Περί Υγείας 17 by Techpress

COVER_PY_17 3/17/22 1:15 PM Page 1

_ADDS 3/16/22 2:39 PM Page 1

EDITO_PY17_R 3/16/22 2:39 PM Page 1

Περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 17 ΜΑΡΤΙΟΣ 2022 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr

Επικαιρότητα Το δίδαγμα της πανδημίας για την πρωτοβάθμια υγεία και τα εμβόλια του μέλλοντος ........................................σελ.2

Μηδενική ανοχή απέναντι σε κάθε μορφή βίας Αποτρεπτικά, ενημερωτικά μέτρα και δράσεις για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών ........................σελ.4

Πόλεμος στην Ουκρανία Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για τον πόλεμο;........................σελ. 6

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Νάντια Λάμπρη nandia@allabouthealth.gr

Σιδηροπενική αναιμία

ART DIRECTOR Σωτήρης Ανδρίτσος

Συνέντευξη

Η πιο κοινή αιτία παγκοσμίως ................................................σελ. 8

Ευάγγελος Φιλόπουλος ........................................................σελ. 12 ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Βίκυ Καρατζαφέρη Λήδα Κοντογιαννοπούλου Γιάννης Παλαιολόγος Αλεξία Σβώλου Αννα Σταυράκη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Βασιλική Βαρτελά Χρήστος Ζαβός Ευθύμιος Καπάνταης Βασιλική Λαπέα Αντιγόνη Μαρτίκα Αικατερίνη Πούλου Φρειδερίκη Πουτογλίδου Μαρία Συρεγγέλα Ευάγγελος Φραγκούλης ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS ΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com) Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας και διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Μαστού, Κέντρο Μαστού, Ευρωκλινική Αθηνών

Χάπια ιωδίου Τα χρειαζόμαστε στην Ελλάδα; ............................................σελ. 15

HPV Απαραίτητος ο εμβολιασμός και στα αγόρια ........................σελ. 17

Ινομυώματα Κι όμως υπάρχει λύση ..........................................................σελ. 18

Αυτισμός Η σημασία της πρώιμης παρέμβασης ..................................σελ. 19

Σπαστική κολίτιδα Ποια τα αίτια και πώς αντιμετωπίζεται; ................................σελ. 20

Νερό Η θαυμαστή του επίδραση στο μυαλό, το σώμα, την ψυχή ............................................σελ. 24

Βιταμίνες Τι ρόλο παίζουν στη διατροφή μας;......................................σελ. 26

Η χρόνια νεφρική νόσος στην τρίτη ηλικία Ποια είναι η κύρια αιτία εμφάνισης της νόσου; ....................σελ. 29

Θυρεοειδής αδένας Πολύ σημαντικός για τη λειτουργία του οργανισμού ............σελ. 31

Ζώα συντροφιάς Οι χνουδωτοί φίλοι που ωφελούν την ψυχική μας υγεία ......σελ. 33

Αλλεργίες

Edito Στην Ουκρανία στραμμένη η ανθρωπότητα

ι ειδήσεις αυτές τις μέρες είναι αποκαρδιωτικές. Είναι τόσο φρικτές και αδυσώπητες που είναι δύσκολο ακόμη και να τις επεξεργαστούμε. Ο πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη στην ανατολική Ευρώπη, ο νους μας βρίσκεται στην Ουκρανία, την Ουκρανή γυναίκα, τα γυναικόπαιδα που από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν αβοήθητα σε άγνωστους δρόμους... Από την άλλη, η κλιματική αλλαγή πλανάται συμβάλλοντας σε πυρκαγιές και πλημμύρες. Η πανδημία φαίνεται να μετατοπίζεται από μια άμεση απειλή για την υγεία σε μια ενδημική ασθένεια, εξακολουθώντας, ωστόσο, να μας επηρεάζει. Το σημαντικό όσον αφορά στον κορωνοϊό είναι όπως έχει αναφέρει και ο κ. Θάνος Δημόπουλος, πως το στέλεχος “Δέλτα” το οποίο προκαλούσε σοβαρή νόσηση έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Σύμφωνα με τον ίδιο: “Ακόμα και τα περιστατικά που νοσηλεύονται στις ΜΕΘ αυτή την περίοδο έχουν προσβληθεί από την Όμικρον”. Αυτό, ωστόσο, που προβληματίζει στην παρούσα φάση την επιστημονική κοινότητα είναι το κατά πόσο αυτοί, οι οποίοι έχουν προσβληθεί από την Όμικρον 1 είναι πιθανό να νοσήσουν κι από το στέλεχος Όμικρον 2, γεγονός που θα έφερε την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με ένα νέο πανδημικό κύμα. Τα νέα όμως είναι ενθαρρυντικά κι όπως έχει πει ο κ. Κ. Τριανταφυλλίδης, ομότιμος καθηγητής Γενετικής στο ΑΠΘ “Οι επαναμολύνσεις από την υποπαραλλαγή Όμικρον 2 μετά από μια λοίμωξη από την παραλλαγή Όμικρον 1, είναι σπάνιες και προκαλούν ήπια νόσο σε νεαρά μη εμβολιασμένα άτομα”. Η μόλυνση με τα στελέχη της Όμικρον προκαλεί φυσική ανοσία που μπορεί να οδηγήσει στην εξασθένιση της πανδημίας. Η εξέλιξη αυτή σε συνάρτηση με ένα νέο πιο αποτελεσματικό εμβόλιο λέει ο κ. Τριανταφυλλίδης θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της πανδημίας. Αισιόδοξα είναι ταυτόχρονα και τα νέα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι αξιωματούχοι του οποίου αναφέρουν ότι ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων του κορωνοϊού δείχνει πτωτική τάση. Στα δικά μας τώρα, το τεύχος Μαρτίου είναι αφιερωμένο στην υγεία της γυναίκας – ειδικοί ιατροί γράφουν για καίρια θέματα που την απασχολούν (οστεοπόρωση, σιδηροπενική αναιμία, προδιαβήτης, ευρυαγγείες, καρκίνος του μαστού, καρδιαγγειακά νοσήματα, ινομυώματα, βιταμίνες και διατροφή κλπ.) χωρίς, ωστόσο, να παραλείπουμε τα επίκαιρα ζητήματα: Τι είναι τα χάπια ιωδίου, θα πρέπει να τα προμηθευτούμε; Πώς να μιλήσουμε για τον πόλεμο στα παιδιά μας; Ποιο ήταν το δίδαγμα του κορωνοϊού για την πρωτοβάθμια υγεία; Ποια μέτρα λαμβάνονται για τα θύματα βίας; ‘Ολα αυτά λίγο πριν από τον ερχομό της Άνοιξης. Να ευχηθούμε ΕΙΡΗΝΗ, υγεία και αγάπη.

Καλή Ανάγνωση

Μύθοι και αλήθειες για τις αλλεργίες....................................σελ. 36 | περί υγείας | 1

EPIKAIROTHTA SVOLOY_x2 3/16/22 3:30 PM Page 2

Το δίδαγμα της πανδημίας για την Πρωτοβάθμια Υγεία Πού βαδίζουμε μετά την αποκλιμάκωση της πανδημίας; Ποια εμβόλια να περιμένουμε; Ποια μέτρα πρέπει να ακολουθήσουν για να καλυφθούν τα τεράστια προβλήματα στην Υγεία;

μονόδρομο για να σταματήσουμε να βλέπουμε ανπανδημία, όπως και κάθε παρατεθρώπους με μια ντουζίνα εξετάσεις στα χέρια τους, ταμένη κρίση, ανέδειξε τα αδύναμα να περιφέρονται από Δομή σε Δομή και να ταλαισημεία του ΕΣΥ, αύξησε τις κλίνες πωρούνται, πολλές φορές επαναλαμΜΕΘ για να καλυφθούν βάνοντας εξετάσεις, ή κάνοντας αχρείοι ανάγκες των βαριά αστες διαγνωστικές εξετάσεις, όπως νοσούντων ασθενών και υπογράμμισε αναφέρει ο Άγγελος Τσακανίκας, την ανάγκη της δημιουργίας ενός συμπαγούς δικτύου Δομών Πρωτοβάθμιας αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικής Φροντίδας Υγείας, που εδώ και δεκαετίες Αξιολόγησης Συστημάτων Τεχνολογίας αποτελεί το μεγάλο εμπόδιο στη δύσβατη Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας διαδρομή για τη βελτίωση της Δημόσιας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Υγείας. Παράλληλα πρόβαλε ως εξαιρε(ΕΜΠ) και Επιστημονικός Σύμβουλος τικό παράδειγμα ψηφιοποίησης των υπηστο Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). ρεσιών υγείας, την εκστρατεία εμβολιασμού για τον κορωνοϊό, που στήθηκε Από τη δική του πλευρά, και με την εμΓράφει η από το μηδέν, κατήργησε το χαρτί και πειρία ενός μάχιμου γιατρού που βρέΑλεξία Σβώλου όλα γίνονται με ένα κλικ στον υπολογιστή θηκε στην πρώτη γραμμή του πολέμου από την πλευρά του πολίτη και ένα κλικ με τον κορωνοϊό από την κλινική Covid στο τάμπλετ από την πλευρά του υγειτου νοσοκομείου «Αττικόν», ο καθηονομικού, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γενικός γητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Στέλιος Λουκίδης, Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Ιωάννης Κωτσιόπρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας πουλος. Η διασύνδεση και η ψηφιοποίηση όλων επισημαίνει ότι το ισχυρότερο δίδαγμα της covid εποχής είναι πως πρέπει να κτίσουμε ένα δίκτυο των υπηρεσιών με τη δημιουργία κέντρων αριστείας πρωτοβάθμιας φροντίδας που σκοπό θα έχει την και για την επεξεργασία των δεδομένων αποτελεί αποσυμπίεση των τριτοβάθμιων νοσοκομείων με παράλληλες ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Επίσης «Πρέπει να πρέπει να θέσουμε σχεδιασμό δεκαετίας με σκοπό κτίσουμε ένα την ανανέωση του προσωπικού [ιατρικού και νοδίκτυο σηλευτικού], να δώσουμε χώρο στους νεότερους συναδέλφους που πραγματικά από την θέση του πρωτοβάθμιας ειδικευόμενου ή του επικουρικού ειδικευφροντίδας που μένου έδειξαν ότι αποτελούν την ελπίδα για το αύριο. Με κάθε τρόπο πρέπει σκοπό θα έχει την να στηρίξουμε το δημόσιο σύστημα αποσυμπίεση των τριτοβάθμιων υγείας για να ανταπεξέλθει στο μέλλον σε παρόμοιες προκλήνοσοκομείων με παράλληλες σεις και να μη χρειαστεί να ποιοτικές υπηρεσίες υγείας». ξαναγίνει μονοθεματικό, όπως συνέβη στην εποχή της covid 19. Στέλιος Λουκίδης, Η μονοθεματικότητα του ΕΣΥ οδήγησε καθηγητής Πνευμονολογίας,

πρόεδρος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας

2 | περί υγείας |

στο περιθώριο τα χρόνια νοσήματα και δημιούργησε λίστες αναμονής για θεραπείες, επεμβάσεις και διαγνωστικές εξετάσεις, δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα που θα κληθούμε να την πληρώσουμε ακριβά καθώς τα χρόνια νοσήματα έχουν μεγάλη επίπτωση στον ελληνικό πληθυσμό λόγω και του δημογραφικού και σύμφωνα με μελέτη του τομέα οικονομικών της Υγείας, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών απορροφούν το 75% των δαπανών υγείας. Ο ΠΟΥ έχει στο μεταξύ κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου πως μόνο από την παραμέληση των προληπτικών εξετάσεων προασυμπτωματικού ελέγχου για διαδεδομένα ογκολογικά νοσήματα, μέχρι το 2030 θα αυξηθούν οι διαγνώσεις καθυστερημένων καρκίνων κατά τουλάχιστον 30%, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ίδιους τους ασθενείς και για τις δαπάνες υγείας. Η μεγάλη υστέρηση στην Ελλάδα είναι η έλλειψη οικογενειακού γιατρού, ο διαχωρισμός μεταξύ γιατρών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα -που εμποδίζει τη σωστή κάλυψη των αναγκών των ασθενών σε μια χώρα, η οποία έχει ορεινά χωριά, απομονωμένους οικισμούς και μακρινά νησιά-η πλήρης απουσία της κατ’οίκον νοσηλείας και η ανυπαρξία δομών φιλοξενίας τελικού σταδίου (hospices, στη διεθνή διάλεκτο) για την περίθαλψη ασθενών τελικού σταδίου που χρειάζονται παρηγορητική φροντίδα και που έως και σήμερα νοσηλεύονται σε νοσοκομειακές κλίνες που θα έπρεπε να είναι ελεύθερες για άλλα περιστατικά ή μένουν στο σπίτι τους με ανεπαρκή φροντίδα. Επίσης μια ακόμα ανοιχτή πληγή της Ελλάδας είναι η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ ιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων και διαφορετικών δομών, κάτι που δεν επιτρέπει τη δημιουργία ενός συμπαγούς δικτύου

EPIKAIROTHTA SVOLOY_x2 3/16/22 3:30 PM Page 3

με νοσοκομεία σε κομβικά σημεία να έχουν τον ρόλο του κέντρου αναφοράς και του γενικού συντονιστή. Προβλήματα δημιουργεί και η έλλειψη Μητρώων Ασθενών ώστε να είναι εφικτή η πρόβλεψη της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας, την άνιση κατανομή του προσωπικού στις υπηρεσίες υγείας ανά την Ελληνική Επικράτεια και την έλλειψη εφαρμογής προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου (ενδεικτικά είμαστε από τις χώρες που δεν έχουμε πρόγραμμα προασυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο των πνευμόνων παρότι είμαστε Πρωταθλητές Ευρώπης στους θανάτους από τον συγκεκριμένο καρκίνο με περισσότερα από 9.000 περιστατικά ετησίως και περισσότερους από 7.700 θανάτους. Χάρη στις μεγάλες δωρεές (π.χ. από το ΙΣΝ) έχει βελτιωθεί η κατανομή των ακτινολογικών μηχανημάτων κι έχει ανανεωθεί ο «στόλος» τους στα νοσοκομεία ενώ μένουν να υλοποιηθούν προγράμματα κατ’οίκον νοσηλείας ώστε να ανακουφιστούν τα νοσοκομεία και οι άλλες δομές και να μειωθεί ο χρόνος εξυπηρέτησης των ασθενών στις Μονάδες Παροχής Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Τέλος πρέπει να αναπτυχθούν κι άλλες προληπτικές ιατρικές δράσεις αφού υπολογιστεί και προσληφθεί ο συνολικός αριθμός του προσωπικού που απαιτείται για την παροχή συμβουλών στον πληθυσμό της χώρας για σωστή διατροφή, την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και την παύση του καπνίσματος. Η έλλειψη νοσηλευτών δημιουργεί προβλήματα και στα νοσοκομεία αλλά και στις εξωνοσοκομειακές δομές, όπου στις χώρες του εξωτερικού ο νοσηλευτής διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας αποτελεί πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης με το νέο νομοσχέδιο να θεσμοθετεί τον προσωπικό ιατρό για κάθε πολίτη ο οποίος θα τους καθοδηγεί, θα λειτουργεί ως σύμβουλος και θα διαχειρίζεται τις παραπομπές, για την ολοκληρωμένη παροχή ποιοτικών υπηρεσιών φροντίδας. Επίσης, πρόκειται να αναδιοργανωθούν διοικητικά οι υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και χτίζεται ένα ισχυρό δίκτυο με συμμετοχή και συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, μαζί με την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, που θα ενισχύσει την πρόληψη και τη διαχείριση των χρόνιων παθήσεων στην κοινότητα. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο επανασχεδιάζει το σύστημα εγγραφής των πολιτών, ενοποιεί τις δημόσιες δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και δημιουργεί το νέο πλαίσιο για συνεργασία με τις ιδιωτικές δομές ΠΦΥ καταργώντας τις παρωχημένες διαφοροποιήσεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού επαγγελματία υγείας. Θα υπάρξει υποχρεωτική εγγραφή των πολιτών, σε συνδυασμό με την ελεύθερη επιλογή παρόχου εκ μέρους του ασθενή, ώστε να παρέχεται ολοκληρωμένη και συνεχής φροντίδα υγείας στο άτομο. Θα υπάρξει αλλαγή στον τρόπο αποζημίωσης των ιατρών και θα γίνεται κατ’ άτομο. Οι ιδιώτες γιατροί θα μπορούν να απασχοληθούν στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (στα απογευματινά χειρουργεία) δημιουργώντας ένα Σύστημα Υγείας όπου κανείς δεν θα περισσεύει, ώστε με αυτές τις δυνατότητες, τις μονιμοποιήσεις των επικουρικών υγειονομικών, και τις νέες προσλήψεις να επανδρωθεί σωστά κάθε τμήμα και να καλυφθούν τα κενά που δημιούργησε το drain brain, ένα κύμα κατά το οποίο περισσότεροι από 300.000 επιστήμονες-ανάμεσά τους πολλοί γιατροί -έφυγαν τα τελευταία χρόνια για να βρουν την τύχη τους στο εξωτερικό.

Ποια εμβόλια να περιμένουμε Η αξία των εμβολίων φάνηκε ξεκάθαρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού και η mRNA

τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε για τα covid εμβόλια άνοιξε το δρόμο και για την ανάπτυξη άλλων φαρμακευτικών σκευασμάτων (εμβολίων και φαρμάκων που θα αποτελέσουν το βαρύ πυροβολικό στην φαρέτρα της δημόσιας υγείας από εδώ κι εμπρός, με κάποια από αυτά τα σκευάσματα να βρίσκονται ήδη καθοδόν. Πρώτο στη λίστα των πολυαναμενόμενων «όπλων» το επικαιροποιημένο εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού, που θα εξασφαλίζει υψηλή προστασία από την Όμικρον και θα σχεδιάζεται έτσι ώστε να προστατεύει από κάθε νέα μετάλλαξη που θα εμφανίζεται. Τα επικαιροποιημένα εμβόλια έναντι του κορωνοϊού και της γρίπης μαζί (δύο σε ένα) που η επιστημονική κοινότητα προς το παρόν αποκαλεί υπερ-εμβόλια θα χορηγούνται σε ετήσια βάση σε ένα μοντέλο διαχείρισης της ενδημικής covid 19 νόσου σαν της γρίπης. Αποδέκτες του εμβολιασμού θα είναι πρωτίστως παιδιά κι ενήλικες που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως είναι για παράδειγμα τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα (παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιοπάθειες, νεφρική ανεπάρκεια, υπέρταση, ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση κτλ). Ωστόσο, ο προληπτικός εμβολιασμός μόνο των

«Ήδη βρίσκονται σε κλινική ή προκλινική φάση δοκιμών εμβόλια για τον μεγαλοκυτταροϊό και τον ιό Zika, απλό ή συνδυασμένο και για τον SARS-CoV-2 εμβόλιο γρίπης, τον ιό Epstein- Barr, τον HIV, τον ιό της λύσσας, τη φυματίωση και την ελονοσία» Ιωάννα Παυλοπούλου, καθηγήτρια Παιδιατρικής Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών

αναπτυγμένων χωρών δεν επαρκεί για να ανακόψει την φόρα του κορωνοϊού, θα χρειαστεί να εξασφαλίσουν πρόσβαση και οι αναπτυσσόμενες χώρες προκειμένου να εξαλείψουμε την πανδημία. Ο πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Pfizer Hellas, Ζαχαρίας Ραγκούσης επισημαίνει πως οι αναπτυσσόμενες χώρες έλαβαν 1 δισ. δόσεις από τα 3 δισ. δόσεις που διανεμήθηκαν από το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech, μέσω του μηχανισμού COVAX ενώ συνεχίζονται πυρετωδώς οι ερευνητικές προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός βρώσιμου εμβολίου (σε σταγόνες) προκειμένου να εμβολιαστούν ταχύτερα οι λαοί των φτωχότερων κρατών. Από τη μεριά της η καθηγήτρια παιδιατρικής ΕΚΠΑ Ιωάννα Παυλοπούλου, από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών επισημαίνει ότι στον τομέα της πρόληψης, ήδη βρίσκονται σε κλινική ή προκλινική φάση δοκιμών εμβόλια για τον μεγαλοκυτταροϊό και τον ιό Zika, απλό ή συνδυασμένο και για τον SARS-CoV-2 εμβόλιο γρίπης, τον ιό Epstein- Barr, τον HIV, τον ιό της λύσσας, αλλά και τη φυματίωση και την ελονοσία, και άλλα για τα οποία συζητείται η δυνατότητα ταχύτερης παραγωγής και διάθεσης, μέσα σε 100 ημέρες (δηλαδή 3 μήνες). Εκτός από το υπερ-covid εμβόλιο, μικροί και μεγάλοι θα πρέπει να κάνουν τα εμβόλια που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, το οποίο στην Ελλάδα είναι από τα πληρέστερα στον κόσμο. Οι νεότερες επισημάνσεις αφορούν καταρχάς τη χορήγηση του εμβολίου HPV και στα αγόρια ηλικίας έως 18 ετών, καθώς πλέον το εμβόλιο που προστατεύει από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αλλά και άλλες 10 μορφές unisex καρκίνων συνταγογραφείται και αποζημιώνεται και για τα αγόρια. (Για τα κορίτσια χορηγείται με πλήρη αποζημίωση εδώ και χρόνια, καθώς συμβάλλει καθοριστικά στην εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας από αποτελεί μεγαλεπήβολο στόχο του ΠΟΥ). Επίσης μια χρήσιμη επισήμανση που αφορά τα άτομα άνω των 65 ετών, είναι πως πρέπει να κάνουν και τους δύο τύπους των πνευμονιοκοκκικών εμβολίων για να προστατευτούν από τον πνευμονιόκοκκο που είναι η βασικότερη αιτία πρόκλησης πνευμονίας. Πρέπει δηλαδή να κάνουν άπαξ το συζευγμένο 13δύναμο εμβόλιο και τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους το πολυσακχαρικό πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο που επαναλαμβάνεται ανά 5ετία. u

| περί υγείας | 3

VIOLENCE AGAINS WOMEN_L 3/16/22 2:42 PM Page 4

Μηδενική ανοχή απέναντι σε κάθε μορφή βίας Προωθούμε σειρά μέτρων και δράσεων που λειτουργούν ενημερωτικά, αποτρεπτικά, αλλά και προστατευτικά για κάθε γυναίκα και είμαστε στο πλευρό των θυμάτων βίας.

Η ελληνική κοινωνία σπάει πλέον τη σιωπή της, διασφάλιση ενός ισχυρού πλέγμιλάει, αποκαλύπτει, γιατί έχει ακούσει, έχει μάθει ματος προστασίας για τα θύματα και εμπιστεύεται το Δίκτυο Δομών βίας αλλά και η μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία μας, το δημιουργία μίας 2021 η Τηλεφωνική Γραμμή SOS κουλτούρας μη15900 δέχθηκε 9.930 κλήσεις, εκ των δενικής ανοχής απέναντι σε πεοποίων οι 6.797 κλήσεις αφορούσαν ριστατικά κακοποίησης είναι στις σε περιστατικά βίας. Μάλιστα 2.033 προτεραιότητες του υπουργείου κλήσεις έγιναν από τρίτα πρόσωπα, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέγεγονός που καταδεικνύει την ευαισεων. Προωθούμε σειρά μέτρων σθησία που δείχνουν συγγενικά, φικαι δράσεων που λειτουργούν λικά ή γειτονικά πρόσωπα των θυενημερωτικά, αποτρεπτικά, αλλά μάτων, τα οποία καταγγέλλουν περικαι προστατευτικά για κάθε γυστατικά βίας, αν πέσουν στην αντίναίκα και είμαστε στο πλευρό των Γράφει η ληψή τους. θυμάτων βίας, έχοντας ένα ολοΜαρία Συρεγγέλα Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι κληρωμένο και αποτελεσματικό Υφυπουργός Εργασίας και την περσινή χρονιά στα 43 συμβουΔίκτυο Δομών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και των Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια λευτικά κέντρα του Δικτύου Δομών για θέματα Δημογραφικής απευθύνθηκαν 5.491 άτομα, γυναίκες πολλαπλών διακρίσεων κατά των Πολιτικής, Οικογένειας και - θύματα βίας, αλλά και πρόσωπα γυναικών. Ισότητας των Φύλων από το συγγενικό και φιλικό τους πεΤο Δίκτυο Δομών μας περιλαμριβάλλον για να ζητήσουν συμβουλές βάνει 43 Συμβουλευτικά Κέντρα και καθοδήγηση από εξειδικευμένους ψυχολόγους σε όλη την Ελλάδα που παρέχουν στις γυναίκες και κοινωνικούς λειτουργούς, ενώ στους 19 ξεκαι στα τρίτα πρόσωπα που απευθύνονται σε νώνες του Δικτύου Δομών φιλοξενήθηκαν πέρσι αυτά, δωρεάν υπηρεσίες πληροφόρησης και συμ198 γυναίκες με τα παιδιά τους. βουλευτικής, στο πλαίσιο ολοκληρωμένων δράσεων ψυχοκοινωνικής και νομικής στήριξης και εργασιακής συμβουλευτικής. Το Δίκτυο διαθέτει ακόμη 19 Ξενώνες Φιλοξενίας Κακοποιημένων Γυναικών που εξυπηρετούν γυναίκες θύματα βίας με τα ανήλικα παιδιά τους. Οι Ξενώνες βρίσκονται σε απόρρητες τοποθεσίες για λόγους ασφαλείας και φιλοξενούν τα θύματα μέχρι να σταθούν στα πόδια τους. Το Δίκτυο περιλαμβάνει και την τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900 στην οποία μπορούν να απευθυνθούν για συμβουλές τόσο τα ίδια τα θύματα όσο και πρόσωπα από το κοντινό τους περιβάλλον που επιθυμούν να ενημερωθούν για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βοηθήσουν τα θύματα. Η Γραμμή λειτουργεί πανελλαδικά, 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες το χρόνο και είναι δωρεάν. Ταυτόχρονα υπάρχει δυνατότητα ηλεκτρονικής επικοινωνίας των γυναικών ή τρίτων προσώπων στέλνοντας e-mail στην ηλεκτρονική διεύθυνση: sos15900@isotita.gr, ενώ όσοι και όσες επιθυμούν να λάβουν περισσότερες πληροφορίες για το Δίκτυο Δομών μας μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα https://womensos.gr/. Επίσης, στην ιστοσελίδα https://metoogreece.gr/ συγκεντρώνονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης, κακοποίησης και εξουσιαστικής βίας, καθώς και τα τηλέφωνα στα οποία μπορούν να απευθύνονται θύματα και τρίτα πρόσωπα για ενημέρωση και καταγγελίες.

4 | περί υγείας |

Παράλληλα δημιουργούμε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την καταπολέμηση των περιστατικών βίας. Προχωρήσαμε στην κύρωση της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας και στη δημιουργία Αυτοτελούς Τμήματος στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) για την παρακολούθηση των φαινομένων βίας και παρενόχλησης στην εργασία. Στο νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων που παρουσιάστηκε πρόσφατα προκρίνεται, μεταξύ άλλων, ως άξονας προτεραιότητας, η «Πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας» και για πρώτη φορά υπάρχουν συγκεκριμένοι στόχοι και δράσεις από όλα τα Υπουργεία για την καταπολέμηση των ανισοτήτων και του φαινομένου της βίας τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό χώρο. Επίσης, δημιουργούμε εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας για γυναίκες θύματα βίας και προχωράμε σε μελέτη για το προφίλ των θυτών, σχεδιάζουμε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών σε θέματα βίας και στηρίζουμε γυναίκες θύματα βίας με προγράμματα του ΟΑΕΔ. Την ίδια ώρα ενισχύουμε το Δίκτυο Δομών μας -ήδη τρία ακόμη στελέχη προστέθηκαν στο δυναμικό της Γραμμής SOS 15900, ενώ είμαστε σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και έχουμε προχωρήσει στην εκπαίδευση εκατοντάδων αστυνομικών σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών. Να αναφέρουμε, δε, ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει τροποποιήσει τον Ποινικό Κώδικα και έχει αυστηροποιήσει τις ποινές για τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας, του ομαδικού βιασμού και κατά της γενετήσιας ελευθερίας, ειδικά στην περίπτωση ανηλίκων, γιατί καμία κακοποιητική πράξη δεν πρέπει να μένει στο σκοτάδι και ατιμώρητη. Η βία κατά των γυναικών αλλά και γενικότερα η βία σε κάθε της μορφή και η κακοποίηση δεν είναι αποδεκτές. Οφείλουμε να σεβόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα και ενωμένοι να καταπολεμήσουμε τα φαινόμενα βίας, οικοδομώντας έναν κόσμο ασφαλή και δίκαιο για όλες και για όλους.u

PRODIABITHS_KAPANTAHS_R 3/16/22 2:45 PM Page 5

Αύξηση του προδιαβήτη στις γυναίκες Η παχυσαρκία, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η έλλειψη άσκησης και το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης προδιαβήτη σε άνδρες και σε γυναίκες

άσκησης και το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, προδιαβήτης είναι μια ενδιάμεση κατάαποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες σταση αυξημένου σακχάρου στο αίμα, κινδύνου εμφάνισης προδιαβήτη σε άνδρες και που αυτό είναι πάνω από το φυσιολογικό σε γυναίκες. αλλά κάτω από το όριο του διαβήτη. Ο προδιαβήτης μπορεί να καθοριστεί με τρεις τρόπους: 1) με την Ιδιαίτερα στις γυναίκες οι πιθανότητες εμφάνισης εξέταση σακχάρου το πρωί, όπου για 8 ώρες το προδιαβήτη είναι υψηλότερες σε αυτές που είχαν: άτομο δεν έχει φάει ή πιει οτιδήποτε, εκτός από l διαβήτη κύησης σε εγκυμοσύνη τους νερό. Η φυσιολογική τιμή του σακl γέννηση μωρού με βάρος πάνω χάρου είναι κάτω από 100 mg/dl, από 4 κιλά εάν η τιμή είναι μεταξύ 100 και l σύνδρομο πολυκυστικών ωοθη125 mg/dl τότε έχουμε προδιαβήτη κών. και τέλος εάν η τιμή είναι πάνω Για τις γυναίκες μέσης ηλικίας, ο από 125 mg/dl έχουμε διαβήτη, προδιαβήτης είναι καμπανάκι αφύ2) με την εξέταση της γλυκοζυπνισης, καθώς ο κίνδυνος να διαλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c), γνωστούν με διαβήτη αυξάνεται η οποία αντιπροσωπεύει το μέσο μετά την ηλικία των 45 ετών, όταν όρο των σακχάρων αίματος των ο μεταβολισμός επιβραδύνεται, η τελευταίων 8-10 εβδομάδων. Η μυϊκή μάζα μειώνεται, το σωματικό Γράφει o φυσιολογική τιμή της HbA1c είναι λίπος αυξάνεται και η απώλεια βάΕυθύμιος Καπάνταης, κάτω από 5,7%, εάν η τιμή είναι ρους γίνεται πιο δύσκολη. Παθολόγος, με εξειδίκευση μεταξύ 5,7% και 6,4%, τότε έχουμε Σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχει στο Σακχαρώδη Διαβήτη προδιαβήτη και τέλος εάν η τιμή αποτελεσματικότητα των παρεμΔιευθυντής είναι 6,5% και πάνω έχουμε διαβάσεων στον τρόπο ζωής σε ενήΤμήμα: Διαβήτη-Παχυσαρκίαςβήτη και 3) με την καμπύλη γλυλικες με προδιαβήτη, όσον αφορά Μεταβολισμού Νοσοκομείο Metropolitan κόζης, όπου 2 ώρες μετά τη λήψη την πρόληψη εμφάνισης διαβήτη, www.kapantais.gr, 75 γραμμαρίων γλυκόζης, η φυαφού μειώνουν τον κίνδυνο κατά info@kapantais.gr σιολογική τιμή του σακχάρου είναι 40%-70%. Οι γυναίκες έχουν πιο κάτω από 140 mg/dl, εάν η τιμή συχνά αυξημένο σωματικό βάρος είναι μεταξύ 140 και 199 mg/dl τότε έχουμε προκαι παχυσαρκία, όπως και λιγότερες σωματικές διαβήτη και τέλος εάν η τιμή είναι 200 mg/dl και δραστηριότητες, αλλά όμως φαίνεται να έχουν πάνω έχουμε διαβήτη. Προτού εμφανισθεί ο διαπολύ μεγαλύτερο όφελος στην υγεία και στο βήτης τύπου 2, προηγείται ο προδιαβήτης, με προσδόκιμο ζωής εάν έχουν αυξημένη σωματική ετήσιο ποσοστό μετατροπής 5%-10% του προδραστηριότητα, από ότι οι άνδρες. Σε μελέτες διαβήτη σε διαβήτη. απώλειας βάρους, ενώ οι άνδρες έδειξαν μεγαΟ προδιαβήτης δεν έχει συμπτώματα, αλλά γνωρίζουμε ότι σχετίζεται με επιπλοκές, όπως νεφροπάθεια, νευροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια και έμφραγμα ή αγγειακό εγκεφαλικό. Φαίνεται ότι οι γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες, έχουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν προδιαβήτη ή διαβήτη σε νεότερη ηλικία ή σε χαμηλότερο σωματικό βάρος, αλλά οι γυναίκες παρουσιάζουν δραματική αύξηση στον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων που σχετίζονται με το διαβήτη, μετά την εμμηνόπαυση. Στις γυναίκες το προσδόκιμο επιβίωσης είναι μειωμένο, δηλαδή τα εκτιμώμενα μελλοντικά χρόνια ζωής που χάνονται λόγω του διαβήτη είναι περισσότερα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Αυτό οφείλεται στη μεγαλύτερη αύξηση καρδιαγγειακών επιπλοκών στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Στις γυναίκες, ο προδιαβήτης ή ο διαβήτης συνδέονται πιο ευδιάκριτα με μεγαλύτερο αριθμό παραγόντων αγγειακού κινδύνου, όπως με φλεγμονώδεις διαδικασίες, δυσμενείς αλλαγές στην πηκτικότητα του αίματος και υψηλότερη αρτηριακή πίεση, με αποτέλεσμα να έχουν πολύ μεγαλύτερο σχετικό κίνδυνο για αγγειακές παθήσεις. Στις γυναίκες η αύξηση του προδιαβήτη είναι εντυπωσιακή. Τα ποσοστά του εκτοξεύτηκαν από 15,5% το 2001 σε 50,5% το 2010, στις ΗΠΑ. Η παχυσαρκία, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η έλλειψη

5 | περί υγείας |

λύτερη απώλεια βάρους από τις γυναίκες, η πρόληψη του διαβήτη είναι εξίσου αποτελεσματική σε άνδρες και γυναίκες με προδιαβήτη, με μείωση σχεδόν 40% του κινδύνου. Ωστόσο, μακροχρόνια μείωση της θνησιμότητας από κάθε αιτία και από καρδιαγγειακή νόσο, παρατηρήθηκε μέχρι στιγμής μόνο στις γυναίκες. Οι προτροπές για πρόληψη και αντιμετώπιση του προδιαβήτη είναι: l Επικεντρωθείτε στην απώλεια βάρους: Η απώλεια του 10% του σωματικού σας βάρους (περίπου 10 κιλά για μια γυναίκα 100 κιλών) μέσα σε 6 μήνες από τη διάγνωση του προδιαβήτη, μπορεί να μειώσει δραματικά τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τα επόμενα 3 χρόνια. l Κινηθείτε: Προτείνεται καθημερινή μέτρια ή έντονη άσκηση για 30 λεπτά ή περισσότερο ή τουλάχιστον 5 ημέρες την εβδομάδα. l Τρώτε καλά: Συστήνεται σωστή κατανάλωση 45-60 γραμμαρίων υδατανθράκων ανά γεύμα, με μέτρια πρόσληψη λίπους, όχι περισσότερο από το 30% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων. Επομένως, πρόληψη και αντιμετώπιση του προδιαβήτη για ποιοτικότερη και περισσότερη ζωή!u

POLEMOS_PAIDIA_SVOLOY_R 3/16/22 2:45 PM Page 6

«Μαμά, θα έρθει κι εδώ ο πόλεμος;» Τι απαντάμε στα παιδιά και πώς τους μιλάμε Οι σκληρές εικόνες πολέμου έρχονται να προστεθούν στις νωπές μνήμες των παιδιών από τις ΜΕΘ και τις καραντίνες.

ε μία εποχή όπου όλα βρίσκονται κάτω από την σκιά ενός πολέμου μέσα στο έδαφος της Ευρώπης και που όλα τα μέσα ενημέρωσης -ειδικά η τηλεόραση -μεταδίδει για πολλές ώρες την ημέρα τις εξελίξεις από το μέτωπο των συγκρούσεων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τα παιδιά βομβαρδίζονται από νέες απειλητικές εικόνες, έχοντας μόλις βγει από τη 2ετή περιπέτεια της πανδημίας του κορονοϊού, που ανέτρεψε πολλές φορές την καθημερινότητά τους. Η νέα απειλή δείχνει ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και οι εικόνες από βομβαρδισμούς, εκρήξεις και καραβάνια προσφύγων που προσπαθούν να φύγουν από τις εμπόλεμες ζώνες- οικογένειες που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους παίρνοντας μαζί τους τα κατοικίδια τους και τα πιο απαραίτητα υπάρχοντά τους σε μερικές τσάντες, ταράζουν τα παιδιά. Οι εικόνες αυτές έρχονται να προστεθούν στις νωπές μνήμες των παιδιών από τις ΜΕΘ και τις καραντίνες, για να ξαναστείλουν ακόμα πιο ηχηρά το μήνυμα πως ό,τι θεωρούμε δεδομένο μπορεί να ανατραπεί σε μία στιγμή. Γι αυτές τις δύσκολες στιγμές η αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής – εφηβικής ιατρικής Άρτεμις Τσίτσικα, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής και Επιστ. Υπεύθυνος των Προγραμμάτων «φιλικών» για εφήβους/νέους των ΠΟΥ & ΕΚΠΑ δίνει 10 χρήσιμες συμβουλές για το πώς μιλάμε στα παιδιά για τον πόλεμο και για όλα αυτά που βλέπουν γύρω τους καθώς τα παιδιά δεν μπορούμε να τα αποκλείσουμε ποτέ από την πραγματικότητα. Ακόμα κι αν τους την κρύψουμε, εκείνα θα την ανακαλύψουν! Δεν ξεχνάμε ότι τα παιδιά έχουν φυσιολογικά τις δικές τους υπαρξιακές αγωνίες, φόβους που βιώνουν κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους, αλλά και άγχη που μπορεί να τους δημιουργήσουν λανθασμένοι χειρισμοί των ενηλίκων. Σε καταστάσεις κρίσης, είναι αναμενόμενο τα παιδιά να βιώσουν άγχος, φόβο, θυμό και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα. Είναι ωστόσο ιδιαίτερα προσαρμοστικά και ανθεκτικά, αρκεί να νιώσουν το σεβασμό μας και την πρόθεσή μας να τα ενημερώσουμε και να τα καθοδηγήσουμε. Είναι σημαντικό να διαχειριστούμε πρώτα εμείς οι γονείς την κατάσταση και τα δικά μας συναισθήματα, προκειμένου να είμαστε ψύχραιμοι, ειλικρινείς και δοτικοί – δίνοντας την ευ-

6 | περί υγείας |

καιρία σε μια αληθινή αλληλεπίδραση που θα ενισχύσει τα παιδιά, αλλά και εμάς, μέσα από τη δική τους ματιά για τον κόσμο. Για την ψυχική και τη σωματική υγεία των παιδικών είναι βασικό να νιώσουν ασφάλεια, κάτι που επιτυγχάνεται με την ενημέρωσή τους για το τι συμβαίνει, με τρόπο που ενδείκνυται για την ηλικία τους. Στα μικρότερα παιδιά εξηγούμε με απλά λόγια – χωρίς όμως να υπερβάλλουμε και να προκαλούμε πανικό. Αν δεν πούμε τίποτα, τα πράγματα μπορεί να χειροτερέψουν γιατί όταν τα παιδιά δεν ενημερώνονται διαισθάνονται ότι κάτι συμβαίνει, ακούν ψιθύρους και μισόλογα και νιώθουν αγωνία, γίνονται ευερέθιστα και αντιδρούν. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρήσουμε την καθημερινή ρουτίνα των παιδιών, γιατί η ρουτίνα -το πρόγραμμα- δημιουργεί κανονικότητα, καταπολεμά το άγχος και απομακρύνει τα δυσάρεστα συναισθήματα.

«Είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρήσουμε την καθημερινή ρουτίνα των παιδιών, γιατί η ρουτίνα -το πρόγραμμα- δημιουργεί κανονικότητα, καταπολεμά το άγχος και απομακρύνει τα δυσάρεστα συναισθήματα». Άρτεμις Τσίτσικα, αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής – εφηβικής ιατρικής, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής και Επιστ. Υπεύθυνος των Προγραμμάτων «φιλικών» για εφήβους/νέους των ΠΟΥ & ΕΚΠΑ

Μιλώντας στα παιδιά, τονίζουμε την πίστη μας στο καλό, τις πανανθρώπινες αξίες και το αίσθημα αλληλεγγύης και προσφοράς σε όσους δοκιμάζονται. Παράλληλα, καλλιεργούμε την ενσυναίσθηση και την προσφορά στους ευάλωτους, καθώς και την αναγνώριση των δικών μας δεδομένων. Δεν πρέπει ποτέ να μιζεριάζουμε, ούτε να καταστροφολογούμε. Η αισιοδοξία για το μέλλον και το θετικό κλίμα - παρά τις δυσκολίες είναι εξαιρετικής σημασίας για την επούλωση του τραύματος που δημιουργούν όλες αυτές οι καταστάσεις στα παιδιά. Ιδιαίτερα για τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους διερευνούμε τις ανάγκες τους, το βαθμό έκθεσής τους σε πληροφορία και εικόνες, τις σκέψεις τους και σεβόμαστε το χρόνο που χρειάζονται για επεξεργασία. Κατά την εποχή που η τηλεόραση προβάλλει διαρκώς σκηνές πολέμου, είναι πολύ σημαντικό να ελέγχουμε την έκθεση των παιδιών σε τραυματικές ειδήσεις που μπορούν να τα τρομάξουν ή να τα τραυματίσουν. Σε κάθε περίπτωση ελέγχουμε και τον δικό μας χρόνο ενημέρωσης για την κατάσταση, ώστε να μην υπερβάλλουμε και να μην δημιουργηθούν εμμονές. Σε αυτή τη συγκυρία όπως και κατά το πρώτο κύμα του κορονοιού δεν χρειάζεται να είναι διαρκώς ανοιχτή η τηλεόραση στο σαλόνι. Άλλωστε εμείς οι ενήλικες μπορούμε να ενημερωθούμε για τις εξελίξεις και μέσα από το internet, από sites ή το ραδιόφωνο σε στιγμές που τα παιδιά δεν είναι μπροστά. Όπως ίσχυε και για το πρώτο κύμα της πανδημίας, που δεν έπρεπε να αφήνουμε την τηλεόραση ανοιχτή διαρκώς στο σαλόνι, να μεταδίδει τις σοκαριστικές σκηνές από το Μπέργκαμο, έτσι και τώρα, δεν αφήνουμε τα παιδιά εκτεθειμένα να παρακολουθούν διαρκώς τηλεόραση και να βλέπουν τους βομβαρδισμούς, τα ισοπεδωμένα κτίρια και τα κονβόι από τους πρόσφυγες. Για περισσότερη υποστήριξη, μπορούμε να συμβουλευτούμε την Γραμμή Υποστήριξης 800 4000 009, καθημερινές ημέρες χωρίς χρέωση 10.00-17.00 και να προτείνουμε στα παιδιά τη συμμετοχή τους (και ενημέρωσή τους) στην πρώτη youth to youth πλατφόρμα weknowhow.gr, καθώς και να απευθύνουν ερωτήματα στο emailweknowhow03@gmail.com. u Αλεξία Σβώλου

7 8 9

OSTEOPOROSH_L 3/16/22 2:46 PM Page 7

Τι είναι η οστεοπόρωση, τι είναι η οστεοπενία;

Πρόληψη και Αντιμετώπιση Η Οστεοπόρωση («πορώδες» οστό) είναι η συστηματική νόσος που χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και δομική εκφύλιση του οστίτη ιστού, η οποία οδηγεί σε αυξημένη ευθραυστότητα του οστού και το κάνει ευάλωτο σε κατάγματα, ιδιαίτερα στο ισχίο, τη σπονδυλική στήλη και τον καρπό, χωρίς να αποκλείονται άλλες θέσεις προσβολής.

ια να διατηρούνται τα οστά υγιή, το σώμα διασπά το παλιό οστό και το αντικαθιστά με νέο οστικό ιστό. Παρ ‘όλα αυτά, από την ηλικία περίπου των 30 ετών η οστική μάζα σταματά να αυξάνεται, οπότε στόχος για την καλή υγεία των οστών είναι να διατηρηθεί όσο περισσότερη οστική μάζα γίνεται για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Μετά την ηλικία των 40, και ακόμη περισσότερο των 50 ετών, η οστική μάζα που διασπάται μπορεί να είναι περισσότερη από εκείνη που αντικαθίσταται. Μικροσκοπικά, το εσωτερικό του οστού μοιάζει με κερήθρα. Αν πάσχει κανείς από οστεοπόρωση οι τρύπες σε αυτή την «κερήθρα» μεγαλώνουν και το οστό που σχηματίζει την «κερήθρα», μικραίνει. Το εξωτερικό κέλυφος των οστών, επίσης γίνεται πιο λεπτό. Αυτά όλα, έχουν ως αποτέλεσμα τα οστά να αποδυναμώνονται καθώς μεγαλώνουμε. Αν και η οστεοπόρωση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, συνήθως πλήττει άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ειδικά γυναίκες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν την εμφανίζουν και οι άνδρες. Περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν οστε-

οπόρωση έχουν οι γυναίκες λευκής και ασιατικής φυλής. Άλλες γυναίκες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης, μπορεί να είναι εκείνες που: l έχουν μικρό ανάστημα l έχουν σπάσει κάποιο οστό μετά την ηλικία των 50 ετών l έχουν οικογενειακό ιστορικό σπασμένων οστών ή οστεοπόρωσης l έχουν κάνει αφαίρεση ωοθηκών πριν από την εμμηνόπαυση l καπνίζουν (οι καπνίζοντες μπορεί να απορροφούν λιγότερο ασβέστιο από τη διατροφή τους) l έχουν πρόωρη εμμηνόπαυση l δεν έχουν προσλάβει επαρκές ασβέστιο και/ή βιταμίνη D κατά τη διάρκεια της ζωής τους l είχαν παρατεταμένη κατάκλιση ή ήταν σωματικά αδρανείς l έχουν λάβει συγκεκριμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων για αρθρίτιδα, για άσθμα και κάποια αντικαρκινικά φάρμακα Ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοπόρωσης αυξάνεται καθώς μεγαλώνουμε. Ο ρυθμός απώλειας οστικής μάζας επιταχύνεται κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης. Μετά την εμμηνόπαυση, η απώλεια μειώνεται, αλλά δεν σταματά. Στους άνδρες, η απώλεια οστικής μάζας είναι πιο αργή. Αλλά, από την ηλικία των 65 ή των 70 ετών, άνδρες και γυναίκες χάνουν οστική μάζα με τον ίδιο ρυθμό.

Τι είναι η οστεοπενία; Οστεοπενία είναι η απώλεια οστικής μάζας, και είναι μια διάγνωση που θα πρέπει να σας ενεργοποιήσει για να λάβετε εκείνα τα μέτρα που θα ενισχύσουν την οστική σας μάζα, προκειμένου να αποτρέψετε την, αλλιώς, αναπόφευκτη εμφάνιση οστεοπόρωσης, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες να σπάσετε κάποιο οστό, όταν θα είστε σε μεγαλύτερη

ηλικία. Κάποιοι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την οστεοπόρωση όταν πια αρχίζουν να χάνουν ύψος από το ανάστημά τους ή τους σπάνε εύκολα τα οστά. Δεν χρειάζεται να περιμένετε μέχρι να συμβεί αυτό, για να επιβεβαιώσετε αν έχετε οστεοπόρωση. Μπορείτε να κάνετε τεστ οστικής πυκνότητας για να δείτε σε τι κατάσταση βρίσκονται τα οστά σας. Η εξέταση λέγεται T-score και ελέγχει την πυκνότητα των μεταλλικών στοιχείων των οστών, συγκρίνοντάς την με την οστική πυκνότητα ενός νέου υγιούς ενηλίκου. Το αποτέλεσμα της εξέτασης αυτής, σας πληροφορεί για το επίπεδο της πυκνότητας των οστών σας, για το αν έχετε οστεοπόρωση ή οστεοπενία και για το ποσοστό κινδύνου που διατρέχετε να πάθετε κάποιο κάταγμα. Η εξέταση αυτή, υπό φυσιολογικές συνθήκες, συνιστάται για γυναίκες άνω των 65 ετών και για άνδρες άνω των 70 ετών. Αν όμως υπάρχει ιστορικό κατάγματος οστού ή παράγοντες κινδύνου εμφάνισης οστεοπόρωσης κατά την εμμηνόπαυση, τότε οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν την εξέταση από την ηλικία των 50 ετών στην πρώτη περίπτωση και στην ηλικία της εμμηνόπαυσης, στη δεύτερη περίπτωση. Αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση οστεοπόρωσης, οι άνδρες θα πρέπει να κάνουν την εξέταση από την ηλικία των 59-60 ετών.

Πρόληψη Οστεοπόρωσης Υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε, ανεξαρτήτως ηλικίας, για να αποτρέψετε την εμφάνιση οστεοπόρωσης. Κάποια από αυτά περιλαμβάνουν να καταναλώνετε τροφές, πλούσιες σε ασβέστιο και να προσλαμβάνετε βιταμίνη D (από τον ήλιο και από τροφές), καθώς και να γυμνάζεστε, κάνοντας ασκήσεις, όπως βάρη με μέτρο, περπάτημα, πεζοπορία, τρέξιμο, ανέβασμα σκαλοπατιών κ.α. Εάν έχετε οστεοπόρωση, αποφύγετε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν «δίπλωμα» της σπονδυλικής σας στήλης ή κάμψη προς τα εμπρός από τη μέση, όπως είναι οι κοιλιακοί και το άγγιγμα των δακτύλων των ποδιών.

Αντιμετώπιση Οστεοπόρωσης Αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης σημαίνει τη διακοπή της απώλειας οστικής μάζας και την αναδόμηση του οστού για την πρόληψη των καταγμάτων. Υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής και λαμβάνοντας φαρμακευτική αγωγή, μειώνετε την περαιτέρω απώλεια οστικής μάζας και τον κίνδυνο καταγμάτων.u

| περί υγείας | 7

SIDEROPENIKH ANAIMIA_FRAGOYLIS_L 3/16/22 2:47 PM Page 8

Σιδηροπενική Αναιμία Η πιο κοινή αιτία αναιμίας παγκοσμίως Η άμεση και κατάλληλη διερεύνηση της σιδηροπενικής αναιμίας από τον οικογενειακό σας γιατρό είναι κρίσιμη, ώστε να μην υπάρξει καθυστέρηση στη διάγνωση σημαντικών παθολογιών, που θα οδηγούσε σε αυξημένη νοσηρότητα.

σιδηροπενική αναιμία εμφανίζεται όταν το σώμα έχει ανεπαρκείς ποσότητες σιδήρου για να υποστηρίξει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Ως αναιμία ορίζονται τιμές αιμοσφαιρίνης <13 g/dL σε άνδρες ηλικίας ≥15 ετών και <12 g/dL σε μη έγκυες γυναίκες ηλικίας ≥ 15 ετών (WHO).

Διατροφική Ανεπάρκεια Η διατροφική έλλειψη σιδήρου είναι αρκετά σπάνια. Το κρέας γενικά είναι πλουσιότερο από τα λαχανικά σε σίδηρο και έτσι οι χορτοφάγοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Ωστόσο, τα πράσινα λαχανικά είναι καλή πηγή σιδήρου και η σωστή χορτοφαγική διατροφή δεν πρέπει να οδηγεί σε ανεπάρκεια.

Επιδημιολογία Η έλλειψη σιδήρου είναι η πιο κοινή Αδυναμία απορρόφησης αιτία αναιμίας παγκοσμίως. Στον σιδήρου ανεπτυγμένο κόσμο αφορά το 2Δυσαπορρόφηση σιδήρου δυνατόν 5% των ενηλίκων ανδρών και των να προκληθεί από: μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Οι l χρήση αντιόξινων και αναστολέων προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες εμτης αντλίας πρωτονίων που αυξάφανίζουν συχνότερα σιδηροπενική νουν το γαστρικό pH αναιμία λόγω των μεγάλων απωl καταστάσεις δυσαπορρόφησης, λειών αίματος κατά την περίοδο όπως η κοιλιοκάκη και της εγκυμοσύνης. Η έλλειψη Γράφει ο l μετά από μερική ή ολική γαστρεσιδήρου είναι η πιο κοινή αιτία Ευάγγελος Φραγκούλης κτομή αναιμίας στην εγκυμοσύνη. Η σοΓενικός Ιατρός, Αναπληρωτής l αποικισμό του στομάχου από ελιΑρχίατρος του ΕΔΟΕΑΠ βαρή αναιμία μπορεί να έχει σηκοβακτηριδίου του πυλωρού μαντικές συνέπειες για τις μητέρες και τα μωρά. Η έλλειψη σιδήρου και η σιδηροπεΑυξημένες ανάγκες σε σίδηρο νική αναιμία είναι συχνές σε μικρά παιδιά. Η αυξημένη απορρόφηση από τη διατροφή δεν επαρκεί να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες, πχ σε: Aίτια ανεπάρκειας σιδήρου l Περιόδους ταχείας ανάπτυξης στα παιδιά Υπερβολική Απώλεια Αίματος l εγκυμοσύνη, ειδικά σε δίδυμη κύηση Η απώλεια αίματος από τη γαστρεντερική οδό είναι η πιο κοινή αιτία σε ενήλικες άνδρες και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ενώ η απώλεια αίματος με την περίοδο είναι η πιο κοινή αιτία έλλειψης σιδήρου σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Συχνές αιτίες απώλειας αίματος: l Χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων l Καρκίνος παχέος εντέρου l Καρκίνος στομάχου l Έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου l Αγγειοδυσπλασία l Μηνορραγία- αιμορραγία κατά την έμμηνο ρύση υπερβολική σε αριθμό ημερών ή σε ποσότητα αίματος ή και στα δύο Λιγότερο συχνές αιτίες: l Άλλες κακοήθειες του γαστρεντερικού σωλήνα l Κιρσοί οισοφάγου l Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου l Αιμορροΐδες l Οισοφαγίτιδα και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση l Υποτροπιάζουσα ρινορραγία l Κακοήθειες του ουροποιητικού l Σοβαρή χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραύμα l Αιμοδοσία

8 | περί υγείας |

Κλινική Εικόνα Η σιδηροπενική αναιμία συχνά αποτελεί τυχαίο εύρημα. Η χρόνια, αργή απώλεια αίματος αντιρροπείται από τον οργανισμό και δυνατόν να εμφανίζονται ελάχιστα συμπτώματα. Εάν εμφανιστούν συμπτώματα, μπορεί να περιλαμβάνουν: l Κούραση l Δύσπνοια στην άσκηση l Αίσθημα παλμών l Πόνο στη γλώσσα και διαταραχή της γεύσης l Τριχόπτωση l Κνησμό l Πονοκέφαλο l Εμβοές l Στηθάγχη- δυνατόν να εμφανιστεί εάν προυπάρχει στεφανιαία νόσος Τα συμπτώματα σοβαρής αναιμίας (συνήθως εμφανίζονται όταν η Hb είναι <7 g/dL) περιλαμβάνουν: δύσπνοια στην ηρεμία, στηθάγχη και πρησμένα πόδια. Δυνατόν να εμφανιστούν σε υψηλότερα επίπεδα Hb εάν συνυπάρχει καρδιοαναπνευστική νόσος. Ο ασθενής δυνατόν να εμφανίζει ωχρότητα

(καλύτερα αντιληπτή στον βλεννογόνο της γλώσσας και του στόματος, ειδικά σε άτομα με σκούρο δέρμα), ατροφική γλωσσίτιδα, γωνιακή χειλίτιτδα (εξέλκωση στις γωνίες του στόματος), ταχυκαρδία.

Διάγνωση Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να διαγνωστεί στις περισσότερες περιπτώσεις από την γενική αίματος και το επίπεδο φερριτίνης ορού. Στη γενική αίματος εμφανίζεται υπόχρωμη μικροκυτταρική αναιμία- μικρά ερυθρά (χαμηλό ΜCV) και σχετικά άδεια (χαμηλό MCH). Αντίστοιχη εικόνα εμφανίζεται και σε ασθενείς με στίγμα μεσογειακής. Η φερριτίνη ορού πρέπει να εξετάζεται για να επιβεβαιωθεί η έλλειψη σιδήρου. Συσχετίζεται με τα συνολικά αποθέματα σιδήρου στο σώμα. Ωστόσο, τα επίπεδα φερριτίνης μπορούν να αυξηθούν εάν υπάρχει λοίμωξη ή φλεγμονή, ακόμη και αν τα αποθέματα σιδήρου είναι χαμηλά. Επίπεδα φερριτίνης < 12-15 mcg/L επιβεβαιώνουν την έλλειψη σιδήρου. Όλοι οι άντρες και οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με σιδηροπενική αναιμία θα πρέπει να υποβάλλονται σε ενδοσκοπικό έλεγχο του ανώτερου και/ή κατώτερου γαστρεντερικού συστήματος. Όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να ελέγχονται για κοιλιοκάκη και να υποβάλλονται σε γενική εξέταση ούρων. Ασθενείς με υποτροπιάζουσα σιδηροπενική αναιμία και φυσιολογικές ενδοσκοπήσεις, συνιστάται να ελέγχονται για ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Θεραπεία Θα πρέπει να ξεκινά πριν ακόμα ληφθούν τα αποτελέσματα της διερεύνησης. Συστήνεται η χορήγηση αλάτων σιδήρου από το στόμα, εκτός εάν υπάρχουν σοβαρές αντενδείξεις. Τα ποικίλα άλατα σιδήρου παρουσιάζουν μόνο οριακές διαφορές μεταξύ τους ως προς την αποτελεσματικότητα της απορρόφησης του σιδήρου. Όταν είναι γνωστή η υποκείμενη αιτία, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί κατάλληλα. Η παρεντερική χορήγηση σιδήρου περιορίζεται στις περιπτώσεις που η από του στόματος αγωγή είναι ανεπιτυχής, επειδή ο ασθενής εμφανίζει δυσανεξία ή κακή συμμόρφωση στην από του στόματος αγωγή, εάν υπάρχει συνεχιζόμενη απώλεια αίματος ή δυσαπορρόφηση του σιδήρου. Η διάρκεια θεραπείας πρέπει να είναι τουλάχιστον τρίμηνη και η αποτελεσματικότητά της να ελέγχεται με το πέρας της αγωγής.u

_ADDS 3/17/22 11:29 AM Page 1

KARKINOS MASTOY_ALMA ZWHS_L 3/16/22 2:48 PM Page 10

Υψηλά ποσοστά για τον Καρκίνο του Μαστού Σύμφωνα με τα παγκόσμια δεδομένα για τον καρκίνο, ο Καρκίνος του Μαστού είναι πλέον ο συχνότερα διαγνωσμένος καρκίνος παγκοσμίως και αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες.

αρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε πολλούς τομείς, τα ποσοστά και η θνησιμότητα του Καρκίνου του Μαστού παραμένουν πολύ υψηλά, μια τάση που φαίνεται να βαίνει αυξανόμενη για τα επόμενα 20 χρόνια. Τo 2020 εκτιμάται ότι τα νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού ήταν 2,3 εκατομμύρια, δηλαδή 1 στους 8 καρκίνους που διαγνώστηκαν ήταν καρκίνος μαστού, ενώ καταγράφηκαν περισσότεροι από 680.000 θάνατοι από την ασθένεια. Στην ΕΕ-27 το 2020, περίπου 355.000 γυναίκες διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού, δηλαδή το 13,3% όλων των διαγνώσεων καρκίνου, ενώ ο καρκίνος μαστού αντιπροσωπεύει το 28,7% όλων των νέων καρκίνων στις γυναίκες, με περισσότερους από 91.000 θανάτους. Το ίδιο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα εκτιμάται ότι οι νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού όλων των ηλικιών ήταν 7.772, που αντιστοιχεί στο 27,5% των περιπτώσεων όλων των μορφών καρκίνου στις γυναίκες, ενώ οι θάνατοι ανήλθαν σε 2.333, που αντιστοιχεί στο 7% των θανάτων από καρκίνο. Ωστόσο, τα ποσοστά επιβίωσης από τον καρκίνο του μαστού είναι πολύ υψηλά όταν ο καρκίνος εντοπιστεί έγκαιρα και υπάρχει πρόσβαση στην κατάλληλη θεραπεία, τη σωστή χρονική στιγμή. Την τελευταία 5ετία, 7,8 εκατομμύρια γυναίκες έχουν επιβιώσει από καρκίνο του μαστού.

Παράγοντες κινδύνου Ο καρκίνος του μαστού είναι μια σύνθετη ασθένεια που προκύπτει από τον συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Οι παράγοντες κινδύνου διαχωρίζονται σε αυτούς που δεν μπορούν να αλλάξουν και είναι κυρίως βιολογικοί και σε αυτούς που δυνητικά μπορούν να τροποποιηθούν και σχετίζονται με τον τρόπο ζωής. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν: 1. Η ηλικία: περίπου 2 στους 3 καρκίνους μαστού εντοπίζονται σε γυναίκες 55 ετών και άνω. 2. Το φύλο και η εθνικότητα 3. Η ύπαρξη γενετικών κληρονομικών μεταλλάξεων, κυρίως στα γονίδια BRCA1 & BRCA2. 4. Το ιστορικό αναπαραγωγής, δηλαδή εμμηναρχή πριν από την ηλικία των 12 ετών και έναρξη εμμηνόπαυσης μετά την ηλικία των 55 ετών. 5. Η αυξημένη πυκνότητα των μαστών. 6. Το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών.

10 | περί υγείας |

7. Η διενέργεια ακτινοθεραπείας σε θώρακα, μαστούς, πρόσωπο. Στη δεύτερη κατηγορία, των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου, συμπεριλαμβάνονται: 1. Η έλλειψη σωματικής άσκησης 2. Η παχυσαρκία, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση 3. Η λήψη ορμονών, πχ στην περίπτωση θεραπειών ορμονικής υποκατάστασης κατά την εμμηνό-

παυση, ή η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών 4. Η λήψη αλκοόλ 5. Το κάπνισμα 6. Η έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες ή/και ιονίζουσα ακτινοβολία 7. Αλλαγές στις ορμόνες των κιρκάδιων ρυθμών λόγω εργασίας σε νυχτερινή βάρδια.

Η σημασία της πρόληψης στον καρκίνο μαστού Δεν υπάρχει κάποιος σίγουρος τρόπος να εμποδίσουμε την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού, όμως περίπου το 40% των περιπτώσεων μπορούν να προληφθούν κάνοντας αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, βελτιστοποιώντας τους παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν, στο πλαίσιο της πρωτογενούς πρόληψης. Με το δεδομένο, όμως, ότι υπάρχουν και οι παράγοντες που δεν μπορούν να τροποποιηθούν, η δευτερογενής πρόληψη παραμένει το πιο σημαντικό εργαλείο μας για την έγκαιρη διάγνωση, που μπορεί να μας σώσει τη ζωή. Αρκεί να θυμόμαστε πως ο καρκίνος του μαστού, αν διαγνωστεί έγκαιρα, μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Η δευτερογενής πρόληψη του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει: l κλινική εξέταση μαστού από ειδικό γιατρό l μαστογραφία l λοιπές απεικονιστικές εξετάσεις, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού μας

Βάλε τον προληπτικό έλεγχο στη ζωή σου l

Ρώτα τον γιατρό σου ποιες διαγνωστικές εξετάσεις είναι πιο κατάλληλες για σένα, αν ανήκεις σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Ξεκινώντας από την ηλικία των 20 ετών κάνε κλινική εξέταση μαστών κάθε 3 χρόνια και κάθε χρόνο μετά τα 40. l Κάνε την πρώτη μαστογραφία «αναφοράς» στην ηλικία των 35-40 ετών. l Κάνε μια μαστογραφία κάθε χρόνο ξεκινώντας από την ηλικία των 40 ετών. Είναι καλό να θυμόμαστε πως κάθε γυναίκα είναι μοναδική και έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Για αυτό είναι σημαντικό να επισκεφθεί γιατρό εξειδικευμένο στον μαστό σε σχετικά νεαρή ηλικία, ο οποίος, με βάση το ατομικό της ιστορικό, θα σχεδιάσει και εφαρμόσει ένα εξατομικευμένο πλάνο παρακολούθησης, για την καλύτερη προάσπιση της υγείας της. u

EYRYAGEIES_POYLOY_R 3/16/22 2:48 PM Page 11

Eχετε λεπτές μπλε και κόκκινες φλέβες που κυρίως εμφανίζονται στα πόδια σας; Το αισθητικό πρόβλημα που μπορεί να είναι προάγγελος φλεβικής ανεπάρκειας.

έχοντας στη διάθεσή μας ειδικά ιατρικά εργαλεία. ότε υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να έχετε Η μέθοδος εκλογής για τις ευρυαγγείες είναι η ευρυαγγείες. Οι ευρυαγγείες εμφανίζονται σκληροθεραπεία. Η σκληροθεραπεία γίνεται σε σε μεγάλο ποσοστό γυναικών αλλά και συνεδρίες κατά τη διάρκεια των οποίων γίνεται έγανδρών. Η κληρονομικότητα παίζει σηχυση φαρμάκου εντός των παθομαντικό ρόλο στην εμφάνισή τους λογικών φλεβών. Οι θεραπείες είναι όμως δεν είναι ο μοναδικός παράγονανώδυνες και ασφαλείς και ο αριθμός τας που επηρεάζει. Η παχυσαρκία, η συνεδριών φυσικά εξαρτάται από ακινησία, οι ορμονικές αλλαγές στις το μέγεθος του προβλήματος και γυναίκες και η εγκυμοσύνη, οι μικροτην ανταπόκριση στο φάρμακο. τραυματισμοί και η παρατεταμένη έκΌσον αφορά το laser που πολύ συθεση στον ήλιο αποτελούν επίσης παχνά αναφέρεται ως μέθοδος αντιράγοντες που οδηγούν σε αυτά τα μιμετώπισης των ευρυαγγειών, φυκρά παθολογικά αγγεία. σικά και αποτελεί μέθοδο, όμως Οι ευρυαγγείες είναι ασυμπτωματικές οφείλουμε να διευκρινίσουμε ως επί των πλείστων. Ήπια συμπτωτο εξής: To laser αυτό συνήματολογία όμως είναι δύσκολο να αποθως χρησιμοποιείται ως κλειστεί. Γράφει η Αικατερίνη Α. Πούλου συμπληρωματική θεραΣυμπτώματα που μπορεί να εμφανιΑγγειοχειρούργος, πεία και ανάλογα με την στούν περιλαμβάνουν: Ευρωκλινική Αθηνών εικόνα και τις ανάγκες ήπιο πόνο, πιο πιθανά υπό μορφή ελατου εκάστοτε ασθεφράς μυϊκής κράμπας και κυρίως μετά νούς και δεν αποτελεί ίδια μέθοδο από πολύωρη ορθοστασία ή καθιστική στάση, αίμε την επέμβαση με laser που γίσθημα καύσου, αίσθημα βάρους, οίδημα (πρήξιμο), νεται για την αντιμετώπιση της υπερχρωμάτωση του δέρματος και κνησμό, στην φλεβικής ανεπάρκειας. περιοχή που υπάρχουν οι ευρυαγγείες . Οι ευρυαγγείες σας στα εξειδιΩς επιστέγασμα των ανωτέρω, οι ευρυαγγείες πακευμένα αγγειοχειρουργικά ρόλο που αποτελούν αισθητικό πρόβλημα δεν χέρια αποτελούν την πιο παύουν να λειτουργούν ως προάγγελοι φλεβικής ασφαλή και ολοκληρωμένη ανεπάρκειας, στο πρώτο της στάδιο, με τις ευρυαγαντιμετώπιση. u γείες ως μόνη εκδήλωση. Φυσικά ο έλεγχος του υπόλοιπου φλεβικού συστήματος μέσω της κλινικής εξέτασης από αγγειοχειρουργό και της υπερηχογραφικής μελέτης, οδηγεί σε ολοκληρωμένη εικόνα και άποψη για την εξατομικευμένη διάγνωση και άρα και εξατομικευμένη αντιμετώπιση. Εάν υπάρχει φλεβική ανεπάρκεια, πάντα προηγείται η θεραπεία αυτής, έναντι των ευρυαγγειών, συνήθως με Laser ή ραδιοσυχνότητες, όπου πλέον αποτελούν τις μεθόδους εκλογής, με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Εάν δεν συνυπάρχει φλεβική ανεπάρκεια ή έχει αντιμετωπιστεί, προχωράμε στη χαρτογράφηση και το σχεδιασμό της αντιμετώπισης των ευρυαγγειών,

SYNENTEFKSI_FILOPOYLOS_SVOLOY_x2 3/16/22 2:49 PM Page 12

Ευάγγελος Φιλόπουλος Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας και διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Μαστού, Κέντρο Μαστού, Ευρωκλινική Αθηνών

«Πώς δεν θα αφήσουμε τον καρκίνο να εξελιχθεί σε γυναικεία απειλή» Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Γυναίκας μέσα στον Μάρτιο αναδεικνύει τα μεγάλα προβλήματα που ρίχνουν τη σκιά τους στη γυναικεία υγεία-τα οποία έμειναν στο περιθώριο στα δύο χρόνια της πανδημίας.

αράλληλα, η στροφή των προβολέων της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης στη γυναίκα, σύζυγο και μητέρα, γίνεται αφορμή για μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης με τον πρόεδρο της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, Ευάγγελο Φιλόπουλο, διευθυντή της Χειρουργικής Κλινικής Μαστού, στο Κέντρο Μαστού της Ευρωκλινικής Αθηνών για τις ρωγμές που δημιούργησε η πανδημία στο τείχος προστασίας, που τόσα χρόνια χτίζαμε ενάντια στα ογκολογικά νοσήματα, πραγματοποιώντας προληπτικές

12 | περί υγείας |

Συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου εξετάσεις, για να μην αφήσουμε τον καρκίνο να εξελιχθεί σε γυναικεία απειλή. - Παγκόσμια ημέρα γυναίκας στον απόηχο μίας διετούς πανδημίας και κάτω από τα σύννεφα ενός πολέμου. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία πόσο παραμέλησαν την πρόληψη του καρκίνου οι πολίτες στην Ευρώπη και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, σε κάθε ηλικία; Είναι γεγονός πως σ' όλες τις χώρες με σωστή καταγραφή των ιατρικών δεδομένων καταγράφηκε

μία σημαντική μείωση του αριθμού των γυναικών που προσήλθαν για προληπτικές εξετάσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Με βάση υπολογισμούς στην Μ. Βρετανία εκτιμήθηκε πως θα υπάρξει στην επόμενη πενταετία μία αύξηση κατά 7,9–9,6% στον αριθμό των θανάτων λόγω καρκίνου του μαστού εξαιτίας των καθυστερήσεων στη διάγνωση κατά τη διάρκεια της πανδημίας.Ο καρκίνος του μαστού παρουσιάζει μία ανησυχητική αύξηση τα τελευταία χρόνια στις νέες γυναίκες. Σε ποιες άλλες αιτίες μπορεί να αποδίδεται το φαινόμενο πέραν της παραμέλησης των προληπτικών εξετάσεων;

SYNENTEFKSI_FILOPOYLOS_SVOLOY_x2 3/16/22 3:23 PM Page 13

- Τι περνάει από το χέρι μας για να μειώσουμε Ο καρκίνος του μαστού βρίσκεται σε συχνότητα - Πριν λίγους μήνες ο θάνατος της Φώφης Γεντον κίνδυνο πρόληψης του καρκίνου του μαεμφάνισης στην πρώτη θέση σε νεαρές ενήλικες, νηματά δημιούργησε σε αρκετές γυναίκες στού; Υπάρχουν μικρά καθημερινά μυστικά όπως συμβαίνει και στις άλλες ηλικιακές ομάδες. την εντύπωση ότι ένας καρκίνος του μαστού σε ό,τι αφορά τον τρόπο ζωής μας; Αποτελεί δε, τη συχνότερη αιτία θνησιμότητας επιστρέφει πάντα σαν μεταστατικός και σε γυναίκες έως 39 ετών. Σε ορισμένες μελέτες τελικά θα χάσουν την μάχη. Πόσες πιθανόΑπό τους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο καταγράφεται μία αύξηση, σε άλλες μία σταθετητες έχει μια ασθενής να βρεθεί αντιμέτωπη εμφάνισης καρκίνου κάποιους μπορούμε εμείς με μεταστατικό καρκίνο μαστού, πόσο αλοι ίδιοι να τους σταμαροποίηση (σε υψηλά, όμως, επίπεδα) λάζει η στρατηγική αντιμετώπισής του και τήσουμε. Και πρώτος στις νέες γυναίκες. Γι αυτό δεν πρέπει Το σύνθημα της στη σειρά έρχεται η καοι γυναίκες να αμελούν τον προ-ασυμτι ποσοστό αφορά τον κληρονομικό καρκίνο τανάλωση οινοπνευμαπτωματικό έλεγχο. μαστού-δηλαδή τα περιστατικά που συνδέΕλληνικής Αντικαρκινικής τωδών ποτών. Υπάρχει ονται με την ύπαρξη ογκογονιδίων; άμεση σχέση οινοπνεύ- Ποια προγράμματα προασυμπτωΗ ιδιαιτερότητα του καρκίνου είναι η επανεμφάνισή Εταιρείας «Τον καρκίνο ματος με την καρκινοματικού ελέγχου για τον καρκίνο του, η οποία στην περίπτωση του καρκίνου του ματον σεβόμαστε - δεν τον γένεση σε πολλούς καργενικά σε γυναίκες και άντρες έχουν στού μπορεί να συμβεί και μετά από 30 και πλέον κίνους, αλλά εντονότερα αποδείξει την αξία τους με την πάχρόνια. Το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών με καρκίνο φοβόμαστε» δεν είναι ροδο των ετών, τι πρέπει να γίνει του μαστού δεν θα καταλήξει εξαιτίας της νόσου στον μαστό. Στην Αμεπροπαγανδιστικό, σε ό,τι αφορά την έλλειψη οποιαυτής. Όμως μία γυναίκα που έχει ιστορικό καρκίνου ρική έχει καταγραφεί αύουδήποτε προγράμματος για την ξηση των καρκίνων ματου μαστού έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι η αλήθεια πρόληψη για την έγκαιρη διάγνωση στού που συνδέονται με τον ξαναεμφανίσει, γι΄αυτό θα πρέπει να συνεχίσει του καρκίνου των πνευμόνων, την τον κρυφό αλκοολισμό τον προληπτικό έλεγχο ακόμα και σε μεγάλη ηλικία. της νοικοκυράς-κάτι που πρέπει να λάβουμε σοΣτην πραγματικότητα, είναι πολύ μικρό το ποσοστό ώρα που οι Ελληνίδες παραμένουν οι πιο βαρά υπόψη. Σε αυτά τα περιστατικά, η κατάτων γυναικών με καρκίνο μαστού που έχουν τόσο φανατικές καπνίστριες στην Ευρώπη; χρηση οινοπνεύματος, στις γυναίκες που δεν ταραγμένο γονιδίωμα όσο στην περίπτωση της αείΗ χώρα μας, όπως και για τις άλλες χώρες, οφείλει εργάζονται και ασχολούνται με τα οικιακά, αναμνηστης Φώφης Γεννηματά και γι αυτό η δική της να μειώσει το ποσοστό θνησιμότητας στον καρδεικνύεται ως εκείνος ο παράγοντας «κλειδί» ιστορία δεν πρέπει να πανικοβάλλει τις άλλες γυκίνο του μαστού μέσω των τακτικών προληπτικών που αυξάνει τον κίνδυνο για την εμφάνιση του ναίκες. Συνολικά μόλις το 5% των περιστατικών καρελέγχων. Σημαντική υστέρηση υπάρχει στην Ελκαρκίνου του μαστού και συγχρόνως αποτελεί λάδα σ' ό,τι αφορά τον εμβολιασμό των νέων κίνου μαστού οφείλονται σε κληρονομικούς καρκίγυναικών κατά του ιού HPV. Και αυτό είναι κρίμα, νους και αυτό είναι ένα μήνυμα για τις γυναίκες που ένα προειδοποιητικό μήνυμα για τις γυναίκες γιατί ο εμβολιασμός σε συνδυασμό με το papφοβούνται πως ο καρκίνος τους θα επανακάμψει. που επιλέγουν να έχουν για συντροφιά ένα ποτήρι κρασί ή άλλο ποτό όταν μαγειρεύουν, σιtest είναι σε θέση να εξαλείψουν σχεδόν αυτό Εκείνο που μας γεμίζει αισιοδοξία επίσης είναι η δερώνουν ή κάνουν άλλες δουλειές. Επίσης η τον τύπο του καρκίνου. Επίσης ο έλεγχος του συνεχής βελτίωση των θεραπευτικών αγωγών που καταπολέμηση της παχυσαρκίας και η σωματική παχέος εντέρου, μετά τη διαπίστωση ότι τα τεεπιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα και στις πεάσκηση αποτελούν πρόσθετα μέτρα προφύλαξης, λευταία χρόνια προσβάλει ολοένα και πιο συχνά ριπτώσεις ύπαρξης μεταστάσεων. Στον καρκίνο καθώς ειδικά η παχυσαρκία είναι και καρκινοάτομα ηλικίας νεότερης των 50 ετών, οδήγησε του μαστού επιτυγχάνονται σήμερα εξαιρετικά απογόνος. Βέβαια θα υπάρχουν πάντα και καρκίνοι σημαντικές αντικαρκινικές υπηρεσίες και επιτελέσματα στην επιβίωση. Επομένως το σύνθημα του μαστού που θα εμφανιστούν και τους οποίους στημονικές εταιρείες να προτείνουν την έναρξη της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας «Τον καρκίνο της προληπτικής κολονοσκόπησης από την ηλικία τον σεβόμαστε - δεν τον φοβόμαστε» δεν είναι δεν μπορούμε ακόμα να τους συνδέσουμε με των 45 ετών. προπαγανδιστικό, είναι η αλήθεια. u κάποιο επιβαρυντικό παράγοντα. Σ' ό,τι αφορά τον καρκίνο του πνεύμονα η αξονική τομογραφία θώρακος με χαμηλή δόση καθιερώνεται ως προληπτικός έλεγχος για καπνιστές/τριες Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα με 20 ή περισσότερα χρόνια καπνίσματος. Ο καρκαρκίνου στη χώρα μας. Τα επόμενα χρόνια, λόγω της αύξησης κίνος του πνεύμονα είναι το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα καρκίνου στη χώρα μας. Τα επόμενα του αριθμού των καπνιστριών τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες αναμένουμε χρόνια, λόγω της αύξησης του αριθμού των καμια αύξησή του στις γυναίκες πνιστριών τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες αναμένουμε μια αύξησή του στις γυναίκες.

“

Ο καρκίνος σε αριθμούς Ετησίως καταγράφονται περίπου 65.000 νέα περιστατικά καρκίνου στην Ελλάδα. Ποσοστό 8% δηλαδή έως και 5.200 περιστατικά αφορούν νέους ανθρώπους γυναίκες και άνδρες ηλικίας

18-39 ετών. Περισσότερες από 7.200 γυναίκες διαγιγνώσκονται ετησίως με καρκίνο του μαστού. Ετησίως στην πατρίδα μας καταγράφονται περισσότερα από

9.000 περιστατικά καρκίνου των πνευμό-

νων και περισσότεροι από 7.700 θάνατοι από το συγκεκριμένο ογκολογικό νόσημα. Η υιοθέτηση ενός προγράμματος προασυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο των πνευμόνων θα μπορούσε να μειώσει τη θνητότητα κατά 36%. Στα χρόνια της πανδημίας ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μειώθηκε κατά 40%. Το εμβόλιο HPV προστατεύει συνολικά από 10 μορφές καρκίνου. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα καταγράφονται τουλάχιστον 250 θάνατοι γυναικών από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας -που αποτελεί από τις πρώτες αιτίες θανάτου στις νέες γυναίκες ηλικίας 25-44 ετών.

| περί υγείας | 13

EPIPTOSEIS POLEMOY_STAVRAKI_L 3/16/22 2:50 PM Page 14

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι σοβαρές επιπτώσεις του Στην περιοχή Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας, το έδαφος συμπεριφέρεται παράξενα. Σε ορισμένα σημεία, βυθίζεται, αλλού ανεβαίνει-διογκώνεται προς τα πάνω, σύμφωνα με δορυφορικά δεδομένα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

ριν γίνει ζώνη σύγκρουσης, το Ντονμπάς ήταν για πολύ καιρό η χώρα άνθρακα της Ουκρανίας και η γη είναι γεμάτη από εκατοντάδες μίλια τούνελ κάτω από πόλεις, εργοστάσια και αγροκτήματα, πολλά από τα οποία έχουν εγκαταλειφθεί. Πρόσφατα, αυτοί οι άξονες έχουν πλημμυρίσει, προκαλώντας μετατόπιση της επιφάνειας και μεταφορά τοξικών χημικών ουσιών που απειλούν τώρα την παροχή νερού της περιοχής. Ένα από αυτά τα ορυχεία, ο τόπος πυρηνικής δοκιμής στη δεκαετία του 1970, παραμένει δυνητικά ραδιενεργός. Ουκρανοί επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι οι κίνδυνοι για την περιοχή μπορεί να είναι «πιο βαθύτεροι και επικίνδυνοι από το Τσερνόμπιλ». Από το 2014, όταν η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία πυροδότησε μάχες στο Ντονμπάς, η περιοχή ήταν ο τόπος μιας παράλληλης οικολογικής καταστροφής. Δεν αφορά μόνο τις νάρκες, αλλά και τις τοξικές διαρροές από βιομηχανικές εγκαταστάσεις που έχουν περιέλθει σε αχρηστία και μόλυνση η οποία προκαλείται από βομβαρδισμούς και πυρομαχικά. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο χάος ενός παρατεταμένου πολέμου: Σε μια αμφισβητούμενη περιοχή, ποιος θα έπρεπε να αναλάβει το κόστος άντλησης υπόγειων υδάτων από εγκαταλελειμμένα ορυχεία; Σε άλλες εποχές, το περιβάλλον χρησιμοποιήθηκε ως πολεμικό όπλο, όπως όταν οι μαχητές βομβάρδισαν αποθέματα χλωρίου σε μια μονάδα λυμάτων, απειλώντας να καταστρέψουν την τοπική παροχή νερού. Οι επιπτώσεις στην υγεία εν καιρώ πολέμου είναι πιθανό να γίνουν αισθητές πολύ μετά την υποχώρηση της σωματικής σύγκρουσης, λέει ο Doug Weir, διευθυντής έρευνας και πολιτικής στο Παρατηρητήριο Συγκρούσεων και Περιβάλλοντος που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά για τον ίδιο λόγο, συχνά παραβλέπονται, επειδή η ζημιά ξετυλίγεται σε αργή κίνηση, πολύ αφότου έχουν σταματήσει να πέφτουν οι βόμβες και έχει μετακινηθεί η προσοχή του κόσμου. Τώρα, η ρωσική εισβολή θα κλιμακώσει τις περιβαλλοντικές βλάβες του πολέμου σε όλη την υπόλοιπη Ουκρανία. «Είναι μια επέκταση αυτού που έχουμε δει στο Ντονμπάς, μια σύγκρουση ανάμεσα σε αυτή την εξαιρετικά συγκεντρωμένη ποσότητα βαριάς βιομηχανίας και αυτή τη ζοφερή περιβαλλοντική ιστορία», λέει ο Weir. Μεγάλο μέρος των μαχών διεξάγεται τώρα σε αστικές περιοχές όπως το Κίεβο, το Χάρκοβο και τη Μαριούπολη, όπου

14 | περί υγείας |

Γράφει η Aννα Σταυράκη βιομηχανικές εγκαταστάσεις, στρατιωτικές εγκαταστάσεις και αποθήκες ραδιενεργών αποβλήτων έχουν δεχθεί πυρά από ρωσικά αεροπλάνα και πυροβολικό. Αυτά τα όπλα έχουν τη δυνατότητα να αφήσουν όχι μόνο άμεση καταστροφή, αλλά και μια μακρύτερη ουρά μολυσμένου αέρα και νερού που θα γίνει αισθητή από τους κοντινούς κατοίκους πολύ μετά την υποχώρηση της σύγκρουσης. Από τη σύγκρουση των μέσων της δεκαετίας του 1990 στο Κοσσυφοπέδιο, τα Ηνωμένα Έθνη προσπάθησαν να επικεντρωθούν στις περιβαλλοντικές βλάβες στις ζώνες συγκρούσεων και να επισπεύσουν τον καθαρισμό στη συνέχεια. Ωστόσο, ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, απώθησαν τη δημιουργία προστατευτικών κιγκλιδωμάτων, σημειώνει ο Weir. «Ακολουθούν μια αρκετά μοιρολατρική προσέγγιση για την περιβαλλοντική ζημιά σε σύγκρουση ως το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας», λέει. Καθώς η σύγκρουση συνεχίζεται - φαινομενικά περισσότερο από ό,τι περίμεναν οι ρωσικές δυνάμεις ο Weir φοβάται ότι καθώς ο ρωσικός στρατός γίνεται πιο απελπισμένος, η περιβαλλοντική ζημιά δεν θα είναι απλώς παράπλευρη, αλλά εργαλείο βίας κατά των Ουκρανών. Όχι ότι ζητήματα όπως η ρύπανση είναι στο επίκεντρο ενώ οι σειρήνες αεροπορικών επιδρομών χτυπούν σε ολόκληρη τη χώρα, σημειώνει ο Andriy Andrusevych, περιβαλλοντικός δικηγόρος με έδρα το Lviv της Ουκρανίας. Η χώρα είναι επί του παρόντος τυφλή όσον αφορά την παρακολούθηση των βιομηχανικών εκπομπών, προσθέτει, καθώς τα συστήματα παρακολούθησης της ρύπανσης είναι σε μεγάλο βαθμό εκτός σύνδεσης ή δεν ελέγχονται. Αλλά ως βαριά βιομηχανοποιημένη χώρα, η Ουκρανία είχε ήδη μια βασική γραμμή κακής ατμόσφαιρας. «Ήταν ήδη μια από τις χειρότερες περιοχές ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη πριν από αυτό», λέει η Mary Prunicki, διευθύντρια έρευνας για την ατμοσφαιρική ρύπανση και την υγεία στο Κέντρο Έρευνας Αλλεργιών Sean N. Parker στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ. «Εάν κάποιες από αυτές τις βιομηχανικές τοποθεσίες στοχοποιηθούν ή χτυπηθούν και καούν κατά λάθος, αυτό θα ρίξει πολλές τοξικές ουσίες στον αέρα». Αυτή η ατμοσφαιρική ρύπανση θα είναι εξαιρετικά περίπλοκη, λόγω της φύσης του σύγχρονου πο-

λέμου. Πύραυλοι, βομβαρδισμοί και βομβαρδισμοί δεξαμενών μασούν σχεδόν το σύνολο του δομημένου περιβάλλοντος. Εκρήξεις εκτοξεύουν μια ευρεία γκάμα υλικών στον αέρα, από βαρέα μέταλλα σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις μέχρι σκυρόδεμα, καλώδια και σωληνώσεις σε δρόμους, μέχρι αμίαντο από κτίρια. (Το υλικό, το οποίο συνδέεται με ασθένειες των πνευμόνων και καρκίνο, απαγορεύτηκε μόλις πρόσφατα στην Ουκρανία.) Και αυτό δεν σημαίνει τίποτα για τα βαρέα μέταλλα και τις διάφορες καρκινογόνες ουσίες Εν μέσω πολέμου, η περιβαλλοντική ζημιά είναι δύσκολο να εντοπιστεί και να μετρηθεί. Ο Andrusevych, ο Ουκρανός δικηγόρος, σημειώνει ότι η σύγκρουση έχει ήδη εγείρει έντονες ανησυχίες, όπως στο Τσερνόμπιλ, όπου η κατάσταση της παρακολούθησης και της συντήρησης είναι αβέβαιη αφού αισθητήρες κατέγραψαν υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας γάμμα εκεί την περασμένη εβδομάδα. Επισημαίνει επίσης τις εκρήξεις σε μια δεξαμενή πετρελαίου στην πόλη Vasylkiv, λίγο έξω από το Κίεβο, η οποία εκτοξεύει άγνωστες τοξικές ουσίες στον αέρα. Η κυβέρνηση εργάζεται για τον εντοπισμό βασικών περιβαλλοντικών ζητημάτων και την αποκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, προσθέτει. Ο πλήρης απολογισμός πιθανότατα θα γίνει σαφέστερος μόνο μετά τον πόλεμο. Και τότε το ερώτημα είναι τι θα γίνει για αυτό. «Νομίζω ότι ένα πράγμα που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι τα πράγματα δεν καθαρίζονται μετά από συγκρούσεις σχεδόν πουθενά», λέει ο Weir, αναφερόμενος σε συγκρούσεις σε μέρη όπως το Αφγανιστάν και η Συρία. «Δεν είναι μια ιδιαίτερα ρόδινη ή χαρούμενη κατάσταση για όποιον αναλαμβάνει». Φοβάται ότι αυτό θα ισχύει όχι μόνο στο Ντονμπάς, όπου είναι αβέβαιο εάν όποιος πάρει τον έλεγχο θα έχει την πολιτική βούληση και τη χρηματοδότηση για να αποτρέψει την υφέρπουσα καταστροφή που προκλήθηκε από τα πλημμυρισμένα ορυχεία, αλλά σε ολόκληρη την Ουκρανία. Οι κυβερνήσεις μπορούν να αποφύγουν το συχνά ασυνήθιστο κόστος της απομάκρυνσης τοξικών υλικών από το έδαφος και το νερό, τα συστήματα υγείας που παρασύρονται από το χειρισμό των θυμάτων του πολέμου μπορεί να δυσκολεύονται να συμβαδίσουν με τα χρόνια προβλήματα υγείας που ακολουθούν. Μόλις σταματήσουν να πέφτουν οι βόμβες στην Ουκρανία, υπάρχει άλλου είδους πόλεμος μπροστά.u

IODIO SVOLOY_R 3/16/22 2:50 PM Page 15

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τον κίνδυνο πυρηνικού ατυχήματος Γιατί οι ειδικοί λένε «όχι» στα χάπια ιωδίου, την εποχή του πολέμου στην Ουκρανία. Γράφει η Αλεξία Σβώλου

απειλή που δέχονται από τους βομβαρδισμούς οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ουκρανίας φέρνει στη μνήμη οδυνηρές αναμνήσεις από το ατύχημα στον πυρηνικό αντιδραστήρα του Τσέρνομπιλ το 1986 και εύλογα γεννά ανησυχίες για τον κίνδυνο ενός νέου ατυχήματος καθώς στο Τσέρνομπιλ διακόπτεται κατά καιρούς η παροχή ρεύματος με συνέπεια να μην λειτουργούν οι αντλίες νερού και να μην ψύχονται οι δεξαμενές. Μέχρι στιγμής ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA), που παρακολουθεί τις τιμές ραδιενέργειας περιβάλλοντος σε πραγματικό χρόνο επιβεβαιώνει ότι τα επίπεδα είναι χαμηλά και δεν υπάρχει λόγος συναγερμού, χωρίς βέβαια να μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα πυρηνικού ατυχήματος εν μέσω πολέμου. Στην περίπτωση ενός τέτοιου ατυχήματος, θα απαιτηθούν επείγοντα μέτρα προστασίας από την ραδιενέργεια για τους κατοίκους της Ουκρανίας και των γειτονικών περιοχών, όχι όμως για την Ελλάδα που βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση. Αυτό που ίσως απαιτηθεί για την περίπτωση της Ελλάδας είναι η ενεργοποίηση ενός εκτεταμένου προγράμματος ελέγχων σε τρόφιμα και ζωοτροφές. Είναι ενδεχόμενος ο περιορισμός στην κατανάλωση συγκεκριμένων προϊόντων που έχουν παραχθεί σε περιοχές κοντά στην περιοχή της πυρηνικής εγκατάστασης. Λόγω ακριβώς της μεγάλης απόστασης που μας χωρίζει από την περιοχή της Ουκρανίας δεν θα χρειαστούν πιο δραστικά μέτρα, όπως η χορήγηση χαπιών ιωδίου. Όμως σε κάθε πόλεμο, οι Έλληνες-κουβαλώντας στις μνήμες τους οι μεγαλύτεροι το κατοχικό σύνδρομο-αντιδρούν αδειάζοντας τα σούπερ-μάρκετ, στοκάροντας τρόφιμα και στοκάροντας σε αυτή την περίπτωση και συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν ιώδιο για πιθανή χρήση. Όπως εξηγεί ο Κωνσταντίνος Λουράντος, πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής, η λήψη χαπιών ιωδίου είναι επικίνδυνη σαν αυτοθεραπεία και τέτοιου είδους σκευάσματα για προστασία από διαρροή ραδιενέργειας δεν πωλούνται στα φαρμακεία της χώρας μας. Βέβαια οι πολίτες βρίσκουν την άκρη αγοράζοντας συμπληρώματα διατροφής με ιώδιο, τα οποία ωστόσο οι ειδικοί τους προειδοποιούν σε υψηλούς τόνους ότι δεν πρέπει να τα καταναλώσουν. Όπως επισημαίνει ερευνητική ομάδα καθηγητών του ΕΚΠΑ, με επικεφαλής τον Πρύτανη, Καθηγητή ΘεραπευτικήςΑιματολογίας-Ογκολογίας Αθανάσιο Δημόπουλο, και μέλη την Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας Λίνα Πάσχου, τον Καθηγητή Ιατρικής Φυσικής Παντελή Καραΐσκο, τον Αναπληρωτή Καθηγητή Πυρηνικής Φυσικής Ευστάθιο Στυλιάρη, την Καθηγήτρια Πυρηνικής Ιατρικής Σοφία Χατζηιωάννου και την Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η προφυ-

«Η λήψη χαπιών ιωδίου είναι επικίνδυνη σαν αυτοθεραπεία και τέτοιου είδους σκευάσματα για προστασία από διαρροή ραδιενέργειας δεν πωλούνται στα φαρμακεία της χώρας μας». Κωνσταντίνος Λουράντος, πρόεδρος Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής

λακτική χορήγηση ιωδίου θα μπορούσε να συστήνεται σε απόσταση έως και 20 km ή και έως περίπου 100 km από το πυρηνικό εργοστάσιο ανάλογα με τη σοβαρότητα του ατυχήματος και επομένως αφορά μόνο τον πληθυσμό κοντά στη συγκεκριμένη περιοχή. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να διαδοθεί το μήνυμα στο κοινό πως η αυθαίρετη και αλόγιστη λήψη χαπιών ιωδίου μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες από τον θυρεοειδή αδένα, όπως την εμφάνιση υπερθυρεοειδισμού, κατάσταση επιζήμια για την υγεία μας.

Η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας έχει εκδώσει σχετική ανακοίνωση, με τις θέσεις της οποίας έχουν συμφωνήσει η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία, η Ελληνική Εταιρεία Πυρηνικής Ιατρικής και Μοριακής Απεικόνισης και η Ένωση Φυσικών Ιατρικής Ελλάδος. Επίσης, όπως εξηγεί ο Διευθυντής του Τμήματος Χειρουργικής του Θυρεοειδούς του νοσοκομείου Ιασώ Σταύρος Τσιριγωτάκης θυμίζει ότι στην Ελλάδα είναι πολύ διαδεδομένες οι παθήσεις του θυρεοειδούς, όπως ο υπερθυρεοειδισμός ειδικά σε γυναίκες ηλικίας άνω των 45 ετών και η θυρεοειδίτιδα Χασιμότο και στα άτομα είναι πολύ επιβλαβής η λήψη χαπιών με ιώδιο, χωρίς να έχει συμβουλευτεί γιατρό. Στην πατρίδα μας γίνονται εκστρατείες ενημέρωσης για την αυτοφροντίδα (δηλαδή την λήψη συμπληρωμάτων διατροφής και καλλυντικών σε χάπια που δεν συνταγογραφούνται) καθώς και εκστρατείες για την διάδοση του μηνύματος που δεν πρέπει να παριστάνουμε τον γιατρό του εαυτού μας. Όπως θυμίζει ο παθολόγος Αναστάσιος Σπαντιδέας ακόμα και τα απλά «παραφαρμακευτικά» σκευάσματα που μπορεί να αγοράσουμε από ένα φαρμακείο (π.χ. πολυβιταμίνες) μπορούν να κάνουν αλληλεπιδράσεις με άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα τα οποία λαμβάνουμε είτε για χρόνια υποκείμενα προβλήματα υγείας είτε παροδικά για την αντιμετώπιση μιας λοίμωξης. Οι αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων και οι παρενέργειες λόγω αλληλεπιδράσεων αυτών είναι ένας από τους πολύ σημαντικούς παράγοντες νοσηρότητας, νοσηλείας στο νοσοκομείο ακόμα και θνητότητας σε όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τους Βρετανούς που έχουν παράδοση στην άριστη καταγραφή των ιατρικών δεδομένων να έχουν υπολογίσει ότι η μείωση αυτών των αλληλεπιδράσεων στα άτομα ηλικίας 70 ετών κι άνω που λαμβάνουν και τα περισσότερα φαρμακευτικά σκευάσματα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εντυπωσιακή μείωση στις νοσηλείες στις νοσοκομειακές δαπάνες και τη θνητότητα. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει στην πατρίδα μας η κίτρινη κάρτα του ΕΟΦ που τη μάθαμε όλοι στη διάρκεια της πανδημίας εξαιτίας των παρενεργειών των εμβολίων. Στην κάρτα αυτή οι πολίτες καλούνται να καταγράφουν τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν από ταυτόχρονη λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων τα οποία αντεδείκνυται να λαμβάνονται μαζί. Για να γίνει κατανοητό σε όλους θα μπορούσαμε να κρατήσουμε ότι όπως δεν καταναλώνουμε γάλα μια ώρα πριν και μια ώρα μετά τη λήψη αντιβιοτικού κατά τον ίδιο τρόπο δεν πρέπει να καταναλώνουμε οτιδήποτε αγοράζουμε από το φαρμακείο και είναι OTC σκεύασμα (ΜΗΣΥΦΑ), χωρίς να συμβουλευτούμε ειδικό. u

| περί υγείας | 15

KARDIOPATHEIES_VARTELA_L 3/16/22 2:51 PM Page 16

Γυναίκα και καρδιαγγειακά νοσήματα Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (ΚΑΝ) αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου των γυναικών, τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως.

στο ατομικό ιατρικό ιστορικό, διενεργούνται εξεκαρδιακή προσβολή, και όχι ο καρτάσεις αίματος, ηλεκτροκαρδιογράφημα, δοκικίνος, ευθύνεται για το 1/3 των συμασία κοπώσεως, συνδυαζόμενη με απεικονιστική νολικών θανάτων των γυναικών, με τεχνική (δυναμικό υπερηχοκαρδιογράφημα, ή χειρότερη έκβαση και υψηλότερη σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου), αξονική ή κλαθνητότητα έναντι των ανδρών. Τα ΚΑΝ αποτελούν σική στεφανιογραφία. ένα ευρύ φάσμα διαταραχών, τα οποία προσβάλλουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία. Η στεΗ αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής είναι φανιαία νόσος και το αγγειακό εγκεφαλικό επειαπαραίτητα για την αντιμετώπιση της στεφανιαίας σόδιο (ΑΕΕ) είναι οι συχνότερες μορνόσου. Η αγωγή περιλαμβάνει φές και ακολουθούν βαλβιδοπάθειες, συνήθως φάρμακα για τη μείωση μυοκαρδιοπάθειες, συγγενείς καρτης υψηλής χοληστερόλης, τη διοπάθειες, περιφερική αγγειοπάθεια, ρύθμιση της αρτηριακής υπέρανευρύσματα αορτικά και εγκεφατασης, την ομαλότερη λειτουργία λικά, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και καλύτερη οξυγόνωση της και πνευμονική εμβολή και η αρτηκαρδιάς. Όπως προκύπτει από ριακή υπέρταση. μεγάλες μελέτες (Heart and Estrogen/ Progestin Replacement Η αθηροσκλήρυνση είναι η πιο συχνή Study-HERS και Women's Health αιτία ΚΑΝ και ευθύνεται για το 1/3 Initiative-WHI) και σύμφωνα με του συνόλου των ΚΑΝ παγκοσμίως. τις οδηγίες της Αμερικανικής ΚαρΗ δημιουργία αθηρωματικών πλακών διολογικής Εταιρείας, η θεραπεία οφειλόμενες στα αυξημένα επίπεδα Γράφει η ορμονικής υποκατάστασης δεν χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και Βασιλική Βαρτελά θα πρέπει να χρησιμοποιείται για άλλων λιπιδίων στο αίμα, δημιουρΚαρδιολόγος, MD, PhD, Επιμελήτρια Α’ Ωνάσειο την πρόληψη στεφανιαίας νόσου γούν στενώσεις αρτηριών, που πεΚαρδιοχειρουργικό Κέντρο ή ΑΕΕ, αλλά μόνο για την αντιμεριορίζουν τη ροή του αίματος στα τώπιση των συμπτωμάτων της αγγεία της καρδιάς (στεφανιαία νόεμμηνόπαυσης για βραχύ διάστημα, ενώ η μακρά σος) και προκαλούν ισχαιμία. Η ισχαιμία εκδηλώχρήση της αγωγής δεν συστήνεται, λόγω του νεται με πόνο στο στήθος (στηθάγχη), ενώ όταν κινδύνου καρδιακής προσβολής, ΑΕΕ και εμφάμία ή περισσότερες αρτηρίες αποφράσσονται νισης καρκίνου του μαστού. Η διενέργεια αγγεισυμβαίνει καρδιακή προσβολή, με αποτέλεσμα οπλαστικής στο αποφραγμένο στεφανιαίο αγγείο τη μόνιμη βλάβη του καρδιακού μυός (έμφραγμα και η τοποθέτηση ενδοστεφανιαίας πρόθεσης του μυοκαρδίου). (stent), καθώς και η χειρουργική θεραπεία με Τα συμπτώματα εμφανίζονται περίπου 10 χρόνια την παράκαμψη ενός ή περισσοτέρων αποφραγαργότερα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες μένων αγγείων εφαρμόζονται όταν η φαρμακαι διαφέρουν από αυτά των ανδρών. Περιλαμκευτική αγωγή δεν είναι επαρκής για την αντιβάνουν πόνο ή δυσφορία στο στήθος, στο αριμετώπιση της νόσου. στερό άνω άκρο ή στην πλάτη, ασυνήθιστα γρήγορο καρδιακό παλμό, δύσπνοια, ναυτία, ξαφνικό Τα ΚΑΝ είναι συνδεδεμένα με την εμμηνόπαυση. ιδρώτα και ασυνήθιστη καταβολή. Όταν εμφανίΟ κίνδυνος εμφάνισής τους αυξάνει μετά την εμζονται τέτοια συμπτώματα, είναι σημαντικό να μηνόπαυση, ιδίως στις γυναίκες με πρώιμη (πριν ζητάται άμεσα ιατρική βοήθεια. τα 50 έτη) ή χειρουργική εμμηνόπαυση, λόγω Για τη διάγνωση, εκτός από την αναφορά στα της μείωσης των οιστρογόνων που επιδρούν συμπτώματα, στους παράγοντες κινδύνου και προστατευτικά στο γυναικείο σώμα. Ακόμη, αλ-

16 | περί υγείας |

λαγές στα λιπίδια (αύξηση της «κακής» LDL και μείωση της «καλής» HDL χοληστερόλης) που προάγουν την εμφάνιση αθηροσκλήρυνσης, αλλαγές στο ενδοθήλιο των αγγείων που ευνοούν τη δημιουργία πλακών και θρόμβων, καθώς και αύξηση του ινωδογόνου με θρομβογόνο δράση έχουν ως αποτέλεσμα τη συχνότερη εμφάνιση ΚΑΝ στις γυναίκες. Η ηλικία (εμμηνόπαυση στα 50-52 έτη) και το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου πριν τα 50 έτη, αποτελούν μη τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου. Αντίθετα, το κάπνισμα ή η έκθεση στον καπνό, η υψηλή χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια (LDL>100 mg/dl, HDL<40 mg/dl), η υψηλή αρτηριακή πίεση (>140/90 mmHg), ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, το αυξημένο σωματικό βάρος (BMI 25-29 kg/m2), ή η κακοήθης παχυσαρκία (BMI>30 kg/m2), το υπερβολικό άγχος, η κατανάλωση τροφίμων με κεκορεσμένα λιπαρά ή υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη και η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ είναι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να τροποποιηθούν. Επιπροσθέτως, παράγοντες κινδύνου στις γυναίκες θεωρούνται η εκδήλωση αρτηριακής υπέρτασης (προεκλαμψία) ή διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη (διαβήτης κύησης), οι πολυκυστικές ωοθήκες και η εμφάνιση αυτοάνοσων παθήσεων ρευματοειδούς αρθρίτιδας ή λύκου. Όσο περισσότεροι είναι οι παράγοντες κινδύνου, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος εμφάνισης ΚΑΝ. Επιλογικά, για να αποφύγετε την εκδήλωση ΚΑΝ, διακόψτε το κάπνισμα, αλλάξετε διατροφικές συνήθειες, μειώνοντας την κατανάλωση τροφίμων με υψηλή χοληστερόλη, μειώστε την αρτηριακή σας πίεση και ρυθμίστε καλύτερα το σακχάρο σας. Προτιμάτε την κατανάλωση τροφίμων με χαμηλά λιπαρά, χρησιμοποιείστε λιγότερο αλάτι, περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και βάλτε άσκηση καθημερινά στη ζωή σας. Ένα σωστά δομημένο διαιτολόγιο, επαρκής άσκηση, διακοπή καπνίσματος και καταπολέμηση του άγχους είναι η καλύτερη πρόληψη των ΚΑΝ.u

HPV_EKPA_L 3/16/22 2:51 PM Page 17

Αδιαμφισβήτητο το όφελος του εμβολιασμού Ο εμβολιασμός των αγοριών ηλικίας 9-18 ετών έναντι HPV συμπεριλαμβάνεται πλέον στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων.

ριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Υγείας ότι, μετά την εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, ανανεώνεται το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων, συστήνοντας τον εμβολιασμό κατά των ιών των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) τόσο στα κορίτσια όσο και στα αγόρια για τις ηλικίες 9-18 ετών. Η σημαντική αλλαγή είναι ότι θα υπάρχει συμπερίληψη, ασφαλιστική κάλυψη και δωρεάν παροχή του εμβολίου και για αγόρια της ηλικίας αυτής. Οι Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Αθανάσιος Μίχος (Καθηγητής Παιδιατρικής-Λοιμωξιολογίας), Δημήτριος Χαϊδόπουλος (Αναπληρωτής Καθηγητής Γυναικολογικής Ογκολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ) παρουσιάζουν σχετικά στοιχεία και επισημαίνουν τη σημασία της αλλαγής αυτής. Οι ιοί των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι μια ομάδα ιών με περισσότερους από 150 υπότυπους, που μεταδίδονται μέσω δερματικής επαφής. Είναι γνωστό ότι 40 υπότυποι μπορούν να προκαλέσουν μόλυνση της γεννητικής περιοχής και περίπου 20 είναι δυνητικά

O κ. Θάνος Δημόπουλος, Καθηγητής ΘεραπευτικήςΟγκολογίας-Αιματολογίας, Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ.

ογκογόνοι. Σχεδόν όλα τα σεξουαλικώς ενεργά άτομα θα έρθουν σε επαφή με έναν HPV ιό. Οι ιοί αυτοί παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό μεταδοτικότητας, με αποτέλεσμα περίπου 80% των κοριτσιών και των αγοριών να παρουσιάζουν μόλυνση σύντομα μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Σε περίπου 5-10% των μολύνσεων θα υπάρξει εμμένουσα λοίμωξη, που μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση κακοήθειας. Οι ογκογόνοι υπότυποι προκαλούν συχνά νεοπλάσματα της γεννητικής περιοχής, όπως καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του αιδοίου στις γυναίκες, καρκίνο του πέους και του πρωκτού στους άνδρες. Επιπλέον, οι ογκογόνοι ΗPV τύποι σχετίζονται και με καρκίνο του στοματοφάρυγγα που αυξάνει σε συχνότητα τις τελευταίες 10ετίες στον αναπτυγμένο κόσμο. Η πιο συχνή κλινική εκδήλωση των μη ογκογόνων HPV τύπων είναι τα γεννητικά κονδυλώματα, το συχνότερο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, με θεραπεία που μπορεί να είναι επίπονη, καθώς υποτροπιάζουν προκαλώντας ποικίλα ψυχολογικά προβλήματα σε νέους ανθρώπους.

Ο εμβολιασμός για πρόληψη λοίμωξης από ΗPV ιούς ξεκίνησε πριν από 16 χρόνια και φαίνονται πλέον τα σημαντικά αποτελέσματά του. Σε χώρες όπου εφαρμόστηκε μαζικός εμβολιασμός στην εφηβική ηλικία, όπως στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία, η μείωση των γεννητικών κονδυλωμάτων είναι εντυπωσιακή και αφορά >90% του γενικού πληθυσμού. Οι έφηβες που εμβολιάστηκαν παρουσίασαν μηδενικά ποσοστά προκαρκινικών βλαβών και HPV σχετιζόμενων καρκίνων. Πριν από 2 χρόνια το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία ξεκίνησαν τον εμβολιασμό και στα αγόρια, ενώ την ίδια τακτική ακολουθούν σταδιακά και άλλες χώρες. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι στην Ελλάδα 30%-40% μόνο των εφήβων κοριτσιών εμβολιάζεται, παρότι υπάρχει η δωρεάν ασφαλιστική παροχή εδώ και αρκετά χρόνια. Μάλιστα τα ποσοστά μειώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Με την ευκαιρία της ένταξης και των αγοριών στο πρόγραμμα εμβολιασμού θα πρέπει να τονίσουμε στους γονείς τη σημασία πρόληψης της λοίμωξης από HPV. Ο εμβολιασμός είναι ασφαλής και έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα στην πρόληψη εμφάνισης κονδυλωμάτων και καρκίνου για τους νέους ανθρώπους. Συμπερασματικά, είναι γνωστή η ογκογόνος δράση των ιών HPV και στα δύο φύλα και αδιαμφισβήτητο το όφελος του εμβολιασμού. Η σύσταση και η δωρεάν χορήγηση του εμβολίου HPV και στα αγόρια αναμένεται να έχει ευεργετικά αποτελέσματα και να συμβάλει καθοριστικά στον επιδιωκόμενο στόχο της εξάλειψης των HPV εξαρτώμενων μορφών καρκίνου.u

| περί υγείας | 17

INOMYOMATA_STAVRAKI_L 3/16/22 2:52 PM Page 18

Φάκελος ινομυώματα: Να τα αφαιρέσεις ή να περιμένεις τη συρρίκνωσή τους; Τα ινομυώματα της μήτρας είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας και είναι μέχρι σήμερα η συνηθέστερη αιτία αφαίρεσής της πριν από την εμμηνόπαυση.

α ινομυώματα της μήτρας είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας και αποτελούν μια από τις συνηθέστερες παθήσεις των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, καθώς αφορούν περίπου 4 στις 10 γυναίκες. Είναι μέχρι σήμερα η συνηθέστερη αιτία αφαίρεσης της μήτρας πριν την εμμηνόπαυση. Η αδενομύωση είναι μια καλοήθης πάθηση της μήτρας που αφορά σε διαταραχή της αρχιτεκτονικής του τοιχώματός της και παρατηρείται περίπου στο 20% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Εμφανίζει διάφορες μορφές και μπορεί να είναι εστιακή ή διάχυτη. Η αδενομύωση συχνά συνυπάρχει με άλλες καλοήθεις παθήσεις, όπως τα ινομυώματα της μήτρας και την ενδομητρίωση. Η αδενομύωση συχνά προσομοιάζει απεικονιστικά με τα ινομυώματα της μήτρας και προκαλεί αντίστοιχα με αυτά συμπτώματα. Τα συμπτώματα των ινομυωμάτων και της αδενομύωσης περιλαμβάνουν: l βαριά περίοδο ή/και ανώμαλη αιμορραγία από τη μήτρα, l πόνο στην περίοδο ή τη σεξουαλική επαφή, l πίεση στο έντερο και την ουροδόχο κύστη με αποτέλεσμα χρόνιο αίσθημα βάρους ή πόνου στην κοιλιά, φουσκώματα, δυσκοιλιότητα ή διάρροιες και συχνουρία, l υπογονιμότητα. Όπως επισημαίνει ο Δρ. Μάριος Μαρκόπουλος, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην κρυομυόλυση και την ενδοσκοπική χειρουργική στο Κing’s College Hospital του Λονδίνου, «η κατάλληλη για κάθε γυναίκα θεραπεία των ινομυωμάτων πρέπει να εξατομικεύεται και εξαρτάται από τον αριθμό, την εντόπιση και το μέγεθος των ινομυωμάτων, το είδος και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, την ηλικία και την επιθυμία της γυναίκας να διατηρήσει τη μήτρα της. Η θεραπεία των ινομυωμάτων μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική.

18 | περί υγείας |

Η φαρμακευτική θεραπεία είναι συνήθως μακροχρόνια και στοχεύει στην παροδική βελτίωση των συμπτωμάτων μέχρι την ηλικία της εμμηνόπαυσης, οπότε επέρχεται συνήθως η ατροφία των ινομυωμάτων. Η μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενη χειρουργική θεραπεία είχε συνηθέστερα σκοπό την αφαίρεση των ινομυωμάτων ή της μήτρας είτε με ανοικτή χειρουργική είτε λαπαροσκοπικά. Μέχρι πρόσφατα η θεραπεία της αδενομύωσης για την αντιμετώπιση των αιμορραγιών της μήτρας και του πόνου ήταν συνηθέστερα η αφαίρεση της μήτρας. Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα ειδική φαρμακευτική θεραπεία της αδενομύωσης και οι περισσότερες γυναίκες μέχρι να οδηγηθούν στο χειρουργείο ή να φθάσουν στην εμμηνόπαυση ακολουθούν συντηρητική φαρμακευτική θεραπεία συνηθέστερα με χρόνια λήψη παυσίπονων και σιδήρου ή/και παροδική καταστολή των ορμονών του εμμηνορυσιακού κύκλου.

Τι είναι η κρυομυόλυση Η κρυομυόλυση είναι μια νέα, ελάχιστα παρεμβατική θεραπεία των ινομυωμάτων και της αδενομύωσης της μήτρας που επιτρέπει την ασφαλή, ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων των ινομυωμάτων και της αδενομύωσης και ταυτόχρονα τη διατήρηση της μήτρας της γυναίκας. Η κρυομυόλυση απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό και ειδική εκπαίδευση και εμπειρία στην τεχνική

με στόχο τη μέγιστη αποτελεσματικότητα και την ασφαλή εφαρμογή της θεραπείας. Η θεραπεία γίνεται λαπαροσκοπικά και έχει ως στόχο τη θερμική καταστροφή και συρρίκνωση των ινομυωμάτων και των εστιών της αδενομύωσης με την εφαρμογή πολύ χαμηλών θερμοκρασιών σε αυτά. Η διάρκεια της θεραπείας είναι ανάλογη του αριθμού και του μεγέθους των παθολογικών εστιών, ωστόσο συνήθως διαρκεί 30-45 λεπτά. Η κρυομυόλυση ενδείκνυται σε γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει την τεκνοποίησή τους, με συμπτωματικά ινομυώματα ή/και αδενομύωση. Η υποχώρηση των συμπτωμάτων μετά τη θεραπεία είναι ταχεία και τα ποσοστά ικανοποίησης των ασθενών πολύ υψηλά.

Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα της κρυομυόλυσης Σύμφωνα με το Δρ. Μάριο Μαρκόπουλο τα πλεονεκτήματα της κρυομυόλυσης είναι σημαντικά τόσο σε σύγκριση με τη φαρμακευτική όσο και την κλασική χειρουργική θεραπεία. Συγκεκριμένα, σε σύγκριση με τη φαρμακευτική θεραπεία η κρυομυόλυση επιτρέπει: l την αποφυγή των ανεπιθύμητων ενεργειών της μακροχρόνιας χρήσης φαρμάκων, l την αποφυγή της υποτροπής των συμπτωμάτων μετά τη διακοπή των φαρμάκων. Συγκριτικά με την κλασική ανοικτή και λαπαροσκοπική χειρουργική θεραπεία των ινομυωμάτων και της αδενομύωσης, η κρυομυόλυση: l έχει σημαντικά μικρότερη διάρκεια, l είναι αναίμακτη, l δεν έχει μετεγχειρητικό πόνο, l απαιτεί νοσηλεία λίγων μόνο ωρών, l αποφεύγει τη νοσηρότητα και τις πιθανές επιπλοκές της βαριάς ή ριζικής χειρουργικής θεραπείας, l επιτρέπει ταχύτατη ανάρρωση και επιστροφή στην καθημερινή δραστηριότητα, l σέβεται την επιθυμία πολλών γυναικών να διατηρήσουν τη μήτρα τους. Aννα Σταυράκη

AUTISM_KARANTZAFERI_R 3/17/22 1:12 PM Page 19

Αυτισμός Η σημασία της πρώιμης παρέμβασης Η διάγνωση γίνεται σε δημόσιους φορείς (νοσοκομεία, κέντρα ψυχικής υγείας, ιατροπαιδαγωγικά κέντρα) και σε ιδιώτες γιατρούς. Στα νοσοκομεία ο μέσος όρος αναμονής είναι πάνω από 6 μήνες ακόμη και για τα απογευματινά ιατρεία.

διαταραχή του φάσματος του αυτισμού 78% στη διάγνωση του αυτισμού. Αυτό πιθανόν (ΔΑΦ ή ASD) είναι μια βιολογικά καθονα οφείλεται: l Στη θέσπιση και στην και ευρεία χρήση των ρισμένη νευροαναπτυξιακή διαταραχή, με ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και διαγνωστικών κριτηρίων. l Στη διεύρυνση των διαγνωστικών κριτηρίων. αλληλεπίδραση και με περιορισμένα, επαναλαμl Στην επικάλυψη των αυτιστικών διαταραχών βανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς. Αφορά κυρίως με σοβαρές μορφές νοητικής υστέρησης. στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. l Στην ευαισθητοποίηση γονέων, Η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού χαρακτηρίζεται από μια τριάδα δυσκολιών, παιδαγωγών, ιατρών, ΜΜΕ. που αφορούν: Γιατί, όμως, είναι σημαντική η πρώιl Στην κοινωνικότητα. μη αναγνώριση του αυτισμού; l Στην επικοινωνία. Η αναπτυξιακή παιδίατρος είναι ξεl Στην συμπεριφορά: περιορισμένα, επακάθαρη: «Η πρώιμη παρέμβαση ναλαμβανόμενα πρότυπα, ενδιαφέρονέχει πολύ μεγάλη σημασία. Εγγυάται τα ή δραστηριότητες. την καλύτερη έκβαση για το παιδί Μεγαλύτερη είναι η επίπτωση στα αγόρια, και αυριανό ενήλικα. η αναλογία εμφάνισης μεταξύ αγοριών Πρώιμα ελλείμματα στις κοινωνικές και κοριτσιών είναι 4:1», αναφέρει στο δεξιότητες παρουσιάζονται νωρίς Γράφει η Περί Υγείας η Ιωάννα Αντωνιάδου ανακαι είναι πιο ειδικά. Μπορεί, όμως, Βίκυ Καρατζαφέρη πτυξιακή παιδίατρος, πρώην δ/ντρια Κοινα είναι ήπια και πολλές φορές δεν νωνικής και Αναπτυξιακής Παιδιατρικής αναγνωρίζονται από τους γονείς. l Χαρακτηριστικά η κοινωνική ανάπτυξη δε συμστο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. βαδίζει με τη γενικότερη ανάπτυξη του παιδιού. l Παρατηρείται καθυστερημένη ή ανύπαρκτη Οι ανησυχητικές ενδείξεις ομιλία. Σύμφωνα με την κα Αντωνιάδου, υπάρχουν κάποια l Το διαιτολόγιο του παιδιού μπορεί να είναι εξαισημάδια, που μαρτυρούν την ύπαρξη της διαταρετικά περιορισμένο και πολύ επιλεκτικό. Συχνά ραχής. Οι κυριότερες είναι καμία λέξη με νόημα προσκολλάται σε αισθητηριακά χαρακτηριστικά μέχρι τους 16 μήνες της ζωής και όχι φράσεις με της τροφής, όπως το σχήμα, το χρώμα, η υφή, 2 λέξεις στους 24 μήνες. η οσμή ή η γεύση. Είναι ενδεικτικό ότι το 25-30% των παιδιών με l Το παιδί κατακλύζεται από περίεργους φόβους, αυτισμό ξεκινά να λέει λέξεις και μετά σταματά καθώς δεν μπορεί να επεξεργαστεί τα ερεθίνα μιλά, συνήθως μεταξύ 15 και 24 μηνών. σματα από το περιβάλλον. Έτσι αναστατώνεται «Βέβαια η παλινδρόμηση μπορεί να αφορά και εύκολα, κλαίει , ουρλιάζει χωρίς εμφανή λόγο». σε άλλες δεξιότητες και μπορεί να είναι ξαφνική Ορισμένες φορές η διαταραχή του φάσματος του ή βαθμιαία. Μερικές φορές οι γονείς μπορεί να αυτισμού συνδέεται με το λεγόμενο σύνδρομο αποδώσουν την παλινδρόμηση σε κάποιο στρεσσοφού στον αυτισμό. Τα άτομα έχουν εξαιρετικές σογόνο γεγονός στη ζωή του παιδιού και να μην ικανότητες στη μουσική. στη ζωγραφική, στους εκφράσουν ανησυχία. Να πούμε εδώ ότι η Αμεμαθηματικούς υπολογισμούς, στην ανάγνωση σε ρικανική Παιδιατρική Εταιρεία συνιστά να γίνεται μικρή ηλικία. έλεγχος για ΔΑΦ στις ηλικίες 18-30 μηνών. Πρόκειται για ένα μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας», μας λέει η ειδικός. Στα λίγο πιο μεγάλα παιδιά, παρατηρούνται ενδιαφέρον και περίεργες αντιδράσεις σε οσμές, γεύσεις, υφές, φώτα και ήχους. Το παιδί: l Κλείνει τα αυτιά σε ήχους. l Μυρίζει ή γλείφει αντικείμενα. l Έχει διέγερση από φώτα ή κίνηση (π.χ. περιστρεφόμενα αντικείμενα). l Έχει απτική αμυντικότητα, δηλαδή δεν αντιδρά σε αγγίγματα, δεν ανέχεται υλικά όπως η άμμος, η πλαστελίνη, οι δακτυλομπογιές, ο αφρός.

Διάγνωση και θεραπεία: Τα προβλήματα Τα παιδιά με ΔΑΦ συνήθως έχουν φυσιολογική εμφάνιση και δεν υπάρχει εργαστηριακή εξέταση, που να βάζει τη διάγνωση. Συχνά, δε, ακολουθείται η τακτική του «περιμένουμε και βλέπουμε». Η φροντίδα του παιδιού περιλαμβάνει τον σχεδιασμό ενός κατάλληλου προγράμματος θεραπευτικής παρέμβασης, που, μεταξύ άλλων, συνήθως περιλαμβάνει: l Εργοθεραπεία l Λογοθεραπεία l Ψυχοπαιδαγωγική l Ειδικό μαθησιακό l Ψυχολογική υποστήριξη l Εναλλακτικές θεραπείες, όπως διατροφή χωρίς γλουτένη, με βιταμίνες και Ω3 λιπαρά οξέα. l Ειδικές θεραπείες με μασάζ l Μουσική, χοροθεραπεία, δραματοθεραπεία. Όπως εξηγεί η κα Αντωνιάδου, η διάγνωση γίνεται σε δημόσιους φορείς (νοσοκομεία, κέντρα ψυχικής υγείας, ιατροπαιδαγωγικά κέντρα) και σε ιδιώτες γιατρούς. «Η λογική της αποκέντρωσης των υπηρεσιών δεν λειτουργεί απαραίτητα. Στα νοσοκομεία ο μέσος όρος αναμονής είναι πάνω από 6 μήνες ακόμη και για τα απογευματινά ιατρεία. Για την ταμειακή κάλυψη των θεραπειών χρειάζεται βεβαίωση από δημόσιο φορέα. Όσο για τα προγράμματα αποκατάστασης, δεν υπάρχουν δημόσιοι χώροι θεραπείας - το έλλειμμα καλύπτουν ιδιωτικοί, χωρίς προδιαγραφές, χώροι. Η ταμειακή κάλυψη καθυστερεί ακόμη και 1 χρόνο και γονείς και παιδιά μένουν ακάλυπτα. Το επίδομα, που δίνεται για παιδιά με αυτισμό, στηρίζεται όχι σε αξιολόγηση, αλλά σε τυπική, ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία» καταλήγει η ειδικός.u

Η σημασία της πρώιμης διάγνωσης και παρέμβασης Τα τελευταία 20 χρόνια παρατηρείται αύξηση

| περί υγείας | 19

SPASTIKI_KOLITIDA_x3_ZAVOS 3/16/22 2:54 PM Page 20

Σπαστική Κολίτιδα Τι είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ποια τα πιθανά αίτια, τι συμπτώματα προκαλεί, πώς γίνεται η διάγνωση, ποιο πρόγραμμα διατροφής πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής;

σπαστική κολίτιδα ή “σύνδρομο Επηρεάζουν οι τροφές το ευερέθιστο ευερέθιστου εντέρου” είναι μια έντερο; Ο ρόλος της ισταμίνης- 1 κατάσταση που προκαλεί πόνο Σε Βελγική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2021 στο στομάχι ψηλά, πόνο αριστερά στο περιοδικό Nature, παρέχονται πληροφορίες στην κοιλιά ψηλά κάτω από τα για έναν πιθανό παθοφυσιολογικό μηχανισμό με πλευρά ή χαμηλά στην κοιλιά δεξιά και προβλήτον οποίο προκαλείται κοιλιακό άλγος σε ασθενείς ματα στην κινητικότητα του εντέρου. με ευερέθιστο έντερο όταν καταναλώνουν συγΣύμφωνα με τα κριτήρια “Ρώμη IV” διακρίνονται κεκριμένες τροφές. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε οι εξής τύποι σπαστικής κολίτιδας (ευερέθιστου σε ποντίκια και ανθρώπους. εντέρου): Η δίαιτα χωρίς γλουτένη και άλλες 1. Ευερέθιστο έντερο με προεξάρχον δίαιτες μπορούν να προσφέρουν σύμπτωμα τη διάρροια (IBS-D) κάποια ανακούφιση, αλλά γιατί συμ2. Ευερέθιστο έντερο με προεξάρχον βαίνει αυτό είναι ένα μυστήριο, κασύμπτωμα τη δυσκοιλιότητα (IBS-C) θώς οι ασθενείς δεν είναι αλλεργικοί 3. Ευερέθιστο έντερο με εναλλαγές διάρστα εν λόγω τρόφιμα, ούτε έχουν ροιας-δυσκοιλιότητας (μικτού τύπου, γνωστές παθήσεις όπως η κοιλιοIBS-M) κάκη. Το μυστήριο αυτό αποδίδεται Επίσης, στις λειτουργικές παθήσεις του συχνά από τους ιατρούς σε κάποιο εντέρου συμπεριλαμβάνονται και ακόψυχολογικό πρόβλημα που δεν έχει μα 2 κατηγορίες: καμία σχέση με τη φυσιολογία του 1. Λειτουργική δυσκοιλιότητα (FC) εντέρου τους. Τα τεστ δυσανεξίας Γράφει o 2. Λειτουργική διάρροια (FDr) Dr. ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝ. ΖΑΒΟΣ σε διάφορες τροφές δεν αντιμετωΕιδικός Γαστρεντερολόγος - πίζονται ως επιστημονικώς αποδεΔιαγνωστικά κριτήρια Ρώμης Ηπατολόγος, Θεσσαλονίκη κτά διότι δεν ερμηνεύονται βάσει Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής κάποιου αποδεδειγμένου παθοφυIV για το σύνδρομο Αριστοτελείου Πανεπιστη- σιολογικού μηχανισμού. ευερέθιστου εντέρου μίου Θεσσαλονίκης Υποτροπιάζων κοιλιακός πόνος κατά Μετεκπαιδευθείς στο Univer- Οι εργαστηριακές και κλινικές μελέτες της μελέτης που δημοσιεύθηκε sitair Medisch Centrum μέσο όρο τουλάχιστον 1 ημέρα την στο Nature αποκαλύπτουν έναν νέο Utrecht, Ολλανδία εβδομάδα τους τελευταίους 3 μήνες (με μηχανισμό που συνδέει ορισμένα συμπτώματα που ξεκινάνε τουλάχιστον τρόφιμα με την ενεργοποίηση των μαστοκυττάρων 6 μήνες πριν τη διάγνωση) που σχετίζεται με 2 ή (ιστιοκυττάρων) τα οποία εκλύουν ισταμίνη-1 περισσότερα από τα παρακάτω 3 κριτήρια: που συνεπάγεται την πρόκληση πόνου και δυ1. Πόνος σχετιζόμενος με την κένωση του εντέσφορίας. Ο αποκλεισμός της ισταμίνης-1 πιθανόν ρου να βελτιώνει την συμπτωματολογία των ασθενών 2. Πόνος σχετιζόμενος με αλλαγή στη συχνότητα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. των κενώσεων Σε ένα υγιές έντερο, το ανοσοποιητικό σύστημα 3. Πόνος σχετιζόμενος με αλλαγή στο σχήμα / δεν αντιδρά στα τρόφιμα, οπότε το πρώτο βήμα μορφή των κενώσ της μελέτης ήταν να διερευνηθεί τι θα μπορούσε να προκαλέσει την κατάρρευση αυτής της ανοχής. Ποια είναι τα συμπτώματα του Δεδομένου ότι τα άτομα με ευερέθιστο έντερο συχνά αναφέρουν ότι τα συμπτώματά τους ευερέθιστου εντέρου; ξεκίνησαν μετά από μια γαστρεντερίτιδα, πχ Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ενδεχομένως τροφική δηλητηρίαση (μεταλοιμώδες ευερέπεριλαμβάνει κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω θιστο έντερο), οι ερευνητές ξεκίνησαν με συμπτώματα, χωρίς ωστόσο να σημαίνει ότι κάτην ιδέα ότι μια λοίμωξη, υπό την παρουσία ποιος που έχει αυτά τα συμπτώματα έχει ευερέενός συγκεκριμένου τροφίμου στο γαθιστο έντερο. Θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει στρεντερικό σωλήνα, μπορεί να ευαισθηδιαφορική διάγνωση από ειδικό γαστρεντερολόγο τοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα σε κατά την επίσκεψή σας στο ιατρείο. Τα συμπτώαυτά τα τρόφιμα. ματα αυτά είναι: Οι ερευνητές μόλυναν ποντίκια με ένα l Πόνος στο στομάχι ψηλά και κράμπες, συχνά μικρόβιο στο στομάχι, και ταυτόχρονα αμέσως μετά το φαγητό τα τάιζαν με ωοαλβουμίνη, μια πρωτεΐνη l Πόνος αριστερά στην κοιλιά ψηλά που βρέθηκε σε ασπράδι αυγού και που l Πόνος αριστερά κάτω από τα πλευρά χρησιμοποιείται συνήθως σε πειράματα ως l Πόνος χαμηλά στην κοιλιά δεξιά πρότυπο αντιγόνο τροφής. Το αντιγόνο είναι l Πόνος στη μέση οποιοδήποτε μόριο που μπορεί να προκαλεί ανοl Διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές μεταξύ σοαπόκριση. Μόλις εξαφανίστηκε η λοίμωξη, στα διάρροιας και δυσκοιλιότητας ποντίκια δόθηκε ξανά ωοαλβουμίνη, για να διαl Φούσκωμα ή μετεωρισμό πιστώσουν αν το ανοσοποιητικό τους σύστημα l Αέρια (ερυγές ή αποβολή αερίων από το ορθό) είχε ευαισθητοποιηθεί σε αυτή. Τα αποτελέσματα l Αίσθημα ταχείας πλήρωσης του στομάχου επιβεβαίωσαν την υπόθεση: η ωοαλβουμίνη από l Ναυτία

20 | περί υγείας |

μόνη της προκάλεσε ενεργοποίηση των μαστοκυττάρων, απελευθέρωση ισταμίνης-1 και τροφική δυσανεξία με αύξηση του κοιλιακού άλγους. Αυτό δεν συνέβη στα ποντίκια που δεν είχαν μολυνθεί με το μικρόβιο και κατανάλωσαν ωοαλβουμίνη. Στη συνέχεια, οι ερευνητές κατάφεραν να διαλευκάνουν τη σειρά των συμβάντων στην ανοσοαπόκριση που συνέδεαν την κατανάλωση της ωοαλβουμίνης με την ενεργοποίηση των μαστοκυττάρων. Αυτή η ανοσοαπόκριση εμφανίστηκε μόνο στο τμήμα του εντέρου που μολύνθηκε από τα μικρόβια, χωρίς να προκαλεί γενικευμένα συμπτώματα τροφικής αλλεργίας. Οι ερευνητές θεώρησαν ότι αυτό δείχνει ένα φάσμα ανοσολογικών ασθενειών που σχετίζονται με τα τρόφιμα. Στο ένα άκρο του φάσματος, η ανοσοαπόκριση σε ένα αντιγόνο τροφής είναι τοπική, όπως στο ευερέθιστο έντερο. Στο άλλο άκρο του φάσματος είναι η τροφική αλλεργία, που περιλαμβάνει μια γενικευμένη κατάσταση σοβαρής ενεργοποίησης των μαστοκυττάρων, με αντίκτυπο στην αναπνοή, αρτηριακή πίεση κλπ.

SPASTIKI_KOLITIDA_x3_ZAVOS 3/16/22 2:54 PM Page 21

Οι ερευνητές επέκτειναν την έρευνά τους και σε ασθενείς με ευερέθιστο έντερο για να διαπιστώσουν αν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο. Όταν τα αντιγόνα τροφίμων που σχετίζονται με το ευερέθιστο έντερο (γλουτένη, σιτάρι, σόγια και αγελαδινό γάλα) εγχύθηκαν στο εντερικό τοίχωμα 12 ασθενών με ευερέθιστο έντερο, παρήγαγαν εντοπισμένες ανοσολογικές αντιδράσεις παρόμοιες με αυτές που παρατηρήθηκαν στα ποντίκια. Δεν παρατηρήθηκε αντίδραση σε υγιείς εθελοντές. Ο σχετικά μικρός αριθμός ατόμων που συμμετείχαν σίγουρα χρειάζεται περαιτέρω επιβεβαίωση, αλλά φαίνεται ενδιαφέρον να διερευνηθεί κατά πόσον η καταστολή της παραγωγής της ισταμίνης-1 μέσω αναστολής των μαστοκυττάρων βελτιώνει την συμπτωματολογία του ευερέθιστου εντέρου. Φυσικά τα μαστοκύτταρα εκλύουν πολύ περισσότερες ενώσεις και μεσολαβητές από την ισταμίνη, οπότε αν με κάποιον τρόπο κατασταλούν τα μαστοκύτταρα πιθανόν να επιτευχθεί ισχυρότερη βελτίωση από την αναστολή μόνο της ισταμίνης-1. Κυκλοφορούν φάρμακα που καταστέλλουν την ισταμίνη1 από τα μαστοκύτταρα που χρησιμοποιείται στο βρογχικό άσθμα, στην αλλεργική ρινίτιδα κλπ. Τα φάρμακα αυτά θα μπορούσαν να χορηγηθούν σε ασθενείς με ανθεκτικά συμπτώματα κοιλιακού πόνου από ευερέθιστο έντερο (κυρίως μεταλοιμώδους αιτιολογίας). Κλείστε ένα ραντεβού με τον ειδικό γαστρεντερολόγο!

Επηρεάζουν οι ορμόνες της περιόδου το ευερέθιστο έντερο; Το γεγονός ότι το ευερέθιστο έντερο αφορά κατά κύριο λόγο γυναίκες (αναλογία γυναικών: άνδρες 2:1) υποδηλώνει ότι οι ορμόνες του φύλου παίζουν ρόλο στην πρόκληση των συμπτωμάτων. Κατά την περίοδο (έμμηνος ρύση, ωχρινική φάση στο παραπάνω Σχήμα) μεταβάλλονται οι γυναικείες ορμόνες που προκαλούν διαταραχή της κινητικότητας και συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα λόγω ύπαρξης υποδοχέων των ορμονών αυτών επάνω στο γαστρεντερικό σωλήνα. Τα συμπτώματα που προκαλεί η μεταβολή των γυναικείων ορμονών κατά την περίοδο είναι αύξηση της αίσθησης του πόνου στην κοιλιά, ναυτία, διάταση (φούσκωμα) της κοιλιάς, ειδικά την προηγούμενη και την πρώτη ημέρα της περιόδου. Η ορμόνη που κυρίως ευθύνεται για τα συμπτώματα από το γαστρεντερικό είναι η προγεστερόνη, η οποία αυξάνει κατά την έμμηνο ρύση. Η μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων και η αύξηση της προγεστερόνης στην έμμηνο ρύση (ωχρινική φάση στο παραπάνω Σχήμα) προκαλούν αύξηση της έκφρασης του υποδοχέα της σεροτονίνης στο έντερο που οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων του εντέρου (αύξηση κινητικότητας) και σπλαχνική υπερευαισθησία στον πόνο.Στα συμπτώματα από το γαστρεντερικό συμμετέχουν και ένα σωρό άλλοι μεσολαβητές που σχετίζονται με την έμμηνο ρύση όπως προσταγλανδίνες, γ-αμινοβουτυρικό οξύ, μαστοκύτταρα, κορτιζόλη κ.ά.

Υπάρχει ειδική εξέταση για το ευερέθιστο έντερο/ σπαστική κολίτιδα; Προς το παρόν δεν υπάρχει διαθέσιμη στην Ελλάδα ειδική εξέταση για την σπαστική κολίτιδα. Από τις πληροφορίες που θα δώσετε στον γαστρεντερολόγο σας, μπορεί να καταλάβει αν έχετε σπαστική κολίτιδα (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), αποκλείοντας άλλα νοσήματα, επειδή πολλές διαφορετικές παθολογικές καταστάσεις μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα με το ευερέθιστο έντερο. Η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) στο αίμα χαμηλότερη από 0,5 mg/dL σε

συνδυασμό με καλπροτεκτίνη κοπράνων κάτω από 40 μg/g αποκλείουν κατά 99% την πιθανότητα να πρόκειται για φλεγμονώδη νόσο του εντέρου σε ασθενείς με τυπικά συμπτώματα σπαστικής κολίτιδας. Άλλες εξετάσεις περιλαμβάνουν: γενική αίματος, έλεγχος για αντισώματα κοιλιοκάκης, καλλιέργεια και παρασιτολογική κοπράνων κ.ά. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο να συμβουλευθείτε έναν ειδικό γαστρεντερολόγο που θα σας καθοδηγήσει.Η σπαστική κολίτιδα με προεξάρχον σύμπτωμα τη διάρροια μπορεί να πυροδοτηθεί έπειτα από μια οξεία γαστρεντερίτιδα. Τα μικρόβια που προκαλούν την οξεία γαστρεντερίτιδα παράγουν μια τοξίνη που λέγεται CdtB (Cytolethal distending toxin B). Μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός έναντι αυτής της τοξίνης αλληλεπιδρούν με μια πρωτεΐνη που βρίσκεται πάνω στο έντερο και λέγεται vinculin (βινκουλίνη). Η αλληλεπίδραση αυτή προκαλεί διαταραχή της κινητικότητας του εντέρου, ανάπτυξη του συνδρόμου εντερικής βακτηριακής υπερανάπτυξης (syndrome of intestinal bacterial overgrowth, SIBO) και τελικά εκδήλωση των συμπτωμάτων της σπαστικής κολίτιδας με προεξάρχον σύμπτωμα τη διάρροια. Μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από τον Marc Pimentel στην Αμερική έδειξε ότι τα αντισώματα anti-CdtB και anti-vinculin είναι αυξημένα στο αίμα των ασθενών με σπαστική κολίτιδα με προεξάρχον σύμπτωμα τη διάρροια παρά σε ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου ή διάρροια άλλης αιτιολογίας. Τα αντισώματα αυτά έχουν καλή ειδικότητα για τη σπαστική κολίτιδα (91,6% για τη CdtB και 83,8% για την vinculin), βοηθώντας έτσι στη διάγνωση της σπαστικής κολίτιδας με διάρροια.

Συμπτώματα που δείχνουν ότι μάλλον δεν πρόκειται για σύνδρομο ευερέθιστο έντερο αλλά για κάποια άλλη πάθηση: Έναρξη συμπτωμάτων μετά την ηλικία των 50 ετών l Σοβαρά συμπτώματα ή προοδευτική επιδείνωση συμπτωμάτων l Ακούσια ανεξήγητη απώλεια βάρους l Νυκτερινή διάρροια (που ξυπνάει τον ασθενή) l Οικογενειακό ιστορικό οργανικής πάθησης του l

| περί υγείας | 21

SPASTIKI_KOLITIDA_x3_ZAVOS 3/16/22 2:54 PM Page 22

Τι περιλαμβάνουν και πώς δρουν τα φάρμακα που βελτιώνουν τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου;

πεπτικού (καρκίνος παχέος εντέρου, κοιλιοκάκη, νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα) l Αίμα στα κόπρανα, μαύρα κόπρανα l Σιδηροπενική αναιμία (χαμηλός σίδηρος, χαμηλή φερριτίνη, χαμηλός αιματοκρίτης)

Ποιες παθήσεις θα πρέπει να αποκλεισθούν προτού καταλήξουμε σε διάγνωση της σπαστικής κολίτιδας; Λοιμώξεις: Λαμβλίαση, Αμοιβάδωση, Σύνδρομο βακτηριακής υπερανάπτυξης Φλεγμονή εντέρου: Νόσος του Crohn, Ελκώδης κολίτιδα, Μικροσκοπική κολίτιδα (κολλαγονώδης, λεμφοκυτταρική) Σύνδρομο δυσαπορρόφησης: Κοιλιοκάκη, Μετεγχειρητική, Παγκρεατική ανεπάρκεια Διατροφή: Λακτόζη, Σορβιτόλη, Φρουκτόζη, Καφφεΐνη, Αλκοόλ, Λίπος, Τροφές που παράγουν αέρια Ψυχολογικοί παράγοντες: Άγχος, Κρίσεις πανικού, Κατάθλιψη, Σωματοποίηση Διάφορα αίτια: Ενδομητρίωση, Ενδοκρινικοί όγκοι

Υπάρχει κάποιο μενού για ευερέθιστο έντερο; Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τη δίαιτα χαμηλή σε FODMAP. FODMAP είναι το ακρωνύμιο των λέξεων ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες που περιγράφει αυτούς τους ανεπαρκώς απορροφούμενους υδατάνθρακες βραχείας αλύσου που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική συσσώρευση υγρών και αερίων, με αποτέλεσμα φούσκωμα, μετεωρισμός, κοιλιακό άλγος και διαταραχές του γαστρεντερικού. Το πρόγραμμα διατροφής για ευερέθιστο έντερο με τροφές που περιέχουν μικρά ποσά FODMAPs πρέπει να γίνεται για πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα 2-6 εβδομάδων και μόνο κατόπιν παρακολούθησης γαστρεντερολόγου ή διαιτολόγου. Ο γαστρεντερολόγος ή ο διαιτολόγος θα σας δώσει οδηγίες ποιες τροφές μπορούν να επανεισαχθούν σταδιακά στην ειδική αυτή διατροφή, καλύπτοντας παράλληλα τα θρεπτικά συστατικά και τις φυτικές ίνες που χρειάζεστε ημερησίως. Εντω-

22 | περί υγείας |

μεταξύ, εσείς μπορείτε να: l Ξεκινήσετε ένα ημερολόγιο για να παρακολουθείτε τι τρώτε κάθε μέρα, τι κάνατε και πώς αισθανθήκατε. Με αυτόν τον τρόπο, μπορείτε να καταλάβετε αν οτιδήποτε κάνετε ή τρώτε βελτιώνει ή επιδεινώνει τα συμπτώματά σας. l Σταματήσετε να τρώτε τροφές που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν το ευερέθιστο έντερο. Ξεκινήστε αφαιρώντας από την διατροφή σας το γάλα, παγωτό και άλλα τρόφιμα που έχουν ίχνη γάλακτος για 2 εβδομάδες, επειδή δυνατόν να επιδεινώσουν το φούσκωμα και τον μετεωρισμό. Διαβάστε τις 10 τροφές που συνήθως ευθύνονται για την επιδείνωση των συμπτωμάτων της σπαστικής κολίτιδας (ευερέθιστο έντερο) στο άρθρο του peptiko.gr. l Εντάξετε στο διαιτολόγιό σας περισσότερες φυτικές ίνες, τρώγοντας περισσότερα φρούτα και λαχανικά, ή λαμβάνοντας σκευάσματα φυτικών ινών. Εάν τρώγοντας περισσότερες φυτικές ίνες αισθανθείτε ότι τα συμπτώματα επιδεινώνονται, ελαττώστε την πρόσληψη φυτικών ινών. l Ασκηθείτε για 20 έως 60 λεπτά, 3 έως 5 ημέρες την εβδομάδα. Οι μελέτες δείχνουν ότι η σωματική άσκηση βελτιώνει τα συμπτώματα του ευερεθίστου εντέρου. l Διαβάστε στο peptiko.gr 10 χρήσιμες συμβουλές για να μειώσετε τα συμπτώματα από την σπαστική κολίτιδα.

Πώς αντιμετωπίζεται η σπαστική κολίτιδα/ευερέθιστο έντερο; Κυκλοφορούν φάρμακα που δυνατόν να βελτιώσουν τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας (συνδρόμου ευερεθίστου εντέρου). Παρόλα αυτά όμως καμία θεραπεία δεν μπορεί να θεραπεύσει την κατάσταση. l Η ψυχολογική υποστήριξη από ειδικό δυνατόν επίσης να βοηθήσει τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας, επειδή το άγχος και η ανησυχία επιδεινώνουν την κατάσταση. l Μην καταναλώνετε βότανα που διαβάζετε στο διαδίκτυο και μπορούν να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα από όσα κάποιοι ισχυρίζονται ότι λύνουν l

Υπάρχουν οι εξής κατηγορίες φαρμάκων: l Φάρμακα που βελτιώνουν την διάρροια (αντιδιαρροϊκά) l Φάρμακα που βελτιώνουν την δυσκοιλιότητα (φυτικές ίνες). To Psyllium Husks Fibre περιέχει 5,8 γρ. φυτικών ινών ανά 1 κουταλιά της σούπας. Λαμβάνεται με 1 ποτήρι (250 mL) νερό ή άλλο υγρό, έως 30 γρ. την ημέρα σε διαιρεμένες δόσεις. Περιλαμβάνεται στις ενδεικνυόμενες θεραπείες για τη σπαστική κολίτιδα με δυσκοιλιότητα και μετεωρισμό στα αναθεωρημένα Κριτήρια Ρώμης IV 2016 l Αντικαταθλιπτικά (TCAs, SSRIs, SNRIs): τα συγκεκριμένα φάρμακα βοηθούν στο άγχος και την ανησυχία, και επιπλέον καταστέλλουν τον πόνο. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η σεροτονίνη παίζει σημαντικό ρόλο επειδή ο υποδοχέας της υπερεκφράζεται στο έντερο, κυρίως κατά τη διάρκεια της περιόδου στις γυναίκες. Τα φάρμακα αυτά δίδονται σε πολύ χαμηλότερη δόση από ό,τι στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. l Φάρμακα που αναστέλλουν την μετάδοση του νευρικού σήματος στο έντερο l Αντιβιοτικά: Τα φάρμακα αυτά βελτιώνουν το φούσκωμα, τον μετεωρισμό, τον πόνο και την διάρροια σε ορισμένους ασθενείς l Προβιοτικά: Δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για τη χρήση τους στη σπαστική κολίτιδα.

Ποια φάρμακα επιδεινώνουν τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας; Μη συνταγογραφούμενα σκευάσματα: l Αντιισταμινικά l Ασβέστιο l Σίδηρος από το στόμα l Μαγνήσιο l Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα l All Bran Συνταγογραφούμενα φάρμακα: l Αντιβιοτικά l Αντικαταθλιπτικά l Αντιπαρκινσονικά l Αντιψυχωτικά l Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου l Διουρητικά l Μετφορμίνη l Οπιοειδή l Συμπαθητικομιμητικά

Πώς θα είναι η ζωή μου με τη σπαστική κολίτιδα/ ευερέθιστο έντερο; Οι περισσότεροι ασθενείς μαθαίνουν να ζούνε με το ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα) για το υπόλοιπο της ζωής τους. Όμως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, διότι οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους για τη βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Το κλειδί στην υπόθεση ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα) είναι να συνεχίσετε την παρακολούθηση από τον γαστρεντερολόγο σας έως ότου από κοινού βρεθεί μια προσέγγιση που να βελτιώνει τα συμπτώματα. Ενδεχομένως η αρχική προσέγγιση να μην αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, οπότε θα χρειαστεί επανακαθορισμός της αγωγής. Συνεπώς, συμβουλευτείτε εκ νέου τον γαστρεντερολόγο σας.u

SFEE_R 3/16/22 3:03 PM Page 23

Ο ρόλος του φαρμάκου στην οικονομία της χώρας μας Ολύμπιος Παπαδημητρίου: Πρέπει να πάρουμε τα μηνύματα από τις άλλες χώρες στην Ευρώπη και τα διδάγματα της πανδημίας και να θωρακίσουμε το σύστημα υγείας.

ε τη συμμετοχή εκπροσώπων της Πολιτείας και των πολιτικών κομμάτων, θεσμικών φορέων και υψηλόβαθμων στελεχών του κλάδου της Υγείας, πραγματοποιήθηκε η κοπή της Πρωτοχρονιάτικης πίτας του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), την Πέμπτη 10 Μαρτίου 2022, σε γνωστό ξενοδοχείο της Αθήνας. Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΦΕΕ, κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου σημείωσε πως «Το 2022 με τον θρίαμβο της καινοτομίας και της επιστήμης ανέτειλε η ελπίδα για το τέλος της πανδημίας COVID19. Η πανδημία της COVID-19, όμως, ώθησε τα συστήματα υγείας στα όριά τους, αποκαλύπτοντας και επιδεινώνοντας σοβαρά υποκείμενα προβλήματα και ελλείψεις, που προέρχονται από την υποχρηματοδότηση και τις στρεβλώσεις δεκαετιών. Στη χώρα μας, η επιβολή ατεκμηρίωτου μεγέθους κλειστών προϋπολογισμών για τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη συμπλήρωσε μια δεκαετία, όπως και η θεσμοθέτηση του clawback, και η συνεισφορά της φαρμακοβιομηχανίας σε υποχρεωτικές επιστροφές όλα αυτά τα χρόνια έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα 10 δισ. Ευρώ, ενώ την τελευταία περίοδο έχει σε ετήσια βάση σχεδόν ισοφαρίσει τη συνεισφορά του δημοσίου για μια κοινωνική παροχή που είναι αποκλειστικά δημόσια. Πρέπει να πάρουμε τα μηνύματα από τις άλλες χώρες στην Ευρώπη και τα διδάγματα της πανδημίας και να θωρακίσουμε το σύστημα υγείας, να το κάνουμε πιο ανθεκτικό στις σημερινές αλλά και τις μελλοντικές προκλήσεις, αλλά και να στηρίξουμε την καινοτομία. Η φαρμακοβιομηχανία είναι αισιόδοξη για ένα πιο υγιές μέλλον. Αρκεί τώρα να προτεραιοποιήσουμε την υγεία σε πολιτικό και δημόσιο επίπεδο, ανοίγοντας το δρόμο για να ενδυναμώσουμε το σύστημα υγείας. Η διασφάλιση του μέλλοντος των συστημάτων υγείας ξεκινά με τη χρηματοδότησή τους ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες των χωρών. Ενδυνάμωση του συστήματος υγείας σημαίνει, επίσης, ότι υιοθετούμε τα μετασχηματιστικά εργαλεία που χρειαζόμαστε – δηλαδή την ψηφιοποίηση και την καινοτομία που δημιουργεί αξία για τους ασθενείς, τα συστήματα υγείας και την κοινωνία στο σύνολό της. Τα παραπάνω θα συμβάλλουν σε ένα βιώσιμο δημόσιο σύστημα υγείας με αναβαθμισμένη παροχή φροντίδας στους πολίτες, αλλά και στην αύξηση των επενδύσεων. Άλλωστε, ο κλάδος του φαρμάκου είναι ένας κλάδος στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας με ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα και πολλές αναπτυξιακές δυνατότητες ιδιαίτερα στον κλάδο των κλινικών μελετών, που θα πρέπει να υποστηριχθούν με ένα πιο αποδοτικό σύστημα συμψηφισμού clawback – επενδύσεων κλινικών μελετών, εκτός πλαισίου RRF.», τόνισε ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου. Κατά τον χαιρετισμό του, ο Υπουργός Υγείας,

κ. Αθανάσιος Πλεύρης δήλωσε μεταξύ άλλων: «Θέλουμε για τον Έλληνα ασθενή και ασφαλισμένο το καλύτερο φάρμακο όπως το παίρνουν όλοι οι Ευρωπαίοι και στο βαθμό που το παίρνουν όλοι οι Ευρωπαίοι. Θέλουμε μια πιο εξορθολογισμένη δαπάνη για το 2022 και αντίστοιχα θα έχουν μπει οι βάσεις των πραγματικών διαρθρωτικών αλλαγών. Πιστεύουμε στον ψηφιακό φάκελο και στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και στους κόφτες οι οποίοι θα υπάρξουν για τη συνταγογράφηση. Θα τα δούμε όλα με πλήρη διαφάνεια, με σαφείς κανόνες που θα οδηγούνται από την υπουργική απόφαση για το πώς θα γίνεται η διαπραγμάτευση και με πολύ γρήγορες διαπραγματεύσεις που θα κλείσουν. Υπολογίζω ότι περίπου στα τέλη Μαρτίου θα έχει ολοκληρωθεί και η διαδικασία της επιτροπής για τα επιπλέον μέτρα που μπορούμε να πάρουμε». Ο Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, κ. Κυριάκος Πιερρακάκης απεύθυνε χαιρετισμό μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος τονίζοντας: «Ο κλάδος σας παγκοσμίως έχει καταφέρει κι έχει αλλάξει τη δυσχερή συνθήκη στην οποία βρεθήκαμε. Ο Σύνδεσμος σας, ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, αντιπροσωπεύει έναν κλάδο εξαιρετικά καινοτόμο, εξωστρεφή, αναδεικνύει τις μεγάλες δυνατότητες της χώρας για να αναπτύξει οικοσυστήματα καινοτομίας, και αξίζει και πρέπει να επενδύουμε σε αυτόν». Ο κ. Δημήτρης Μπούμπας, Πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚεΣΥ), αναφερόμενος στην πανδημία της COVID-19 σημείωσε πως: «Οι πρωτοφανείς συνέργειες της φαρμακοβιομηχανίας με την ακαδημία και την πολιτεία επέτρεψαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας στην ανθρωπότητα

να αντιμετωπίσει μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση και να αναχαιτίσει την εξέλιξη της σε υγειονομική και κοινωνική καταστροφή». Σε άλλο σημείο του χαιρετισμού του εξήρε την σπουδαιότητα των καινοτόμων φαρμάκων και των κλινικών μελετών, τονίζοντας ότι: «Οι κλινικές μελέτες δίνουν στον Έλληνα ασθενή δωρεάν πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα, εκπαιδεύουν τους επαγγελματίες υγείας στην ορθή κλινική πρακτική, και δημιουργούν καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας προσπορίζοντας σημαντικά έσοδα προς την Ελληνική πολιτεία». Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας κ. Νίκος Δέδες δήλωσε πως «Υπάρχουν έντονες στρεβλώσεις στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας που εκτός των άλλων αποτυπώνεται σε μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στην ιδιωτική δαπάνη για την υγεία έναντι των ευρωπαίων πολιτών». Πρότεινε τη στενότερη «συνεργασία των Ενώσεων Ασθενών και της επιστημονικής κοινότητας ως καταλύτη για την επιτάχυνση του σχεδιασμού και της αποδοχής από την Κοινωνία των απαραίτητων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων». Τέλος, σε σχέση με το θέμα της υπέρβασης της φαρμακευτική δαπάνης, τόνισε πως «η κατανόηση και εξεύρεση λύσεων μπορεί να γίνει αποκλειστικά μέσω της Επιτροπής Παρακολούθησης της Φαρμακευτικής Δαπάνης όπου συμμετέχουν όλοι οι οργανισμοί και εταίροι της Υγείας». Την πίτα έκοψαν μαζί με όλο το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου, ο Υπουργός Υγείας, κ. Αθανάσιος Πλεύρης, η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, κα Μίνα Γκάγκα, η Υφυπουργός Υγείας, κα Ζωή Ράπτη, ο Πρόεδρος του ΚεΣΥ, κ. Δημήτρης Μπούμπας και ο Πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών, κ. Νίκος Δέδες. u

| περί υγείας | 23

NERO_AFRODITI_x2 3/16/22 3:04 PM Page 24

Το πολύτιμο νερό Η θαυμαστή επίδραση του νερού στο μυαλό, το σώμα, την ψυχή. Γιατί το νερό είναι τόσο πολύτιμο για τον ανθρώπινο οργανισμό; Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

ερό! Ρέει άφθονο αλλά έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο πολύτιμο είναι για την ύπαρξή μας; Γνωρίζετε ότι κάθε κύτταρο του σώματός μας χρειάζεται νερό για να λειτουργήσει; Το νερό είναι απαραίτητο για την ολοκλήρωση πολλών από τις σωματικές μας λειτουργίες και αυτός είναι κι ο λόγος που δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε παρά ελάχιστες μέρες χωρίς νερό. Το αίμα χρειάζεται νερό για να μεταφέρει το οξυγόνο σε όλα μας τα κύτταρα οπότε η έλλειψή του σημαίνει αυτομάτως ότι αυτά τα κύτταρα θα πέθαιναν. Το ανοσοποιητικό μας εξαρτάται από το νερό. Περιέχεται στη λέμφο, το υγρό καταπολέμησης της ασθένειας το οποίο δημιουργεί το σώμα μας όταν αισθάνεται απειλούμενο. Η θερμοκρασία μας σταθεροποιείται λόγω του νερού ενώ ταυτόχρονα το νερό αποτελεί το κύριο συστατικό του ιδρώτα που με τη σειρά του συμβάλει στην πρόληψη της θερμοπληξίας. Το πεπτικό μας σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς νερό και είναι απαραίτητο για τη δημιουργία των “χυμών” εκείνων που ξεπλένουν όλες τις δυσάρεστες τοξίνες και τα απόβλητα από το σώμα μας.

Πόσο νερό πρέπει να πίνουμε; Κατά γενική ομολογία οι ενήλικες θα πρέπει να καταναλώνουν από 6 εώς 8 ποτήρια νερό (και/ ή άλλα υγρά) κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αντίστοιχα για τα παιδιά ηλικίας από 1-3 ετών, προτείνονται τα τέσσερα ποτήρια νερού που στην ηλικία από 4 εώς οκτώ ετών αυξάνονται στα πέντε ποτήρια. Όσο σημαντικό είναι να πίνουμε πολύ νερό άλλο τόσο ουσιώδες είναι να μην πίνουμε υπερβολικά πολύ νερό σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Κάτι τέτοιο θα προκαλούσε υπερενυδάτωση η οποία αυξάνει τον κίνδυνο της υπονατριαιμίας, μια κατάσταση κατά την οποία τα νεφρά στέλνουν περισσότερο νερό από όσο μπορούν να αντιμετωπίσουν, δημιουργώντας έτσι μια επικίνδυνη χαμηλή συγκέντρωση νατρίου στο αίμα. Τα συμπτώματα της υπονατριαιμίας περιλαμβάνουν σύγχυση, πονοκεφάλους, ναυτία, κακή ισορροπία και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι θανατηφόρα.

Με ποιο τρόπο συμβάλλει η κατανάλωση νερού στην υγεία μας; Το νερό περιέχει πληθώρα από πολύτιμες, απίστευτα ζωτικής σημασίας βιταμίνες, μέταλλα και θρεπτικά συστατικά που αγαπά το σώμα και απαιτούνται για να λειτουργεί σωστά. Για παράδειγμα, τα κοινά μέταλλα που υπάρχουν σε ασφαλή επίπεδα στο πόσιμο νερό, περιλαμβάνουν ασβέστιο

24 | περί υγείας |

(σημαντικό για τα οστά και τα δόντια), μαγνήσιο (βοηθά επίσης τα οστά και την καρδιαγγειακή υγεία), κάλιο (βοηθά τα νεύρα να λειτουργούν και ρυθμίζει τον καρδιακό παλμό), νάτριο (βασικός ηλεκτρολύτης), χαλκός (βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου και των αντιοξειδωτικών), σελήνιο (παρόμοιο με τον χαλκό και επίσης ενισχύει το ανοσοποιητικό και προστατεύει από την τερηδόνα). Σε περίπτωση που θέλετε να ασκηθείτε, η αφυδάτωση αποτελεί μεγάλο πρόβλημα γιατί μειώνει την αποδοτικότητά σας ενώ είναι πιθανότερο να τα παρατήσετε γρηγορότερα εάν δεν είστε σωστά ενυδατωμένοι. Το νερό σας βοηθά να κινήστε. Μέρη του σώματος, ο χόνδρος που βρίσκεται στις αρθρώσεις και οι δίσκοι της σπονδυλικής στήλης, λέγεται ότι αποτελούνται από 80% νερό, επομένως η μακροχρόνια στέρηση επαρκούς πρόσληψης νερού μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα πόνου στις αρθρώσεις καθώς μεγαλώνετε. Το αίμα μας χρειάζεται νερό. Όσο λιγότερο νερό υπάρχει στο σώμα τόσο πιο παχύρρευστο θα είναι το αίμα, γεγονός που αυξάνει την αρτηριακή πίεση και μπορεί να μεγιστοποιήσει την πιθανότητα καρδιακών προβλημάτων ή ακόμη και να ενισχύσει την πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου. Ένας άλλος ζωτικός ρόλος του νερού είναι ο τρόπος που βοηθά στην αφομοίωση της τροφής. Το νερό είναι απαραίτητο για την αποφυγή κάθε είδους παθήσεων, για παράδειγμα η δυσκοιλιότητα, η καούρα ακόμη και το έλκος στομάχου. Η έλλειψή του οδηγεί σε πέτρες στα νεφρά, σε χρόνια νεφρική νόσο και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Όταν είστε αφυδατωμένοι οι αεραγωγοί κλείνουν σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την απώλεια νερού κάτι που μπορεί με τη σειρά του να αυξήσει τον αντίκτυπο των αλλεργιών ή να επιδεινώσει πολύ τα αναπνευστικά προβήματα όπως το άσθμα.

Πώς βοηθά το νερό στην απώλεια βάρους; Αν ανταλλάξετε τα αγαπημένα σας αναψυκτικά ή

τον καφέ με ζάχαρη, με νερό, θα χάσετε κιλά σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Το νερό μπορεί να σας βοηθήσει να καταστέλλετε την όρεξή σας. Συχνά όταν πιστεύουμε ότι πεινάμε στην πραγματικότητα είμαστε απλώς αφυδατωμένοι, οπότε το να πάτε προς τη βρύση αντί για το ψυγείο μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε την πρόσληψη θερμίδων και επομένως να μειώσετε το βάρος σας με την πάροδο του χρόνου. Ορισμένοι ειδικοί συμβουλεύουν ακόμη και να πίνετε ένα ποτήρι νερό πριν απολαύσετε το γεύμα, εάν μάλιστα

NERO_AFRODITI_x2 3/16/22 3:04 PM Page 25

έχετε και την τάση να είστε και πολύ γενναιόδωροι με τις μερίδες φαγητού τότε το νερό θα σας κάνει να πιστεύετε ότι χορτάσατε νωρίτερα.

Νερό και ομορφιά Ως το μεγαλύτερο όργανο του σώματος, το δέρμα χρειάζεται επαρκή ποσότητα νερού. Η επαρκής κατανάλωση νερού βοηθά στην αποφυγή της ξηρότητας, του ξεφλουδίσματος και ταυτόχρονα συμβάλλει στην πρόληψη της πρόωρης γήρανσης. Διευκολύνει το δέρμα σας να διατηρήσει την υγρασία του ενισχύοντας την ελαστικότητά του. Όσο περισσότερο νερό πίνετε (εντός λογικού πλαισίου) τόσο πιο ελαστικό θα είναι το δέρμα σας και επομένως τόσο λιγότερες οι ρυτίδες και οι λεπτές γραμμές. Επιστημονικές μελέτες απέδειξαν ότι το πόσιμο νερό βελτιώνει την επιδερμίδα σας για δύο λόγους: πρώτον ξεπλένει τις τοξίνες και δεύτερον αυξάνει τη ροή του αίματος στο δέρμα με αποτέλεσμα τη λαμπερή όψη. Κάτι τέτοιο είναι βέβαια ιδιαίτερα χρήσιμο και για άτομα με δερματικές παθήσεις όπως η ψωρίαση, η ροδόχρους ακμή ή το έκζεμα. Όσοι έχουν ακμή καλό είναι να πίνουν επαρκή ποσότητα νερού επειδή το νερό ξεπλένει τις τοξίνες από το δέρμα, οι οποίες με τη σειρά τους συρρικώνουν τους πόρους που ση-

μαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να φράξουν και να γίνουν μαύρα στίγματα.

Εάν θεωρείτε το νερό βαρετό και άγευστο, σκεφθείτε ότι υπάρχουν πολλές επιλογές. Αρχικά, το σύνηθες νερό βρύσης είναι απόλυτα ασφαλές για κατανάλωση και ταυτόχρονα είναι και φθηνό. Με τη σειρά του το μεταλλικό νερό λαμβάνεται και φιλτράρεται φυσικά μέσα από λόφους και βράχους, επομένως περιέχει ένα σωρό χρήσιμα μέταλλα, όπως το μαγνήσιο και το ασβέστιο. Το αεριούχο νερό παρέχει σε αυτούς που το προτιμούν λίγο έξτρα αφρό χάρη στο διοξείδιο του άνθρακα που έχει εγχυθεί. Το αποσταγμένο νερό που ναι μεν δεν είναι σύνηθες αλλά μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο εάν επισκέπτεστε μέρη όπου η ποιότητα του νερού είναι αμφισβητήσιμη. Μια άλλη καλή επιλογή είναι και η κατανάλωση καθαρού ή φιλτραρισμένου νερού το οποίο έχει υποστεί επεξεργασία για την απομάκρυνση επιβλαβών στοιχείων. Το φιλτραρισμένο νερό έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές τον τελευταίο καιρό, κα-

θώς πολλά φίλτρα νερού μπορούν να αφαιρέσουν δυνητικά επικίνδυνα συστατικά του νερού της βρύσης (βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος από παλιούς σωλήνες, το χλώριο που χρησιμοποιείται για να σκοτώσει τα βακτήρια και τα μικροπλαστικά που βρίσκονται στους τόνους των σκουπιδιών που επιπλέουν στους ωκεανούς). Ωστόσο ας έχετε υπόψιν ότι το φιλτραρισμένο νερό μπορεί επίσης να αφαιρέσει σημαντικά μέταλλα από τον οργανισμό για παράδειγμα το μαγνήσιο και το ασβέστιο. Έπειτα μια ξεχωριστή επιλογή είναι και το απαλά αρωματισμένο νερό. Φροντίστε μόνο να αποφύγετε γλυκαντικά και σάκχαρα. Φυσικά για να ενυδατωθούμε μπορούμε να πίνουμε και χυμούς, αποβουτυρωμένο γάλα, τσάι του βουνού, καφέ ντεκαφεϊνέ ενώ αρκετή ποσότητα νερού υπάρχει και σε φρούτα και λαχανικά. Το νερό μας κάνει καλό. Είναι τόσο απαραίτητο όσο και ο ύπνος, η τροφή, το οξυγόνο. Εάν κάτι μας συνδέει με όλους τους άλλους οργανισμούς του κόσμου μας, εάν μπορούμε να βρούμε κάτι κοινό στην ύπαρξή μας...αυτό είναι το νερό.

Ιαματικά λουτρά Κάντε μια βουτιά στο ζεστό αναζωογονητικό, ιαματικό νερό, χαλαρώστε και αποκαταστήστε πολλά περισσότερα από όσα προσφέρει η απολαυστική ηρεμία της εμπειρίας. Τα ιαματικά λουτρά είναι το “spa” της φύσης. Οι υπέροχες ζεστές πισίνες, εμποτισμένες με μια λαμπρή ποικιλία ορυκτών που αναζωογονούν το δέρμα είναι στην πραγματικότητα φυσικές πηγές νερού οι οποίες θερμαίνονται από την υπόγεια ηφαιστειακή δραστηριότητα. Η ζέστη καταπραϋνει τους μύες που πονούν, ενώ το νερό περιέχει ενισχυτικό μείγμα μεταλλικών αλάτων που διαλύονται στο γαλαζοπράσινο νερό – μαγνήσιο, πυρίτιο, λίθιο, ράδιο, ασβέστιο και πολλά άλλα! Είναι σαν να βουτάτε σε έναν θαυματουργό πολυβιταμινούχο ορό για το δέρμα. Το θείο που υπάρχει και συνυπογράφει αυτό το φυσικό φαινόμενο έχει ελαφρώς δυσάρεστο άρωμα αλλά λειτουργεί ως αποσυμφορητικό για τον θώρακα και τη μύτη, βελτιώνει την κυκλοφορία, μειώνει την αρτηριακή πίεση και ας μην αναφερθούμε στην ανάταση που χαρίζει στην ψυχική σας υγεία.u

| περί υγείας | 25

VITAMINES_GRIGORAKIS_STAVRAKI_x2 3/16/22 3:04 PM Page 26

Βιταμίνες: δεν παχαίνουν, αδυνατίζουν και ομορφαίνουν… Μπορούν τα συμπληρώματα διατροφής να μας βοηθήσουν να χάσουμε βάρος; Επηρεάζουν οι βιταμίνες τον μεταβολισμό μας;

ο τελευταίο καιρό, νιώθω ατονία, πόνους στο σώμα αλλά κυρίως έχω πάρει ή παίρνω βάρος συνεχώς. Δεν έχω αλλάξει τις διατροφικές συνήθειες . Πόσες φορές δεν το έχουμε πει αυτό και πόσες φορές δεν έχουμε ξεκινήσει δίαιτα αλλά πάντα παίρνουμε πολλαπλάσια κιλά, όταν την αφήσουμε ή κουραστούμε να την ακολουθούμε. Είναι αλήθεια ότι η παχυσαρκία έχει γίνει απειλή στις σύγχρονες κοινωνίες, μεγαλύτερη από την πανδημία του covid. Οι παχύσαρκοι σε λίγο θα είναι ο μισός πληθυσμός της γης. Όμως τι κάνουμε λάθος; Πρώτον δεν ασκούμαστε και κυρίως δεν περπατάμε, αφού η δουλειά μας από έντονα χειρωνακτική στο παρελθόν, έγινε βαριά καθιστική, με επακόλουθο το γνωστό κοιλιακό λίπος, την αιτία πολλών δεινών. Δυστυχώς όμως, αυτό το ρυθμό, κακή διατροφή μηδενική άσκηση και αδράνεια μπροστά στη τηλεόραση, τον ακολουθούν και τα παιδιά. Όσο προχωράει

Γράφει η Aννα Σταυράκη

η ηλικία, τόσο πιο δύσκολα χάνουμε κιλά. Ένας άνθρωπος κλειδί στην υπόθεση διατροφή, ζωντάνια, υγεία και καλή κατάσταση οργανισμού, ο Δημήτρης Γρηγοράκης (Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος,PhD Επιστημονικός Διευθυντής ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ - Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΔΔ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου & Α' Νευρολογικής Κλινικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Αιγινήτειο Νοσοκομείο Εκπαιδευτής Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο), μιλάει για τις μεγάλες αλήθειες του πάχους, αλλά και των βιταμινών. Ναι ή όχι στα συμπληρώματα διατροφής και μπορούν αυτά να μας βοηθήσουν να χάσουμε επιτέλους βάρος, αλλά με μέτρο; Λέει ναι αλλά όλα θέλουν συνέπεια και συνέχεια για να μείνει το αποτέλεσμα για χρόνια και κυρίως να έχουμε υγεία. Και προσοχή πάντα μετά από εξετάσεις και συμβουλή γιατρού ή διαιτολόγου-διατροφολόγου.

- Μπορούμε να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας με βιταμίνες να χάσει βάρος; Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής γίνεται πάντα συνδυαστικά με την εφαρμογή μιας ισορροπημένη διατροφής και μόνο κατόπιν σύστασης και αξιολόγησης από γιατρό και πτυχιούχο διαιτολόγο-διατροφολόγο. Είναι σημαντικό να αποφεύγεται η τυχαία λήψη συμπληρωμάτων διατροφής. Η επάρκεια των βιταμινών και μετάλλων είναι απαραίτητη για την αρμονική λειτουργία του μεταβολισμού. Έμφαση δίνεται στα ακόλουθα: Βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β-12, βιοτίνη, φυλλικό οξύ, Β6 παντοθενικό οξύ/Β5, νιασίνη/Β3, ριβοφλαβίνη/Β2, θειαμίνη/Β1): Η ανεπάρκεια σε μία από τις βιταμίνες Β μπορεί να επηρεάσει άλλες βιταμίνες Β, οι οποίες μπορούν να διαταράξουν το μεταβολισμό ενός ατόμου. Η Β12 είναι απαραίτητη για το μεταβολισμό των πρωτεϊνών και των λιπών και για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται B6 και φυλλικό οξύ. Η B6 βοηθά επίσης στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών. Η θειαμίνη βοηθά το σώμα να μεταβολίζει το λίπος, τις πρωτεΐνες και τους υδατάνθρακες. Η ικανότητα επεξεργασίας λιπών, πρωτεϊνών και υδατανθράκων είναι απαραίτητη, μιας και ένας υγιής μετα-

26 | περί υγείας |

βολισμός διασφαλίζει ότι το σώμα χρησιμοποιεί αυτά τα θρεπτικά συστατικά για ενέργεια και όχι να τα αποθηκεύει ως λίπος. Οι καλές επιλογές των τροφίμων που περιέχουν βιταμίνες Β περιλαμβάνουν: άπαχα κρέατα, θαλασσινά, δημητριακά ολικής αλέσεως, γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά μερικά φρούτα, όπως μπανάνες, μήλα, σταφύλια και καρπούζι, ξηροί καρποί και σπόροι, μερικά λαχανικά, όπως σπανάκι, πατάτες. Η B12 υπάρχει μόνο σε ζωικά προϊόντα, που σημαίνει ότι οι χορτοφάγοι και οι vegans ενδέχεται να δυσκολεύονται να προσλάβουν αρκετή ποσότητα αυτής της βιταμίνης. Εκτός από τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα ακόλουθα τρόφιμα μπορεί να περιέχουν B-12: εμπλουτισμένο φυτικό γάλα, μαγιά, εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού. Βιταμίνη D: Δύο μελέτες εξέτασαν τη βιταμίνη D και το βάρος σε ηλικιωμένες γυναίκες και παιδιά. Και οι δύο διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες με περισσότερο λίπος είχαν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D από εκείνους με φυσιολογικό σωματικό βάρος και λίπος. Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι για το αν η χαμηλή βιταμίνη D συμβάλλει στην παχυσαρκία ή το αντίστροφο. Η διατροφή, ο έλεγχος του σακχάρου στο αίμα και ο χρόνος που αφιερώνεται σε εξωτερικούς χώρους μπορεί να παίζουν ρόλο στο βάρος ενός ατόμου. Η έρευνα δείχνει ότι η βιταμίνη D μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και στη βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη σε άτομα με διαβήτη. Σε αντίθεση με άλλες βασικές βιταμίνες, οι άνθρωποι μπορούν να πάρουν βιταμίνη D από το φως του ήλιου. Η ασφαλής έκθεση στον ήλιο είναι ο γρηγορότερος τρόπος συμπλήρωσης της βιταμίνης D. Τα τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη D περιλαμ-

VITAMINES_GRIGORAKIS_STAVRAKI_x2 3/16/22 3:05 PM Page 27

βάνουν: κρόκο αυγού, λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες), μουρουνέλαιο, μοσχαρίσιο συκώτι, εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά, εμπλουτισμένο φυτικό γάλα, εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού, μανιτάρια. Εάν ένα άτομο είναι υπέρβαρο, η μεμονωμένη συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών δεν μπορεί να βελτιώσει το βάρος. Η απώλεια βάρους πρέπει επίσης να προέρχεται από αλλαγές στον τρόπο ζωής. Ωστόσο, μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με διαβήτη τύπου 2, που τρώνε γιαούρτι εμπλουτισμένο με βιταμίνη D, βελτίωσαν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους, μείωσαν τη φλεγμονή και μείωσαν την περίμετρο μέσης. Μια παλαιότερη μελέτη διαπίστωσε ότι η λήψη ασβεστίου μαζί με προσθήκη βιταμίνης D μείωσε ελαφρώς τον κίνδυνο αύξησης βάρους σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Οι άνθρωποι πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα βιταμίνης D ετησίως και να μιλούν με το γιατρό τους σχετικά με τα συμπληρώματα εάν τα επίπεδα παραμένουν χαμηλά. Ασβέστιο: Μερικές έρευνες δείχνουν ότι η υψηλότερη πρόσληψη ασβεστίου σε συνδυασμό με βιταμίνη D μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους συνδυαστικά με τη διατροφή. Ενώ τα συμπληρώματα ασβεστίου είναι διαθέσιμα, είναι καλύτερο για τους ανθρώπους να πάρουν αρκετό ασβέστιο από πηγές τροφίμων πρώτα. Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο είναι: γάλα, γιαούρτι, τυρί, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, σπόροι, αμύγδαλα. Σίδηρος: Το σώμα χρειάζεται σίδηρο για υγιή ανάπτυξη και μεταβολισμό. Ο σίδηρος είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία των κυττάρων και τη δημιουργία ορισμένων ορμονών. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τη μεταφορά οξυγόνου στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο από και προς τους μύες και τους ιστούς στο σώμα. Εάν ένα άτομο έχει χαμηλά επίπεδα σιδήρου, μπορεί να μην στέλνει αρκετό οξυγόνο στους μυς του. Οι μύες με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο δεν μπορούν να κάψουν λίπος για καύσιμα όπως πρέπει. Ο χαμηλός σίδηρος παρεμβαίνει επίσης στον βέλτιστο μεταβολισμό στο σώμα. Οι πηγές σιδήρου περιλαμβάνουν: μοσχάρι, όσπρια, εμπλουτισμένα δημητριακά, καστανό ρύζι, ξηροί καρποί, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τόφου, σόγια. Αν και ο σίδηρος είναι ζωτικής σημασίας, είναι επίσης τοξικός όταν καταναλώνεται σε υψηλές δόσεις. Οι άνθρωποι θα πρέπει, επομένως, να μι-

λήσουν με έναν γιατρό ή έναν διαιτολόγο για το εάν έχουν ανεπάρκεια σιδήρου προτού πάρουν συμπληρώματα. Μαγνήσιο: Χωρίς μαγνήσιο, οι χημικές αντιδράσεις που παράγουν ενέργεια στο σώμα δεν μπορούν να συμβούν. Αυτή η εξάρτηση σημαίνει ότι το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για το μεταβολισμό και την παραγωγή ενέργειας. Το μαγνήσιο διατίθεται σε μεγάλη ποικιλία τροφίμων, όπως: ξηροί καρποί, όσπρια, σπανάκι, μπανάνες, σολομός, πατάτες, δημητριακά ολικής αλέσεως. Οι άνθρωποι μπορούν επίσης να λαμβάνουν συμπληρώματα μαγνησίου, αλλά πρέπει να μιλήσουν πρώτα με έναν γιατρό, καθώς μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις σε άτομα με κάποιες υποκείμενες καταστάσεις υγείας.

- Οι βιταμίνες πρέπει να λαμβάνονται σε συνεχή βάση για στήριξη του οργανισμού; Πριν λάβουμε οποιαδήποτε βιταμίνη είναι σημαντικό να ελέγξουμε τα επίπεδά της με εξέταση αίματος. Ανάλογα με τα αποτελέσματα ο ειδικός επαγγελματίας υγείας αποφασίζει για το χρόνο λήψης των συμπληρωμάτων διατροφής. - Υπάρχουν ηλικιακές διαβαθμίσεις για τη λήψη βιταμινών και το πόσο εύκολα ή αργά χάνουμε βάρος; Ο μεταβολισμός και ο ρυθμός απώλειας βάρους επηρεάζεται από την ηλικία, μιας και μετά 30 έτη, παρατηρείται μείωση 5% του μεταβολισμού, λόγω αντίστοιχης μείωσης της μυϊκής μάζας, η οποία αποτελεί τον μεταβολικά ενεργό ιστό. Όσον αφορά στη λήψη των βιταμινών, η κάθε ηλικία έχει τις δικές της συστάσεις.u

- Μπορούν κάποια χάπια να βοηθήσουν στην επίσπευση του στόχου; Δεν υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. - Πότε φτάνουμε σε υπερβολές; Η ανεξέλεγκτη και τυχαία λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, χωρίς την καθοδήγηση γιατρού ή πτυχιούχου διαιτολόγου-διατροφολόγου και την εφαρμογή μιας ισορροπημένης διατροφής, μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα για τον οργανισμό μας.

| περί υγείας | 27

HEALTHCODE_ANTAPODOTIKO_L 3/16/22 3:06 PM Page 28

Εμμηνόπαυση

Μια φυσιολογική κατάσταση που σηματοδοτεί μια νέα πραγματικότητα στη ζωή κάθε γυναίκας Η εμμηνόπαυση αποτελεί περίοδο-ορόσημο στη ζωή της γυναίκας.

την εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των blog και γενικότερα του ηλεκτρονικού Τύπου η πληροφόρηση των γυναικών σχετικά με τα συμπτώματα της εμμη-

νόπαυσης είναι εύκολη και συνεχής. Ωστόσο πρόσφατη έρευνα της GenM έδειξε ότι η πλειοψηφία των γυναικών εξακολουθεί να μη γνωρίζει τα συμπτώματα. Το 51% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ονόμασε μόλις 3

από τα 48 γνωστά συμπτώματα εμμηνόπαυσης. Η κορυφαία ελβετική εταιρία φυτοθεραπείας A.Vogel ενημερώνει και προτείνει χρήσιμες συμβουλές διαχείρισης και αντιμετώπισης των πιο συχνών συμπτωμάτων:

1. Αλλαγές διάθεσης Λιγότερο από το 15% των γυναικών γνωρίζουν ότι το άγχος και οι αλλαγές στη διάθεση αποτελούν σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης. Για πολλές γυναίκες οι αλλαγές στη διάθεση είναι το χειρότερο σύμπτωμα καθώς επηρεάζουν την καθημερινότητά τους, τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και την επαγγελματική τους ζωή. Τα κύρια συμπτώματα της αλλαγής διάθεσης μπορεί να είναι το άγχος, η ανησυχία, η οργή, ο θυμός, η ευερεθιστότητα. Μπορεί όμως να είναι και απλές εναλλαγές καλής και κακής διάθεσης. Το κλάμα, ο φόβος, η απώλεια αυτοπεποίθησης είναι επιπλέον συμπτώματα που επιβαρύνουν την διάθεση και δυσκολεύουν την καθημερινότητα. Τι μπορεί να βοηθήσει; Η κατανάλωση νερού είναι σημαντική καθώς η αφυδάτωση θα επιδεινώσει το άγχος. Παράλληλα, ευεργετική είναι η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής από φρέσκα βότανα που συμβάλλουν στην ενίσχυση του αισθήματος χαλάρωσης όπως το Passiflora, το Avenaforce® και το Dormeasan® της A. Vogel. Εάν τα προβλήματα με τη διάθεσή σας δεν είναι διαχειρίσιμα, εάν πιστεύετε ότι έχετε κατάθλιψη και δεν μπορείτε να ανταπεξέλθετε συμβουλευθείτε τον ιατρό σας.

2. Εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις Οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις είναι κύρια συμπτώματα που βιώνουν οι περισσότερες γυναίκες σε ποσοστό 75%. Είναι εξαιρετικά ενοχλητικά ιδιαίτερα στον χώρο εργασίας ή στις κοινωνικές συναναστροφές καθώς δημιουργούν άβολη αίσθηση και επηρεάζουν την αυτοπεποίθηση. Οι νυχτερινές εφιδρώσεις μπορούν επίσης να διαταράξουν τον ύπνο. Τι μπορεί να βοηθήσει; Έχει πραγματοποιηθεί εκτενής έρευνα για τα οφέλη του φασκόμηλου στην ανακούφιση από εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις. Το Menoforce® της A. Vogel είναι συμπλήρωμα διατροφής που περιέχει φρέσκο φασκόμηλο το οποίο είναι ιδιαίτερα ευεργετικό στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και στη φυσιολογική λειτουργία της εφίδρωσης. Συνεισφέρει στη γυναικεία ευεξία, ειδικότερα στη φάση της προεμμηνόπαυσης και της εμμηνόπαυσης.

3. Πόνος στις αρθρώσεις Πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν ότι οι πόνοι στις αρθρώσεις αποτελούν κοινό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης. Εάν έχετε συνηθίσει να είστε δραστήριες και ξαφνικά αισθανθείτε έντονο πόνο στις αρθρώσεις αυτό θα επηρεάσει τις συνήθειες σας, τον τρόπο που ασκείστε και κατ' επέκταση θα επηρεάσει το βάρος σας. Τι μπορεί να βοηθήσει; Η επαρκής κατανάλωση νερού σε συνδυασμό με λήψη συμπληρωμάτων διατροφής που συμβάλλουν στην ανακούφιση του πόνου στις αρθρώσεις και στην καλή λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος είναι ιδανική λύση. Το Atrosan® της A. Vogel είναι συμπλήρωμα διατροφής με εκχύλισμα φρέσκου αρπαγόφυτου και συμβάλει στην ανακούφιση των ενοχλήσεων στις αρθρώσεις. Το αρπαγόφυτο διαθέτει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και δεν εμφανίζει παρενέργειες ακόμα και σε μακροχρόνια λήψη.

4. Δυσκολία στη συγκέντρωση Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης είναι δυνατό η γυναίκα να αντιμετωπίσει δυσκολία στη συγκέντρωση. Η έλλειψη συγκέντρωσης είναι δυνατό να προκαλέσει κόπωση και δυσκολίες στον ύπνο. Τι μπορεί να βοηθήσει; Κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι το βότανο Gingko biloba βοηθά στη συγκέντρωση και βελτιώνει παράλληλα τη μνήμη. Το Ginkgoforce® της A. Vogel είναι βάμμα από φρέσκο Gingko biloba που δρα ευεργετικά στην εξασθένηση της μνήμης και την αδυναμία συγκέντρωσης.

5. Δυσκολία στον ύπνο Τα προβλήματα ύπνου είναι πολύ κοινά κατά την εμμηνόπαυση. Καθώς τα επίπεδα οιστρογόνων μειώνονται, αυξάνεται η δυσκολία της γυναίκας να κοιμηθεί ενώ παράλληλα ο ύπνος δεν είναι ποιοτικός λόγω των συχνών αφυπνήσεων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Έτσι, εάν ξυπνάτε τακτικά κατά τη διάρκεια της νύχτας τότε το σώμα σας δεν έχει αρκετό χρόνο για να χαλαρώσει και να αποκαταστήσει την ενέργειά του. Το επόμενο πρωί θα αισθάνεστε κουρασμένες, θα είστε ευερέθιστες και πιθανόν να αντιμετωπίσετε προβλήματα συγκέντρωσης. Τι μπορεί να βοηθήσει; Είναι πολύ σημαντικό να υιοθετήσετε ρουτίνα ύπνου. Αποφύγετε την κατανάλωση καφέ ή ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη το βράδυ όπως και σνακ με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι και ζάχαρη καθώς θα διεγείρουν το νευρικό σας σύστημα καθιστώντας πιο δύσκολη τη χαλάρωση ιδιαίτερα αν καταναλώνονται το βράδυ. Βότανα όπως η βαλεριάνα και ο λυκίσκος έχουν χαλαρωτικές ιδιότητες και συμβάλλουν στην ομαλοποίηση του ύπνου. Το Dormeasan® της A. Vogel είναι συμπλήρωμα διατροφής που περιέχει βάμμα από φρέσκια βαλεριάνα και λυκίσκο και η λήψη του συμβάλλει στην μείωση της υπερδιέγερσης και του άγχους και στην αντιμετώπιση του διακοπτόμενου ύπνου.

28 | περί υγείας |

NEFRIKH NOSOS_MARTIKA_R 3/16/22 3:06 PM Page 29

Η χρόνια νεφρική νόσος στην τρίτη ηλικία Η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) είναι Σιωπηλή Νόσος, χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα, ακόμα και σε προχωρημένα στάδια. Εχει πολλές αιτίες με κυριότερη τον σακχαρώδη διαβήτη και εμφανίζεται συχνά σε άτομα της τρίτης ηλικίας. Γράφει η Μαρτίκα Αντιγόνη Νεφρολόγος Εντατικολόγος, Επιμελητρια Α-, Νεφρολογικό Τμήμα Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Αγιος Παύλος»

όγω της ασυμπτωματικής φύσης της νόσου απασχολεί ιδαίτερα την παγκόσμια ιατρική κοινότητα. Η Ευρωπαική συμμαχία για την υγεία των νεφρών (European Kidney Health Alliance) έχει ονομάσει τη δεκαετία 2020-2030 «Δεκαετία του νεφρού» με στόχο να προάγει τη γνώση για την ασθένεια και να ενισχύσει την πρόληψή της. Σύμφωνα με τις οδηγίες της KDIGO (Kidney Disease Improving Global Outcomes) τα κριτήρια της ΧΝΝ είναι: Διαταραχές στην αρχιτεκτονική ή στη λειτουργικότητα των νεφρών για διάστημα >3 μηνών, με επιπτώσεις στην υγεία Δείκτες νεφρικής βλάβης (Ένα ή περισσότερα): • Αλβουμινουρία (ACR ≥ 30 mg/g) • Παθολογικό ίζημα ούρων • Hλεκτρολυτικές και άλλες διαταραχές λόγω σωληναριακής βλάβης • Iστολογικά τεκμηριωμένες βλάβες του νεφρικού παρεγχύματος • Δομικές βλάβες ανιχνεύσιμες με απεικονιστικές μεθόδους • Ιστορικό μεταμόσχευσης νεφρού Μειωμένος GFR: • GFR <60 ml/min/1.73 m2 Τρίτη ηλικία σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ορίζεται η ηλικία άνω των 60 ετών. Βάσει στατιστικών η αναλογία ασθένειας και θανάτου δείχνει μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τις προηγούμενες ηλικίες σε άτομα άνω των 65 ετών. Επι πλέον της ηλικίας (ανω των 60) άλλοι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση ΧΝΝ είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, το αυξημένο βάρος σώματος, η αλόγιστη χρήση αναλγητικών και συμπληρωμάτων διατροφής, το οικογενειακό ιστορικό νεφρικής

νόσου. Μόνο η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό δεν τροποποιούνται. Με την πάροδο της ηλικίας ο νεφρός υπόκειται σε φυσιολογική φθορά. Οι βασικές δομικές αλλαγές είναι η νεφροσκλήρυνση,η σπειραματοσκλήρυνση, η ελάττωση του αριθμού των νεφρώνων και η υπερτροφία των απομείναντων νεφρώνων. Μπορεί να εμφανιστούν κύστεις ή να αυξηθούν ήδη υπάρχουσες και το μέγεθος των νεφρών μειώνεται. Λειτουργικά εμφανίζεται ελαττωμένη σπειραματική διήθηση και αδυναμία του νεφρού να ανταποκριθεί σε αιφνίδιες μεταβολές προσληψης άλατος. Ενώ με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται η ποσότητα αλβουμίνης που αποβάλλει ο νεφρός, ωστόσο δεν φτάνει σε παθολογικά επίπεδα, όπως ορίζονται στα κριτήρια της ΧΝΝ. Η διάγνωση της ΧΝΝ μπορεί εύκολα να γίνει με γενική ούρων, σαν εξέταση ρουτίνας και να γίνει παραπομπή σε νεφρολόγο. Η ΧΝΝ αποτελούσε την 12η αιτία θανάτου παγκοσμίως το 2017 και προβλεπεται να είναι η 5η το 2040. Σύμφωνα με μελέτες την τελευταία εικοσαετία οι θάνατοι από καρδιαγγειακή νόσο, καρκίνο και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια μειώθηκαν, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο για τους θανάτους από ΧΝΝ. Επιπρόσθετα η ΧΝΝ αποτελεί αιτία μεγάλου αριθμού xρόνων ζωής του ανθρώπου σε συνθήκες αναπηρίας ( DALYs) . Η ΧΝΝ αποτελεί σημαντικό παράγοντα αύξησης καρδιαγγειακών νοσημάτων λόγω των ηλεκτρολυτικών διαταρραχών που προκαλεί, της ενδοθηλιακής βλάβης και του οξειδωτικού stress και συγρόνως αυξάνει τη νοσηρότητα και θνητότητα όταν εμφανιστεί σε άτομα που πάσχουν απο καρδιαγγειακή νόσο. Σε όλα αυτά προστίθεται ο αυξημένος κίνδυνος για τους ανθρώπους άνω των 60 ετών της οξείας

νεφρικής ανεπάρκειας (ΟΝΝ). Η απώλεια εφεδρειών που επέρχεται με το γήρας καθιστά το νεφρό πιο ευάλωτο σε αυτήν. Κύρια αιτία, η ισχαιμία οφειλόμενη σε υποογκαιμία, υπόταση, οι χειρουργικές και ορθοπεδικές επεμβάσεις, η σήψη και τα νεφροτοξικά φάρμακα. Η ΟΝΝ οδηγεί σε αύξηση της θνητότητας ανάλογα με τα συνυπάρχοντα νοσήματα αλλά συγχρόνως μπορεί στην τρίτη ηλικία να οδηγήσει σε ΧΝΝ. Η φυσιολογική φθορά των νεφρών στην πλειοψηφία των ασθενών δεν θα χρειαστεί υποκατάσταση, διότι οι συνολικές ανάγκες του οργανισμού καλύπτονται. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι συνοδές παθήσεις των ηλικιωμένων ασθενών καθώς και η εμφάνιση ΟΝΝ. Για τους ασθενείς που θα χρειαστούν κάποια μορφή υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας ο κύριος κακός προγνωστικός παράγοντας είναι η καθυστερημένη αναφορά σε νεφρολόγο και η άναγκη επείγουσας έναρξης υποκατάστασης με αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση. Απαραίτητος λοιπόν είναι ο ετήσιος νεφρολογικός έλεχος ως ρουτίνα, εφόσον δεν υπάρχουν άλλα προβλήματα υγείας, με εξετάσεις αίματος, ούρων και υπερηχογράφημα νεφρών. Nα αποφεύγεται η λήψη φαρμάκων χωρίς την συμβουλή του θεράποντος ιατρού και να ακολουθείται η θεραπευτική στρατηγική που προτείνει ο γιατρός, αν είναι απαραίτητη η λήψη νεφροτοξικού σκευασματος. H ΧΝΝ μπορεί να προληφθεί και σίγουρα- με την κατάλληλη αντιμετώπιση- μπορεί να επιβραδυνθεί. Απαραίτητα βοηθήματα για την πρόληψη αλλά και την επιβράδυνση αποτελούν η άσκηση, η υγειινή διατροφή, η απώλεια βάρους, η διακοπή καπνίσματος και η καλή ρύθμιση των συνοδών νοσημάτων. u

| περί υγείας | 29

MALLIA TIPS_L 3/16/22 3:07 PM Page 30

5+1 μυστικά για απόλυτα υγιή και λαμπερά μακριά μαλλιά Ποιες είναι οι συνήθειες που πρέπει να καθιερώσεις για να αποκτήσεις τα μαλλιά των ονείρων σου.

α μακριά υγιή μαλλιά είναι ο ευσεβής πόθος των περισσότερων γυναικών. Υπάρχουν γυναίκες προικισμένες από τη φύση με πολύ μακριά και πλούσια μαλλιά και άλλες που προσπαθούν χρόνια να μακρύνουν τα δικά τους, με πολύ κόπο και πολλές φορές χωρίς αποτέλεσμα. Φυσικά, το DNA και τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά εννοείται ότι υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις για να επιταχύνεις τη διαδικασία. Και δεν αναφερόμαστε στη χρήση extensions, αλλά αναφερόμαστε κυρίως στην αλλαγή κάποιων συνηθειών μας. Αρχικά, καλό είναι να ακολουθείς μια υγιή και ισορροπημένη διατροφή - αν δεν το κάνεις ήδη δηλαδή. Μέσα από κάποιες τροφές, όπως τα πράσινα λαχανικά, το ψάρι, τους ξηρούς καρπούς, και διάφορες άλλες που περιέχουν πρωτεΐνη, τα μαλλιά τροφοδοτούνται με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνες A και C και άλλα στοιχεία που είναι απαραίτητα για να είναι λαμπερά και υγιή. Ο οργανισμός όταν δεν προσλαμβάνει όσα έχει ανάγκη, δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες των βασικών οργάνων του, αφήνοντας δευτερεύοντα ζητήματα όπως οι… τρίχες. Το πόσο υγιής είναι ο οργανισμός σου επηρεάζει και τον ρυθμό με τον οποίο μακραίνουν τα μαλλιά σου. Έτσι, φρόντισε να λύσεις θέματα, όπως προβλήματα με τον θυροειδή, ορμονικά ή έλλειψη σιδήρου, για τα μαλλιά σου, αλλά κυρίως για να είσαι υγιής. Βεβαιώσου πως χρησιμοποιείς τα σωστά προϊόντα περιποίησης μαλλιών. Επειδή μπορεί να πέσεις στην παγίδα των ατελείωτων προϊόντων που υπάρχουν στη αγορά, θα σου προτείναμε να συμβουλευτείς τον κομμωτή σου, που θα εξετάσουν τις μοναδικές ανάγκες σου και θα σου προτείνουν τα κατάλληλα προϊόντα για σένα και τα μαλλιά σου. Και φυσικά, είναι πολύ σημαντικό να μείνεις πιστή στη συχνή χρήση και εφαρμογή τους. Χρησιμοποίησε προϊόντα προστασίας από τον ήλιο ειδικά το καλοκαίρι, είτε πρόκειται για κάποια αντηλιακή κρέμα μαλλιών με δείκτη

30 | περί υγείας |

προστασίας, είτε για κάποιο καπέλο ή μαντήλι. Προτείνονται οι συχνές επισκέψεις στον κομμωτή σου για να "τριμάρεις" τις άκρες των μαλλιών σου από την ψαλίδα και τις σπασμένες άκρες. Ακόμα όμως και αν ανήκεις στις τυχερές που τα μαλλιά σου δεν πιάνουν εύκολα ψαλίδα, καλό είναι να πηγαίνεις κομμωτήριο, καθώς με αυτόν τον τρόπο συντηρείς τη μακριά κόμη σου. Μία επίσκεψη κάθε 10 με 12 εβδομάδες, θα σε βοηθήσει να μακρύνουν τα μαλλιά σου όμορφα και σωστά. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, εμείς οι ίδιες «τραυματίζουμε» τα μαλλιά μας, όταν τα πιάνουμε σε πολύ σφιχτές αλογοουρές, με τις θερμικές και χημικές διεργασίες στις οποίες τα υποβάλλουμε, ακόμα και όταν δεν τα βουρτσίζουμε σωστά. Πρέπει να τα χτενίζεις με απαλές κινήσεις από πάνω προς τα κάτω. Απόφυγε να το κάνεις όταν είναι βρεγμένα, καθώς σπάνε ακόμα πιο εύκολα. Σταμάτησε να χρησιμοποιείς πλαστικά λαστιχάκια μαλλιών και όσα είναι πολύ σφιχτά -το ιδανικό είναι να βάζεις ξυλάκια. Προσπάθησε να μην πιάνεις συνέχεια σφιχτές και ψηλές αλογοουρές τα μαλλιά σου, καθώς έτσι η τρίχα αποδυναμώνεται. Επίσης, μην κοιμάσαι με πιασμένα μαλλιά, αλλά δώσε τους την ευκαιρία να "ξεκουραστούν" κατά τη διάρκεια της νύχτας λύνοντάς τα. Άφηνε τα μαλλιά σου να στεγνώνουν φυσικά όσο πιο συχνά γίνεται, ενώ προσπάθησε να περιορίσεις τις βαφές, το πιστολάκι και το styling. Δες πώς μπορείς να κάνεις εναλλακτικά χτενίσματα χωρίς τη χρήση θερμότητας και ειδικά τους

καλοκαιρινούς μήνες άφηνε τα μαλλιά σου να στεγνώσουν φυσικά, χωρίς τη χρήση σεσουάρ. Αν, παρ' όλα αυτά, δεν μπορείς να αποφύγεις τη χρήση τους, τότε χρησιμοποίησε οπωσδήποτε κρέμες για προστασία από τη θερμότητα και περιόρισε τη χρήση των θερμαντικών εργαλείων στο απολύτως απαραίτητο. Η ενυδάτωση είναι το Α και το Ω για τη λειτουργία του οργανισμού μας, ακόμα και για να μακρύνουν τα μαλλιά μας. Εκτός από τη συνιστώμενη από τους διαιτολόγους κατανάλωση 8 με 10 ποτηριών νερό, πρέπει να τα ενυδατώσεις κι εξωτερικά. Στο πλάνο ομορφιάς σου ένταξε μία εντατική μάσκα μαλλιών από λάδι καρύδας το λιγότερο μία φορά την εβδομάδα, μετά από κάθε λούσιμο χρησιμοποίησε ενυδατικό conditioner στις άκρες κι όχι στη ρίζα, ενώ βάλε στη ζωή σου τα έλαια μαλλιών με argan, δαφνέλαιο ή άλλα πολύτιμα αιθέρια έλαια πριν και μετά το styling. Είναι σίγουρο ότι θα δεις θεαματικά αποτελέσματα. Το κλισέ που θέλει να μη λούζεις τα μαλλιά σου για να μακρύνουν πιο γρήγορα έχει ξεπεραστεί ανεπιστρεπτί. Κάθε δεύτερη μέρα λούζε τα μαλλιά σου με νερό σε χλιαρή θερμοκρασία, αφού τα προϊόντα styling και οι ρύποι της ατμόσφαιρας επηρεάζουν την υγεία του τριχωτού της κεφαλής. u

THYROEIDHS_LAPEA_R 3/16/22 3:07 PM Page 31

Θυρεοειδής αδένας: Η σωστή λειτουργία του είναι ζωτικής σημασίας Eνας ενδοκρινής αδένας με πολύ σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του οργανισμού σε όλη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου είναι ο θυρεοειδής αδένας.

Η ομφαλοκήλη, το βραχνό κλάμα, η μεγάλη γλώσσα, θυρεοειδής αδένας έχει σχήμα πεταοι μεγάλες πηγές και η διάταση των ραφών του λούδας και βρίσκεται κεντρικά στον κρανίου είναι μερικά από τα κλινικά σημεία του τράχηλο μπροστά από την τραχεία. συγγενούς υποθυρεοειδισμού. Κύρια λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα αποτελεί η σύνθεση των ορμονών Τ4 και Ο επίκτητος υποθυρεοειδισμός εμφανίζεται αργότερα Τ3. Οι θυρεοειδικές ορμόνες ρυθμίζουν στη ζωή του παιδιού. Η πιο συχνή αιτία το μεταβολισμό και βασικές λειτουργίες υποθυρεοειδισμού είναι η αυτοάνοση του καρδιαγγειακού, αναπνευστικού θυρεοειδίτιδα Hashimoto με την παρακαι άλλων συστημάτων απαραίτητων γωγή από τον ίδιο τον οργανισμό αντιγια τη ζωή. Επιπλέον, συμβάλλουν στην σωμάτων που στρέφονται κατά των κυτσωματική αύξηση των παιδιών παράλτάρων του θυρεοειδούς. Συνήθως η αυληλα με την ανάπτυξη του εγκεφάλου. τοάνοση θυρεοειδίτιδα εμφανίζεται κατά Για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορτην εφηβεία και προσβάλλει πιο συχνά μονών απαραίτητο στοιχείο είναι το ιώκορίτσια σε σχέση με αγόρια σε αναλογία διο, ενώ η ρύθμιση της παραγωγής 8:1. Πιο σπάνια, ο υποθυρεοειδισμός τους γίνεται από τον υποθάλαμο και είναι αποτέλεσμα έλλειψης ιωδίου ή την υπόφυση που είναι περιοχές του δυσλειτουργίας του εγκεφάλου από συγΓράφει η εγκεφάλου που εκκρίνουν ορμόνες που γενή ή επίκτητα αίτια όπως λοιμώξεις, Βασιλική Χρ. Λαπέα διεγείρουν ή αναστέλλουν τη λειτουργία παρουσία όγκων, εφαρμογή ακτινοβολίας MD, Παιδίατρος, του θυρεοειδούς ανάλογα με την κυή χημειοθεραπείας. Επιπλέον, φαρμαΣτρατιωτικός Ιατρός, κλοφορία των θυρεοειδικών ορμονών. Επιμελήτρια Παιδιατρικού κευτικά σκευάσματα μπορεί να επηρεΗ λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα άσουν τη θυρεοειδική λειτουργία. Τμήματος Ναυτικού Νοσοκομείου ξεκινά ήδη από την εμβρυική ζωή, ώστε Στα αρχικά στάδια του υποθυρεοειΑθηνών το νεογνό να μπορεί να ανταποκριθεί δισμού μπορεί να απουσιάζουν τα στις αυξημένες ενεργειακές ανάγκες συμπτώματα και σταδιακά να εμφατου αμέσως μετά τη γέννηση. νίζονται μείωση του ρυθμού αύξησης, εύκολη Οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα στα παιδιά κόπωση, μειωμένη σχολική επίδοση. Προοδευτικά διακρίνονται ανάλογα με το χρόνο εμφάνισής τους προστίθενται επιπλέον κλινικά σημεία και συμαπό τη γέννηση ή κατά τη διάρκεια της ζωής τους πτώματα όπως αύξηση του μεγέθους του θυρεσε συγγενείς ή επίκτητες αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, οειδούς (βρογχοκήλη), δυσκοιλιότητα, ξηροδερμία, μπορούν να αφορούν λειτουργικές διατραχές του τριχόπτωση, ψυχρά άκρα, δυσανεξία στο κρύο, θυρεοειδούς αδένα με υπολειτουργία του θυρεαύξηση του βάρους σώματος, καθυστέρηση στην οειδούς αδένα, μειωμένη παραγωγή θυρεοειδικών έναρξη της εφηβείας, διαταραχές του εμμηνορυορμονών και εμφάνιση υποθυρεοειδισμού ή ανσιακού κύκλου, βραδυκαρδία και διαταραχή της τίθετα υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, συμπεριφοράς. περίσσεια θυρεοειδικών ορμονών και εκδήλωση Ο συγγενής υπερθυρεοειδισμός είναι μία σπάνια υπερθυρεοειδισμού. νόσος των νεογνών και συνήθως είναι παροδική. Ο συγγενής υποθυρεοειδισμός εμφανίζεται με συΕμφανίζεται σε νεογνά μητέρων με ιστορικό ή χνότητα 1:2000-1:3000 γεννήσεις και αποτελεί τη νόσο που προκαλεί διέγερση του θυρεοειδούς συχνότερη νόσο που μπορεί να οδηγήσει σε ψυαπό αυτοαντισώματα της μητέρας που διέρχονται χοκινητική καθυστέρηση η οποία μπορεί να προμέσω του πλακούντα. Η υπερλειτουργία του θυβλεφθεί με έγκαιρη και σωστή διάγνωση και θερεοειδούς μπορεί να προκαλέσει ευερεθιστότητα, ραπεία. Η πιο συχνή αιτία στο 65% των περιπτώσεων ταχυκαρδία, ανεπαρκή πρόσληψη βάρους και μποαφορά την «κατασκευή» του θυρεοειδούς. Άλλες ρεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις για το νεογνό σε περιπτώσεις αφορούν διαταραχή στη σύνθεση καθυστερημένη διάγνωση και θετων θυρεοειδικών ορμονών ή ανεπαρκή παραγωγή ραπεία. Η εκτίμηση του οικογεάλλων ορμονών που δίνουν την εντολή στον θυνειακού ιστορικού και η παρεοειδή να λειτουργεί σωστά. Η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα της εγκύου και η πιθανή λήψη φαρμάκων κατά τη διάρκεια της κύησης μπορεί να οδηγήσουν σε παροδικό υποθυρεοειδισμό του νεογνού και βρέφους. Γι’ αυτό άλλωστε, ο προληπτικός εργαστηριακός έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας αυτών των νεογνών είναι επιβεβλημένος. Στην αρχή το νεογνό μπορεί να μην έχει καθόλου συμπτώματα και στη συνέχεια να παρουσιάσει υποτονία, νωθρότητα, παράταση νεογνικού ίκτερου, δυσκοιλιότητα, κρύα άκρα, βραδυκαρδία, δυσκολία στη σίτιση και το θηλασμό.

ρακολούθηση από τις πρώτες μέρες ζωής διασφαλίζει την ομαλή πορεία του νεογνού. Ο επίκτητος υπερθυρεοειδισμός πιο συχνά οφείλεται στη νόσος Grave’s η οποία είναι συχνότερη στις έφηβες. Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα με παραγωγή αντισωμάτων από τον οργανισμό που διεγείρουν την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν ζεστό και υγρό δέρμα, δυσκολία στη ζέστη, ευερεθιστότητα, λεπτό τρόμο των άκρων, απώλεια βάρους παρά την αυξημένη όρεξη, διάρροια, ταχυκαρδία, ανώδυνη διόγκωση του θυρεοειδούς, μαθησιακές δυσκολίες και ευερεθιστότητα. Αρκετά συχνά παρουσιάζονται και οφθαλμικές εκδηλώσεις όπως είναι ο εξώφθαλμος. Η έγκαιρη διάγνωση και η εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας σε υποψία νόσου συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων των παιδιών. Για την πρόληψη του συγγενούς υποθυρεοειδισμού στη χώρα μας εφαρμόζεται ανιχνευτικό πρόγραμμα όλων των νεογνών καθολικά από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού με προσδιορισμό της θυρεοτρόπου ορμόνης TSH, ορμόνης που ελέγχει τη λειτουργία του θυρεοειδούς, από αίμα που λαμβάνεται την 3η-5η ημέρα ζωής. Σκοπός είναι η ανίχνευση των αυξημένων τιμών ώστε να εφαρμοστεί έγκαιρα η θεραπεία υποκατάστασης για την καλή σωματική και πνευματική ανάπτυξη. Προς το παρόν δεν υπάρχει οδηγία για τον προληπτικό έλεγχο της θυρεοειδικής λειτουργίας των παιδιών και των εφήβων. Οι λειτουργικές διαταραχές του θυρεοειδούς έχουν έντονη κληρονομική προδιάθεση και έχουν συσχετισθεί με λήψη φαρμάκων και κλινικές καταστάσεις και σύνδρομα (όπως αυτοάνοσα νοσήματα, κακοήθειες, σύνδρομο Down, σύνδρομο Turner). Έτσι, προτείνεται περιοδικός εργαστηριακός έλεγχος των παιδιών αυξημένου κινδύνου. Η σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική και πνευματική υγεία των παιδιών. Η πρόληψη των διαταραχών της λειτουργίας του θυρεοειδούς είναι σημαντική και συστήνεται τακτική παιδιατρική εξέταση και αξιολόγηση των συμπτωμάτων.u

| περί υγείας | 31

IASO_L 3/16/22 3:08 PM Page 32

Μεγάλος διαγωνισμός από το ΙΑΣΩ Γιορτάζει και προσφέρει 50 ολοκληρωμένα Check Up(!)

o ΙΑΣΩ γνωρίζει πως κάθε γυναίκα είναι σπουδαία και μοναδική! Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας εύχεται χρόνια πολλά και προσφέρει σε 50 τυχερές από έναν πλήρη προληπτικό έλεγχο υγείας healthUp στο νέο Υπερσύγχρονο Τμήμα Check Up του ΙΑΣΩ Γενική Κλινική. Κάθε πακέτο προληπτικού ελέγχου healthUp περιλαμβάνει ολοκληρωμένους εργαστηριακούς και ιατρικούς ελέγχους ανάλογα με την ηλικία καθώς και συνολική εκτίμηση από Γενικό Ιατρό, γιατί η υγεία μας είναι πολύτιμη. Για να λάβεις μέρος στον διαγωνισμό επισκέψου τη σελίδα μας στο Facebook (www.facebook. com/omilosiaso) ή στο Instagram (www.instagram.com/omilosiaso): l Γράψε μας στα σχόλια ποια σπουδαία γυναίκα αποτελεί για εσένα πηγή έμπνευσης l Κάνε mention δύο φίλες σου l Κάνε Like στην σελίδα μας και στο post του διαγωνισμού

Κάθε σχόλιο είναι μία συμμετοχή στην κλήρωση, αρκεί να κάνεις mention κάθε φορά δύο διαφορετικές φίλες. Οι νικήτριες θα ανακοινωθούν στις 31/03/2022. Από την κλήρωση θα αναδειχθούν 50 νικητές, 25 από το Facebook και 25 από το Instagram. Τα check up μπορούν να πραγματοποιηθούν έως 31/8/2022.u

Και χρυσό βραβείο, συν ακόμα δύο βραβεία στα Inﬂuencer Marketing Awards

ο ΙΑΣΩ πρωτοπορεί για ακόμα μία φορά καθώς αποτελεί το μοναδικό νοσοκομείο που βραβεύεται στα Influencer Marketing Awards με τρία βραβεία εκ των οποίων το ένα Χρυσό και διακρίνεται ως εταιρεία που δημιουργεί καμπάνιες με την μεγαλύτερη επίδραση, εμπνέοντας το κοινό. Συγκεκριμένα διακρίθηκε ανάμεσα σε περισσότερες από 300 υποψηφιότητες με τα εξής βραβεία: l Χρυσό βραβείο για την καμπάνια Marketing & Επικοινωνίας για τον Μήνα Μαστού στην κατηγορία “Best Occasion-based Influencer Marketing” l Silver βραβείο για την καμπάνια Marketing & Επικοινωνίας για τον Μήνα Μαστού στην κατηγορία “Best in Personal Care, Health & Beauty” l Bronze βραβείο για την Επετειακή καμπάνια Marketing & Επικοινωνίας "25 Χρόνια ΙΑΣΩ" στην κατηγορία “Best Occasion-based Influencer Marketing” Τα Influencer Marketing Awards πραγματοποιήθηκαν για 3η χρονιά, σε μια χρονική στιγμή που το Influencer Marketing σημειώνει άνοδο, το οποίο αποτυπώθηκε τόσο στον αριθμό των υποψηφιοτήτων, όσο και στην ποιότητα των έργων. u

32 | περί υγείας |

ZWA SYNTROFIAS_STAVRAKI_R 3/17/22 1:13 PM Page 33

Ζώα συντροφιάς Οι χνουδωτοί φίλοι που ωφελούν ουσιαστικά την ψυχική μας υγεία.

εν είχαν περάσει 40 μέρες από τον θάνατο της μητέρας μου όταν άκουσα ένα κλάμα σαν από μωρό σαν από ένα πλάσμα να ζητούσε να μου κάνει συντροφιά αλλά και να το βοηθήσω να επιβιώσει. Μου το πέταξαν σχεδόν στη πόρτα μου σε ένα εξοχικό σπίτι κοντά στη θάλασσα. Βγήκα να δω τι ήταν και τότε το αντίκρισα: ένα μικρό άσπρο κορμάκι και ένα ματάκι και αυτάκι μαύρο. Έλα εδώ του είπα και έτρεξε χωρίς να φοβηθεί. Ήταν όσο το χαλάκι έξω από τη πόρτα. Πρώτη φορά ζώο τετράποδο στο σπίτι. Πρωτόγνωρα συναισθήματα συντροφιάς, υποστήριξης, ευγνωμοσύνης. Από τότε γίναμε αχώριστοι στα εύκολα και τα δύσκολα, στην πόλη και την εξοχή. Τώρα η Σίντυ είναι μεγάλη, ζυγίζει 35 κιλά και είναι ένας σπάνιος ελληνικός ποιμενικός σε διασταύρωση με κυνηγόσκυλο-τρουφόσκυλο. Είναι δυόμισι χρόνια μαζί μου και

- Πώς αλλάζει την ψυχολογία μας η επαφή μας με τα ζώα συντροφιάς; Τι προσφέρει ένα ζώο στον άνθρωπο; Η συντροφικότητα και η ανιδιοτελής αγάπη που προσφέρουν τα ζώα είναι αυτή που κάνει τον άνθρωπο/κηδεμόνα τους να μην μπορεί να τα αποχωριστεί και τελικά, να αποδέχεται ότι το ζώο συντροφιάς είναι αναπόσπαστο μέλος της οικογένειάς του. Η ύπαρξή τους μειώνει τα συναισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης, τα ποσοστά

Γράφει η Aννα Σταυράκη

αποτελεί μέλος της οικογένειας. Μαζί περάσαμε την καραντίνα και όλο αυτό τον καιρό έχουμε γίνει κολλητές. Μαζί στις βόλτες, μία ώρα το πρωί μία το βράδυ και στιγμές πραγματικής στοργής και ανιδιοτελούς αγάπης. Δεν μετάνιωσα στιγμή που την πήρα κοντά μου. Στην ουσία αυτή με διάλεξε όχι εγώ. Μου μείωσε το άφθονο στρες τις ώρες μοναξιάς με έβγαλε για εκγύμναση όταν βαριόμουνα, με δυο λόγια είναι η ισορροπία σε όλα. Μια γούνινη αγκαλιά και συντροφιά, έτοιμη να με κρατήσει ισορροπημένη στα δύσκολα που περνάμε. Όπως τονίζει σε αυτή τη συνέντευξη, η πρόεδρος των κτηνιάτρων, η κα Αθηνά Τραχήλη, ένα ζώο συντροφιάς σημαίνει για μικρούς και μεγάλους, συναισθηματική ωριμότητα, στοργή και αγάπη αμφίδρομα και κυρίως δύναμη για να ξεπεράσουμε μια απώλεια στην οικογένεια. Η ευγνωμοσύνη δεν ανήκει στα ζώα αλλά στον άνθρωπο. Πιστέψτε με.

άγχους και φόβων, προσφέροντας υποστήριξη. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι οι κηδεμόνες ζώων συντροφιάς έχουν χαμηλότερα επίπεδα στρες και μεγαλύτερη συναισθηματική σταθερότητα και διατηρούν γενικότερα καλύτερη την κατάσταση της υγείας τους. Ο δεσμός με τα ζώα συντροφιάς σχετίζεται με ευεργετικά αποτελέσματα στο καρδιαγγειακό σύστημα του ανθρώπου, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και καρδιακούς παλμούς, ενώ περιορίζεται ο κίνδυνος παχυσαρκίας και διαβήτη, αφού η βόλτα με το κατοικίδιο αποτελεί και μια καλή γυμναστική. - Πόσο σημαντικό είναι να μεγαλώνουν τα παιδιά με ένα ζώο συντροφιάς; Ο δεσμός με τα ζώα, προσφέρει θετικά αποτελέσματα στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Η κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη ενισχύεται από την κατοχή ενός ζώου, αφού έχει αποδειχθεί ότι διευκολύνει τη γλωσσική ανάπτυξη. Η φροντίδα του ζώου κάνει το παιδί πιο υπεύθυνο, πιο ανεξάρτητο και ταυτόχρονα, τονίζει την αυτοεκτίμησή του αφού λαμβάνει το ίδιο, ρόλο φροντιστή στον οποίο και ανταποκρίνεται. Η παρουσία των ζώων αυξάνει την κοινωνική διάδραση μεταξύ των παιδιών, ενώ σαφώς και συναισθηματικά είναι πιο ώριμα. Αντιλαμβάνονται τα ζώα ως φίλους, παίρνουν και δίνουν στοργή και συναισθηματική υποστήριξη. Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε ότι τα νέα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι άτομα που εκτέθηκαν σε κατοικίδια κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας έχουν λιγότερες αλλεργίες και μικρότερες πιθανότητες εμφάνισης άσθματος. - Πόσο τα ζώα συντροφιάς μας βοηθούν να ξεπεράσουμε μια απώλεια μέσα στην οικογένεια; Ένα ζώο συντροφιάς δεν είναι απλώς ένας σκύλος ή μία γάτα αλλά ένας σύντροφος ζωής. Ένα κατοικίδιο ζώο είναι ικανό να βοηθήσει τη διαδικασία διαχείρισης της απώλειας, να απα-

λύνει τη μοναξιά των ηλικιωμένων ανθρώπων και να συμβάλει στη διατήρηση ισορροπίας για όσους υποφέρουν από ψυχικές νόσους. - Πολλοί φοβούνται να έχουν ζώο συντροφιάς μήπως αυτό μεταφέρει τον κορωνοιό μέσα στο σπίτι. Τι συμβουλεύετε; Με τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα τα κατοικίδια και τα παραγωγικά ζώα δεν παίζουν ρόλο στη μετάδοση του ιού SARS COV 2. Η γενετική δομή του SARS COV 2 υποδηλώνει ότι πιθανά η αρχική πηγή ήταν κάποιο ζώο, ίσως νυχτερίδα, και πιθανά ένας ενδιάμεσος ξενιστής ο παγκολίνος, όμως, ο ιός είναι ανθρώπινος. Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου υπάρχουν εκατομμύρια εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα σε ανθρώπους, έχουμε περίπου 100 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα σε ζώα, ενώ δεν υπάρχει ούτε μία καταγεγραμμένη περίπτωση μετάδοσης του ιού από κατοικίδιο σε άνθρωπο. Τα δε ζώα μολύνθηκαν από ανθρώπους, αλλά δε νόσησαν, ενώ όσα από αυτά απεβίωσαν είχαν σοβαρά υποκείμενα νοσήματα. Τα ζώα, λοιπόν, δεν αποτελούν πηγή μόλυνσης ή δεξαμενή επιβίωσης του SARS COV 2. Ως εκ τούτου οι άνθρωποι είναι ασφαλείς αρκεί να τηρούν όλα τα μέτρα υγιεινής. - Είναι τα ζώα συντροφιάς οι μεγάλοι νικητές της πανδημίας και της ισορροπίας μας? Αν κάτι χαρακτήρισε την πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση ήταν ο εγκλεισμός και η μοναξιά. Τα ζώα συντροφιάς έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της ψυχικής υγείας των κηδεμόνων τους, ακριβώς επειδή κάλυψαν το κενό της συντροφικότητας και της επικοινωνίας. Η φροντίδα τους και η συντροφιά τους υπήρξαν σωτήριες κυρίως για ανθρώπους που ήταν μόνοι, αλλά και για τα παιδιά, μειώνοντας το στρες και τα προβλήματα συμπεριφοράςu

PROIONTIKO_x2 3/16/22 3:09 PM Page 34

Στο φαρμακείο της γειτονιάς Ενώ οι απαιτήσεις της καθημερινότητας μάς πιέζουν, φροντίζουμε πάντα να μην παραμελούμε τον εαυτό μας. Σας παρουσιάζουμε ορισμένα προϊόντα που ξεχωρίσαμε και αυτό τον μήνα για εσάς και τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Ερευνα αγοράς: Νάντια Λάμπρη

Pregnacare him & her Για την ενίσχυση της γυναικείας και της ανδρικής γονιμότητας Το Pregnacare Him & Her Conception είναι ένα προϊόν που συνιστάται για ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδί, λόγω της εξειδικευμένης διατροφής που προσφέρει. Πρόκειται για δισκία με βιταμίνες και μέταλλα που ενισχύουν τη διαδικασία της σύλληψης. Για τον Αντρα: Wellman Conception Περιέχει ψευδάργυρο, ο οποίος βοηθά στη διατήρηση της φυσιολογικής γονιμότητας και της αναπαραγωγής και διατηρεί τα φυσιολογικά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα. Το σελήνιο συμβάλλει στην κανονική σπερματογένεση. Για τη Γυναίκα: Pregnacare Conception Περιέχει φολικό οξύ, το οποίο συμβάλλει στη φυσιολογική ανάπτυξη του μητρικού ιστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ψευδάργυρο, ο οποίος βοηθά στη διατήρηση της φυσιολογικής γονιμότητας. Το προϊόν δεν έχει δοκιμαστεί σε ζώα και είναι κατάλληλο για χορτοφάγους. Δεν περιέχει: l τεχνητές χρωστικές ουσίες l συντηρητικά l λακτόζη l μαγιά l ζελατίνη

34 | περί υγείας |

Altion Osteo Συμπλήρωμα Διατροφής Συμβάλετε στη φυσιολογική λειτουργία των οστών και στο σχηματισμό του κολλαγόνου Το ALTION Osteo είναι η καλύτερη επιλογή για όσους θέλουν να φροντίζουν τις αρθρώσεις τους καθημερινά. Είναι ένα κλινικά μελετημένο συμπλήρωμα διατροφής που περιέχει θειική γλυκοζαμίνη, θειική χονδροϊτίνη, υδρολυμένο κολλαγόνο, μεθυλοσουλφονυλομεθάνιο (MSM), βιταμίνη C και L-καρνιτίνη. Απευθύνεται σε όσους ταλαιπωρούνται από ενοχλήσεις στις αρθρώσεις και στους χόνδρους και έχουν μειωμένη πρόσληψη ή αυξημένες ανάγκες στα παραπάνω συστατικά. Το ALTION Osteo® περιέχει βιταμίνη C, που συμβάλλει στον φυσιολογικό σχηματισμό του κολλαγόνου για τη φυσιολογική λειτουργία των οστών και των χόνδρων.

Intermed Calmovix Junior Σιρόπι για τον ξηρό βήχα Ανακουφίστε άμεσα το μωρό σας από τον ενοχλητικό βήχα που το ταλαιπωρεί Το Calmovix Junior είναι σιρόπι ειδικά σχεδιασμένο για την ανακούφιση του ξηρού βήχα σε μωρά από 6 μηνών και παιδιά έως 6 ετών. Ενας βήχας λέμε ότι είναι ξηρός όταν δεν υπάρχει παραγωγή βλέννας ή καταρροή. Στην περίπτωση αυτή, το Calmovix Junior καταπραΰνει από τα συμπτώματα του ξηρού και επίμονου βήχα που ταλαιπωρεί τα παιδιά σας και ανακουφίζει τον ερεθισμένο λαιμό τους, δημιουργώντας τους ένα φιλμ που ενυδατώνει τον λαιμό. Με: l μαλτιτόλη και γλυκερόλη l υπέροχη γεύση φράουλα l xωρίς ζάχαρη και χρωστικές

PomPon Micellaire υγρά μαντήλια ντεμακιγιάζ Το μυστικό για δέρμα που λάμπει από υγεία δεν είναι άλλο από τον σωστό καθαρισμό του! Τα υγρά μαντήλια ντεμακιγιάζ Pom Pon Micellaire είναι κατάλληλα για όλους τους τύπους δέρματος. Είναι εμπλουτισμένα με «έξυπνες» φυσαλίδες νερού τεχνολογίας Micellaire, που «μαγνητίζουν» τα ίχνη λιπαρότητας και το μακιγιάζ, καθώς και με 93% φυσικά συστατικά. Τα υγρά μαντήλια Pom Pon Micellaire προσφέρουν αποτελεσματικό ντεμακιγιάζ και τόνωση, με λίγες μόνο κινήσεις, χαρίζοντας στην επιδερμίδα μια ανάλαφρη αίσθηση φρεσκάδας. l Το προϊόν δεν πραγματοποιεί δοκιμές σε ζώα. l Οφθαλμολογικά και δερματολογικά ελεγμένα. Χωρίς: l παραβένες l σαπούνι l οινόπνευμα l ορυκτέλαια l αλουμίνιο

PROIONTIKO_x2 3/16/22 3:09 PM Page 35

Korres Λάδι Προσώπου με Βιταμίνη C για λάμψη & βαθιά ενυδάτωση Ελιξίριο με αληθινά πέταλα Αγριου Τριαντάφυλλου Λάδι προσώπου με 5% Super Vitamin C και αληθινά ροδοπέταλα για βαθιά ενυδάτωση, λάμψη και ομοιόμορφο τόνο. Η δύναμη και οι ιδιότητες της βιταμίνης C καταγράφουν την ύψιστη απόδοση, καθώς η Super Vitamin C εξασφαλίζει πιο αποτελεσματική διείσδυση στο δέρμα και ενεργοποίηση στα κατάλληλα στρώματα. Το λάδι Αγριο Τριαντάφυλλο, πολύτιμο ελιξήριο ομορφιάς του φαρμακείου Κορρές, σε συνδυασμό με καθαρή Super Vitamin C, ω-λιπαρά οξέα και ισχυρά αντιοξειδωτικά, ανακουφίζει την αφυδατωμένη επιδερμίδα, θρέφει σε βάθος και προσδίδει σφριγηλότητα και άνεση. Τα κλινικά αποτελέσματα δείχνουν: l βελτιωμένα επίπεδα ενυδάτωσης l εντατική θρέψη l βελτίωση υφής l πιο ομοιόμορφος τόνος επιδερμίδας

L'Oréal Age perfect classic Αμπούλες κολλαγόνου προσώπου Αμπούλες με εξαιρετικά συμπυκνωμένα ενεργά συστατικά. Αμπούλες με εξαιρετικά συμπυκνωμένα ενεργά συστατικά. Το κολλαγόνο είναι ένα σημαντικό δομικό συστατικό της επιδερμίδας, το οποίο μειώνεται μετά την εμμηνόπαυση. Τα εργαστήρια L''Oreal Paris δημιούργησαν αυτές τις αμπούλες, που είναι ειδικά σχεδιασμένες για τις ώριμες επιδερμίδες. Είναι εμπλουτισμένες με υψηλή συγκέντρωση αμινοξέων κολλαγόνου με λεπτόρρευστη υφή ελαίου, για άμεση απορρόφηση από την επιδερμίδα. Τα αμινοξέα κολλαγόνου είναι συστατικά του κολλαγόνου που βρίσκονται εκ φύσεως στην επιδερμίδα μας. Τα αμινοξέα, μαζί με τα υπόλοιπα συστατικά που εμπεριέχονται στη σύνθεση αυτών των αμπουλών, συμβάλλουν στη σύσφιξη και ενίσχυση της επιδερμίδας. Η υψηλή τους συγκέντρωση επιφέρει τη σύσφιξη σε μόλις 7 ημέρες, ωστόσο, ακόμα και μετά τη πρώτη χρήση αμπούλας, η επιδερμίδα θρέφεται, αποκτά αίσθηση άνεσης και γίνεται πιο λεία .

La roche possay cicaplast Baume B5 Ο σύμμαχός σας για την ανάπλαση του δέρματος Το CICAPLAST Baume B5 είναι ένα balm πολλαπλών οφελών για καταπράυνση και προστασία του ερεθισμένου δέρματος, για ολόκληρη την οικογένεια: μωρά, παιδιά και ενήλικες. Είναι εμπλουτισμένο με Madecassoside -ένα ενεργό συστατικό επανόρθωσης -, καταπραϋντική Πανθενόλη και αντιβακτηριακούς παράγοντες. Καταπραΰνει, θρέφει και προστατεύει το ξηρό δέρμα, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση της λειτουργίας του φραγμού. Με Ιαματικό νερό La Roche-Posay, μη λιπαρό, δεν αφήνει λευκά σημάδια, ενώ δεν έχει άρωμα. Εχει υποβληθεί σε κλινική δοκιμή για 14 δερματικές παθήσεις, όπως: l δέρμα μωρών και παιδιών, επιφανειακή ερυθρότητα στην ευαίσθητη περιοχή των μωρών l ξηρό δέρμα, ξηρά χείλη l ατοπικό δέρμα, l ερεθισμοί μετά από λέιζερ, αποτρίχωση ή δερματολογικές θεραπείες l περιστοματικοί ερεθισμοί

Apivita Aqua Beelicious Booster για Αναζωογόνηση και Ενυδάτωση Αντιοξειδωτικό έγχυμα από άγριο τριαντάφυλλο Το Aqua Beelicious είναι ένα πολύχρηστικό booster με υφή water-gel, σχεδιασμένο με εκχύλισμα λουλουδιών από κίστο, άγριο τριαντάφυλλο, ίριδα και μέλι, σούπερ ενυδατικά συστατικά που αναπληρώνουν άμεσα τα αποθέματα νερού της επιδερμίδας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο του ή πριν την καθημερινή φροντίδα του δέρματος και προσφέρει μια έκρηξη ενυδάτωσης και φρεσκάδας που διαρκεί, ακόμα και σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες (πριν και μετά την έκθεση στον ήλιο, το κρύο και τον αέρα), με εκχύλισμα λουλουδιών, μέλι, αλόη και υαλουρονικό οξύ. l Εξισορροπεί και καταπραΰνει την επιδερμίδα με ατέλειες (ερυθρότητα, ερεθισμούς) χάρη στα πρεβιοτικά l Ενδυναμώνει την επιδερμίδα ενάντια στις εξωτερικές επιθέσεις, για ένα υγιές και ισορροπημένο δέρμα με πατενταρισμένο εκχύλισμα πρόπολης και έγχυμα άγριου τριαντάφυλλου l Αναζωογονεί την επιδερμίδα, με αιθέριο έλαιο τριαντάφυλλο

| περί υγείας | 35

HEALTHCODE_ALERGIES_L 3/17/22 1:30 PM Page 36

Μια σειρά προϊόντων για την καλή υγεία Η υγεία μας βασίζεται στον αρμονικό συνδυασμό πολλών παραγόντων, όπως ισορροπημένος τρόπος ζωής, πνευματική ικανοποίηση, απόλαυση για τη ζωή, επαρκής άσκηση, υγιεινή διατροφή και ιάματα από τη φύση. Αυτή η αρχή αντανακλάται στη σειρά προϊόντων της A.Vogel. A.Vogel Luffa Nasal Spray (Pollinosan) Το A.Vogel Luffa Nasal Spray είναι φυτικό ρινικό spray με βάση τη Luffa (λούφα) για την ανακούφιση από τις αλλεργίες. Είναι κατάλληλο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας και για την απευαισθητοποίηση από τα αλλεργιογόνα. Η luffa είναι τροπικό φυτό που δρα αποβάλλοντας τις τοξίνες οι οποίες διαταράσσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και ανακουφίζει από συμπτώματα υπερευαισθησίας όπως φτάρνισμα, ρινόρροια και ρινική συμφόρηση. Το σπουδαιότερο όφελος από τη χρήση του συγκεκριμένου βοτάνου είναι η έλλειψη παρενεργειών όπως υπνηλία ή καταβολή. Είναι δυνατή η χρήση του για μεγάλο χρονικό διάστημα ανάλογα με τις υπάρχουσες ανάγκες.

A.Vogel Eye Drops (Collyre) Το Eye drops της A.Vogel είναι φυσικό κολλύριο με ευφράσια και υαλουρονικό οξύ. Ανακουφίζει άμεσα τα ξηρά, ερεθισμένα ή κουρασμένα μάτια και ενδείκνυται μετά από πολύωρη χρήση υπολογιστή και για χρήστες φακών επαφής. Η ευφράσια (Euphrasia oﬃcinalis) χρησιμοποιείται παραδοσιακά από τους φυτοθεραπευτές για την τοπική αντιμετώπιση φλεγμονών των ματιών, που συμπεριλαμβάνουν επιπεφυκίτιδα / βλεφαρίτιδα και κριθαράκι αλλά και για την ανακούφιση από την κούραση των ματιών και άλλων ενοχλήσεων της όρασης. l Χρήση μέσα σε 6 μήνες από το άνοιγμα l Πρακτική δοσομέτρηση – 1 σταγόνα ανά μάτι l Κατάλληλο για παιδιά άνω των 12 ετών l Κατάλληλο για μακροχρόνια χρήση l Χωρίς συντηρητικά

Μύθοι και αλήθειες για τις αλλεργίες Πώς να διαχειριστείτε τα συμπτώματά σας. Μύθος: Οι αλλεργίες εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα Δυστυχώς οι αλλεργίες δεν εξαφανίζονται δια μαγείας. Εάν υποφέρετε από διάφορες αλλεργίες σε εσωτερικούς χώρους— ακάρεα σκόνης, τρίχωμα κατοικίδιων ζώων και μούχλα— ο χρόνος που περνάτε εκεί και η περιορισμένη κυκλοφορία καθαρού αέρα μπορεί να πυροδοτήσει χειρότερα συμπτώματα. Το σκούπισμα με ηλεκτρική σκούπα, το ξεσκόνισμα και η χρήση προστατευτικών για στρώματα και μαξιλάρια, είναι οι καλύτερες επιλογές.

Μύθος: Μέχρι να ενηλικιωθείς, θα ξέρεις αν έχεις αλλεργίες ‘Οχι απαραίτητα. Αν και οι περισσότερες εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, οι αλλεργίες μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία – ιδιαίτερα οι εποχικές. Οι αλλεργίες συμβαίνουν όταν το ανοσοποιητικό σας σύστημα αναγνωρίζει λανθασμένα μια ουσία και στη συνέχεια επιτίθεται, απελευθερώνοντας ενώσεις που μπορούν να επηρεάσουν τα ιγμόρεια, τα μάτια, τους αεραγωγούς, το δέρμα και το πεπτικό σας σύστημα. Μπορεί να το παρατηρήσετε την πρώτη φορά που θα έρθετε σε επαφή με μια ουσία ή μπορεί να αντιδράσετε μόνο όταν έχετε εκτεθεί επανειλημμένα σε αυτήν ή εάν το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι αδύναμο. Οι τροφικές αλλεργίες μπορεί επίσης να εμφανιστούν σε ενήλικες. Μιλήστε με έναν για-

36 | περί υγείας |

τρό εάν το «κρύωμά» σας επιμένει ή αν παρατηρήσετε κνίδωση, πρήξιμο ή μυρμήγκιασμα στο στόμα, κοιλιακό άλγος ή συριγμό μέσα σε δύο ώρες μετά το φαγητό.

Μύθος: Η κατανάλωση μελιού μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της αλλεργίας Θεωρητικά ναι — στην πράξη όμως όχι, γιατί οι μέλισσες πιθανότατα δεν επισκέπτονται τα φυτά που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, καταναλώνοντας μέλι, εκτίθεστε στη γύρη, την οποία το σώμα σας μπορεί

να συνηθίσει με την πάροδο του χρόνου και να σταματήσει να αντιδρά. Οι μέλισσες όμως παίρνουν το μεγαλύτερο μέρος της γύρης τους από ανθοφόρα φυτά, όχι από τα δέντρα, τα χόρτα και τα ζιζάνια που προκαλούν την αλλεργική αντίδραση.

Μύθος: Θα πρέπει να παίρνετε φάρμακα για την αλλεργία μόνο όταν τα χρειάζεστε Ορισμένα φάρμακα για την αλλεργία είναι καλύτερα να τα πάρετε πριν τα χρειαστείτε. Θα πρέπει να δίνετε επινεφρίνη όταν κάποιος έχει αναφυλακτική αντίδραση ενώ τα αντιισταμινικά μπορούν να καταστείλουν περιστασιακά συμπτώματα αλλεργίας σε μόλις μία ώρα. Πολλοί γιατροί συνιστούν ένα καθημερινό από του στόματος αντιισταμινικό και ένα ρινικό σπρέι στεροειδών που θα πρέπει να ξεκινήσει πριν ξεκινήσει η εποχή των αλλεργιών γιατί χρειάζονται δύο εβδομάδες για να επιτευχθεί πλήρης αποτελεσματικότητα.

Μύθος: Δεν πρέπει να αγοράζετε λουλούδια σε κάποιον που υποφέρει από αλλεργία Τα πιο κοινά εποχικά αλλεργιογόνα είναι τα χόρτα (μεταξύ των οποίων αναπτύσσεται η αμβροσία). Τα περισσότερα ανθοφόρα φυτά δεν παράγουν πολλή γύρη. Προτιμήστε καμέλιες, τριαντάφυλλα και κρίνα. Φυτά εσωτερικού χώρου μπορούν να προσελκύσουν σκόνη και ακόμη και μούχλα αν τα ποτίσουν υπερβολικά. u

_ADDS 3/16/22 3:10 PM Page 1