερες για τα οστά σας. n

Το ασβέστιο και η βιταμίνη D χτίζουν οστά Οι περισσότεροι ενήλικες πρέπει να λαμβάνουν περίπου 1.000-1200 mg ασβεστίου και 600-800 IU την ημέρα. l Μην πίνετε πολύ αλκοόλ l Κόψτε το κάπνισμα l Πίνετε λιγότερη σόδα l Τακτικό έλεγχο μέτρησης οστικής πυκνότητας μετά την εμμηνόπαυση με την μέθοδο DEXA n

- Πόσο σοβαρό θέμα είναι η άσκηση στην τρίτη ηλικία για να αποφευχθεί η πάθηση; Ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα άσκησης για υγιή οστά, ακόμα κι αν έχετε ήδη οστεοπόρωση. Μπορεί να ανησυχείτε ότι με το να είστε ενεργός σημαίνει ότι έχετε περισσότερες πιθανότητες να πέσετε και να σπάσετε ένα κόκκαλο. Ομως ισχύει το αντίθετο. Πριν ξεκινήσετε πρόγραμμα προπόνησης, συμβουλευτείτε τον γιατρό και τον φυσικοθεραπευτή σας. Μπορούν να σας πουν τι είναι ασφαλές για το στάδιο της οστεοπόρωσης, το επίπεδο φυσικής κατάστασης και τη γενική υγεία σας. Δεν υπάρχει ένα ενιαίο πρόγραμμα άσκησης που είναι το καλύτερο για όλους με οστεοπόρωση. Το πρόγραμμα είναι ατομικό και πρέπει να βασίζεται στα εξής: l Κίνδυνος κατάγματος l Μυϊκή δύναμη l Εύρος κίνησης l Επίπεδο φυσικής δραστηριότητας l Βάδισμα l Ισορροπία Ο γιατρός σας θα εξετάσει, επίσης, τυχόν άλλα προβλήματα υγείας που επηρεάζουν την ικανότητά σας να ασκείστε, όπως παχυσαρκία, υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακές παθήσεις.

- Η οστεοπόρωση επιδεινώθηκε με την COVID-19; Η παγκόσμια πανδημία COVID-19 έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την πρόληψη και τη φροντίδα χρόνιων ασθενειών, όπως η οστεοπόρωση. Το IOF( Διεθνές Ιδρυμα Οστεοπόρωσης ) έχει αναπτύξει διάφορους εκπαιδευτικούς πόρους πληροφοριών, ώστε να βοηθήσει τους επαγγελματίες υγείας και τους ασθενείς να προσαρμοστούν στις προκλήσεις που σχετίζονται με την αξιολόγηση, τη θεραπεία και την πρόληψη του τρόπου ζωής για την οστεοπόρωση εν μέσω της πανδημίας (https://www.osteoporosis.foundation/ osteoporosis-and-covid19). - Ναι ή όχι στον εμβολιασμό ατόμων με οστεοπόρωση; Πέραν του ότι όλοι έχουν λόγο να εμβολιαστούν, προκειμένου να προφυλάξουν τον εαυτό τους; Φυσικά και ΝΑΙ με μεγάλα γράμματα. Η οστεοπόρωση αυτή καθαυτή δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης ή επιπλοκών από την COVID-19. Τα γενικά μέτρα υγείας των οστών (δηλ. Συμπλήρωμα ασβεστίου και βιταμίνης D, ασκήσεις με βάρη και διατήρηση ισορροπημένης διατροφής) δεν πρέπει να διακόπτονται κατά τον εμβολιασμό ή στη συνέχεια. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οποιαδήποτε θεραπεία οστεοπόρωσης αυξάνει τον κίνδυνο ή τη σοβαρότητα της μόλυνσης από COVID-19, αλλάζει την πορεία της νόσου ή παρεμβαίνει στο προφίλ αποτελεσματικότητας ή παρενεργειών του εμβολιασμού COVID-19. u

| περί υγείας | 31

ARTHRITIS SVOLOY_L 10/19/21 3:26 PM Page 32

Εμπόδιο για τη διατήρηση της εργασίας η αρθρίτιδα Στην Ελλάδα, οι ρευματικές και μυοσκελετικές παθήσεις ταλαιπωρούν το 27% του πληθυσμού.

ι μυοσκελετικές και ρευματικές παθήσεις αποτελούν παγκοσμίως -και στην Ελλάδα- την πρώτη αιτία που ένας άνθρωπος επισκέπτεται τον γιατρό, απουσιάζει από την εργασία του και καταφεύγει σε φάρμακα. Ανάμεσά τους και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, που με τις υπόλοιπες ρευματοπάθειες επιβαρύνουν την Ευρωπαϊκή Ενωση έως και κατά 2% του ΑΕΠ ετησίως. Εκατό εκατομμύρια Ευρωπαίοι υποφέρουν από χρόνιους μυοσκελετικούς πόνους, πάνω από 40 εκατομμύρια εξ αυτών είναι εργαζόμενοι, ενώ το 40% από αυτούς χρειάζεται να εγκαταλείψει την εργασία του. Αυτό το ποσοστό θα μπορούσε να μειωθεί μέσω της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και της κατάλληλης θεραπευτικής παρέμβασης και της διεπιστημονικής διαχείρισης των μυοσκελετικών παθήσεων. «Στην Ελλάδα, οι ρευματικές και μυοσκελετικές παθήσεις ταλαιπωρούν το 27% του πληθυσμού. Ωστόσο, οι ασθενείς διστάζουν να το αναφέρουν στους εργοδότες και αποφεύγουν να παίρνουν αναρρωτικές άδειες, γιατί φοβούνται την απόλυση. Ερευνες δείχνουν ότι το 40% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα αποχωρεί από την εργασία του 5 χρόνια μετά τη διάγνωση λόγω επιβαρυμένης υγείας. Οσο μεγαλύτερη η σοβαρότητα της ασθένειας, τόσο περισσότερες μέρες εργασίας χάνονται», επισημαίνει η Καίτη Αντωνοπούλου, Ταμίας και External Communications Director της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛΕΑΝΑ). Οπως εξηγεί η πρόεδρος της ΕΛΕΑΝΑ, Αθανασία Παππά, οι ρευματικές παθήσεις οφείλονται σε συνδυασμό παραγόντων με τους χειρισμούς φορτίων, τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις, τις επίπονες στάσεις σώματος, τους κραδασμούς, τον ανεπαρκή φωτισμό και την παρατεταμένη καθιστική ζωή να συγκαταλέΤο 12% του ελληνικού πληθυσμού και το 34% των ανθρώπων άνω των 50 ετών πάσχει από κάποια μορφή αρθρίτιδας. Οι βασικές μορφές της αρθρίτιδας είναι η εκφυλιστική, η μετατραυματική (μετά από τραυματισμό) και η φλεγμονώδους αιτιολογίας, που με τη σειρά της διακρίνεται σε μικροβιακή και αυτοάνοσης αιτιολογίας,

32 | περί υγείας |

Γράφει η Αλεξία Σβώλου γονται στους εκβιομηχανικούς παράγοντες, ενώ στους οργανωτικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες ανήκουν οι υψηλές απαιτήσεις εργασίας που έχουν οι εργοδότες από τους εργαζόμενους, η πολύωρη εργασία, ο εκφοβισμός και η παρενόχληση, καθώς και οι διακρίσεις που υπάρχουν σε αρκετές περιπτώσεις ανάμεσα στα δύο φύλα. Παρόλο που δεν προκαλούνται όλες οι μυοσκελετικές διαταραχές από την εργασία, οι εργαζόμενοι, που ζουν με μυοσκελετικές παθήσεις που επηρεάζουν την ικανότητά τους να εργαστούν, παραμένουν σχεδόν αόρατοι γι’ αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σύμφωνα με το άρθρο 27 «Εργασία και Απασχόληση» της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία του ΟΗΕ την οποία η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό Πρωτόκολλο αυτής επικύρωσε με νόμο, τα κράτη μέλη οφείλουν να προστατεύουν τα δικαιώματα των ΑμεΑ για δίκαιες και ευνοϊκές συνθήκες εργασίας και να διασφαλίζουν ότι τους παρέχεται εύλογη προσαρμογή στον χώρο εργασίας και απαγορεύουν τη διάκριση βάσει αναπηρίας σε σχέση με όλα τα ζητήματα που αφορούν όλες τις μορφές της απασχόλησης. Ωστόσο, η Ελλάδα είναι μια χώρα που αντιδρά τουλάχιστον με υποκρισία, αν όχι οπισθοδρομικά, στην πλήρη και σωστή αντιμετώπιση του θέματος, υπογραμμίζει η Αθανασία Παππά, καταγράφοντας τη ζωή με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα μέσα από τα δικά της μάτια. Συνολικά στον ελληνικό πληθυσμό, το 10% ζει με κάποια αναπηρία και τα ρευματικά νοσήματα αποτελούν τη βασική πηγή αναπηρίας. «Τα άτομα με αναπηρία δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως σύγχρονοι παρίες. Πρέπει ολοκλη-

ρωμένα και σχεδιασμένα να συμμετέχουν στο σύνολο των κοινωνικών εξελίξεων και να απολαμβάνουν όλα τα οφέλη της κοινωνίας και πρωτίστως της εργασίας. Τα άτομα με ρευματικές παθήσεις νιώθουν ότι το εργασιακό τους περιβάλλον (εργοδότες ή/και συνάδελφοι) δεν είναι «έτοιμοι» να στηρίξουν την παραμονή ή την επανένταξή τους στον εργασιακό χώρο, και αυτό τους κάνει αρκετά διστακτικούς στο να «απαιτήσουν» κάποια πράγματα ή ακόμα και να δηλώσουν την ασθένειά τους ή τις ανάγκες που πηγάζουν από αυτή. Σχεδόν ο ένας στους δύο δεν ενημερώνει τον εργοδότη ή τους συναδέλφους για το νόσημά τους, εξαιτίας του άγχους τους για πιθανή διαφορετική μεταχείριση ή ακόμη και απόλυση από την εργασία. Επιπλέον, ένα σημαντικό ποσοστό δηλώνει ότι δεν βρίσκει την κατάλληλη/επιθυμητή υποστήριξη στην εργασία του από τους ανθρώπους που εργάζονται στον ίδιο χώρο, αναφέροντας ότι δεν υπάρχει πρακτική υποστήριξη, αφού δεν γίνονται οι προσαρμογές στον χώρο, ούτε τους παρέχονται τα κατάλληλα τεχνολογικά βοηθήματα. Σαν πιο σημαντικές προσαρμογές στον εργασιακό χώρο εμφανίζονται η ύπαρξη νέων/βελτιωμένων τεχνολογιών, οι ευέλικτες ώρες εργασίας και η υποστήριξη της εργοδοσίας και των συναδέλφων – που μεταφράζεται κυρίως σαν ψυχολογική υποστήριξη. Επιπλέον, για τους ασθενείς, οι ιατροί εστιάζουν περισσότερο στην αντιμετώπιση της νόσου παρά στη διαδικασία ένταξής τους στο εργασιακό περιβάλλον. Θα ήταν ίσως απαραίτητο οι υγειονομικοί να είναι πιο ενημερωμένοι, σε θέματα εργασίας και επανένταξης, ώστε να μπορέσουν να στηρίξουν τα άτομα με ρευματικές παθήσεις με τη σωστή καθοδήγηση», καταλήγει η Αθανασία Παππά.

Το προφίλ της αρθρίτιδας όπου εκεί ανήκει η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Οι αρθρίτιδες αντιμετωπίζονται με συντηρητική αγωγή και με χειρουργική επέμβαση. Η φαρμακευτική αγωγή είναι εξατομικευμένη και αποτελείται

από φάρμακα τροποιητικά της νόσου, εκ των οποίων ορισμένα σκευάσματα αποδείχθηκαν και «όπλα» ενάντια στον κορωνοϊό, καθώς καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα και προστα-

τεύουν από την «καταιγίδα» των κυττοκινών. Η χειρουργική θεραπεία των αρθρίτιδων έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό και οι νέες αρθροπλαστικές έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα, ενώ περιορίζεται πολύ η απώλεια αίματος κατά το χειρουργείο, όπως επισημαίνει ο Θεόδωρος Ξενάκης, ομότιμος καθηγητής ορθοπαιδικής. u

MOLLERS_MOYROYNELAIO_R 10/19/21 3:27 PM Page 33

Μουρουνέλαιο H φυσική υπερτροφή που έγινε επιλογή Από τη Νορβηγία, στα φαρμακεία και από εκεί στα σπίτια όλων!

ίναι ευρέως γνωστό πως το μουρουνέλαιο είναι πλούσια πηγή βιταμινών Α, D και Ε και φυσικά ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Ξέρετε, όμως, σε τι ωφελούν όλα αυτά τα θρεπτικά συστατικά;

Ω-3 λιπαρά οξέα (DHA και EPA): Τα DHA και EPA βρίσκονται σε μουρουνέλαια και ιχθυέλαια και είναι τα σημαντικότερα λιπαρά οξέα της οικογένειας των ω-3. Αποτελούν δομικά συστατικά των ανθρώπινων κυττάρων και σημαντικά στοιχεία για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου, των µατιών και της καρδιάς. Βοηθούν στην πρόληψη και τον περιορισμό ασθενειών των αρθρώσεων και της ρευµατοειδούς αρθρίτιδας, της ραχίτιδας και της οστεοπόρωσης, των καρδιαγγειακών παθήσεων, του καρκίνου, της δυσλεξίας και της υπερκινητικότητας, της κατάθλιψης, του διαβήτη, των λοιμώξεων και των δερματικών παθήσεων. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα µμπορούν να µειώσουν τα συμπτώματα ελλειμματικής προσοχής στα παιδιά και να βελτιώσουν τις νοητικές τους ικανότητες, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι προστατεύουν από το Alzheimer και τη βαθμιαία απώλεια µνήµης λόγω ηλικίας. Μελέτη του Harvard έδειξε ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα αυξάνουν κατά 2,22 έτη το προσδόκιμο ζωής των ηλικιωμένων. Τέλος, έρευνες δείχνουν πως το μουρουνέλαιο βελτιώνει την ποιότητα του σπέρματος και την ευφυΐα, ενώ μελέτη έδειξε ότι τετράχρονα παιδιά, που οι µητέρες τους λάμβαναν μουρουνέλαιο (DHA και EPA) κατά την εγκυμοσύνη

και τον θηλασμό, είχαν καλύτερες επιδόσεις σε τεστ ευφυΐας από παιδιά που οι µητέρες τους λάµβαναν άλλου τύπου έλαια.

Βιταµίνη D: Η βιταµίνη D είναι ο απόλυτος ρυθμιστής απορρόφησης του ασβεστίου και του φωσφόρου για τη δόµηση των οστών. Η έλλειψή της επιβραδύνει την ανάπτυξη του ανθρώπινου σκελετού και «µαλακώνει» τα οστά, προκαλώντας ραχίτιδα. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι παίζει, επίσης, σηµαντικό ρόλο στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου στους µεσήλικες και σε γηραιότερους ανθρώπους, ενώ βοηθάει και στην ορθή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήµατος. Βιταµίνη Α: Σημαντική βιταμίνη για την κυτταρική διαίρεση, τη σκελετική ανάπτυξη και ωρίµανση, την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την υγεία των µατιών και τη νυχτερινή όραση, καθώς και την οργανογένεση των εµβρύων.

Βιταµίνη Ε: Αντιοξειδωτική βιταµίνη που προστατεύει τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες και τα ω-3 λιπαρά οξέα από την οξείδωση. Λόγω όλων αυτών των ευεργετημάτων, είναι φυσικό η αγορά να βρίθει αντίστοιχων προϊόντων, παρ΄όλο που η πλειοψηφία όταν ακούει μουρουνέλαιο σκέφτεται κατευθείαν τη Möller’s. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι καταναλωτές δεν μένουν μόνο στη σκέψη, αλλά κάνουν συνεχή χρήση των προϊόντων Möller’s.

Φυσικά VS Συνθετικά ωμέγα-3 λιπαρά Oπως σε όλες τις περιπτώσεις, έτσι και στην «υπόθεση μουρουνέλαιο» υπάρχουν εταιρείες που αντικαθιστούν τα φυσικά ωμέγα-3 λιπαρά με συνθετικά και προκειμένου να μειώσουν το κόστος, θυσιάζουν την ποιότητα. Ωστόσο, διαφορές μεταξύ των φυσικών και συνθετικών ωμέγα-3 λιπαρών οξέων υπάρχουν από την προέλευση, μέχρι την ωφέλεια. Συγκεκριμένα, τα φυσικά θαλάσσια ωμέγα-3, προέρχονται, κατά κανόνα από ιχθυέλαιο ή μουρουνέλαιο και είναι σε μορφή τριγλυκεριδίων (που όμως μειώνουν τα τριγλυκερίδια του αίματος!). Αντιθέτως, τα συνθετικά ωμέγα-3 είναι σε μορφή αιθυλικού εστέρα (ethyl-ester). Επίσης, οι περισσότερες και σοβαρότερες μελέτες δείχνουν ότι τα φυσικά ωμέγα-3 έχουν καλύτερη απορρόφηση και βιοδιαθεσιμότητα από τα συνθετικά, άρα αξιοποιούνται πολύ καλύτερα από το σώμα μας, ενώ αντιστέκονται στην οξείδωση – τάγγισμα – πολύ καλύτερα από τα συνθετικά ωμέγα-3.

6+1 λόγοι για να προτιμήσετε το μουρουνέλαιο Möller’s 1 Εν αρχή ην η εμπειρία: Η Möller’s ιδρύθηκε το 1854 κι έκτοτε βρίσκεται στην πρώτη γραµµή παραγωγής ποιοτικού µουρουνέλαιου, βελτιώνοντας συνεχώς τις µεθόδους και τις τεχνικές παραγωγής και συντήρησής του. Η εµπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού είναι αδιάλειπτη, φέρνοντας τη Möller’s στην πρώτη θέση στη Νορβηγία και στις Βόρειες χώρες από απόψεως φήµης και πωλήσεων. 2 Φυσικά και όχι συνθετικά ωμέγα-3: Η πρώτη ύλη είναι θαλασσινά ψάρια από κρυστάλλινης καθαρότητας θάλασσες. Τα ψάρια αλιεύονται από µικρές ψαρότρατες και µεταφέρονται άµεσα στις µονάδες επεξεργασίας της Möller’s. Η επεξεργασία γίνεται το πολύ εντός 24 ωρών από τη στιγµή της αλιεύσης. 3 Ποιότητα στην επεξεργασία: Hπια επεξεργασία του µουρουνέλαιου για να µην αλλοιώνεται η σύστασή του. Η υψηλής ποιότητας και ορθής πρακτικής εξελιγµένη τεχνολογία που χρησιµοποιείται είναι πιστοποιηµένη από διεθνείς οργανισµούς. 4 H ασφάλεια πάνω απ’ όλα: Αυστηροί έλεγχοι ποιότητας, µε προδιαγραφές κατά πολύ αυστηρότερες από αυτές που έχουν θεσπίσει τόσο η Ευρωπαϊκή Eνωση, όσο και η Νορβηγία. 5 Αρτιότητα από την παραγωγή έως τη συσκευασία: Προστασία των ω-3 λιπαρών οξέων από την οξείδωση. Παραγωγή και συσκευασία σε ατµόσφαιρα αζώτου, συγκεκριµένο πάχος και χρώµα φιάλης για µέγιστη προστασία από τη φωτοχηµική οξείδωση και προσθήκη βιταµίνης Ε για περαιτέρω αντιοξειδωτική προστασία. 6 Ας μιλήσουν οι ειδικοί: Πολυάριθµες κλινικές µελέτες αποδεικνύουν τις ευεργετικές ιδιότητες των Möller’s. +1 …και τα βραβεία: Βραβευµένη ποιότητα και γεύση (Superior Taste Award). u

| περί υγείας | 33

DIATROFH ANOSOPOIHTIKO_L 10/19/21 3:28 PM Page 34

Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας μέσω διατροφής Ο καίριος ρόλος των διατροφικών συνηθειών στην άμυνα του οργανισμού για προστασία από εποχικές ιώσεις, γρίπες και κρυολογήματα.

ια το φθινόπωρο που διανύουμε και τον χειμώνα που έρχεται, η έξαρση των εποχιακών ιώσεων, της γρίπης και του κρυολογήματος σε συνδυασμό με την πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 καθιστά επιτακτική τη βέλτιστη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη διατήρηση της βέλτιστης ανοσίας αποτελεί η διατροφή. Πώς μπορούμε, όμως, να ενισχύσουμε τη διατροφή, που παίζει καταλυτικό ρόλο στη δομή και λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος;

Καταναλώστε επαρκώς πρωτεΐνες

πλούσια σε βιταμίνη Α, όπως το συκώτι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα φυλλώδη λαχανικά και τα κίτρινα ή πορτοκαλί φρούτα και λαχανικά. Παράλληλα, εντάσσουμε τροφές-πηγές της βιταμίνης D, όπως λιπαρά ψάρια, αυγά και εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά, χωρίς να ξεχνάμε και την έκθεσή μας στον ήλιο τις ηλιόλουστες μέρες. Προσθέτουμε, επίσης, τροφές-πηγές της βιταμίνης Ε, όπως ελαιόλαδο, μη επεξεργασμένα δημητριακά και ξηρούς καρπούς, καθώς και πηγές βιταμίνης C, όπως γκρέιπφρουτ, ακτινίδιο, μάνγκο, πορτοκάλι, παπάγια, μπρόκολο, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών, κόκκινες και πράσινες πιπεριές και ντομάτα.

Οι πρωτεΐνες αποτελούν βασικό δοΠροσθέστε στη διατροφή σας μικό συστατικό για όλα τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, πρεβιοτικά και προβιοτικά Γράφει η ενισχύοντας τον πολλαπλασιασμό Η διατροφή επηρεάζει το μικροβίωμά Δρ. Aννα Πετρίδου των λεμφοκυττάρων και την απόμας, μια εσωτερική «μητρόπολη» τριΔιαιτολόγος-Διατροφοκριση του ανοσοποιητικού. Η κατασεκατομμυρίων μικροοργανισμών ή λόγος, απόφοιτος Χαρονάλωση πρωτεϊνούχων τροφίμων μικροβίων που ζουν στο σώμα μας, κοπείου Πανεπιστημίου ζωικής προέλευσης, όπως κρέας, κυρίως στο έντερο. Το μικροβίωμα πουλερικά, αυγά, ψάρια και γαλακτοκομικά παρέχει παίζει βασικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιστον οργανισμό μας πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής ητικού συστήματος, καθώς το έντερο είναι μια σηαξίας, δηλαδή με όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Επίμαντική τοποθεσία ανοσολογικής δραστηριότητας σης, συνδυάζοντας πρωτεϊνούχες τροφές φυτικής και παραγωγής αντιμικροβιακών πρωτεϊνών. προέλευσης, όπως όσπρια με δημητριακά, παρέΜια διατροφή πλούσια σε πρεβιοτικά και προβιοτικά χουμε στον οργανισμό μας πρωτεΐνη υψηλής βιουποστηρίζει την ανάπτυξη και τη διατήρηση ευερλογικής αξίας. Στην περίπτωση μιας διατροφής γετικών μικροβίων. Τα προβιοτικά τρόφιμα περιέχουν φτωχής σε πρωτεΐνες, διασπώνται οι πρωτεΐνες του ζωντανά χρήσιμα βακτήρια και τα πρεβιοτικά πεσώματός μας, οδηγώντας σε περαιτέρω ευαισθησία ριέχουν φυτικές ίνες και ολιγοσε λοιμώξεις. σακχαρίτες που τρέφουν

Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με βιταμίνες - μέταλλα - ιχνοστοιχεία Οι βιταμίνες Α,D,C και Ε υποστηρίζουν τη λειτουργία πολλών διαφορετικών κυττάρων του ανοσοποιητικού. Η ανεπαρκής πρόσληψη βιταμίνης Α μέσω της διατροφής καθιστά τα επιθηλιακά κύτταρα των πνευμόνων ευάλωτα σε λοιμώξεις σε παιδιά και ενήλικες. Η βιταμίνη C συντελεί στην αυξημένη παραγωγή λευκοκυττάρων και επαρκών επιπέδων ιντερφερόνης, πρωτεΐνης με βασικό ρόλο την παρεμπόδιση του πολλαπλασιασμού των ιών. Επίσης, τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα, σχετίζονται με αυξημένες αναπνευστικές λοιμώξεις και η βιταμίνη Ε παρέχει προστατευτική δράση από μολύνσεις του ανώτερου αναπνευστικού. Τέλος, το σελήνιο και ο ψευδάργυρος αποτελούν δύο ιχνοστοιχεία, τα οποία διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Εμπλουτίζουμε, λοιπόν, τη διατροφή μας με τρόφιμα

34 | περί υγείας |

και διατηρούν υγιείς αποικίες αυτών των βακτηρίων. Εμπλουτίζουμε, λοιπόν, τη διατροφή μας με προβιοτικά τρόφιμα, όπως κεφίρ, γιαούρτι με ζωντανές δραστικές καλλιέργειες, ζυμωμένα λαχανικά, λάχανο τουρσί, tempeh και miso και με πρεβιοτικά, όπως σκόρδο, κρεμμύδια, πράσα, σπαράγγια, αγκινάρες και πικραλίδα.

Επιλέξτε τροφές χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη Η αυξημένη έκκριση ινσουλίνης αυξάνει τους δείκτες φλεγμονής και καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυξημένη έκκριση ινσουλίνης προκαλούν τροφές υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως γλυκά, λευκό ψωμί, μπισκότα, πίτες, πατάτες και αναψυκτικά με ζάχαρη. Αντίθετα, τροφές χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως λαχανικά, φρούτα, όσπρια και ακατέργαστα δημητριακά, όπως ολικής άλεσης προϊόντα, νιφάδες βρώμης, κριθάρι και σίκαλη, περιέχουν βραδείας απορρόφησης υδατάνθρακες, με αποτέλεσμα να οδηγούν σε σταδιακή και χαμηλή αύξηση των επιπέδων σακχάρου και ινσουλίνης.

Αποφύγετε «στερητικές» δίαιτες Προσπαθώντας να απαλλαγούμε από τα περιττά κιλά, υποβάλλουμε τους εαυτούς μας σε ιδιαίτερα περιοριστικές έως εξαντλητικές δίαιτες. Οι δίαιτες που αποσκοπούν στη γρήγορη απώλεια βάρους και είναι πολύ χαμηλών θερμίδων, περιορισμένες σε ποικιλία και χαμηλές σε θρεπτικά συστατικά, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα και να εξασθενήσουν τον οργανισμό μας.

DIATROFH ANOSOPOIHTIKO_L 10/19/21 3:28 PM Page 35

Υιοθετήστε μια μεσογειακή διατροφή Η μεσογειακή διατροφή είναι το πιο καλά μελετημένο διατροφικό πρότυπο στην παγκόσμια βιβλιογραφία με αποδεδειγμένα τα οφέλη της στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, καθώς διακρίνεται για τις αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητές της. Με βάση τις αρχές της μεσογειακής διατροφής, τα γεύματά μας θα ήταν καλό να περιλαμβάνουν: l Λαχανικά: τουλάχιστον 4 μερίδες/ημέρα (1 μερίδα = 150-200 γρ.) l Φρούτα: 3-4 μερίδες/ημέρα (1 μερίδα = 150200 γρ.) l Δημητριακά ολικής άλεσης (βρώμη, ζυμαρικά ολ. άλεσης, ψωμί ολ. άλεσης, πλιγούρι, καστανό ρύζι): 5-8 μερίδες/ημέρα (1 μερίδα = 1 φέτα ψωμί ή ½ φλιτζάνι τσαγιού ζυμαρικό ή πλιγούρι ή ρύζι) l Γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών: 2 μερίδες/ημέρα (1 μερίδα = 1 ποτήρι γάλα ή 200 γρ. γιαούρτι ή 30 γρ. τυρί) l Εξτρα παρθένο ελαιόλαδο (κατά προτίμηση ωμό): 4-5 μερίδες/ημέρα (1 μερίδα = 1 κουταλιά της σούπας) l Κόκκινο κρέας: 1 μερίδα/εβδομάδα (1 μερίδα = 120 – 150 γρ. μαγειρεμένο) l Λευκό κρέας: 1-2 μερίδες/εβδομάδα (1 μερίδα = 120 – 150 γρ. μαγειρεμένο) l Ψάρια (κατά προτίμηση μικρά) και Θαλασσινά: 2-3 μερίδες/εβδομάδα (1 μερίδα = 150 γρ. μαγειρεμένα) l Οσπρια: 3 μερίδες/εβδομάδα (1 μερίδα = 150200 γρ. μαγειρεμένα)

Διατηρήστε ένα υγιές βάρος Ο έλεγχος του σωματικού βάρους διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το αυξημένο σωματικό βάρος, καθώς και η αυξημένη συσσώρευση λίπους ενδοκοιλιακά ενεργοποιεί τις οδούς φλεγμονής και οξειδωτικού στρες στον οργανισμό, μειώνοντας έτσι την ανοσία του οργανισμού. Μια δίαιτα, που καλύπτει τον οργανισμό σε θρεπτικά συστατικά και οδηγεί σε απώλεια βάρους, μπορεί να επαναφέρει το ανοσοποιητικό σύστημα σε εύρυθμη λειτουργία στις περιπτώσεις που το βάρος είναι αυξημένο.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για συμπληρώματα Η χρήση συμπληρωμάτων βιταμινών, με σκοπό την «τόνωση» του ανοσοποιητικού, είναι ευρέως διαδεδομένη. Ωστόσο, θέλει ιδιαίτερη προσοχή. Η δοσολογία στις βιταμίνες παίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς υψηλές δόσεις βιταμινών ενδέχεται να διαταράξουν την ισορροπία του οργανισμού, οδηγώντας ακόμα και σε πτώση της αμυντικής ικανότητας. Για τη σωστή χρήση των συμπληρωμάτων, είναι πολύ σημαντικό να συμβουλευόμαστε τον γιατρό ή τον διαιτολόγο μας, ο οποίος θα λάβει υπόψη τις διατροφικές μας ανάγκες, καθώς και το ιστορικό μας. Συμπερασματικά, μια ισορροπημένη διατροφή βασισμένη σε ποικιλία θρεπτικών συστατικών και συνάμα σωστή διαχείριση του βάρους οριοθετούν το πλαίσιο για μια εύρυθμη ανοσοποιητική λειτουργία. Επιπρόσθετα, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής που περιλαμβάνει μείωση ή διακοπή του καπνίσματος, μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ, επαρκή και καλό ύπνο, μείωση του στρες και τακτική άσκηση, μπορεί να συμβάλει στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. u

Extra tips της καθημερινότητας για ισχυρή άμυνα Και τώρα που μάθατε τα πάντα για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μέσω διατροφής, είναι καιρός να υιοθετήσετε και κάποιες άλλες συνήθειες, που θα σας κάνουν άτρωτους.

ι ικανότητες του ανοσοποιητικού μας συστήματος δεν είναι αρκετές για να εξασφαλίσουμε ότι δε θα νοσήσουμε, αλλά η ενίσχυση του μπορεί να μας βοηθήσει στο να αντιμετωπίσουμε την ασθένεια καλύτε-

ρα, γρηγορότερα και να μειώσουμε την πιθανότητα να νοσήσουμε πιο βαριά. Επομένως, ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε, πέραν της θρεπτικής διατροφής;

Αποχαιρετίστε το αλκοόλ και το τσιγάρο Το κάπνισμα, εκτός από τις σοβαρές συνέπειες που έχει στο αναπνευστικό και καρδιαγγειακό σύστημα, επιφέρει και συνέπειες στη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Το ίδιο συμβαίνει και με το αλκοόλ, το οποίο σε μεγάλες ποσότητες επηρεάζει και αυτό την άμυνα του οργανισμού μας. Μάλιστα, η χρήση του αλκοόλ δεν είναι απαραίτητο να είναι χρόνια, για να επιφέρει τις επιζήμιες επιπτώσεις του, καθώς αρκεί απλά η υπερβολική κατανάλωσή του ακόμα και αν αυτή γίνεται σποραδικά. Επομένως, συστήνεται διακοπή του καπνίσματος και ελάττωση της κατανάλωσης αλκοόλ, αν όχι πλήρης διακοπή.

Μην αγχώνεστε Ερευνες έχουν δείξει ότι το άγχος επηρεάζει αρνητικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Η παραγόμενη κορτιζόλη, που είναι γνωστή και ως ορμόνη του στρες, επηρεάζει τα λευκά αιμοσφαίρια και μειώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας. Πέραν τούτου, το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινούς τρόπους αντιμετώπισής του, όπως είναι η κατανάλωση αλκοόλ και η κακή διατροφή, επιδρώντας και με αυτόν τον τρόπο αρνητικά στην υγεία μας.

Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, η σωματική άσκηση έχει γενικότερα οφέλη για την υγεία, ανάμεσά τους και η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον, αποτελεί εξαιρετικό και φυσικό τρόπο μείωσης του στρες. Παρ’ όλα αυτά και η άσκηση θα πρέπει να γίνεται με μέτρο.

Κοιμηθείτε όσο πρέπει Ο ύπνος επιταχύνει την ανάρρωση από λοιμώξεις και ιώσεις. Ερευνες δείχνουν ότι όταν δεν κοιμόμαστε αρκετά, μειώνεται η παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για το ανοσοποιητικό σύστημα. Καλό είναι, λοιπόν, να κοιμόμαστε 8 ώρες, αφού καλός ύπνος σημαίνει γερό ανοσοποιητικό.

Αποφύγετε τα συχνά επαγγελματικά ταξίδια Πολλοί άνθρωποι που ταξιδεύουν συχνά για επαγγελματικούς λόγους, υποφέρουν από χρόνια κόπωση και έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό. Ο λόγος είναι η έκθεσή τους σε μικρόβια και άλλους ρυπογόνους παράγοντες που υπάρχουν σε αεροπλάνα και ξενοδοχεία. Επίσης, η έλλειψη ύπνου και η άστατη διατροφή, λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων, συμβάλλουν στην αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού τους. Οι ειδικοί συμβουλεύουν να προσπαθείτε να ακολουθείτε τη ρουτίνα σας, ακόμη και όταν ταξιδεύετε.

| περί υγείας | 35

PSYXOLOGIA GYMNASTIKHS_L 10/19/21 3:30 PM Page 36

Η ψυχολογία της γυμναστικής και η… γυμναστική της ψυχολογίας Το γυμναστήριο είναι φάρμακο χωρίς συνταγή και πολλοί γιατροί το συνιστούν ανεπιφύλακτα. Γράφει η Αννα Σταυράκη

α αγαπάς τον εαυτό σου, να σε σκέφτεσαι, να σε φροντίζεις, να μην σε αφήνεις να βαλτώνεις και κυρίως να φροντίζεις σώμα και ψυχή. Tο νου σου και τις καλές σκέψεις σου να τις ποτίζεις

σαν λουλούδια μέσα σου. Με δυο λόγια, να γυμνάζεσαι και όπως έλεγε παλαιότερη διαφήμιση «δεν θέλει κόπο θέλει τρόπο». Πάνω από όλα, όμως, να σηκωθείς από τον καναπέ γιατί βγάζεις φύτρες, αν μείνεις πολύ

εκεί, και σου γεννιούνται σκέψεις αδράνειας και το άγχος σε κατατρώει. Το γυμναστήριο είναι φάρμακο χωρίς συνταγή, αν και πολλοί γιατροί το συνιστούν ανεπιφύλακτα. Δεν συνταγογραφείται είναι, όμως,

- Η γυμναστική βοηθάει στη βελτίωση της ψυ- Πόσο μπορεί να επηρεάσει η γυμναστική την χολογίας μας; ψυχολογία μας; Η συστηματική άσκηση, μπορεί να μας γλιτώσει Aν το δούμε από την ιατρική πλευρά, η σωματική από πολλές ασθένειες είτε αφορούν την ψυχική άσκηση οδηγεί στην έκκριση ενδορφινών και σεμας υγεία, είτε ανίατες νόσους. Δυροτονίνης που μας ανεβάζουν τη διάθεση στυχώς, δεν συνταγογραφείται από και δημιουργούν ένα αίσθημα ευφορίας. τους γιατρούς, αλλιώς σίγουρα θα Σε γενικό πλαίσιο, η γυμναστική αποτελεί ήταν νούμερο ένα θεραπεία για κάθε έναν τρόπο να καταπολεμήσουμε το άγπάθηση. χος και να αποσυμφορήσουμε τον εγκεφαλό μας από αρνητικές σκέψεις. Οπως - Η φυσική παρουσία στο γυμνακαι να το δεις, όταν η άσκηση γίνεται με στήριο τι οφέλη έχει; προσοχή και όχι επιπόλαια, για να μην Είναι πολλά που μπορεί να πάρει κάεπέρχονται τραυματισμοί, μόνο καλό ποιος από το γυμναστήριο. Είναι φορές μπορεί να κάνει στο ανθρώπινο σώμα. που βαριέσαι να κινηθείς, δεν έχεις Κι ας μην ξεχνάμε την αλλαγή που επέρκουράγιο, ίσως και διάθεση. Το γυχεται στο σώμα μας και οδηγεί στην καΓιώργος Κορωνιάς Γυμναστής μναστήριο προσφέρει ένα μοναδικό λύτερη λειτουργία του. τρίπτυχο. Ενθάρρυνση, στόχο, κίνητρο. Εκεί μπορείς να δεις και άλλα άτομα που κάνουν - Πόσο η γυμναστική μπορεί να κερδίσει το την ίδια προσπάθεια με εσένα. Δεν είναι μόνο για παιχνίδι του εγκλεισμού μας στην πανδημία; να χάσεις βάρος ή να διατηρηθείς σε καλή φόρμα. Εγώ από την πλευρά μου μπορώ να εγγυηθώ στο Είναι τρόπος επιβίωσης στα δύσκολα. 100% και ειδικά όταν γίνεται έξω στη φύση. Επίσης, ένα σημαντικό θέμα που δημιουργείται από τον εγ- Η ανθρώπινη φύση είναι συνυφασμένη με κλεισμό και ενδεχομένως την έλλειψη ενδιαφερόντων την άσκηση. Ωστόσο, την παραμελούμε στα είναι το ξέσπασμα στο φαγητό. Οπότε ακόμα και αστικά κέντρα. Σχολιάστε μας. για την πανδημία συνιστάται η γυμναστική. Στα αστικά κέντρα δεν υπάρχουν πια οι ίδιες ανάγκες, όπως παλαιότερα, που οι άνθρωποι ασχολούνταν - Πόσο η ψυχολογία της γυμναστικής μάς δίνει περισσότερο με την αγροτική ζωή και η φυσική δύναμη στην καθημερινότητα; άσκηση ήταν απαραίτητη ανάγκη. Η γυμναστική μάς δίνει ενέργεια και κυρίως όταν γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες. Ξυπνάει ο εγκέ- Τι κερδίζουμε έστω και με σύντομης διάρφαλος και το σώμα και έχουμε περισσότερη ευεξία κειας άσκηση; μέσα στην ημέρα μας. Είναι γεγονός ότι αν γυμνάΕνεργοποίηση του νου, των μυών και γενικότερα ζεσαι το πρωί, τότε αυτόματα η ενέργεια διαχέεται του ανθρώπινου οργανισμού. Πρέπει όλοι να έχουμε στο σώμα και τη διάθεση καθ’ όλη τη διάρκεια της κατά νου ότι η άσκηση είναι επιβεβλημένη σε κάθε ημέρας.

36 | περί υγείας |

μεγάλη δύναμη για το σώμα και το νου και το προσυπογράφει ένας έμπειρος γυμναστής, ο Γιώργος Κορωνιάς, που διατηρεί έναν χώρο εκγύμνασης, ιατρείο ψυχής και σώματος, το G.K.Fitness Studio.

φάση της καθημερινότητάς μας. - Μπορεί να γίνει ζημιά στη γυμναστική ειδικά όταν τη κάνουμε μόνοι μας; Φυσικά, όπως προείπα η γυμναστική δεν πρέπει να γίνεται επιπόλαια, γιατί μπορεί να επέλθουν σοβαροί τραυματισμοί. Εφόσον ακολουθείται η κατάλληλη τεχνική, μπορούμε να γυμναστούμε σωστά και χωρίς τραυματισμούς. Για αυτό είμαστε εμείς εδώ, για να διδάξουμε τον τρόπο. - Τι σημαίνει γυμνάζομαι; Ποια η ενδεδειγμένη ποσότητα και ποιότητα της άσκησης; Γυμναστική μπορεί να γίνει με ποικίλους τρόπους και έχει σημασία τι ταιριάζει στον καθένα και τι απολαμβάνει. Το λιγότερο που μπορεί να γυμνάζεται κάποιος είναι 3 φορές την εβδομάδα, για να έχει αποτελέσματα στο σώμα και στη φυσική του κατάσταση. Ο χρόνος εκγύμνασης στην κάθε προπόνηση ποικίλλει από την ποιότητα της άσκησης και τις ανάγκες του ασκούμενου. - Πρέπει να γυμνάζονται όλοι ανεξαιρέτως, μικροί, μεγάλοι, άρρωστοι και υγιείς; Ναι, να γίνεται προσαρμοσμένη άσκηση στις ανάγκες του καθένα και ανάλογα την κατάστασή του. - Τι συμβουλεύει ένας γυμναστής σαν εσάς τον κάθε γυμνασμένο ή αγύμναστο συμπολίτη του; Να αγαπά τον εαυτό του και να προσέχει την υγεία του. Φανταστείτε να βάζατε στο αυτοκίνητό σας νοθευμένη βενζίνη, ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα; Ετσι, είναι και το ανθρώπινο σώμα, η ισορροπημένη διατροφή και η άσκηση οδηγεί στην καλή υγεία. u

ZYMARIKA_R 10/19/21 3:31 PM Page 37

Είστε μακαρονάδες; Μάθετε τι τρώτε! Ενα από τα πιο αγαπημένα και συχνά φαγητά των Ελλήνων, και όχι μόνο, που σίγουρα έχει να δώσει πολλά παραπάνω από μία γευστική απόλαυση!

Ο γλυκαιμικός δείκτης του είναι 42 και το γλυκαια ζυμαρικά είναι ένα από τα πιο δημοφιλή μικό φορτίο του 22, γεγονός που το καθιστά χατρόφιμα σε όλο τον κόσμο και χρησιμομηλα γλυκαιμική τροφή, η οποία ποιούνται με διάφορους θα πρέπει να έχει μικρή επίδραση τροπους στην καθημερίνη διατροστο σάκχαρο του αίματος. Ωστόσο, φή των ανθρώπων. Τα περισσόπολλοί άνθρωποι με διαβήτη ή προτερα ζυμαρικά παρασκευάζονται βλήματα σακχάρου στο αίμα διααπό σκληρό σιτάρι, επομένως είναι πιστώνουν ότι όλα τα είδη ζυμαριπλούσια σε σύνθετους υδατάνκών μπορούν να έχουν μεγάλο ανθρακες και περιλαμβάνουν όλα τα τίκτυπο στο σάκχαρο του αίματος. θρεπτικά συστατικά που βρίσκονΕάν παρακολουθείτε το σάκχαρό ται στο αλεύρι. Τα κανονικά ζυμασας στο αίμα ή μετράτε υδατάνρικά είναι αρκετά ουδέτερα, διαθρακες ή θερμίδες, είναι σημαντικό τροφικά, αλλά τα ζυμαρικά ολικής να ελέγχετε τα μεγέθη των μερίδων αλέσεως μπορούν να είναι μια σας. καλή πηγή φυτικών ινών. Η ποσόΓράφει η τητα των ζυμαρικών και ό,τι βάζετε Δήμητρα Γλυνού πάνω από τα ζυμαρικά σας είναι Λιπαρά πιθανώς αυτό που κάνει ένα γεύμα Κλινική διαιτολόγος- διατροφο- Από μόνα τους , τα ζυμαρικά είναι λόγος, MSc διατροφή, δημόσια υγιεινό ή όχι. τρόφιμα χαμηλό σε λιπαρά. Μια υγεία και πολιτικές. τυπική μερίδα 1 φλιτζάνι περιέχει Διατροφικά στοιχεία λιγότερο από 2 γραμμάρια λίπους. Ωστόσο, οι τυπικές σάλτσες ζυμαρικών και γαρνιτούρες, Οι ακόλουθες πληροφορίες διατροφής παρέχονται όπως το τυρί, μπορούν να προσθέσουν λίπος από το USDA για 1 φλιτζάνι (140 γραμμάρια) μαστο πιάτο σας. γειρεμένα ζυμαρικά, χωρίς πρόσθετο αλάτι, λίπος ή γαρνιτούρες. Θερμίδες: 221 Λίπος: 1,3 γρ. Νάτριο: 1 mg Υδατάνθρακες: 43,2 γρ. Σάκχαρα: Πρωτεΐνη 0,8 γρ. Πρωτεΐνη: 8,1 γρ. Τα μακαρόνια έχουν 8 γραμμάρια πρωτεΐνης σε 1 μερίδα ζυμαρικών, το οποίο είναι το 16% της

Υδατάνθρακες Τα ζυμαρικά ολικής αλέσεως είναι μια καλή πηγή σύνθετων υδατανθράκων, με περισσότερα από 40 γραμμάρια υδατανθράκων σε μία μερίδα. Δεν είναι κατάλληλο για δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, αλλά είναι μια τροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά από μόνη της και ενθαρρύνεται ως μέρος μιας υγιεινής διατροφής για την καρδιά. Μια μερίδα ζυμαρικών έχει 2,5 γραμμάρια φυτικών ινών.

συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης πρωτεΐνης για ενήλικες. Μερικές μάρκες φτιάχνουν ζυμαρικά που είναι ελαφρώς υψηλότερα σε πρωτεΐνη, με 10 γραμμάρια πρωτεΐνης σε μια μερίδα.

Μικροθρεπτικά συστατικά Μια τυπική δόση (1 φλιτζάνι) ζυμαρικών περιέχει περίπου το 10% των ημερήσιων αναγκών σας σε σίδηρο, καθώς και το 5% της ημερήσιας δόσης βιταμίνης Β-6 και 6% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης μαγνησίου.

Οφέλη για την υγεία Τα μακαρόνια δεν είναι ένα τρόφιμο απαγορευμένο για σας, αφού χρειαζόμαστε τους υδατάνθρακες σε μια ισορροπημένη διατροφή. Ομως, το σημαντικό είναι να επιλέγετε τον σωστό τύπο ζυμαρικών, τα οποία θα πρέπει να αποτελούνται από δημητριακά ολικής αλέσεως. Ο λόγος που τα ζυμαρικά ολικής αλέσεως είναι καλύτερα για εσάς είναι ότι έχουν περισσότερες φυτικές ίνες από τα κανονικά ζυμαρικά. Οι φυτικές ίνες είναι απαραίτητες για ένα υγιές πεπτικό σύστημα. Εάν ακολουθείτε δίαιτα χωρίς γλουτένη, σκεφτείτε τα ζυμαρικά από όσπρια.

Πώς συγκρίνονται τα μακαρόνια με άλλα είδη ζυμαρικών; Υπάρχουν πολλά μεγέθη και σχήματα ζυμαρικών, συμπεριλαμβανομένων χυλοπίτες, κοχύλια, μακαρόνια κ.ά. Μερικά, όπως τα μακαρόνια, σερβίρονται συνήθως με σάλτσα, αλλά άλλοι τύποι ζυμαρικών χρησιμοποιούνται ως κύρια συστατικά σε σούπες και κατσαρόλες. Οσον αφορά στη θρεπτική αξία, κάθε είδος ζυμαρικών θα είναι παρόμοιο, αρκεί το μέγεθος σερβιρίσματος να είναι το ίδιο. u

| περί υγείας | 37

PAIDIKES IOSEIS_L 10/19/21 3:31 PM Page 38

Ιογενείς λοιμώξεις Οι γονείς ανησυχούν Την περίοδο που διανύουμε ακόμα και ένα απλό συνάχι φαίνεται απειλητικό…

παραγρίπης τον Οκτώβριο και Νοέμβριο. Οι χειο φθινόπωρο και η επιστροφή των μαθημερινοί μήνες χαρακτηρίζονται από αύξηση του τών στα θρανία και τις σχολικές αίθουσες αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), του ιού σηματοδοτούν την έναρξη μιας περιόδου της γρίπης και των λοιμώξεων από κορωνοϊό. με συχνές ιογενείς λοιμώξεις σε παιδιά όλων Αλλες περιπτώσεις, όπως είναι οι λοιμώξεις από των ηλικιών. Στην εποχή της COVID-19 που διααδενοϊό, είναι συνεχώς παρούσες σε χαμηλό πονύουμε και έπειτα από περίοδο lockdown κατά σοστό σε όλη τη διάρκεια της περιόδου του την οποία «ξεχάσαμε» για λίγο τις υπόλοιπες κοινού κρυολογήματος. Η περίοδος αυτή συνήθως ιώσεις, φαίνεται πως ένα συνάχι προκαλεί πλέον ολοκληρώνεται με ένα μικρό κύμα λοιμώξεων μεγαλύτερη ανησυχία στους γονείς. από ρινοϊό τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των Τέλος, οι εντεροϊοί προκαλούν συχνό6 ετών έχουν κατά μέσο όρο 6 έως τερα ασθένειες το καλοκαίρι, αλλά μπο8 ιογενείς λοιμώξεις αναπνευστικού ρούν να ανιχνευθούν ακόμα και τους τον χρόνο, που αναλογούν σε μία χειμερινούς μήνες. τον μήνα τη χρονική περίοδο ΣεΟ συνηθέστερος τρόπος μετάδοσης πτέμβριου - Απριλίου, με συνήθη των ιογενών λοιμώξεων του ανώτερου διάρκεια συμπτωμάτων 14 ημέρες. αναπνευστικού είναι η επαφή με τους Αν και τα νήπια που παρακολουθούν βλεννογόνους της μύτης ή των ματιών παιδικό σταθμό φαίνεται να έχουν με μολυσματικές εκκρίσεις που φέρουν μεγαλύτερη νοσηρότητα σε σχέση τα χέρια, έπειτα από έκθεση στον ιό, με τα παιδιά που παραμένουν στο και με μικρά ή μεγάλα σταγονίδια, έπεισπίτι, αξίζει να σημειωθεί ότι τελικά Γράφει η τα από επαφή με ασθενή με βήχα ή ασθενούν λιγότερο μετά τη μετάΒασιλική Χρ. Λαπέα, φτέρνισμα. Εύκολα προκύπτει ότι τα βασή τους στο Δημοτικό Σχολείο. MD, Παιδίατρος, μικρά παιδιά εξαιτίας της συμπεριφοράς Στα μεγαλύτερα παιδιά και τους Στρατιωτικός Ιατρός, εφήβους, η νοσηρότητα μειώνεται Επιμελήτρια Παιδιατρικού τους, την κοινή χρήση παιχνιδιών και Τμήματος Ναυτικού τη δυσκολία τήρησης κανόνων υγιεινής σταδιακά και τελικά νοσούν κατά Νοσοκομείου Αθηνών. γίνονται πιο συχνά φορείς ιογενών λοιμέσο όρο 2 έως 4 φορές ετησίως. μώξεων. Τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν Στην επιφάνεια του δέρματος, ο ιός μπορεί να 5 έως 7 ημέρες, ενώ το κάπνισμα συνιστά επιβαπαραμείνει για δύο ώρες, ενώ σε αντικείμενα και ρυντικό παράγοντα για τους εφήβους. άλλες επιφάνειες μέχρι και μία ημέρα, καθιστώντας Το κοινό κρυολόγημα είναι μια οξεία συνήθως εύκολη τη μετάδοσή του. αυτοπεριοριζόμενη ιογενής λοίμωξη του ανώΗ περίοδος μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων τερου αναπνευστικού συστήματος. Μπορεί να είναι βραχεία και συνήθως κυμαίνεται από 24-72 προκληθεί από πολλούς ιούς και οι πιο συνηθιώρες. Οι εκδηλώσεις του κοινού κρυολογήματος σμένοι είναι οι ρινοϊοί, με περισσότερους από κορυφώνονται πιο συχνά την τρίτη ημέρα της 100 ορότυπους. νόσου, όταν είναι και υψηλότερο το ιϊκό φορτίο Οι ιογενείς λοιμώξεις παρουσιάζουν συχνά εποχική στο ρινικό βλεννογόνο. διακύμανση και κάποιες από αυτές έχουν πιο Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος μποτυπικά κλινικά σύνδρομα, γεγονός που διευκολύνει ρεί να διαφέρουν σε κάθε ασθενή και είναι την κλινική διάγνωση. Το κοινό κρυολόγημα ανάλογα τόσο με την ηλικία όσο και με τον υπεύμπορεί να προκληθεί οποιαδήποτε στιγμή του θυνο ιό. Ωστόσο, το ευρύ φάσμα των συμπτωχρόνου, κυρίως όμως κατά τους φθινοπωρινούς μάτων και οι κοινές εκδηλώσεις των διαφόρων και χειμερινούς μήνες, όταν διαφορετικοί ιοί κάιών καθιστούν μόνο με την κλινική εικόνα πολύ νουν την εμφάνισή τους. δύσκολο τον προσδιορισμό τους. Στη χώρα μας, αυτή η ετήσια παρατήρηση ξεκινά Συχνές εκδηλώσεις στα βρέφη είναι ο πυρετός, η με αύξηση του αριθμού των λοιμώξεων από ρινική συμφόρηση και οι ρινικές εκκρίσεις. Επιρινοϊό τον Σεπτέμβριο, ακολουθούμενη από ιούς

38 | περί υγείας |

πλέον, κατά την περίοδο της ίωσης τα βρέφη μπορεί να εμφανίσουν ανησυχία, μειωμένη όρεξη, δυσκολία στη σίτιση και τον ύπνο. Στα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, η ρινίτιδα και ο βήχας είναι τα κύρια συμπτώματα, ενώ η αδιαθεσία και ο πονοκέφαλος μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινότητα των μικρών ασθενών. Τα συμπτώματα και κυρίως η ρινική συμφόρηση διαρκούν ακόμα και 10 μέρες από τη έναρξη της νόσου στο 75% αυτών, παρατείνοντας τον χρόνο πλήρους ανάρρωσης. Οι επιπλοκές αφορούν πιο συχνά τα βρέφη και νήπια και πιο συχνά προκαλείται οξεία μέση ωτίτιδα που προβάλλει με πόνο στο αυτί, παρουσία υγρού και φλεγμονή του τυμπανικού υμένα σχεδόν μισά παιδιά αυτής της ηλικίας. Οι ιογενείς λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος μπορούν να έχουν σαν αποτέλεσμα την πρόκληση ιγμορίτιδας σε μεγαλύτερα παιδιά, ενώ μπορούν να επιδεινώσουν το άσθμα σε ευάλωτα παιδιά. Η θεραπεία στο κοινό κρυολόγημα είναι συνήθως συμπτωματική με χρήση ορού ή αποσυμφορητικών για τη μύτη, ενυδάτωση, καλή διατροφή και ξεκούραση. Το κλειδί στην πρόληψη των ιώσεων είναι η μείωση της μεταδοτικότητας με την υιοθέτηση κανόνων ατομικής υγιεινής ακόμα και από τη μικρή νηπιακή ηλικία. Το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και ο επαρκής αερισμός των χώρων με την τήρηση των διαλειμμάτων στα σχολεία είναι επιβεβλημένα. Το ίδιο σημαντικό είναι η τήρηση ολιγάριθμων τμημάτων μαθητών σε κάθε σχολική αίθουσα. Ιδιαίτερα το προσωπικό των βρεφικών σταθμών οφείλει να φροντίζει για τον τακτικό και επιμελή καθαρισμό των επιφανειών και παιχνιδιών, την απομάκρυνση όσων δεν μπορούν να καθαριστούν όπως και την αποφυγή της κοινής χρήσης παιχνιδιών. Το σημαντικότερο, όμως, όλων είναι η παραμονή κάθε παιδιού με συμπτώματα ίωσης στο σπίτι και η επιστροφή του στο σχολείου, μόνο όταν μπορεί να συμμετέχει ξανά στις σχολικές δραστηριότητες. Οι γονείς καλούνται να επιδείξουν για άλλη μια φορά υπευθυνότητα, ακολουθώντας πάντα τις συμβουλές του παιδιάτρου. Ιωση είναι, θα περάσει! u

IASO_R 10/19/21 3:32 PM Page 39

ΙΑΣΩ - Αρεταίειο Πρωτοποριακό επιστημονικό & εκπαιδευτικό πρόγραμμα Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, εκπαίδευση σε πραγματικά χειρουργεία με παράλληλη ζωντανή αναμετάδοση.

ο ΙΑΣΩ σε συνεργασία με την Β’ Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αρεταίειο και τον Διευθυντή, Νικόλαο Βλάχο, Καθηγητή Μαιευτικής – Γυναικολογίας ΕΚΠΑ, ανακοινώνουν την έναρξη της συνεργασίας τους και τη δημιουργία του καινοτόμου Επιστημονικού & Εκπαιδευτικού προγράμματος, που στόχο έχει να προάγει την αριστεία στην εκπαίδευση και να διευρύνει το ερευνητικό και επιστημονικό έργο, με γνώμονα την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας προς τους ασθενείς. Το επιστημονικό δυναμικό του ΙΑΣΩ αποτελείται από έμπειρους και διεθνώς αναγνωρισμένους ιατρούς. Με 10.000 τοκετούς ετησίως και χιλιάδες γυναίκες να έχουν εμπιστευτεί τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες του, το ΙΑΣΩ έχει κατακτήσει την εμπιστοσύνη και την πρώτη θέση στην προτίμηση των γυναικών, παρέχοντας τη δυνατότητα αντιμετώπισης περιστατικών όλου του φάσματος της Μαιευτικής και Γυναικολογίας. Ενώνοντας τις δυνάμεις του με τη Β’ Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική του Αρεταίειου, ένα Κέντρο Αριστείας στη Μαιευτική και Γυναικολογία με πλούσια ερευνητική δραστηριότητα, δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο Επιστημονικό και Εκπαιδευτικό πρόγραμμα με καινοτόμα στοιχεία, όπως την εκπαίδευση σε πραγματικά χειρουργεία. Παράλληλα, με αυτή τη συνεργασία, διευρύνεται σημαντικά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα των φοιτητών της

ιατρικής και η εκπαίδευση των ειδικευόμενων και διοργανώνονται από κοινού εκπαιδευτικά προγράμματα, επιστημονικές εκδηλώσεις, συνέδρια και σεμινάρια με hands on εκπαιδεύσεις, με τη συμμετοχή διεθνούς κύρους εξειδικευμένων επιστημόνων στους τομείς της Υστεροσκοπικής και Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής, της Εμβρυομητρικής Ιατρικής, της Γυναικολογικής Ογκολογίας και της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (IVF). Ο Dr Γεώργιος Σταματίου, Μαιευτήρας/Γυναικολόγος, Πρόεδρος ΔΣ Ομίλου ΙΑΣΩ, δήλωσε: «Το πλούσιο επιστημονικό έργο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της στρατηγικής μας. Είναι τιμή για εμάς η συνεργασία με τη Β’ Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική του Αρεταίειου. Το ΙΑΣΩ στα 25 χρόνια της αδιάλειπτης πορείας του έχει εδραιωθεί ως μία από τις μεγαλύτερες και πλήρως οργανωμένες κλινικές της χώρας. Eχοντας ανταποκριθεί με επιτυχία στις προκλήσεις του κλάδου των υπηρεσιών υγείας, προσφέρουμε καθημερινά κορυφαίες υπηρεσίες υγείας σε όλη την οικογένεια. Ανοίγουμε μια νέα σελίδα στην εκπαίδευση και την προώθηση υψηλού επιπέδου επιστημονικής γνώσης. Η σύμπραξη αυτή είμαι σίγουρος ότι θα συμβάλλει ενεργά και ουσιαστικά στην εκπαίδευση των ιατρών και την απόκτηση σημαντικής εμπειρίας». Ο κ. Νικόλαος Βλάχος, Καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Β΄ Μαιευτικής & Γυναικολογικής Κλινικής Παν/μίου Αθηνών Αρε-

Από αριστερά οι κ.κ.: Dr Γεώργιος Σταματίου, Μ/Γ, Πρόεδρος ΔΣ Ομίλου ΙΑΣΩ, Νικόλαος Βλάχος, Καθηγητής Μαιευτικής– Γυναικολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Β΄ Μαιευτικής & Γυναικολογικής Κλινικής Παν/μίου Αθηνών «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, Αριστείδης Αντσακλής, MD, PhD, FRCOG (Hon.), Καθηγητής Μαιευτικής/ Γυναικολογίας, Εμβρυομητρικής & Περιγεννητικής Ιατρικής του Παν/μίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Διευθυντής Τμήματος Εμβρυομητρικής Ιατρικής ΙΑΣΩ, Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου ΙΑΣΩ.

ταίειο Νοσοκομείο, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά και για εμάς η συνεργασία με τη μεγαλύτερη ιδιωτική μαιευτική και γυναικολογική κλινική της χώρας, με σκοπό τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των νέων μαιευτήρων και γυναικολόγων. Πρόκειται για την έναρξη ενός φιλόδοξου σχεδίου που συνδυάζει την εκπαιδευτική εμπειρία του πανεπιστημίου με το ταλέντο και τις δυνατότητες του ιδιωτικού τομέα, με σκοπό την προαγωγή της Αριστείας στην άσκηση της Μαιευτικής και Γυναικολογίας στη χώρα μας και τη συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών προς τη γυναίκα». Ο κ. Αριστείδης Αντσακλής, MD, PhD, FRCOG (Hon.), Καθηγητής Μαιευτικής/Γυναικολογίας, Εμβρυομητρικής και Περιγεννητικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Διευθυντής Τμήματος Εμβρυομητρικής Ιατρικής ΙΑΣΩ, Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου ΙΑΣΩ, ανέφερε σχετικά: «Το Επιστημονικό Συμβούλιο επικροτεί τη συνεργασία με τη Β’ Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών σε θέματα εκπαίδευσης νέων Μαιευτήρων/Γυναικολόγων στον τομέα της Γυναικολογικής Ογκολογίας, της Ιατρικής της Αναπαραγωγής και της Εμβρυομητρικής και Περιγεννητικής Ιατρικής. Ελπίζουμε ότι το πρόγραμμα αυτό θα βοηθήσει στην καλύτερη εκπαίδευση των ιατρών Μαιευτήρων/Γυναικολόγων». u

Από αριστερά: Μ. Παπαμάρκου, COO Ομίλου ΙΑΣΩ, Χ. Κοροβέση, Head of Marketing & Communication ΙΑΣΩ Maternity & Gynecology, Dr Γ. Σταματίου, Μ/Γ, Πρόεδρος ΔΣ Ομίλου ΙΑΣΩ, Ν. Βλάχος, Καθηγητής Μαιευτικής –Γυναικολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Β΄ Μαιευτικής & Γυναικολογικής Κλινικής Παν/μίου Αθηνών «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, Χ. Ταμπουρέα, CCO Ομίλου ΙΑΣΩ, Α. Αντσακλής, MD, PhD, FRCOG (Hon.), Καθηγητής Μαιευτικής/Γυναικολογίας, Εμβρυομητρικής & Περιγεννητικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Διευθυντής Τμήματος Εμβρυομητρικής Ιατρικής ΙΑΣΩ, Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου ΙΑΣΩ, Νάνσυ Χριστοπούλου, Head of CSR & Communication of the Group, Marketing IASO Children’s Hospital, Εμμ. Δουλγεράκης, CEO Ομίλου ΙΑΣΩ.

| περί υγείας | 39

PROIONTIKO_x2 10/19/21 3:32 PM Page 40

Στο φαρμακείο της γειτονιάς Μπήκατε στην περίοδο της εμμηνόπαυσης και τα συμπτώματα σας αγχώνουν; Θέλετε να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας, για αυτοπροστασία από ιώσεις και γρίπες; Eχετε έλλειψη ασβεστίου ή σας ταλαιπωρεί το κότσι σας; Για όλα υπάρχει λύση! Menopace Plus Για έντονα μετεμμηνοπαυσιακά συμπτώματα Τo συμπλήρωμα διατροφής Menopace Plus της Vitabiotics αποτελεί ειδική σύνθεση 26 θρεπτικών συστατικών για τις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση και στην περίοδο μετά από αυτή και αντιμετωπίζουν έντονα μετεμμηνοπαυσιακά συμπτώματα. Περιέχει ενισχυμένο συνδυασμό βιταμινών και μετάλλων με δισκία βοτάνων, απαραίτητων για την αντιμετώπιση επίμονων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Τα δύο δισκία λαμβάνονται μαζί μία φορά την ημέρα με το κύριο γεύμα. Το προϊόν περιέχει τα δισκία Menopace Original, που χωρίς να περιέχουν ορμόνες ή άλλες φαρμακευτικές ουσίες, συμβάλλουν με τα θρεπτικά συστατικά τους στη φυσιολογική ρύθμιση της ορμονικής δραστηριότητας, στη λειτουργία της καρδιάς, στη διατήρηση της καλής υγείας των οστών, των χόνδρων και των δοντιών (λόγω Βιταμίνης D και μαγνησίου), στην παραγωγή ενέργειας και ενίσχυσης του ανοσοποιητικού (Β12, Fe, χαλκός) και στη διατήρηση της υγείας των μαλλιών και του δέρματος (βιοτίνη, Βιταμίνη C). Τα δισκία βοτάνων περιέχουν επιπρόσθετη ποσότητα εκχυλίσματος σόγιας (φυτοοιστρογόνο) και εκχύλισμα από φασκόμηλο, από πράσινο τσάι και από λιναρόσπορο, που όλα μαζί προστατεύουν τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες, προάγοντας με φυσικό τρόπο την ευεξία της γυναίκας κατά την εμμηνόπαυση και περιορίζοντας τις εξάψεις, τις εφιδρώσεις, τη ξηρότητα κ.ά. Αρ. Γνωστ. ΕΟΦ: 50391/11.05.2020. Ο αριθμός γνωστοποίησης ΕΟΦ δεν επέχει θέση άδειας κυκλοφορίας από τον ΕΟΦ. Διατίθεται στα φαρμακεία σε διπλή συσκευασία των 56 δισκίων.

40 | περί υγείας |

Ερευνα αγοράς: Μάρθα Φραγκάκη

Mӧller’s Total Τα θετικά του μουρουνέλαιου και των βιταμινών μαζί Το Mӧller’s Total, παρέχοντας συνεργικό συνδυασμό ωμέγα-3 λιπαρών οξέων με πλήρη σειρά βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων, καλύπτει διατροφικές ελλείψεις και ανεπάρκειες, προστατεύοντας μακροπρόθεσμα από πλήθος παθήσεων, ακόμη και πολύ σοβαρών, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει αμέσως ενέργεια, ζωτικότητα και ευεξία, συμβάλλοντας καθοριστικά σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Βοηθά στην ανάκτηση ενέργειας και στη μείωση κούρασης, στη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς, στις νοητικές επιδόσεις, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, στον σχηματισμό κολλαγόνου και στη σωστή λειτουργία μυών και όρασης.

Super Foot Διορθωτικό Καλτσάκι Βάλτε τέλος στην ταλαιπωρία από το κότσι Το διορθωτικό καλτσάκι βελτίωσης βλαισού μεγάλου δακτύλου, έχει πάχος μόνο 0.4mm και συνεπώς είναι το μοναδικό προϊόν που μπορεί να φορεθεί άνετα με κάθε παπούτσι. Ταυτόχρονα πετυχαίνει την ελαχιστοποίηση από την τριβή, αλλά και το πρήξιμο που επέρχεται από την καθημερινή χρήση των παπουτσιών και από παπούτσια για ειδικές περιστάσεις. Ο μοναδικός τρόπος κατασκευής του (με τη στερέωσή του στην πτέρνα) επιτυγχάνει το απαλό τράβηγμα του μεγάλου δακτύλου μακριά από τα άλλα δάκτυλα, με συνέπεια να βελτιωθεί η ισορροπία, αλλά και να επιτευχθεί μια πιο φυσική ευθυγράμμιση. Και όλα αυτά επιτυγχάνονται είτε πρόκειται για άτομα με πολύ ενεργητικό lifestyle είτε για άτομα που θέλουν να το φορέσουν την ώρα της χαλάρωσης και επιστροφής στη θαλπωρή του σπιτιού τους.

ΜΕΓΑ Ενισχυμένο To αντισηπτικό που χρειάζεστε Αντιβακτηριδιακή λοσιόν για τα χέρια με 70% αιθυλική αλκοόλη (οινόπνευμα) και επιπλέον απολυμαντικό παράγοντα. Ακόμα, η λοσιόν ΜΕΓΑ είναι ελεγμένη με εξειδικευμένα ΕΝ tests, εξαιρετικά υψηλών απαιτήσεων, που πιστοποιούν τη βακτηριοκτόνο, μυκητοκτόνο και ιοκτόνο δράση της, με αποτέλεσμα να είναι κατάλληλη ακόμα και για ιατρική χρήση, δηλαδή για χρήση σε ιατρικούς ή νοσοκομειακούς χώρους (medical use). Διαθέσιμη σε πρακτική συσκευασία 100ml με σπρέι, αλλά και σε συσκευασία 500ml με αντλία. Τα συν: 3 Δερματολογικά ελεγμένη 3 Χωρίς παραβένες, σαπούνι, ορυκτέλαια, αλουμίνιο 3 Χωρίς άρωμα 3 Χωρίς πολυαιθανογλυκόλη 3 Χωρίς δοκιμές σε ζώα

PROIONTIKO_x2 10/19/21 3:32 PM Page 41

A. Vogel Echinaforce Βάμμα από φρέσκια Echinacea Purpurea Η εχινάκεια είναι το πλέον διαδεδομένο βότανο σε Ευρώπη και Αμερική για την ταχύτερη ανακούφιση των συμπτωμάτων κρυολογήματος, συναχιού και κάθε είδους λοίμωξης. Το είδος της εχινάκειας, που χρησιμοποίησε ο Alfred Vogel στα σκευάσματά του (Echinacea Purpurea), έχει φανεί ότι είναι πολύ αποτελεσματικό και ασφαλές. Το σκεύασμα Echinaforce περιέχει βάμμα/ταμπλέτες 100% βιολογικής φρέσκιας Echinacea Purpurea, το οποίο περιέχει μέρη από ολόκληρο το φυτό. Η βασική δραστική ουσία της Echinacea Purpurea είναι τα αλκυλαμίδια, τα οποία αφήνουν αίσθηση καψίματος στο στόμα. Κατάλληλο για: 3Θωράκιση του οργανισμού σε περιόδους έξαρσης των ιώσεων και της γρίπης 3Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος 3Εύρυθμη λειτουργία του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος 3Εύρυθμη λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος

Osteocare Original Ο προστάτης των οστών Το συμπλήρωμα διατροφής Osteocare Original αποτελεί πλούσια πηγή ασβεστίου, βιταμινών, μετάλλων και άλλων ιχνοστοιχείων. Πρόκειται για τη Νο 1 σύνθεση ασβεστίου στη Μεγάλη Βρετανία και έχει αναπτυχθεί επιστημονικά με βάση τις πιο πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες για τη «Βιταμίνη D και την Υγεία των Οστών» (ROS, 2018), παρέχοντας 25μg βιταμίνης D με τη μορφής της D3 (χοληκαλσιφερόλη) της πιο καλά απορροφήσιμης μορφής βιταμίνης D, η οποία φυσιολογικά παράγεται μετά την απευθείας έκθεση του δέρματός μας στον ήλιο. Το ασβέστιο είναι ζωτικής σημασίας θρεπτικό συστατικό για άντρες, γυναίκες και παιδιά και για να απορροφηθεί χρειάζεται τη βιταμίνη D. Είναι γνωστό ότι η μέγιστη οστική μάζα που επιτυγχάνεται κατά την παιδική και εφηβική ανάπτυξη έχει μεγάλη σημασία για τη διατήρηση των οστών αργότερα στη ζωή. Και τα δύο φύλα χάνουν οστική μάζα κατά τη διάρκεια της ζωής τους, αλλά μετά την εμμηνόπαυση, οι γυναίκες συνήθως χάνουν την οστική τους μάζα πολύ πιο γρήγορα από τους άνδρες. Το Osteocare Original της Vitabiotics περιέχει ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο αποδίδει υψηλότερη ποσότητα στοιχειακού ασβεστίου από άλλες μορφές. Είναι σύνθεση κατάλληλη για χορτοφάγους και περιέχει, εκτός της βιταμίνης D3, ψευδάργυρο και μαγνήσιο που συμβάλλουν στη διατήρηση της φυσιολογικής υγείας των οστών. Αρ. Γνωστ. ΕΟΦ: 13724/10.02.2021 Ο αριθμός γνωστοποίησης ΕΟΦ δεν επέχει θέση άδειας κυκλοφορίας από τον ΕΟΦ. Διατίθεται στα φαρμακεία σε συσκευασία των 30 δισκίων.

Almora Plus Cistus Protect Τριπλή προστασία του ανοσοποιητικού Η μοναδική σύνθεση τoυ Almora Plus Cistus Protect συνδυάζει το μελετημένο από την αρχαιότητα εκχύλισμα του κίστου με τα πιο επίκαιρα και αναγνωρισμένα για την αποτελεσματικότητά τους συστατικά, ψευδάργυρο και βιταμίνη D. O κίστος (Cistus Creticus) είναι ένα κρητικό βότανο, με φαρμακευτικές ιδιότητες. Το εκχύλισμά του εμφανίζει υψηλή συγκέντρωση σε πολυφαινόλες, οι οποίες διακρίνονται για την ιδιαίτερα υψηλή αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική τους ικανότητα. Οι πολυφαινόλες που υπάρχουν στο φυτό κίστο αδρανοποιούν τις ελεύθερες ρίζες, εμφανίζοντας αντιοξειδωτικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, κλινική μελέτη σε 160 ασθενείς έδειξε την επικουρική δράση του κίστου στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι εποχικών ιογενών και βακτηριακών λοιμώξεων, καθώς και στη βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Eνα ακόμα συστατικό του Almora Plus Cistus Protect είναι η βιταμίνη D. Αποτελώντας μια από τις σημαντικότερες βιταμίνες για τη λειτουργία του οργανισμού, η βιταμίνη D επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα με την ανεπάρκειά της να σχετίζεται με τον αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων. Από επίσημες μελέτες προκύπτει, επίσης, μια συσχέτιση των χαμηλών επιπέδων της βιταμίνης D με την αυξημένη εμφάνιση λοιμώξεων. Από τα ευρήματα επιδημιολογικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 19.000 περίπου συμμετεχόντων προέκυψε ότι η πιθανότητα νόσησης από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού ήταν πολύ μεγαλύτερη στα άτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Το Almora Plus Cistus Protect κυκλοφορεί με την υπογραφή ποιότητας της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας ELPEN.

Menopace Night Για τις αϋπνίες της εμμηνόπαυσης Aπό τη Vitabiotics έρχεται το εν λόγω συμπλήρωμα διατροφής που αποτελεί εξειδικευμένη σύνθεση 24 θρεπτικών συστατικών με πολυβιταμίνες, μέταλλα και ειδικά ιχνοστοιχεία για τη διατροφική υποστήριξη των γυναικών που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση ή και στην περίοδο μετά από αυτήν και αντιμετωπίζουν έντονα συμπτώματα εμμηνόπαυσης, με κυρίαρχο αυτό της διαταραχής του ύπνου. Το δισκίο λαμβάνεται μία φορά την ημέρα, το βράδυ μαζί με το φαγητό. Το προϊόν περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά των δισκίων Menopace Original, δεν περιέχει ορμόνες ή άλλες φαρμακευτικές ουσίες, ενώ παράλληλα, συμβάλλει με το εκχύλισμα ισοφλαβονών σόγιας (φυτοοιστρογόνα) και τα επιπρόσθετα εκχυλίσματα βοτάνων, όπως το χαμομήλι και ο λυκίσκος, στη βέλτιστη χαλάρωση, καθώς μελέτες δείχνουν ότι το 61% των γυναικών σε εμμηνόπαυση υποφέρουν από διαταραχές ύπνου, οι οποίες έχουν συσχετιστεί με την έλλειψη οιστρογόνων και συγκεκριμένα με τα χαμηλά επίπεδα της προγεστερόνης, της ορμόνης που βοηθά στον ύπνο. Η αυπνία προκαλεί άγχος, στρες, ένταση και συμπτώματα κατάθλιψης. Τα φυτοοιστρογόνα αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα φυσικών μη-στεροειδών φυτικών συστατικών, τα οποία λόγω της ομοιότητάς τους σε μοριακό επίπεδο με τα οιστρογόνα μιμούνται τη δράση των οιστρογόνων και συμβάλλουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Το εκχύλισμα σπόρων του φυτού Griﬀonia simplicifolia που περιέχεται στο δισκίο Menopace night δρα συνεργικά στο νευρικό σύστημα με τα εκχυλίσματα ισοφλαβονών σόγιας, συμβάλλοντας σε έναν ήρεμο και ξεκούραστο ύπνο. Αρ. Γνωστ. ΕΟΦ: 50382/11.05.2020. Ο αριθμός γνωστοποίησης ΕΟΦ δεν επέχει θέση άδειας κυκλοφορίας από τον ΕΟΦ. Διατίθεται στα φαρμακεία σε συσκευασία των 30 δισκίων.

| περί υγείας | 41

DEMO_ARRENPROST_L 10/19/21 3:33 PM Page 42

Δύο βραβεία για το Arrenprost στα Best in Pharmacy Awards 2021 Silver βραβείο Marketing: Κορυφαίο λανσάρισμα & Silver βραβείο R&D: Καινοτόμο προϊόν της χρονιάς!

ο συμπλήρωμα διατροφής Arrenprost της DEMO βραβεύθηκε στα Best in Pharmacy Awards 2021 με δύο πολύ σημαντικά βραβεία. Συγκεκριμένα, το σκεύασμα κατέκτησε το Silver βραβείο Marketing, ως το «Κορυφαίο λανσάρισμα» και το Silver

βραβείο R&D, ως το «Καινοτόμο προϊόν της χρονιάς». Στην 4η διοργάνωσή του, ο θεσμός Best in Pharmacy Awards ανέδειξε τις εταιρίες και τα προϊόντα φαρμακείου που ξεχώρισαν για τις καλές πρακτικές marketing και την καινοτομία

τους. Η διπλή διάκριση ήρθε για το εξειδικευμένο συμπλήρωμα διατροφής Arrenprost, το οποίο περιέχει έναν μοναδικό συνδυασμό φυτικών εκχυλισμάτων για τη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του ουροποιητικού συστήματος. u

DEMO ABEE: Διακρίσεις στα Healthcare Business Awards 2021 Τρία βραβεία ήταν ο απολογισμός για την εταιρεία DEMO ABEE στην τελετή απονομής των βραβείων Healthcare Business Awards 2021.

εταιρία κέρδισε το χρυσό βραβείο για το πρόγραμμα κοινωνικής προσφοράς με τίτλο «Είναι Ευθύνη ΜΑΣ» και το χάλκινο βραβείο για το πρόγραμμα ασφάλειας και ενημέρωσης των εργαζομένων «προστατΕΥόμαστε». Η βραδιά για την DEMO ολοκληρώθηκε με το Πλατινένιο βραβείο στην ομάδα των φαρμακευτικών επιχειρήσεων. Οι βραβεύσεις είναι στιγμές χαράς και θετικού απολογισμού. Το 2020 η υποστήριξη της DEMO προς Πολιτεία, ΜΚΟ και εργαζόμενους ξεπέρασε το 1.000.000€ σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. ΕΣΥ: Δωρεά 60 monitors για τον εξοπλισμό των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. Επίσης, ως μέλος της ΠΕΦ, ήταν μία από τις εταιρίες που πρωτοστάτησε στη δωρεά 40 κλινών ΜΕΘ υψηλής

42 | περί υγείας |

τεχνολογίας προς το ΕΣΥ. Εργαζόμενοι: Η εταιρία έχει πάρει και συνεχίζει να παίρνει όλα τα μέτρα προστασίας που έχει υποδείξει η Πολιτεία για την ασφάλεια των εργαζομένων της, ενώ προχώρησε και πέρα από αυτά. Εφάρμοσε τη μέθοδο της τηλεργασίας, άλλαξε τη ροή προσέλευσης στην εργασία, ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός. Μοιράστηκαν χιλιάδες μάσκες στους εργαζόμενους, δημιουργήθηκαν «σταθμοί» για την παροχή αντισηπτικών, σημάνσεις με οδηγίες, χώροι με

plexi glass σε γραφεία και smoking/ lunch areas σε εξωτερικούς χώρους (κιόσκια), ενώ διενήργησε COVID tests σε όλους τους εργαζομένους της. Κοινωνία & ΜΚΟ: Επιπλέον, υποστήριξε με σκευάσματα, μάσκες, αναλώσιμα, ιατρικά μηχανήματα, υλικά θέρμανσης, αλλά και με lapotps και tablets, με σκοπό την τηλεκπαίδευση, υποστήριξε προγράμματα πολιτισμού, 14 Διεθνείς και Ελληνικούς Οργανισμούς, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, φυλακές, την Τοπική κοινωνία και την Αρχιεπισκοπή.

Εκρηξη στο Λίβανο: Το καλοκαίρι του 2020, μετά τη φονική έκρηξη που σημειώθηκε στις αρχές Αυγούστου στη Βηρυτό του Λιβάνου, η εταιρία έστειλε στην Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας φαρμακευτικό νοσοκομειακό υλικό, συνολικής αξίας 460.000€. Οι ανάγκες των κατοίκων και του νοσηλευτικού προσωπικού της Βηρυτού ήταν μεγάλες, καθώς περισσότερα από τα μισά νοσοκομεία της πόλης καταστράφηκαν. Η DEMO και το 2021 συνεχίζει το πρόγραμμα εταιρικής υπευθυνότητας και προσφοράς, με κύριο στόχο την αντιμετώπιση της πανδημίας, τη στήριξη των εργαζομένων της, την ανακούφιση των ευπαθών ομάδων και των μικρών παιδιών, καθώς και πληγέντες Δήμους από τις πυρκαγιές. u

SIEMENS HEALTHINEERS_MEGAO_R 10/19/21 3:33 PM Page 43

Νέα περιβαλλοντική πιστοποίηση για τη ΜΕΓΑ Η μονάδα παραγωγής της ελληνικής βιομηχανίας πέτυχε ποσοστό 99% ανακύκλωσης και ενεργειακής αξιοποίησης την προηγούμενη χρονιά.

ΜΕΓΑ, αποδεικνύοντας έμπρακτα την προσήλωσή της στις αρχές της κυκλικής οικονομίας, έλαβε τη διεθνή πιστοποίηση Zero Waste to Landﬁll σε επίπεδο «Gold», καθώς το 2020 η μονάδα παραγωγής της πέτυχε ποσοστό 99% ανακύκλωσης και ενεργειακής αξιοποίησης. Η ΜΕΓΑ συνεχίζει να επενδύει δυναμικά στην κυκλική οικονομία: l Μειώνοντας διαχρονικά τις ποσότητες των παραγόμενων αποβλήτων της παραγωγικής διαδικασίας ανά μονάδα προϊόντος

Αυξάνοντας την ανακύκλωση υλικών (παραπροϊόντα συσκευασίας) σε κλειστούς βρόγχους, επα-

νεντάσσοντας τα στην παραγωγή Διατηρώντας και αναπτύσσοντας νέες συμβάσεις υπεύθυνης διαχείρισης των αποβλήτων της (ανακύκλωση, ενεργειακή αξιοποίηση κ.ά.) l Εφαρμόζοντας ένα αυστηρό σύστημα Διαλογής στην Πηγή, εκπαιδεύοντας τακτικά το προσωπικό της Με αυτό τον τρόπο, η ΜΕΓΑ συμβάλλει έμπρακτα στην επίτευξη του Παγκόσμιου Βιώσιμου Στόχου 12 για την Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή (SDG 12). u l

Η Siemens Healthineers υπέγραψε συμφωνία με την A1 Life Sciences Τα Diagnovital κιτ της A1 Life Sciences έχουν σχεδιαστεί για να ανιχνεύουν και να εντοπίζουν τις μεταλλάξεις SARS-CoV-2 και να συμπληρώνουν την ανάλυση Siemens Healthineers FTD SARS-CoV-2 Assay 1 για τη διάγνωση της λοίμωξης COVID-19.

Siemens Healthineers ανακοίνωσε πρόσφατα μια συνεργασία με την A1 Life Sciences για την υποστήριξη των παγκόσμιων προσπαθειών παρακολούθησης Στελεχών του SARS-CoV-2, δίνοντας τη δυνατότητα στη Siemens Healthineers να προσφέρει ένα εξελισσόμενο χαρτοφυλάκιο αναλύσεων, βασιζόμενων σε PCR για τον εντοπισμό μεταλλάξεων και Στελεχών SARSCoV-2. Καθώς τα στελέχη ειδικού ενδιαφέροντος του SARS-CoV-2 (VOC) εξαπλώνονται με ταχύτατους ρυθμούς παγκοσμίως, ο εντοπισμός και η κατανόηση των παραλλαγών των στελεχών αποτελούν ολοένα και πιο σημαντικά ζητήματα. Η Siemens Healthineers προσφέρει τώρα τα Diagnovital κιτ της A1 Life Sciences, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να ανιχνεύουν και να εντοπίζουν μεταλλάξεις και στελέχη του SARSCoV-2. Αυτό το χαρτοφυλάκιο των

Diagnovital κιτ της A1 Life Sciences θα συμπληρώσει την ανάλυση FTD SARS-CoV-2, η οποία προορίζεται για την αρχική διάγνωση της λοίμωξης. Εάν ένα δείγμα αναγνωριστεί ως θετικό από την ανάλυση FTD SARS-CoV-2, τότε το νουκλεϊκό οξύ που εκχυλίζεται από το αρχικό δείγμα μπορεί να δοκιμαστεί διαδοχικά (reﬂex testing) από το κατάλληλο κιτ Diagnovital της A1 Life Sciences ή σε συνδυασμό από διαφορετικά κιτ, για να προσδιοριστεί εάν το θετικό δείγμα φιλοξενεί μια μετάλλαξη και/ή είναι ένα στέλεχος. «Είμαστε υπερήφανοι που συμμετέχουμε με τη Siemens Healthineers στον τρέχοντα αγώνα για τη διαχείριση αυτής της πανδημίας», δήλωσε ο Umit Firat, Διευθύνων Σύμβουλος της A1 Life Sciences. «Η ευρεία παγκόσμια πρόσβασή τους θα μας βοηθήσει να

αντιμετωπίσουμε περαιτέρω την κρίσιμη, συνεχή ανάγκη για αποτελεσματικό και ακριβή προσδιορισμό των στελεχών». Ο εντοπισμός μεταλλάξεων και στελεχών βοηθά, όχι μόνο τους επιδημιολόγους, αλλά ενισχυεί, επίσης, τη στήριξη λήψης αποφάσεων σχετικά με δράσεις δημόσιας υγείας για τον έλεγχο της εξάπλωσης. Δεδομένης της βεβαιότητας ότι θα εμφανιστούν περαιτέρω μεταλλάξεις και στελέχη, μαζί με την αβεβαιότητα ως προς το αν αυτά τα στελέχη θα γίνουν VOC, η εξέταση θα είναι ευέλικτη και εξαιρετικά προσαρμόσιμη. Με δοκιμασίες μορφοποίησης μονής μετάλλαξης, όπως αυτές της Diagnovital στο χαρτοφυλάκιο της A1 Life Sciences, τα εργαστήρια μπορούν να επιλέξουν από μεμονωμένες αναλύσεις ώστε να δημιουργήσουν το κα-

τάλληλο σχήμα εξετάσεων με βάση τις μεταλλάξεις που επικρατούν στην περιοχή τους. Το χαρτοφυλάκιο Diagnovital της A1 Life Sciences, όπως διανέμεται από τη Siemens Healthineers, θα προσφέρεται αποκλειστικά για ερευνητική χρήση παγκόσμια, αλλά δεν θα προσφέρεται σε αρχικό στάδιο στις ΗΠΑ. «Διαθέτοντας ευρέως τα PCR κιτ ανίχνευσης στελεχών αυτά θα παρέχουν σαφή και άμεσα οφέλη σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Corey Bouwman, Επικεφαλής Μοριακής Διαγνωστικής της Siemens Healthineers. «Με πολλά εθνικά προγράμματα να διαμορφώνονται αυτήν τη στιγμή για τον εντοπισμό και τον περιορισμό της εξάπλωσης νέων και υφιστάμενων ιογενών στελεχών, η διαθεσιμότητα είναι το κλειδί. Αυτό είναι ένα κρίσιμο βήμα που πρέπει να κάνουμε όλοι μαζί για να αντιμετωπίσουμε αυτή τη φάση της πανδημίας».u

| περί υγείας | 43

XAMOGELO_L 10/19/21 3:34 PM Page 44

Χαμόγελο O πιο χαρούμενος τρόπος για να είστε υγιείς Το μήνυμα είναι ένα και πάντα επίκαιρο: «Χαμογελάτε, είναι μεταδοτικό»! Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου

όσες φορές σάς έχουν πει πως όταν χαμογελάτε λάμπετε; Σίγουρα πολλές και η αλήθεια είναι πως οι άνθρωποι που χαμογελούν πραγματικά εκπέμπουν μία αύρα ηρεμίας, καλοσύνης, ανθρωπιάς, που σίγουρα δεν περνά απαρατήρητη. Το χαμόγελο, όμως, λειτουργεί ευεργετικά και για τον οργανισμό μας, πέρα από την εμφάνιση. Η υγεία, ψυχική και σωματική, «προσκυνά» τις ευεργεσίες που τους χαρίζει ένα χαμογελαστό πρόσωπο, οι οποίες δεν είναι ούτε λίγες, ούτε ασήμαντες.

Χαμόγελο ευφραίνει καρδία ανθρώπου

Το χαμόγελο έχει την εκπληκτική ιδιότητα να «χαλαρώνει» τη καρδιά. Κατά τη διάρκειά του, πέφτουν οι καρδιακοί παλμοί και ελαφρύνεται το έργο της καρδιάς. Οι άνθρωποι που χαμογελούν αντιμετωπίζουν καρδιακές παθήσεις σε πολύ μικρότερα ποσοστά από τους... αγέλαστους.

Το πιο φυσικό παυσίπονο

Οταν αντιμετωπίσουμε ένα τραυματισμό που προκύπτει με γέλιο, τότε ο πόνος ξαφνικά απαλύνεται. Ο οργανισμός επικεντρώνεται στο... αστείο της υπόθεσης και έτσι ο πόνος περνάει σε δεύτερη βάση.

Προστάτης της άμυνας του οργανισμού

Επειδή ο οργανισμός χαλαρώνει στις στιγμές γέλιου, μπορεί πολύ πιο εύκολα να αντιμετωπίσει τους ιούς που προσπαθούν να εισβάλουν.

Η μακροζωία έρχεται χαμογελώντας

Η διάρκεια ζωής όσων χαμογελούν πολύ αυξάνεται σημαντικά. Σύμφωνα με μελέτες, το χαμόγελο μπορεί να προσφέρει ακόμα και 7 χρόνια ζωής στον άνθρωπο.

Για να μείνετε πάντα παιδιά

Οι άνθρωποι που συνηθίζουν να ζουν χαμογελαστοί, δείχνουν πολύ πιο έντονα το αίσθημα της νεότητας. Σύμφωνα με μελέτες, όσοι άνθρωποι χαμογελούν μοιάζουν τουλάχιστον τρία χρόνια νεότεροι.

Αντίο, άγχος

Το στρες αποτελεί μόνιμο φαινόμενο της σύγχρονης κοινωνίας και είναι προάγγελος πολλών σοβαρών προβλημάτων υγείας. Χαμογελώντας, ο οργανισμός αυτόματα ανακουφίζεται από το στρες. Οι ενδορφίνες που απελευθερώνονται καταπολεμούν τις ορμόνες που προκαλούν στρες σε τεράστιο βαθμό.

Πηγή ιδεών

Ενισχύει την αξιοπιστία σας

Για τις μέρες που οι ιδέες δεν... κατεβαίνουν με τίποτα, το χαμόγελο είναι η καλύτερη λύση. Το μυαλό «καθαρίζει» και έρχεται πάλι σε θέση να παράγει, με προϋπόθεση να τονωθεί από λίγες στιγμές γέλιου.

αλλά και να φαίνεται αληθινό, είναι ικανό να χτίσει τα πρώτα στάδια μιας σχέσης. Η αίσθηση της εμπιστοσύνης αυξάνονται αποτελεσματικά, όταν βρίσκεται ένα χαμόγελο απέναντί μας.

Γιατί η λύπη δεν χωρά στο πρόσωπό σας

Ο πιο σωστός τρόπος αντιμετώπισης μιας... κακής στιγμής είναι το χαμόγελο. Αλλωστε ο κλαυσίγελος είναι γνωστό μας χαρακτηριστικό. Το χαμόγελο είναι ικανό να ελαφρύνει τα πολύ έντονα συναισθήματα λύπης και να... απαλύνει τον πόνο.

Στις αμήχανες καταστάσεις, το χαμόγελο είναι πάντα εκεί για να μας «σώσει». Είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος να αποφύγει κάποιος περίτεχνα μια άτυχη στιγμή και να αντιστρέψει το κακό κλίμα σε θετικό.

Είναι όντως μεταδοτικό

Λόγω των πολύπλοκων εγκεφαλικών δραστηριοτήτων που συμβαίνουν όταν βλέπετε κάποιον να χαμογελά, το χαμόγελο είναι μεταδοτικό. Μελέτες αναφέρουν ότι μόλις δείτε ένα πρόσωπο που χαμογελά ενεργοποιείται η περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει την κίνηση του προσώπου, η οποία οδηγεί σε ένα χαμόγελο. Ακόμη και να έχετε κακή διάθεση, λοιπόν, αν δείτε κάποιον να χαμογελά, είναι πολύ πιθανό να μιμηθείτε την έκφραση.

Οταν ένας άνθρωπος είναι χαμογελαστός, τότε οι μελέτες δείχνουν ότι θεωρείται περισσότερο «έμπιστος». Το χαμόγελο, με προϋπόθεση να είναι

Oταν η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη

Είναι η εύκολη λύση

Είναι όντως ευκολότερο να χαμογελάτε, καθώς για το χαμόγελο χρειάζονται πολύ λιγότεροι μύες από ότι για το κατσούφιασμα - 43 μύες για το κατσούφιασμα και μόνο 17 για το χαμόγελο!

Tips για λαμπερό χαμόγελο

εριποίηση χειλιών: Τα καλοσχηματισμένα και ζουμερά χείλη τραβούν τα βλέμματα και δίνουν στο χαμόγελό μας χρώμα και ζωντάνια. Το χαμόγελο κρύβει κάτι ερωτικό και τα χείλη σας είναι σε θέση να το στολίσουν. Κρατήστε τα χείλη σας ενυδατωμένα και ζωντανά και κάντε το χαμόγελό σας,

44 | περί υγείας |

όχι απλά όμορφο, αλλά ακαταμάχητο! Ενυδατώστε με τα κατάλληλα προϊόντα τα χείλη σας και αν αγαπάτε τα φυσικά και σπιτικά καλλυντικά, φτιάξτε ένα lip balm μόνες σας. Προσοχή στην οδοντοστοιχία σας: Σίγουρα μία παραμελλημένη οδοντοστοιχία είναι ικανή να χαλάσει τη γενική εικόνα ενός χαμόγελου.

Φυσικά εκτός από το θέμα αισθητικής τίθεται και το θέμα υγιεινής, το οποίο έρχεται να παίξει πρωτεύοντα ρόλο. Τα δόντια χρειάζονται τακτικό και σωστό βούρτσισμα, επισκέψεις στον οδοντίατρο, συχνή χρήση οδοντικού νήματος και στοματικού διαλύματος και προσοχή στη διατροφή σας. u

_ADDS 10/19/21 3:35 PM Page 1