Περί Υγείας 15 by Techpress

COVER_PY_15 1/20/22 3:11 PM Page 1

_ADDS 1/20/22 3:12 PM Page 1

EDITO_PY15_L 1/20/22 3:13 PM Page 1

Περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Αφροδίτη Ντάικου ART DIRECTOR Σωτήρης Ανδρίτσος ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Βίκυ Καρατζαφέρη Λήδα Κοντογιαννοπούλου Αλέξανδρος Κοταχέας Γιάννης Παλαιολόγος Αλεξία Σβώλου Αννα Σταυράκη Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Ερμιόνη Γιαννούλη Θάνος Δημόπουλος Μαρία Ζαννίκου Βασιλική Χρ. Λαπέα Ηλίας Μόσιαλος Νότης Παρασκευόπουλος Ζένια Σαριδάκη - Ζώρα Ευαγγελία Σωτηρίου Ιωάννης Ταρνανάς Μάγδα Τσολάκη Ευάγγελος Φραγκούλης ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS ΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com) Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Εμβόλια και αντιικά φάρμακα Eρχονται οι πρώτες παρτίδες των αντιικών θεραπειών μολνουπιραβίρης ..........................................σελ.2

Θ.Δημόπουλος: Η πορεία της πανδημίας Η συλλογική ανοσία θα σημάνει το τέλος της πανδημίας..σελ. 4

Εμβολιασμός και παιδιά Επιτακτική η ανάγκη εμβολιασμού των παιδιών σχολικής ηλικίας..........................................σελ. 6

Ευρωπαϊκή Ένωση και εμβολιασμός Επέλαση της Όμικρον και πώς αντιδρούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ............................................σελ. 8

Συνέντευξη Θεόδωρος Μεσσήνης Φαρμακοποιός, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Healthcode ........σελ. 12

Αλτσχάιμερ - Αφιέρωμα Τι είναι και τι προκαλεί τη νόσο Αλτσχάιμερ, ο ρόλος της κληρονομικότητας........................................σελ.14

Εγκαιρη διάγνωση Τα κριτήρια για τη σύγχρονη διαγνωστική διαδικασία των ανοιών ..............................σελ. 20

Καινοτόμα προσέγγιση της νόσου Αλτσχάιμερ Μετρώντας την ανθεκτικότητα του εγκεφάλου με ψηφιακούς βιοδείκτες ........................σελ. 22

Αυτοάνοσα νοσήματα Πώς το σώμα ξεκινά μια αντίδραση που καταστρέφει τους φυσιολογικούς ιστούς ..................σελ. 25

Πώς θα χάσετε τα κιλά των εορτών Ενυδάτωση, ισορροπημένη διατροφή και άσκηση ..........σελ. 27

Τα οφέλη του ύπνου Η πανδημία έχει επηρεάσει και τον ύπνο μας ..................σελ. 34

Πώς θα εξαλείψουμε στην Ελλάδα τους HPV σχετιζόμενους καρκίνους Φινλανδία, Σουηδία και Μ. Βρετανία πρωτοστατούν στον εμβολιασμό ....................................σελ. 36

ΠΟΥ: Δεν είναι ήπια ασθένεια η Όμικρον… Διεθνής ανησυχία για το ρεκόρ αύξησης κρουσμάτων στην Ευρώπη..............................................σελ. 44

Edito Eρχεται το τέλος της πανδημίας;

κορωνοϊός εξακολουθεί να ταλανίζει την υφήλιο είτε με την ηπιότερη παραλλαγή Όμικρον είτε και με το σκληρότερο στέλεχος Δέλτα. Πολλοί επιστήμονες ανά τον κόσμο υποστηρίζουν ότι ο ιός θα καταλήξει να γίνει “ενδημικός” ωστόσο όπως επισημαίνει ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Καθ. Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος : “Ουσιαστικά το τέλος της πανδημίας θα σηματοδοτηθεί από την επίτευξη ενός ισχυρού τείχους συλλογικής ανοσίας”. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι επιφυλακτικός και συνιστά την προσοχή όλων προειδοποιώντας τους παγκόσμιους ηγέτες ότι η πανδημία δεν έχει τελειώσει. Η παρέμβαση έρχεται καθώς ορισμένα ευρωπαϊκά έθνη είδαν νέα αυξητικά ρεκόρ κρουσμάτων. Η ελληνική πραγματικότητα δείχνει επιδείνωση των σκληρών δεικτών, δηλαδή των νοσηλειών, των διασωληνώσεων και των θανάτων, γεγονός που προβληματίζει περιορίζοντας τη συζήτηση για την άρση των μέτρων κατά της διασποράς του κορωνοϊού. Η κατάσταση παραμένει εύθραυστη και ο εμβολιασμός παραμένει ο μοναδικός ασφαλής δρόμος προς την ελευθερία. Όσον αφορά τους συνεργάτες-δημοσιογράφους αυτού του τεύχους, η Αλεξία Σβώλου αναφέρεται στον ρόλο των αντιικών φαρμάκων και στο πώς τα παιδιά δείχνουν την έξοδο από τον εφιάλτη της πανδημίας. Η Βίκυ Καρατζαφέρη μας εξηγεί πώς να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από το φαινόμενο γιογιο, η Άννα Σταυράκη επισημαίνει πως το σεξ δεν έχει ηλικία και η Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή μας παρουσιάζει μια εξαιρετική συνέντευξη με τον κ. Θεόδωρο Μεσσήνη της Healthcode. Άκρως ενδιαφέρον είναι το αφιέρωμά μας στη νόσο Αλτσχάιμερ, ένα τεράστιο ζήτημα με ιατρικές, οικονομικές αλλά και ανθρωπιστικές διαστάσεις που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας 160.00 άνθρωποι πάσχουν από άνοια και 280.00 άτομα από ήπια διανοητική διαταραχή. Οι επιστημονικοί συνεργάτες μας δίνουν τις συμβουλές τους τόσο για τη νόσο του Αλτσχάιμερ όσο και για θέματα διατροφής και λοιπών ασθενειών. Έγκυρη και επίκαιρη ενημέρωση! Απολαύστε το νέο μας τεύχος.

Καλή ανάγνωση, Αφροδίτη Ντάικου

| περί υγείας | 1

COVID_TELOS PANDHMIAS_SBOLOY_L 1/20/22 3:14 PM Page 2

Τα εμβόλια μαζί με τα αντιικά φάρμακα θα γράψουν το χάπι-end της πανδημίας Η χώρα μας παραλαμβάνει τις πρώτες παρτίδες των αντιικών θεραπειών με τη δραστική ουσία μολνουπιραβίρη.

φού εξαντλήθηκαν οι 2000 δόσεις των μονοκλωνικών αντισωμάτων τις οποίες έλαβε η Ελλάδα, μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την αντιμετώπιση της σοβαρής λοίμωξης COVID-19 σε ευπαθείς ασθενείς, η χώρα μας γυρίζει σελίδα και ενισχύει το ιατρικό της οπλοστάσιο ενάντια στον κορωνοϊό, παραλαμβάνοντας τις πρώτες παρτίδες των αντιικών θεραπειών, που αφορούν τη θεραπεία της Merck Αμερικής, με δραστική ουσία τη μολνουπιραβίρη (molnupiravir).

Η θεραπεία στις ευρωπαϊκές χώρες θα διατεθεί από την φαρμακοβιομηχανία MSD. Σύμφωνα με τις κλινικές μελέτες, η χορήγηση της μολνουπιραβίρης μειώνει κατά 30% την πιθανότητα σοβαρής νόσησης σε άτομα υψηλού κινδύνου για επιπλοκές που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Πρόκειται, δηλαδή, περίπου για τον ίδιο πληθυσμό που είχε την ένδειξη για τη χορήγηση των μονοκλωνικών αντισωμάτων, μόνο που, επειδή τα αντιικά φάρμακα στοχεύουν σε συγκεκριμένα ένζυμα και όχι στην πρωτεΐνη ακίδα του κορωνοϊού, διατηρούν την αποτελεσματικότητά τους και έναντι των μολύνσεων, με το σχεδόν επικρατέστερο στην κοινότητα στέλεχος Ομικρον. Αντίθετα, τα μονοκλωνικά αντισώματα βγήκαν «εκτός μάχης» κατά τη διάδοση της Ομικρον, καθώς αυτά αναπτύσσονται με βάση μια αρκετά συγκεκριμένη περιοχή της πρωτεΐνης ακίδας, η οποία, στην περίπτωση του νέου υπερμεταδοτικού στελέχους, υπέστη περισσότερες από 30 μεταλλάξεις, με συνέπεια να έχει αλλάξει μορφολογία. Η αναπληρώτρια καθηγήτρια επιδημιολογίας και προληπτικής ιατρικής ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, διευκρινίζει ότι, σε αντίθεση με το εμβόλιο, που είναι μέσο πρόληψης και χορηγείται σε υγιείς ανθρώπους, τα αντιικά χάπια χορηγούνται σε ανθρώπους που νοσούν από κορωνοϊό και δρουν εφόσον δοθούν στα πρώτα 24ωρα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, καθώς εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό του ιού. Ειδικότερα, τα αντιικά χάπια προορίζονται είτε για ασθενείς που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο σε απλές κλίνες COVID, οπότε λαμβάνονται μέσω

αλλά ακόμη δεν έχει εκδώσει άδεια κυκλοφορίας και, γι’ αυτό, απαιτείται η υπογραφή του ασθενούς για να χορηγηθεί η θεραπεία, όπως διευκρινίζει η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Μίνα Γκάγκα. Συνεπώς, σε καμία περίπτωση τα χάπια δεν αποτελούν αντίβαρο του εμβολιασμού, καθώς μπορούν αρχικά να βοηθήσουν έναν στους τρεις ανθρώπους υψηλού κινδύνου για βαριά νόσηση, εφόσον δοθούν την κατάλληλη στιγμή, ενώ Αναμένοντας τη αργότερα, οι θεραπείες που θα προμεγάλη επανάσταση μηθευτούμε και από τη Pﬁzer, θα μποΟπως εξηγεί ο καθηγητής φαρμακορέσουν να βοηθήσουν 9 στους 10 ανλογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστηθρώπους με κίνδυνο βαριάς νοσήσης, μίου Θράκης, Βαγγέλης Μανωλόεφόσον δοθούν την κατάλληλη στιγμή. πουλος, η αληθινή επανάσταση στον Ο μόνος τρόπος για να μετατραπεί η τομέα των αντιικών χαπιών θα έρθει λοίμωξη του κορωνοϊού σε ενδημικό Γράφει η με την παραλαβή των χαπιών Paxlovid νόσημα, χωρίς μεγάλο αντίκτυπο στο Αλεξία Σβώλου της Pﬁzer, καθώς αυτά έχουν πολύ εθνικό σύστημα υγείας, αλλά και χωρίς υψηλότερη αποτελεσματικότητα, που θανάσιμο κίνδυνο για τις ζωές των φτάνει στο 90%, αλλά και πάλι δεν ασθενών, είναι να συνεχιστεί ο εμβολιασμός, με είναι για όλους. όσες δόσεις απαιτηθούν, 3η, 4η ή και παραπάνω. Αλλωστε, και η πολιομυελίτιδα για να εξαφανιστεί, απαιτήθηκαν περισσότερες της μίας δόσεις εμΜε συνταγή γιατρού βολιασμών. Η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης, και υπογραφή ασθενούς μαζί με το ότι το υπερμεταδοτικό στέλεχος ΟμιΤα αντιικά χάπια δεν είναι επίσης φάρμακα που κρον προκαλεί στους περισσότερους ασθενείς ο ασθενής μπορεί να λάβει μόνος του. Την αίτηση ήπια νόσο, βοηθά να αυξηθεί η ανοσία στον στη σχετική πλατφόρμα την κάνει ο θεράπων γενικό πληθυσμό, ώστε να εξελιχθεί η λοίμωξη γιατρός, σε περιπτώσεις ασθενών με υψηλή ευCOVID-19 σε εκείνο το κρυολόγημα που δεν πάθεια, για παράδειγμα με ανοσοκαταστολή, μεθα μας απειλεί πια. Και οι ασθενείς που ταμοσχευμένους, με ογκολογικά νοσήματα, παήρθαν σε επαφή με τον ιό, χυσαρκία ή αρτηριακή υπέρταση και η έγκριση αλλά δεν έχουν εμβολιαδίνεται αφού το αίτημα περάσει από την αρμόδια στεί, ας κρατήσουν στο επιτροπή. Η αρμόδια επιτροπή των εμπειρογνωμυαλό τους έναν μόνων συνεδρίασε με στόχο να μειωθεί το διάαστερίσκο, ότι η στημα των 5 ημερών που θα συνταγογραφούνται υπερμεταδοτική από τον γιατρό σε 3 ημέρες, ώστε να μην χαθεί και λιγότερο λοιπολύτιμος χρόνος μέχρι να εγκριθεί η αίτηση μογόνος Ομιαπό την επιτροπή και να τα προμηθευτεί ο (εξωκρον, προκαλεί νοσοκομειακός) ασθενής από τα φαρμακεία του περισσότερες ΕΟΠΥΥ, διότι όσο περνούν τα 24ωρα, τόσο μειεπαναλοιμώώνεται η αποτελεσματικότητα των χαπιών. Επιξεις στους ανπλέον, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων θρώπους που νόση(ΕΜΑ) έχει εκδώσει για τις δύο θεραπείες θετική σαν κι έχουν απογνωμοδότηση, ανάβοντας το «πράσινο φως», κτήσει μόνο φυσιώστε οι χώρες να μπορούν να τις προμηθευτούν, κή ανοσία.u του νοσοκομειακού φαρμακείου, είτε για ασθενείς που παραμένουν στο σπίτι τους, οπότε λαμβάνονται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Δεν είναι, όμως, φάρμακα που δίνονται στις ΜΕΘ, γιατί, αν ο ιός προλάβει να πολλαπλασιαστεί και προκληθεί διάχυτη πνευμονία, οι αντιικές θεραπείες δεν μπορούν να υποστρέψουν τις βλάβες.

«Η αληθινή επανάσταση στον τομέα των αντιικών χαπιών θα έρθει με την παραλαβή των θεραπειών της Pﬁzer. Η αποτελεσματικότητά τους φτάνει στο 90%, αλλά και πάλι, δεν είναι για όλους.» Βαγγέλης Μανωλόπουλος, καθηγητής φαρμακολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου 2 | περί υγείας |

COVID_TELOS PANDHMIAS_KIDS_SBOLOY_R 1/20/22 3:15 PM Page 3

Τα παιδιά μάς δείχνουν τον δρόμο της εξόδου από την πανδημία Aπό την έναρξη της πανδημίας πριν από δύο χρόνια και καθόλη τη διάρκεια της εξέλιξής της, τα παιδιά δείχνουν τον δρόμο για το τέλος αυτού του εφιάλτη.

ρχικά, τα πρώτα στελέχη, μέχρι και το βρετανικό στέλεχος Αλφα, δεν προσέβαλαν τα παιδιάέδειχναν να έχουν προτίμηση στον ενήλικο πληθυσμό-, με αποτέλεσμα να μην έχουμε πολλούς μικρούς ασθενείς, ούτε πολλά δεδομένα για την πορεία της λοίμωξης COVID-19 στους λιλιπούτειους. Οταν η υψηλή μεταδοτικότητα των στελεχών του κορωνοϊού που κυκλοφορούσαν στην κοινότητά μας υποχρέωσαν στη λήψη περιοριστικών μέτρων και μέτρων προστασίας, τα παιδιά έδειξαν μια απρόσμενη υπευθυνότητα στον τρόπο με τον οποίο επέστρεψαν στη διά ζώσης εκπαίδευση, καθώς έγιναν παράδειγμα συμμόρφωσης με τους ισχύοντες περιορισμούς. Τον ώριμο τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν τα «πρέπει» του κορωνοϊού τα παιδιά και οι έφηβοι, ανέδειξαν πολλές φορές οι καθηγήτριες παιδιατρικής-λοιμωξιολογίας της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Βάνα Παπαευαγγέλου και Μαρίζα Τσολιά, καθώς και η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου. Τα παιδιά αδιαμαρτύρητα φόρεσαν τις μάσκες, ξεκίνησαν να κάνουν τα self-test και πολύ συχνά, θύμιζαν στους γονείς τους ότι θα έπρεπε κι εκείνοι να τηρούν αποστάσεις με τους γύρω τους και να φορούν μάσκα στους συνωστισμούς, τόσο στους εξωτερικούς, όσο και στους εσωτερικούς χώρους. Με τη διάδοση του στελέχους Δέλτα, η εικόνα άλλαξε λίγο και αρχίσαμε να έχουμε νοσηλείες παιδιών, ενώ καταγράφηκαν και κάποιοι θάνατοι -κυρίως παιδιών με υποκείμενα νοσήματα. Επίσης, εμφανίστηκε και μία νέα ιατρική οντότητα, η long COVID νόσος, η οποία, ενώ αρχικά έχει εκτιμηθεί ότι αφορούσε ένα στα 1000 παιδιά, τελικά βρέθηκε να πλήττει ένα στα 100 παιδιά, προκαλώντας συμπτώματα όπως κόπωση, κατάθλιψη, μυϊκούς πόνους, πονοκεφάλους κι αφήνοντας υπολειμματικές βλάβες στους πνεύμονες και την καρδιά. Σε όλη τη διάρκεια των δύσκολων μηνών του κύματος της Δέλτα, αλλά και κατά την ανόρθωση του επόμενου κύματος του στελέχους Ομικρον, τα παιδιά έδειξαν απίστευτη πειθαρχία στη σχολική ζωή, τις αθλητικές ακαδημίες, τα φροντιστήρια και τις άλλες δραστηριότητες. Η υπευθυνότητά τους επέτρεψε στα σχολεία να λειτουργήσουν ομαλά, με μονοψήφιο αριθμό τμημάτων να κλείνει από τη διασπορά του κορωνοϊού, σε περισσότερα από 80.000 σχολικά τμήματα που λειτουργούν στην επικράτεια. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις, όπου κάποιοι γονείς εμμένοντας σε λανθασμένες αντιλήψεις, αποφάσισαν να κρατήσουν τα παιδιά τους στο σπίτι, αρνούμενοι να τους κάνουν self-test και να τους δώσουν μάσκες να

«Η κυτταρική ανοσία, αυτή που εμπλέκει τα Τ-λεμφοκύτταρα, είναι διπλάσια στα παιδιά που έρχονται σε επαφή με τον κορωνοϊό σε σχέση με αυτή των ενηλίκων». Μαρία Θεοδωρίδου, καθηγήτρια παιδιατρικής -λοιμωξιολογίας, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. φορέσουν, τα ίδια τα παιδιά, επιδεικνύοντας εκπληκτική ωριμότητα, ζήτησαν από το σχολείο, τους διευθυντές, τους δασκάλους, τις δημοτικές Αρχές, ακόμα και από την Αστυνομία, να μπορέσουν να συμμετάσχουν στη σχολική διαδικασία. Κατά την ιλιγγιώδη εξάπλωση της Ομικρον στην Ευρώπη και την Αμερική καταγράφηκαν από την αρχή δύο φαινόμενα, με το πρώτο-το καθησυχαστικό-να είναι ότι τα παιδιά νοσούν κατά κανόνα ήπια και δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερο πρόβλημα, ενώ, αν χρειαστεί να νοσηλευτούν, η νοσηλεία κρατάει λίγο και, ειδικά για τα βρέφη που είναι κάτω του ενός έτους, η εισαγωγή στο νοσοκομείο γίνεται περισσότερο για λόγους παρακολούθησης παρά από τον φόβο της ίδιας της λοίμωξης, όπως εξηγεί η καθηγήτρια παιδιατρικής -λοιμωξιολογίας Μαρία Θεοδωρίδου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. Ωστόσο, ακριβώς επειδή τα κρούσματα πολλαπλασιάστηκαν, μοιραία καταγράφηκε και μια αύξηση στον αριθμό των νοσηλειών στις μικρές ηλικίες, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμη και στη δική μας χώρα σε έναν μικρό βαθμό, κι αυτό ήταν το 2ο φαινόμενο που άρχισε να δημιουργεί ανησυχίες. Καθώς οι εβδομάδες περνούν, έρχονται καινούργιες μελέτες στο φως, που εξηγούν γιατί τα παιδιά έχουν ήπια συμπτώματα ή περνούν τη λοίμωξη ασυμπτωματικά και γιατί προστατεύονται ιδιαίτερα από τα εμβόλια, υποδεικνύοντάς μας, χάρη στην οργανική τους αντίδραση, τον δρόμο της εξόδου από την πανδημία.

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία πανεπιστημιακών κέντρων στο Ηνωμένο Βασίλειο και δημοσιεύθηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature Immunology, διαπίστωσε ότι, σε παιδιά ηλικίας 3 έως 11 ετών, η χημική ανοσία, δηλαδή η ανοσία από τα εξουδετερωτερικά αντισώματα που παράγονται κατά την επαφή με τον ιό, είναι παρόμοια στα παιδιά με αυτήν των ενηλίκων. Ομως η κυτταρική ανοσία, αυτή που εμπλέκει τα Τ-λεμφοκύτταρα, είναι διπλάσια στα παιδιά σε σχέση με αυτή των ενηλίκων και στο σημείο αυτό, θα πρέπει να θυμίσουμε ότι η κυτταρική ανοσία είναι αυτή που χαρίζει μεγαλύτερη διάρκεια στην ανοσία. Επίσης, τα παιδιά εμφανίζουν ένα επιπλέον πλεονέκτημα: λιλιπούτειοι που ήταν αρνητικοί στον κορωνοϊό- δηλαδή δεν είχαν ποτέ έρθει σε επαφή με τον ιό- βρέθηκαν να έχουν διασταυρούμενη ανοσία σε εποχικούς κορωνοϊούς, με τους οποίους είχαν έρθει σε επαφή σε προγενέστερα στάδια. Η υψηλής έντασης και μακράς διαρκείας κυτταρική ανοσία, δίνει στα παιδιά το πλεονέκτημα να διατηρούν την άμυνά τους έναντι του κορωνοϊού για διάστημα μακρύτερο των έξι μηνών και γι’ αυτό, άλλωστε, ακόμη δεν έχει «πέσει» στο τραπέζι το ενδεχόμενο της αναμνηστικής δόσης για τα παιδιά κάτω των 18 ετών, παρά μόνο για τα ανοσοκατεσταλμένα παιδιά ηλικίας 12 ετών και άνω, για τα οποία εγκρίθηκε στη χώρα μας η 3η δόση, τρεις μήνες μετά την ολοκλήρωση του βασικού εμβολιαστικού σχήματος. Τα παιδιά εξαρχής ήταν προστατευμένα από την πανδημία του κορωνοϊού. Στην πορεία, κατηγορήθηκαν ότι φέρνουν τον ιό μέσα στο σπίτι και θέτουν σε κίνδυνο τους ευπαθείς παππούδες, γιαγιάδες, ακόμη και τους γονείς, με κάθε έρευνα που ολοκληρωνόταν να ενδυναμώνει τη θεωρία ότι ο οργανισμός τους έχει ισχυρούς προστατευτικούς μηχανισμούς και πως η λοίμωξη παραμένει στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα των παιδιών, δηλαδή εκδηλώνεται με πονόλαιμο, βήχα, ρινική συμφόρηση, καταρροή και δεν κατεβαίνει προς τα κάτω, στον πνεύμονα, να προκαλέσει γενικευμένες βλάβες. Επιπλέον, εκτός από γερό ανοσοποιητικό σύστημα, τα παιδιά διαθέτουν ευελιξία, προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα μεγαλύτερη από αυτή που έχει ο κορωνοϊός. Γι’ αυτό, λοιπόν, τα παιδιά διατηρούν ζωντανή την ελπίδα πως «αυτό είναι το τελευταίο κύμα και πως ο ιός σύντομα θα γίνει ενδημικός», όπως υποστηρίζει και ο κορυφαίος ανοσολόγος αυτού του κόσμου, ο Δρ. Αντονι Φάουτσι. Αλεξία Σβώλου

| περί υγείας | 3

COVID_DHMOPOYOS_L 1/20/22 3:17 PM Page 4

Η πορεία της πανδημίας και ο ρόλος των νέων μεταλλάξεων του SARS-CoV-2 Η μελλοντική πορεία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο ανοσίας που αναπτύσσεται μέσω μόλυνσης ή εμβολιασμού και από το πώς θα εξελιχθεί ο ιός.

να οδηγήσουν στην εμφάνιση ενός νέου επικραια πολλούς επιστήμονες ανά τον κόσμο, τούντος στελέχους. Η πιθανότητα εμφάνισης είναι βέβαιο ότι ο SARS-CoV-2 θα καταλήξει νέων μεταλλάξεων είναι αυξημένη με την παρανα γίνει «ενδημικός» - γεγονός που σημαίνει τεταμένη ιαιμία, δηλαδή την κυκλοότι θα συνεχίσει να κυκλοφορεί τα φορία του ιού στον ανθρώπινο οργαεπόμενα χρόνια σε διαφορετικές νισμό, η οποία παρατηρείται κυρίως περιοχές της υφηλίου. Η αδυναμία σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς με εξάλειψης του κορωνοϊού δεν σηεξασθενημένο ανοσοποιητικό. Η συμαίνει ότι ο αριθμός των θανάτων, στηματική παρακολούθηση των κυτων νοσούντων, ή τα μέτρα κοινωκλοφορούντων στελεχών του SARSνικής αποστασιοποίησης θα συνεCoV-2 είναι ιδιαίτερα σημαντική, προχίσουν να υφίστανται στην κλίμακα κειμένου να υπάρχει στενή επιδημιοπου παρατηρείται σήμερα. Η μελλογική επιτήρηση. Η γονιδιωματική λοντική πορεία θα εξαρτηθεί σε μεανάλυση των νέων μεταλλάξεων μπορεί γάλο βαθμό από τον βαθμό ανοσίας να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες που αναπτύσσεται μέσω μόλυνσης σχετικά με τη δυναμική εξέλιξης της ή εμβολιασμού και από το πώς θα Γράφει ο Θάνος Δημόπουλος πανδημίας και τον αναμενόμενο αντίεξελιχθεί ο ιός. Η εξασθένηση της ανοσίας, σε συνδυασμό με την ανά- Καθηγητής Θεραπευτικής- κτυπο στα συστήματα υγείας των χωδυση νέων στελεχών του ιού, απο- Αιματολογίας-Ογκολογίας ρών παγκοσμίως. Αυτή τη στιγμή, στις Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, μεταλλάξεις ανησυχίας, σύμφωνα με τελούν βασικούς παράγοντες που Πρύτανης ΕΚΠΑ τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πεθα καταστήσουν τον ιό ενδημικό. ριλαμβάνονται τα στελέχη Ομικρον, Στις περιοχές που θα επιτευχθεί ανοΔέλτα, Γάμμα και Βήτα του SARS-CoV-2. σία αγέλης, θα υπάρχει κίνδυνος επιδημικών εκρήξεων, αλλά θα περιορίζονται γρήγορα λόγω Είναι πολύ πιθανό ότι τελικά ο SARS-CoV-2 θα του υψηλού βαθμού συλλογικής ανοσίας. Είναι εξελιχθεί όπως η γρίπη. Η γρίπη μεταλλάσσεται πιθανό ότι ο ιός θα συνεχίσει να μεταδίδεται, με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με τον SARS-CoVαλλά εφόσον έχει αναπτυχθεί κάποια ανοσία 2, επιτρέποντας στον ιό της γρίπης να διαφεύγει μέσω φυσικής μόλυνσης ή εμβολιασμού, δεν θα από το ανοσιακό σύστημα. Αυτός είναι και ο υπάρχει κίνδυνος σοβαρής νόσου. Ο ιός θα θυμίζει λόγος που τα εμβόλια γρίπης πρέπει να επικαιό,τι συμβαίνει τώρα με τα παιδιά, στα οποία συροποιούνται κάθε χρόνο. Παρόμοια, και ο κονήθως προκαλεί ήπια ή ασυμπτωματική λοίμωξη. ρωνοϊός SARS-CoV-2 μπορεί να διαφεύγει της Οι νέες μεταλλάξεις στο γονιδίωμα του SARSανοσίας που αναπτύσσεται από τη φυσική μόCoV-2 είναι αναμενόμενες και αποτελούν μέρος του κύκλου ζωής του ιού, όπως συμβαίνει και με όλους τους ιούς. Η συσσώρευση μεταλλάξεων που προσδίδουν στον ιό χαρακτηριστικά που του προσφέρουν πλεονέκτημα επιβίωσης, όπως το αυξημένο δυναμικό μετάδοσης, μπορεί

4 | περί υγείας |

λυνση και πιθανόν και τα εμβόλια, οπότε τελικά να υπάρχει η ανάγκη ετήσιου εμβολιασμού. Η χρονική διάρκεια της προστατευτικής ανοσίας μετά την τρίτη αναμνηστική δόση, θα καθορίσει το ακριβές χρονοδιάγραμμα για τις επόμενες αναμνηστικές δόσεις. Ουσιαστικά, το τέλος της πανδημίας θα σηματοδοτηθεί από την επίτευξη ενός ισχυρού τείχους συλλογικής ανοσίας. Αυτό, βέβαια, απαιτεί τουλάχιστον το 80% του πληθυσμού να έχει αναπτύξει ανοσία, είτε μετά από εμβολιασμό είτε κατόπιν φυσικής λοίμωξης COVID-19. Ο διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ, Δρ Αντονι Φάουτσι, πιστεύει ότι, ο νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2, θα γίνει ενδημικός όταν το επίπεδο των μολύνσεων είναι τόσο χαμηλό, ώστε να μην έχει πλέον αντίκτυπο στις καθημερινές δραστηριότητες και στην κοινωνικο-οικονομική ζωή των ανθρώπων. Μπορούμε λοιπόν να επιστρέφουμε σταδιακά στην κανονικότητα όσο παράλληλα αυξάνεται ο αριθμός των εμβολιασμένων, καθώς και των εμβολιασμένων που λαμβάνουν αναμνηστικές δόσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ πιθανό ότι, εντός του 2022, θα έχουμε επιτύχει ως κοινωνία ένα ικανό ποσοστό ανοσίας. Αξίζει, ωστόσο, να σημειώσουμε ότι η παγκόσμια ανισότητα στον εμβολιασμό είναι το μεγαλύτερο στοιχείο που εμποδίζει τον τερματισμό της πανδημίας και την ανάκαμψη από τον COVID19 διεθνώς, όπως τονίζει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Και αυτό γιατί, νέα στελέχη του SARS-CoV-2 μπορεί να εμφανιστούν σε χώρες με περιορισμένη πρόσβαση σε εμβόλια και χαμηλό ποσοστό ανοσίας στον πληθυσμό και να εξαπλωθούν στον υπόλοιπο κόσμο. Επομένως, η συλλογική ανοσία για το τέλος της πανδημίας αποτελεί μια παγκόσμια πρόκληση, πέρα από τα φυσικά σύνορα των κρατών.u

ANTAPODOTIKO_MEGA_KTX 1/20/22 3:18 PM Page 5

Αντιβακτηριδιακά μαντήλια

Wet Hankies Antibacterial Extra Safe XL Wet Hankies Antibacterial Extra Safe XL, η... μεγαλύτερη αντιβακτηριδιακή προστασία!

αθημερινά, εσείς και τα παιδιά σας κινείστε σε χώρους όπου παραμονεύουν ιοί και βακτήρια… ειδικά τους χειμερινούς μήνες! Γι’ αυτό, όταν οι απαιτήσεις μεγαλώνουν, χρειάζεστε τη… μεγαλύτερη αντιβακτηριδιακή προστασία! Τα υγρά μαντήλια Wet Hankies Antibacterial Extra Safe XL σας προσφέρουν την πιο extra προστασία, χάρη στη διπλή καινοτομία τους:

1. Extra Safe προστασία Με καινοτόμο σύνθεση ενισχυμένης δράσης, που περιέχει ισχυρό ποσοστό αιθυλικής αλκοόλης και επιπλέον αντιβακτηριδιακό παράγοντα, εξασφαλίζουν επιστημονικά ελεγμένη δράση και κατά του κορωνοϊού SARS-CoV2 (βάσει ΕΝ14476), ενώ δρουν ενάντια σε βακτήρια και ιούς (Η1Ν1, Η3Ν2). Έτσι, προσφέρουν αποδεδειγμένα ενισχυμένη αντιβακτηριδιακή προστασία, σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα (ΕΝ1276, ΕΝ1500, ΕΝ1650, ΕΝ14476).

2. Extra Large μέγεθος Επιπλέον, είναι τα μόνα που διαθέτουν 35% μεγαλύτερη επιφάνεια, σε σχέση με όλα τα άλλα αντιβακτηριδιακά μαντήλια, για μεγαλύτερη κάλυψη και μοναδικά σίγουρη προστασία! Wet Hankies Antibacterial Extra Safe XL. Η… μεγαλύτερη αντιβακτηριδιακή προστασία! u

EMBOLIO PAIDIA COVID19_LAPEA_L 1/20/22 3:19 PM Page 6

Απαραίτητος ο εμβολιασμός για την ασφάλεια των παιδιών Η επιστροφή των μαθητών στα σχολεία μετά τις γιορτές, στην κορύφωση πλέον της πανδημίας, αυξάνει την ανησυχία των γονιών για τη διασφάλιση της υγείας των παιδιών και επιτείνει την ανάγκη εμβολιασμού των παιδιών σχολικής ηλικίας έναντι της COVID-19.

Πρόσφατα, στις 25 Νοεμβρίου 2020, ο Ευρωπαϊκός πό πιο πρόσφατες μελέτες προκύπτει Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) τοποθετήθηκε ότι, τα παιδιά ηλικίας 5-11 ετών νοσούν, υπέρ του εμβολιασμού των παιδιών ηλικίας 5-11 αλλά και νοσηλεύονται με προοδευτικά ετών έναντι της COVID-19, βάσει κλινικής μελέτης αυξανόμενο ρυθμό τους τελευταίους μήνες σε χώρες της Ευρώπης παράλληλα με τον γενικό στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 2200 πληθυσμό. Η αύξηση των κρουσμάπαιδιά αντίστοιχης ηλικίας και εξετάτων και η νόσηση περισσότερων σθηκε η ασφάλεια και η αποτελεσμαπαιδιών συσχετίσθηκε με τη μεγάλη τικότητα του εμβολίου. μεταδοτικότητα των μεταλλάξεων Τα παιδιά ηλικίας 5-11 ετών με υποτου κορωνοϊού «Δέλτα» και «Ομικείμενα νοσήματα, τα οποία διατρέχουν κρον», αλλά και με την έλλειψη εμμεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης από κορωνοϊό, θα πρέπει να εμβολιάβολιαστικής κάλυψης στις μικρές ζονται με προτεραιότητα, όπως άλλωηλικιακές ομάδες. στε συμβαίνει και στις μεγαλύτερες Στις περισσότερες περιπτώσεις παιηλικιακές ομάδες. Ωστόσο, επειδή και διών, η νόσηση με COVID-19 διατα υγιή παιδιά έχουν κίνδυνο επιπλεγδράμει σχετικά ήπια με καλή κλινική έκβαση και σπάνια προκαλούνται μένης λοίμωξης και δυσμενούς εξέλιξης Γράφει η σοβαρές επιπλοκές, οι οποίες τελικά έπειτα από πιθανή νόσηση, κρίνεται Βασιλική Χρ. Λαπέα οδηγούν σε νοσηλεία ή ακόμα και όλο και πιο αναγκαία η προστασία και MD, Παιδίατρος, ανάγκη υποστήριξης σε Μονάδα η ανοσοποίηση των παιδιών 5-11 ετών Στρατιωτικός Ιατρός, Εντατικής Νοσηλείας (ΜΕΘ). Η παέναντι της COVID-19. Επιμελήτρια Παιδιατρικού ρουσία, όμως, υποκείμενων προΗ Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών Τμήματος βλημάτων σε παιδιά από 5 έως 11 γνωμοδότησε θετικά και ομόΝαυτικού Νοσοκομείου ετών, αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκής φωνα για τον εμβολιασμό των Αθηνών παιδιών ηλικίας 5-11 ετών και ειδικότερα, σύμφωνα με επιστηκαι, από τις 15 Δεκεμβρίου 2021, μονικά δεδομένα, κατά 12 φορές την πιθανότητα εμβολιάζονται στη χώρα μας παινοσηλείας και 19 φορές την εισαγωγή σε ΜΕΘ. διά αυτής της ηλικιακής ομάδας Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι, η νόσηση ακόμη με το εμβόλιο Comirnaty, τεκαι υγιών παιδιών, χωρίς παράγοντες κινδύνου της COVID-19, έχει συσχετισθεί με πολυσυστηχνολογίας mRNA, των εταιματικό φλεγμονώδες σύνδρομο (ΜΙS-C) που είναι ρειών Pﬁzer/BioNtech. Το εμιδιαίτερα επικίνδυνη κλινική κατάσταση, όπως βόλιο αυτό περιέχει το 1/3 επίσης με σοβαρές επιπλοκές που ακολουθούν της αντίστοιχης δόσης του τη νόσο (long COVID). αντιγόνου των ενηλίκων και παιδιών ηλικίας άνω των 12 Εκτός, όμως, από τις άμεσες επιπτώσεις στην ετών και το σχήμα εμβολιαυγεία των παιδιών λόγω της COVID-19 νόσου, η σμού περιλαμβάνει δύο δόπανδημία έχει επηρεάσει σημαντικά την ψυχική σεις με μεσοδιάστημα 21 υγεία και ευεξία των παιδιών ηλικίας 5-11 ετών. ημερών ή μίας δόσης κάθε Η έλλειψη σταθερού προγράμματος και η ανάγκη 3 μήνες, έπειτα από προσυνεχούς προσαρμογής των κοινωνικών και εκηγηθείσα νόσηση από παιδευτικών δραστηριοτήτων των παιδιών στις COVID-19. συνθήκες της εποχής, προκαλούν στρες και αβεΤο προφίλ ασφάλειας και η βαιότητα ακόμη και στα μικρά παιδιά. αποτελεσματικότητα της χορήΟ εμβολιασμός των παιδιών ηλικίας 5-11 ετών γησης του εμβολίου σε παιδιά θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση της μετάδοσης του SARS-CoV-2 στο σύνολο του πληθυηλικίας 5-11 ετών, εκτιμώνται σμού. Βέβαια, τη δεδομένη χρονική στιγμή, η ανάλογα με τις προηγούδιάρκεια και ο βαθμός της προστασίας είναι αδύμενες κλινικές δονατο να προβλεφθούν. Μελέτες υποστηρίζουν κιμές σε άτομα ακόμη και πιθανή μείωση κατά 11% (8-15%) του μεγαλύτερης δείκτη μεταδοτικότητας του κορωνοϊού (Rt) σε ηλικίας. Ανακάθε μέση ευρωπαϊκή χώρα, με την εφαρμογή φέρονται κυτου εμβολιασμού των παιδιών 5-11 ετών. Ωστόσο, ρίως ήπιες έως μέτριες πάντα κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για εμβολιαανεπιθύμησμό των ενηλίκων, καθώς μόνο σε συνδυασμό τες ενέργειμε υψηλή εμβολιαστική κάλυψη μεγαλύτερου ες και πιο ηλικιακά πληθυσμού, θα εξασφαλίσουμε καλύτερο συχνά πυαποτέλεσμα.

6 | περί υγείας |

ρετός, πόνος και οίδημα στο σημείο της ένεσης, κόπωση, κεφαλαλγία, ρίγος και μυαλγίες. Πιθανή συσχέτιση του εμβολίου στα παιδιά με εκδήλωση μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας χρειάζεται επιπλέον χρόνο παρακολούθησης και αξιολόγησης, με τα πρώτα επιστημονικά στοιχεία να δείχνουν σπάνια εμφάνιση αυτών ως ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου με άριστη κλινική πορεία των παιδιών. Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, ότι μη εμβολιασμένα παιδιά κάτω των 16 ετών εμφανίζουν μυοκαρδίτιδα ως επιπλοκή έπειτα από νόσηση με COVID-19 έως 37 φορές συχνότερα σε σχέση με παιδιά που έχουν εμβολιαστεί σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ. Συνεπώς, έπειτα από τη χορήγηση εκατομμυρίων δόσεων παγκοσμίως, τα δεδομένα ασφάλειας του εμβολίου έναντι της COVID-19 σε παιδιά ηλικίας 5-11 ετών είναι αρκετά ενθαρρυντικά. Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου στα παιδιά, επιβεβαιώνεται συνεχώς από μελέτες, τόσο λόγω της πρόληψης της σοβαρής νόσησης από COVID-19 , καθώς και της ανάγκης για νοσηλεία των παιδιών, όσο και λόγω της συμβολής του στη μείωση διασποράς του κορωνοϊού στην κοινότητα. Η διασφάλιση της υγείας των παιδιών, άλλωστε, είναι πάντα προτεραιότητα και όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται προς όφελος των παιδιών, σε συνδυασμό με τη σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση των γονιών από τους ειδικούς. u

OMICRON KIDS_MOSIALOS_R 1/20/22 3:19 PM Page 7

Ηλίας Μόσιαλος Ο αντίκτυπος της Ομικρον στα παιδιά Συγκριτικά με τις προηγούμενες παραλλαγές του κορωνοϊού, η νέα μετάλλαξη Ομικρον φαίνεται ότι προκαλεί ηπιότερη ασθένεια στα παιδιά που θα κολλήσουν, αναφέρει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας του Κολλεγίου Imperial και της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου, Ηλίας Μόσιαλος.

στοιχεία από τις εισαγωγές, τα περισσότερα παιδιά ιδικότερα, ο καθηγητής καθησυχάζει τους που εισάγονται στο νοσοκομείο δεν νοσούν τόσο γονείς εν όψει της νέας παραλλαγής του σοβαρά όσο αυτά που εισήχθησαν κατά τα προκορωνοϊού, αναφέροντας τα εξής: ηγούμενα κύματα. Πολλοί γονείς ανησυχούν για τα παιδιά με την Τι γνωρίζουμε, όμως, για τον αριθμό των εισαεπέλαση της παραλλαγής Ομικρον, είτε γιατί δεν γωγών, καθώς και για την ένταση και τη διάρκεια έχουν εμβολιαστεί καθώς είναι μικρά (κάτω των της νοσηλείας των παιδιών που κόλλησαν το στέ5), είτε γιατί οι γονείς διαβάζουν ότι, ακόμη και λεχος Ομικρον; αρκετοί εμβολιασμένοι, μπορεί να νοΜια ανάλυση από περίπου 140 νοσήσουν αν κολλήσουν την Ομικρον. σοκομεία σε όλο το Ηνωμένο ΒασίΚαταρχάς, να διευκρινίσουμε πως, το λειο, δείχνει ότι, από όσους νοσηνα κολλήσεις την Ομικρον ως εμβολιαλεύτηκαν με Ομικρον και ήταν ηλικίας σμένος, δεν σημαίνει απαραίτητα πως κάτω των 17 ετών, περίπου το 42% αυτό θα εξελιχθεί σε σοβαρή νόσηση. ήταν ηλικίας κάτω του 1 έτους, σε Αυτό δείχνουν τα επιδημιολογικά στοισύγκριση με το 30% κατά τα προχεία από τις χώρες που κυκλοφόρησε ηγούμενα κύματα (στοιχεία από Isνωρίτερα ευρέως η παραλλαγή Ομιaric/Co-CIN study/SΑGE ). κρον. Η πλειονότητα αυτών που θα νοΤο 42% αναφέρεται σε εισαγωγές σήσουν, θα έχουν ήπια συμπτώματα, από μέσα Δεκέμβρη μέχρι και μέσα ενώ ένα σημαντικό ποσοστό (30% με Ιανουαρίου. Οπως και στη Ν. Αφρική, βάση μελέτες στη Ν. Αφρική), θα είναι Toυ έτσι και στο Ηνωμένο Βασίλειο παασυμπτωματικοί. Ηλία Μόσιαλου ρατήρησαν πως, τα παιδιά που νοΑς δούμε, όμως, τα στοιχεία όσον αφορά Καθηγητή London School σηλευτήκαν, χρειάστηκαν οξυγόνο τον αντίκτυπο της Ομικρον στα παιδιά. of Economics λιγότερο συχνά σε σύγκριση με τα Ισως έχετε δει πως, αρκετές χώρες αναπαιδιά που είχαν κολλήσει την παφέρουν υψηλότερα ποσοστά παιδιών ραλλαγή Δέλτα. που νοσηλεύονται καθώς η Ομικρον εξαπλώνεται, Ομως, από τα στοιχεία προερχόμενα από την Αγσε σύγκριση με την παραλλαγή Δέλτα. Τα στοιχεία γλία, επίσης μαθαίνουμε πως, στην ηλικιακή ομάδείχνουν πως μπορεί επίσης να εισαχθούν στο δα 2-17, νοσηλεύτηκαν στην εντατική 20 παιδιά νοσοκομείο και τα μωρά. που όλα ήταν ανεμβολίαστα. Η ανάλυση, όμως, των βρετανικών δεδομένων, Οι παιδιατρικές εισαγωγές στην Αγγλία είχαν μικαι σε σύγκριση με προηγούμενες παραλλαγές, κρότερη διάρκεια νοσηλείας (λιγότερο από δύο δείχνει πως η Ομικρον προκαλεί λιγότερο σοβαρή ημέρες κατά μέσο όρο) σε σύγκριση, για παράασθένεια στα παιδιά που θα κολλήσουν. δειγμα, με το πρώτο κύμα που τα παιδιά νοσηΑυτό υποστηρίζεται περαιτέρω από μια καινούργια λεύονταν για περίπου μία εβδομάδα. νοτιοαφρικανική ανάλυση των νοσηλειών των Επίσης, στοιχεία του NHS England, που ανέλυσαν παιδιών. περίπου 50 περιπτώσεις βρεφών που εισήχθησαν Ισως είναι καλό να εξηγήσουμε τη διαφορά στην με κορωνοϊό, δείχνουν πως λίγες φορές χρειάστηκε κλίμακα των εισαγωγών. Δηλαδή, καθώς έχουμε οξυγόνο. Για παράδειγμα, μόνο το 11% των πολύ υψηλό αριθμό μολύνσεων λόγω της πολύ παιδιών κάτω του 1 έτους χρειάστηκαν οξυγόνο, υψηλής μεταδοτικότητας της Ομικρον, είναι λογικό τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στα προνα έχουμε και υψηλότερο αριθμό εισαγωγών. Η ηγούμενα κύματα αύξηση, δηλαδή, στις εισαγωγές, περιγράφει απλά ήταν γύρω στο 20%. την τρέχουσα επιβάρυνση στα νοσοκομεία, και Στην πραγματικόόχι απαραίτητα τη νοσηλεία παιδιών λόγω σοτητα, πάνω από τα βαρής συμπτωματολογίας. μισά βρέφη έμειναν Να θυμίσω, επίσης, πως και στην Αγγλία και στη στο νοσοκομείο Ν. Αφρική, τα παιδιά κάτω των 12 ετών δεν εμπροκειμένου να παβολιάζονται. Ταυτόχρονα, να μην ξεχνάμε πως ρακολουθήσουν τα πολύ μικρά παιδιά έχουν εκτεθεί σε πολύ μιτην πορεία τους και κρότερο αριθμό λοιμώξεων. Αρα, δεν έχουν ούτε δεν χρειάστηκαν υψηλά ποσοστά διασταυρούμενης ανοσοπροκαθόλου θεραπεία. στασίας, έχοντας νοσήσει σε προηγούμενες λοιΝα αναφέρω, όμως, μώξεις με άλλες παραλλαγές του κορωνοϊού. εδώ, πως οι οδηγίες για Δεν έχει επιβεβαιωθεί, επίσης, πως η παραλλαγή την εισαγωγή κάποιου στο νοσοκομείου είναι Ομικρον ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρότερα διαφορετικές ανά ηλικία και διαφέρουν για τα συμπτώματα στα παιδιά, σε σύγκριση με τις προβρέφη με πυρετό. Συνεπώς, να μην ξεχνάμε πως, ηγούμενες παραλλαγές. Ωστόσο, κοιτώντας τα

όταν μιλάμε για αυξημένες εισαγωγές, πρέπει να συγκρίνουμε και τη συμπτωματολογία και τη διάρκεια νοσηλείας, αλλά και το εάν χρειάστηκαν θεραπεία. Προς το παρόν, τα στοιχεία από την Αγγλία για τα πολύ μικρά παιδιά, δείχνουν μια ήπια συμπτωματολογία, με κάποιο ίσως πυρετό και βήχα. Για παράδειγμα, ας μιλήσουμε για τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV), έναν πολύ κοινό ιό, που προσβάλλει πολλά παιδιά βρεφικής και παιδικής ηλικίας. Ο συγκεκριμένος ιός μπορεί να προκαλέσει υψηλότερα ποσοστά εισαγωγών στα παιδιά κάτω των 5 ετών, εάν τα συγκρίνουμε με τα ποσοστά εισαγωγών που προκαλεί επί του παρόντος η Ομικρον στην Αγγλία στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Η εικόνα που έχουμε για τις ήπιες λοιμώξεις στα παιδιά είναι διαφορετική στην πολιτεία της Νέας Υόρκης. Εκεί, έχει καταγραφεί ένας σχετικά υψηλότερος αριθμός εισαγωγών παιδιών και ειδικότερα σε αυτά κάτω των 4 ετών, σε σύγκριση με τα προηγούμενα κύματα. Η προκαταρκτική υγειονομική έκθεση αναφέρει ότι «η πιθανώς αυξημένη σοβαρότητα της παραλλαγής Ομικρον μπορεί, επίσης, να παίζει ρόλο στην αύξηση των ποσοστών νοσηλειών στα παιδιά ≤11 ετών, σε σχέση με τους ενήλικες και τα παιδιά 12-17 ετών». Ωστόσο, μέχρι στιγμής αυτή η ανάλυση βασίζεται μόνο στις συνολικές εισαγωγές, όχι στο πόσα παιδιά χρειάστηκαν θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως, για παράδειγμα, αναπνευστική υποστήριξη. Θα κλείσω με κάποια στοιχεία από μια πρόσφατη μετα-ανάλυση με αντικείμενο το μακροχρόνιο σύνδρομο COVID. Φαίνεται πως, τα παιδιά, εάν νοσήσουν, έχουν μακροχρόνια μικρότερες επιπτώσεις όσον αφορά την κόπωση σε σύγκριση με τους ενήλικες. Επιπλέον, φαίνεται πως δεν υπήρξε σημαντική επίπτωση της λοιμωξης σε γνωστικό επίπεδο στα παιδιά που νόσησαν (ενώ υπήρξε στους ενήλικες).u

| περί υγείας | 7

EMBOLIASMOS_x2 1/20/22 3:19 PM Page 8

Τι αποφασίζουν οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τον εμβολιασμό Επέλαση της Ομικρον και υποχρεωτικός εμβολιασμός στην Αυστρία. Υποχρεωτικότητα, πρόστιμα και εξαιρέσεις στην Ελλάδα. Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

τον υποχρεωτικό εμβολιασμό προχωρά από τον Φεβρουάριο η Αυστρία,η χώρα όπου το 73,5% είναι ήδη εμβολιασμένο,ποσοστό ελαφρώς πάνω από το μέσο όρο της Ε.Ε. «Δεν πρόκειται για τη μάχη των εμβολιασμένων εναντίον των ανεμβολίαστων» δήλωσε ο Αυστριακός καγκελάριος Karl Nehammer σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τα πνεύματα, καθώς αρκετοί είναι εκείνοι που επικρίνουν την εν λόγω πρακτική, θέτοντας επί τάπητος το ζήτημα των ατομικών ελευθεριών. Παρουσιάζοντας την τελική έκδοση ενός σχεδίου νόμου για τον εμβολιασμό, ο καγκελάριος Karl Nehammer επεδίωξε να καταστήσει σαφές ότι «ο εμβολιασμός είναι η καλύτερη εγγύηση για να ζήσουμε μαζί σε συνθήκες ελευθερίας». Το σχέδιο - που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο - θα ισχύει για κατοίκους Αυστρίας ηλικίας 18 ετών και άνω, με εξαιρέσεις για τις εγκυμονούσες και τα άτομα που δεν μπο-

ρούν να εμβολιαστούν για ιατρικούς λόγους. Ενα προηγούμενο προσχέδιο προέβλεπε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό από την ηλικία των 14 ετών. Ο νόμος τίθεται σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου, αλλά οι αστυνομικοί έλεγχοι δεν θα πραγματοποιούνται εώς τις 15 Μαρτίου. Τα μη εμβολιασμένα άτομα αντιμετωπίζουν ποινή που ανέρχεται σε χρηματικό πρόστιμο από 600 έως και 3.600 ευρώ, ανέφερε η Der Standard. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να δώσει άλλη μια προθεσμία μετά τον Μάρτιο και να στείλει υπομνήματα στους μη εμβολιασμένους, οι οποίοι ενδέχεται στη συνέχεια να έρθουν αντιμέτωποι με έναν ακόμα γύρο προστίμων. Επιφυλακτικοί απέναντι στον εμβολιασμό στέκονται οι υπέρμαχοι του ακροδεξιού κόμματος της Ελευθερίας, του τρίτου κόμματος στη Βουλή της Αυστρίας, ενώ περίπου 27.000 άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν για τα επερχόμενα μέτρα, χαρακτηρίζοντάς τα ως επίθεση στις ατομικές ελευθερίες, ενώ ως επιχειρήματα θέτουν την ηπιότερη νόσηση από τη νέα μετάλλαξη, αλλά και το ότι ο εμβολιασμός δεν εμποδίζει τη μετάδοση του ιού ή την επαναμόλυνση.

Γερμανία Οι Γερμανοί βουλευτές αναμένεται να ψηφίσουν για να καταστεί υποχρεωτικός ο εμβολιασμός. Ο συναρχηγός των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, θα μπορούσε να γίνει αντικαγκελάριος στη νέα κυβέρνηση, ανέφερε στη Deutsche Presse-Agentur ότι: «Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός θα ήταν μια εκτεταμένη καταπάτηση της ελευθερίας του ατόμου. Προστατεύει, όμως, τη ζωή και τελικά την ελευθερία της κοινωνίας», ενώ συμπλήρωσε: «Για να διατηρήσουμε το πάνω χέρι στο μέλλον και να αποτρέψουμε ένα πέμπτο κύμα, πρέπει τώρα να προετοιμαστούμε για τον καθολικό υποχρεωτικό εμβολιασμό». Η Γερμανία αντιμετωπίζει για την ώρα το τέταρτο κύμα του ιού με την ταχεία εξάπλωση της Ομικρον και τα ποσοστά εμβολιασμού της χώρας να είναι σχετικά χαμηλά σε σύγκριση με τους γείτονές της, της Δυτικής Ευρώπης.

Ιταλία Προηγουμένως, στις 5 Ιανουαρίου, η Ιταλία είχε ανακοινώσει ότι τα εμβόλια κατά της COVID-19 θα γίνουν υποχρεωτικά για τα άτομα άνω των 50 ετών, μια απόφαση που πάρθηκε εν μέσω του ρεκόρ αυξήσεων στις λοιμώξεις από τον κορωνοϊό στις αρχές του 2022. Τον περασμένο Απρίλιο, η Ιταλία ήταν από τις πρώτες χώρες που επέβαλαν τον εμβολιασμό για τους επαγγελματίες υγείας, προκειμένου να προστατεύσει τους ασθενείς. Η συγκεκριμένη απόφαση επεκτάθηκε αργότερα στους δασκάλους, τον στρατό, την αστυνομία και τους διασώστες και τέθηκε σε ισχύ στις 15 Δεκεμβρίου του 2021. Στις 5 Ιανουαρίου, το προσωπικό των Πανεπιστημίων προστέθηκε στη λίστα με τα επαγγέλματα στα οποία ο εμβολιασμός είναι υποχρεωτικός.

Γαλλία Από τον Σεπτέμβριο, η Γαλλία ζήτησε από τους επαγγελματίες υγείας και φροντίδας, τους πυροσβέστες και τους εργαζόμενους στις μεταφορές να εμβολιαστούν. Τα άτομα με θέσεις εργασίας που έρχονται σε επαφή με το κοινό, πρέπει να έχουν δελτίο υγείας για να πάνε στη δουλειά τους, το οποίο να αποδεικνύει ότι έχουν εμβολιαστεί ή έχουν αναρρώσει από την COVID-19 ή αποδεικνύουν ότι είχαν αρνητικό αποτέλεσμα εξέτασης. Η πρόσβαση σε μπαρ, εστιατόρια, γυμναστήρια και πολλές εκδηλώσεις απαιτεί επίσης πάσο υγείας.

8 | περί υγείας |

EMBOLIASMOS_x2 1/20/22 3:20 PM Page 9

Ηνωμένο Βασίλειο

Ελλάδα

Τα εμβόλια για την COVID-19 θα είναι υποχρεωτικά για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής περίθαλψης έως την 1η Απριλίου στην Αγγλία, σύμφωνα με τη δήλωση που έκανε ο υπουργός Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, Sajid Javid. Ο Τζαβίντ είπε σε συνέντευξή του στο BBC, ωστόσο, ότι δεν πίστευε πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα «εξέταζε ποτέ» την υποχρεωτικότητα για τον γενικό πληθυσμό, υπογραμμίζοντας ότι η διστακτικότητα απέναντι στον εμβολιασμό ήταν χαμηλή στη χώρα.

Από τις 16 Ιανουαρίου εξέπνευσε η προθεσμία για τους πολίτες άνω των 60 ετών να κλείσουν ραντεβού για τον εμβολιασμό τους, ενώ η κυβέρνηση ξεκαθάρισε πως δεν πρόκειται να δοθεί καμία παράταση στα διοικητικά πρόστιμα που θα επιβληθούν πέραν της διορίας αυτής. Ποιοι πολίτες εξαιρούνται από τον υποχρεωτικό εμβολιασμό: Συγκεκριμένα, υπογραμμίζεται ότι οι όποιες εξαιρέσεις αφορούν κατοίκους εξωτερικού, αυτούς που έχουν απόφαση απαλλαγής από την υποχρεωτικότητα του εµβολιασµού από τις τριµελείς Υγειονομικές Επιτροπές κάθε Περιφέρειας για λόγους υγείας (πχ σοβαρή αλλεργική αντίδραση, διαγνωσµένη αλλεργία, ιστορικό θροµβοπενίας κλπ), όσους έχουν εμβολιαστεί στο εξωτερικό, όσους έχουν κάνει αίτηση εμβολιασμού κατ' οίκον και δεν έχει γίνει ακόμη εμβολιασμός. Ειδικότερα, εξαιρούνται όσοι αντιμετωπίζουν: l Σοβαρή αλλεργική αντίδραση l Διαγνωσµένη αλλεργία l Σύνδροµο θρόµβωσης µε θροµβοπενία l Ιστορικό θροµβοπενίας l Διάγνωση περικαρδίτιδας ή µυοκαρδίτιδας Αρµόδιες για τη λήψη της απόφασης απαλλαγής από την υποχρεωτικότητα του εµβολιασµού είναι οι τριµελείς επιτροπές σε κάθε Υγειονοµική Περιφέρεια, που συνιστώνται µε απόφαση των διοικητών τους, οι οποίες µπορούν να ζητούν και να λαµβάνουν υπόψη τους τη γνώµη αρµόδιου κατά ειδικότητα ιατρού, εφόσον δεν µετέχει ήδη στη συγκρότηση της επιτροπής ιατρός αντίστοιχης ειδικότητας. Οι αιτήσεις εξαίρεσης από την υποχρεωτικότητα του εµβολιασµού διαβιβάζονται αυθηµερόν αποκλειστικά µέσω του θεράποντος ιατρού σε ηλεκτρονική διεύθυνση η οποία ανακοινώνεται στον ιστότοπο κάθε Υγειονοµικής Περιφέρειας. Η αίτηση περιλαµβάνει πλήρη στοιχεία του αιτούντος καθώς και του θεράποντος ιατρού: l Ονοµα και επώνυµο l Αριθµό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (Α.Μ.Κ.Α.) l Διεύθυνση ηλεκτρονικής επικοινωνίας για την αποστολή της απόφασης της αρµόδιας υγειονοµικής επιτροπής l Ηµεροµηνία της αίτησης απαλλαγής l Ο λόγος εξαίρεσης l Επισυνάπτονται η ιατρική βεβαίωση απόδειξης του λόγου εξαίρεσης που περιέχει όλα τα αναγκαία στοιχεία, καθώς και κάθε άλλο κρίσιµο αποδεικτικό στοιχείο.

Σουηδία Εκπρόσωπος του σουηδού υπουργού Υγείας ανέφερε στο Euronews ότι η κυβέρνηση δεν σχεδιάζει να επιβάλει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό. «Η διατήρηση των εμβολιασμών εθελοντικά, η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και η παροχή βοήθειας στους πολίτες ώστε να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, έχει αποδειχθεί επιτυχής στην επίτευξη υψηλών ποσοστών εμβολιασμού στη Σουηδία», είπε ο εκπρόσωπος. Από την 1η Δεκεμβρίου, η Σουηδία επέβαλε κάρτα COVID-19 για είσοδο σε δημόσιες εκδηλώσεις εσωτερικού χώρου με περισσότερα από 100 άτομα. Το πάσο βεβαιώνει ότι ο κάτοχος έχει εμβολιαστεί πλήρως, έχει βγει αρνητικός στον ιό ή έχει αναρρώσει από τη νόσο.

Ουγγαρία Απαιτείται εμβολιασμός στην Ουγγαρία για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, τους δασκάλους των κρατικών σχολείων και τους ανθρώπους που εργάζονται σε κρατικά ιδρύματα. Οι ιδιωτικές εταιρείες, μάλιστα, επιτρέπεται να αποφασίζουν εάν οι εργαζόμενοι πρέπει να εμβολιαστούν ή όχι. Ούγγροι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν, προέτρεψαν τους πολίτες να εμβολιαστούν όσο το δυνατόν συντομότερα.

Δανία Η Δανία έχει εκδώσει πάσο υγείας για τον κορωνοϊό, το οποίο προβλέπει εμβολιασμό, ανάρρωση από τον ιό ή αρνητικό τεστ για την πρόσβαση σε μεγάλο μέρος της δημόσιας ζωής, συμπεριλαμβανομένων εστιατορίων, κινηματογράφων και κομμωτηρίων.

Ελβετία Η κυβέρνηση της Ελβετίας δηλώνει ότι «νομικά αποκλείεται η γενική υποχρέωση εμβολιασμού του πληθυσμού». «Οι διαφανείς και κατανοητές πληροφορίες θα πρέπει να επιτρέπουν σε κάθε άτομο να πάρει την απόφασή του ελεύθερα», αναφέρει το γραφείο δημόσιας υγείας. Ωστόσο, η κυβέρνηση ή τα τοπικά καντόνια μπορούν να επιβάλουν εμβολιασμό σε «ευάλωτες ομάδες ανθρώπων και για ορισμένα άτομα, υπό πολύ αυστηρούς όρους». Αλλωστε, κανείς δεν μπορεί να «αναγκαστεί» να εμβολιαστεί. Οι Ελβετοί ψήφισαν πρόσφατα σε δημοψήφισμα υπέρ των μέτρων για την COVID-19, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης της χρήσης δελτίων υγείας για πρόσβαση στη δημόσια ζωή.

Ζήτημα υποχρεωτικότητας εμβολιασμού Ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, διεμήνυσε πως δεν εξετάζεται η επέκταση της υποχρεωτικότητας για άλλες ηλικιακές ομάδες, ενώ έκανε λόγο και για άρση ή χαλάρωση των μέτρων εάν συνεχιστεί η αποκλιμάκωση των κρουσμάτων. Εκτίμησε πως, μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου έως τις αρχές Φεβρουαρίου, θα έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος της μετάλλαξης Ομικρον, ενώ στην κοινότητα τα κρούσματα της μετάλλαξης αυτής ανέρχονται σε 90% , αν και, όπως ανέφερε, στις νοσηλείες είναι μισό-μισό με τη μετάλλαξη Δέλτα. Οσον αφορά τον υποχρεωτικό εμβολιασμό για τους

άνω των 60 ετώ, που ξεκινά από τις 17 Ιανουαρίου, δήλωσε στα ΜΜΕ πως τα πρόστιμα θα εφαρμοστούν κανονικά. Υπογράμμισε πως «σε περίπτωση μη εμβολιασμού με την πρώτη και δεύτερη δόση, θα έχουν διοικητικό πρόστιμο 100 ευρώ τον μήνα που θα επιβληθεί από την ΑΑΔΕ, αλλά θα κατευθυνθεί εξολοκλήρου για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού στο υπουργείο Υγείας». Διευκρίνισε δε πως, εάν έχει κάνει κάποιος την πρώτη δόση έως τις 16 Ιανουαρίου και έχει κλείσει ραντεβού για τις επόμενες ημέρες, δεν θα έχει πρόστιμο. Εξαιρούνται, όπως είπε ο υπουργός Υγείας, Θ. Πλεύρης: «Οι συμπολίτες μας που έχουν αιτηθεί κατ’ οίκον εμβολιασμό και, λόγω του φόρτου των κινητών μονάδων υγείας, δεν κατέστη δυνατό να εμβολιαστούν, καθώς και όσοι βρίσκονται στο εξωτερικό και υπάρχει πλέον ανοιχτή πλατφόρμα για να δηλώσουν ότι βρίσκονται εκτός Ελλάδας ή έχουν εμβολιαστεί στο εξωτερικό». Επίσης, πρόστιμα δεν θα επιβληθούν σε όσους έχουν κάνει αίτηση εξαίρεσης και οι επιτροπές κρίνουν πως δεν μπορούν να εμβολιαστούν». u

| περί υγείας | 9

COVID METALLAKSH OMICRON_ASHMAKOPOYLOS_x2 1/20/22 3:20 PM Page 10

Ο ρόλος της μετάλλαξης «Ο» στην εξέλιξη της πανδημίας Το κλείσιμο του 2021 μάς επεφύλασσε μια νέα μετάλλαξη, την «Ο», η οποία φαίνεται ότι αλλάζει τελείως το σκηνικό της πανδημίας, δημιουργώντας παράλληλα την ελπίδα και την προσδοκία ότι, αυτή η «μετάλλαξη ανησυχίας», μπορεί να είναι η τελευταία και η πιο σημαντική, μιας και μπορεί να οδηγήσει στην απαλλαγή της ανθρωπότητας από τη σύγχρονη μάστιγα. Τι γνωρίζουμε, όμως, για την «Ο» και ποια είναι τα στοιχεία που μας κάνουν να αισιοδοξούμε για την ευοίωνη εξέλιξη;

ληση του ιού στους κυτταρικούς υποι μέχρι τώρα έρευνες δοχείς ACE2 και την είσοδό του στα δείχνουν ότι, η μετάλανθρώπινα κύτταρα για πολλαπλαλαξη «Ο» του SARSσιασμό. Παράλληλα, οι αλλαγές αυτές CoV-2, έχει συνολικά πάνω από βοηθούν στο «καμουφλάρισμα» του 50 δομικές αλλαγές στο γονιιού, καθιστώντας τον δύσκολα αναδίωμα του ιού, όπου ο αριθμός, γνωρίσιμο από τα εξουδετερωτικά το είδος και οι θέσεις τους αλαντισώματα που αναπτύσσει ο ορλάζουν τη συμπεριφορά του. Οι γανισμός μας έπειτα από εμβολιασμό 36 από αυτές αφορούν την πρωή ύστερα από νόσηση. Ακόμα, οι αλτεΐνη S της ακίδας (η μετάλλαξη λαγές αυτές καθιστούν πρακτικά ανα«Αλφα» είχε 10 μόνο αλλαγές, η Γράφει o ποτελεσματικά τα μονοκλωνικά αν«Γάμμα» 12 και η «Δέλτα» 9), που είναι ο στόχος των εμβολίων Δημήτριος Ασημακόπουλος τισώματα και τον υπεράνοσο ορό Ομότιμος Καθηγητής αναρρωνυόντων ασθενών, που χρηκαι των εξουδετερωτικών αντιΩτορινολαρυγγολογίας σιμοποιούμε για την αντιμετώπιση σωμάτων. Οι πολλαπλές αλλαγές Πανεπιστημίου Ιωαννίνων βαρέως πασχόντων ασθενών. Επί του της «Ο» έχουν τροποποιήσει τεπαρόντος, μόνο το μονοκλωνικό αντίσωμα Sotroλείως το προφίλ του ιού και, στην ουσία, έχουμε vimab φαίνεται να παραμένει αποτελεσματικό έναν τελείως καινούργιο ιό. Ειδικότερα, οι αλλαγές κατά της μετάλλαξης «Ο». της ακίδας καθιστούν ευκολότερη την προσκόλ-

10 | περί υγείας |

Η μετάλλαξη «Ο» χαρακτηρίζεται από πολύ μεγαλύτερη μεταδοτικότητα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη μετάλλαξη που προηγήθηκε, μιας και παρουσιάζει διπλασιασμό των κρουσμάτων κάθε 2-3 ημέρες (περιοδικό «Lancet R M»). Αυτό σημαίνει ότι, σε λίγο χρονικό διάστημα, θα προσβληθεί πολύ μεγάλος αριθμός ατόμων. Μελέτη από το Χονγκ Κονγκ δείχνει ότι, ο ιός με τη μετάλλαξη «Ο», πολλαπλασιάζεται 70 φορές ταχύτερα από τη μετάλλαξη «Δέλτα», ενώ, σύμφωνα με το περιοδικό «Nature», η «O» μπορεί να μολύνει 3 έως 6 φορές περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι η «Δέλτα», κατά την ίδια χρονική περίοδο. Αλλωστε, ο δείκτης μεταδοτικότητας R0 (που αδρά δείχνει πόσα άλλα άτομα μπορεί να μολύνει ένα μολυσμένο άτομο ), ενώ για το αρχικό στέλεχος ήταν 2,5 και για τη «Δέλτα» λιγότερο από 7, για την «Ο» φαίνεται να είναι 10. Τόσο οι εμβολιασμοί, όσο και η προηγούμενη

COVID METALLAKSH OMICRON_ASHMAKOPOYLOS_x2 1/20/22 3:21 PM Page 11

Γιατί πιστεύουμε ότι η μετάλλαξη «Ο» μπορεί να είναι η τελευταία και η πιο καθοριστική για την εξέλιξη της πανδημίας COVID-19 Η ιστορική αναδρομή στις πανδημίες που έχουν πλήξει στο παρελθόν την ανθρωπότητα, όπως π.χ. αυτές της γρίπης, δείχνει ότι, με την πάροδο του χρόνου, οι ιοί προοδευτικά «εκφυλίζονται», δηλαδή χάνουν τη νοσογόνο δύναμή τους, προκαλούν λιγότερο σοβαρή νόσηση και παύουν να επιβαρύνουν τα υγειονομικά συστήματα. Αυτό πρακτικά σημαίνει λήξη της πανδημίας. Στη Ν. Αφρική, η μετάλλαξη «Ο» εμφανίστηκε στις αρχές Νοεμβρίου, τα κρούσματα κορυφώθηκαν μέσα σε έναν μήνα χωρίς το υγειονομικό τους σύστημα να υποστεί κάποια σημαντική επιβάρυνση και χωρίς να πάρουν κάποιο περιοριστικό μέτρο, ενώ τα κρούσματα ήδη από τα μέσα Δεκεμβρίου άρχισαν να μειώνονται (περιοδικό «BMJ»). Την ίδια διαδρομή φαίνεται να ακολουθεί η μετάλλαξη «Ο» και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Στο Ηνωμένο Βασίλειο π.χ., που αποτέλεσε και το επόμενο hotspot της πανδημίας από τη μετάλλαξη «Ο», καθημερινά προσμετρούνται πάνω από 100.000 νέα κρούσματα, χωρίς αυτή τη στιγμή να καταγράφεται σημαντική επιβάρυνση του υγειονομικού συστήματος, παρότι δεν έχουν παρθεί ιδιαίτερα περιοριστικά μέτρα. Στη Δανία, τα κρούσματα με μετάλλαξη «Ο» κορυφώθηκαν μέσα σε δύο εβδομάδες και σταθεροποιήθηκαν με τάσεις

νόσηση από κορωνοϊό, δεν προστατεύουν από νέα μόλυνση με τη μετάλλαξη «Ο», μιας και αυτή παρουσιάζει την ικανότητα της «ανοσοδιαφυγής», της αγνόησης, δηλαδή, των κυκλοφορούντων εξουδετερωτικών αντισωμάτων (περιοδικό «JAMA»). Τα μέχρι σήμερα δεδομένα δείχνουν ότι, οι 2 δόσεις εμβολιασμού, προφυλάσσουν πολύ λίγο από τη μόλυνση με τη μετάλλαξη «Ο», ενώ η 3η δόση φαίνεται να προσφέρει μεγαλύτερη προστασία. Η μετάλλαξη «Ο» προκαλεί ήπια νόσηση. Δεδομένα τόσο από τη Ν. Αφρική, όσο και από τη Σκωτία και το Ηνωμένο Βασίλειο, δείχνουν ότι η νόσηση από τη μετάλλαξη «Ο» σπάνια οδηγεί σε νοσηλεία σε νοσοκομείο, ενώ ακόμα σπανιότεροι είναι και οι αναφερθέντες θάνατοι. Η αγγλική μελέτη (από το Imperial College του Λονδίνου) και η μελέτη της Σκωτίας (από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου) δείχνουν σαφώς

τον σημαντικά μικρότερο κίνδυνο νοσοκομειακής νοσηλείας. Ειδικότερα, τα συμπεράσματα από τη μελέτη της Σκωτίας δείχνουν ότι ο κίνδυνος νοσοκομειακής νοσηλείας ήταν 60% μικρότερος με τη μετάλλαξη «Ο» σε σύγκριση με αυτήν της «Δέλτα». Σε παρόμοια συμπεράσματα καταλήγει και η μελέτη του Imperial College του Λονδίνου, η οποία έδειξε ότι οι ασθενείς με μετάλλαξη «Ο» είχαν 20% μικρότερη πιθανότητα προσφυγής στο νοσοκομείο και 40% μικρότερη πιθανότητα να νοσηλευτούν έστω και μία ημέρα σε νοσοκομείο. H μετάλλαξη «O» χαρακτηρίζεται από προσβολή, κυρίως, του ανώτερου αναπνευστικού και λιγότερο των πνευμόνων, του ΚΝΣ ή του καρδιαγγειακού. Ερευνητές από το Χονγκ Κονγκ διαπίστωσαν ότι η μετάλλαξη «Ο» αναπαράγεται 70 φορές πιο γρήγορα από τη «Δέλτα» στους βρόγχους, αλλά 10 φορές πιο αργά από τη «Δέλτα»

καθόδου. Τα ευρήματα αυτά οδήγησαν επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να εκφράσουν ανοιχτά την ελπίδα τους ότι, μέσα στο 2022, η πανδημία COVID-19 θα πάψει να μας κρατά αιχμάλωτους σε ασφυκτικό κλοιό. Οι ειδικοί συμφωνούν πως, με τη μετάλλαξη «Ο», θα περάσουμε γρήγορα από τη φάση της πανδημίας στην ενδημική φάση, ακολουθώντας ανάλογη πορεία με αυτή της γρίπης, αρκεί να δοθεί η δυνατότητα να εμβολιαστούν και οι τεράστιοι πληθυσμοί του Τρίτου Κόσμου που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα προμήθειας των εμβολίων. Ηδη εγκρίθηκαν στις ΗΠΑ ειδικά αντιιικά φάρμακα, π.χ. το Paxlovid, το οποίο, χορηγούμενο έγκαιρα σε νοσούντα άτομα, μειώνει κατά 89% τον κίνδυνο νοσοκομειακής νοσηλείας. Τα εμβόλια παραμένουν το πιο σημαντικό εργαλείο για τη μετάβαση της πανδημίας στην επόμενη φάση, οι εξαιρετικά μεταδοτικές μεταλλάξεις «Δέλτα» και «Oμικρον» (σχεδόν τόσο μεταδοτική όσο η ιλαρά) απαιτούν, όμως, αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού πάνω από 80% - 85% («JAMA») για ολόκληρο τον ανθρώπινο πληθυσμό του πλανήτη «χωρίς ανισότητες», σε συνδυασμό με τη σωστή τήρηση των μέτρων πρόληψης. u

στα κύτταρα των πνευμόνων. Αυτά φαίνεται να εξηγούν τόσο την «εκρηκτική εξάπλωση» της «Ο», όσο και το γιατί θεωρείται λιγότερο σοβαρή ασθένεια. Υποστηρίζεται ότι πολλαπλασιάζεται στον στοματοφάρυγγα και τους παραρρίνιους κόλπους. Ο εντοπισμός και η εύκολη αναπαραγωγή της μετάλλαξης «Ο», κυρίως στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, συμβάλλουν στην αποβολή περισσότερων μολυσματικών αναπνευστικών σωματιδίων προς το περιβάλλον, με τον βήχα, το φτέρνισμα και την ομιλία, με αποτέλεσμα να διασπείρεται ευκολότερα στην κοινότητα και να μολύνει περισσότερα άτομα. Στην εγκατάσταση του ιού, κυρίως, στο ανώτερο αναπνευστικό (μύτη, φάρυγγας), οφείλεται και η συχνότερη εμφάνιση συμπτωμάτων από το σύστημα αυτό (ρινική καταρροή, πονόλαιμος, βήχας, φτερνίσματα) που μοιάζουν με αυτά του κοινού κρυολογήματος. u

| περί υγείας | 11

SYNENTEFKSI_MESSHNHS_HEALTHCODE_x2 1/20/22 3:21 PM Page 12

Θεόδωρος Μεσσήνης Φαρμακοποιός, Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Healthcode

«Η Healthcode δεν κάνει αγώνα ταχύτητας για το κέρδος. Κάνει μαραθώνιο ποιότητας και διαχρονικότητας» Ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Healthcode μιλά για το πώς έχει επηρεάσει η πανδημία του κορωνοϊού την αγορά των συμπληρωμάτων διατροφής και για τα παγκοσμίως κορυφαία σκευάσματα που αντιπροσωπεύει η εταιρεία στην Ελλάδα, τα οποία επιλέγονται με γνώμονα την υψηλή ποιότητά τους και τις κλινικές μελέτες που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα και ασφάλειά τους. Επίσης, αναφέρεται στη δημιουργία των προϊόντων Oregano4life με βάση την ελληνική βιολογική ρίγανη, τονίζοντας: «Επενδύουμε και θα επενδύουμε συνεχώς τα προσεχή χρόνια σε ό,τι η φύση απλόχερα δώρισε σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο».

«Κ

χρόνια στην Ελβετία, τη Γερμανία ή την Αγγλία, άλλιον του θεραπεύειν το προόπως οι εταιρείες A.Vogel, Hubner και Bio-Kult, λαμβάνειν» υποστήριζε ο Ιππιστοποιούν την αξία τους και κυρίως την αποποκράτης, αναδεικνύοντας τη τελεσματικότητά τους σε συνδυασμό με την σημασία της ουσιαστικής πρόασφάλειά τους, κρατώντας τις πρώληψης για την υγεία, αλλά και τη ματες θέσεις στις προτιμήσεις των κροζωία. Η εταιρεία παραφαρμακευκαταναλωτών». τικών προϊόντων Healthcode πρωτοπορεί συνεπής με τη ρήση του πα- Κύριε Μεσσήνη, η πανδημία τέρα της ιατρικής, προσφέροντας του κορωνοϊού έφερε στο προστους συνανθρώπους μας τις καλύσκήνιο την ανάγκη θωράκισης τερες λύσεις με τη σύμφωνη γνώμη του ανοσοποιητικού συστήματος ιατρού και φαρμακοποιού. Οπως χατων πολιτών. Πώς επηρέασε αυτό ρακτηριστικά επισημαίνει στο «Περί Συνέντευξη την αγορά των συμπληρωμάτων Υγείας» ο κ. Θεόδωρος Μεσσήνης, Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή διατροφής; αναπληρωτής γενικός διευθυντής της εταιρείας: «Επιλέγουμε σκευάσματα με κλινικές Η πανδημία του κορωνοϊού άλλαξε ριζικά τη ζωή μελέτες. Προϊόντα που κυκλοφορούν δεκάδες μας. Οχι μόνο σε κοινωνική διάσταση, αλλά κυρίως

12 | περί υγείας |

σε ψυχική. Σε πάρα πολλούς συνανθρώπους μας υπήρξε ριζική κινητοποίηση και ένας νέος τρόπος ανάγνωσης της ζωής. Μέσα σ’ αυτό το νέο περιβάλλον, η υγεία προτάχθηκε από όλους μας. Η εταιρεία μας, πρωτοπόρος και αντιπρόσωπος της κορυφαίας στον κόσμο ελβετικής εταιρείας φυτικών συμπληρωμάτων διατροφής, Α.Vogel, διαθέτει στη φαρέτρα της την περίφημη σειρά Echinaforce από 100% φρέσκια, βιολογικής καλλιέργειας Echinacea Purpurea (εχινάκεια πουρπουρέα). Κλινικές μελέτες του 2020 και 2021 έχουν αποδείξει ότι συμβάλλει άμεσα στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος έναντι των ιών του κοινού κρυολογήματος και της γρίπης, συμπεριλαμβανομένων των κορωνοϊών. Ο κόσμος αλλάζει, το περιβάλλον επιβαρύνεται, η διατροφή μας είναι ελλιπής, έτσι λοιπόν ο τρόπος ζωής καθιστά αναπόφευκτη τη χρήση

SYNENTEFKSI_MESSHNHS_HEALTHCODE_x2 1/20/22 3:21 PM Page 13

συμπληρωμάτων διατροφής. Ως εκ τούτου, εκτιμώ ότι η πορεία της Healthcode, αλλά και γενικότερα του κλάδου των συμπληρωμάτων διατροφής, θα είναι ανοδική.

- Παράλληλα, όμως έχετε επενδύσει και στην παραγωγή και δικών σας συμπληρωμάτων διατροφής, δημιουργώντας τα προϊόντα Oregano4life. Ποια είναι τα σημεία υπεροχής των προϊόντων και τι μερίδιο επιδιώκετε να κατακτήσετε στην ελληνική αγορά; Επενδύουμε και θα επενδύουμε συνεχώς τα προσεχή χρόνια σε ό,τι η φύση με γενναιοδωρία έχει χαρίσει στον τόπο μας. Η συνεργασία μας με πανεπιστήμια όπως το Γεωπονικό Αθηνών και το Τμήμα της Φαρμακευτικής (τομέας φαρμακογνωσίας) του ΕΚΠΑ, μας δίνουν τη δυνατότητα να αναδείξουμε παγκοσμίως τι μπορούμε να κάνουμε ξεπερνώντας τους συνεργάτες μας στο εξωτερικό, δανειζόμενοι την τεχνογνωσία και την εμπειρία τους. Η σειρά της Oregano4life μας κάνει υπερήφανους με την αποδοχή της στην Ελλάδα, αλλά και η αρχική αποδοχή της στο εξωτερικό έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία μας. Οι πρώτες ύλες που εμπεριέχουν τις δραστικές ουσίες των σκευασμάτων της σειράς Oregano4life είναι οι ποιοτικότερες και έχουν επιλεγεί ανεξαρτήτως κόστους. Η ρίγανη που επιλέξαμε είναι καθ’ υπόδειξη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι η καλύτερη σε συνδυασμό περιεκτικότητας καρβακρόλης και θυμόλης στη χώρα. Το ελαιόλαδο που επιλέγουμε, καθ’ υπόδειξη του Τομέα Φαρμακογνωσίας του ΕΚΠΑ, είναι το καλύτερο και το ακριβότερο λόγω των συστατικών του. Οι μοναδικές εντεροδιαλυτές κάψουλες παρασκευάστηκαν και συσκευάστηκαν στη Γερμανία με πρώτη ύλη από την Ελλάδα, επίσης με υψηλό κόστος. Ολα αυτά τα αναφέρω για να εξηγήσω ότι το κόστος δεν έχει καμία αξία μπροστά στο τελικό αποτέλεσμα. Το ίδιο θα ισχύσει και για τα νέα προϊόντα της σειράς. Δεν κάνουμε εμπορικούς υπολογισμούς. Κάνουμε υπολογισμούς με γνώμονα την αξιοπιστία, την αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια. Αυτό μπορεί να παίρνει χρόνο για να επικοινωνηθεί και να φανεί

“

Για το μερίδιο αγοράς που διεκδικούμε ως Healthcode, έχουμε ένα μότο: «Η ποιότητα ποτέ δεν ηττάται. Οσο χρόνο και αν χρειαστεί τελικά, θα κατακτήσει την κορυφή». Ισως λοιπόν σε δύο χρόνια να έχουμε απτή απάντηση.

“

- Η Healthcode δραστηριοποιείται στα παραφαρμακευτικά σκευάσματα, εκπροσωπώντας στην ελληνική αγορά κορυφαία brands παγκοσμίου φήμης και αναγνώρισης. Με ποια κριτήρια προχωρήσατε σε αυτές τις συνεργασίες και ποιες ανάγκες καλύπτουν τα εν λόγω προϊόντα; Η Healthcode όντως αντιπροσωπεύει τις κορυφαίες στον τομέα τους εταιρείες παγκοσμίως. Οι ιδρυτές της, Σπύρος Μεσσήνης, χημικός μηχανικός Ε.Μ.Π., M. Eng., MBA και Αγγελική Ζαζάνη, φαρμακοποιός, φυσικοπαθητικός, είχαν, έχουν, έχουμε έναν κώδικα επιλογής: Φύση–Αποτελεσματικότητα–Ασφάλεια–Παράδοση-Καινοτομία. Επιλέγουμε σκευάσματα με κλινικές μελέτες, όπως αυτά των εταιρειών A.Vogel, Hubner και Bio-Kult, που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα, τη μακροχρόνια παράδοση, καθώς και την ασφάλειά τους. Οταν λοιπόν στην Ελλάδα έχουμε μόνιμους επαίνους από τους επαγγελματίες υγείας και το αγοραστικό κοινό χωρίς διαφήμιση, αλλά με συνεχή ενημέρωση για την εξασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων μας για περισσότερα από δέκα χρόνια, είμαστε σίγουροι ότι κάνουμε σωστές επιλογές και επιμένουμε σε αυτές.

η αξία του. Η Healthcode δεν κάνει αγώνα ταχύτητας για το κέρδος. Κάνει μαραθώνιο ποιότητας και διαχρονικότητας. Πάνω από όλους και όλα η υγεία μας. Αναφορικά με το μερίδιο της αγοράς που διεκδικούμε, έχουμε ένα μότο: «Η ποιότητα ποτέ δεν ηττάται. Οσο χρόνο και αν χρειαστεί τελικά, θα κατακτήσει την κορυφή». Ισως λοιπόν σε δύο χρόνια να έχουμε απτή απάντηση. - Ποιος είναι ο στρατηγικός σας σχεδιασμός για το μέλλον; Ποια τα επόμενα σας βήματα, καθώς και οι επενδύσεις στις οποίες σχεδιάζετε να προχωρήσετε; Θα συνεχίσουμε με αυτή τη στρατηγική. Τα καλύτερα για τους συνανθρώπους μας, πρώτα στην Ελλάδα και ύστερα σε όλο τον κόσμο. Θα επενδύσουμε στην ελληνική φύση κατά τα επόμενα χρόνια, πάντα σε συνεργασία με τα πανεπιστήμιά μας. Θα προβούμε σε κλινικές μελέτες για τα νέα μας προϊόντα, ανεξαρτήτως κόστους, και θα συνεχίζουμε την έρευνα διαρκώς. Θα διευρύνουμε και ολοκληρώσουμε τη σειρά oregano4life με στοχευμένη δράση σε συγκεκριμένα προβλήματα υγείας, κυρίως στον ευαίσθητο και παραγνωρισμένο τομέα της πρόληψης. Σκοπός μας είναι να ταυτιστεί η Healthcode στα μάτια του καταναλωτή με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια στα εισαγόμενα και παραγόμενα από εμάς σκευάσματα, με πρωτογενή προέλευση από τη φύση και όχι από το εργαστήριο. - Η πανδημία ανέδειξε και την αξία της τεχνολογίας. Πόσο σημαντική είναι η ψηφιακή τεχνολογία στη Healthcode και τι αλλαγές μπορεί να φέρει; Ας είμαστε ειλικρινείς, με τους εαυτούς μας πρωτίστως. Η ψηφιακή τεχνολογία είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Μπήκε για την πλειοψηφία των συνανθρώπων μας βίαια εξ ανάγκης λόγω του κορωνοϊού (ίσως να ήταν και

το ζητούμενο) και θα παραμείνει. Οι νέες γενιές θα εξαρτώνται πλήρως από αυτήν. Η Healthcode δεν μπορεί να υστερεί σε αυτό. Μετέχει στα ηλεκτρονικά κανάλια διανομής προσπαθώντας να παρακολουθήσει τις εξελίξεις, αλλά και να επιβάλει τους δικούς της όρους. Για τον καινούργιο χρόνο, προαναγγέλλω κινήσεις από την πλευρά της εταιρείας στο ψηφιακό περιβάλλον, όχι ως διαφήμιση, αλλά ουσιαστική προσφορά ενημέρωσης με γνώμονα τη γνώση ως πρώτιστη προϋπόθεση, ώστε να προσεγγίσουμε σωστά την υγεία μας. Οσον αφορά στις δομές, εάν αυτό εμπεριέχεται στο ερώτημά σας, είμαστε απόλυτα συμβατοί με ό,τι πιο εξελιγμένο υπάρχει στην ψηφιακή τεχνολογία. - Ποιες τάσεις και αλλαγές αναμένουμε για το 2022 και τι διαφοροποιείται στην αγορά των συμπληρωμάτων διατροφής; Η γνώση είναι βασική προϋπόθεση, όταν μάλιστα περιλαμβάνει και την κριτική πληροφόρηση και όχι τη στείρα διαφήμιση. Οσο περισσότερο οι άνθρωποι ασχολούνται με την υγεία τους, όχι ως θεραπεία σε πρόβλημα, αλλά ως πρόληψη πριν το πρόβλημα, θα υπάρχουν συνεχείς θετικές εξελίξεις στην αγορά του παραφαρμάκου. Οι σπουδαίοι γιατροί μας έχουν πλέον συμπεριλάβει στα πρωτόκολλά τους τα προϊόντα της Healthcode, θεωρώντας την ως μία από τις πλέον αξιόπιστες εταιρείες στη χώρα μας. Η δική μου άποψη είναι ότι θα έχουμε ανάπτυξη, που θα αναδείξει εκείνα τα προϊόντα, τα οποία πέραν της ανταγωνιστικής τιμής τους, είναι αποτελεσματικά και ασφαλή. Δεν έχω λοιπόν καμία αμφιβολία για την εταιρεία μας. Ερχονται πολύ καλύτερες ημέρες για εμάς, αλλά και για την αγορά, παρά το πιθανά δύσκολο πρώτο τρίμηνο του 2022. u

| περί υγείας | 13

ALTZHEIMER_SOTIRIOY_L 1/20/22 3:22 PM Page 14

Νόσος ALZHEIMER: Αίτια, διάγνωση και τρόποι αντιμετώπισης Τι είναι η νόσος Αλτσχάιμερ και τι την προκαλεί , τι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα και πώς διαβλέπεται το μέλλον.

μικρότερες από τα 65 έτη, κι εκεί υπάρχει η δυναρόκειται για εκφυλιστικό νόσημα των κυττότητα μοριακής ανίχνευσης και του γονιδίου που ταρικών δομών του εγκεφάλου που σχεπιθανόν να προκαλεί το νόσημα. Και πάλι, όμως, τίζονται με τις ανώτερες νοητικές λειδεν είναι απόλυτο ότι, ένα άτομο το οποίο θα τουργίες του ανθρώπου, δηλαδή τη μνήμη, τη βρεθεί να φέρει μια τέτοια μετάλλαξη, σύνθετη σκέψη, τον προσανατολιθα εκδηλώσει στο μέλλον τη νόσο σμό, την επεξεργασία πληροφοριών Αλτσχάιμερ. και τον σύνθετο λόγο. Στον Ελλαδικό χώρο, οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις ξεπερνούν τις Πώς γίνεται 200.000, ενώ παγκοσμίως φαίνεται η διάγνωση της νόσου; να έχουν προσβληθεί περισσότεροι Η διάγνωση της νόσου γίνεται από από 40 εκατ. συνάνθρωποί μας. ειδικό νευρολόγο μετά από κλινική η Αφορά ως επί το πλείστων την 3 εξέταση, λήψη καλού ιστορικού και ηλικία, αλλά φαίνεται ότι ήπια υποδιενέργεια ειδικών τεστ, που σκοπό κλινικά συμπτώματα αρχίζουν να εμέχουν να εντοπίσουν ελλείμματα Γράφει η φανίζονται στους ασθενείς από την στις ανώτερες νοητικές λειτουργίες, Ευαγγελία Σωτηρίου ηλικία, ήδη, των 50 χρόνων. Νευρολόγος ύποπτα για αρχόμενη νόσο Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Alzheimer. Σε πολύ ήπιες περιπτώΤι προκαλεί τη Πανεπιστημίου Αθηνών, σεις, μερικές φορές ο ασθενής παΑν. Διευθύντρια νόσο Alzheimer ραπέμπεται σε ειδικό νευροψυχοΝευρολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ λόγο για πιο ενδελεχή και αναλυτικό Χρειάστηκαν πολυετείς έρευνες για Γενική Κλινική νευροψυχομετρικό έλεγχο. Ο νευνα αποκαλυφθεί το ακριβές αίτιο ρολόγος, αναλόγως των ευρημάτων από την εξέπου προκαλεί τη νόσο. Η νόσος ξεκινάει με την ταση, μπορεί να παραπέμψει τον ασθενή για νευπαθολογική συσσώρευση πρωτεϊνών μέσα στα ροαπεικονιστικό έλεγχο, ηλεκτροεγκεφαλογράφημα εγκεφαλικά κύτταρα, οι οποίες θα έπρεπε κανονικά να αποδομούνται και να αποβάλλονται από το ή και άλλες διαγνωστικές εξετάσεις. Επίσης, ειδικές περιβάλλον του εγκεφάλου. Οι πρωτεΐνες αυτές εργαστηριακές εξετάσεις στέλνονται προταυτοποιήθηκαν και είναι αμυλοειδή και νευροΐνίδια. κειμένου να αποκλεισθούν άλλα αίτια πέραν Η παθολογική εναπόθεση των πρωτεϊνικών αυτών της ν. Alzheimer, που πιθανόν να προκαλούν δομών έχει σαν αποτέλεσμα την πρόωρη θανάτωση παρόμοια συμπτώματα. Τέλος, όλο και συτων κυττάρων. Αγνωστο παραμένει ακόμα το γιατί χνότερα τα τελευταία χρόνια κρίνεται σκόπιμη προσβάλλονται κυρίως τα εγκεφαλικά εκείνα κύτη λήψη εγκεφαλονωτιαίου υγρού με οσφυοταρα που αφορούν τις νοητικές λειτουργίες. Το νωτιαία παρακέντηση, προκειμένου να ανιγεγονός, πάντως, ότι καταφέραμε να εντοπίσουμε χνευθούν οι παθολογικές πρωτεΐνες που, όπως τις υπεύθυνες πρωτεΐνες, είναι πολύ σημαντικό, γιατί έχουμε τη δυνατότητα να τις μετρήσουμε στο υγρό του εγκεφάλου και να έχουμε πιο έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Επιπλέον, όμως, τα φάρμακα νέας γενιάς και αυτά που θα προκύψουν στο άμεσο μέλλον, είναι πιο εξειδικευμένα και στοχευμένα.

Πάσχουν οι γονείς μου από ν. Alzheimer, θα πάθω και εγώ; Πολύ συχνά τίθεται αυτό το ερώτημα από πρώτου βαθμού συγγενείς ασθενών με νόσο Alzheimer. Είναι αλήθεια ότι έχει βρεθεί σε έρευνες πως υπάρχει γενετική προδιάθεση εμφάνισης της νόσου. Στο 95%, ωστόσο, των περιπτώσεων και ειδικά στους ασθενείς που η εκδήλωση των συμπτωμάτων εμφανίζεται μετά τα 75 έτη, το νόσημα εκδηλώνεται σποραδικά, δηλαδή «τυχαία» σε κάποιους ασθενείς. Στις κληρονομικές μορφές, τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται σε ηλικίες

14 | περί υγείας |

έχουμε αναφέρει, προκαλούν το νόσημα και να τεθεί πιο βέβαιη διάγνωση. Η εξέταση αυτή διενεργείται από έμπειρο νευρολόγο και χρήζει ολιγόωρης παραμονής του ασθενούς σε νοσοκομειακό περιβάλλον.

Πώς αντιμετωπίζεται τώρα το νόσημα και τι έχουμε να περιμένουμε στο προσεχές μέλλον; Η ν. Αλτσχάιμερ είναι, δυστυχώς, μια μη αναστρέψιμη νόσος. Σε κάθε ασθενή, όμως, έχει παρατηρηθεί ότι η νόσος εξελίσσεται με πολύ διαφορετικό ρυθμό, με αποτέλεσμα αρκετοί ασθενείς να αργήσουν να μεταπέσουν σε μέσο ή προχωρημένο στάδιο και να παραμείνουν λειτουργικοί στην καθημερινότητά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι θεραπευτικές δυνατότητες που έχουμε στην παρούσα χρονική στιγμή, περιλαμβάνουν τη χρήση φαρμάκων, τα οποία σκοπό έχουν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, τη γνωστική άσκηση με τη βοήθεια λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή ή/και εξειδικευμένου ψυχολόγου και τη ψυχολογική υποστήριξη του ατόμου από τον ιατρό του και το συγγενικό του περιβάλλον. Πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της καλής εγκεφαλικής λειτουργίας, επίσης, παίζει η φυσική άσκηση (κυρίως αερόβια), η υγιεινή διατροφή και η δια βίου εκμάθηση καινούργιων πληροφοριών και δεξιοτήτων, που αποτελεί μια μορφή «εκγύμνασης» του εγκεφάλου. Μεγάλη ελπίδα προσφέρει η πρόσφατη ανακάλυψη και κυκλοφορία εξειδικευμένου για το νόσημα φαρμάκου υπό τη μορφή του μονοκλωνικού αντισώματος, που στοχεύει στις παθολογικές πρωτεΐνες που προκαλούν το νόσημα. Πρώτη φορά έχουμε ένα φάρμακο που δείχνει να αντιμετωπίζει τόσο εξειδικευμένα τον μηχανισμό πρόκλησης της νόσου. Χορηγείται ενδοφλεβίως σε ενδονοσοκομειακό περιβάλλον μία φορά τον μήνα, ενώ έχει ήδη πάρει έγκριση από τον Αμερικάνικο Φορέα Υγείας (FDA). Εχουν δοκιμαστεί ήδη σε μεγάλο αριθμό ασθενών με ενθαρρυντικά αποτελέσματα και αναμένουμε σύντομα να μπορεί να δοθεί σαν επιλογή και στους ασθενείς στη χώρα μας, μετά από κατάλληλη επιλογή αυτών. Συμπερασματικά, τα τελευταία χρόνια διεξάγεται μεγάλη ερευνητική προσπάθεια με στόχο την ανεύρεση ριζικής θεραπείας για τη νόσο Alzheimer και ελπίζουμε ότι, σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα έχουμε και άλλες φαρμακευτικές παρεμβάσεις, πολύ πιο αποτελεσματικές.u

ALTZHEIMER_GIANNOYLI_R 1/20/22 3:22 PM Page 15

Ποια μπορεί να είναι τα πρώιμα σημάδια άνοιας; Τι δυνατότητες πρόληψης έχουμε; Ενώ όλοι μας μπορεί να ξεχάσουμε ένα όνομα ή ένα τηλέφωνο και το θυμόμαστε λίγο μετά, ένας άνθρωπος στα πρώτα στάδια της άνοιας το ξεχνάει όλο και πιο συχνά ή παρατεταμένα ή δεν το θυμάται ποτέ.

μαστε όμως όταν κάποιος δεν μπορεί να κάνει όρος «άνοια» είναι γενικός και αφορά πράγματα που ήταν συνηθισμένα για αυτόν, όπως τη μειωμένη ικανότητα του ατόμου να να παίξει ένα παιχνίδι, να ετοιμάσει ένα γεύμα ή σκέφτεται, να θυμάται, να οργανώνει να συμπληρώσει τη φορολογική του δήλωση. σχέδια ή να παίρνει αποφάσεις, σε βαθμό που επηρεάζονται οι δραστηριότητες Είναι, επίσης, πάντοτε ανησυχητικό της καθημερινής του ζωής. Ετσι όταν κάποιος χάνεται σε γνωστό «άνοια» οποιασδήποτε μορφής (η του περιβάλλον ή δεν βρίσκει το νόσος Alzheimer είναι η πιο συχνή, δρόμο για το σπίτι του (διαταραχή αλλά όχι και η μοναδική) είναι συνπροσανατολισμού). δυασμός μειωμένης ικανότητας με Μπορεί να υπάρχουν δυσκολίες που μειωμένη λειτουργικότητα του ατόαφορούν την κρίση, όπως το να μου. Η άνοια είναι ένα νευροεκφυμην αναγνωρίζει ο ασθενής την ανάγκη να πάει σε γιατρό για ένα λιστικό νόσημα του εγκεφάλου και επείγον ιατρικό θέμα ή να ντύνεται διαφέρει από τα φυσιολογικά γηπαράταιρα ή να μην «νοιάζεται» να ρατειά. Τι είναι αυτό, λοιπόν, που Γράφει η τελειώσει μια σημαντική δουλειά. μπορεί να δούμε σε έναν ασθενή Ερμιόνη Γιαννούλη Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχουν και θα μας ανησυχήσει, θα θεωρήMD, Msc σουμε δηλαδή ότι δεν είναι φυσικό προβλήματα στην κατανόηση των Ιδιώτης Νευρολόγος, επακόλουθο της φθοράς της ηλικίας αριθμών και των συμβόλων (αφηΕπιμελήτρια Νευρολογικού και αξίζει να ελεγχθεί περαιτέρω; ρημένη σκέψη) και, ξαφνικά, κάποιος τμήματος Ιατρικού Κέντρου Τα προειδοποιητικά (ανησυχητικά) αδυνατεί να τακτοποιήσει τα οικοΑθηνών σημάδια αφορούν πρώιμα ελλείμνομικά του όπως πριν. ματα στις ανώτερες γνωσιακές λειτουργίες. Σε Μπορεί να βάζει πράγματα σε ασυνήθιστη θέση αυτές συγκαταλέγεται η μνήμη, αλλά και η δυ(τα κλειδιά στο ψυγείο) ή να μεταβάλλεται η συμπεριφορά του χωρίς προφανή λόγο, τη μια σκολία στο να εκτελεί κανείς εργασίες, η δυσκολία στιγμή να είναι λυπημένος και αμέσως μετά να στον λόγο, τον προσανατολισμό και άλλα. Αρκετές θυμώνει χωρίς λόγο ή να βάζει τα κλάματα. Επίφορές, ο ίδιος ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται το σης, μπορεί να παρατηρηθούν σημαντικές αλπρόβλημα και συχνά οι «μικρές» στην αρχή, αλλά και μεγαλύτερες στην πορεία, αλλαγές γίνονται λαγές, για παράδειγμα να μπερδεύεται κάποιος, αντιληπτές κυρίως από το περιβάλλον. να αποσύρεται από το περιβάλλον ή να νιώθει Ετσι, ενώ όλοι μας μπορεί να ξεχάσουμε προσωέντονο φόβο. Οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή ρινά ένα όνομα ή ένα τηλέφωνο, ένας άνθρωπος στη συμπεριφορά ή τη προσωπικότητα ενός στα πρώτα στάδια της άνοιας το ξεχνάει όλο και ατόμου, χρήζει διερεύνησης. πιο συχνά ή παρατεταμένα ή δεν το θυμάται Ενα ανησυχητικό σημάδι είναι, τέλος, όταν κάποιος ποτέ. Επίσης, ο ασθενής συχνά επαναλαμβάνεται χάνει το ενδιαφέρον του να κάνει πράγματα (απώή έχει μεγάλο πρόβλημα στο να καταγράψει στη λεια κινήτρου), δεν συμμετέχει στην κουβέντα μνήμη του μια καινούργια πληροφορία. Η διατααν δεν τον κινητοποιήσει κάποιος, αποσύρεται ραχή αφορά κυρίως τα πρόσφατα γεγονότα και, μερικές φορές, ο ίδιος ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και το υποτιμά όταν επισημαίνεται από τους οικείους. Ολοι μας ίσως έχουμε πρόβλημα να βρούμε τη σωστή λέξη για να εκφράσουμε αυτό που θέλουμε, είναι όμως ανησυχητικό όταν κάποιος ξεχνά απλές, καθημερινές λέξεις ή αντικαθιστά λέξεις με άλλες. Ενας πολυάσχολος άνθρωπος μπορεί να ξεχάσει κάποιες από τις υποχρεώσεις του περιστασιακά, προβληματιζό-

και φαίνεται απαθής, ακόμη και ενόψει ενός σοβαρού οικογενειακού προβλήματος. Οι αλλαγές αυτές, οι οποίες αρχικά μπορεί να είναι πολύ ήπιες, χρήζουν νευρολογικής εκτίμησης. Eνα σημαντικό ερώτημα που θέτουμε όλοι, ιδιαίτερα αν έχουμε κάποιο κληρονομικό ιστορικό, είναι αν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε την εμφάνιση της άνοιας. Η σύντομη απάντηση είναι: ναι, σωματική άσκηση! Το όφελος έχει καταδειχθεί σε πολλές σειρές μελετών, ακόμη και με μέτριας έντασης αερόβια άσκηση, όπως περπάτημα 20 λεπτών την ημέρα. Πέρα από το όφελος στη λειτουργία των αγγείων, έχει αποδειχθεί ότι η σωματική άσκηση μπορεί να μειώσει την εναπόθεση του αμυλοειδούς στον εγκέφαλο ασθενών με γενετική προδιάθεση για εμφάνιση νόσου Alzheimer. Οι αγγειακοί παράγοντες κινδύνου (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, αυξημένη χοληστερίνη, κάπνισμα, αλκοόλ κλπ) συμβάλλουν στην εμφάνιση άνοιας (κυρίως αγγειακής), επομένως είναι σημαντικό να ελέγχονται ικανοποιητικά. Η εκπαίδευση (αυξημένο γνωσιακό απόθεμα) και η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων (να μαθαίνω πάντα κάτι καινούργιο) θεωρείται προστατευτική, ενώ καταστάσεις που οδηγούν σε απομόνωση (κοινωνική ή αισθητηριακή, π.χ. βαρηκοΐα ή προβλήματα της όρασης) έχουν σχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης άνοιας. Η σχέση κατάθλιψης και άνοιας είναι περίπλοκη, αλλά φαίνεται ότι το άγχος και η κατάθλιψη αυξάνουν τη πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Εχει φανεί ότι, μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά, όπως είναι η μεσογειακή δίαιτα, είναι προστατευτική για τον εγκέφαλο, ενώ η έλλειψη βιταμινών (σύμπλεγμα Β, C, E), ίσως είναι βλαπτική. Επίσης, κάτι που μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση της άνοιας, είναι ο κακός ύπνος ή προβλήματα με τον ύπνο, όπως η υπνική άπνοια, καταστάσεις που μπορούν να αντιμετωπιστούν. Η πρόληψη, επομένως αφορά έναν συνδυασμό σωματικής άσκησης, σωστής διατροφής, ελέγχου παραγόντων κινδύνου για τα αγγεία, διαχείρισης του άγχους και διατήρησης μιας νοητικής δραστηριότητας, δηλαδή να διατηρούμε ζωντανό και σε εγρήγορση τον εγκέφαλό μας. u

| περί υγείας | 15

ANOIA_AKTIOS_ΖΑΝΝΙΚΟΥ_x2 1/20/22 3:23 PM Page 16

Η Aνοια μέσα σε ένα Δυναμικό Μοντέλο Φροντίδας Συμπτωματολογία και αντιμετώπιση της άνοιας ακολουθώντας ένα δυναμικό πρόγραμμα παρέμβασης και μετατρέποντας μια μονάδα ηλικιωμένων από παθητικό χώρο σε χώρο ζωής και ευεξίας.

α είδη της Ανοιας σήμερα, με συχνότερο είδος τη νόσο Alzheimer, αποτελούν μείζον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, αφού ο αριθμός των ασθενών αυξάνεται αλματωδώς. Η Ανοια αποτελεί εκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου, η οποία καταστρέφει σταδιακά τα νευρικά κύτταρα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα έχει το βασικότερο ρόλο στην επεξεργασία των πληροφοριών που προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον και από τα αισθητήρια όργανα του οργανισμού. Είναι υπεύθυνο για τη ρύθμιση και την εκτέλεση πολλών λειτουργιών, όπως της μνήμης, της σκέψης και της λογικής. Βάσει αυτών καθίσταται κατανοητό ότι, η Ανοια, οδηγεί τους πάσχοντες στην απορρύθμιση, τόσο των λειτουργιών που είναι βασικές για τη διεκπεραίωση καθημερινών συνηθειών και δραστηριοτήτων, όσο και της γενικότερης φυσικής τους κατάστασης.

Συμπτωματολογία Ανοιας Συχνά παρατηρείται μια ήπια έκπτωση της μνήμης και των άλλων νοητικών λειτουργιών, που συνήθως περνά απαρατήρητη από τον ίδιο τον ασθενή, αλλά και από τα μέλη της οικογένειας του. Οσο η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζονται σταδιακά και οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής: οι κοινωνικές σχέσεις, η διαχείριση των οικονομικών, η οδήγηση, η φροντίδα του εαυτού. Με την πάροδο του χρόνου, οι δυσκολίες αυτές γίνονται τόσο σοβαρές, ώστε ο ασθενής να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους άλλους. Επιπλέον, παρουσιάζονται διαταραχές συμπεριφοράς, απάθεια ή επιθετικότητα, διαταραχές ύπνου και όρεξης καθώς και υπερκινητικότητα.

Αντιμετώπιση της Ανοιας Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κάποια ριζική θεραπεία γι’ αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «Ομπρέλα των Ανοϊκών Συνδρόμων». Σήμερα, όμως, έχουμε στη διάθεσή μας φάρμακα που καθυστερούν σημαντικά την εξέλιξη της νόσου, ιδίως αν χορηγηθούν στα αρχικά στάδια. Η επι-

16 | περί υγείας |

Γράφει η Δρ. Μαρία Ζαννίκου Ιατρική Νευροψυχολόγος «Ακτιος Αποκατάσταση»

δείνωση της ασθένειας στα άτομα που βρίσκονται υπό φαρμακευτική θεραπεία είναι βραδύτερη σε σχέση με εκείνους που δε λαμβάνουν θεραπεία. Επιπλέον, η ποιότητα ζωής τους είναι σαφώς καλύτερη, ενώ ευκολότερη γίνεται και η φροντίδα τους, κάτι που συνεπάγεται και μικρότερο βάρος για τις οικογένειές τους. Τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως γίνονται και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις, οι οποίες απευθύνονται κατά κύριο λόγο σε ασθενείς αρχικού και

μέσου σταδίου της νόσου και εφαρμόζονται σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή. Κοινός στόχος των μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων είναι η κινητοποίηση του ασθενούς, η ενίσχυση της αυτονομίας και της καθημερινής λειτουργικότητάς του και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ίδιου και της οικογενείας του. Στις παρεμβάσεις αυτές, εντάσσεται η Νευροψυχολογική Αποκατάσταση, που αποτελεί θεμελιώδη έννοια στην ενδυνάμωση, υποστήριξη και γενικότερη παρέμβαση σε άτομα με Ανοϊκά Σύνδρομα. Για να επιτευχθούν όλα αυτά, αρχικά διεξάγεται Νευροψυχολογική Αξιολόγηση μέσω της οποίας συλλέγονται πολύπλευρες πληροφορίες σχετικά με τον ασθενή, με κύριο γνώμονα την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης εικόνας του ατόμου που

ANOIA_AKTIOS_ΖΑΝΝΙΚΟΥ_x2 1/20/22 3:24 PM Page 17

Το Δυναμικό Μοντέλο Φροντίδας για Ανθρώπους με Άνοια

εξετάζεται. Η Νευροψυχολογική Αξιολόγηση εντοπίζει τις περιοχές του εγκεφάλου που έχουν πρόβλημα και τεκμηριώνει το μέγεθος των γνωστικών ελλειμμάτων. Το πιο σημαντικό είναι ότι, μπορεί και συνθέτει αυτές τις πληροφορίες για την ανάπτυξη ορθότερης παρέμβασης στον ασθενή και άρα του τρόπου αποκατάστασης και σταθεροποίησης των γνωστικών ελλειμμάτων του. Ο ρόλος της Νευροψυχολογικής Αξιολόγησης και εκτίμησης είναι στενά συνδεδεμένος με το σχεδιασμό του πιο κατάλληλου προγράμματος αποκατάστασης για τον κάθε ασθενή. Παράλληλα, γίνεται ο ακρογωνιαίος λίθος της ανάπτυξης δυναμικών προγραμμάτων παρέμβασης στον τομέα της γηριατρικής.

Το Δυναμικό Μοντέλο Φροντίδας, ένα δυναμικό πρόγραμμα παρέμβασης δηλαδή, μετατρέπει μια Μονάδα Ηλικιωμένων από παθητικό χώρο φιλοξενίας, σε χώρο ενέργειας, ανάπτυξης, ζωής και ευεξίας. Τα άτομα που φιλοξενούνται σε Μονάδες που ακολουθούν Δυναμικό Μοντέλο Λειτουργίας, ζουν σε ένα περιβάλλον γεμάτο ερεθίσματα, ενθαρρυντικά για δραστηριότητες. Κυρίως, ζουν σε ένα περιβάλλον ευέλικτο, που προσαρμόζεται στις ανάγκες και στις επιθυμίες των ανθρώπων που ζουν μέσα σε αυτό και δεν παραμένει στατικό και αμετακίνητο. Τα έντονα χρώματα, η διαρρύθμιση και η διακόσμηση που μέσα στο χρόνο αλλάζουν αναλόγως των εποχών ή των εορτών, δημιουργούν ασφαλείς χώρους διαβίωσης, χαρίζοντας στους ενοίκους την αίσθηση πως βρίσκονται στο σπίτι τους. Μέσα σε αυτό το οικείο και φιλικό περιβάλλον, οργανώνονται Ομάδες Δραστηριοτήτων που καθημερινά ψυχαγωγούν, κινητοποιούν και δραστηριοποιούν τους περιθαλπόμενους με παιχνίδια μάθησης, με ενίσχυση των γνωσιακών λειτουργιών, με άσκηση και κίνηση. Με ζωγραφική, χειροτεχνία,

μουσική, τέχνη, συζήτηση και καθημερινό προσανατολισμό στον χώρο και τον χρόνο, οι άνθρωποι που ζουν σε μια Μονάδα η οποία ακολουθεί Δυναμικό Μοντέλο Λειτουργίας, έχουν ποιότητα ζωής που ενισχύεται αυτομάτως από την κοινωνικοποίησή τους. Εχουν ισχυρό το αίσθημα του «ανήκειν», κάτι που μειώνει την αποξένωση λόγω του κοινωνικού στίγματος. Ζουν με παρέες, δημιουργούν φιλίες με άλλους περιθαλπόμενους και δέχονται φροντίδα και αγάπη από τους φροντιστές τους, οι οποίοι τους αντιμετωπίζουν με υπομονή και ευελιξία. Οταν κάνει την εμφάνισή της η Άνοια και η οικογένεια αποφασίσει να προβεί στη λύση μιας Μονάδας Φροντίδας για τον άνθρωπό της, είναι σημαντικό να εμπιστευτεί μια Μονάδα που ακολουθεί Δυναμικό Μοντέλο Λειτουργίας. Μόνον έτσι θα διασφαλίσει στον ηλικιωμένο ένα περιβάλλον ασφαλές, υγιές και κυρίως γεμάτο ενέργεια, μέσω του οποίου προωθείται η προσωπική ανάπτυξη και εξέλιξη. Μόνον έτσι ο ηλικιωμένος θα έχει τη δυνατότητα να παραμείνει ενεργητικός, αφού η φροντίδα και το περιβάλλον θα εστιάζουν σε όσα μπορεί κάθε στιγμή να κάνει και όχι σε όσα δεν καταφέρνει. Μόνον έτσι θα έχει ουσιαστική ζωή ως το τέλος και όχι απλώς επιβίωση.u

| περί υγείας | 17

THALLW_PARASKEBOPOYLOS_L 1/20/22 3:24 PM Page 18

Στο πλευρό των ανθρώπων με άνοια Ζούμε σε μία εποχή όπου οι άνθρωποι εμφανίζουν συμπτώματα γήρανσης ολοένα και σε μικρότερες ηλικίες. Σε συνδυασμό με το αυξανόμενο ποσοστό των εκφυλιστικών ασθενειών εγκεφάλου που σχετίζονται με τη γήρανση, επιλέξαμε να αναπτύξουμε μια δράση που θα μπορεί να βελτιώσει την κοινωνική και πνευματική κατάσταση των ηλικιωμένων και των ανθρώπων που ζουν με άνοια.

μεγάλη έκπτωση γνωσιακών και κινητικών λειο “Θάλλω” είναι μία μη φαρμακολογική τουργιών, ενώ δείχνει να περιορίζει κάποια από ψυχοκοινωνική παρέμβαση που απευθύτα συμπτώματα της άνοιας, όπως το νεται σε ηλικιωμένους και στρες, τη σύγχυση και τις απότομες άτομα που ζουν με άνοια. Αναπτύχεναλλαγές στη διάθεση. Τον Οκτώβριο θηκε από τον Νότη Παρασκευότου 2018, το “Θάλλω” εισήγαγε την τεπουλο και την Κωνσταντίνα Μαλτέχνολογία της εικονικής πραγματικότηζου, μέσα από πολυετή επαφή με τας στα γηροκομεία, με έναν τρόπο ο ηλικιωμένους και ανθρώπους που οποίος να μην τρομάζει τον επωφεζουν με άνοια και αποτελεί μελέτη λούμενο, αλλά να αποτελεί προέκταση των αναγκών της καθημερινότητας της ψυχαγωγίας που λαμβάνει από το και των επιθυμιών τους. Είναι ένας “Θάλλω”. Τα αποτελέσματα ήταν ενσυνδυασμός επικοινωνίας και ψυθαρρυντικά, ενώ παρατηρήθηκαν και χαγωγικών δράσεων που προσαρπεριστατικά όπου άνθρωποι μιλούσαν μόζονται στη δυναμική και τις ανάγΓράφει ο μετά από καιρό, χαμογελούσαν και πακες κάθε ομάδας ωφελούμενων, με σκοπό την ενεργητική και όχι την Νότης Παρασκευόπουλος ρουσίαζαν μια εικόνα ικανοποίησης. MSc in Dementia Οι αντιδράσεις αυτές οδήγησαν στην παθητική τους συμμετοχή. Σκοπός υλοποίηση καινούργιων δράσεων, ειδεν είναι μόνο η ψυχαγωγία, αλλά δικά σχεδιασμένων για τη συγκεκριμένη ομάδα και η ενθάρρυνση ανάπτυξης σχέσεων εμπιστοωφελούμενων. σύνης και εξωστρέφειας. Η εφαρμογή της μεθόδου στο σύνολό της παρουσιάζει έως σήμερα σπουδαία αποτελέσματα Μέθοδος Απομονωμένης Ακρόασης στην καθημερινότητα των ηλικιωμένων και Παράλληλα με τον βασικό άξονα και άμεσα των ατόμων που ζουν με άνοια, όπως μείωση συνδεδεμένη με αυτόν, είναι η Μέθοδος Απονευροψυχιατρικών συμπτωμάτων, αισθητά αυμονωμένης Ακρόασης, όπου οι ωφελούμενοι ξημένη κοινωνικοποίηση και βελτίωση των έρχονται σε επαφή με επιλεγμένα ακούσματα σχέσεων των φροντιστών με τους ανθρώπους που σχετίζονται με το κοινωνικό τους ιστορικό. που φροντίζουν. Ενδεικτικά αποτελέσματα της εν λόγω προσέγΣήμερα, δέκα χρόνια μετά την πρώτη μας δράση γισης – ιδιαίτερα σε άτομα που ζουν με άνοια – και με τη στήριξη ενός δικτύου συνεργατών και είναι η παρατήρηση νέων κινησιολογικών μοτίεκπαιδευμένων εθελοντών, προσφέρουμε δωρεάν βων, η ορθή σύνταξη προτάσεων και η παρουσία υπηρεσίες ενημέρωσης, υποστήριξης και ψυχαστοιχειώδους ομιλίας σε ανθρώπους που έχουν γωγίας σε ηλικιωμένους και ανθρώπους που ζουν απολέσει τον λόγο. με άνοια σε όλη την Ελλάδα, ενώ η δράση μας επεκτείνεται στους ακόλουθους άξονες: Εικονική Πραγματικότητα l Εβδομαδιαίες ψυχαγωγικές συναντήσεις με τηΗ τεχνολογία της εικονικής πραγματικότητας ήδη λεδιάσκεψη σε 25 μη κερδοσκοπικά γηροκομεία χρησιμοποιείται σε άλλα κράτη ως εργαλείο το της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. οποίο βοηθά στην επικοινωνία με άτομα με l Σχεδιασμός mobile εφαρμογών για την υπο-

στήριξη του έργου των φροντιστών. Σχεδιασμός και κατασκευή παιχνιδιών και βοηθημάτων για άτομα με άνοια. l Επανέκδοση του βιβλίου «365 μέρες κοντά στην Τρίτη Ηλικία». l Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για φροντιστές ατόμων με άνοια και επαγγελματίες υγείας σε συνεργασία με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο και σχεδιασμένο από την Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη Νόσο Αλτσχάιμερ, με την πολύτιμη καθοδήγηση επαγγελματιών του Πανεπιστημίου Johns Hopkins των Η.Π.Α. l Ψηφιακά προγράμματα σε συνεργασία με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το Ιδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, απευθυνόμενα σε ανθρώπους άνω των 60 ετών και άτομα που ζουν έχοντας άνοια. l Τηλεφωνική γραμμή ενημέρωσης και υποστήριξης για την Τρίτη Ηλικία και την άνοια, σε συνεργασία με την Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη Νόσο Αλτσχάιμερ, με αντικείμενο τη δωρεάν παροχή μίας σειράς εργαλείων που ενισχύουν ακόμα περισσότερο την ποιότητα φροντίδας μέσω έγκυρης ενημέρωσης. Το έργο μας έχει λάβει τιμητικές διακρίσεις όπως η υποψηφιότητα για Art Explora – Académie des beaux-arts European Award για τη δράση μας «Παιχνίδι για μεγάλους» στο Ιδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή και Βραβείο Πολιτιστικής Δημιουργικότητας από το Youthmakers Hub, στο πλαίσιο των Young Leaders Awards 2020. Το Βραβείο Εξέχουσας Προσφοράς από την Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στην Νόσο Αλτσχάιμερ, που μας απονεμήθηκε τον Δεκέμβριο του 2021 στο πλαίσιο της εκδήλωσης Journey to Hope Greece, αποτελεί επιστέγασμα μίας πολυετούς προσπάθειας και ενισχύει την επιθυμία μας να συνεχίσουμε να δουλεύουμε με το ίδιο πάθος σε αυτό που αγαπάμε. u l

Περισσότερες πληροφορίες για το “θάλλω” μπορείτε να αναζητήσετε στις επίσημες ιστοσελίδες: Call thāllo: https://call.thallo.care/ | Πρωτοβουλία θάλλω: https://thallo.care/ | seveneleven: https://seveneleven.me/ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Facebook: @thallo.care | Instagram: thallo_program | LinkedIn: thāllo

18 | περί υγείας |

HELLINIC INITIATIVE_ALZHEIMER_R 1/20/22 3:25 PM Page 19

Hellenic Initiative Against Alzheimer’s Disease

Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη Νόσο Αλτσχάιμερ Η Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη Νόσο Αλτσχάιμερ αποτελείται από ομάδα Ελλήνων ερευνητών, οι οποίοι επιστρατεύουν την επιστημονική τους γνώση και τις ερευνητικές τους ικανότητες για να αντιμετωπίσουν την πανδημία της νόσου Αλτσχάιμερ και των συναφών διαταραχών στην Ελλάδα.

νόσος Αλτσχάιμερ και η σχετική επιδημία άνοιας φαίνεται να εξελίσσονται σε εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την Ελλάδα, καθώς ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από αυτές αυξάνεται ταχέως σε σχέση με τη γήρανση του πληθυσμού μας. Η Ελλάδα είναι πιθανό να αντιμετωπίσει μία από τις μεγαλύτερες επιδημίες αυτού του είδους στον κόσμο. Η Πρωτοβουλία από την αρχή της λειτουργίας της, έχει πλαισιωθεί από διακεκριμένους επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με πληθώρα αντικειμένων: κλινικοί γιατροί, βιολόγοι, ερευνητές, εκπαιδευτικοί, νομικοί, μελετητές επιχειρηματικής κοινότητας και φροντιστές ατόμων με άνοια. Κεντρικό όραμα όλων είναι η αναδιαμόρφωση του τοπίου στην ελληνική πραγματικότητα. Κύριος στόχος της Πρωτοβουλίας είναι η μεταφορά στην πράξη των τελευταίων επιστημονικών επιτευγμάτων για την αντιμετώπιση μιας ιατρικής, οικονομικής και κοινωνικής απειλής, την οποία αναγνωρίζει ως προτεραιότητα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Τον συντονισμό της Πρωτοβουλίας έχουν αναλάβει οι: Κωνσταντίνος Λυκέτσος Επικεφαλής Τμήματος Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Johns Hopkins των Η.Π.Α., Καθηγητής Elizabeth Plank Althouse στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, Διευθυντής του Κέντρου Ιατρικής Ακριβείας και Αριστείας στη Νόσο Αλτσχάιμερ Richman Family και Διευθυντής του Κέντρου Μνήμης και Θεραπείας Αλτσχάιμερ στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Παναγιώτης Βλάμος Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής και Πρόεδρος του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου του Ιονίου Πανεπιστημίου. Βασιλική Μαχαιράκη Επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Γενετικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins των Η.Π.Α. Ιωάννης Ταρνανάς Νευροεπιστήμονας, Senior Fellow for Equity in Brain Health στο Global Brain Health Institute (Trinity College Dublin), ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής της εταιρείας Altoida.

Βασικοί στόχοι της πρωτοβουλίας είναι: Η αύξηση των διαθέσιμων υπηρεσιών για ασθενείς με Αλτσχάιμερ και τις οικογένειές τους, l H βελτίωση της περίθαλψης και η αποτελεσματική ερευνητική συνεισφορά σε προσπάθειες l

που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο για την εξεύρεση θεραπείας. l Η ενίσχυση της μεταφραστικής έρευνας σχετικά με την νόσο Αλτσχάιμερ και τις συναφείς διαταραχές. l Η αύξηση της συνεργατικότητας Ελλήνων επιστημόνων στη συμβολή στην έρευνα, l Η πρόταση και προώθηση κινήτρων για έρευνα σε αυτόν τον τομέα και l Η ενθάρρυνση πρωτοβουλιών σχετικά με τη θεραπευτική και τον ιατρικό τουρισμό γύρω από την την νόσο Αλτσχάιμερ και τις συναφείς διαταραχές. l Η ενίσχυση της πεποίθησης, μέσω της ευαισθητοποίησης και της εκπαίδευσης του κοινού, ότι μπορεί ακόμη να μην υπάρχει θεραπεία, αλλά υπάρχει ελπίδα και διαθέσιμες λύσεις διαχείρισης της άνοιας. Ξεκινώντας τον Δεκέμβριο του 2019, η Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη Νόσο Αλτσχάιμερ έχει να επιδείξει ως σήμερα ιδιαίτερα σημαντικά αποτελέσματα, όπως: l Ανάπτυξη προτύπων λειτουργίας ιατρείων μνήμης και κέντρων ημέρας για ασθενείς με άνοια και συναφείς διαταραχές και τους φροντιστές τους. l Αξιολόγηση και πιστοποίηση ιατρείων μνήμης και κέντρων ημέρας. l Αποτύπωση των ατόμων που νοσούν από ήπια γνωστική διαταραχή και άνοια στην Ελλάδα, μέσω της δημιουργίας «χαρτών θερμότητας». l Συνεργασία με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο και δημιουργία προγράμματος κατάρτισης για φροντιστές ατόμων τα οποία ζουν με άνοια. l Συνεργασία με την πρωτοβουλία θάλλω και δημιουργία μίας νέας υπηρεσίας τηλεφωνικής ενημέρωσης και υποστήριξης για άτομα με άνοια και τους φροντιστές τους, παρέχοντας μία σειρά από εργαλεία που εξελίσσουν όλο και περισσότερο την ποιότητα φροντίδας μέσα από την έγκυρη ενημέρωση. l Συνεργασία με το

Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας, καθώς και ίδρυση του Κέντρου Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για την Ανοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. l Διοργάνωση σεμιναρίων κλινικής και βασικής έρευνας με κορυφαίους προσκεκλημένους ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. l Συνεργασία με τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης και έκδοση του βιβλίου «Οταν η λογική κυνηγάει τη μνήμη». Τέλος, τον Δεκέμβριο του 2021, η πρωτοβουλία διοργάνωσε πρόσφατα το πρώτο «Ταξίδι Ελπίδας» (Journey to Hope) στην Ελλάδα, για ασθενείς με άνοια και συναφείς διαταραχές και τους φροντιστές τους, το οποίο διοργανώθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το παρακολούθησαν περισσότερα από 500 άτομα, δια ζώσης και διαδικτυακά. Η Πρωτοβουλία τελεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας και χαίρει της αρωγής των υπουργείων Υγείας, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Τουρισμού, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ενώ επίσης υποστηρίζεται από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, την εταιρεία Altoida, την πρωτοβουλία θάλλω, το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, καθώς και την εταιρεία Alzheimer Αθηνών. Περισσότερα για τις δράσεις της Πρωτοβουλίας μπορείτε να αναζητήσετε στο https://hiaad.org/el/. u

| περί υγείας | 19

KRITHRIA DIAGNWSHS ANOIAS_TSOLAKH_x2 1/20/22 4:34 PM Page 20

Τα κριτήρια για τη σύγχρονη διαγνωστική διαδικασία των ανοιών Μεγάλο είναι το κέρδος από την έγκαιρη διάγνωση και τούτο γιατί μπορεί να γίνει καλός σχεδιασμός της φροντίδας, να εφαρμοσθούν μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις, να αλλάξει ο τρόπος ζωής κ.τ.λ.

(DetectCID; https://www.detectcid.org /), οργανώΙατρική ακριβείας είναι η Ιατρική που θηκε από το NIH με στόχο να καθορίσει, να εξετάσει στηρίζεται σε βιολογικούς δείκτες συκαι να αξιολογήσει μεθόδους με στόχο την ανίχνευση στημάτων και λαμβάνει υπόψη της μεθοδολογικές προόδους και ανακανοητικών διαταραχών στην κοινωνία. λύψεις σύνθετων παθοφυσιολογικών Η Υποκειμενική Νοητική Διαταραχή διαδικασιών των πολυπαραγοντικών (SCD) συναντάται συχνά στους ηλικιωνευροεκφυλιστικών νόσων, όπως είναι μένους και, μολονότι έχει συνδεθεί με η σποραδική νόσος Alzheimer που αυξημένο κίνδυνο μελλοντικής εξέλιξης εμφανίζεται σε μεγάλες ηλικίες. Θα σε ΝΑ, δεν έχει ακόμη ερευνηθεί επαρείναι δυνατόν να εφαρμόσουμε αυτού κώς. Η εξέταση αυτού του σταδίου της του είδους την Ιατρική εφόσον στήΝΑ είναι από τα πιο συχνά ερευνητικά σουμε γέφυρες μεταξύ της κοινωνίας, πεδία σήμερα. Η SCD είναι ένα προστάδιο της άνοιας, αλλά ξέρουμε καλά των εταιρειών των ασθενών, των κλιότι είναι μια αναστρέψιμη κατάσταση. νικών και ερευνητών, έτσι ώστε να Γράφει η καταφέρουμε να προλάβουμε την Μάγδα Τσολάκη εμφάνιση των ανωτέρω νόσων, αλλά Η διαγνωστική διαδικασία MD, PhD, Νευρολόγοςκαι να προχωρήσουμε στη θεραπεία Η διαγνωστική διαδικασία που ακοΨυχίατρος, Θεολόγος, τους και τη φροντίδα τους. λουθείται είναι η λήψη του ιατρικού Καθηγήτρια ΑΠΘ, Συντονίστρια του ιστορικού, η φυσική και νευρολογική Εργαστηρίου Η διάγνωση ως πρόβλημα εξέταση, τα κατωτέρω εργαστηριακά Νευοεκφυλιστικών ευρήματα εκτός από τη συνήθη ρουΗ παγκόσμια ερευνητική κοινότητα Νοσημάτων, τίνα (Νευροψυχολογική εκτίμηση, έχει στρέψει την προσοχή της στην Πρόεδρος της Πανελλήνιας TSH, επίπεδα Ομοκυστεΐνης, B12, Φοπρόληψη ή ακόμη και στην έγκαιρη Ομοσπονδίας Νόσου λικό οξύ, Βιταμίνη D, Βιταμίνη C, RPR, διάγνωση και διακοπή της εξέλιξης της Alzheimer MRI -Για τον αποκλεισμό αναστρέψινευροεκφύλισης. Στηρίζεται στις νέες μων προβλημάτων όπως NPH, καλοήθεις ή κακατευθυντήριες οδηγίες για τη βελτίωση της ανίχνευσης και της διάγνωσης της άνοιας κοήθεις όγκοι ETC-, ΗΕΓ). Στη συνέχεια, εξεαπό το συμβούλιο των ειδικών στο τάζουμε εάν ο ασθενής πληροί τα κατωAlzheimer's Association’s Internaτέρω κριτήρια για την άνοια: tional Conference in Chicago, IL, Α. Η ανάπτυξη πολλαπλών νοητιUSA, 2018. Το συμβούλιο με κών ελλειμμάτων εκδηλώνεται το όνομα The Consortium for από τα ακόλουθα δύο κριτήρια: Detecting Cognitive Impair1. Εξασθένηση της μνήμης ment, Including Dementia (εξασθενημένη ικανότητα

20 | περί υγείας |

μάθησης νέων πληροφοριών ή ανάκλησης προηγούμενων μαθημένων πληροφοριών). 2. Μία (ή περισσότερες) από τις ακόλουθες νοητικές διαταραχές: α. Αφασία (διαταραχή της γλώσσας) β. Απραξία (εξασθενημένη ικανότητα εκτέλεσης κινητικών δεξιοτήτων, παρόλο που η κινητική λειτουργία παραμένει ανέπαφη). γ. Αγνωσία (αποτυχία αναγνώρισης και ταυτοποίησης αντικειμένων, παρόλο που η κινητική λειτουργία παραμένει ανέπαφη). δ. Διαταραχή στην εκτελεστική λειτουργία (όπως για παράδειγμα σχεδιασμό οργάνωσης, αλληλοδιαδοχή, αφαιρετική ικανότητα). Β. Κάθε ένα από τα νοητικά ελλείμματα των κριτηρίων Α1 και Α2 προκαλούν σημαντική εξασθένηση της κοινωνικής ή της επαγγελματικής ζωής, παρουσιάζοντας ουσιαστική έκπτωση από ένα προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας. Γ. Τα νοητικά ελλείμματα δεν συμβαίνουν αποκλειστικά και μόνο κατά τη διάρκεια εξέλιξης ενός παραληρήματος. Δ. Η διαταραχή δεν εκτιμάται καλύτερα από τον Αξονα Ι (πολυαξονικής ταξινόμησης του DSM-IV) για παράδειγμα μείζων καταθλιπτική διαταραχή, σχιζοφρένεια1. Και εφόσον τα πληροί, προχωρούμε στη διαφορική διάγνωση. Σ΄ αυτή την παρουσίαση, παρατίθενται μόνο τα κριτήρια για τη διάγνωση της νόσου Alzheimer, διότι τα άλλα κριτήρια παρατίθενται από άλλους συναδέλφους. Βέβαιη, ενδεχόμενη και πιθανή διάγνωση της νόσου Alzheimer σύμφωνα με τα NINCDS-ADRDA κριτήρια.

KRITHRIA DIAGNWSHS ANOIAS_TSOLAKH_x2 1/20/22 4:34 PM Page 21

Κριτήρια για την κλινική διάγνωση βέβαιης νόσου Alzheimer: l Τα κλινικά κριτήρια της ενδεχόμενης νόσου Alzheimer. l Ιστοπαθολογικές ενδείξεις από βιοψία ή νεκροψία. Κριτήρια για την κλινική διάγνωση ενδεχόμενης νόσου Alzheimer: l Ανοια διαπιστωμένη μέσω κλινικής εξέτασης και τεκμηριωμένη από σύντομη εξέταση νοητικής κατάστασης. l Ανοια επιβεβαιωμένη από νευροψυχολογική δοκιμασία. l Ελλείμματα σε δύο ή περισσότερες νοητικές περιοχές. l Προοδευτική επιδείνωση της μνήμης και άλλων νοητικών λειτουργιών. l Απουσία διαταραχή της συνείδησης. l Εναρξη της νόσου από την ηλικία των 40 μέχρι και 90 ετών. l Απουσία συστηματικών διαταραχών ή άλλων εγκεφαλικών νόσων ικανών να προκαλέσουν κάποιο ανοϊκό σύνδρομο. Κριτήρια για την κλινική διάγνωση πιθανής νόσου Alzheimer: l Παρουσία συστηματικών διαταραχών ή άλλων εγκεφαλικών νόσων ικανών να προκαλέσουν κάποιο ανοϊκό σύνδρομο, χωρίς όμως να θεωρούνται αίτια της άνοιας. l Βαθμιαία προοδευτική επιδείνωση μίας νοητικής λειτουργίας με απουσία άλλης ταυτοποιήσιμης αιτίας (π.χ. απώλεια μνήμης ή αφασία). Κριτήρια που καθιστούν την κλινική διάγνωση της νόσου Alzheimer αβέβαιη ή απίθανη: l Αιφνίδια έναρξη. l Εστιακά νευρολογικά ευρήματα. l Επιληπτικοί σπασμοί και διαταραχές της βάδισης σε πρώιμο στάδιο της νόσου2. Ωστόσο, μετά τη χρήση του ΡΕΤ για την απεικόνιση του β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο, τo 2% μέχρι και 39% των ασθενών με ΝΑ και το 42% των ασθενών με αμνησική Ηπια Νοητική Διαταραχή, δεν έχουν β-αμυλοειδές στον εγκέφαλό τους. Μόνο το 77.5% των ασθενών με ΝΑ έχουν θετικό PiB PET, ενώ μόνο το 47.8% των ασθενών με ΗΝΔ (P=0.016). (σύμφωνα με άλλη εργασία under review). Το κέρδος μας από την έγκαιρη διάγνωση είναι πολλαπλό και πολύ μεγάλο. Μπορεί να γίνει καλός σχεδιασμός της φροντίδας, να εφαρμοσθούν μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις, να αλλάξει ο τρόπος ζωής (Διατροφή και Ασκηση), να βρεθούν εξατομικευμένοι τρόποι για βελτίωση της Ποιότητας ζωής, να προχωρήσουμε σε κοινωνική υποστήριξη που ελαττώνει το φορτίο του περιθάλποντα, να επιτύχουμε καθυστέρηση της Ιδρυματοποίησης και, τέλος, να προκαλέσουμε την ελάττωση του κόστους φροντίδας. Βέβαια, η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση απαιτεί τον συντονισμό και τη συνεργασία του ασθενούς, του περιθάλποντος, της οικογένειας ολόκληρης,

των γενικών γιατρών, των ειδικών νευρολόγων ή ψυχιάτρων, των κοινωνικών υπηρεσιών και των χρηματοδοτών. Σε όλα τα ανωτέρω διαγνωστικά κριτήρια, έρχονται να μας βοηθήσουν οι βιολογικοί δείκτες, που συνήθως χρησιμοποιούνται σε εξειδικευμένα κέντρα αντιμετώπισης της άνοιας. O ιδανικός βιολογικός δείκτης πρέπει να έχει τα κατωτέρω χαρακτηριστικά: 1. Συνδέεται με τα παθογνωμονικά χαρακτηριστικά (Νευροπαθολογία). 2. Εχει αξιολογηθεί σε ασθενείς που η διάγνωση έχει επιβεβαιωθεί (αυτοψία), είναι ικανός να ανιχνεύει τη νόσο σε πολύ πρώιμα στάδια και να την ξεχωρίζει από άλλες άνοιες, είναι μη επεμβατικός, απλός στη χρήση, και φθηνός, δεν επηρεάζεται από τη θεραπεία με συμπτωματική θεραπεία3. Η Νευροψυχολογική εκτίμηση αποτελεί ακόμη το Gold Standard στη διάγνωση των νοητικών διαταραχών. Η εξέταση της Προσοχής , των Οπτικοχωρικών-οπτικοαντιληπτικών ικανοτήτων, των Εκτελεστικών λειτουργιών, της Μάθησης και της Μνήμης, της Γλώσσας, της Ευπραξίας και της Κοινωνικής νόησης, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να περιγράψουμε τα κύρια χαρακτηριστικά των προβλημάτων. Η Μακρόχρονη εκτίμηση της λεκτικής μνήμης ίσως αποτελεί αξιόπιστο εργαλείο για την εκτίμηση της εξέλιξης σε ΝΑ. Η προσωπικότητα και ο τρόπος ζωής μπορούν να μας δώσουν χρήσιμες

πληροφορίες για να μπορέσουμε να ταυτοποιήσουμε τα άτομα με SCD που θα εξελιχθούν σε άτομα με αντικειμενικές νοητικές δυσκολίες. Υπάρχει συσχέτιση των αποτελεσμάτων της νευροψυχολογικής εκτίμησης με βιολογικούς δείκτες, όπως φαίνεται από μελέτη που έδειξε ότι ήπιες δυσκολίες στις εκτελεστικές λειτουργίες σχετίζονται με υψηλό φορτίο αμυλοειδούς και ελαττωμένο όγκο του φλοιού. Ενα από τα αξιόλογα εργαλεία για την εκτίμηση της ΥΝΔ είναι το Memory Alteration Test (M@T)4. Πολύ χρήσιμα εργαλεία για την εκτίμηση των νοητικών λειτουργιών αποδείχθηκαν και τα εργαλεία που στηρίζονται στις νέες τεχνολογίες, όπως είναι το εικονικό supermarket5 και το πρόγραμμα REMEDES6. Η συμβολή της μαγνητικής τομογραφίας στην πρόωρη διάγνωση της άνοιας, έγκειται στην ανίχνευση δομικών αλλαγών στον εγκέφαλο των ασθενών. Συγκεκριμένα, οι πιο βασικές περιοχές που επηρεάζονται στην ΝΑ είναι ο ιππόκαμπος, η αμυγδαλή και ο ενδορρινικός φλοιός. Η συμβολή του ΗΕΓ γίνεται όσο περνάει ο χρόνος όλο και πιο μεγάλη. Οι βιοδείκτες στο ΕΝΥ και στο αίμα φαίνεται ότι έχουν την ίδια ευαισθησία και ειδικότητα. Η διαγνωστική ακρίβεια του ΤΜS στη διάκριση μεταξύ της ΝΑ και της ΜΚΑ ξεπέρασε το 85%. Οι οφθαλμικοί και γενετικοί δείκτες είναι υποσχόμενοι. Τέλος, ο συνδυασμός των διαγνωστικών δεικτών και οι νέες τεχνολογίες ίσως λύσουν το πρόβλημα της ακριβούς διάγνωσης.u

1 American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (IV-TR). 4th ed – text revised. Washington, DC: APA; 2000.2 McKhann G, Drachman D, Folstein M et al. Clinical diagnosis of Alzheimer's disease: report of the NINCDS-ADRDA Work Group under the auspices of Department of Health and Human Services Task Force on Alzheimer's Disease. Neurology 1984; 34: 939-944.3 Consensus Report of the Working Group (1998), Frank et al. (2003), as well as Shaw et al. (2007) and Gerlach et al.(2012),4 Lazarou I, Moraitou D, Papatheodorou M, Vavouras I, Lokantidou C, Agogiatou C, Gialaoutzis M, Nikolopoulos S, Stavropoulos TG, Kompatsiaris I, Tsolaki M. Adaptation and Validation of the Memory Alteration Test (M@T) in Greek Middle-Aged, Older, and Older-Old Population with Subjective Cognitive Decline and Mild Cognitive Impairment. J Alzheimers Dis. 2021;84(3):1219-1232 5 Zygouris S, Iliadou P, Lazarou E, Giakoumis D, Votis K, Alexiadis A, Triantafyllidis A, Segkouli S, Tzovaras D, Tsiatsos T, Papagianopoulos S, Tsolaki M. Detection of Mild Cognitive Impairment in an At-Risk Group of Older Adults: Can a Novel Self-Administered Serious Game-Based Screening Test Improve Diagnostic Accuracy? J Alzheimers Dis. 2020 Sep 25. 6 Poptsi E, Moraitou D, Tsardoulias E, Symeonidis AL, Tsolaki M. Is the Discrimination of Subjective Cognitive Decline from Cognitively Healthy Adulthood and Mild Cognitive Impairment Possible? A Pilot Study Utilizing the R4Alz Battery. J Alzheimers Dis. 2020 Jul 24.

| περί υγείας | 21

TARNANAS_PSIFIAKOI BIODEKTES_x2 1/20/22 4:35 PM Page 22

Ψηφιακοί βιοδείκτες Μπορεί η ανθεκτικότητα του εγκεφάλου να μετρηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής;

κιωμένων με γνωστικές διαταραχές ή και των α τελευταία 2 χρόνια, οι πολιτικές πρόληατόμων με άνοια. ψης και ελέγχου κατά της COVID-19 αποτέλεσαν σημαντικό καταλύτη για αλλαγές Οταν εστιάζουμε στους ψηφιακούς βιοδείκτες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Το που συνδέονται με τα πρότυπα υγείας του εγκεσύγχρονο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης φάλου, είναι σημαντικό να ορίσουμε με ακρίβεια υπέστη σοκ, ειδικά όσον αφορά τα ευπαθή άτομα, τόσο την υγεία του εγκεφάλου, όσο και τους κασυμπεριλαμβανομένων των ατόμων με γνωστικές θοριστικούς της παράγοντες, μέσω ενός μοντέλου διαταραχές ή και ειδικότερα τα άτομα με άνοια. δυναμικής τροχιάς που ενσωματώνει παράγοντες Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κινδύνου και προηγούμενους κινσυνέστησε την προσοχή του στις δύνους, καθώς και τον όρο ψηφιαδυσμενείς επιπτώσεις που προκακός βιοδείκτης ως υποκατάστατο μέτρο όσον αφορά τα αποτελέσματα λούνται από την πανδημία COVIDτης εγκεφαλικής υγείας. Η υγεία του 19 και, ως λύση, τα συστήματα υγειεγκεφάλου αποτελεί το επίκεντρο ονομικής περίθαλψης επιτάχυναν των ψηφιακών βιοδεικτών λόγω της τη μετάβαση από τον φυσικό χώρο, λανθάνουσας μεταβλητής του, που δηλαδή τις κλινικές, τα νοσοκομεία επιτρέπει στα άτομα να λειτουργούν κλπ. στον ψηφιακό χώρο, όπως είναι οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες, ανεξάρτητα, με μια αίσθηση σκοπού, οι εφαρμογές κ.ά. Πιο συγκεκριμένα, να λαμβάνουν τις δικές τους αποη επιτακτική ανάγκη συλλογής όλων φάσεις, να διατηρούν την κοινωνική Γράφει o των διαθέσιμων ποσοτικών δεδο- Δρ. Ιωάννης Ταρνανάς, Ph.D διασύνδεση, να επιτρέπουν τη λειμένων για την επίδραση της COVID- Νευροεπιστήμονας, Ιδρυτής και τουργική ανάρρωση από ασθένεια 19 στη γνωστική, ψυχολογική και και να αντιμετωπίζουν κατάλοιπα Επικεφαλής Επιστημονικός από λειτουργικές ανεπάρκειες. Ως λειτουργική υγεία των ενηλίκων με Υπεύθυνος της Altoida μέλη παγκόσμιων πρωτοβουλιών, νευρογνωστικές διαταραχές (NCD), όπως το Ιδρυμα Εύρεσης Φαρμάκων για τη νόσο έφερε μια «ψηφιακή επανάσταση» στην υγειΑλτσχάιμερ (ADDF), η Ελληνική Πρωτοβουλία ονομική περίθαλψη. Ειδικότερα στον τομέα των κατά της νόσου Αλτσχάιμερ (HIAAD), το Λατινο«ψηφιακών βιοδεικτών», βιώσαμε μια άνευ προαμερικάνικο Ινστιτούτο Υγείας του Εγκεφάλου ηγουμένου έκρηξη, καθώς διαφόρων ειδών ψηφιακές νέες επιχειρήσεις υγειονομικής περίθαλψης (BrainLat UAI) και το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Υγείας ξεκίνησαν τις έρευνες για «ψηφιακά αποτυπώτου Εγκεφάλου (GBHI), έχουμε ασχοληθεί μαζί ματα» ή Ψηφιακές Νευρο-Υπογραφές (DNS)™ με άλλους ερευνητές για έναν νέο ορισμό της συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων Υγείας του Εγκεφάλου, ως μια δια βίου δυναμική κατάσταση γνωστικών, συναισθηματικών και κι(BPSD) όπως το άγχος, η απάθεια, οι διαταραχές νητικών τομέων, που υποστηρίζονται από φυύπνου, η σύγχυση και οι παραισθήσεις, παρέσιολογικές διεργασίες. Αυτός ο ορισμός είναι ποχοντας πληροφορίες για τα υγιή και παθολογικά λυδιάστατος και μπορεί να μετρηθεί αντικειμενικά πρότυπα υγείας του εγκεφάλου μεταξύ των ηλι-

22 | περί υγείας |

και να βιωθεί υποκειμενικά. Μπορεί, επίσης, να ισχύσει σε κοινότητες πέρα από το επίπεδο του ατόμου, που επηρεάζεται από οικο-βιοψυχοκοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα μια συνεχή ποιότητα ζωής και ευεξίας. Λαμβάνοντας υπόψη τέτοιου είδους μεταβλητές, μπορούν να διερευνηθούν δύο δρόμοι για έναν ψηφιακό βιοδείκτη εγκεφαλικής υγείας: (1) δημιουργία μιας πλατφόρμας ψηφιακών βιοδεικτών που βασίζεται σε «ψηφιακά αποτυπώματα» για τη λειτουργία του εγκεφάλου, τη σωματική λειτουργία, την κοινωνική λειτουργία, τους προστατευτικούς παράγοντες ή παράγοντες κινδύνου και την ψυχική υγεία, ή (2) προσδιορισμός μιας δια βίου Ψηφιακής Νευρο-Υπογραφής (DNS)™ που υφίσταται ως υποκατάστατο μέτρο για όλα τα συστατικά στοιχεία της υγείας του εγκεφάλου. Για την πρώτη εκδοχή, μπορεί να δημιουργηθεί μια ψηφιακή πλατφόρμα υγείας του εγκεφάλου για την αξιολόγηση της συνολικής σωματικής υγείας, της διατροφής, του ύπνου, της σωματικής δραστηριότητας, της γνωστικής δραστηριότητας, της κοινωνικοποίησης και της διατροφής μέσω smartphone, φορητών συσκευών ή άλλων πηγών του Ιντερνετ των Πραγμάτων [Internet of Things (IoT)]. Τέτοιες πλατφόρμες ενδέχεται να περιέχουν διαφορετικές κατηγορίες ψηφιακών βιοδεικτών, που κυμαίνονται από ψηφιακούς δείκτες διαγνωστικούς, προγνωστικούς, εποπτικούς, φαρμακοδυναμικούς έως ψηφιακούς βιοδείκτες ασφάλειας και ευαισθησίας, ανάλογα με τη χαρακτηριστική τους δομή. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τέτοιες πλατφόρμες είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο και, παρόλο που μπορούν να δημιουργήσουν μια μέτρηση που είναι εύκολο να διαχειριστούν οι ερευνητές και να αφομοιώσουν οι παραλήπτες, απαιτείται περαιτέρω επικύρωση. Σύμφωνα με τη

TARNANAS_PSIFIAKOI BIODEKTES_x2 1/20/22 4:35 PM Page 23

δεύτερη εκδοχή, εισάγεται εδώ για πρώτη φορά μια δια βίου DNS σχετική με την ανθεκτικότητα του εγκεφάλου, προκειμένου να επιτραπεί ο ποσοτικός προσδιορισμός των λεπτών ανισορροπιών στο βιολογικό δίκτυο, που σχετίζονται με την πρώιμη εξέλιξη της νόσου, όπως ήπιες γνωστικές βλάβες και/ ή άτομα με άνοια. Η ανθεκτικότητα του εγκεφάλου είναι ένα μέτρο υποκατάστασης που είναι ευαίσθητο στα διάφορα χαρακτηριστικά της υγείας του εγκεφάλου, όπως το χάσμα ηλικίας του εγκεφάλου. Παραδοσιακά, το χάσμα ηλικίας του εγκεφάλου είναι η διαφορά ανάμεσα στη χρονολογική ηλικία ενός ατόμου και της ηλικίας του εγκεφάλου ενός ατόμου, όπως παρατηρήθηκε με τη χρήση νευροαπεικόνισης μαγνητικής τομογραφίας (MRI), η οποία εξετάζει τη δομή, τη λειτουργία και την ακεραιότητα του εγκεφάλου. Ωστόσο, η νευροαπεικόνιση είναι ένας στατικός βιοδείκτης, ο οποίος αναπαριστά σποραδικά, περιστασιακά και σκόρπια δεδομένα και περιορίζει την αναπαράσταση για τις περιοχές με χαμηλές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και άτομα από αγροτικές ή ιατρικά υποεξυπηρετούμενες κοινότητες. Από την άλλη πλευρά, προτείνουμε ένα δυναμικό ψηφιακό νευροαποτύπωμα (DNF) για την ανθεκτικότητα του εγκεφάλου καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Παρόμοιοι ορισμοί για τις μεταβολικές υπογραφές του εγκεφάλου της γνωστικής ανθεκτικότητας στα 80+ έχουν προταθεί πρόσφατα από ερευνητές του Τμήματος Ακτινολογίας, Κλινική Μάγιο, Ρότσεστερ, Μινεσότα, ΗΠΑ. Επιπλέον, αντί για μια εισαγωγή με περιορισμένη εστίαση στην παρουσία ή την παρουσία ασθένειας όπως η άνοια, θα θέλαμε να μοιραστούμε εδώ μια πρώτη σύλληψη της έννοιας του βιοδείκτη ανθεκτικότητας του εγκεφάλου DNS, με βάση τη συνεχή δυναμική ερμηνεία των μετρήσεων της υγείας του εγκεφάλου, ανεξάρτητα από το σημείο εκκίνησης για τη συνέχεια της υγείας του εγκεφάλου. Η παρακολούθηση της ανθεκτικότητας του εγκεφάλου μπορεί να συνδυαστεί με εξατομικευμένες στρατηγικές παρέμβασης, προκειμένου να βελτιωθεί η ατομική υγεία, να θέσει θεμέλια για την καλύτερη κατανόηση της πολιτισμικής συνάφειας της υγείας του εγκεφάλου και να την κάνει λειτουργική ως προς την

Γρήγορο QUIZ Εχεις κάποιο συγγενικό πρόσωπο που έχει εμφανίσει Αλτσχάιμερ; l Θες να βοηθήσεις τους νευροεπιστήμονες στη μάχη με τη νόσο; l Θες να μάθεις σε ποια ομάδα κινδύνου για Αλτσχάιμερ ανήκεις; l Θες να εξασφαλίσεις ότι δεν θα έρθει μια μέρα που δεν θα αναγνωρίζεις τα παιδιά σου; l Θες να εξασφαλίσεις ότι τα παιδιά σου δεν θα είναι φροντιστές σου; Εάν απάντησες ΝΑΙ σε τουλάχιστον ΕΝΑ από τα παραπάνω ερωτήματα, η συμμετοχή σου είναι απαραίτητη αλλά και πολύ σημαντική! Κάνε κλικ στo: https://www.brainregistry.net/consent.html της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και άλλων φορέων για να δηλώσεις συμμετοχή! Σύντομα θα ενημερωθείς αν έχεις επιλεγεί. l

έρευνα, την πολιτική και την πρακτική. Επιπλέον, μια επίπτωση αυτής της δια βίου DNS για την ανθεκτικότητα του εγκεφάλου, είναι ότι δίνει μια μηχανική αντίληψη για τις βιολογικές οδούς και διαδικασίες που αφορούν την κατάσταση και τη δυναμική της υγείας. Η βέλτιστη ανθεκτικότητα του εγκεφάλου μπορεί να οριστεί σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής ως το σύνολο των μέσων επιδόσεων όλων των ατόμων αυτής της ηλικίας που δεν πάσχουν από γνωστή ασθένεια του εγκεφάλου ή άλλων οργάνων, από την άποψη της μείωσης των προηγούμενων τεκμηριωμένων επιπέδων λειτουργίας ή ως επάρκεια για την εκτέλεση όλων των δραστηριοτήτων που το άτομο επιθυμεί να αναλάβει και ως βέλτιστη ικανότητα να λειτουργήσει με προσαρμοστικότητα στο περιβάλλον. Τα στοιχεία που συλλέγονται μέσω του DNS για την ανθεκτικότητα του εγκεφάλου θα μπορούσαν επίσης να δοθούν στους υπεύθυνους

χάραξης πολιτικής και στις ρυθμιστικές αρχές για να επηρεάσουν τις πρακτικές αξιολόγησης, τιμολόγησης και αποζημίωσης, σύμφωνα με τα ανακύπτοντα στοιχεία σχετικά με τον αντίκτυπο των καινοτόμων θεραπειών. Στην Πρωτοβουλία Μετασχηματισμού Κλινικών Δοκιμών, τον Ιούνιο του 2017, διατυπώθηκαν ορισμένες συστάσεις για τα τελικά σημεία της ψηφιακής υγείας προς την επίτευξη ενός τόσο φιλόδοξου στόχου. Τέλος, μια υποδομή συλλογής στοιχείων θα επιτρέψει επίσης στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης να βελτιώσουν τους πληθυσμούς ασθενών που είναι κατάλληλοι για θεραπεία, με βάση τα δεδομένα και τις εμπειρίες του πραγματικού κόσμου. Το ερευνητικό έργο «Προληπτική Μέτρηση της Νοητικής υγείας» με τη χρήση ψηφιακών βιοδεικτών έχει μια απλή αποστολή. Θέλουμε να επιταχύνουμε την έρευνα στον νευροεκφυλισμό και να δώσουμε την ευκαιρία σε χιλιάδες ανθρώπους στην Ελλάδα να μετρήσουν τη νοητική τους υγεία με αντικειμενικό τρόπο. Για να το πετύχουμε αυτό, επιστρατεύουμε τους πιο σύγχρονους βιολογικούς βιοδείκτες και τεχνολογίες αιχμής ψηφιακών βιοδεικτών για την παρακολούθηση της νοητικής υγείας σε πραγματικό χρόνο, με μηδενικό κόστος συμμετοχής. Η μεθοδολογία μας έχει λάβει την ανώτερη δυνατή διάκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) και έχει βραβευθεί διεθνώς. Το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής θα επιτρέψει στους συμμετέχοντες να μηδενίσουν τους χρόνους που απαιτεί σήμερα μια έγκαιρη διάγνωση της άνοιας (+18 μήνες), αλλά επίσης και να επιλεχθούν άμεσα σε λίστες θεραπευτικής παρέμβασης στα πλαίσια της ιατρικής ακριβείας, για το μέγιστο δυνατό όφελος από τη χρήση φαρμακευτικών, αλλά και μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων και την επιτυχή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων ή της κλινικής εξέλιξης της άνοιας. Τα δεδομένα αυτά θα επιτρέψουν επιπλέον τη δημιουργία μιας ψηφιακής βιοτράπεζας, που θα δώσει τη δυνατότητα σε ερευνητές παγκοσμίως να εξερευνήσουν για πρώτη φορά τη διάδραση μεταξύ βιολογικών και ψηφιακών βιοδεικτών, με στόχο να καλύψουμε το μεγάλο κενό στις μετρήσεις της Νοητικής Υγείας! u

| περί υγείας | 23

SEX KAI GHRANSH_STABRAKI_L 1/20/22 4:35 PM Page 24

Eχει τέλος η σεξουαλική ζωή; Υπάρχει σεξουαλική γήρανση; Ολοι μας ακούμε νουθεσίες για το πότε είναι η κατάλληλη ηλικία να αρχίσει κάποιος τη σεξουαλική του ζωή. Κανένας, όμως, δεν λέει πότε και αν υπάρχει τέλος, πότε και αν υπάρχει σεξουαλική γήρανση. Ή, μήπως, δεν υφίσταται κάτι τέτοιο;

σεξολόγος κα Μαρίνα Μόσχα Ο ρόλος της συντρόφου δίνει το στίγμα μιας τέτοιας Ο άνδρας που μεγαλώνει και είχε μάθει εύθραυστης ισορροπίας. να τρέφει την αυτοπεποίθησή του μέσα Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν από τη σεξουαλική του έκφραση, αιάνδρα και μια γυναίκα, που δεν είναι σθάνεται πολύ πιο εύθραυστος στις πια νέοι και δεν θεωρούν ότι το σεξ αλλαγές του χρόνου. Σε αυτό το σημείο, είναι μια φυσιολογική απάντηση στη αξίζει να επισημάνουμε ότι η γυναίκα ζωή τους, όταν συναντηθούν, να ζήέχει καταλυτικό ρόλο στην ενίσχυση σουν μοναδικές στιγμές, τόσο σεξουατου συντρόφου της, ο οποίος ζητάει λικής, όσο και ψυχικής χαράς; Πόσο την σεξουαλική της επιβεβαίωση για εύκολο είναι να μπορούν να μοιρανα τονώσει την αυτό-εικόνα του. Μια στούν τα συναισθήματά τους με τα γυναίκα, λοιπόν, που περιποιείται τον Γράφει η παιδιά τους ή τους ανθρώπους του Aννα Σταυράκη εαυτό της, έχει πιο ενεργό ρόλο στη περιβάλλοντος τους, που τους θεωρούν σεξουαλική διέγερση και φροντίζει την γέρους και ικανούς μόνο για να πίνουν τα φάρμακά εικόνα που καθημερινά προσφέρει στον σύντροφό τους και το τσάι τους προτού κοιμηθούν; της, φροντίζει παράλληλα και τη διατήρηση της Η τρίτη ηλικία είναι σημαντική περίοδος της ζωής σεξουαλικής τους ζωής. μας που αποκτά ιδιαίτερη αξία καθώς τα χρόνια λιγοστεύουν, ενώ οι ανάγκες μεγαλώνουν. Πόσοι Μέχρι πότε μπορεί η γυναίκα πιστεύουν, κυρίως οι νέοι, ότι οι άνθρωποι άνω να έχει σεξουαλική ζωή; των 60 ετών οφείλουν να βλέπουν το σεξ σαν κάτι που δεν τους αφορά και σιγά σιγά να το ξεΚαθώς η γυναίκα «βαδίζει» στη τρίτη ηλικία, βιώνει χνούν; Ισως αγνοούν ότι το σεξ, με τη συναισθησυχνά ανησυχία για τις σωματικές αλλαγές που ματική επαφή και τη συντροφικότητα, είναι η καακολουθούν. Ενώ στη μέση ηλικία την ανησυχεί λύτερη τροφή στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων το σταμάτημα της περιόδου, οι ορμονικές μεταπου μεγαλώνουν και μπορούν, για την ψυχική βολές, η αλλαγή στις αναλογίες του σώματος, η και σωματική τους υγεία, να χαίρονται το μεγάλο αύξηση του βάρους, στη τρίτη αυτό δικαίωμα της ηδονής και της απόλαυσης. Πόσες, άραγε, ακόμα μελέτες θα προστεθούν στις υπάρχουσες που δείχνουν με ξεκάθαρα επιστημονικά δεδομένα ότι το σεξ μακραίνει τη ζωή;

Μέχρι πότε μπορεί ο άνδρας να έχει σεξουαλική ζωή; Ο άνδρας διεκδικεί τη σεξουαλική του έκφραση και την υγιή σεξουαλική λειτουργία από την εφηβεία μέχρι και τα πολύ βαθιά γεράματα. Οι βιολογικές αλλαγές που συνοδεύουν αναπόφευκτα το πέρασμα των χρόνων, είναι αναμενόμενο να επηρεάσουν τη σεξουαλική ανταπόκριση και απαντητικότητά του. Συνεπώς, όπως το πέρασμα των χρόνων διαγράφεται στο πρόσωπό μας και αφήνει τα σημάδια του, έτσι διαγράφεται και στη σεξουαλική μας λειτουργία, αφήνοντας και εκεί σημάδια. Αυτό βέβαια, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι γίνεται χειρότερο, αλλά απλά ότι αλλάζει.

24 | περί υγείας |

ηλικία θα μπορούσαμε να πούμε πως έχει συμβιβαστεί με τις αλλαγές αυτές. Δυστυχώς, όμως, αρκετά συχνά τη βλέπουμε να θεωρεί πως το σώμα της μάλλον δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σεξουαλικά, δεν το θεωρεί σεξουαλικά ενεργό ή πως «δεν κάνει» να έχει σεξουαλική ζωή σε αυτή την ηλικία. Η αλήθεια είναι ότι η γυναίκα μπορεί να έχει σεξουαλική ζωή ακόμη και στην περίοδο της τρίτης ηλικίας, εφόσον της το επιτρέπει η σωματική της υγεία. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η γυναίκα σε αυτή τη φάση της ζωής της αισθάνεται πιο ελεύθερη να εκφράσει τη σεξουαλικότητά της και πιο πρόθυμη να μοιραστεί με τον σύντροφό της τις σεξουαλικές της ανάγκες και προτιμήσεις. Παράλληλα, φαίνεται να έχει αποκτήσει μεγαλύτερη εμπειρία όχι μόνο με ό,τι ευχαριστεί σεξουαλικά την ίδια, αλλά και με ό,τι ευχαριστεί τον σύντροφό της. Δυσκολίες που ενδέχεται να αντιμετωπίσει, όπως η ξηρότητα του κόλπου, είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν με τα ειδικά τζελ που κυκλοφορούν στα φαρμακεία. Αρα, λοιπόν, η γυναίκα σε αυτή την ηλικία δεν έχει τίποτα πλέον να φοβηθεί. Τέλος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η ύπαρξη σεξουαλικής ζωής ωφελεί τον ενήλικα σε πολλά επίπεδα, αφού συμβάλλει θετικά στη βιολογική και ψυχική του υγεία. Η ύπαρξη της σεξουαλικής ζωής μπορεί να συνεχιστεί ακόμη και στην τρίτη ηλικία, εφόσον και η ίδια η γυναίκα το επιθυμεί. Το σεξ όχι μόνο δεν έχει ημερομηνία λήξης, αλλά δρα προστατευτικά στη σωματική και ψυχική μας υγεία, οχυρώνοντας τον οργανισμό μας απέναντι σε σοβαρές παθήσεις, όπως είναι ο καρκίνος του προστάτη και του μαστού, η νόσος Alzheimer, οι καρδιοπάθειες, η κατάθλιψη, το άγχος, ενώ βοηθά και στη μείωση του πόνου, μέσω της έκκρισης των ενδορφινών-Β. Αυτό που φαίνεται να αλλάζει στην πραγματικότητα καθώς μεγαλώνουμε είναι, κυρίως, η σεξουαλική συχνότητα. Οπως, άλλωστε, τόνισε και ο συγγραφέας Oliver W. Holmes, «οι άνθρωποι δεν σταματούν να παίζουν, επειδή γερνάνε. Γερνάνε επειδή σταματούν να παίζουν!».u

AYTOANOSA_FRAGOYLIS_R 1/20/22 4:37 PM Page 25

Αυτοάνοσα νοσήματα Σε μια αυτοάνοση διαταραχή, το ανοσοποιητικό σύστημα δεν κάνει διάκριση μεταξύ υγιούς ιστού και δυνητικά επιβλαβών αντιγόνων. Ως αποτέλεσμα, το σώμα ξεκινά μια αντίδραση που καταστρέφει τους φυσιολογικούς ιστούς. Η αυτοανοσία αποτελεί μια σημαντική αιτία κακής υγείας, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, και μπορεί μόνο να αντιμετωπιστεί, παρά να θεραπευτεί.

ρεοειδή. Πολλά από τα αυτοάνοσα νοσήματα ο ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα δίκτυο προκαλούν ερυθρότητα, πρήξιμο, ζέστη και πόνο, ιστών, οργάνων και κυττάρων. Ο ρόλος τα οποία είναι τα σημεία και τα συμτου είναι η άμυνα έναντι επιπτώματα της φλεγμονής. βλαβών οργανισμών, όπως βακτηΠρώιμα συμπτώματα πολλών αυτοριών και ιών και η αποτροπή μόλυνάνοσων νοσημάτων περιλαμβάνουν σης και νόσησης. Ενα αυτοάνοσο αίσθημα κούρασης, ασθένειας ή αδυνόσημα εμφανίζεται όταν το ανοσοναμίας. Αυτά τα συμπτώματα είναι ποιητικό σύστημα του οργανισμού γενικά και μπορεί να συνεχιστούν αρχίζει να επιτίθεται στα δικά του για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν υγιή κύτταρα. Οταν το ανοσοποιητικό αναζητηθεί ιατρική βοήθεια. Τα πεσύστημα δυσλειτουργεί με αυτόν τον ρισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα τρόπο, μπορεί να προκαλέσει μια μεπροκαλούν τελικά συμπτώματα που γάλη ποικιλία από χρόνια νοσήματα. σχετίζονται με τους ιστούς που έχουν Πάνω από 80 νοσήματα θεωρούνται υποστεί βλάβη από το ανοσοποιπως προκαλούνται από αυτή την Γράφει ο ητικό σύστημα. Παραδείγματα είναι ελαττωματική ανοσία, συμπεριλαμ- Ευάγγελος Φραγκούλης βανομένου του διαβήτη τύπου 1, Γενικός Ιατρός, Αναπληρωτής ο πόνος στις αρθρώσεις και οίδημα στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, μυϊκοί της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, της Αρχίατρος του ΕΔΟΕΑΠ σπασμοί και αδυναμία στη σκλήθυρεοειδιτίδας Hashimoto, της πολρυνση κατά πλάκας, κοιλιακός πόνος και διάρροια λαπλής σκλήρυνσης, της ψωρίασης και του λύκου. στη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου και δερματικές Εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν πλάκες με λέπια στην ψωρίαση. από τα νοσήματα αυτά, με τις περισσότερες να είναι γυναίκες.

Διάγνωση Αιτιολογία Η ακριβής αιτία των αυτοάνοσων νοσημάτων δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά θεωρείται ότι η έκθεση σε κάποιο φάρμακο ή λοιμογόνο παράγοντα (όπως ιούς ή βακτήρια) ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί σε υγιείς ιστούς. Τον υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν μια αυτοάνοσο ασθένεια παρουσιάζουν άνθρωποι που έχουν οικογενειακό ιστορικό της πάθησης, γεγονός που υποδηλώνει την πιθανότητα μιας γενετικής σύνδεσης που αυξάνει τον ατομικό κίνδυνο ανάπτυξης αυτοάνοσων αντιδράσεων.

Συμπτώματα Τα συμπτώματα των αυτοάνοσων νοσημάτων εξαρτώνται από τους ιστούς ή τα όργανα στα οποία επιτίθεται το ανοσοποιητικό σύστημα. Ιστοί ή όργανα που επηρεάζονται συχνά από αυτές τις ασθένειες περιλαμβάνουν τις αρθρώσεις, τους μύες, το συνδετικό ιστό, τα νεύρα, τα αγγεία, το δέρμα, το πάγκρεας και τον θυ-

Η διάγνωση αυτοάνοσων καταστάσεων μπορεί να είναι μια πρόκληση για τους γιατρούς. Συνήθως δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο τεστ για να δείξει εάν έχετε μια συγκεκριμένη αυτοάνοση νόσο. Και τα συμπτώματα συχνά είναι μη ειδικά και μπορεί να προκαλούν σύγχυση. Ανάλογα με τη νόσο, η διάγνωση γίνεται με συνδυασμό πληροφοριών από το ιατρικό ιστορικό και τη φυσική εξέταση και από εξετάσεις αίματος. Οι εξετάσεις αίματος που αξιολογούν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος περιλαμβάνουν την γενική αίματος, την C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, τα αντιπυρηνικά αντισώματα, αυτοαντισώματα και την Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών. Αλλες εξετάσεις, ειδικές για τα συμπτώματα ενός ατόμου, μπορούν να παρέχουν περισσότερες πληροφορίες για τη διάγνωση.

Θεραπεία Στόχος της θεραπείας αποτελεί ο έλεγχος των συμπτωμάτων, όποτε είναι δυνατό, με τον έλεγχο της αυτοάνοσης αντίδρασης που προκάλεσε τη διαταραχή. Σε πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίσουν ύφεση με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Οι θεραπείες στοχεύουν, επίσης, στην αποφυγή αναζωπύρωσης των συμπτωμάτων. Φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία αυτοάνοσων διαταραχών περιλαμβάνουν τα κορτικοστεροειδή και μη κορτικοειδή φάρμακα, τα οποία καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως η μεθοτρεξάτη, η αζαθειοπρίνη, η κυκλοφωσφαμίδη, το σιρόλιμους, κ.λπ. Βιολογικοί παράγοντες έχουν προστεθεί στη φαρέτρα μας κατά των αυτοάνοσων νοσημάτων. Αποτελούν στοχευμένες θεραπείες έναντι κυτταροκινών που συμμετέχουν στις φλεγμονώδεις διεργασίες, όπως οι αναστολείς του TNF και οι αναστολείς της ιντερλευκίνης. Αποδεικνύονται αποτελεσματικά στη διακοπή της φλεγμονής και της βλάβης που αυτή προκαλεί σε ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Η χρήση όλων των φαρμάκων δυνατόν να συνοδεύεται από παρενέργειες, όπως και με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης. Σε πολλούς ασθενείς, τα συμπτώματα και η θεραπεία των αυτοάνοσων νοσημάτων αλλάζουν τη ζωή. Αποτελούν χρόνιες παθήσεις που είναι δυνατόν να επιβαρύνουν σημαντικά τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Δεν γνωρίζουμε πως μπορούμε να προλάβουμε την εκδήλωσή τους, ούτε είναι κατανοητό πώς εξελίσσονται. Η έρευνα είναι πιθανόν να αποκαλύψει στο μέλλον πώς η γενετική προδιάθεση και η έκθεση σε μια μόλυνση ή περιβαλλοντική τοξίνη μπορούν να συνεργαστούν για να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί εσφαλμένα σε υγιείς ιστούς και όργανα.u

| περί υγείας | 25

DIET YOYO_KARATZAFERI_L 1/20/22 4:37 PM Page 26

Μην παίζεις το «γιο-γιο» με τη διατροφή σου Τι πρέπει να κάνεις για ένα υγιές βάρος Πώς επηρεάζει η αυξομείωση βάρους τόσο τη σωματική, όσο και την ψυχολογική μας υγεία;

προοπτική μιας γρήγορης απώλειας κιΟ κίνδυνος για την υγεία από το «γιο-γιο» λών φαντάζει σίγουρα δελεαστική, γεΟι πρακτικές αυτές οδηγούν σε σημαντική μείωση γονός που εξηγεί και τη μεγάλη δημοτης προσλαμβανόμενης ποσότητας τροφής. Αυτό σιότητα που έχουν λάβει κατά καιρούς διάφορες έχει ως αποτέλεσμα την παράλληλη μείωση της δίαιτες «εξπρές», οι οποίες υπόσχονται θεαματικά πρόσληψης πολύτιμων θρεπτικών συστατικών, αποτελέσματα σε λίγες μόλις εβδομάδες. που οδηγεί συχνά σε αδυναμία κάλυψης των Στην πραγματικότητα, η γρήγορη απώλεια βάρους αναγκών του οργανισμού και κατ’ επέκταση αύαφενός μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην υγεία, ξηση του κινδύνου εμφάνισης συμπτωμάτων ανεαφετέρου να μας απομακρύνει από τον απώτερο πάρκειας, όπως απώλεια μαλλιών, ζαλάδες, αδυστόχο, που είναι όχι μόνο η απώλεια, αλλά και η ναμία και έντονη κόπωση. διατήρηση των κιλών που χάθηκαν. Γι’ αυτό και Από την άλλη, η γρήγορη μείωση του ένα από τα πιο σημαντικά προβλήσωματικού βάρους συνδέεται και με αυματα που σχετίζονται με τη διαχείξημένη πιθανότητα εμφάνισης σοβαριση του σωματικού μας βάρους, είρότερων προβλημάτων, όπως χολολιναι η αδυναμία διατήρησης των χαθίαση, δυσκοιλιότητα, διαταραχές του μένων κιλών. κύκλου. Παράλληλα, σημαντική είναι η «Στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι επίδραση που έχει ο ρυθμός απώλειας ένα ποσοστό της τάξης του 5% είναι βάρους και στη σύσταση σώματος. εκείνο που καταφέρνει μακροπρόΟ κ. Γεωργακάκης αναφέρει σχετικά: «Η θεσμα να διατηρήσει το βάρος που αυξημένη και γρήγορη απώλεια κιλών, έχασε, ακολουθώντας ένα πρόγραμπου παρατηρείται σε αυστηρά περιοριμα διατροφής. Οι περισσότεροι μπαίστικές δίαιτες, οφείλεται κυρίως στην απώΓράφει η νουν σε έναν φαύλο κύκλο, το λεγόλεια μυϊκού ιστού και υγρών και όχι λίπους. Βίκυ Καρατζαφέρη μενο φαινόμενο “γιο-γιο”», εξηγεί ο Το γεγονός αυτό επιδρά αρνητικά τόσο Χάρης Γεωργακάκης, Κλινικός Διαιστην υγεία και στην εικόνα σώματος, όσο και στην τολόγος-Διατροφολόγος, MSc, Αντιπρόεδρος Ελικανότητα του οργανισμού να οδηγηθεί σε περαιληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και τέρω απώλεια ή διατήρηση βάρους, καθώς η μείωση Διατροφής. της μυϊκής μάζας προκαλεί αντίστοιχα μείωση του «Το φαινόμενο “γιο-γιο” αποτελεί ένα γνωστό βασικού μεταβολικού ρυθμού. Ετσι, όταν σταματήσει πρόβλημα, που σχετίζεται με την προσπάθεια η προσπάθεια και επανέλθουν οι παλιές συνήθειες, διαχείρισης του σωματικού βάρους. Πρόκειται επανέρχονται και τα χαμένα κιλά, όμως αυτή τη για μια κατάσταση, κατά την οποία το άτομο φορά το μεγαλύτερο μέρος τους είναι λίπος. Εποχάνει βάρος στη διάρκεια μιας δίμένως, το άτομο καταλήγει στο παλιό ή και σε υψηαιτας αδυνατίσματος, όμως μετά λότερο σωματικό βάρος, με υψηλότερα μάλιστα τo επαναπροσλαμβάνει, συποσοστά λίπους και χαμηλότερη μυϊκή μάζα». νήθως με το παραπάνω. Ετσι, Αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα ότι, όταν αυτό δημιουργείται ένας φαύλος γίνεται επανειλημμένα, οι συνεχείς προσπάθειες κύκλος απώλειας και επααπώλειας βάρους, που συνοδεύονται από ναπρόσληψης βάρους. επαναπρόσληψη κιλών, είναι πολύ συχνά η Παρατηρείται κυρίως αιτία που ένα άτομο αντιμετωπίζει δυσκολία μετά από αυστηρές δίστο να αδυνατίσει, ξεκινώντας μια επόμενη αιτες, αποτοξινώσεις, δίαιτα. Ο κύκλος αυτός μπορεί να επηρεμονοφαγίες κτλ». άσει αρνητικά τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, αλλά και τη διατροφική συμπεριφορά του ατόμου, βάζοντας, με αυτόν τον τρόπο, εμπόδιο στην προσπάθειά του.

26 | περί υγείας |

Και ψυχολογικές συνέπειες Πέρα από τις μεταβολικές επιπτώσεις του φαινομένου «γιο-γιο», υπάρχουν και συνέπειες ψυχολογικές. Η επαναλαμβανόμενη πρόσληψη του χαμένου βάρους ακυρώνει την εκάστοτε προσπάθεια, επιφέροντας συναισθήματα αποτυχίας και ενοχών. Παράλληλα, σε επίπεδο υγείας, μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να σχετίζεται και με χρόνια προβλήματα, όπως τα καρδιαγγειακά. Ενδεικτικά αναφέρουμε μελέτη, που παρουσιάστηκε σε συνέδριο της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, η οποία δείχνει ότι οι επαναλαμβανόμενοι κύκλοι απώλειας και επαναπρόσληψης βάρους συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από στεφανιαία νόσο. Ολα τα παραπάνω συνηγορούν στην άποψη ότι οι λανθασμένες μέθοδοι απώλειας βάρους οδηγούν σε έναν αρνητικό φαύλο κύκλο για το σώμα και για την υγεία. Δεν προάγουν την υιοθεσία υγιεινών διατροφικών συνηθειών, αντίθετα καλλιεργούν τη λογική της απώλειας βάρους με κάθε τρόπο και χωρίς προοπτική διατήρησης. Τα άτομα που επιτυγχάνουν γρήγορη μείωση του βάρους μέσα από στερητικές δίαιτες, συνήθως επανακτούν το βάρος που έχασαν ή και περισσότερο σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος. Ο προτεινόμενος ρυθμός για υγιή απώλεια βάρους, που είναι πιθανότερο να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα, είναι γύρω στο 0,5-1 κιλό ανά εβδομάδα. Οι μικρές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες διατροφής και άσκησης είναι ευκολότερο να επιτευχθούν και πιθανότερο να διατηρηθούν, προσφέροντας πολλαπλά οφέλη στην υγεία και στην ποιότητα ζωής. u

DETOX AFTER XMAS_KAPOLI_R 1/20/22 4:48 PM Page 27

Πώς θα χάσετε τα περιττά κιλά των γιορτών; Η ισορροπημένη διατροφή, ενυδάτωση και άσκηση είναι η απάντηση στις υπερβολές των εορτών, υποστηρίζει η επιστημονική διευθύντρια.

να πεινάσετε. Τα μικρά & συχνά γεύματα είναι ήρες κιλά με τις κραιπάλες των Χριστουτο μυστικό για μία σωστή διατροφή. Οι λόγοι γέννων και της Πρωτοχρονιάς; Μην σε είναι οι εξής: καταβάλει πανικός και επιλέξεις μια εξαντl Συνεχής ενεργοποίηση του μεταβολισμού και λητική δίαιτα. Τα συγκεκριμένα κιλά δεν τα έχει αφομοιώσει ο οργανισμός σου, άρα μπορείς να μειωμένη αποθήκευση λίπους. l Έλεγχος του αισθήματος πείνας και κορεσμού. τα χάσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα. l Ενυδάτωση και αδυνάτισμα: ένας από τους πιο l Μασάτε αργά κάθε μπουκιά: Το καλό μάσημα εύκολους τρόπους για να ενερτης τροφής βοηθάει την καλύτερη αξιογοποιήσετε τον μεταβολισμό σας, ποίησή της από τον οργανισμό, καθώς είναι η αυξημένη πρόσληψη επιτρέπει στα ένζυμα του σάλιου να υγρών (8-12 ποτήρια καθημερινά), διασπάσουν κάθε τροφή στα θρεπτικά συστατικά από τα οποία αποτελείται. τα οποία ενισχύουν τις καύσεις Παράλληλα, όταν τρώτε αργά, προλακαι συμμετέχουν στην αποβολή βαίνει να φτάσει στον εγκέφαλο το μήτοξινών μέσω της διούρησης και νυμα του κορεσμού, με αποτέλεσμα της εφίδρωσης. Συγκεκριμένα, η να μην κινδυνεύετε να καταναλώσετε κατανάλωση 500ml νερού μπορεί μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού από να προκαλέσει αύξηση του μεταβολισμού κατά 30%, ενώ η καταόση πραγματικά χρειάζεστε, λόγω κανάλωση 1.5 λίτρου νερού ημερηθαρής λαιμαργίας. Γράφει η l Καταναλώνετε τρόφιμα πλούσια σε σίως μπορεί να αυξήσει την ημεΓεωργία Καπώλη ρήσια δαπάνη ενέργειας κατά 48 MSc, Κλινική Διαιτολόγος – φυτικές ίνες (δημητριακά, ζυμαρικά, θερμίδες. πλιγούρι, φρούτα, λαχανικά, όσπρια, Διατροφολόγος, l Βάλε και την άσκηση στο πρόΕπιστημονική Διευθύντρια καστανό ρύζι), τα οποία μειώνουν την ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ – απορρόφηση λίπους και χορταίνουν γραμμα: Ακόμη και αν είσαι τύπος που βαριέται τη γυμναστική, καλό ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, Νεμέα εύκολα, με αποτέλεσμα να καταναλώΚορινθίας νετε μικρότερη ποσότητα φαγητού. είναι να βάλεις όποιας μορφής www.logodiatroﬁs.gr, Για να εξασφαλίσετε τη μεγάλη καταάσκηση σου αρέσει στην καθημεwww.activekids.gr, νάλωση φυτικών ινών, καλό είναι να ρινότητά σου. Μπορείς να δοκιwww.care24.gr επιλέγετε τρόφιμα ολικής αλέσεως και μάσεις από το απλό περπάτημα (θα εντυπωσιαστείς σίγουρα με το να τρώτε τα φρούτα με τη φλούδα. l Πείτε ναι στα ψάρια (σολομός, σκουμπρί, τόνος) πόσες θερμίδες καίει), μέχρι και το ποδήλατο ή το τρέξιμο, αν είσαι πιο δυναμικός τύπος. Οι και στα θαλασσινά: τα ω3 λιπαρά οξέα συμεπιλογές είναι αμέτρητες και η τελική απόφαση βάλλουν στην αύξηση της λεπτίνης, μίας ορδική σου.Το πιο βασικό που θα πρέπει να κάνεις μόνης ευθύνεται για τη μείωση της όρεξης. l Αφήστε το junk food για λίγο στην άκρη: Ακόμη ωστόσο, είναι να έχεις έναν ισορροπημένο τρόπο διατροφής και ένα πρόγραμμα το οποίο θα σε και στο γραφείο ή εκτός σπιτιού, προσπαθήστε να περιορίσετε την κατανάλωση πρόχειρου βοηθήσει να μη νιώθεις ότι στερείσαι όσα σου φαγητού, μιας και το μόνο που σας προαρέσουν, αλλά και να μην προσθέσεις κι άλλα σφέρουν είναι κενές θερμίδες. Φυκιλά στη σιλουέτα σου. l Μικρά και συχνά γεύματα! Για μία ακόμη φορά σικά, μια φορά την εβδομάδα καλό είναι να επιτρέπετε ανατρέπεται ο μύθος ότι, για να χάσετε, πρέπει

στον εαυτό σας να ξεφεύγει, για να μη νιώθετε ότι στερείστει όσα σας αρέσουν. l Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται: Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα καλό γεύμα (π.χ. γάλα με δημητριακά μέλι και χυμό ή φρούτα) το οποίο θα καταναλώσετε στο σπίτι ΠΡΙΝ φύγετε για τη δουλειά. Να φροντίζετε πάντα να έχετε μαζί σας υγιεινά σνακ (όπως κουλούρι με σουσάμι , φρέσκα ή και αποξηραμένα φρούτα, γιαούρτι χαμηλό σε λιπαρά, ψωμί σικάλεως, μπάρες δημητριακών ολικής αλέσεως, cream crackers σίκαλης), τα οποία θα σας δώσουν ενέργεια ανάμεσα στα γεύματα. Μπορείτε να αναπληρώσετε τις ελλείψεις του πρώτου γεύματος με το δεύτερο, που θα καταναλώσετε αργότερα. l Φροντίστε περισσότερο για την ενυδάτωσή σας. Να έχετε πάντα κοντά σας ένα-δυο μπουκαλάκια με νερό, καθώς και μία ποικιλία ροφημάτων που μπορούν να σας ενυδατώσουν… απολαυστικά! Μην ξεχνάτε πως ο αγαπημένος σας στιγμιαίος καφές αποτελείται κυρίως από νερό και μπορεί να συμβάλλει και αυτός στην ενυδάτωσή σου! Ακόμα, ο στιγμιαίος καφές, χάρη στην καφεΐνη, επιταχύνει το μεταβολισμό και τον διατηρεί υψηλό για τις επόμενες 3 ώρες μετά την κατανάλωση. Η θετική επίδραση του στιγμιαίου καφέ στο μεταβολισμό, ενισχύεται επιπλέον από την υψηλή του περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά, που μπορούν να συμβάλλουν στην αργή απορρόφηση των υδατανθράκων, βελτιώνοντας την ινσουλινοευαισθησία και αυξάνοντας το αίσθημα κορεσμού για μεγαλύτερο διάστημα. u

| περί υγείας | 27

EPIDERMIDA_x2 1/20/22 4:49 PM Page 28

Η πορεία προς την όμορφη επιδερμίδα “Υπάρχει μόνο ένας σίγουρος τρόπος για να ξέρει κανείς αν είναι ερωτευμένος με κάποιον, και αυτός είναι αν το πρόσωπο του άλλου του εμπνέει περισσότερη σωματική επιθυμία από οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματός του”. Μισέλ Τουρνιέ Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου

ο δέρμα είναι το μεγαλύτερο ζωτικό όργανο του σώματος καθώς ζυγίζει από 1,8 μέχρι 2,7 κιλά. Αποτελεί ένα προστατευτικό φράγμα ενάντια στα ζημιογόνα βακτήρια, εμποδίζει την απώλεια νερού και βοηθά το σώμα να διατηρήσει μια σταθερή θερμοκρασία στον πυρήνα του. Οι δισεκατομμύρια απολήξεις των νεύρων και ινών μεταδίδουν στον εγκέφαλο πληροφορίες από το εξωτερικό περιβάλλον ενώ στην επιφάνειά του βρίσκουν διέξοδο και τα ανθρώπινα συναισθήματα. Ο θυμός και η ντροπή κάνουν την επιδερμίδα να κοκκινίζει και μπορεί κανείς να ιδρώσει ως αντίδραση στον φόβο ή να χλομιάσει ως αντίδραση σε ένα σοκ. Η κληρονομικότητα είναι εκείνη που καθορίζει το χρώμα και τα χαρακτηριστικά της επιδερμίδας σας, που είναι τόσο μοναδικά, όσο κι εσείς. Δεν υπάρχει μία και μοναδική μέθοδος κατάλληλη για όλους τους ανθρώπους. Προσαρμόστε τις καθημερινές σας συνήθειες ώστε να αντικατοπτρίζουν τον τύπο της επιδερμίδας, αλλά και τον τρόπο ζωής σας. Οι ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ζωής αλλάζουν την επιδερμίδα. Η πιο σημαντική αρχή κάθε μεθόδου φροντίδας της επιδερμίδας είναι ο επιμελής και τακτικός καθαρισμός. Καθαρίζοντας σωστά το πρόσωπό σας, θα ξεφορτωθείτε τα νεκρά κύτταρα και τις τοξίνες. Θα απομακρύνετε όλη τη βρομιά, το μακιγιάζ και τη μαυρίλα που προκαλείται από τον αέρα

28 | περί υγείας |

και τους χημικούς παράγοντες μόλυνσης, θα καθαρίσετε τους φραγμένους πόρους και θα μειώσετε τα βακτήρια που προκαλούν μολύνσεις. Ακολουθήστε μερικά απλά βήματα: Καθαρίστε, φρεσκάρετε, και ενυδατώστε την επιδερμίδα σας το πρωί και καθαρίστε, απολεπίστε και ενυδατώστε την το βράδυ. Χρησιμοποιώντας, μάλιστα, τα απαραίτητα και κατάλληλα προϊόντα, θα κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε για την επιδερμίδα σας εξωτερικά. Σαπούνια που δεν έχουν σχεδιαστεί ειδικά για το δέρμα του προσώπου, μπορεί να αποδειχτούν πολύ σκληρά και να ξηράνουν το δέρμα. Προτιμήστε να χρησιμοποιείτε ειδικό καθαριστικό προσώπου, γαλάκτωμα καθαρισμού, λοσιόν ή κρέμα. Τονώστε το δέρμα σας με μια λοσιόν και τελειώστε απλώνοντας μια ενυδατική κρέμα. Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε πολύ άγρια προϊόντα απολέπισης στο πρόσωπό σας και χρησιμοποιήστε ζεστό κι όχι κρύο νερό όταν το πλένετε, καθώς έτσι θα διώξετε τη βρομιά και τη λιπαρότητα. Το δέρμα με σπυράκια χρειάζεται ειδική φροντίδα χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να το πλένετε περισσότερο ή να χρησιμοποιείτε σκληρά χημικά καθαρισμού. Πλένετε το πρόσωπό σας δυο φορές την ημέρα με ένα υγρό καθαριστικό προσώπου χωρίς σαπούνι για να απομακρύνετε την υπερβολική λιπαρότητα, να καθαρίσετε τους πόρους και να ελέγξετε την εξάπλωση των βακτηρίων. Οι μάσκες προσώπου, μάλιστα, είναι πολύ χρήσιμες για τη βελτίωση της κατάστασης του δέρματος. Η ακμή είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο πρόβλημα που έχει διάφορες αιτίες: υπερβολική λειτουργία των σμηγματογόνων αδένων, φραγμένοι σμηγματογόνοι πόροι, βακτήρια, φλεγμονές στον περιβάλλοντα ιστό. Σε μεγάλο βαθμό, τα γονίδιά σάς καθορίζουν αν θα έχετε ακμή και πόσο άσχημη θα είναι η μορφή της. Προσβάλλει το 80 περίπου τοις εκατό των εφήβων σε διαφορετικό βαθμό και τουλάχιστον μία γυναίκα στις είκοσι έχει ακμή μετά τα είκοσι πέντε της. Στην πιο σοβαρή μορφή της, η ακμή είναι μια εξαιρετικά ενοχλητική κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικές αναστολές και να επηρεάσει την ευεξία ενός ατόμου. Η ακμή μπορεί να αυξήσει το άγχος και το άγχος μπορεί να επιδεινώσει την ακμή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, συνιστάται η ιατρική βοήθεια.

EPIDERMIDA_x2 1/20/22 4:49 PM Page 29

Γενικές συμβουλές για μια υγιή επιδερμίδα Πίνετε οκτώ με δέκα ποτήρια νερό κάθε μέρα. Το νερό βοηθά στον καθαρισμό του οργανισμού σας και στην αποβολή των τοξινών. l Να ασκείστε τακτικά. Μονάχα 30 λεπτά άσκησης την ημέρα –βόλτα με το ποδήλατο ή ένας ζωηρός περίπατος – φέρνουν αίμα και θρεπτικές ουσίες στο δέρμα και τονώνουν τους μυς. l Να κοιμάστε αρκετά. Θα αισθάνεστε καλύτερα και θα φαίνεται. Για να αποφύγετε μάλιστα τις λεπτές γραμμές γύρω από τα μάτια, κάποιοι αφοσιωμένοι αισθητικοί προτείνουν να κοιμάστε ανάσκελα, καθώς λόγω της βαρύτητας το δέρμα τραβιέται προς τα πίσω. Αν κοιμάστε από την ίδια πλευρά κάθε βράδυ, απλώς πιέζετε τις ίδιες ρυτίδες πάνω στο πρόσωπό σας. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί αν ισχύει ή όχι. l Να θυμάστε ότι πρέπει πάντα να φοράτε αντιηλιακό όταν βρίσκεστε σε εξωτερικό χώρο. Ο ήλιος ευθύνεται για όλα σχεδόν τα σημάδια που σχετίζονται με τη γήρανση, ιδιαίτερα στην ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα. Πολλοί άνθρωποι αποδέχονται τις αλλαγές στο δέρμα τους, όπως οι ρυτίδες και οι πανάδες, ως ένα αναπόφευκτο μέρος της γήρανσης. Στην πραγματικότητα, τα παραπάνω προκαλούνται από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Υπάρχουν, άλλωστε, πλέον αποδείξεις ότι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο παίζει το μεγαλύτερο ρόλο στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος. Είναι σημαντικό να απολαμβάνετε τις δραστηριότητες εκτός σπιτιού, προστατέψτε όμως το δέρμα σας από την ηλιακή ακτινοβολία. l Αν παίρνετε στα σοβαρά την προστασία του δέρματός σας, όταν βρίσκεστε έξω θα πρέπει να φοράτε αντιηλιακό όλο τον χρόνο, ακόμη και τις μέρες που εχει συννεφιά. Υπάρχει ένας απλός κανόνας για να επιλέξετε αντιηλιακό: όσο μεγαλύτερο δείκτη προστασίας έχει, τόσο περισσότερη προστασία προσφέρει. Οι δερματολόγοι συστήνουν συνήθως αντιηλιακά με δείκτη προστασίας 15 το λιγότερο, πράγμα που σημαίνει ότι το δέρμα σας θα είναι κατά μέσο όρο 15 φορές περισσότερο προστατευμένο με αντιηλιακό, παρά χωρίς αυτό. Επιλέξτε κάποιο αντιηλιακό που να προστατεύει από τις ακτίνες UVA και UVB. Οι ακτίνες UVB συνήθως προκαλούν εγκαύματα, ρυτίδες, σκούρα σημάδια και καρκίνο του δέρματος. Οι ακτίνες UVA ευθύl

νονται κυρίως για την πρόωρη γήρανση κι επίσης αυξάνουν τις μακροχρόνιες επιπτώσεις των εγκαυμάτων. Μπορούν, επιπλέον, να διαπεράσουν το γυαλί, με συνέπεια η επιδερμίδα να είναι ευάλωτη όταν βρίσκεται κοντά σε παράθυρα ή μέσα σε αυτοκίνητα. l Να τρώτε επαρκείς ποσότητες φρούτων και λαχανικών, προτιμότερα βιολογικά. l Να ενυδατώνετε την επιφάνεια της επιδερμίδας σας με ενυδατικά συστατικά. l Σφραγίστε την υγρασία στην επιδερμίδα σας, χρησιμοποιώντας φυσικά φυτικά έλαια. l Για όλους τους τύπους δέρματος το αμυγδαλέλαιο και το έλαιο από τζοτζόμπα είναι εξαιρετικά καθαριστικά. Κάντε απαλό μασάζ στο πρόσωπό σας και αφαιρέστε με ένα ζεστό υγρό πανί. l Απολεπίστε απαλά την επιδερμίδα σας για να διώξετε τα νεκρά κύτταρα και να διεγείρετε

την ανανεώση των κυττάρων. Εάν καπνιίζετε, κόψτε το κάπνισμα. Το κάπνισμα καταστρέφει τη βιταμίνη C που ενώνει τις ίνες κολλαγόνου με την επιδερμίδα σας και την επιδερμίδα σας με τα στρώματα λίπους που βρίσκονται κάτω από αυτές. l Προσπαθήστε να ηρεμείτε, να χαλαρώνετε και να αποβάλλετε το άγχος. l Τέλος, φροντίστε να πλένεστε πριν από την άσκηση. Αν αφαιρείτε το μακιγιάζ σας πριν ασκηθείτε, το δέρμα σας θα είναι καθαρό και η εφίδρωση θα ενεργεί ως ένα έξτρα καθαριστικό. Αν η επιδερμίδα σας είναι καλυμμένη με μακιγιάζ δεν θα μπορεί να καθαριστεί τόσο αποτελεσματικά. Οταν ιδρώνετε μη σκουπίζετε τον ιδρώτα με τα χέρια σας αλλά χρησιμοποιήστε μια καθαρή πετσέτα. l

Χειμωνιάτικη επιδερμίδα Προετοιμάστε και προστατέψτε καλά το δέρμα σας για τις ακραίες αλλαγές της θερμοκρασίας και τις επιπρόσθετες ξηραντικές επιπτώσεις της κεντρικής θέρμανσης. Η περιοχή γύρω από τα μάτια έχει τους λιγότερους σμηγματογόνους αδένες κι εκεί γίνεται αρχικά εμφανής η ξηρότητα λόγω του Χειμώνα. Χρησιμοποιήστε μια πιο δυνατή ενυδατική κρέμα ακόμη κι αν η επιδερμίδα σας έχει τάση για ακμή ( προτιμήστε μια κρέμα με βάση το νερό κι όχι το λάδι εάν έχετε τάση για ακμή). Προστατέψτε το πρόσωπό σας φορώντας ένα καπέλο ή έναν σκούφο και τυλίξτε ένα κασκόλ γύρω από το λαιμό σας προσπαθώντας να προφυλάξετε το πρόσωπό σας. Αυτό θα βοηθήσει στην πρόληψη των μικρών κόκκινων σπασμένων τριχοειδών αγγείων. Τα χείλη συγκριτικά με οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος έχουν μόνο ένα λεπτό στρώμα δερματικών κυττάρων. Φροντίστε να χρησιμοποιείτε μια καλή προστατευτική κρέμα για να τα διατηρήσετε απαλά και μαλακά στη

διάρκεια του χειμώνα. Τα χείλη είναι ευαίσθητα και χάνουν την υγρασία τους γρήγορα. Όταν τα γλείφετε αφυδατώνονται, ξεφλουδίζουν κι έχουν την τάση να σκάνε. Να απολεπίζετε και να ενυδατώνετε τα χείλη σας όπως και το υπόλοιπο μέρος του προσώπου σας και να έχετε πάντα μαζί σας μια απαλή αλοιφή για να τα προστατεύετε από τις καιρικές συνθήκες. Ό,τι και να κάνετε για τον εαυτό σας, κάποια μέρα θα πρέπει να αντιμετωπίστε τα σημάδια της γήρανσης. Παρατηρήστε τους γονείς σας. Η γενετική κληρονομιά είναι καθοριστική σε αυτή τη διαδικασία. Οι ρυτίδες σχηματίζονται στα σημεία όπου το δέρμα ζαρώνει πιο συχνά. Γραμμές σχηματίζονται γύρω από τα μάτια και το στόμα όταν γελάτε κι ανάμεσα στα φρύδια όταν συνοφρυώνεστε-όλες αποτυπώνουν την ιστορία της ζωής σας...Αν οι χαρές και οι λύπες μας είναι χαραγμένες όχι μόνο στη μνήμη μας αλλά και στο πρόσωπό μας θα πρέπει να τις φυλάμε σαν θησαυρό.u

| περί υγείας | 29

ANTAPODOTIKO_HEALTHCODE_L 1/20/22 4:53 PM Page 30

Αποτοξίνωση μετά τις διατροφικές υπερβολές των γιορτών Τι μπορούμε να κάνουμε, όμως, εκτός από τη σωστή διατροφή και τη σωματική άσκηση για να ενισχύσουμε την αποτοξίνωση και να πετύχουμε την ανανέωση του οργανισμού; Η απάντηση βρίσκεται στα φυσικά βότανα που ενισχύουν την αποτοξίνωση και περιέχονται σε φυτικά προϊόντα.

ι γιορτές αποτελούν περίοδο χαλάρωσης και σχεδόν πάντα συνοδεύονται από υπερβολές στην κατανάλωση φαγητού και αλκοολούχων ποτών. Η αυξημένη κατανάλωση πλούσιων σε λιπαρά τροφών και αλκοόλ συχνά δημιουργεί αίσθημα δυσφορίας, φούσκωμα, δυσπεψία, αύξηση σωματικού βάρους και κακή διάθεση. Το τέλος των γιορτών είναι συνήθως η περίοδος που θέτουμε στόχους και αλλαγές, ώστε να επανέλθουμε σε σωστές διατροφικές επιλογές, υιοθετώντας και πάλι ισορροπημένη διατροφή και υγιεινό τρόπο ζωής. Για να επιτευχθεί, όμως, αυτό το νέο ξεκίνημα, είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί αρχικά ένα διάστημα αποτοξίνωσης κατά το οποίο ο οργανισμός θα αναζωογονηθεί και θα απαλλαχθεί από όλες τις τοξίνες που συσσωρεύτηκαν κατά τη διάρκεια των γιορτών. Αρχικά είναι σημαντικό η διατροφή μας να είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, που αποτελούν πηγή βιταμινών και φυτικών ινών. Κατανάλωση επαρκούς ποσότητας νερού και συστηματική σωματική άσκηση αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την καλή λειτουργία και την ευεξία του οργανισμού. Τι μπορούμε να κάνουμε, ωστόσο, εκτός από τη σωστή διατροφή και τη σωματική άσκηση για να ενισχύσουμε την αποτοξίνωση και να πετύχουμε την ανανέωση του οργανισμού; Η απάντηση βρίσκεται στα φυσικά βότανα που ενισχύουν την αποτοξίνωση και περιέχονται σε φυτικά προϊόντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα βοτάνου με αποτοξινωτική δράση αποτελεί η αγκινάρα (Cynara scolymus), η οποία περιέχεται στο φυτικό σκεύασμα Cynara της A. Vogel σε μορφή βάμματος. Η αγκινάρα, με κύριο δραστικό συστατικό την κυναρίνη, παρέχει προστατευτική δράση στο ήπαρ από τις επιβλαβείς επιδράσεις των λιπαρών

30 | περί υγείας |

τροφών και του αλκοόλ και ενισχύει την αποτοξίνωση του ήπατος. Επιπλέον, συμβάλλει στον μεταβολισμό των λιπαρών και στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης. Η αγκινάρα δρα επίσης ευεργετικά στην αντιμετώπιση γαστρεντερικών ενοχλήσεων, όπως το φούσκωμα και η δυσπεψία. Το Cynara της A.Vogel συμβάλλει στην αποτοξίνωση του οργανισμού ακόμη και μετά τη λήψη οποιασδήποτε φαρμακευτικής αγωγής, βοηθώντας τον οργανισμό να αποβάλει τις τοξίνες. Στην περίπτωση που υπάρχει ανάγκη για πιο ενισχυμένο και εντατικό αποτέλεσμα, το Boldocynara της A. Vogel αποτελεί την καταλληλότερη επιλογή, καθώς, εκτός από την αγκινάρα, περιέχει κι άλλα βότανα όπως το μπόλντο, το αγριοράδικο και τη μέντα που δρουν συνεργιστικά, ενισχύοντας την αποτοξινωτική δράση του προϊόντος. Το μπόλντο και η αγκινάρα έχουν επίσης ευεργετική δράση στη χοληδόχο κύστη και διεγείρουν την έκκριση χολής, ανακουφίζοντας από συμπτώματα δυσπεψίας, καούρας και φουσκώματος. Το αγριοράδικο έχει διουρητικές ιδιότητες και η μέντα διευκολύνει την πέψη. Ως εκ τούτου, ο συνδυασμός των παραπάνω αποτοξινωτικών βοτάνων στο Boldocynara προστατεύει την υγεία και τονώνει τη λειτουργία του ήπατος και της χολής. Στην αποτοξίνωση του οργανισμού συμβάλλει και το γαϊδουράγκαθο (Silybum marianum) το οποίο ενισχύει τη λειτουργία και την προστασία του ήπατος και υποστηρίζει την ανάπλαση των ηπατικών κυττάρων. Το Milk Thistle της A.Vogel περιέχει βάμμα γαϊδουράγκαθου, αγκινάρας, αγριοράδικου, μπόλντο και μέντας και αποτελεί την καταλληλότερη επιλογή για όσους επιθυμούν να ενισχύσουν την ηπατική λειτουργία και να

μειώσουν τα επίπεδα ηπατικών ενζύμων. Επιπλέον, το Milk Thistle της A.Vogel ενισχύει τον μεταβολισμό των λιπιδίων και την πέψη και ανακουφίζει από δυσπεψίες και φουσκώματα. Το Milk Thistle διατίθεται σε 2 μορφές: σε βάμμα και σε ταμπλέτες. Τέλος, ιδανική λύση για εκείνους που στοχεύουν κυρίως στην απώλεια βάρους και στην ενεργοποίηση του μεταβολισμού αποτελεί το Molkosan της A.Vogel το οποίο είναι βιολογικό πρεβιοτικό ρόφημα από ορό τυρογάλακτος. Το Molkosan διατίθεται σε δύο γεύσεις: Molkosan original με φυσική γεύση και Molkosan fruit με ρόδι, αρώνια και γεύση φρούτων. Το Molkosan ρυθμίζει τον μεταβολισμό και την απορρόφηση γλυκόζης και ενισχύει το αίσθημα κορεσμού με αποτέλεσμα τη μείωση βάρους. Επιπλέον, συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία της εντερικής μικροχλωρίδας, καθώς ευνοεί την ανάπτυξη των φιλικών βακτηρίων στο έντερο με αποτέλεσμα να ενισχύει τη φυσιολογική κινητικότητα του εντέρου και να καταπραΰνει από αέρια και φούσκωμα. Το Molkosan μπορεί να συνδυαστεί με το Cynara, το Boldocynara ή το Milk thistle ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτοξινωτικό αποτέλεσμα ολόκληρου του οργανισμού. Η αποτοξίνωση αποτελεί σημαντική ανάγκη μετά από περιόδους υπερβάσεων στην κατανάλωση φαγητού και ποτού, ώστε ο οργανισμός να αποβάλει όλες τις επιβλαβείς ουσίες που έχουν συσσωρευτεί και να ενεργοποιηθεί ο μεταβολισμός. Σύμμαχος της αποτοξίνωσης, εκτός από την υγιεινή διατροφή και τη σωματική άσκηση, αποτελεί η φυτοθεραπεία, με σκευάσματα τα οποία παράγονται από φρέσκα βότανα βιολογικής καλλιέργειας που ενισχύουν το αποτέλεσμα. u

OGOLOGIA_SBOLOY_R 1/20/22 4:59 PM Page 31

Νέα εποχή για την ογκολογική φροντίδα Ο «Νίκος Κούρκουλος» και η «Αριάδνη», δύο νέες αφίξεις στο ογκολογικό οπλοστάσιο. Γράφει η Αλεξία Σβώλου

ε μια εποχή που η πανδημία COVID έχει ρίξει βαριά τη σκιά της σε όλα τα χρόνια νοσήματα και έχει δημιουργήσει ασφυκτική πίεση στα νοσοκομεία, με συνέπεια οι χρονίως πάσχοντες και ειδικότερα οι καρκινοπαθείς να μείνουν πίσω στην έγκαιρη διάγνωση, να περιμένουν στην αναμονή ημέρες ή και εβδομάδες για επιβεβλημένα χειρουργεία και να στοιβάζονται στα ράντζα στους διαδρόμους των νοσοκομείων, η καθημερινότητα των ασθενών με καρκίνο μπορεί να παρομοιαστεί με αυτή των στρατιωτών που βρίσκονται στα χαρακώματα στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Σε αυτή τη σκοτεινή πραγματικότητα, δύο νέες αφίξεις στο ογκολογικό οπλοστάσιο υπόσχονται ένα καλύτερο αύριο σε όσους μάχονται τον καρκίνο. Οι δύο αφίξεις που ενισχύουν το ΕΣΥ και την πρωτοβάθμια φροντίδα Αριάδνης Γερασιμίδου, που έφυγε πολύ νωρίς υγείας φέρουν τα ονόματα δύο ανθρώπων που από τη ζωή, μετά από μια 4ετή μάχη με τον έδωσαν την δική τους μάχη με τον καρκίνο, με καρκίνο κι εξαιτίας μιας λανθασμένης διάγνωσης λεβεντιά και αξιοπρέπεια και, παρότι έχασαν, που της στέρησε πολύτιμο χρόνο. Στα εγκαίνια άφησαν πίσω μια παρακαταθήκη ψυχικής δύναμης του Κέντρου Ημερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρπου εμπνέει τους χιλιάδες ογκολογικούς ασθενείς κουλος» στην Πυλαία Θεσσαλονίκης, τη 2η μονάδα στην επικράτεια. Οι δύο νέες αφίξεις που σηκώΒραχείας Νοσηλείας που εγκαινουν αυλαία σε μια νέα εποχή νιάζεται πανελλαδικά μετά την στην ογκολογική φροντίδα και την ογκολογική ενημέρω«Ετσι είδε ο Νίκος τον καρκίνο. αντίστοιχη των Αθηνών (απέναντι από το ογκολογικό νοσοση αφορούν αρχικά το Κέντρο Τον πήρε και τον προσάρμοσε κομείο «Αγιος Σάββας), ήταν Ημερήσιας Φροντίδας ασθεπαρόντες οι γονείς της Αριάδνης στα μέτρα του, δεν του νών με καρκίνο, «Νίκος Κούρπου δεν μπορούσαν να κρύκουλος», που θα ξεκινήσει να επέτρεψε να πάρει το πάνω ψουν τη συγκίνησή τους. λειτουργεί στις αρχές του Ιαχέρι. Και γι’ αυτό τον νίκησε. Η Μαριάννα Λάτση και η ανανουαρίου 2022, στην Πυλαία πληρώτρια υπουργός υγείας, (μετά τη Θεσσαλονίκη), προΓιατί δεν άφησε τον καρκίνο Μίνα Γκάγκα, αφιέρωσαν την σφέροντας τη δυνατότητα σε να τον καθορίσει» είπε τελετή εγκαινίων στην Αριάδνη, περισσότερους από 35.000 που αντιμετώπισε τον καρκίνο ασθενείς της Βορείου Ελλάδας συγκινημένη μιλώντας για τον και τον θάνατο με την ίδια πατον χρόνο να φύγουν από τον Νίκο της η Μαριάννα Λάτση. λικαριά που είχε μάθει στη ζωή συνωστισμό, την ταλαιπωρία της να αντιμετωπίζει κάθε δηκαι τις λίστες αναμονής του μοσιογραφικό πρότζεκτ. Λίγες ημέρες πριν φύγει Θεαγένειου ογκολογικού νοσοκομείου Θεσσααπό τη ζωή, η Αριάδνη γύρισε ένα video που το λονίκης και να κάνουν τις χημειοθεραπείες τους ανέβασε στο προσωπικό της προφίλ στα social σε έναν χώρο μοναδικής αισθητικής, που διαθέτει media ζητώντας από όλους (εμάς) να χαιρόμαστε ένα ρομποτικό μηχάνημα διάλυσης κορυφαίας κάθε στιγμή και να σταματήσουμε να γκρινιάζουμε τεχνολογίας, ώστε ούτε καν ανθρώπινο χέρι να και να αναλωνόμαστε σε ασήμαντα πράγματα. αγγίζει τα φάρμακά τους. «Ο καρκίνος στους νεαρούς ενήλικες έχει ιδιαιΗ δεύτερη άφιξη αφορά στη δημιουργία ενός τερότητες. Το πρόγραμμα ‘’Αριάδνη’’, αφιερωμένο καινοτόμου προγράμματος ευαισθητοποίησης κι στη μνήμη της Αριάδνης Γερασιμίδου που έφυγε ενημέρωσης για τον καρκίνο των νεαρών ενηλίκων, τόσο πρόωρα μετά από κάποια λανθασμένη που θα υλοποιηθεί σε συνεργασία με την Ελληνική διάγνωση, θα ενημερώσει τον κόσμο για τον Αντικαρκινική Εταιρία και τη δωρεά της Μαριάννας καρκίνο στις ηλικίες μεταξύ 20-40 ετών, ώστε Λάτση, στη μνήμη της νεαρής δημοσιογράφου

να μην έχουμε αυτές τις δυσάρεστες εξελίξεις», είπε ο Βαγγέλης Φιλόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας τιμώντας τη Μαριάννα Λάτση ως μεγάλη ευεργέτιδα της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας. Ο Βαγγέλης Φιλόπουλος θύμισε πως η ΕΑΕ έχει δωρίσει στο ΕΣΥ τα ογκολογικά νοσοκομεία «Μεταξά», «Αγιοι Ανάργυροι» και «Θεαγένειο» και πως οι δύο της ξενώνες με τη δωρεά της Μαριάννας Λάτση μετατράπηκαν σε υπερσύγχρονες μονάδες ημερήσιας νοσηλείας. Αν η Αριάδνη αντιμετώπισε τον καρκίνο σαν μια ακόμα κούρσα με ένα γρήγορο αυτοκίνητο (ήταν από τις γνωστότερες δημοσιογράφους αυτοκινήτου και από τις ελάχιστες γυναίκες του χώρου), ο Νίκος Κούρκουλος, ο ηθοποιός που ταυτίστηκε όσο κανείς άλλος Έλληνας με την έννοια της λεβεντιάς, αντιμετώπισε τον δικό του καρκίνο σαν ένα ακόμα κινηματογραφικό ρόλο. «Ετσι είδε ο Νίκος τον καρκίνο. Τον πήρε και τον προσάρμοσε στα μέτρα του, δεν του επέτρεψε να πάρει το πάνω χέρι. Και γι’ αυτό τον νίκησε. Γιατί δεν άφησε τον καρκίνο να τον καθορίσει» είπε συγκινημένη μιλώντας για τον Νίκο της η Μαριάννα Λάτση. Γι’ αυτή τη λεβεντιά και όχι εξαιτίας μιας διάθεσης υστεροφημίας, η σύζυγός του, Μαριάννα Λάτση, έδωσε το όνομα «Νίκος Κούρκουλος» στα κέντρα ημερήσιας νοσηλείας, δημιουργώντας ένα περιβάλλον απόλυτα προηγμένο ιατροτεχνολογικά και αισθητικά, ώστε κάθε ασθενής που διαβαίνει το κατώφλι του να μπορεί να μάχεται τον καρκίνο με αξιοπρέπεια και, κυρίως, με την ίδια λεβεντιά που κουβαλά το βαρύ ονοματεπώνυμο της Μονάδας. u

«Ο καρκίνος στους νεαρούς ενήλικες έχει ιδιαιτερότητες. Το πρόγραμμα «Αριάδνη» αφιερωμένο στη μνήμη της Αριάδνης Γερασιμίδου που έφυγε τόσο πρόωρα, μετά από κάποια λανθασμένη διάγνωση, θα ενημερώσει τον κόσμο για τον καρκίνο στις ηλικίες μεταξύ 20-40 ετών, ώστε να μην έχουμε αυτές τις δυσάρεστες εξελίξεις». Βαγγέλης Φιλόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, εδώ μαζί με τη Μαριάννα Λάτση και τη δημοσιογράφο Yγείας Αλεξία Σβώλου | περί υγείας | 31

PROIONTIKO_x2 1/20/22 5:08 PM Page 32

Στο φαρμακείο της γειτονιάς Σας παρουσιάζουμε ορισμένα συμπληρώματα διατροφής για ενίσχυση και ενδυνάμωση που ξεχωρίσαμε αυτό τον μήνα, ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις κάθε ατόμου. BioCare Nutrisorb BioMulsion D 1000iu Ο ευκολότερος τρόπος για να συμπληρώσετε το σώμα σας με βιταμίνη D Το Nutrisorb Liquid BioMulsion D είναι ένα ισχυρό συμπλήρωμα βιταμίνης D που είναι γαλακτωματοποιημένο για μέγιστη απορρόφηση και ανώτερη βιοδιαθεσιμότητα. Παρέχει 1000iu βιταμίνη D3 ανά ημερήσια πρόσληψη σε ένα ευχάριστο υγρό με γεύση λεμόνι. Η σύσταση του αποτελεί τη πιο άμεση οδό για τη συμπλήρωση της βιταμίνη D στο οργανισμό σας σε σύγκριση με τη λήψη πολλών ποσοτήτων χαπιών, γι’ αυτό και μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους δυσκολεύονται να καταπιούν κάψουλες ή δισκία. Το BioMulsion D με λίγα λόγια: Η βιταμίνη D που παρέχει συμβάλλει: l στην υποστήριξη για τη συνολική υγεία, l στα φυσιολογικά επίπεδα ασβεστίου στο αίμα, l στη φυσιολογική απορρόφηση και χρήση του ασβεστίου και του φωσφόρου, l στη διατήρηση της φυσιολογικής μυϊκής λειτουργίας, l στη διατήρηση των φυσιολογικών οστών και δοντιών, l στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, l στη διαδικασία της κυτταρικής διαίρεσης l Αποτελείται από υγρή βάση πουρέ φρούτων για νόστιμη, αποτελεσματική και ευέλικτη χρήση l Με γεύση λεμόνι, Vegan και φιλικό προς τους χορτοφάγους l Ιδανικό για όσους επιθυμούν να αποφύγουν ταμπλέτες ή κάψουλες

32 | περί υγείας |

Ερευνα αγοράς: Νάντια Λάμπρη

Μουρουνέλαιο Forte Omega-3 60caps Προστατεύστε την καρδιά και ενισχύστε την άμυνα του οργανισμού σας Αν θέλετε να λάβετε τόσο ωφέλιμα Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, μαζί με την πολύτιμη Βιταμίνη D3, μια πολύ καλή επιλογή είναι το αυθεντικό Νορβηγικό μουρουνέλαιο αρκτικού κύκλου Moller’s. Με γεύση Λεμόνι, αποτελεί εξευγενισμένο έλαιο από φρέσκο συκώτι μουρούνας ή άλλων ψαριών της οικογένειας Gadidae, όπως ο βακαλάος και ο γάδος. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα EPA και DHA υποστηρίζουν τη σωστή λειτουργία της καρδιάς και βοηθούν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου και της όρασης. Επιπλέον οι μαλακές κάψουλες Moller’s είναι πλούσιες σε βιταμίνη D, βιταμίνη A και βιταμίνη E συμβάλλοντας: l στην υγεία των οστών l στη καλή όραση l στην απόκτηση δυνατού ανοσοποιητικού συστήματος l στη διέγερση της απορρόφησης του ασβεστίου στο σώμα l στη προώθησης της δόμησης ισχυρών οστών και δοντιών.

Vitabiotics- Osteocare Original Tablets Για τη διατήρηση ενός υγιούς σκελετικού συστήματος Τα συμπληρώματα διατροφής Osteocare Original αποτελούν ένα μοναδικό συνδυασμό ασβεστίου, βιταμίνης D και μαγνησίου και ψευδάργυρου. Το ασβέστιο κατατάσσεται ως το πιο βασικό δομικό συστατικό των οστών και η λήψη του κρίνεται αναγκαία ιδιαίτερα από παιδιά στην ανάπτυξη, άτομα μεγάλης ηλικίας, αθλητές, άτομα με δυσανεξία στα γαλακτοκομικά προϊόντα, γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του θηλασμού αλλά και κατά την εμμηνόπαυση και μετά. Περιέχει 400mg ανθρακικού ασβεστίου ανά ταμπλέτα, μορφή ασβεστίου που αποδίδει στον οργανισμό υψηλότερη ποσότητα στοιχειακού ασβεστίου από άλλες μορφές. Η σύνθεση του περιλαμβάνει βιταμίνη D, η οποία είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου, μαγνήσιο που αποτελεί δομικό συστατικό των οστών και εμπλέκεται στο μεταβολισμό και την απορρόφηση του ασβεστίου και ψευδάργυρο, ο οποίος, σε συνδυασμό με τη βιταμίνη D, προάγει την επιμετάλλωση των οστών. Κατάλληλο για χορτοφάγους.

Nutricia Souvenaid Θρεπτικό ρόφημα για βελτίωση της μνήμης σε ασθενείς με Νόσο Alzheimer Η Νόσος Alzheimer είναι μια ανίατη ασθένεια που προκαλεί απώλεια μνήμης και άλλες γνωστικές δυσλειτουργίες. Οι ασθενείς χάνουν σταδιακά την ανεξαρτησία τους στην εκπλήρωση των καθημερινών τους δραστηριοτήτων. Βασικό χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι η απώλεια συνάψεων. Το νευρικό σύστημα αποτελείται από δισεκατομμύρια νευρώνες που μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ τους. Οι συνάψεις αποτελούν τις συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων και η απώλεια τους σχετίζεται άμεσα και σε μεγάλο βαθμό με την απώλεια μνήμης. Το Souvenaid® αποτελεί το νέο και διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης της Νόσου Alzheimer σε αρχικό στάδιο. Πρόκειται για ένα ισοθερμιδικό ρόφημα, κατάλληλο για τη διατροφική διαχείριση ασθενών που βρίσκονται σε αυτό το αρχικό στάδιο της Νόσου. Εχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη μνήμη των συγκεκριμένων ασθενών με δύο κλινικές μελέτες. Περιέχει το κατοχυρωμένο μίγμα, Fortasyn Connect™ , που αποτελείται από ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, ουριδίνη και χολίνη καθώς και βιταμίνες του συμπλέγματος Β μαζί με άλλους παράγοντες. Είναι διαθέσιμο με τρεις γεύσεις, φράουλα, βανίλια και καπουτσίνο. Απευθύνεται σε ασθενείς αρχικού σταδίου Alzheimer, υπό ιατρική επίβλεψη.

PROIONTIKO_x2 1/20/22 5:09 PM Page 33

Premium Female Συμπλήρωμα διατροφής για τις γυναίκες Το Premium Female είναι μια φόρμουλα, ειδικά σχεδιασμένη για να καλύπτει τις μοναδικές ανάγκες των γυναικών προσφέροντας τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για την αναπαραγωγή, τη συντήρηση, την ανάπτυξη και τη ρύθμιση της σωματικής λειτουργίας. Στη σύνθεσή του, το Sky Premium Female περιέχει ένα μοναδικό συνδυασμό βιταμινών, μετάλλων και μικροστοιχείων. Μια καθημερινή εγγύηση που εξασφαλίζει ότι το σώμα σας παίρνει τις όλες τις βιταμίνες και τα μεταλλικά στοιχεία που χρειάζεται. Το όλα σε ένα πολυβιταμινούχο και πολυμεταλλικό συμπλήρωμα διατροφής που καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες για ενέργεια, ανάρρωση και προστασία. Σχεδιασμένο για την σωματική και ψυχική υγεία της γυναίκας. Το Sky Premium Female είναι: l Κατάλληλο για χορτοφάγους l Χωρίς Zάχαρη. l Χωρίς Αλάτι. l Χωρίς Άμυλο.

Vital Silver 50+ Πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής για άντρες και γυναίκες άνω των 50 ετών

Lanes (Multivitamins) Memory Ο σύμμαχος της καλής λειτουργίας του οργανισμού Η πολυβιταμίνη Memory αποτελεί ένα εξειδικευμένο προϊόν το οποίο περιέχει Panax Ginseng & Gingko Biloba που χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια με θετικά αποτελέσματα στον οργανισμό. Η βιταμίνη Β5 συμβάλλει στη φυσιολογική νοητική επίδοση και στη φυσιολογική σύνθεση και μεταβολισμό των στεροειδών ορμονών, της βιταμίνης D και ορισμένων νευροδιαβιβαστών. Περιέχει ακόμα βιταμίνες Β3, Β6, C, σίδηρο, ασβέστιο & μαγνήσιο που συμβάλλουν στην παραγωγή ενέργειας. Οι βιταμίνες Β1, Β3, Β6, Β12, το φολικό οξύ και Βιοτίνη συμβάλλουν στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος και φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Το ασβέστιο βοηθά στη νευροδιαβίβαση. Ο σίδηρος & o ψευδάργυρος & βοηθούν στη φυσιολογική γνωσιακή λειτουργία. Το Panax Ginseng είναι από τα πιο δημοφιλή φυτικά συστατικά, δοκιμασμένο εδώ και χιλιάδες χρόνια, με αποδεδειγμένα αποτελεσματικό ρόλο στη βελτίωση των διανοητικών και σωματικών λειτουργιών. Η βιταμίνη Β1 συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς. Δεν περιέχει: l Ζάχαρη. l Γλουτένη. l Ιώδιο. l Συντηρητικά.

Το Vital Silver 50+ προτείνεται σε ανθρώπους άνω των 50 ετών για: l Σωματική τόνωση και πνευματική διαύγεια. l Κάλυψη διατροφικών ελλείψεων αλλά και για ενίσχυση του αμυντικού συστήματος προσφέροντας ενέργεια, ζωτικότητα και ευεξία, l Ανθρώπους με προβλήματα όρασης (εκφύλιση ωχράς κηλίδας / καταρράκτη) χάρη στην υψηλή ποσότητα λουτεΐνης. l Άτομα που ακολουθούν υποθερμιδική δίαιτα ή αναρρώνουν μετά από ασθένεια ή επέμβαση l Εκείνους που βρίσκονται σε συνεχή νοητική εγρήγορση και σε κατάσταση stress Η εξειδικευμένη σύνθεση του VITAL Silver περιλαμβάνει, 4 ουσίες κλειδιά που τονώνουν & ενισχύουν τον οργανισμό: Standardized εκχύλισμα Panax Ginseng CA Meyer, εξαιρετικής ποιότητας & καθαρότητας, για τόνωση των σωματικών & νοητικών λειτουργιών, Συνένζυμο Q10 σε βάση σογιέλαιου, ισχυρό αντιοξειδωτικό που συμμετέχει στην ενέργεια και τόνωση του οργανισμού καθώς και L-Καρνιτίνη, που βελτιώνει την αντοχή Ακόμη το VITAL Silver περιέχει λουτεΐνη, η οποία είναι μια αντιοξειδωτική ουσία η οποία, σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, προστατεύει από τις οφθαλμικές εκφυλίσεις και βοηθά στην διατήρηση της φυσιολογικής όρασης και φυλλικού οξέος όπου συμβάλλει στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος Εκτός από τα παραπάνω, το VITAL Silver® περιέχει ακόμη 12 βιταμίνες, l 11 μέταλλα & ιχνοστοιχεία. l Δεν περιέχει ζάχαρη, l κατάλληλο για διαβητικούς. l Δεν περιέχει ιώδιο. l Χωρίς γλουτένη & συντηρητικά.

Altion Kids Polyvitamins Πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής για παιδιά με βιταμίνες & μέταλλα Το ALTION Kids PolyVitamins είναι ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής για μικρά και ‘’μεγάλα’’ παιδιά. Η λήψη του βοηθά στην κάλυψη των διατροφικών κενών αφού εκτός από τις απαραίτητες βιταμίνες και τα μέταλλα περιέχει και πολύτιμα εκχυλίσματα από 22 φρούτα και λαχανικά! Περιέχει επίσης βιταμίνες Α και Β2 οι οποίες συμβάλλουν στο φυσιολογικό μεταβολισμό του σιδήρου καθώς επίσης και βιταμίνες Β1, Β2, Β3, Β5, Β6 και Β8, οι οποίες συμβάλλουν στη φυσιολογική λειτουργία των μεταβολικών διεργασιών που αποσκοπούν στην παραγωγή ενέργειας ενώ παράλληλα οι βιταμίνες Β2, Β3, Β5, Β6 και Β9, συμβάλλουν και στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης. Ζελεδάκια, σε δύο υπέροχες γεύσεις κεράσι και πορτοκάλι. Κατάλληλο και για εφήβους και ενήλικες. Χωρίς: l Ζωικές ζελατίνες. l Γλουτένη. l Λακτόζη l Συντηρητικά.

| περί υγείας | 33

YPNOS OFELH_SBOLOY_x2 1/20/22 5:09 PM Page 34

Τα ανεκτίμητα οφέλη του καλού ύπνου Πόσο αξίζει ένας καλός ύπνος; Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει παράλληλες μικροπανδημίες που έχουν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στον ύπνο Γράφει η Αλεξία Σβώλου

λοι οι celebrities παλαιάς κοπής του Χόλιγουντ αλλά και τα διαχρονικά fashion icons από τη Μπριζίτ Μπαρντό, την Κατρίν Ντενέβ και τη Μέριλιν Μονρόε, μέχρι τη διαχρονική ιέρεια της μόδας Κοκό Σανέλ έχουν εκθειάσει στη διάρκεια της ζωής τους τα οφέλη του καλού, ήρεμου και επαρκούς σε διάρκεια ύπνου χαρακτηρίζοντάς τον ως το προσωπικό τους μυστικό ομορφιάς. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το ότι οι δερματολόγοι αποκαλούν τον βραδινό ύπνο «beauty sleep» ούτε βέβαια το γεγονός ότι μεγαλώσαμε σαν κοριτσόπουλα διαβάζοντας παραμύθια όπως «Η ωραία Κοιμωμένη». Ο ύπνος είναι η ώρα της επιδιόρθωσης -για τον οργανισμό και την επιδερμίδα-και η ώρα που πατάμε delete στο σκληρό δίσκο του μυαλού μας, ενώ έρευνες του Πανεπιστημίου του Queensland της Αυστραλίας έδειξαν ότι οι άνθρωποι που αγαπούν τη μεσημεριανή «σιέστα» και κοιμούνται ένα μισάωρο το μεσημέρι, ζουν περισσότερο. Φυσικά, στην ξέφρενη και multitasking καθημερινότητά μας, δεν υπάρχει χρόνος για σιέστα, ούτε καν χρόνος για πρωϊνό χουζούρι. Παράλληλα, από τον χώρο των διασημοτήτων υπάρχουν εκείνες οι φωτεινές εξαιρέσεις, οι άνθρωποι που καταρρίπτουν το μύθο περί του οκτάωρου beauty sleep, απλά για να επιβεβαιώσουν τον κανόνα που ισχύει για τον γενικό πληθυσμό. Δεν θα μπορούσαμε, λοιπόν, να μην κάνουμε ειδική μνεία στην Σιδηρά (και άυπνη) κυρία του Ηνωμένου Βασιλείου, την αείμνηστη Μάργκαρετ Θάτσερ που έμεινε στην ιστορία για πολλά, μεταξύ των οποίων και για το ότι κοιμόταν μόλις 4 ώρες κάθε εικοσιτετράωρο. Ωστόσο για τις σιδηρές κυρίες και τους iron men της διπλανής πόρτας που σήμερα αντιμετωπίζουν ατελείωτες προκλήσεις καθώς ζούμε ακόμα στον κλοιό της πανδημίας, προσπαθώντας να αποφύγουμε τη κατά μέτωπο σύγκρουση με το ορμητικό κύμα της υπερμεταδοτικής Όμικρον, ο ύπνος είναι ένα από τα απαραίτητα κομμάτια στο παζλ της υγείας και της ευεξίας και μάλιστα είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το πόσο καλά λειτουργεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Άρα και με το πόσο πολύ προστατευόμαστε ή όχι από τον κορωνοϊό αλλά κι από άλλες εποχικές ιώσεις που αυτή την εποχή παρουσιάζουν έξαρση γύρω μας. Τα οφέλη του καλού ύπνου-δια της ατόπου απαγωγής- αναλύουν δύο ειδικοί, ο παθολόγος Αναστάσιος Σπαντιδέας και ο ψυχίατρος – ψυχοθε-

ραπευτής Δημήτρης Οικονόμου με τον τελευταίο να ξεκινά από την εμπειρική διαπίστωση ότι η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει δύο αόρατες παράλληλες επιδημίες που έχουν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στον ύπνο, ποιοτικά και ποσοτικά. Η πρώτη επιδημία αφορά το άγχος, το οποίο έχει αυξηθεί ανησυχητικά σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, προκαλώντας ακόμα και συμπτώματα κλινικής κατάθλιψης ενώ όσοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες βιώνουν τον φόβο της αρρώστιας και του θανάτου τόσο έντονα που τα συναισθήματά τους παρομοιάζονται με το σύνδρομο μετατραυματικού στρες, όμοιο με εκείνο των

«Η πανδημία οδήγησε πολλούς ανθρώπους στο να αντιστρέψουν την ημέρα με τη νύχτα και να ξενυχτούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, βλέποντας τηλεόραση όλο το βράδυ. Αυτό είναι ένα είδος παρατεταμένου τζετ-λαγκ, που απορρυθμίζει τον οργανισμό». Δημήτρης Οικονόμου, ψυχίατρος ψυχοθεραπευτής 34 | περί υγείας |

YPNOS OFELH_SBOLOY_x2 1/20/22 5:10 PM Page 35

στρατιωτών που γύρισαν από το Αφγανιστάν. Η δεύτερη αόρατη επιδημία αφορά την αϋπνία που έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 30% και είναι στενά συνδεδεμένη με την κατάσταση της ψυχικής υγείας και το στρες, καθώς όλα αυτά τα μαύρα συναισθήματα είναι κλέφτες του ύπνου και κατ’ επέκταση κλέφτες της υγείας. Ειδικά η πανδημία του κορωνοϊού δημιούργησε κι ένα άλλο πρόβλημα σχετιζόμενο με την έλλειψη ύπνου, το οποίο αναδύθηκε στην εποχή της καραντίνας. Όπως εξηγεί ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Οικονόμου το πρόβλημα αυτό αφορά την επιλογή ορισμένων ανθρώπων να περάσουν τη διάρκεια της υποχρεωτικής απουσίας από την εργασία και των περιοριστικών μέτρων κάνοντας τη νύχτα μέρα και βλέποντας ολόκληρες σειρές στο Netﬂix ή σε άλλα συνδρομητικά προγράμματα στην τηλεόραση. Αυτή η οικειοθελής αντιστροφή της νύχτας και της μέρας οδηγεί ουσιαστικά σε στέρηση ύπνου που ισοδυναμεί με ένα παρατεταμένο τζετ λαγκ. Αυτό το τζετ λαγκ που προσομοιάζει το φαινόμενο της αϋπνίας μετά από ένα υπεραντλαντικό ταξίδι, διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό του οργανισμού, δηλαδή το βιολογικό μας ρολόι, όπως αν εργαζόμασταν σε κυλιόμενες νυχτερινές βάρδιες. Αντίστοιχη διατάραξη του βιορυθμού μας προκαλεί η υπερβολική καλωδίωση με κινητά τηλέφωνα, τάμπλετς, υπολογιστές, κομπιούτερ και video games. Η σκληρή αλήθεια είναι πως αν την ώρα που ξαπλώνουμε στο κρεβάτι

να κοιμηθούμε σκρολάρουμε στα social media, γράφουμε emails ή παίζουμε διαδικτυακά παιχνίδια, η ενασχόληση με οτιδήποτε ηλεκτρονικό δημιουργεί υπερένταση, διώχνει τον ύπνο και συμβάλλει στο να καταλήξουμε να μετράμε προβατάκια σε μια νέα εκδοχή της all time classic ταινίας «Sleepless in Seattle». Με την πάροδο του χρόνου η έλλειψη ύπνου οδηγεί σε κουρασμένη όψη, απώλεια του νεανικού look, πρόωρη γήρανση του δέρματος, μειωμένη ικανότητα μάθησης, αδύνατη μνήμη, εκνευρισμό κι αυξημένη

συχνότητα ατυχημάτων, ειδικά κατά την οδήγηση και τον χειρισμό μηχανημάτων. Ο οργανισμός για να αντιμετωπίσει αυτή την έλλειψη ξεκούρασης παράγει διαρκώς αυξημένες ποσότητες κορτιζόλης, της ορμόνης που μας βοηθά να παραμένουμε «στην τσίτα». Μακροχρόνια, όπως εξηγεί ο παθολόγος Αναστάσιος Σπαντιδέας η αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης οδηγεί σε χρόνια κόπωση, αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακών παθήσεων, υπνικής άπνοιας και άλλων εκφυλιστικών διαταραχών, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η κατάθλιψη. Παράλληλα, το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί και γίνεται πολύ πιο ευάλωτο σε εξωγενείς κι ενδογενείς εχθρούς, από τους ιούς, τα παράσιτα και τα βακτήρια μέχρι το οξειδωτικό στρες.

Μυστικά «της γιαγιάς» για όνειρα γλυκά Τα περισσότερα μυστικά για καλό και επαρκή ύπνο χρονολογούνται από την εποχή της γιαγιάς και της προγιαγιάς. Έτσι δεν πρέπει να τρώμε βαριά το βράδυ, να αποφεύγουμε τα πλούσια σε λιπαρά και πικάντικα γεύματα, να καταναλώνουμε μικρότερες μερίδες, να μην πίνουμε πολύ αλκοόλ (αρχικά είναι διεγερτικό αλλά γρήγορα οδηγεί σε κατάπτωση και ζαλάδα, και να μην πίνουμε καφέ μετά τις 7.00 μμ-8.00 μμ, γιατί η καφεϊνη είναι διεγερτική. Το ίδιο ισχύει για το τσάι-ειδικά το black tea, που περιέχει μπόλικη τεϊνη-το δίδυμο αδελφάκι της καφεϊνης, αλλά και για τα αναψυκτικά τύπου cola. Επίσης για καλό και ήρεμο ύπνο, το υπνοδωμάτιο πρέπει να έχει ευχάριστη θερμοκρασία (ούτε κρύο, ούτε όμως ζέστη), να είναι σκοτεινό, γιατί η έκκριση της μελατονίνης -της ορμόνης του ύπνου -καθορίζεται από τον κύκλο του φωτός με το σκοτάδι και να είναι ήσυχο, με όλους τους επιστήμονες να προσυπογράφουν πως η τηλεόραση δεν έχει θέση στο υπνοδωμάτιο. Η απαλή μουσική βοηθά να κοιμηθούμε και το ίδιο κάνει και η διατήρηση μιας ρουτίνας στην ώρα που κοιμόμαστε και που ξυπνάμε. Πολύτιμη είναι και η βοήθεια της γυμναστικήςαλλά όχι βραδινές ώρες-γιατί προκαλεί υπερένταση, ενώ το πιο high-tech μυστικό για να κερδίσουμε πίσω τον ξέγνοιαστο ύπνο της παιδικής μας ηλικίας είναι τα συμπληρώματα διατροφής με μελατονίνη σε διάφορες φαρμακοκινητικές μορφές, χαπάκι, σταγόνες ή λεπτό φιλμ που λιώνει στο στόμα. u

| περί υγείας | 35

HPV_SARIDAKI_L 1/20/22 5:11 PM Page 36

Πώς θα εξαλείψουμε και στην Ελλάδα τους HPV σχετιζόμενους καρκίνους Φινλανδία, Σουηδία και Μεγάλη Βρετανία πρωτοστατούν στον εμβολιασμό κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων και τα αποτελέσματα είναι σωτήρια.

χαμηλή (<44%). Η διατήρησή της σε τόσο χαμηλά διστακτικότητα των ανθρώπων απέναντι επίπεδα ή η πτώση της σε ακόμα χαμηλότερα, στα εμβόλια, τόσο εμφανής στις μέρες θα οδηγήσει άμεσα στα επόμενα χρόνια, στα κομας, ήδη αποτελεί και θα αποτελέσει ρίτσια και τα αγόρια μας που είναι σήμερα 12, μέσα στα επόμενα χρόνια, αν όχι την κορυφαία, 13, 14 ετών, σε αύξηση θανάτων από τους HPV– μια από τις 10 κορυφαίες θανάσιμες απειλές για σχετιζόμενους καρκίνους. Σε αυτούς, την παγκόσμια υγεία. εκτός από τον καρκίνο του τραχήλου Το διαπιστώνουμε ξεκάθαρα με τα της μήτρας, συμπεριλαμβάνονται και εμβόλια έναντι της νόσου COVID19, ενώ υπήρχαν ήδη ενδείξεις από άλλοι καρκίνοι, όπως του αιδοίου, του τις αντιθέσεις στον καθιερωμένο πρωκτού, του πέους, του στοματοφάυποχρεωτικό εμβολιασμό των παιρυγγα. Τα νούμερα είναι 4ψήφια και διών. Φυσικά, το εμβόλιο έναντι του 5ψήφια και αφορούν ζωές. Ζωές, που κάποιες θα χαθούν, κάποιες θα τραυHPV δεν θα μπορούσε να αποτελεί ματιστούν για πάντα, από μια νόσο εξαίρεση, κάτι που δυστυχώς δεν που θα μπορούσε πλήρως να προληείναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. φθεί. Σε χώρες με υψηλή (>75%) πληΑναμφίβολα, υπάρχουν χώρες οι θυσμιακή κάλυψη με το εμβόλιο HPV, οποίες τα καταφέρνουν καλά ή τουΓράφει η λάχιστον καλύτερα από την Ελλάδα, Ζένια Σαριδάκη - Ζώρα, όπως είναι η Φινλανδία, η Σουηδία, η Μεγάλη Βρετανία, έχει ήδη σημειωθεί αλλά σε γενικές γραμές πρόκειται MD PhD για παγκόσμιο πρόβλημα. σημαντικότατη ελάττωση τόσο των Ογκολόγος - Παθολόγος, Ανάμεσα στο φόβο και την άγνοια, προ-καρκινικών αλλοιώσεων (οξυτενή Πρόεδρος Εταιρείας την ημιμάθεια αλλά και την έλλειψη κονδυλώματα και δυσπλασίες), όσο Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), εμπιστοσύνης, την κούραση και την και του διηθητικού καρκίνου του τραλανθασμένη κρίση, καθώς και την Διευθύντρια - Α’ Ογκολογική χήλου της μήτρας. Κλινική Metropolitan Πιστεύουμε ότι έχει έρθει η στιγμή να καταγεγραμμένη πολλές φορές αδυHospital, Αθήνα, τροποποιήσουμε τις πρακτικές απέναντι ναμία μας να κατανοήσουμε και να Επιστημονικός Υπεύθυνος στον εμβολιασμό κατά του HPV στα ακολουθήσουμε οδηγίες, είμαστε Ογκολογικού Τμήματος παιδιά, τους εφήβους και τους νέους υποχρεωμένοι στην Ελλάδα να «Ασκληπιός ενήλικες στη χώρα μας, σε 3 άξονες: βρούμε ή να επαναχαράξουμε δρόΔΙΑΓΝΩΣΙΣ»/Κλινική l Διεύρυνση του πληθυσμού στόχου μο. Είναι χρέος όλων μας, εμάς των «Ασκληπιείον Κρήτης», επιστημόνων, να βρούμε λύσεις και Ο εμβολιασμός θα πρέπει να καλύπτεται Ηράκλειο Κρήτης τρόπους δράσης καλύτερους από χρηματικά από το ελληνικό δημόσιο, πριν, πιο αποτελεσματικούς, με υπομονή και ψυτόσο για τα κορίτσια, όσο και για τα αγόρια χραιμία. Οποια κι αν είναι η ερώτηση, η επιστήμη στη χώρα μας. l Διεύρυνση του ηλικιακού φάσματος: Σε σύμπνοια είναι η απάντηση. Στην Ελλάδα, ο HPV-εμβολιασμός των κοριτσιών με τις διεθνείς πρακτικές, κορίτσια καθώς και αγόρια θα πρέπει να εμβολιάζονται από τα 11 με εμπεριέχεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, 12 χρόνια τους (με δυνατότητα να μπορεί να ξεαλλά η εμβολιαστική κάλυψη μέχρι σήμερα είναι

36 | περί υγείας |

κινήσει κανείς και από την ηλικία των 9 ετών), μέχρι και την ηλικία των 26 ετών τουλάχιστον. Κατά περίσταση, θα πρέπει να συζητείται ο εμβολιασμός και πέραν αυτού του ηλικιακού ορίου. l Ενίσχυση της γνώσης του γενικού πληθυσμού της χώρας μας: Στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τις γειτονιές, την εργασία, την τηλεόραση, το διαδίκτυο, καθώς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ΠΑΝΤΟΥ. Πρέπει να γίνεται ενημέρωση ότι ο εμβολιασμός κατά του HPV δεν προστατεύει μόνο τα κορίτσια από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά προστατεύει τα παιδιά μας, κορίτσια και αγόρια, από όλους τους HPV–σχετιζόμενους καρκίνους (όπως είναι και οι καρκίνοι του αιδοίου, του πρωκτού, του πέους και του λοιπού γεννητικού συστήματος, αλλά και οι καρκίνοι κεφαλής–τραχήλου). Η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) συνεχίζει με όλες τις δυνάμεις της να στηρίζει δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση, όπως «Η Ελληνική Συμμαχία για τον HPV», που έχουν ως στόχο την εξάλειψη των προβλημάτων που δημιουργούνται από τον HPV. Τα Θεραπευτικά Πρωτόκολλα της ΕΟΠΕ είναι ένα πόνημα που βρίσκεται ήδη στην 8η επανέκδοση, στο οποίο αναγράφονται όλες οι θεραπευτικές στρατηγικές για τους συμπαγείς όγκους και το οποίο αποστέλλεται σε όλους τους Παθολόγους Ογκολόγους της ΕΟΠΕ, αλλά και σε όλους τους αρμόδιους φορείς (Υπουργείο Υγείας, ΕΟΠΥΥ κοκ). Στην 9η έκδοση επικαιροποίησής τους, η οποία θα ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο του 2022, θα υπάρξει ειδικά διαμορφωμένο κεφάλαιο για τον εμβολιασμό κατά του HPV. Ολοι εμείς οι Παθολόγοι Ογκολόγοι στην ΕΟΠΕ, δεν θα σταματήσουμε να προσπαθούμε για την εξάλειψη των σχετιζόμενων με τον HPV καρκίνων, μέχρι να επιτύχουμε τον στόχο μας.u

_ADDS 1/20/22 5:12 PM Page 1

KARKINOS EKSOSWMATIKH_SBOLOY_R 1/20/22 5:19 PM Page 38

Εξωσωματική μετά τον καρκίνο Με την κατάψυξη ωαρίων ή εμβρύων, ο πελαργός μπορεί να έρθει (και) μετά τον καρκίνο. Γράφει η Αλεξία Σβώλου

ητέρα μετά τον καρκίνο; Κι όμως, γίνεται γιατί η ιατρική κάνει θαύματα! Οπως εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας ΕΚΠΑ, Νίκος Βραχνής, επισκέπτης καθηγητής μαιευτικής και ιατρικής εμβρύου του Πανεπιστημίου Saint George Λονδίνου, της Μ. Βρετανίας, Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ), χάρη στις νέες ογκολογικές θεραπείες και χάρη στη δυνατότητα κατάψυξης γενετικού υλικού μαζί με την εξαιρετική συνεργασία του μαιευτήρα γυναικολόγου με τον ογκολόγο-παθολόγο, οι γυναίκες που επιβιώνουν από καρκίνο μαστού και άλλες κακοήθειες όπως καρκίνο των ωοθηκών, του δέρματος, του θυρεοειδούς, λεμφώματα και λευχαιμίες μπορούν να αποκτήσουν πλέον το δικό τους παιδί. Η πιο συνηθισμένη ηλικία για την εμφάνιση κακοηθειών είναι περί την εμμηνόπαυση και μετεμμηνοπαυσιακά χωρίς όμως αυτό να αποκλείει δυστυχώς την εμφάνιση καρκίνου σε πολύ νεότερες ηλικίες. Συνεπώς, ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών που νοσούν από κάποιο ογκολογικό νόσημα είναι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και δεδομένης της ολοένα και αυξανόμενης τάσης στη σύγχρονη εποχή για αναβολή της τεκνοποίησης σε μεγαλύτερες ηλικίες, πολλές από αυτές τις ασθενείς είναι άτοκες. Με τα πραγματικά θαυμαστά επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας πολλές γυναίκες καταφέρνουν να βγουν νικήτριες από αυτή την πάλη και να συνεχίσουν την ζωή τους. Υπάρχουν όμως δυστυχώς παράπλευρες απώλειες στον αγώνα της επιβίωσης από τον καρκίνο και μία από αυτές είναι η γονιμότητα, που δεν μένει ανεπηρέαστη ακόμη και με τη χρήση των πιο σύγχρονων θεραπευτικών μεθόδων. Η χημειοθεραπεία που αποτελεί την πρωταρχική θεραπεία για την αντιμετώπιση σχεδόν της πλειονότητας των ογκολογικών νοσημάτων και η ορμονοθεραπεία που μπορεί να ακολουθήσει σε περιπτώσεις όπως ο καρκίνος του μαστού, έχει αποδειχθεί ότι έχουν γοναδοτοξική επίδραση στις ωοθήκες, πράγμα που σημαίνει ότι η λειτουργικότητα των ωοθηκών ακόμη και σε ασθενείς νεαρής ηλικίας μειώνεται δραματικά ή ακόμη και εκμηδενίζεται μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Στις περιπτώσεις μάλιστα που η χημειοθεραπεία συνοδεύεται από ακτινοθεραπεία ή ορμονοθεραπεία, η διάρκειά

τους είναι συνήθως αρκετά μεγάλη με αποτέλεσμα ακόμη και οι νέες ασθενείς, να «ανταλλάσσουν» πολύτιμα χρόνια αναπαραγωγικής ηλικίας με χρόνο θεραπείας του καρκίνου. Αναμφίβολα και χωρίς δεύτερη σκέψη, η πρωταρχική προτεραιότητα για τις μαχήτριες του καρκίνου είναι η αντιμετώπιση της νόσου και η όσο το δυνατόν μακρόχρονη εξασφάλιση της επιβίωσής τους. Με την ανεξάντλητη φαρέτρα της επιστήμης που προσφέρει συνεχώς νεότερες και πιο αποτελεσματικές θεραπείες, το ποσοστό των γυναικών που όχι μόνο επιβιώνουν άλλα θεραπεύονται πλήρως από διάφορες μορφές καρκίνου είναι υπολογίσιμο. Οι γυναίκες αυτές ανακτούν τον έλεγχο της ζωής τους, της επαγγελματικής και κοινωνικής τους ανέλιξης και καταξίωσης, πολλές από αυτές καταλαμβάνουν νευραλγικές θέσεις στην πολιτική, στην επιστήμη, στον κοινωνικό ιστό και επιστρέφουν πλήρως στην κανονικότητά τους. Ομως ειδικά για τις άτοκες γυναίκες το θέμα της γονιμότητας μετά την ίασή τους από τον καρκίνο είναι το πρώτο που τις απασχολεί. Διέξοδο στον προβληματισμό αυτό δίνει η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή με τις μεθόδους διατήρησης γονιμότητας. Η κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων είναι στην πρώτη γραμμή των επιλογών που προσφέρονται, ενώ έδαφος κερδίζει η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού καθώς και η in vitro ωρίμανση ωαρίων (IVM). Μακροχρόνιες μελέτες έχουν αποδείξει πλέον την ασφάλεια των παραπάνω μεθόδων και των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη διέγερση των ωοθηκών και τη συλλογή των ωαρίων ακόμη και σε γυναίκες με ενεργό ογκολογική νόσο. Η καρκινογένεση είναι θέμα γενετικού υλικού και οικογενειακού υποβάθρου και όχι χρήσης ορμονικών σκευασμάτων για ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σαφώς και πρέπει να χρησιμοποιούνται με λογική και σε δοσολογίες που ορίζονται πλέον από τις παγκόσμιες κατευθυντήριες οδηγίες. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι μια γυναίκα δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται κάθε μήνα σε διέγερση των ωοθηκών. Από την άλλη πλευρά, αναζητώντας εκείνες τις γυναίκες που ατυχώς εμφάνισαν κάποια μορφή καρκίνου αρκετά χρόνια αφότου υποβλήθηκαν σε κύκλους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής θα δούμε ότι έχουν ένα επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό ή

«Η κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων είναι στην πρώτη γραμμή των επιλογών που προσφέρονται για τη διατήρηση της γονιμότητας μετά την ογκολογική θεραπεία, ενώ κερδίζει έδαφος και η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού, καθώς και η in vitro ωρίμανση ωαρίων». Νίκος Βραχνής, Αναπληρωτής καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής 38 | περί υγείας |

ότι οι ίδιες είναι φορείς γονιδίων που θα εκφράζονταν κάποια στιγμή στην ζωή τους με τη μορφή της κακοήθειας. Πολλαπλές έρευνες, εδώ και χρόνια έχουν απορρίψει την υπόθεση της καρκινογένεσης από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τη διατήρηση της γονιμότητας. Εκατομμύρια γυναίκες ανά τον κόσμο επιβιώσαντες της νόσου κατάφεραν να γίνουν μητέρες γιατί είχαν σωστή καθοδήγηση και κατέψυξαν νωρίς το γενετικό τους υλικό. Εδώ πρέπει να τονιστεί η τεράστια συμβολή των ιατρών ογκολόγων. Το πιο σημαντικό βήμα είναι η παραπομπή της ασθενούς στον εξειδικευμένο γυναικολόγο αναπαραγωγής προτού ξεκινήσει η θεραπεία της για τον καρκίνο. Ο ειδικός ογκολόγος είναι ο πρώτος που θα φιλτράρει ποιες γυναίκες επιτρέπεται και μπορούν να προβούν σε διαδικασία διατήρησης γονιμότητας ανάλογα με το νόσημα, την ηλικία, το στάδιο της νόσου κατά την αρχική διάγνωση και τις πιθανότητες για ίαση. Αλλά και οι ίδιες οι πάσχουσες, μπορούν να ξεκινήσουν αυτή τη συζήτηση με τον θεράποντα ιατρό τους και να ζητήσουν να παραπεμφθούν στον ειδικό αναπαραγωγής για πλήρη και έγκυρη ενημέρωση. Η διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων ή εμβρύων που είναι πλέον και οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες, αρχίζει σχεδόν αμέσως μετά την παραπομπή της ασθενούς και διαρκεί περίπου 2 εβδομάδες. Πρόκειται λοιπόν για μια γρήγορη διαδικασία που δεν κοστίζει στον χρόνο της θεραπείας του καρκίνου. Με την παρούσα νομοθεσία ο χρόνος διατήρησης των κρυοσυντηρημένων ωαρίων και εμβρύων μπορεί να φτάσει τα 25 έτη δίνοντας ένα σημαντικό χρονικό διάστημα στη γυναίκα να ξεπεράσει το πρόβλημά της, αλλά ταυτόχρονα να μην χάσει το δικαίωμά της στην μητρότητα. Στο μυαλό μας λοιπόν πρέπει να κρατήσουμε ότι η διάγνωση του καρκίνου του μαστού ή άλλου ογκολογικού νοσήματος που αποτελεί φυσικά ένα δυνατό σοκ για την ασθενή, δεν πρέπει να θεωρείται ως ένα οδυνηρό τέλος, για τα όνειρα που κάνει κάθε γυναίκα για τη ζωή της, την καριέρα της και την απόκτηση παιδιών. Ηρθε τελικώς η ώρα της καθαίρεσης των αστικών μύθων που ισχυρίζονται ότι: «υποβοηθούμενη αναπαραγωγή= αυξημένες πιθανότητες για καρκίνο» και «καρκίνος= μειωμένες πιθανότητες για οικογένεια». Οι σύγχρονες μέθοδοι διατήρησης γονιμότητας μέσα από τις διαδικασίες της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής διασφαλίζει το αναφαίρετο δικαίωμα στη μητρότητα «παγώνοντας» την ηλικία και δίνοντας στις γυναίκες το δικαίωμα επιλογής για τεκνοποίηση σε μεταγενέστερο χρόνο.u

BOOK ALTZHEIMER_R 1/20/22 5:20 PM Page 39

ΟΤΑΝ Η ΛΟΓΙΚΗ ΚΥΝΗΓΑΕΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ Επιμέλεια: Γιάννης Σωτηρόπουλος, Χριστίνα Δάλλα

ταν το φθινόπωρο του 1901 ο γερμανός ψυχίατρος Αλοΐσιος Αλτσχάιμερ αναλάμβανε την ιατρική παρακολούθηση της κυρίας Αυγούστας Ντίτερ, η οποία στα 51 της χρόνια παραπονιόταν για απώλεια μνήμης, παραισθήσεις και διαταραχές στην προσωπικότητά της, ήταν ακόμη νωρίς για να αντιληφθεί ότι βρισκόταν ενώπιον των συμπτωμάτων μιας πρωτοφανέρωτης νόσου, την οποία αργότερα θα περιέγραφε ως «μια χαρακτηριστικά δριμεία ασθένεια του φλοιού του εγκεφάλου» και που χρόνια μετά τον θάνατό του όλοι θα την αποκαλούσαν προς τιμήν του με το όνομά του: νόσος Αλτσχάιμερ. Χρειάστηκε όμως να περάσει από τότε τουλάχιστον ένας αιώνας, για να μπορέσει σταδιακά η ιατρική κοινότητα να αντιληφθεί τη σοβαρότητα και τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά αυτής της ασθένειας, που αποτελεί πλέον την πιο συνηθισμένη αιτία άνοιας. Εκείνο ωστόσο που τα τελευταία χρόνια εντυπωσιάζει αλλά και ανησυχεί τους ειδικούς είναι αφενός η αδυναμία ανακάλυψης αποτελεσματικής θεραπείας και αφετέρου η ανησυχητικά επιταχυνόμενη συχνότητα εμφάνισής της ανά την υφήλιο: κάθε τρία δευτερόλεπτα καταγράφεται ένα νέο περιστατικό, ενώ με βάση τους υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περιμένουμε υπερτριπλασιασμό τους μέχρι το 2050. Πέρα όμως από τα ιατρικής φύσεως ερωτήματα που αναζητούν απάντηση, η νόσος Αλτσχάιμερ εγείρει και ζητήματα κοινωνικής ευαισθησίας και ενδιαφέροντος, αφού πλάι στον ασθενή που πάσχει από άνοια συμπορεύεται το μέλος εκείνο της οικογένειάς του που έχει επωμιστεί τον πραγματικά ευαίσθητο και επώδυνο ρόλο της φροντίδας του. Ο συλλογικός αυτός τόμος επιχειρεί λοιπόν να διεισδύσει με επιστημονικά υπεύθυνο λόγο στις ποικίλες πλευρές του σύνθετου και πολυπαραγοντικού προβλήματος της νόσου Αλτσχάιμερ. Απευθύνεται πρωτίστως σε γιατρούς, φοιτητές της ιατρικής και επαγγελματίες υγείας, ταυτόχρονα όμως ενδιαφέρει το ευρύτερο κοινό, αφού μαζί με την κλινική διάσταση του προβλήματος πραγματεύεται και την αντίστοιχη κοινωνική, επιθυμώντας να συμβάλει στην ενημέρωση όλων γύρω από τις δυνατότητες που παρέχονται στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως, για τη φροντίδα των ασθενών και των οικογενειών τους, μέσα από τη λειτουργία των κατάλληλων δομών παροχής υπηρεσιών. Τέλος, τονίζει την ελπιδοφόρα προοπτική για εξεύρεση οριστικής θεραπείας, την οποία υπόσχεται αφενός η καινοτόμος έρευνα που διεξάγεται στα πεδία της διάγνωσης και της πρόγνωσης της νόσου, και αφετέρου ο νεο-αναδυόμενος κλάδος της Ιατρικής Ακριβείας με τη ρηξικέλευθη προσέγγισή του επί του προβλήματος. Γράφουν οι: Π. Αλεξόπουλος • Χ. Αλεξόπουλος • Κ. Αντωνίου • Αρ. Βακιρλή • Κ. Βιδάλης • Π. Βλάμος • Ευγ. Γκαβοπούλου • Αχ. Γραβάνης • Χρ. Δάλλα • Δ. Δελλαπόρτα • Σπ. Ευθυμιόπουλος • Αρ. Ευθυμίου • Ι. Ζαγανάς • Σπ. Ζορμπάς • Π. Ζώη • Φ. Καλλίγερου • Δ. Καπόγιαννης • Κ. Καραγκιόζη • Ν. Κόκρας • Κ. Κοντόκωστας • Μ. Κοτσάνη • Ευρ. Κραββαρίτη • Στ. Κροκίδα • Κ. Λυκέτσος • Μ. Μακρή • Π. Μαργαριτίδου • Μ. Μαρκάκη • Β. Μαχαιράκη • Αντ. Μούγιας • Αθ. Μπενέτος • Ευδ. Νικολαΐδου • Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος • Ειρ. Νοτιά • Κ. Παναγιωτοπούλου • Σ. Παπαγεωργίου • Κ. Παπανικολοπούλου • Ευρ. Παπασταύρου • Αντ. Μ. Πολίτης • Ν. Κ. Ρομπάκης • Π. Σακκά • Μ. Σελεάρη • Κ. Σιαμπάνη • Χ. Σιρινιάν • Ν. Σκαρμέας • Μ. Σκόνδρα • Ευθ. Σκουλάκης • Γ. Σωτηρόπουλος • Μ. Σωτηρόπουλος • Ν. Ταβερναράκης • Γ. Ταρνανάς • Αντ. Τσαρμπόπουλος • Μ. Τσολάκη • Ι. Χαραλαμπόπουλος • Φ. Χρηστίδη Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης και διατίθεται σε εμπορικά βιβλιοπωλεία, στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων στη Θουκυδίδου 4 στην Πλάκα και στο e-shop της εν λόγω εταιρείας. u

| περί υγείας | 39

TOKSIKES SKEPSEIS_STABRAKI_x2 1/21/22 10:51 AM Page 40

Απομακρύνοντας τις τοξικές σκέψεις από τη ζωή μας Θα είναι καλή η χρονιά; Κι αν τα οικονομικά δεν πάνε καλά; Κι αν κάτι πάει στραβά; Κι αν οι δικοί μας δεν είναι τόσο υγιείς όσο τους θέλουμε; Μήπως μας αρέσει να θεωρούμε πιο βολική τη δυστυχία από την ευτυχία; Τέλος στις τοξικές σκέψεις. Στο κάτω-κάτω, ας μην γκαντεμιάζουμε μόνοι μας τη ζωή μας και ό,τι σκοπεύουμε να επιχειρήσουμε. Γράφει η Aννα Σταυράκη

δύναμη της σκέψης μπορεί να κάνει θαύματα και η αρνητική ψυχολογία να προκαλέσει ακόμα και αρρώστια, γι’ αυτό αυτή τη χρονιά, τέρμα στις σκέψεις που δηλητηριάζουν. Η ψυχολόγος Νάντια Μάλλιου δίνει το στίγμα αυτής της συμπεριφοράς και μας ωθεί να αλλάξουμε ζωή από τώρα και στο εξής. Δεν είναι εύκολο, αλλά πάντα μπορούμε να το παλέψουμε. Το αποτέλεσμα μας αποζημιώνει.

Τι ονομάζουμε τοξικές σκέψεις; Οι τοξικές (ή αλλιώς δυσλειτουργικές, ή αρνητικές) σκέψεις αποτελούν ένα σύνολο λανθασμένων πεποιθήσεων, αντιλήψεων, οι οποίες επηρεάζουν με αρνητικό τρόπο τη ζωή μας, αλλά και τη ζωή όσων ζουν κοντά μας. Οι σκέψεις μας, γενικά, μετουσιώνονται σε συναίσθημα και σε συμπεριφορές και για το λόγο αυτό πολλές φορές θα ακούσουμε γύρω μας τους όρους τοξικές συμπεριφορές, τοξικοί άνθρωποι, τοξικές σχέσεις, τοξικά περιβάλλοντα εργασίας. Όλα έχουν έναν κοινό παρονομαστή.

Ποιες είναι αυτές οι σκέψεις; Κάποιες από τις σκέψεις που μπορούν να χαρακτηριστούν ως τοξικές είναι οι σκέψεις του “όλα ή τίποτα”: όπως «όλοι οι άνθρωποι θέλουν το κακό μου», ή «κανένας δε με αγαπάει» ή «τίποτα δεν αξίζει σε αυτή τη ζωή» ή «τίποτα δεν μπορεί να μας βοηθήσει με την πανδημία». Αυτή η τελευταία σκέψη είναι ιδιαίτερα επίκαιρη, εάν σκεφτούμε την τρέχουσα κατάσταση και λάβουμε υπόψη και τον καθημερινό βομβαρδισμό με πληροφορίες από τα ΜΜΕ για τη ζοφερή πραγματικότητα και για το τί μέλλει γεννέσθαι. Άλλες τέτοιες σκέψεις είναι όταν μαντεύουμε τί σκέφτονται οι άλλοι: «οι φίλοι μου σίγουρα δε με συμπαθούν τόσο πολύ», ή όταν προσωποποιούμε κάθε κατάσταση: «εγώ φταίω για όλα», ή όταν κάνουμε υπεργενικεύσεις: «δεν μπορώ να καταφέρω κανένα στόχο μου» ή «δεν είμαι καλή σε τίποτα» ή «δεν ήμουν καλή σε καμία δουλειά μου μέχρι τώρα». Άλλο παράδειγμα τοξικών σκέψεων είναι όταν προτρέχουμε και βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα: «ο σύντροφός μου είναι σκυθρωπός και κάθεται με το κινητό στο χέρι, άρα δε θέλει να περάσει

40 | περί υγείας |

χρόνο μαζί μου», όταν καταστροφολογούμε: «η μέρα σήμερα θα είμαι μια καταστροφή» ή το πολύ επίκαιρο, επίσης, «θα πεθάνουμε όλοι!!!!», ή οι σκέψεις που ξεκινούν με το θα έπρεπε, θα μπορούσα, θα όφειλα: «θα έπρεπε να είμαι καλύτερη κόρη», «θα μπορούσα να είμαι καλύτερη στη δουλειά μου», «θα όφειλα να προστατεύω καλύτερα τον εαυτό μου, δεν το έκανα και τώρα αρρώστησα από COVID-19».

Τι προκαλούν στον άνθρωπο; Μια σειρά συναισθημάτων και, κατά συνέπεια, αντιδράσεων, σωματικών (άγχος, θυμός) και συμπεριφορικών. Φανταστείτε το εξής: είστε στη δουλειά και χτυπά το τηλέφωνο. Είναι η μητέρα σας, με την οποία μιλήσατε χθες και σας είπε ότι είχε μια ήπια αδιαθεσία. Η πρώτη σκέψη που έρχεται στην επιφάνεια, έχοντας ακούσει μόλις χθες ότι τα νέα κρούσματα της πανδημίας στη χώρα μας ήταν 21.567, είναι ότι η μαμά σας έχει κολλήσει COVID-19. Η αμέσως επόμενη σκέψη σας είναι ότι δεν προστατεύθηκε όσο και όπως έπρεπε, και για αυτό κόλλησε. Το συναίσθημα που ακολουθεί είναι φόβος και θυμός. Απαντάτε το τηλέφωνο και της μιλάτε με θυμό, χωρίς να τη ρωτήσετε πώς είναι ή γιατί σας καλεί. Εκείνη σας αναζητά για κάτι εντελώς διαφορετικό και σας ενημερώνει ότι σήμερα νιώθει πολύ καλά με την υγεία της. Η συμπεριφορά σας είναι εχθρική και δημιουργεί μια ένταση άνευ αιτίας. Ενδεχομένως, εάν δεν είχε προϋπάρξει η τοξική σκέψη «η μαμά μου δεν προστατεύθηκε όπως και όσο έπρεπε και κόλλησε COVID-19», δεν θα είχε ακολουθήσει το συναίσθημα του φόβου/θυμού και η αντίστοιχη εχθρική συμπεριφορά. Θα είχατε, επομένως, αποφύγει αυτή την ένταση. Οι τοξικές σκέψεις μπορούν να μας οδηγήσουν σε εντάσεις, σε παρεξηγήσεις, σε δρόμους δύσβατους στην καθημερινότητά μας τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και στις σχέσεις μας, οικογενειακές, συντροφικές, φιλικές, επαγγελματικές, κοινωνικές.

Πώς δρουν στην ψυχολογία μας; Υπάρχει πιθανότητα όλο αυτό το σχήμα, τοξικές σκέψεις, συναισθήματα, αντιδράσεις/συμπεριφορές, να μη γίνεται άμεσα αντιληπτό. Αυτό σημαίνει ότι το να βρίσκεται ένα άτομο για παρατεταμένο χρονικό διάστημα σε αυτή την κατάσταση τοξικότητας, δυνητικά, μπορεί να το κάνει να δυσλειτουργήσει στην καθημερινότητά του, να δυσφορήσει, να μη νιώθει ικανοποίηση, να μην κατα-

TOKSIKES SKEPSEIS_STABRAKI_x2 1/20/22 5:21 PM Page 41

φέρνει να συνδεθεί σε βάθος με άλλα άτομα, να βιώνει δυσκολίες στις διαπροσωπικές του σχέσεις με το περιβάλλον του, να δυσλειτουργεί στην εργασία του. Κυρίως δεν μπορεί να εντοπίσει γιατί συμβαίνει όλο αυτό. Από την άλλη, το ίδιο το περιβάλλον μπορεί να ανατροφοδοτεί, να δίνει σήματα είτε λεκτικά είτε μη λεκτικά, για την ύπαρξη τοξικών σκέψεων, οπότε και το άτομο να αντιλαμβάνεται τί συμβαίνει αλλά να νιώθει αβοήθητο ως προς το τί να κάνει για να βγει από αυτό. Αν λάβουμε υπόψη δε ότι ακριβώς έτσι λειτουργούν και δυναμώνουν οι τοξικές σκέψεις, το ίδιο το άτομο θα μπορούσε να βρεθεί εγκλωβισμένο μέσα στην ίδια του την τοξικότητα.

Αναπτύσσονται εξαιτίας κάποιων γεγονότων ή τις γεννάει ο άνθρωπος ακόμη και αν ζει στην ευμάρεια και δεν του λείπει τίποτα; Οι δυσλειτουργικές – τοξικές – σκέψεις, πεποιθήσεις και πιστεύω «χτίζονται» καθώς μεγαλώνουμε μέσα στο περιβάλλον, αρχικά, της οικογένειάς μας, και έπειτα του σχολείου και του ευρύτερου κοινωνικού μας περίγυρου. Ενισχύονται κάθε φορά που μέρος τους επιβεβαιώνεται, ή τουλάχιστον θεωρούμε εμείς ότι επιβεβαιώνεται. Η ευμάρεια, και η συνθήκη ζωής γενικότερα, δεν επηρεάζει ιδιαίτερα, τη δημιουργία ή και τη διατήρηση των τοξικών σκέψεων, καθώς η «πηγή» τους δεν είναι κάτι απτό, υλικό και πραγματικό αλλά μια αλληλουχία σκέψεων, η οποία στηρίζεται κατά βάση σε λάθος συμπεράσματα, σε λάθος βάση ευθύς εξαρχής. Είναι σύνηθες, λοιπόν, ακόμα και σε περιβάλλοντα με περίσσεια υλικού πλούτου, να παρατηρείται άνθρωποι να ζουν με τοξικές σκέψεις, να βρίσκουν τους εαυτούς τους σε τοξικές καταστάσεις και να βρίσκονται μέσα σε τοξικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους.

Πώς μπορούμε να τις αποφύγουμε; Μπορούμε να μας εκπαιδεύσουμε; Η αλήθεια είναι ‘ότι η τοξικότητα της σκέψης, επειδή μπορεί να έχει προϋπάρξει για παρατεταμένο χρονικό διάστημα προτού δημιουργήσει ορατά προβλήματα για το άτομο και την καθημερινότητά του μπορεί να φαντάζει κάτι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Και μόνο η φράση «τοξικές σκέψεις» παραπέμπει σε κάτι τόσο έντονο, τόσο επικίνδυνο, που αυτόματα σχεδόν δημιουργεί την ανάγκη να θέλουμε να αντιδράσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά για να απαλλαγούμε από αυτό.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Αρχικά, το πρώτο βήμα είναι να τις εντοπίσεις. Είναι σημαντικό να εντοπίσεις ποιες είναι αυτές οι σκέψεις, πόσο συχνά σε απασχολούν και σε ποιο πλαίσιο. Κάποιες απλές ερωτήσεις προς τον εαυτό σου μπορεί να σου φανούν πολύ βοηθητικές: l Αυτή η σκέψη που κάνω με βοηθά; l Υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για αυτή τη σκέψη; Ποιες είναι αυτές; l Θα το έλεγες αυτό σε ένα φιλικό σου άτομο; Θα στο έλεγε αυτό, αντίστοιχα, ένα αγαπημένο σου πρόσωπο; l Υπάρχουν άλλοι τρόποι να δεις την κατάσταση, που σε βοηθούν και είναι πιο ρεαλιστικοί; Οι σκέψεις, όπως τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις, μας ανήκουν. Κατά συνέπεια, μπορούμε

να τις παρατηρήσουμε, να τις καταγράψουμε, να τις ελέγξουμε, να τις εκπαιδεύσουμε ή/και να τις καθοδηγήσουμε προς μία διαφορετική κατεύθυνση, πιο λειτουργική για εμάς. Ο στόχος κάθε φορά είμαστε εμείς, η καλύτερη καθημερινότητά μας, η καλύτερη ποιότητα στη ζωή μας, η βελτίωση των σχέσεών μας με τους άλλους. Η τοξικότητα μας εκθέτει σε επίπεδα στρες και άγχους, που, εν τέλει, κανένας άνθρωπος δεν αντέχει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς αυτό να έχει ολέθριες συνέπειες σωματικά και ψυχικά.

της ψυχικής υγείας και μη, ότι η καλύτερη απάντηση στην τοξικότητα της σκέψης είναι η αγάπη, η καλοσύνη, η θετική σκέψη. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι, κατά κάποιο τρόπο, αυτά είναι τα αντίδοτα. Άλλοι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν σε αυτά μόνοι τους και άλλοι χρειάζονται βοήθεια. Είναι, πάντως, κάτι εφικτό το να φτάσουμε στην αλλαγή και να καταφέρουμε να ζήσουμε με λιγότερη τοξικότητα, ακόμα και όταν αρκετά πράγματα στο περιβάλλον μας φαίνονται δυσοίωνα. u

Η πανδημία γέννησε ακόμα περισσότερες τοξικές σκέψεις; Η πανδημία δημιούργησε πολύ θόρυβο, πολλή πληροφορία, πολύ χώρο για καταστροφολογία. Η συνθήκη είναι σχεδόν ιδανική για τις τοξικές σκέψεις να θεριέψουν και σχεδόν να μας κατασπαράξουν. Είναι, πλέον, πολύ δύσκολο να αντιτάξει κάποιος σκέψεις θετικές, απαντήσεις αισιόδοξες όταν τα μηνύματα που λαμβάνουμε καθημερινά, από τους γύρω μας, από τα ΜΜΕ, από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι μηνύματα για μια επικείμενη καταστροφή, για όλο και περισσότερους θανάτους και για όλο και μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλειά μας. Ωστόσο, το ισχυρότερο εργαλείο, ακόμα και απέναντι σε μια τόσο δυσμενή συνθήκη, μπορεί να αποτελέσει η θετική ψυχολογία του ανθρώπου και η θετική του στάση, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από απλές πρακτικές, όπως η αυτοπροστασία και αυτοφροντίδα μας, το να κοιτάμε με πρακτικό και πραγματικό τρόπο τα δεδομένα, το να αποφεύγουμε την απολυτότητα, το να αναλαμβάνουμε δράση. Υπάρχουν επαρκείς πρακτικές για να «απαντήσει» κάποιος στις τοξικές σκέψεις και να σταθεί όρθιος σε όλη αυτή την κατάσταση, χωρίς να χάσει ούτε τον εαυτό του ούτε τους οικείους του.

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι βολεύονται καλύτερα στην δυστυχία από το να διαλέξουν την ευτυχία και να ζήσουν μέσα της; Συμβαίνει συχνά άνθρωποι να βρίσκονται μέσα σε μια κατάσταση, όπου οι τοξικές σκέψεις να είναι τόσο συχνές και τόσο πολλές, που να είναι η επικρατούσα κατάσταση στη ζωή τους. Μιλάμε τότε για μια πραγματικότητα, η οποία θέλει πολλή δουλειά και πολλή προσπάθεια για να αλλάξει. Τα άτομα μπορεί να εγκλωβίζονται μέσα σε αυτή την πραγματικότητα και να παραμένουν σε αυτή νιώθοντας αβοήθητοι και αδύναμοι να μετακινηθούν από αυτήν και ότι βρίσκονται σε ένα αδιέξοδο. Ενδεχομένως, από ένα σημείο και έπειτα, να μην αποτελεί καν επιλογή. Το σίγουρο είναι ότι οι τοξικές σκέψεις, αφεαυτής της στιγμής γίνουν αντιληπτές και το άτομο συνειδητοποιήσει ότι δυσλειτουργεί, δημιουργούν μια εσωτερική ανάγκη αλλαγής, αντίδρασης, καθώς γίνεται αντιληπτό από το ίδιο το άτομο ότι με κάποιο τρόπο κινδυνεύει. Ακούγεται συχνά, από επαγγελματίες

| περί υγείας | 41

IASO_ANAPARAGOGH_L 1/20/22 5:21 PM Page 42

Η ανώτατη βαθμολογία για την αναπαραγωγική φροντίδα Η Institute of Life – IASO, με γνώμονα την παροχή υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου τόσο σε ζευγάρια από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό, ολοκλήρωσε με απόλυτη επιτυχία τη διαδικασία επαναδιαπίστευσης κατά Temos για την «Ποιότητα στην Αναπαραγωγική Φροντίδα», λαμβάνοντας την ανώτατη βαθμολογία (άριστη βαθμολογία - Α grade).

αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε από Γερμανούς και Ελληνες αξιολογητές, με στόχο να καθοριστεί το επίπεδο παροχής υπηρεσιών υγείας και η κατηγορία της βαθμολόγησης. Το σύστημα διαπίστευσης Temos, αποτελεί το μοναδικό σύστημα διαπίστευσης Ιατρικών Υπηρεσιών στον κόσμο, το οποίο εστιάζει στη διαχείριση των Διεθνών Ασθενών, στα πρωτόκολλα για την ασφαλή διαχείριση όλων των ζευγαριών που συμμετέχουν σε διαδικασία Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής καθώς και στις ασφαλείς διεργασίες του εργαστηρίου. Η Institute of Life – IASO, αποτελεί σημείο αναφοράς στη διεθνή επιστημονική κοινότητα της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και πρωτοπορεί στη δημιουργία ιατρικού τουρισμού στη χώρα μας. Από την ημέρα που ιδρύθηκε αποδεικνύει έμπρακτα την δέσμευσή της στην αριστεία σε όλα τα επίπεδα με επίκεντρο τα ζευγάρια που την εμπιστεύονται. Συγκεκριμένα, ήταν η πρώτη Μονάδα στην Ελλάδα που έλαβε την πιστοποίηση Temos το 2015 και κατόπιν το 2018 και πλέον με διαπίστευση το 2021 με την ανώτατη βαθμολογία. Επιπρόσθετα, είναι η μοναδική Μονάδα στην Ελλάδα που διαθέτει όλες τις πιστοποιήσεις/διαπιστεύσεις, καθώς έχει επιπλέον πιστοποιηθεί και με το διεθνή Πρότυπα ΕΝ 15224:2016 και ISO 9001:2015 από την TUV Hel-

las. Σημειώνεται ότι, το 2020 ήταν, επίσης, η πρώτη Μονάδα στην Ελλάδα που πιστοποίησε τα κλινικά της αποτελέσματα και τα ποσοστά επιτυχίας της από τον ανεξάρτητο φορέα «ΕυΓια περισσότερες πληροφορίες: www.iolife.eu

42 | περί υγείας |

ρωμεσογειακό Ινστιτούτο Ποιότητας και Ασφάλειας Υπηρεσιών Υγείας» και την Temos Hellas, αποκλειστικό αντιπρόσωπο του Οργανισμού Temos International. u

_ADDS 1/20/22 5:32 PM Page 1

WHO_L 1/20/22 5:24 PM Page 44

ΠΟΥ: «Δεν είναι ήπια ασθένεια η Ομικρον…» «Μην κάνετε λάθος, η Ομικρον προκαλεί νοσηλεία και θανάτους, ενώ ακόμη και τα λιγότερο σοβαρά κρούσματα κατακλύζουν τις εγκαταστάσεις υγείας».

επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε προειδοποίηση προς τους παγκόσμιους ηγέτες ότι η πανδημία του κορωνοϊού «σε καμία περίπτωση δεν έχει τελειώσει». Ο Δρ Tedros Adhanom Ghebreyesus μέμφεται των στοιχείων ότι η πρόσφατα κυρίαρχη παραλλαγή Ομικρον είναι σημαντικά πιο ήπια και έχει εξαλείψει την απειλή που θέτει ο ιός. Η παρέμβαση έρχεται καθώς ορισμένα ευρωπαϊκά έθνη είδαν νέα αυξητικά ρεκόρ κρουσμάτων. Η Γαλλία ανέφερε σχεδόν μισό εκατομμύριο νέα κρούσματα την Τρίτη (18-01-2022). Για πρώτη φορά από την έναρξη της πανδημίας, περισσότερα από 100.000 νέα κρούσματα καταγράφηκαν στη Γερμανία μέσα σε 24 ώρες την Τετάρτη. Μιλώντας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στα κεντρικά γραφεία του ΠΟΥ στη Γενεύη, ο Δρ Τέντρος είπε στους δημοσιογράφους ότι η παραλλαγή Omicron είχε οδηγήσει σε 18 εκατομμύρια νέες μολύνσεις σε όλο τον κόσμο την περασμένη εβδομάδα. Ενώ η παραλλαγή μπορεί να αποδειχθεί λιγότερο σοβαρή κατά μέσο όρο, «η υπόθεση ότι πρόκειται για μια ήπια ασθένεια είναι παραπλανητική», είπε. «Μην κάνετε λάθος, η Ομικρον προκαλεί νοσηλεία και θανάτους, ενώ ακόμη και τα λιγότερο σοβαρά κρούσματα κατακλύζουν τις εγκαταστάσεις υγείας». Προειδοποίησε τους παγκόσμιους ηγέτες ότι "με την απίστευτη διασπορά της Ομικρον παγκοσμίως, είναι πιθανό να εμφανιστούν νέες παραλλαγές, γι' αυτό η παρακολούθηση και η αξιολόγηση παραμένουν κρίσιμες». «Παραμένω ιδιαίτερα ανήσυχος για πολλές χώρες που έχουν χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού, καθώς οι άνθρωποι διατρέχουν πολλαπλάσιο κίνδυνο

44 | περί υγείας |

σοβαρής ασθένειας και θανάτου εάν δεν είναι εμβολιασμένοι», πρόσθεσε. Ο διευθυντής έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ, Δρ Μάικ Ράιαν, προειδοποίησε επίσης ότι η αυξημένη μεταδοτικότητα του στελέχους Ομικρον είναι πιθανό να οδηγήσει σε αύξηση των νοσηλειών και των θανάτων, ειδικά σε χώρες όπου εμβολιάζονται λιγότεροι άνθρωποι. «Μια εκθετική αύξηση των κρουσμάτων, ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα των επιμέρους παραλλαγών, οδηγεί σε αναπόφευκτη αύξηση των νοσηλειών και των θανάτων», είπε.

Ρεκόρ καθημερινής αύξησης κρουσμάτων στην Ευρώπη Οι νέες λοιμώξεις από κορωνοϊό αυξάνονται σε όλη την Ευρώπη καθώς η νέα παραλλαγή Omicron έχει καταλάβει ολόκληρη την ήπειρο. Στη Δανία, οι αξιωματούχοι ανέφεραν ρεκόρ 33.493 νέων καθημερινών κρουσμάτων Covid19 την Τρίτη(18-01-2022), ενώ οι υγειονομικές αρχές στην Ιταλία κατέγραψαν 228.179 νέες μολύνσεις, από 83.403 την προηγούμενη ημέρα. Στη Γερμανία καταγράφηκαν ρεκόρ 112.323 νέων κρουσμάτων την Τετάρτη και το ποσοστό επίπτωσης των κρουσμάτων ανά 100.000 άτομα ανήλθε επίσης στο νέο υψηλό των 584,4 την περασμένη εβδομάδα. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία ανέφερε 464.769 νέες ημερήσιες μολύνσεις την Τρίτη, τέσσερις φορές υψηλότερα από τον αριθμό των 102.144 της Δευτέρας. Οι λοιμώξεις έχουν πλέον ξεπεράσει τον εβδομαδιαίο μέσο όρο άνω των 300.000 νέων κρουσμάτων την ημέρα. Εν μέσω της τελευταίας αύξησης, οι Γάλλοι υπουργοί

έρχονται αντιμέτωποι με τα συνδικάτα εκπαιδευτικών, οι οποίοι ζητούν μια δεύτερη μεγάλη απεργία αυτή την εβδομάδα για να διαμαρτυρηθούν για τα πρωτόκολλα σχετικά με την COVID-19. Μία μονοήμερη απεργία την περασμένη εβδομάδα είχε κλείσει τα μισά δημοτικά σχολεία της χώρας. Οι δάσκαλοι λένε ότι η διατάραξη στο ωράριο των μαθημάτων έχει γίνει μη διαχειρίσιμη, με πολλούς γονείς να δυσκολεύονται να κλείσουν ραντεβού εμβολιασμού για τα παιδιά τους και μεγάλες ουρές να σχηματίζονται έξω από τα φαρμακεία, καθώς οι μαθητές περιμένουν να εξεταστούν. Ο Γάλλος υπουργός Παιδείας Jean-Michel Blanquer κλήθηκε να παραιτηθεί, αφού αποκαλύφθηκε ότι είχε ανακοινώσει το αυστηρό πρωτόκολλο τεστ για την COVID στα σχολεία ενώ βρισκόταν σε διακοπές στην Ιμπιζα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες πρώτες ενδείξεις ότι το κύμα Omicron μπορεί να έχει ήδη κορυφωθεί σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ιρλανδία νέα κρούσματα άρχισαν να μειώνονται τις τελευταίες ημέρες, με τον υπουργό Υγείας Stephen Donnelly να αναφέρει στον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό σταθμό RTÉ ότι οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν τα Χριστούγεννα και την περίοδο της Πρωτοχρονιάς θα μπορούσαν να αρθούν μέχρι το τέλος του μήνα. Τα στοιχεία της ισπανικής κυβέρνησης έδειξαν ότι οι νέες λοιμώξεις άρχισαν να μειώνονται για πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησε το κύμα Ομικρον πριν από δυόμισι μήνες ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι υπουργοί της κυβέρνησης πρόκειται να επανεξετάσουν τους περιορισμούς του κορωνοϊού σύντομα, εν μέσω μείωσης των καθημερινών μολύνσεων. u

_ADDS 1/20/22 4:52 PM Page 1