Περί Υγείας 18

COVER_PY_18 4/8/22 2:07 PM Page 1

_ADDS 4/8/22 2:08 PM Page 1

EDITO_PY18_R 4/8/22 2:08 PM Page 1

Περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 18 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2022

Τα νέα όπλα για τον κορωνοϊό Αναδιαμορφώνουν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα έναντι της λοίμωξης Covid-19 ..............................................................2

Το σύνδρομο Long Covid ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Νάντια Λάμπρη nandia@allabouthealth.gr ART DIRECTOR Σωτήρης Ανδρίτσος ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Λήδα Κοντογιαννοπούλου Γιάννης Παλαιολόγος Αλεξία Σβώλου Αννα Σταυράκη Ζήσης Ψάλλας ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Θάνος Δημόπουλος Γιώργος Ιατρού Γεωργία Καπώλη Αντώνιος Λέπουρας Φρειδερίκη Πουτογλίδου Αικατερίνη Πυροβολάκη Κωνσταντίνος Μανωλόπουλος Παρασκευή Μεντζελοπούλου Λάμπρος Μπουραντάς Λεωνίδας Στεφανής Ευάγγελος Φραγκούλης ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS ΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com) Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν.

100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Ένα κλινικό σύνδρομο που απασχολεί έντονα την παγκόσμια ιατρική κοινότητα ......................................3

Διαβήτης: Η ασθένεια που φέρνει άλλες ασθένειες Όσο νωρίτερα εμφανίζεται ο διαβήτης τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να αναπτύξετε καρκίνο ή άνοια ....................................4

Άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και Covid-19 Τι χρειάζεται να γνωρίζουν και πώς να προσέχουν ......................6

Σακχαρώδης Διαβήτης και διατροφή Οι χρυσοί κανόνες που «ρίχνουν» το σάκχαρο! ............................8

Τι είναι ο Διαβήτης Κύησης και πώς αντιμετωπίζεται; Μερικές γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο παρουσίασης ............................................................................10

Άγχος και Διαβήτης Το στρες προκαλεί υψηλό σάκχαρο και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο φροντίζετε τον εαυτό σας ......................12

Παιδικός Διαβήτης Τύπου 1 Με σωστή πληροφόρηση και καθοδήγηση δεν χρειάζεται να αποτελεί εμπόδιο στη ζωή του παιδιού ......................................13

Είναι γρίπη, Covid, αλλεργία ή κοινό κρυολόγημα; Πώς ερμηνεύονται τα συμπτώματα; ..................................................16

Οι ιοί της Ηπατίτιδας Συνήθεις ύποπτοι για τον καρκίνο και την κίρρωση του ήπατος ........................................................................17

Οστεοπόρωση Πέντε μύθοι και μία αλήθεια ................................................................18

Ο Διαβήτης μπορεί να αντιστραφεί με απώλεια βάρους Ποια δίαιτα είναι καλύτερη ..................................................................19

Τι γνωρίζουμε για τον Αυτισμό; Η κατανομή στα δύο φύλα είναι υπέρ των αγοριών ....................20

Νόσος Πάρκινσον Μέχρι το 2050 θα έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας ....................23

Θαλασσαιμία

Edito Αύξηση διασωληνώσεων και θανάτων

T

ις πρώτες μέρες του Απριλίου καταγράφεται αύξηση του αριθμού των διασωληνωμένων ασθενών με COVID-19, αλλά και των θανάτων ασθενών που είχαν εκδηλώσει τη νόσο. Όπως ανέφερε μάλιστα ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Θεοκλής Ζαούτης, μιλώντας σε ενημερωτική εκδήλωση της Ιατρικής Σχολής Αθηνών: “Σε έναν πληθυσμό όπου το 100% των πολιτών θα ήταν πλήρως εμβολιασμένο, θα περιμέναμε και το 100% των διασωληνωμένων λόγω COVID-19 να είναι πλήρως εμβολιασμένοι. Αντίστοιχα, όταν είναι υψηλό το ποσοστό των εμβολιασμένων στον γενικό πληθυσμό, είναι υψηλό και το ποσοστό των εμβολιασμένων που διασωληνώνονται”. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι τα πιστοποιητικά εμβολιασμού για όσους έχουν κάνει τις δύο δόσεις έχουν ισχύ για εννέα μήνες και τα πιστοποιητικά νόσησης για έξι μήνες. Η επέκταση της διάρκειας ισχύος των πιστοποιητικών, στο πλαίσιο της εναρμόνισης όλων των χωρών της Ε.Ε. σε μια ενιαία στρατηγική στο συγκεκριμένο θέμα, προβλέπεται σε κοινή υπουργική απόφαση για τα έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού η οποία δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και η οποία τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ. Υπενθυμίζεται πως η Ελλάδα είχε πιο σκληρή πολιτική σε αυτό το θέμα αφού τα πιστοποιητικά εμβολιασμού –πριν από την έκδοση της απόφασης– έληγαν στους επτά μήνες μετά τη δεύτερη δόση και τα πιστοποιητικά νόσησης στους τρεις μήνες μετά τη διάγνωση της COVID-19. Τα πιστοποιητικά εμβολιασμού για όσους έχουν κάνει την τρίτη δόση δεν έχουν –τουλάχιστον προς το παρόν– ημερομηνία λήξης. Αξίζει να σταθούμε και στην Παγκόσμια Ημέρα Υγείας (7Απριλίου ), η οποία εστιάζει στα σημαντικά προβλήματα της δημόσιας υγείας ανά τον κόσμο, τιμώντας την επέτειο ίδρυσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας . Ο ΠΟΥ για το 2022 αναφέρει πως οι πολιτικές, κοινωνικές και εμπορικές μας αποφάσεις έφεραν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου κρίση, αναφορικά με το κλίμα και την υγεία. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πάνω από το 90% των ανθρώπων αναπνέουν ανθυγιεινό αέρα που προκύπτει από την καύση ορυκτών καυσίμων. Ενώ η πανδημία COVID-19 μας έδειξε, όπως αναφέρει ο ΠΟΥ, τη θεραπευτική δύναμη της επιστήμης, ανέδειξε ταυτόχρονα τις ανισότητες στον κόσμο μας. Η πανδημία έχει αποκαλύψει αδυναμίες σε όλους τους τομείς της κοινωνίας και υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη δημιουργίας βιώσιμων κοινωνιών ευημερίας που σημαίνει μακροπρόθεσμες επενδύσεις, προϋπολογισμούς ευημερίας, κοινωνική προστασία και νομικές και δημοσιονομικές στρατηγικές. Στα δικά μας τώρα, το παρόν τεύχος πέρα από την επικαιρότητα γύρω από τον κορωνοϊό, υπάρχει εκτενές αφιέρωμα στον διαβήτη ενώ ως συνήθως αναφορά γίνεται και σε άλλα καίρια ζητήματα υγείας. Καλή σας ανάγνωση

Αφροδίτη Ντάικου

Καινοτόμες θεραπείες ............................................................................24

| περί υγείας | 1

NEA OPLA_SBOLOY_R 4/8/22 2:09 PM Page 2

Τα νέα «όπλα» για τον κορωνοϊό …αναδιαμορφώνουν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα έναντι της λοίμωξης COVID-19. Γράφει η Αλεξία Σβώλου

H

έγκριση του σταθερού συνδυασμού των μονοκλωνικών αντισωμάτων της Astra Zeneca από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων σχεδόν συνέπεσε χρονικά με τη διάθεση των αντιικών χαπιών της Pfizer στην πατρίδα μας, προσφέροντας νέα «όπλα» για τη θεραπεία των ασθενών με λοίμωξη κορωνοϊού υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση, ανοίγοντας μια χαραμάδα για την επιπλέον θωράκιση των ευπαθών, προτού κολλήσουν τη λοίμωξη, σαν θεραπεία χημειοπροφύλαξης. Μετά την άφιξη των αντιικών χαπιών της Pfizer, ενώ είχε προηγηθεί η πρώτη αντιική θεραπεία με μολνουπιραβίρη της MSD κι αναμένοντας τη συμφωνία που θα κάνει η χώρα μας με την Astra Zeneca για την παραλαβή ορισμένων δόσεων των μονοκλωνικών αντισωμάτων που μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα 40.000 ανοσοκατεσταλμένων ασθενών, προτού κολλήσουν κορωνοϊό, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση της COVID19 διαμορφώνονται ως εξής: Τα αντιικά χάπια, σύμφωνα με τα Υπουργεία Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αποστέλλονται κατ’ οίκον στους ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια, αφού ο θεράπων ιατρός τους υποβάλει τη σχετική αίτηση μέσα από το Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης και η αίτηση εγκριθεί. Η θεραπεία με αντιικά χάπια (Pfizer & MSD) είναι κατάλληλη για μη νοσηλευόμενους ασθενείς 18 ετών και άνω οι οποίοι έχουν βρεθεί θετικοί στη λοίμωξη COVID-19 μετά από εργαστηριακό τεστ (rapid ή PCR test), έχουν ήπια έως μέτρια συμπτώματα και διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να νοσήσουν βαριά εξαιτίας των παρακάτω παραγόντων: Εχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων ή αιμοποιητικών κυττάρων

«Το ενέσιμο αντιικό φάρμακο που χορηγείται σε νοσηλευόμενους ασθενείς δίνεται όταν βρίσκονται στην κλινική COVID και μπορεί να χορηγηθεί και στη ΜΕΘ, αν ο ασθενής χρειαστεί να εισαχθεί στη ΜΕΘ». Κατερίνα Αργυράκη, παθολόγοςλοιμωξιολόγος, επιμελήτρια Α΄ στην Κλινική Λοιμώξεων COVID Α΄ του Νοσοκομείου «Σωτηρία».

2 | περί υγείας |

ή βρίσκονται σε λίστα αναμονής για μεταμόσχευση οργάνου. Εχουν νεφρική ανεπάρκεια και υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση, πάσχουν από κυστική ίνωση, νοσούν από καρκίνο συμπαγούς οργάνου και υποβάλλονται σε θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ανοσοθεραπεία ή άλλη θεραπεία) μέσα στο τελευταίο έτος. Εχουν εμφανίσει αιματολογικές κακοήθειες το τελευταίο έτος, νοσούν από πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες και δευτεροπαθείς ανοσοανεπάρκειες λόγω θεραπείας με Β-ειδικούς παράγοντες π.χ. Rituximab, νοσούν με HIV λοίμωξη ή διαμένουν σε μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων ή πάσχουν από θαλασσαιμία-δρεπανοκυτταρική αναιμία. Οσοι ασθενείς με λοίμωξη COVID-19 είναι άνω των 75 ετών επίσης πληρούν τις προϋποθέσεις για τη λήψη της θεραπείας χωρίς να συνυπάρχει κάποιο υποκείμενο νόσημα. Για τους ανθρώπους ηλικίας μεγαλύτερης ή ίσης των 65 ετών απαιτούνται δύο παράγοντες κινδύνου, οπότε μαζί με την ηλικία πρέπει να έχουν κάποια από τις ακόλουθες συννοσηρότητες: παχυσαρκία (BMI μεγαλύτερο ή ίσο του 35), χρόνια νεφρική νόσο, χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια υπό οξυγονοθεραπεία, ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση, διαβήτης υπό θεραπεία, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια ηπατική νόσο, καρδιαγγειακή νόσο ή αρτηριακή υπέρταση υπό θεραπεία. Τα αντιικά χάπια αποστέλλονται με courier στο σπίτι του ασθενούς αφού εγκριθεί η αίτηση του γιατρού. Τα χάπια πρέπει να χορηγηθούν εντός 5 ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων, καθώς τα αντιικά δρουν όσο ο ιός δεν έχει ακόμα πολλαπλασιαστεί σε τέτοιο βαθμό που να γενικευθεί η προσβολή των πνευμόνων. Γι’ αυτό άλλωστε η καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας Αναστασία Κοτανίδου, διευθύντρια της Α΄ κλινικής Εντατικής Θεραπείας στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» επισημαίνει ότι τα αντιικά χάπια δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην Εντατική. Επίσης, όπως εξηγεί ο Πέτρος Δρακάκης, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, διευθυντής Γ΄ Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, τα αντιικά χάπια δεν έχουν δοκιμαστεί σε κλινικές μελέτες σε έγκυες γυναίκες και συνεπώς δεν μπορούν να χορηγηθούν στην εγκυμοσύνη. Αυτό αποτελεί ένα ακόμα πολύ ισχυρό κίνητρο για να εμβολιαστούν όλες οι εγκυμονούσες, αφού αν κολλήσουν κορωνοϊό έχουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο βαριάς νόσησης και διασωλήνωσης στη ΜΕΘ, χωρίς να υπάρχει διαθέσιμο γι’ αυτές το «όπλο» των αντιικών χαπιών. Επίσης, δεν χορηγούνται και σε παιδιά.

Μέσα στο νοσοκομείο Στους νοσηλευόμενους ασθενείς με COVID-19 χορηγείται το πρώτο εγκεκριμένο αντιικό φάρμακο που είναι ενέσιμο, η ρεμδεσιβίρη. Η χορήγησή

«Τα αντιικά χάπια δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην Εντατική. Είναι φάρμακο για τα πρώτα στάδια της λοίμωξης και δίδονται εντός 5 ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων» Αναστασία Κοτανίδου, καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας, διευθύντρια της Α΄ κλινικής Εντατικής Θεραπείας στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» της γίνεται ενδοφλέβια σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε κλινικές COVID, ενώ αν ο ασθενής επιδεινωθεί μπορεί να συνεχίσει η χορήγησή της στη ΜΕΘ, σαν συνεχιζόμενη θεραπεία, όπως εξηγεί η Κατερίνα Αργυράκη, παθολόγος-λοιμωξιολόγος, επιμελήτρια Α΄ στην Κλινική Λοιμώξεων COVID Α΄ του Νοσοκομείου «Σωτηρία». Ωστόσο η ρεμδεσιβίρη δεν χορηγείται στη ΜΕΘ ως φάρμακο για ανθρώπους που βρίσκονται πλέον στο στάδιο της Εντατικής. Πρόσφατα η ρεμδεσιβίρη έλαβε επέκταση έγκρισης για ασθενείς υψηλού κινδύνου που δεν νοσηλεύονται και σε αυτήν την περίπτωση έρχονται επί 3 ημέρες στο νοσοκομείο και λαμβάνουν από μια δόση κάθε ημέρα.

Καθοδόν και η πρώτη προφυλακτική θεραπεία Ο σταθερός συνδυασμός των δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων της Astra Zeneca που αποδείχθηκε αποτελεσματικός έναντι του στελέχους Ομικρον και της υποομάδας Ομικρον 2 είναι η μοναδική προφυλακτική θεραπεία που μπορεί να δοθεί σε ευπαθείς ανθρώπους προτού κολλήσουν, σαν χημειοπροφύλαξη με διάρκεια αποτελέσματος που ξεπερνά τους 6 μήνες και φτάνει τον έναν χρόνο. Η Ενωση Ασθενών Ελλάδας εκτιμά ότι στην πατρίδα μας υπάρχουν τουλάχιστον 40.000 ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς που όσες δόσεις εμβολίων και να κάνουν δεν θα παράξουν ικανοποιητικές ποσότητες μονοκλωνικών αντισωμάτων και μπορούν να επωφεληθούν από την προφυλακτική θεραπεία με τα μονοκλωνικά αντισώματα. Ο ΕΜΑ ενέκρινε τη χορήγηση των μονοκλωνικών αντισωμάτων για τις χώρες της ΕΕ και αναμένεται να ξεκινήσουν οι συζητήσεις ανά κράτος, με την παρασκευάστρια εταιρεία για την προμήθεια των απαιτούμενων δόσεων. u

LONG COVID_DHMOPOYLOS_R 4/8/22 2:10 PM Page 3

Το Σύνδρομο Long Covid H παρατεινόμενη νόσος COVID ή μακρά COVID ή long COVID είναι ένα κλινικό σύνδρομο που απασχολεί και που θα συνεχίσει να απασχολεί έντονα την παγκόσμια ιατρική κοινότητα.

O

συμπτωμάτων και το ποσοστό εμφάνισής τους όρος «παρατεινόμενη νόσος ποικίλλει ανάλογα με τον υπό μελέτη πληθυσμό COVID» αναφέρεται στην επιμονή και τη βαρύτητα της νόσησης κατά την οξεία συμπτωμάτων που παρατηρούνται φάση. Τα πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα κατά την οξεία φάση της νόσου ή της long COVID περιλαμβάνουν την κόπωση, η που εμφανίζονται και συνεχίζονται πέραν των τεσσάρων εβδομάδων χωρίς να εξηοποία αναφέρεται στις διάφορες μελέτες σε ποσοστό 15%-87%, δύσπνοια (10%-71%), δυσφορία γούνται από κάποια άλλη εναλλακτική διάγνωση. στον θώρακα (12%-44%), βήχα (17%Πάνω από 230 εκατομμύρια άνθρωποι 34%), ανοσμία (10%-13%). Λιγότερο έχουν βρεθεί θετικοί στον ιό SARSσυχνά σε ποσοστό κάτω από 10% CoV-2 και τουλάχιστον το 10% των αναφέρονται αρθραλγίες, μυαλγίες, προσβεβλημένων ατόμων εξακολουθεί κεφαλαλγία, ίλιγγος, αίσθημα ζάλης, να εμφανίζει έντονα παρατεινόμενα δυσγευσία, αϋπνία, αλωπεκία, εφιδρώσυμπτώματα για περισσότερους από σεις και διαρροϊκές κενώσεις. Συχνές 6 μήνες. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί είναι και οι ψυχιατρικές και γνωσιακές μέχρι στιγμής πάνω από 660.000 κρούδιαταραχές όπως η μετατραυματική σματα, το οποίο σημαίνει ότι περίπου διαταραχή στρες (7%-24%), οι διατα66.000 ασθενείς θα υποφέρουν από εμμένοντα συμπτώματα μισό χρόνο ραχές μνήμης (18-21%), διαταραχή συγκέντρωσης (15%), το άγχος και η μετά την αρχική νόσηση και ο αριθμός Γράφει o κατάθλιψη (23%). Τα παρατεινόμενα αυτός θα συνεχίζει να αυξάνει όσο αυΘάνος Δημόπουλος ξάνονται τα κρούσματα. Τα ερωτήματα Καθηγητής Θεραπευτικής- συμπτώματα είναι πιο έκδηλα κατά σχετικά με τη long COVID είναι πολλά Ογκολογίας-Αιματολογίας τους πρώτους τρεις μήνες μετά την οξεία νόσηση και οι περισσότεροι από δεδομένου ότι τα παρατεινόμενα Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Πρύτανης ΕΚΠΑ τους μισούς ασθενείς αναφέρουν σησυμπτώματα αναγνωρίστηκαν πιο όψιμαντική έκπτωση στην ποιότητα ζωής μα σε σχέση με την οξεία λοίμωξη και τους λόγω των συμπτωμάτων αυτών. οι μελέτες παρακολούθησης των ασθενών που νόσησαν βρίσκονται σε εξέλιξη. Από την άλλη πλευρά Ο βαθμός ανάρρωσης από την οξεία φάση της νόη εμπειρία μας με επιδημίες από άλλους κορωνοϊούς σου ποικίλλει. Οι περισσότεροι ασθενείς με ήπιας όπως ο SARS και MERS έχουν δείξει ότι τα παραβαρύτητας νόσηση συνήθως αναρρώνουν ταχέως τεινόμενα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν για εντός δύο εβδομάδων, ενώ όσοι νόσησαν μέτρια 24 μήνες ακόμα και 3,5 χρόνια. Υπό αυτήν την ή βαριά και χρειάστηκαν νοσηλεία συνήθως χρειέννοια, η long COVID σίγουρα αποτελεί μια νέα άζονται δύο εως τρεις μήνες αναδυόμενη νόσο, για την οποία έχουμε να μάθουμε για να αναρρώσουν. Το πολλά ακόμα από τις μελέτες που είναι σε εξέλιξη, διάστημα ανάρρωσης από την άλλη πλευρά ο περιορισμός των κρουείναι ακόμα μεγαλύσμάτων με τον μαζικό εμβολιασμό, μπορεί να πετερο για όσους ριορίσει δραστικά την έκταση της νόσου σε νοσηλεύτηπαγκόσμιο επίπεδο. Οσον αφορά την κλινική εικόνα, η long COVID μπορεί να εκδηλώνεται με συμπτώματα από όλα τα συστήματα, πρόκειται δηλαδή για ένα πολυσυστηματικό νόσημα. Η ένταση των

καν σε ΜΕΘ. Ωστόσο long COVID μπορεί να εμφανίσουν και ασθενείς με ήπια συμπτώματα που δεν χρειάστηκαν νοσηλεία. Οσον αφορά τις συννοσηρότητες, φαίνεται ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, οι παχύσαρκοι και οι ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα (προϋπάρχουσα πνευμονική, καρδιαγγειακή, νεφρική νόσο, χρόνια νευρολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα) έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν παρατεινόμενη νόσο COVID. Ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσησης κατά την οξεία φάση οι ασθενείς αξιολογούνται σε διαφορετικά διαστήματα. Οι ασθενείς που είχαν βαριά νόσηση αξιολογούνται σύντομα, μέσα σε διάστημα 3-4 εβδομάδων από την έξοδο, ενώ όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να αξιολογούνται στους 3 μήνες μετά από την οξεία φάση. Η περαιτέρω παρακολούθηση κρίνεται εξατομικευμένα με βάση το προφίλ του κάθε ασθενούς. Ο έλεγχος ρουτίνας, εκτός από την κλινική εξέταση και την αξιολόγηση συμπτωμάτων που παραμένουν για περισσότερες από 4 εβδομάδες, όπως η κόπωση, η δύσπνοια, ο βήχας, περιλαμβάνει και την αναζήτηση συμπτωμάτων που εντάσσονται στο σύνδρομο long COVID. Αξίζει να σημειωθεί ότι περίπου το 10% των ασθενών που χρειάστηκε νοσηλεία μπορεί να εμφανίσει όψιμα έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας, στη διάρκεια 6μήνου, ενώ σε άλλο ποσοστό μπορεί να εμφανιστεί διαταραχή στο μεταβολικό προφίλ των ασθενών με εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη, δυσλιπιδαιμίας, ενδοκρινολογικές διαταραχές, αναιμία. Ανάλογα με τη συμπτωματολογία και τα εργαστηριακά ευρήματα οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω εξειδικευμένο έλεγχο από διαφορετικές ειδικότητες καθώς και πιο ειδικές εξετάσεις (π.χ. υπερηχογράφημα καρδιάς, μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, υπερηχογράφημα ήπατος κ.λπ.). Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι ιατρικές ειδικότητες μπορεί να εμπλακούν στην αντιμετώπιση του ασθενούς με long COVID ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας που ασχολούνται με την αποκατάσταση. u

| περί υγείας | 3

DIABITIS_ASTHENIES_PSALLAS_L 4/8/22 2:11 PM Page 4

Διαβήτης: H ασθένεια που φέρνει άλλες ασθένειες Όσο νωρίτερα εμφανίζεται ο διαβήτης τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να αναπτύξετε καρκίνο ή άνοια. Γράφει o Ζήσης Ψάλλας

Ο καρκίνος Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 έχουν περίπου δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος, του ενδομητρίου και του ήπατος, 30% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του εντέρου και 20% περισσότερες πιθανότητες για καρκίνο του μαστού. Ο αυξημένος κίνδυνος καρκίνου προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία καθώς αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων κάτω των 40 ετών που ζουν με διαβήτη τύπου 2. Τα στοιχεία αυτά προέκυψαν μόλις το 2020 από μια αυστραλιανή μελέτη. Γιατί είναι αυξημένος ο κίνδυνος καρκίνου στους διαβητικούς; Οι δύο κύριες θεωρίες είναι ότι ο κίνδυνος αυξάνεται λόγω της

4 | περί υγείας |

υπερβολικής γλυκόζης και ινσουλίνης. Πολλοί τύποι καρκινικών κυττάρων χρησιμοποιούν τη γλυκόζη ως βασικό τους καύσιμο, επομένως, δυνητικά, όσο περισσότερη γλυκόζη υπάρχει στο αίμα τόσο πιο γρήγορα θα αναπτυχθεί ο καρκίνος. Ενας άλλος λόγος είναι ότι η ινσουλίνη μπορεί να προάγει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Ο κίνδυνος καρκίνου αυξάνεται κάθε φορά που διαιρείται ένα κύτταρο καθώς μπορεί να συμβεί ένα λάθος αντιγραφής που θα κάνει το κύτταρο να πολλαπλασιάζεται επ’ άπειρον. Επειδή η ινσουλίνη προάγει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, αυτό σημαίνει ότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου.

Η άνοια Οπως ο καρκίνος έτσι και η άνοια είναι μια σχετικά πρόσφατα αναγνωρισμένη επιπλοκή του διαβήτη τύπου 2. Μια μετα-ανάλυση, που περιελάμβανε στοιχεία από δύο εκατομμύρια ανθρώπους, έδειξε ότι τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είχαν 60%, κατά μέσο όρο, μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν

“

Ενας 45χρονος διαβητικός τύπου 2 θα ζήσει κατά μέσο όρο έξι χρόνια λιγότερο από κάποιον που δεν έχει διαβήτη.

“

O

διαβήτης τύπου 2 αυξάνεται ανησυχητικά: Ενας στους 10 ενήλικες παγκοσμίως, 537 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα με τη νόσο. Αυτός ο αριθμός είναι αρκετά υψηλότερος από τα 463 εκατομμύρια ενήλικες που ζούσαν με την πάθηση το 2019. Ο διαβήτης είναι μια σημαντική πρόκληση για την υγεία και την ευημερία των ασθενών, των οικογενειών και των κοινωνιών. Κατατάσσεται πλέον μεταξύ των 10 κορυφαίων αιτιών θνησιμότητας και ήταν υπεύθυνος για περίπου 6,7 εκατομμύρια θανάτους το 2021. Τα παραπάνω στοιχεία ανακοινώθηκαν στη 10η έκδοση του «Διαβητικού Ατλαντα» από τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη, η οποία συγκεντρώνει πληροφορίες από χώρες σε όλο τον κόσμο. Ο «Ατλας» προβλέπει ότι 783 εκατομμύρια ενήλικες θα ζουν με διαβήτη μέχρι το 2045. Αυτή είναι μια εκτιμώμενη αύξηση κατά 46%, ενώ η αύξηση του πληθυσμού εκτιμάται στο 20% κατά την ίδια περίοδο. Οι επιπλοκές του διαβήτη είναι πολύ καλά γνωστές. Ένας 45χρονος διαβητικός τύπου 2 θα ζήσει κατά μέσο όρο έξι χρόνια λιγότερο από κάποιον που δεν έχει διαβήτη. Η μικρότερη διάρκεια ζωής οφείλεται κυρίως στον αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου. Οι διαβητικοί τύπου 2 έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις από τα άτομα χωρίς διαβήτη και στην περίπτωση της καρδιακής ανεπάρκειας έχουν οκτώ φορές μεγαλύτερο κίνδυνο. Επίσης, ο διαβήτης είναι η πιο κοινή αιτία νεφρικής ανεπάρκειας και απώλειας όρασης. Ευθύνεται για πάνω από το 50% των συνολικών ακρωτηριασμών ποδιών. Αλλά πέρα από αυτές τις κοινές και γνωστές επιπλοκές του διαβήτη, υπάρχουν νεότερα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η νόσος αυξάνει τον κίνδυνο και άλλων παθήσεων όπως είναι ο καρκίνος και η άνοια.

άνοια. Εχει σημασία όμως πόσα χρόνια είναι κάποιος διαβητικός. Μια μελέτη έδειξε ότι για κάθε 1.000 άτομα, που εξετάζονται ετησίως, τα ποσοστά άνοιας ήταν 8,9 σε όσους δεν είχαν διαβήτη στην ηλικία των 70 ετών. Τα συγκρίσιμα ποσοστά άνοιας για τους διαβητικούς ήταν 10,0 για τα άτομα με έναρξη έως και πέντε χρόνια νωρίτερα, 13,0 για 6-10 χρόνια νωρίτερα και 18,3 για πάνω από 10 χρόνια. Αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι όσο νωρίτερα αναπτύξετε διαβήτη, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να αναπτύξετε άνοια. Υπάρχουν πολλές πιθανές εξηγήσεις για τη σχέση μεταξύ διαβήτη και άνοιας. Πρώτον, τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι πιο συχνά στους διαβητικούς. Είτε γίνονται αντιληπτά είτε είναι σιωπηλά, τα εγκεφαλικά μπορούν να οδηγήσουν σε άνοια. Δεύτερον, ο διαβήτης επηρεάζει δυσμενώς τη δομή και τη λειτουργία των μικρών αιμοφόρων αγγείων σε όλο το σώμα (τριχοειδή αγγεία), συμπεριλαμβανομένων αυτών του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να βλάψει την παροχή θρεπτικών ουσιών στα εγκεφαλικά κύτταρα με συνέπεια την άνοια. Τρίτον, τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης και άλλες μεταβολικές διαταραχές που σχετίζονται με τον διαβήτη μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να επηρεάσουν άμεσα τον τρόπο λειτουργίας ορισμένων τύπων εγκεφαλικών κυττάρων. Να σημειωθεί ότι η άνοια –και ιδιαίτερα η νόσος Αλτσχάιμερ– γίνεται πιο συχνή ως αιτία θανάτου καθώς μεγαλώνει το προσδόκιμο ζωής. Στην Αυστραλία η άνοια είναι η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των γυναικών και η δεύτερη πιο κοινή αιτία θανάτου για ολόκληρο τον πληθυσμό.

Εκτός ελέγχου Καθώς το βάρος των επιπλοκών του διαβήτη είναι μεγάλο, οι διαβητικοί χρειάζονται υποστήριξη από τους επαγγελματίες υγείας. Είναι σαφές ότι η πανδημία του διαβήτη είναι εκτός ελέγχου, αλλά πολλά μπορούν να γίνουν για να αναχαιτιστεί. Κάποτε ο διαβήτης τύπου 2 εθεωρείτο ως μη αναστρέψιμος και αρνητικά εξελισσόμενος, αλλά μια σειρά κλινικών μελετών τα τελευταία 13 χρόνια αποσαφήνισαν τους μηχανισμούς που προκαλούν τη νόσο. Θεωρείται ότι αιτία είναι η συγκέντρωση λίπους στο συκώτι και το πάγκρεας –περισσότερο από ό,τι ένα άτομο μπορεί να ανεχθεί. Ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να προληφθεί ή ακόμα και να μπει σε ύφεση με μείωση του σπλαχνικού λίπους. u

_ADDS 4/8/22 2:12 PM Page 1

DIABITIS_LEPOYRAS_L 4/8/22 2:50 PM Page 7

Aτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη και COVID-19 Τι χρειάζεται να γνωρίζουν και πώς να προσέχουν.

O

ι ασθενείς με διαβήτη μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας από τη νόσο του κορωνοϊού (COVID-19) Ωστόσο, όλα τα άτομα με διαβήτη δεν κινδυνεύουν το ίδιο και η καλή ρύθμιση του διαβήτη τους φαίνεται ότι είναι καθοριστικός παράγοντας.

Γιατί υπάρχει η φήμη ότι τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη κινδυνεύουν περισσότερο

Ακριβώς ποια άτομα με διαβήτη διατρέχουν πραγματικά μεγαλύτερο κίνδυνο; Αν και δεν έχουν παρατηρηθεί υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης γενικά σε ασθενείς με διαβήτη, οι επιπλοκές είναι κατά πολύ μεγαλύτερες στους αρρύθμιστους (επίπεδα γλυκοζιλιωμένης αιμοσφαιρίνης (A1c) υψηλότερα από το 7%). Τα κακά ελεγχόμενα σάκχαρα αίματος και οι συννοσηρότητες, όπως οι νεφρικές και καρδιακές παθήσεις, η παχυσαρκία και η κακή φυσική κατάσταση, είναι συχνές σε ασθενείς ιδίως με μακροχρόνιο διαβήτη. Δυστυχώς αυτά τα άτομα είναι υψηλού κινδύνου για επιπλοκές αλλά και θνητότητα, για αυτό και συστήνεται άμεση ιατρική υποστήριξη.

Οι περισσότερες οδηγίες υγείας σχετικά με την COVID-19 αναφέρουν τον διαβήτη ως μία από τις κατηγορίες υψηλού κινδύνου για επιπλοκές, προφανώς επειδή τα συνολικά δεδομένα, Οδηγίες για τους ασθενείς που προέρχονται από αρκετές μελέτες, έδειξαν αυξημένο ποσοστό με ΣΔ και COVID-19 θνησιμότητας για τους ασθενείς Οι κατευθυντήριες οδηγίες για τους με COVID-19 που επίσης είχαν ασθενείς από τα περισσότερα κέντρα διαβήτη. και εταιρείες για Σακχαρώδη Διαβήτη Σε μια τέτοια μελέτη που δημοσυμβουλεύουν τους ασθενείς που είναι σιεύθηκε στο JAMA, οι Zunyou άρρωστοι να συνεχίσουν να παίρνουν Γράφει ο Wu, MD και Jennifer M. Mcτα φάρμακά τους για διαβήτη, εκτός Αντώνιος Λέπουρας MD Googan, PhD, συνόψισαν τα ευκαι αν τους έχει δοθεί διαφορετική Παθολόγος-Διαβητολόγος, ρήματα από μια μελέτη σε 44.672 εντολή από τους ιατρούς τους. Καλό Διευθυντής Παθολογικήςεπιβεβαιωμένα κρούσματα της είναι να παρακολουθούν συχνότερα το Διαβητολογικής Κλινικής και νόσου από το Κινεζικό Κέντρο σάκχαρό τους, ιδίως αν θεραπεύονται Διαβητολογικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης ΝοσημάMetropolitan General με ινσουλίνη. των. Το Συνολικό Ποσοστό Θνησιμότητας (ΣΠΘ) στη συγκεκριμένη μελέτη Οδηγίες για τον Τύπο 1 και όσους ήταν 2,3% (1.023 θάνατοι από τις 44.672 επιθεραπεύονται με ινσουλίνη βεβαιωμένες περιπτώσεις). Τα δεδομένα έδειξαν ότι η ΣΠΘ ήταν αυξημένη στους ασθενείς με Οι ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 πρέπει προϋπάρχουσες νόσους, ειδικά καρδιαγγειακές να ελέγχουν προγευματικά και μεταγευματικά το παθήσεις (ΣΠΘ, 10,5%), διαβήτη (7,3%), χρόνια σάκχαρό τους αλλά και τις κετόνες εάν το σάκχαρό αναπνευστική νόσο (6,3%), υπέρταση και καρτους υπερβαίνει τα 250mg/dL και συνυπάρχει πυκίνο (5,6%). ρετός. Σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες, οι ασθενείς Τα ίδια επιβεβαίωσαν μεταγενέστερες μεπρέπει να παραμείνουν ενυδατωμένοι και να ξελέτες με σημαντικό εύρημα ότι η θνητότητα κουραστούν. Η υπεργλυκαιμία, όπως πάντα, στα άτομα με διαβήτη συσχετιζόταν τόσο αντιμετωπίζεται καλύτερα με υγρά και ταχεία με την προηγούμενη καλή ή κακή ρύθμιση ινσουλίνη (διορθωτικό bolus), συχνές αλαλλά και με τη ρύθμιση του σακχάρου κατά λαγές στη δοσολογία και συχνούς ελέγτη διάρκεια της λοίμωξης με COVID 19. Οσο χους των σακχάρων για να βεβαιυψηλότερες ήταν οι τιμές του σακχάρου ωθούμε ότι το θεραπευτικό σχήμα στο αίμα, ιδίως κατά τις πρώτες ημέρες της είναι επιτυχές. νόσησης, τόσο υψηλότερος ήταν ο κίνδυνος Οσο για την υπογλυκαιμία, συνίσταται επιπλοκών. επιτακτικά η αποφυγή της. Η τακτική παρακολούθηση του σακχάρου και η κατάλληλη εκπαίδευση είναι ο τρόπος Ο έλεγχος του σακχάρου για να πετύχουμε.

είναι καθοριστικός

Ενας σημαντικός παράγοντας σε οποιαδήποτε μορφή ελέγχου της λοίμωξης σε ασθενείς με διαβήτη φαίνεται να είναι αν τα επίπεδα γλυκόζης του ασθενούς ελέγχονται καλά ή όχι. Συνεπώς, τακτικές μετρήσεις προ- και μεταγευματικές του σακχάρου συμβάλλουν στη μείωση τόσο του κινδύνου όσο και της σοβαρότητας της λοίμωξης.

6 | περί υγείας |

Νεότερα δεδομένα για τη σχέση COVID-19 και διαβήτη Η μόλυνση από την COVID-19 φαίνεται να αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη κατά περίπου 40% σε 1 έτος μετά τη λοίμωξη δείχνουν νέα δεδομένα σε έναν πολύ με-

γάλο πληθυσμό από αρχεία Βετεράνων. (Η βάση δεδομένων περιλάμβανε πάνω από 8 εκατομμύρια άτομα και 180.000 με προηγούμενη διάγνωση COVID-19). Εάν οι ασθενείς είχαν προηγούμενο ιστορικό COVID19, αυτός ήταν ένας παράγοντας κινδύνου για διαβήτη και σίγουρα θα πρέπει 1 χρόνο μετά τη νόσηση να ελέγχονται για διαβήτη είναι το μήνυμα αυτής της μελέτης. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στις 21 Μαρτίου 2022 στο The Lancet Diabetes & Endocrinology από τον Yan Xie, MPH.

Νέες θεραπείες COVID-19 και διαβήτης Πλέον υπάρχουν φάρμακα που έχουν εγκριθεί ειδικά για τη θεραπεία της COVID-19. Φαρμακευτικές αγωγές τόσο από το στόμα όσο και ενέσιμες αν χρησιμοποιηθούν έγκαιρα και με ορθολογικό τρόπο μειώνουν δραστικά τόσο τον κίνδυνο της διασωλήνωσης όσο και αυτή καθαυτή τη θνητότητα για όλες τις ομάδες υψηλού κινδύνου και, φυσικά, και για τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη. u

_ADDS 4/8/22 2:13 PM Page 1

DIAVITIS_KAPOLI_x2 4/8/22 2:15 PM Page 8

Σακχαρώδης διαβήτης και διατροφή Ο μεγάλος Έλληνας γιατρός της αρχαιότητας Αρεταίος (~120-200 μ.Χ.) είναι αυτός που πρώτος ονόμασε τη νόσο «Διαβήτης», από το ρήμα «διαβαίνω». Με αυτόν τον τρόπο ο Αρεταίος περιέγραψε ένα από τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου –την πολυουρία (το νερό που ακατάπαυστα πίνει ο ασθενής, προκειμένου να κατασιγάσει το έντονο αίσθημα της δίψας, «διαβαίνει», σαν μέσα από σιφώνιο, αναλλοίωτο). κευτική αγωγή (χάπια ή/και ινσουλίνη), θα επιΟι κυριότεροι τύποι σακχαρώδη τύχουν την καλύτερη δυνατή ρύθμιση. διαβήτη είναι οι εξής: l Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι: Παλαιότερα l Σακχαρώδης διαβήτης της κύησης: Εμφανίγνωστός και ως νεανικός ή ινσουλινοεξαρτώζεται κατά τη διάρκεια της κύησης και οφείλεται μενος διαβήτης. Οφείλεται σε πλήρη αδυναμία κυρίως στις ορμονικές μεταβολές που συμβαίτου παγκρέατος να παράγει ιννουν κατά την περίοδο αυτή. σουλίνη. Η διάγνωση γίνεται στην Οι xρυσοί κανόνες που πλειονόητα των περιπτώσεων σε ηλικία μικρότερη των 30 ετών, «ρίχνουν» το σάκχαρο ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί και Φροντίζουμε να έχουμε σε μεγαλύτερες ηλικίες. Σε αυτόν ένα υγιές βάρος. τον τύπο διαβήτη η έλλειψη ινΣε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη η σουλίνης είναι απόλυτη και ο ασθεεπίτευξη ενός υγιούς σωματικού βάνής χρειάζεται απαραίτητα να κάνει ρους (ΔΜΣ: 18.5-25 kg/m2) και η διαενέσεις ινσουλίνης για την επιβίωτήρηση αυτού μακροπρόθεσμα συνεσή του. πάγονται καλύτερη γλυκαιμική ρύθl Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ: Γράφει η μιση. Σημειωτέον ότι και μια μέτρια Παλαιότερα γνωστός και ως διαΓεωργία Καπώλη απώλεια σωματικού βάρους (7-10% βήτης των ενηλίκων ή μη ινσουΚλινική Διαιτολόγοςετησίως) περιορίζει σε σημαντικό βαθλινοεξαρτώμενος διαβήτης. ΟφείΔιατροφολόγος, ΜSc μό τις τιμές όλων εκείνων των παραλεται σε μειωμένη δράση της ιν- Επιστημονική Διευθύντρια γόντων κινδύνου για εμφάνιση χρόνιων Κέντρου Διαιτολογικής σουλίνης και μειωμένη έκκρισή νοσημάτων. της από το πάγκρεας. Σχετίζεται Υποστήριξης & Μεταβολικού Διατηρούμε σε φυσιολογικά επίπεδα με την παχυσαρκία, τη διατροφή Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ τη χοληστερίνη μας. Νεμέας πλούσια σε λίπη και την έλλειψη Οι πάσχοντες από διαβήτη διατρέχουν φυσικής δραστηριότητας. Αυτός διπλάσιο κίνδυνο σε σύγκριση με τους ο τύπος διαβήτη είναι πιο συχνός μη διαβητικούς να υποστούν έμφραγστους ενήλικες, ωστόσο τα τελευταία χρόνια μα ή εγκεφαλικό. Κύρια αιτία είναι η συνύπαρξη εμφανίζεται και σε μικρότερες ηλικίες, ακόμα του διαβήτη με αυξημένη χοληστερόλη –μια και σε παιδιά. Για την αντιμετώπισή του είναι συννοσηρότητα που παρατηρείται στο 80% των απαραίτητη η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής ατόμων με διαβήτη. Για τον λόγο αυτό είναι σηκαι μιας τακτικής σωματικής άσκησης. Αυτά τα μαντικό το διαιτολόγιο των ατόμων με σακχαρώδη δύο, σε συνδυασμό με την κατάλληλη φαρμαδιαβήτη να περιέχει και φυτικές στερόλες, οι

8 | περί υγείας |

οποίες χάρη στην παρόμοια δομή τους με τη ζωική χοληστερόλη την αντικαθιστούν στα αγγεία και μειώνουν την απορρόφηση και τα επίπεδα της LDL-κακής χοληστερόλης. Η προτεινόμενη ημερήσια κατανάλωση φυτοστερολών για αποτελεσματική μείωση της χοληστερόλης είναι περίπου 2-2,5 γραμμάρια, γιατί μεγαλύτερη κατανάλωσή τους δεν έχει πρόσθετο αποτέλεσμα στη μείωση της χοληστερόλης. Για να προσλάβει ένας οργανισμός τόσα γραμμάρια φυτοστερολών από τη διατροφή πρέπει να καταναλώσει υπερβολικά μεγάλες ποσότητες τροφίμων. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν στην αγορά τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτοστερόλες, όπως είναι το γάλα, το γιαούρτι, οι μαργαρίνες και ροφήματα με διάφορες γεύσεις ανάλογα με τις γευστικές προτιμήσεις του καθενός, για να συμπληρώσουν τη διατροφή μας. Επίσης, τρόφιμα που περιέχουν φυτοστερόλες είναι οι ξηροί καρποί (φυστίκια, ηλιόσποροι), η σόγια και το ελαιόλαδο.

Ο κανόνας των μικρών & συχνών γευμάτων Η ένταξη των ενδιάμεσων σνακ στο καθημερινό διαιτολόγιο των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη ρυθμίζει σημαντικά το αίσθημα της πείνας και συμβάλλει σε καλύτερες τιμές σακχάρου προκαι μεταγευματικά. Γι’ αυτό δεν ξεχνάμε να προσλαμβάνουμε ένα μικρό σνακ, όταν τα μεγάλα γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) απέχουν μεταξύ τους για περισσότερο από 3-4 ώρες.

DIAVITIS_KAPOLI_x2 4/8/22 2:16 PM Page 9

Ποικιλία & μέτρο στη διατροφή μας Υιοθετούμε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο με τροφές σωστά κατανεμημένες και από όλες τις ομάδες. Η συμβουλή ειδικού Διαιτολόγου-Διατροφολόγου κρίνεται σαφώς απαραίτητη και ιδιαίτερα σε ινσουλινοεξαρτώμενα άτομα. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνουμε καλύτερο έλεγχο των τιμών του σακχάρου και αποφυγή υπο- και υπεργλυκαιμικών επεισοδίων.

Προτιμάμε τα ολικής άλεσης τρόφιμα Σαφώς δείχνουμε μια ιδιαίτερη προτίμηση στα ολικής άλεσης τρόφιμα (δημητριακά και ζυμαρικά ολικής, ψωμί πολύσπορο, ρύζι καστανό κ.λπ.), τα οποία περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες και είναι πλούσια σε φυτικές ίνες. Φαίνεται –εκτός των άλλων– ότι οι φυτικές ίνες διατηρούν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σταθερά και συνεπώς, δεν πρέπει να απουσιάζουν από το καθημερινό μας διαιτολόγιο.

Προσέχουμε τους γλυκούς πειρασμούς Ποιος θα μπορούσε να αντισταθεί σε μια λαχταριστή σοκολάτα ή μια ολόφρεσκη πάστα; Κανένας! Αν και στο παρελθόν τα γλυκά και η ζάχαρη αποτελούσαν τον «απαγορευμένο καρπό» για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, η σύγχρονη επιστημονική κοινότητα δεν απαγορεύει την κατανάλωσή τους. Οι ειδικοί δίνουν μεγάλη έμφαση στην έννοια του «μέτρου» και συστήνεται η περιοδική και όχι η συστηματική κατανάλωση των γλυκών που είναι πλούσια σε λιπαρά και θερμίδες.

Για τους πολύ «γλυκατζήδες» διαβητικούς υπάρχει λύση, μιας και στην αγορά κυκλοφορεί πληθώρα επιδορπίων χωρίς ζάχαρη, με χαμηλό θερμιδικό φορτίο, χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες.

Τι προκαλεί η ζάχαρη στον εγκέφαλό μας;

Προσοχή στο αλκοόλ Ο σακχαρώδης διαβήτης και το αλκοόλ μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά, εάν εφαρμόζεται ο κανόνας του μέτρου. Μέσα από έρευνες σε διαβητικούς φαίνεται ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ –1 μονάδα/ημέρα– μπορεί να προστατεύσει από κίνδυνο καρδιοπαθειών. Οι μπίρες, τα γλυκά κρασιά και τα λικέρ καλό είναι να αποφεύγονται, καθώς εκτός από αυξημένες θερμίδες περιέχουν και υδατάνθρακες. Οι τελευταίοι ευθύνονται για την αύξηση των τιμών του σακχάρου στο αίμα. Προσέχουμε, συνεπώς, τόσο την ποσότητα (<2 ποτά ημερησίως) όσο και την προέλευση του αλκοόλ που καταναλώνουμε και ποτέ δεν το πίνουμε νηστικοί!

Στο πράσινο τσάι λέμε ΝΑΙ Κλινικές μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν πως το πράσινο τσάι συμβάλλει στην πρόληψη του διαβήτη και ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης αίματος λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε επιγαλλοκατεχίνη (EGC), ενεργή μορφή των κατεχινών με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Φρόνιμο είναι, λοιπόν, να προσλαμβάνουμε 1-2 ποτήρια πράσινου τσαγιού, πλούσιου σε κατεχίνες, σε καθημερινή βάση. u

Αν και ο εγκέφαλος χρειάζεται γλυκόζη για να λειτουργήσει, η υπερβολική ποσότητα αυτής της πηγής ενέργειας έχει συνέπειες. Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

Ο

ι εγκεφαλικές λειτουργίες όπως η σκέψη, η μνήμη και η μάθηση συνδέονται στενά με τα επίπεδα γλυκόζης και το πόσο αποτελεσματικά χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος αυτήν την πηγή καυσίμου. Οταν καταναλώνετε ζάχαρη ενεργοποιούνται οι υποδοχείς της γλώσσας και το μήνυμα αποστέλλεται στον εγκέφαλο. Αυτό το σήμα που προκαλείται από τη ζάχαρη διεγείρει την απελευθέρωση ντοπαμίνης στον πυρήνα που βρίσκεται η ενεργοποίηση του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου. Η τακτική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να αλλάξει τη διαθεσιμότητα των υποδοχέων ντοπαμίνης τόσο στον μεσαίο εγκέφαλο όσο και στον μετωπιαίο φλοιό. Η συνεχής κατανάλωση ζάχαρης με την πάροδο του χρόνου οδηγεί σε παρατεταμένη σηματοδότηση ντοπαμίνης και μεγαλύτερη διέγερση των οδών ανταμοιβής του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος γίνεται ανεκτικός στη ζάχαρη και χρειάζεται περισσότερη ζάχαρη για να επιτευχθεί το ίδιο «υψηλό σάκχαρο». Η υψηλή σε ζάχαρη διατροφή, η αντίσταση στην ινσουλίνη και τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα συνδέονται με μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Ωστόσο εάν δεν υπάρχει αρκετή γλυκόζη στον εγκέφαλο, οι νευροδιαβιβαστές δεν μπορούν να παραχθούν εύκολα και η επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων μπορεί να διακοπεί. Οταν υπάρχουν χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (υπογλυκαιμία), μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ενέργειας για τη λειτουργία του εγκεφάλου, κακή δυνατότητα συγκέντρωσης και αδύναμη γνωστική λειτουργία. Η περίσσεια ζάχαρης δημιουργεί ελεύθερες ρίζες μέσα στη μεμβράνη του εγκεφάλου οδηγώντας σε οξειδωτικό στρες. Οι ελεύθερες ρίζες εμποδίζουν τα νευρικά κύτταρα να στέλνουν αποτελεσματικά σήματα το ένα στο άλλο. Οι συνέπειες αυτού μπορεί να περιλαμβάνουν μειωμένη γνωστική ικανότητα και αδυναμία ρύθμισης των διαθέσεων. Το αυξημένο σάκχαρο του αίματος συνδέεται με τις πρωτεΐνες με μια διαδικασία που ονομάζεται γλυκοζυλίωση. Οι γλυκοποιημένες πρωτεΐνες σχετίζονται με αυξημένη παραγωγή ελεύθερων ριζών. Συνιστάται να επιλέξετε το μεγαλύτερο μέρος της γλυκόζης σας από υδατάνθρακες αργής απελευθέρωσης (ολόκληρα τρόφιμα όπως λαχανικά, φρούτα, δημητριακά κ.λπ.). u

| περί υγείας | 9

DIAVITIS KYHSHS_MENTZELOPOYLOY_x2 4/8/22 2:16 PM Page 10

Τι είναι ο διαβήτης της κύησης και πώς αντιμετωπίζεται; Ο διαβήτης της κύησης είναι συχνός και συμβαίνει σε 4-8% των κυήσεων. Κάθε έγκυος μπορεί να παρουσιάσει διαβήτη κύησης αλλά μερικές γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο.

O

της εγκυμοσύνης ο πλακούντας παράγει ορμόνες σακχαρώδης διαβήτης είναι η πάπου βοηθούν το έμβρυο να μεγαλώσει. Οι ορμόνες θηση που χαρακτηρίζεται από τα αυτές κάνουν πιο δύσκολη τη δράση της ινσουλίνης αυξημένα επίπεδα της γλυκόζης του στο σώμα με αποτέλεσμα να αυαίματος. Η γλυκόζη ξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης προέρχεται από τις τροφές που (του σακχάρου) στο αίμα. τρώμε. Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται ακριβώς πίσω Γνωστοί παράγοντες κινδύνου από το στομάχι και παράγει την είναι: n παχυσαρκία ή υπέρβαρο προ ορμόνη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη βοηθάει τα κύτταρα του σώματος κύησης. Η παχυσαρκία σε γυναίνα πάρουν τη γλυκόζη από το αίμα κες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει και να τη χρησιμοποιήσουν για σχεδόν τριπλασιαστεί τα τελευταία ενέργεια, ως «καύσιμο». Ο διαβήτης 30 χρόνια. Οι παχύσαρκες γυναίσυμβαίνει όταν η γλυκόζη του αίκες έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάματος αρχίζει να αυξάνεται πάνω πτυξης διαβήτη κύησης, ενώ ο Γράφει η από το φυσιολογικό. κίνδυνος σε αυτές με Δείκτη ΜάΟ διαβήτης της κύησης (gestational Παρασκευή Μεντζελοπούλου ζας Σώματος >40 είναι 9πλάσιος Ενδοκρινολόγος Διαβητολόγος n η υπερβολική αύξηση βάρους diabetes) είναι μια μορφή διαβήτη Διπλωματούχος American Board που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια κατά τη διάρκεια της κύησης of Endocrinology Diabetes n το είδος της φυλής που ανήκετε της εγκυμοσύνης, συνήθως στο and Metabolism δεύτερο τρίμηνο. Κατά τη διάρκεια (λατίνοι, αφροαμερικάνοι) n το ιστορικό προηγούμενης κύησης με διαβήτη. Στις γυναίκες αυτές ο κίνδυνος αυξάνεται σε 30-80% σε επόμενη κύηση. n το ιστορικό προ-διαβήτη/αντίστασης στην ινσουλίνη

10 | περί υγείας |

το ιστορικό κύησης με νεογνό άνω των 4 κιλών το ιστορικό ανεξήγητου εμβρυϊκού θανάτου n γυναίκες ηλικίας άνω των 25 και ιδιαίτερα άνω των 35 χρόνων n το Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών n και τέλος, οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη (γονείς ή αδέλφια) ή διαβήτη κύησης. Οι γυναίκες που έχουν αυτούς τους παράγοντες κίνδυνου παρουσιάζουν διαβήτη της κύησης σε ποσοστό έως και 14%. Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Προληπτικά, όλες οι έγκυες γυναίκες πρέπει να ελέγξουν το σάκχαρό τους μόλις επιβεβαιωθεί η εγκυμοσύνη. Αν το σάκχαρο νηστείας είναι φυσιολογικό στο πρώτο τρίμηνο, ο επόμενος έλεγχος γίνεται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης. Το τεστ με το οποίο γίνεται η διάγνωση λέγεται «καμπύλη σακχάρου», γιατί αφορά τη μέτρηση του σακχάρου πριν και μετά την πόση ενός υγρού με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Συνήθως χορηγούνται 75 γραμμάρια γλυκόζης και η μέτρηση γίνεται πριν τη χορήγηση, σε μία και σε δύο ώρες μετά. Εξαίρεση αποτελούν οι γυναίκες που είναι παχύσαρκες, είχαν διαβήτη της κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή έχουν οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη. Αυτές πρέπει να ελέγχονται από την πρώτη επίσκεψη (πριν τη 12η εβδομάδα) με καμπύλη σακχάρου. Αν το σάκχαρο ανέβει αρκετά μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως αυξημένη δίψα, συχνοουρία, μεγάλη κόπωση, αλλαγή στην όραση, συχνές ουρολοιμώξεις ή κολπίτιδες. Το αυξημένο σάκχαρο στις γυναίκες με διαβήτη κυήσεως μπορεί να επηρεάσει και τη μητέρα αλλά και το μωρό. Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις στη μωρό είναι: n Μεγάλη αύξηση του βάρους του. Η γλυκόζη n n

DIAVITIS KYHSHS_MENTZELOPOYLOY_x2 4/8/22 2:17 PM Page 11

περνά ελεύθερα τον πλακούντα αλλά όχι η ινσουλίνη της μητέρας. Ετσι το έμβρυο αναγκάζεται να αυξήσει τη δική του παραγωγή ινσουλίνης. Αυτό οδηγεί στην αυξημένη πρόσληψη βάρους και εναπόθεση λίπους στο έμβρυο, η οποία, αν υπερβεί κάποια όρια, χαρακτηρίζεται ως έμβρυο μεγάλο για την ηλικία κύησης ή μακροσωμικό νεογνό (>4 κιλά βάρος τοκετού). Τα επίπεδα σακχάρου της μητέρας έχουν άμεση συσχέτιση με το βάρος του νεογνού. n Τα μεγάλα έμβρυα έχουν αυξημένο κίνδυνο για τραυματισμό και ασφυξία κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού, γι’ αυτό και συχνά γίνεται επιλεκτική καισαρική τομή. n Υπογλυκαιμία αμέσως μετά τη γέννηση (λόγω της υπερπαραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας του νεογνού) n Ικτερος και αναπνευστική δυσκολία, καρδιομυοπάθεια, χαμηλό ασβέστιο και μαγνήσιο αν ο διαβήτης είναι ανεξέλεγκτος. n Αυξημένη συχνότητα εμβρυικού θανάτου n Αυξημένος κίνδυνος για παιδική και εφηβική παχυσαρκία και ανάπτυξη διαβήτη στην ενήλικη ζωή. Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις για τη μητέρα είναι: n Δυστοκία (δύσκολος τοκετός με αυξημένη συχνότητα τραυματισμού του νεογνού) ή ανάγκη για καισαρική τομή λόγω του μεγάλου μεγέθους του νεογνού n Πρόωρος τοκετός n Προεκλαμψία (αυξημένη αρτηριακή πίεση και κυκλοφορικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της κύησης) n Αυξημένος κίνδυνος για την ανάπτυξη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία.

Πώς αντιμετωπίζεται ο διαβήτης της κύησης; Για να αντιμετωπιστεί ο διαβήτης της κύησης θα πρέπει να: n ακολουθήσετε μια διατροφή με ελεγχόμενη ποσότητα υδατανθράκων. Μπορείτε να δείτε έναν ενδοκρινολόγο για να σας δώσει λεπτομερείς οδηγίες για διατροφή με περιορισμένους υδατάνθρακες. n κάνετε κάποια μορφή άσκησης καθημερινά, ακόμα και 20 λεπτά περπάτημα μετά από κάθε γεύμα μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά στην ελάττωση των επίπεδων του σακχάρου. Συζητήστε με τον γυναικολόγο σας τι είδη ασκήσεων μπορείτε να κάνετε και με τι ένταση. n ελέγχετε το σάκχαρό σας 4 φορές την ημέρα, κάθε πρωί και μία ώρα μετά από κάθε γεύμα. Πρέπει να κρατάτε ένα ημερολόγιο με τις τιμές αυτές για να μπορείτε να τις δείχνετε στον ιατρό σας. n ελέγχετε κετόνες στα ούρα τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα. n βλέπετε τον ενδοκρινολόγο σας κάθε 3-4 εβδομάδες για να παρακολουθεί τα επίπεδα του σακχάρου. Αν η διατροφή και η άσκηση δεν είναι αρκετά τότε μπορεί να χρειαστείτε ινσουλίνη για τον έλεγχο του σακχάρου. Οι υδατάνθρακες είναι η βασική πηγή ενέργειας για το σώμα. Εάν ελαττώσετε τους υδατάνθρακες στη δίαιτα σας σε μεγάλο βαθμό τότε αρχίζουν να παράγονται κετόνες από την καύση του λίπους για παραγωγή ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι τόσο εσείς όσο και το μωρό σας δεν παίρνετε αρκετή ενέργεια με τη μορφή υδατανθράκων και πρέπει να τους αυξήσετε. Τις

κετόνες τις μετράμε στα πρώτα πρωινά ούρα με ειδικές ταινίες. Μπορείτε να αγοράσετε ταινίες μέτρησης κετόνων από το φαρμακείο σας. Για να τις χρησιμοποιήσετε, τοποθετήστε την ταινία στο κέντρο της ροής των ούρων σας. Συγκρίνετε την αλλαγή χρώματος της ταινίας με τον πίνακα στο φιαλίδιο. Κανονικά η ένδειξη πρέπει να είναι αρνητική. Την πρώτη εβδομάδα που ξεκινάτε την διατροφή για το διαβήτη κάνετε καθημερινό έλεγχο για κετόνες στα ούρα. Αν οι κετόνες είναι αρνητικές τότε ελέγχετε 2 φορές την εβδομάδα στο εξής. Αν οι κετόνες είναι έντονα θετικές πρέπει να επικοινωνήσετε με τον ενδοκρινολόγο σας. Μερικές φορές τα επίπεδα του σακχάρου παραμένουν αυξημένα παρόλη τη διατροφή και άσκηση. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις η έγκυος θα χρειαστεί ινσουλίνη για τον έλεγχο του σακχάρου, σε συνδυασμό με διατροφή και άσκηση. Η ινσουλίνη είναι πολύ ασφαλής για το έμβρυο. Πριν ξεκινήσετε ινσουλίνη, όμως, θα πρέπει να συζητήσετε με τον ιατρό σας περισσότερες λεπτομέρειες για τους τύπους της ινσουλίνης και τον τρόπο δράσης τους, πότε και πώς να την πάρετε, πώς να την διατηρείτε, πιθανές παρενέργειες όπως η υπογλυκαιμία. Μια πιθανή παρενέργεια της θεραπείας με ινσουλίνη είναι η υπογλυκαιμία, όταν δηλαδή το σάκχαρο του αίματος πέφτει σε επίπεδα χαμηλότερα από τα φυσιολογικά. Για τις γυναίκες με διαβήτη της κύησης που παίρνουν ινσουλίνη η υπογλυκαιμία ορίζεται ως το σάκχαρο κάτω από 60 mg/dl. Πιθανά συμπτώματα λόγω υπογλυκαιμίας: ξαφνική εφίδρωση, τρέμουλο, αδυναμία, πονοκέφαλος, σύγχυση, ταχυκαρδία. Πιθανές αιτίες: περισσότερη ινσουλίνη από όσο θα έπρεπε, καθυστέρηση στη λήψη του φαγητού μετά από τη λήψη ινσουλίνης, κατανάλωση μικρότερης ποσότητας φαγητού ή έντονη άσκηση/δραστηριότητα. Αν έχετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας: Ελέγξτε το σάκχαρο με τον μετρητή. Αν είναι <60,

πάρτε 15 γρ. υδατάνθρακα όπως μια κούπα χυμό πορτοκάλι ή 3-4 ταμπλέτες γλυκόζης. Φροντίστε να έχετε πάντοτε στην τσάντα σας καραμέλες, ταμπλέτες γλυκόζης ή έναν μικρό χυμό. Μετά από 15 λεπτά ελέγξτε το σάκχαρο πάλι να βεβαιωθείτε ότι έχει αρχίσει να ανεβαίνει. Αν είναι ακόμα <60, πάρτε άλλα 15 γρ. υδατάνθρακα και επαναλάβετε την ίδια διαδικασία. Αν έχετε συχνά επεισόδια υπογλυκαιμίας πρέπει να ενημερώσετε τον ιατρό σας. Η τακτική άσκηση ενδείκνυται στην κύηση αν το επιτρέπει ο μαιευτήρας σας. Η άσκηση βοηθάει να ελαττωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, να βελτιωθεί η υπεργλυκαιμία μετά τα γεύματα και να αποφύγουμε την υπερβολική αύξηση του βάρους. Ασκηση όπως περπάτημα μετά τα γεύματα βοηθάει ιδιαίτερα στην ελάττωση της μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας. Κίνδυνος υπογλυκαιμίας υπάρχει μόνο με παρατεταμένη άσκηση αν είστε σε θεραπεία με ινσουλίνη. Μετά τον τοκετό παρακολουθούμε τα σάκχαρα για τις πρώτες 2-3 ημέρες με ελεύθερη δίαιτα. Αν είναι φυσιολογικά, σταματά ο καθημερινός έλεγχος σακχάρου και η διαβητική διατροφή. Σε 6 με 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό πρέπει να επαναλάβουμε μια καμπύλη σακχάρου για να επιβεβαιώσουμε ότι δεν παραμένει κάποια διαταραχή στον μεταβολισμό της γλυκόζης. Αν το τεστ είναι φυσιολογικό, τότε πρέπει να γίνεται έλεγχος του σακχάρου στους 6 μήνες και κάθε χρόνο μετά, καθώς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 στα επόμενα χρόνια. Οι γυναίκες που χρειάστηκαν ινσουλίνη κατά τη διάρκεια της κύησης ή διαγνώσθηκαν με διαβήτη κύησης πριν τις 25 εβδομάδες της εγκυμοσύνης ή είχαν διαβήτη κύησης και σε δεύτερη κύηση, έχουν έως και 50% πιθανότητα ανάπτυξης ΣΔ τύπου 2 στα πρώτα 5 χρόνια μετά την εγκυμοσύνη. Η αύξηση βάρους κατά 5 κιλά μετά τον τοκετό διπλασιάζει τον κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη. u

| περί υγείας | 11

DIABITIS_AGXOS_PSALLAS_L 4/8/22 2:17 PM Page 12

Αγχος και Διαβήτης Το στρες όχι μόνο προκαλεί μονίμως υψηλό σάκχαρο, αλλά μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο φροντίζετε τον εαυτό σας. Γράφει o Ζήσης Ψάλλας

Η αδρεναλίνη Οταν έχουμε άγχος ή αισθανόμαστε μια απειλή, το νευρικό μας σύστημα δίνει εντολή στο σώμα να απελευθερώσει ορμόνες οι οποίες, δικαίως, ονομάζονται ορμόνες του στρες. Πρόκειται για την αδρεναλίνη (επινεφρίνη), τη νοραδρεναλίνη (νορεπινεφρίνη) και την κορτιζόλη. Οι ορμόνες αυτές έχουν κάτι κοινό, παράγονται από τα επινεφρίδια που μοιάζουν σαν δύο μανιτάρια μεγέθους καρυδιού,

–την αποθηκευμένη γλυκόζη που έχει. Αλλά η ινφυτρωμένα στην κορυφή κάθε νεφρού. Οι ορμόνες σουλίνη αποτρέπει αυτή τη διαδικασία. Αυτό των επινεφριδίων εμπλέκονται σε πολλές διερείναι λογικό, διότι αν υπάρχει ινσουλίνη σημαίνει γασίες στο σώμα π.χ. στο πώς κατανέμεται το ότι υπάρχει και γλυκόζη, άρα για ποιο λόγο το σωματικό λίπος, μεταξύ των οποίων είναι η ρύθσυκώτι να ρίχνει κι άλλη γλυκόζη αφού υπάρχει μιση του σακχάρου. Μια βασική ορμόνη των επινεφριδίων είναι η ήδη; Υπό συνθήκες στρες, η αδρεναλίνη μειώνει επινεφρίνη ή αδρεναλίνη (στην την ινσουλίνη, κι έτσι το συκώτι αγγλική γλώσσα τα επινεφρίδια συνεχίζει να ρίχνει γλυκόζη Το χρόνιο στρες μπορεί ονομάζονται adrenals) που απεστο αίμα. Αυτό συμβαίνει για λευθερώνεται στο αίμα όταν να διευκολυνθεί η αντιμετώνα είναι μια από τις αιτίες ο εγκέφαλός σας αντιληφθεί πιση της έκτακτης κατάσταανάπτυξης του διαβήτη. ότι είστε σε κατάσταση έκτασης. Αν όμως είστε διαβητικοί κτης ανάγκης. Ο υποθάλαμος τύπου 2 και στρεσαριστείτε θα πλημμυρίσετε με γλυκόζη, του εγκεφάλου κάνει, μέσω του καθώς έχετε αντίσταση στην ινσουλίνη. Οι μικρές νευρικού συστήματος, τα επινεφρίδια να εκκρίνουν ενοχλήσεις έχουν μόνο μικρή επίδραση στη γλυαδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη και κορτιζόλη. Νιώκόζη, αλλά όταν είναι μεγάλες και συνεχείς τότε θοντας ξαφνικά μια απειλή, θα βιώσετε μια έκρηξη αδρεναλίνης που θα διοχετευτεί γρήγορα στην αποτελούν σημαντικό πρόβλημα στη διαχείριση κυκλοφορία του αίματος. Η αδρεναλίνη αυξάνει του διαβήτη. τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και κάνει πιο γρήγορη την αναπνοή. Δίνει, επίσης, Η κορτιζόλη ενέργεια στο σώμα αυξάνοντας το σάκχαρο του Στην περίπτωση που έχετε μακροχρόνιο στρες, αίματος. Ολα αυτά είναι μια προετοιμασία του έχετε μονίμως υψηλά επίπεδα κορτιζόλης και σώματος για να αντιμετωπίσετε την έκτακτη κατα πράγματα μπορεί να γίνουν πιο σοβαρά. τάσταση που συχνά ονομάζεται «μάχη ή φυγή». Οπως η αδρεναλίνη, έτσι και η κορτιζόλη Από εξελικτικής πλευράς αυτό έχει νόημα. Οταν αναγκάζει το σώμα να μειώσει την έκκριση ινοι πρόγονοί μας έβλεπαν ένα λιοντάρι μπροστά σουλίνης με αποτέλεσμα την αύξηση της γλυτους έπρεπε να έχουν όσο περισσότερη γλυκόζη κόζης. Χρόνιο στρες σημαίνει υψηλά επίπεδα γίνεται στο αίμα είτε για να επιτεθούν είτε για να κορτιζόλης και παρατεταμένη μείωση των επιξεφύγουν με ένα σπριντ. πέδων ινσουλίνης, κάτι που είναι επικίνδυνο Η αδρεναλίνη λειτουργεί ακαριαία και ένα για τους διαβητικούς τύπου 2. από τα αποτελέσματά της είναι ότι Πέραν του ότι αυξάνει την κορτιζόλη, υπάρχουν μειώνει την παραγωγή της ινσουκαι έμμεσοι τρόποι που το μακροχρόνιο στρες λίνης. Οταν δεν υπάρχει αρκετή μπορεί να σας κάνει κακό. Για να ηρεμήσετε τον γλυκόζη στο αίμα, το συεγκέφαλό σας αποκτάτε την τάση να τρώτε γλυκώτι ρίχνει σταθερά κιές τροφές και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παγλυκόζη στην κυραπανίσια κιλά. Επίσης, όταν έχετε άγχος και κλοφορία του κακή διάθεση, σίγουρα δεν έχετε όρεξη για αίματος διαάσκηση. Ακόμα, το άγχος σάς κάνει να μην μποσπώντας το ρείτε να κοιμηθείτε, κάτι που χειροτερεύει τα γλυκογόνο πράγματα στον διαβήτη. Συνεπώς, το μακροχρόνιο στρες όχι μόνο προκαλεί μονίμως υψηλό σάκχαρο, αλλά μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο φροντίζετε τον εαυτό σας.

“

“

Ε

άν έχετε διαβήτη τύπου 2, ξέρετε ότι ορισμένα τρόφιμα, ιδιαίτερα αυτά με πολλούς υδατάνθρακες και υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, μπορούν να ανεβάσουν το επίπεδο της γλυκόζης (σάκχαρο) στο αίμα σας. Αλλά εκτός από τα τρόφιμα υπάρχει μια λίστα παραγόντων που ανεβάζουν το σάκχαρο, όπως η έλλειψη ύπνου, οι ιώσεις και οι εμμηνορροϊκοί κύκλοι. Ψηλά σ' αυτήν τη λίστα είναι το ψυχολογικό στρες. Οι διαβητικοί που μετρούν συχνά το σάκχαρο του αίματος ξέρουν πως αν αγχωθούν θα δουν την τιμή του να εκτοξεύεται. Το ψυχολογικό στρες έχει πολλές πηγές, μπορεί να προέρχεται από το περιβάλλον ή από τις δικές μας σκέψεις, και είναι μέρος των συναισθηματικών σκαμπανεβασμάτων της ζωής. Το σώμα μας είναι σχεδιασμένο να αντιδρά στο στρες και μια από τις αντιδράσεις του είναι να αυξάνει τη γλυκόζη στο αίμα.

Το στρες ως αιτία διαβήτη Κάποιοι πιστεύουν ότι επειδή το χρόνιο στρες μειώνει την ινσουλίνη μπορεί να είναι μια από τις αιτίες ανάπτυξης του διαβήτη. Μελέτες έχουν δείξει ότι τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες που βιώνουν υψηλά επίπεδα χρόνιου στρες, π.χ. με τη δουλειά τους ή με τον γάμο τους, έχουν αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη. Μια ανασκόπηση του 2010 ανέφερε ότι τα άτομα που βιώνουν κατάθλιψη ή άγχος διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη. Από την άλλη μεριά, ο ίδιος ο διαβήτης μπορεί να προκαλεί κατάθλιψη ή άγχος και ιδιαίτερα αν φοβάστε μήπως σας συμβεί κάποιο επεισόδιο υπογλυκαιμίας. u

12 | περί υγείας |

DIABITIS_PAIDIKOS_MANOLOPOYLOS_L 4/8/22 2:18 PM Page 13

Παιδικός Διαβήτης Τύπου 1 Για πολλούς γονείς η διάγνωση Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1 στο παιδί τους οδηγεί σε πολλά ερωτήματα, στεναχώρια και άγχος για το μέλλον. Και όμως, με σωστή πληροφόρηση, καθοδήγηση και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η διάγνωση αυτή δεν χρειάζεται να αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη και τη ζωή του παιδιού γενικότερα.

O

γίνεται συχνή μέτρηση γλυκόζης κατά τη διάρκεια Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1, ή της ημέρας. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να υποπαιδικός/νεανικός διαβήτης, είναι λογιστεί καλύτερα η δόση της ινσουλίνης που μια νόσος όπου το σώμα του παιδιού θα πρέπει να χορηγείται πριν από κάθε γεύμα δεν παράγει πλέον μια σημαντική και κατά την διάρκεια της ημέρας. Τέλος, η διαορμόνη, την ινσουλίνη. Πρόκειται για αυτοάνοσο τροφή πρέπει να είναι ισορροπημένη και υγιεινή νόσημα, καθώς τα κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη στο πάγκρεας καταστρέφονται κατά και να υπάρχει τακτική σωματική άσκηση. Σε λάθος από αντισώματα που παράγει αντίθεση με τον διαβήτη τύπου 2, το ίδιο το σώμα. Το τι ακριβώς προκαλεί δεν υπάρχει λόγος για κάποια δίαιτα τον παιδικό διαβήτη τύπου 1 είναι με στόχο την απώλεια βάρους. Στην άγνωστο. Οταν δεν υπάρχει πια ινπραγματικότητα, με τη σωστή καταμέτρηση υδατανθράκων και την σουλίνη στο σώμα του παιδιού, το επαρκή κάλυψη ενός γεύματος με σάκχαρο (γλυκόζη) αρχίζει να συσσωινσουλίνη μπορεί το παιδί με διαβήτη ρεύεται στην κυκλοφορία του αίματος, τύπου 1 να φάει αρκετά ελεύθερα. προκαλώντας τα τυπικά συμπτώματα Οριστική θεραπεία για τον παιδικό του διαβήτη τύπου 1. Τα συμπτώματα διαβήτη τύπου 1 δεν υπάρχει, καθώς αναπτύσσονται συνήθως γρήγορα και μπορεί να περιλαμβάνουν αυξημένο δεν υπάρχει τρόπος να επανέλθει η αίσθημα δίψας, πολυουρία, αίσθημα παραγωγή ινσουλίνης στο σώμα από Γράφει o πείνας, ανεξήγητη απώλεια βάρους, τη στιγμή που τα κύτταρα που την Δρ. Κωνσταντίνος κόπωση και αλλαγή στη συμπεριφορά παράγουν έχουν καταστραφεί. Τα Μανωλόπουλος του παιδιού. Ο στόχος της θεραπείας καλά νέα είναι ότι στη σημερινή εποMD DPhil (Oxford) FRCP είναι να γίνει αναπλήρωση της ινσουχή με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η Ενδοκρινολόγοςκαθημερινή μέτρηση της γλυκόζης λίνης, ώστε η γλυκόζη στο αίμα να Διαβητολόγος και η χορήγηση της ινσουλίνης έχουν επιστρέψει σε φυσιολογικά επίπεδα. www.endokrinologia.gr βελτιωθεί σε τέτοιο βαθμό που να Ετσι αποφεύγουμε τόσο τις βραχυμην επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής πρόθεσμες όσο και τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές, του παιδιού με διαβήτη τύπου 1. που αφορούν μεταξύ άλλων την όραση, τη νεφρική Η γλυκόζη μπορεί να καταγράφεται συνεχόμενα λειτουργία και την κυκλοφορία του αίματος στα αγγεία γενικότερα. Η σωστή θεραπεία του παιδικού με μικρές συσκευές που στερεώνονται στο δέρμα διαβήτη βασίζεται στη στενή συνεργασία του και που στέλνουν τα δεδομένα στον μετρητή ή παιδιού και της οικογένειας με τον παιδίατρο ή ακόμα και στο κινητό του παιδιού και των γονιών ενδοκρινολόγο αλλά και με διατροφολόγο και του. Ετσι, δεν χρειάζεται να τρυπάει κανείς τα δάχτυλά του για να μάθει το επίπεδο σακχάρου άλλους επαγγελματίες υγείας. Είναι απαραίτητο του. Επίσης, λόγω της συνεχούς καταγραφής της να μάθει κανείς να μετράει την ποσότητα υδαγλυκόζης μπορεί κανείς να βελτιώσει τη ρύθμιση τανθράκων στην καθημερινή διατροφή και να

του σακχάρου κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας πολύ καλύτερα από ό,τι με τον κλασικό τρόπο μέτρησης και καταγραφής. Για τη χορήγηση της ινσουλίνης, πέρα από ειδικές πένες με εξαιρετικά λεπτές και ατραυματικές βελόνες, υπάρχουν και οι αντλίες ινσουλίνης. Πρόκειται για μικρές συσκευές που φοριούνται στο εξωτερικό του σώματος και προγραμματίζονται να χορηγούν συγκεκριμένες ποσότητες ινσουλίνης μέσα από ένα μικρό σωληνάκι που συνδέεται με έναν καθετήρα κάτω από το δέρμα της κοιλιάς. Υπάρχουν μάλιστα και αντλίες που εφαρμόζονται ολόκληρες πάνω στο δέρμα χωρίς σωληνάκι, πράγμα που απελευθερώνει τον χρήστη της αντλίας ακόμη περισσότερο. Το βασικότερο πλεονέκτημα που προσφέρει η τεχνολογία, όμως, είναι ότι οι νεότερες αντλίες ινσουλίνης συνδέονται με τις συσκευές καταγραφής γλυκόζης. Έτσι μπορούν να αντιδρούν σε αλλαγές στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, πολλές φορές αυτόματα. Για παράδειγμα, εάν το σάκχαρο αρχίζει και πέφτει, η αντλία μπορεί να σταματήσει τη χορήγηση ινσουλίνης και να αποφευχθεί έτσι ένα επεισόδιο υπογλυκαιμίας. Αντίστοιχα, με τη βοήθεια αλγόριθμων και με κάποιες πληροφορίες που ο χρήστης πρέπει να εισάγει στην αντλία, η χορήγηση ινσουλίνης στα γεύματα διευκολύνεται και γίνεται πιο αποτελεσματική και ασφαλής. Η τεχνολογία σε αυτόν τον τομέα αναπτύσσεται διαρκώς και είναι πολύ πιθανό τα επόμενα χρόνια να φτάσουμε κοντά στο λεγόμενο τεχνητό πάγκρεας, δηλαδή η αντλία ινσουλίνης να δουλεύει εντελώς αυτόνομα και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σώματος όπως θα έκανε και ο οργανισμός μας. u

| περί υγείας | 13

KALOKAIRI XORIS METRA_COVID_SBOLOY_L 4/8/22 2:19 PM Page 14

Καλοκαίρι χωρίς μέτρα, από φθινόπωρο ίδωμεν… Σε τι οφείλονται τα αυξημένα κρούσματα κορωνοϊού και γιατί οι ειδικοί διστάζουν να προχωρήσουν σε περαιτέρω αποκλιμάκωση των μέτρων;

M

χώρας μας στο να περνά το μεγαλύτερο μέρος ε τα κρούσματα κορωνοϊού να της ημέρας του σε εσωτερικούς χώρους και στις φλερτάρουν ξανά με διογκωμένα αργίες (τα τριήμερα της Καθαράς Δευτέρας και νούμερα σε ένα 24ωρο, τον δείκτη της 25ης Μαρτίου), όπου αυξήθηκαν πολύ οι κοιθετικότητας να πραγματοποιεί άλματα και το ιικό φορτίο στα λύματα νωνικές επαφές και οι συγχρωτισμοί ενώ της Αττικής να καταγράφει αύξηση έχει καταργηθεί η χρήση της μάσκας κατά 40%, οι συζητήσεις για την ταέξω (και δεν τηρείται πάντοτε σε εσωχύτερη αποκλιμάκωση των μέτρων τερικούς χώρους, λόγω κόπωσης και μπαίνουν στον πάγο, με τους ειδικούς μειωμένης συμμόρφωσης στις συστάσεις να κρατούν στάση αναμονής, να συτων επιστημόνων). Για το πώς μεταφράνιστούν επαγρύπνηση και να διστάζουν ζονται όλα αυτά σε συστάσεις για τον να πουν «ναι» σε οποιαδήποτε περαιγενικό πληθυσμό, η καθηγήτρια επισητέρω χαλάρωση, προκειμένου να μην μαίνει πως οι επιδημιολογικοί δείκτες μάς δείχνουν ότι πρέπει να τηρήσουμε στείλουν το λάθος μήνυμα στην κοιστάση αναμονής πριν την περαιτέρω νωνία. Την ίδια ώρα προβλέπουν σταΓράφει η αποκλιμάκωση των μέτρων. Ιδιαίτερο θερά υψηλούς αριθμούς νέων διαΑλεξία Σβώλου γνώσεων για το προσεχές διάστημα, κίνδυνο διατρέχουν τα άτομα 60 ετών με την επιδημιολογική καμπύλη να κι άνω και ειδικά οι πιο ηλικιωμένοι, οι σταθεροποιείται σε υψηλά επίπεδα, εκτιμώντας –κι ανεμβολίαστοι και οι μερικώς εμβολιασμένοι, τα ευελπιστώντας ταυτόχρονα– πως βρισκόμαστε άτομα με σοβαρά νοσήματα, με διάφορες συνστο τελικό στάδιο αυτού του κύματος. Όπως επινοσηρότητες και οι ανοσοκατασταλμένοι. Για τον σημαίνει η καθηγήτρια Ντόρα Ψαλτοπούλου, η λόγο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εμβολιααύξηση των κρουσμάτων είναι ένα πολυπαραστούν όσοι ακόμα έχουν δεύτερες σκέψεις και να κάνουν την 3η δόση εκείνοι για τους οποίους γοντικό φαινόμενο που οφείλεται στην αυξημένη μεταδοτικότητα της υπο-παραλλαγής Ο2 (stealth έχει παρέλθει το 7μηνο ή το 3μηνο (αναλόγως O subvariant) που τείνει να επικρατήσει, στην των εμβολίων), οπότε λογίζονται πλέον σαν κόπωση του πληθυσμού μετά από μία διετία παν«πρώην» εμβολιασμένοι. Όλες οι μελέτες έχουν δημίας, στην ανοσιακή διαφυγή αυτού δείξει ότι η διενέργεια της 3ης δόσης προστατεύει του στελέχους, που μπορεί και μετακατά 91% από τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης, δίδεται σε άτομα που έχουν εμβοδιασωλήνωσης και θανάτου, ενώ εξασφαλίζει και λιαστεί ή νοσήσει, αν και με πολύ μια σημαντική προστασία (62% περίπου) έναντι μικρότερη πιθανότητα να εκτης επαναλοίμωξης –κάτι που είναι πιθανό να δηλώσουν βαριά νόσο και συμβεί με τη μεγάλη διασπορά της Ομικρον και στην σταδιακή πτώση του της υποπαραλλαγής Ομικρον 2. Ειδικά τα ανοτίτλου αντισωμάτων στα μεσοκατασταλμένα άτομα πρέπει να κάνουν και την 4η δόση, γιατί ο οργανισμός τους δεν παράγει σήλικα και ηλικιωμένα άτομα, διότι έχουν με τον εμβολιασμό επαρκή τίτλο αντισωμάτων περάσει αρκετοί και μέσα στο προσεχές διάστημα η Εθνική Επιμήνες από τον τετροπή Εμβολιασμών θα εκδώσει επίσημες συλευταίο εμβολιαστάσεις για το από ποιο ηλικιακό όριο και άνω σμό τους. Επίσης, θα πρέπει να χορηγείται η 4η δόση, για να αντιρόλο στην αύξηση μετωπιστεί η εξασθένηση του ανοσοποιητικού των κρουσμάτων συστήματος λόγω της γήρανσης. Μέχρι να έρθει διαδραματίζουν ο η ώρα για την περαιτέρω αποκλιμάκωση των μέκρύος καιρός του τρων, μετά την Πρωτομαγιά, τα άτομα που ανήκουν Μαρτίου που σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού είτε λόγω ηλικίας οδήγησε τον είτε λόγω υποκείμενων νοσημάτων, θα πρέπει πληθυσμό της να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά, να τηρούν τις απο-

«Για τους πλήρως εμβολιασμένους ανθρώπους, η λοίμωξη του κορωνοϊού είναι μία πλήρως διαχειρίσιμη νόσος, η οποία δεν προκαλεί αυξημένη πίεση στο σύστημα υγείας». Γκίκας Μαγιορκίνης, επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ

στάσεις και να εξακολουθούν να φορούν τις μάσκες τους ακόμα κι έξω όταν βρίσκονται σε μέρη με πολυκοσμία, καθώς εκτός των πολλών κρουσμάτων κορωνοϊού υπάρχουν και αρκετά κρούσματα γρίπης αυτήν την εποχή, η οποία ξεκίνησε όψιμα και κάνει τώρα αισθητή την παρουσία της. «Για τους πλήρως εμβολιασμένους ανθρώπους η λοίμωξη του κορωνοϊού είναι μια πλήρως διαχειρίσιμη νόσος, η οποία δεν προκαλεί αυξημένη πίεση στο σύστημα υγείας. Τα περισσότερα περιστατικά νοσούν ήπια ή ασυμπτωματικά και υπάρχει μία μικρή αύξηση των εισαγωγών κυρίως στις κλινικές COVID», επισημαίνει ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης. Τα κρούσματα είναι πολλά και κάποιοι άνθρωποι θα κολλήσουν, αλλά εφόσον είναι πλήρως εμβολιασμένοι και έχουνε κάνει και την τρίτη δόση δεν θα κινδυνέψουν εκτός κι αν ανήκουν σε ειδικές ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, είναι το μήνυμα που στέλνει από τη δική του τη μεριά ο καθηγητής πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νίκος Τζανάκης. Ωστόσο, η εικόνα είναι διαφορετική για τους ανθρώπους που δεν ανήκουν στον πληθυσμό των πλήρως εμβολιασμένων, έτσι λοιπόν ο Γκίκας Μαγιορκίνης λέει πως είναι μεγάλο λάθος να λάβουν το μήνυμα πως η πανδημία τελείωσε όσοι επέλεξαν να μην εμβολιαστούν και ειδικά όσοι είναι μεγάλης ηλικίας και όσοι ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού. u

«Η αύξηση των κρουσμάτων είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που οφείλεται στην αυξημένη μεταδοτικότητα της υπο-παραλλαγής Ο2, στην κόπωση του πληθυσμού, στην ανοσιακή διαφυγή αυτού του στελέχους, στον κρύο καιρό του Μαρτίου και στα τριήμερα με συνωστισμούς σε εξωτερικούς χώρους χωρίς μάσκα» Ντόρα Ψαλτοπούλου, καθηγήτρια επιδημιολογίας και προληπτικής ιατρικής ΕΚΠΑ 14 | περί υγείας |

_ADDS 4/8/22 2:19 PM Page 1

GRIPH-COVID-ALLERGIA_FRAGOYLIS_L 4/8/22 2:20 PM Page 16

Είναι γρίπη, COVID, αλλεργία ή κοινό κρυολόγημα; Το να αισθάνεστε άρρωστος τη χρονική αυτή περίοδο μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Το συνάχι σας οφείλεται στην COVID-19, στη γρίπη, στο κοινό κρυολόγημα ή μήπως σε αλλεργίες;

O

σιάζει συνήθως συμπτώματα 1-4 ημέρες μετά τη μόλυνση. Eνα άτομο με COVID-19 συνήθως εμφανίζει συμπτώματα 5 ημέρες μετά τη μόλυνση, αν και αυτό μπορεί να κυμαίνεται από 2-14 ημέρες. Χαρακτηριστικά σημεία που εμφανίζονται μόνο στην COVID-19, χωρίς όμως να είναι σταθερά ευρήματα σε αυτή, είναι η απώλεια όσφρησης ή γεύσης. Αν και η εμφάνισή τους αυξάνει την υποψία, λόγω άλλων παρόμοιων συμπτωμάτων, υπάρχει πραγματικά μόνο ένας τρόπος για να εξακριβώσετε εάν έχετε COVID-19 ή γρίπη: Κάντε τεστ. Μπορείτε να κάνετε ένα ταχύ αντιγονικό τεστ COVID σε φαρμακεία και ιατρεία. Μπορείτε, επίσης, να χρησιμοποιήσετε τα σελφ τεστ που είναι εγκεκριμένα για χρήση στο σπίτι. Ενώ το θετικό αποτέλεσμα πιστοποιεί τη διάγνωση, τυχόν αρνητικό Γράφει ο αποτέλεσμα σε ασθενή με συμβατά Ευάγγελος Φραγκούλης Γενικός Ιατρός, Αναπληρωτής συμπτώματα απαιτεί επιβεβαίωση με PCR. Ταχύ αντιγονικό τεστ για γρίπη Αρχίατρος του ΕΔΟΕΑΠ μπορείτε να κάνετε σε ιατρεία.

προσδιορισμός της αιτίας των συμπτωμάτων σας μπορεί να είναι δύσκολος, καθώς τα συμπτώματα –ρινική καταρροή, βήχας και κόπωση– δυνατόν να είναι κοινά. Υπάρχουν όμως και σημαντικές διαφορές και η διάκριση της αιτίας μπορεί να σας βοηθήσει στην ανάρρωση και στην αποτροπή της μετάδοσής της σε άλλους.

Γρίπη έναντι COVID-19

Η διάκριση μεταξύ COVID-19 και γρίπης μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματά τους αλληλεπικαλύπτονται. Η γρίπη και η COVID19 προκαλούνται από διαφορετικούς ιούς που μπορούν να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η γρίπη προκαλείται από τον ιό της γρίπης. Η COVID-19 προκαλείται από τον SARSCoV-2. Και οι δύο μπορεί να προκαλέσουν πυρετό, βήχα, πονοκέφαλο και πόνους στο σώμα. Η γρίπη και η COVID-19 μεταδίδονται επίσης παρόμοια, μέσω μικρών σωματιδίων που προέρχονται από τη μύτη και το στόμα, όταν κάποιος φτερνίζεται, βήχει, τραγουδάει ή μιλά, αυξάνοντας την πιθανότητα μόλυνσης ανθρώπων που βρίσκονται κοντά. Τόσο η γρίπη, όσο και η COVID μπορούν να μεταδοθούν σε άλλους ανθρώπους και από άτομα που ενώ έχουν μολυνθεί παραμένουν ασυμπτωματικά ή προτού αυτά εμφανίσουν συμπτώματα. Τα συμπτώματα της COVID-19 μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να εμφανιστούν από τα συμπτώματα της γρίπης. Κάποιος με γρίπη παρου-

Θα μπορούσε να είναι κρυολόγημα ή αλλεργία; Οπως η γρίπη και η COVID-19, το κρυολόγημα προκαλείται επίσης από ιούς και μπορεί να μεταδοθεί σε άλλους. Τα συμπτώματα του κρυολογήματος τείνουν να είναι ήπια. Μπορεί να έχετε καταρροή, βήχα, συμφόρηση και πονόλαιμο. Αντίθετα, συνήθως δεν θα έχετε τους πόνους και τον πυρετό, που συναντώνται στην COVID-19 και στη γρίπη. Συχνά, θα αισθάνεστε καλύτερα σε λίγες μέρες.

Συγκρίνοντας Κοινό κρυολόγημα, Γρίπη, Αλλεργίες και COVID-19 Συμπτώματα

Κοινό κρυολόγημα

Γρίπη Συνήθης, (38-39 °C), κάποιες φορές υψηλότερος (ειδικά στα μικρά παιδιά), διαρκεί 3-4 ημέρες

Αλλεργία

COVID-19

Πυρετός

Σπάνια

Ποτέ

Συχνά

Πονοκέφαλος Γενικευμένοι πόνοι Κακουχία, αδυναμία Εξάντληση Ρινική καταρροή, συμφόρηση

Ασυνήθης Ήπιοι Μερικές φορές Ποτέ

Συχνά Συνήθεις, συχνά σοβαροί Συνήθης, διάρκειας μέχρι και 3 εβδομάδων Συνήθης, στην έναρξη

Ασυνήθης Ποτέ Μερικές φορές Ποτέ

Συχνά Συχνά Συχνά Συχνά

Συχνά

Μερικές φορές

Συχνά

Συχνά

Φτερνίσματα Πονόλαιμος Βήχας

Συνήθη Συχνά Συχνά

Μερικές φορές Μερικές φορές Συχνά, δυνατόν να γίνει σοβαρός

Συνήθη Μερικές φορές Μερικές φορές

Δυσφορία στο στήθος

Ήπια προς μέτρια

Συχνά

Απώλεια γεύσης ή όσφρησης

Σπάνια

Σπάνια

16 | περί υγείας |

Σπάνια Συχνά Συχνά, ξηρός βήχας Συχνά, δυνατόν να προΣπάνια, εκτός καλέσει δυσκολία στην από αυτούς που αναπνοή ή εμμένοντα πάσχουν από αλ- πόνο ή πίεση στον θώλεργικό άσθμα ρακα που απαιτούν επείγουσα φροντίδα Σπάνια

Συχνά

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για το κοινό κρυολόγημα. Συστήνονται ανάπαυση, καλή ενυδάτωση και ανακούφιση των συμπτωμάτων με μη συνταγογραφούμενα φάρμακα. ΤΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΘΕΣΗ! Οι αλλεργίες μπορεί να προκαλέσουν καταρροή και φτέρνισμα. Φαγούρα στα μάτια, στη μύτη ή στα αφτιά σας δυνατόν να υποδηλώνουν αλλεργία. Η έκθεση σε παράγοντες όπως η σκόνη, τα κατοικίδια και η γύρη μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες, οι οποίες προκαλούνται από την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Δεν είναι μεταδοτικές. Τα συμπτώματα αλλεργίας τείνουν να σταματούν όταν δεν είστε πλέον εκτεθειμένοι στο εκλυτικό αίτιο. Αν δεν έχετε άσθμα, οι αλλεργίες τυπικά δεν προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα. Οι αλλεργίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα όπως αντιισταμινικά, αποσυμφορητικά και ρινικά στεροειδή.

Μένουμε υγιείς! Κάνουμε τα εμβόλια έναντι της γρίπης και έναντι της COVID-19 σύμφωνα με τις τρέχουσες οδηγίες. Τα εμβόλια είναι ασφαλείς και αποτελεσματικοί τρόποι για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους γύρω σας. Μην ξεχάσετε να εμβολιάσετε και τα παιδιά σας. Τα εμβόλια κατά της COVID-19 συνιστώνται πλέον για όλους ≥5 ετών, ενώ τα εμβόλια κατά της γρίπης συνιστώνται σε όλους ≥6 μηνών. Οι μάσκες εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό εργαλείο για τον περιορισμό της εξάπλωσης ιών του αναπνευστικού. Με την πανδημία να συνεχίζεται είναι πολύ σημαντικό να φοράτε μάσκες σε εσωτερικούς χώρους. Προσπαθήστε να αποφύγετε, αν είναι δυνατόν, τους πολυσύχναστους και κακά αεριζόμενους εσωτερικούς χώρους.u

HEPATITIS_SBOLOY_R 4/8/22 2:20 PM Page 17

Τι προκαλεί τους ιούς της ηπατίτιδας; Συνήθεις ύποπτοι για τον καρκίνο και την κίρρωση του ήπατος. Ποια είναι τα συμπτώματα και πώς μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε;

Η

πολυετής μελέτη για τους ιούς της ηπατίτιδας, όπως και για τον ιό του AIDS άνοιξαν τον δρόμο για τη δημιουργία των εμβολίων και των φαρμάκων κατά του κορονοϊού που σήμερα έχουμε στο οπλοστάσιό μας. Χωρίς αυτήν την έρευνα ίσως δεν θα ήμασταν θωρακισμένοι έναντι της COVID-19 και από αυτήν την άποψη τούς χρωστάμε πολλά. Οι ιοί της ηπατίτιδας είναι συνολικά 5 και ο ιός που μας ταλαιπωρεί περισσότερο –και για τον οποίο δεν υπάρχει εμβόλιο– είναι ο ιός της ηπατίτιδας C, η πιο ύπουλη αιτία χρόνιας ηπατικής νόσου και καρκίνου και κίρρωσης του ήπατος, με το 80% των περιστατικών παγκοσμίως να παραμένουν μη διαγνωσμένα, μέχρι που ο ασθενής φτάνει πια σε πολύ προχωρημένο στάδιο, όπως εξηγεί ο καθηγητής παθολογίας γαστρεντερολογίας Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Μάλιστα ο ιός της ηπατίτιδας C συνυπάρχει σε αρκετές περιπτώσεις με τον ιό HIV (του AIDS), καθώς είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενος και μεταδίδεται επίσης με τη χρήση κοινής σύριγγας σε ανθρώπους εθισμένους στα ναρκωτικά (τοξικομανείς). Oλοι μαζί οι ιοί της ηπατίτιδας ευθύνονται για ένα τεράστιο φορτίο νοσηρότητας, με τους ιούς της ηπατίτιδας Β και C να προκαλούν χρόνια νόσο σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους και να αποτελούν τη συχνότερη αιτία κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος. Οι ιοί ηπατίτιδας A και E προκαλούνται συνήθως από την κατανάλωση μολυσμένων τροφών ή νερού, ενώ οι ιοί ηπατίτιδας B, C και D μεταδίδονται παρεντερικά μέσω των μολυσμένων υγρών του σώματος. Οι ηπατίτιδες εμφανίζονται σαν οξύ ή χρόνιο πρόβλημα υγείας. Η οξεία ηπατίτιδα εμφανίζεται λίγες εβδομάδες έως μήνες μετά την είσοδο του ιού της ηπατίτιδας στο ανθρώπινο σώμα. Τα κύρια συμπτώματα οξείας ηπατίτιδας είναι έντονη αδυναμία, καταβολή, ανορεξία, ναυτία, έμετοι, διάρροιες, μυαλγίες, αίσθημα βάρους στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιάς, αρθραλγίες, πονοκέφαλος, πυρετός, ενώ κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ίκτερο, σκοτεινόχρωμα ούρα, αποχρωματισμό κοπράνων. Μερικές φορές δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα οξείας ηπατίτιδας ή είναι πολύ ήπια. Η χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, C και D κι αναπτύσσεται στους ασθενείς που το αμυντικό τους σύστημα δεν κατορθώνει

«Ο εμβολιασμός έναντι των ιών της ηπατίτιδας, με τα διαθέσιμα εμβόλια είναι το ισχυρότερο “φάρμακο” για την πρόληψη του καρκίνου μαζί με τη διακοπή του καπνίσματος και τον περιορισμό στην κατανάλωση του αλκοόλ.» Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, καθηγητής παθολογίας γαστρεντερολογίας, πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων να αποβάλλει τον ιό. Στους ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα, παρά την έλλειψη συμπτωμάτων πολλές φορές, η ύπαρξη του ιού εξακολουθεί να προκαλεί φλεγμονή και να καταστρέφει το ήπαρ. Αποτέλεσμα της χρόνιας ηπατίτιδας είναι η ανάπτυξη ινώδους ιστού (ουλή) μέσα στο ήπαρ. Εάν τα τρία τέταρτα του ήπατος μετατραπούν σε ινώδη ιστό, το ήπαρ δεν είναι πια σε θέση να λειτουργήσει σωστά, κατάσταση που ονομάζεται κίρρωση.

Από το Α στο Ε Η ηπατίτιδα Α (HAV) είναι μία οξεία, συνήθως αυτοπεριοριζόμενη νόσος. Ο ιός της ηπατίτιδας Α μεταδίδεται κυρίως με την κατανάλωση τροφής ή νερού που έχουν έρθει σε επαφή με κόπρανα ατόμου που πάσχει από ηπατίτιδα Α. Η ηπατίτιδα Α είναι καλοήθης νόσος, αυτοπεριοριζόμενη σε μερικές εβδομάδες και ποτέ δεν οδηγεί σε χρόνια ηπατίτιδα. Για την ηπατίτιδα Α υπάρχει αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο. Απαιτούνται 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών που επιτυγχάνουν προστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα (20 χρόνια). Ο ιός της ηπατίτιδας B (HBV) προκαλεί οξεία ηπατίτιδα με εμφάνιση ίκτερου, σε περισσότερα από 10% των παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών και σε 30-50% των ενηλίκων, ενώ οι υπόλοιπες περιπτώσεις ηπατίτιδας Β δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα. Ως χρόνιος φορέας ηπατίτιδας Β ορίζεται κάποιος που συνεχίζει να έχει τον ιό στο αίμα του για διάστημα μεγαλύτερο από 6 μήνες. Για την ηπατίτιδα Β υπάρχει ασφαλές κι αποτελεσματικό εμβόλιο. Χορηγείται σε 3 δόσεις ενδομυϊκά (0,1 και σε 6 μήνες). Η μετάδοση της νόσου γίνεται με τα υγρά του σώματος. Μητέρες με ηπατίτιδα Β μπορεί να μεταδώσουν τη νόσο στα παιδιά τους κατά τη διάρκεια του τοκετού. Η χορήγηση ειδικής σφαιρίνης (HBIG) και του εμβολίου της ηπατίτιδας B στο νεογνό κατά τη διάρκεια του

πρώτου εικοσιτετραώρου μειώνει θεαματικά την πιθανότητα μετάδοσης της ηπατίτιδας Β (προστασία άνω του 90-95%). Ο ιός της ηπατίτιδας C (HCV) αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες χρόνιας ηπατοπάθειας, τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Σημαντικό βήμα αποτελούν τα νέα φάρμακα για την αντιμετώπιση της ηπατίτιδας Β και C που επιτυγχάνουν υψηλά ποσοστά θεραπείας που φτάνουν το 100%. Τα τελευταία χρόνια οι συνδυασμοί φαρμάκων που έχουν αναπτυχθεί (κοκτέιλ σε χάπια) επιτυγχάνουν πλήρη εκρίζωση του ιού της ηπατίτιδας C από τον οργανισμό και συνεπώς εξασφαλίζουν ίαση. Παλαιότερα ήταν αδύνατον να επιτευχθεί ίαση γιατί τα τότε διαθέσιμα φάρμακα (ιντερφερόνες) είχαν σοβαρές παρενέργειες και δεν μπορούσαν να ληφθούν από όλους τους ασθενείς. Οι προηγμένες θεραπείες λαμβάνονται και από τον ασθενή με τον δύσκολο γονότυπο 1 και μετά από θεραπεία 3 μηνών, επιτυγχάνεται ίαση. Ο ιός της ηπατίτιδας D (HDV) συνδέεται επιδημιολογικά με τον ιό της ηπατίτιδας Β και απαιτεί την παρουσία του τελευταίου για την εκδήλωση λοίμωξης. Ο εμβολιασμός για την ηπατίτιδα Β προστατεύει και από λοίμωξη με τον ιό HDV. Η ηπατίτιδα Ε (HEV) είναι υπεύθυνη για επιδημίες που συμβαίνουν σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η τήρηση των κανόνων υγιεινής αποτελεί τον μοναδικό τρόπο προστασίας από την ηπατίτιδα Ε. Υπάρχει και η φαρμακευτική ή τοξική ηπατίτιδα, που προκαλείται από την αντίδραση κάποιων φαρμάκων και τροφών στο συκώτι μας. Τα συμπτώματα τοξικής ηπατίτιδας πρέπει εγκαίρως να αναγνωρίζονται και να παρακολουθούνται με τακτικές εξετάσεις αίματος γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρή βλάβη του ήπατος, ενώ υπάρχει και αυτοάνοση ηπατίτιδα. Αλεξία Σβώλου

| περί υγείας | 17

OSTEOPOROSH_POYTOGLIDOY_L 4/8/22 2:21 PM Page 18

Οστεοπόρωση Πέντε μύθοι και μία αλήθεια Ποιες γυναίκες κινδυνεύουν από οστεοπόρωση

H

οστεοπόρωση είναι μία χρόνια πάθηση των οστών που χαρακτηρίζεται από σταδιακή μείωση της πυκνότητας αλλά και διαταραχή της ποιότητας των οστών, που εν τέλει οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Η οστεοπόρωση αφορά σε μεγάλο βαθμό γυναίκες κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης, προδιαθέτοντάς τους έτσι σε κατάγματα σε περιοχές όπως το ισχίο, η σπονδυλική στήλη και ο καρπός. Παρά τη μεγάλη συχνότητα της πάθησης υπάρχουν πάρα πολλοί μύθοι γύρω από αυτήν.

Γαλακτομικά και οστεοπόρωση

Μέτρηση οστικής πυκνότητας στο ισχίο ή στη σπονδυλική στήλη; Μεγάλη σύγχυση δημιουργείται συχνά σε μια γυναίκα όταν πηγαίνει για τη μέτρηση της οστικής της πυκνότητας και τίθεται το ερώτημα αν η μέτρηση πρέπει να γίνει στο ισχίο της ή στη σπονδυλική της στήλη. Ιδανικά, η οστική πυκνότητα θα πρέπει να μετράται και στις δύο περιοχές. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα, λόγω εργαστηρίου ή ασφαλιστικού φορέα και πρέπει αναγκαστικά να γίνει σε μία περιοχή, πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι η μέτρηση οστικής πυκνότητας σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας

Υπάρχει γενικά η λανθασμένη Γράφει η εντύπωση πως αν μία μετεμμηνοΦρειδερίκη Πουτογλίδου παυσιακή γυναίκα αυξήσει την καMD, MSc, PhD τανάλωση γαλακτομικών προϊόνΟρθοπαιδικός Χειρουργός των, θα βελτιώσει την οστική της Cambridge University Hospitals πυκνότητα. Πρόσφατες μελέτες NHS Foundation Trust αποδεικνύουν πως δεν υπάρχει τέτοια συσχέτιση. Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι κάθε γυναίκα θα φτάσει στη μέγιστη οστική της πυκνότητα στα 25 με 30 της χρόνια και έπειτα θα αρχίσει μια σταδιακή μείωση, η οποία θα γίνει ιδιαίτερα έντονη μετά την εμμηνόπαυση. Η επίτευξη μιας υψηλής οστικής πυκνότητας στη νεαρή ηλικία θα αποτρέψει ως έναν βαθμό, ενδεχομένως, την εμφάνιση οστεοπόρωσης. Προτείνεται, λοιπόν, η κατανάλωση γαλακτομικών προϊόντων στις νεαρές ηλικίες, η κατανάλωσή τους όμως μετά την εμμηνόπαυση δεν φαίνεται να παίζει κάποιο προστατευτικό ρόλο.

Πόνος και οστεοπόρωση Ενας ακόμη μύθος είναι πως η οστεοπόρωση προκαλεί πόνο, όπως πόνο στις αρθρώσεις και στα οστά. Στην πραγματικότητα, η οστεοπόρωση είναι μία σιωπηλή πάθηση, χωρίς, συνήθως, κανένα απολύτως σύμπτωμα εκτός από την εμφάνιση κατάγματος. Δεν πρέπει, λοιπόν, η οστεοπόρωση να συγχέεται με άλλες παθήσεις, όπως η οστεοαρθρίτιδα, οι οποίες πράγματι προκαλούν πόνο.

Ηλικία και μέτρηση οστικής πυκνότητας Πολλές γυναίκες πιστεύουν πως έχει νόημα να ξεκινήσουν να κάνουν μέτρηση της οστικής τους πυκνότητας (DEXA) σε νεαρή ηλικία ώστε να προλάβουν την πάθηση. Ωστόσο, μία γυναίκα χωρίς συνοδές παθήσεις ή χρόνια λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων δεν έχει νόημα να ξεκινήσει τη μέτρηση της οστικής της πυκνότητας πριν την εμμηνόπαυση. Για την ακρίβεια προτείνεται πρώτη μέτρηση για κάθε γυναίκα έναν χρόνο μετά την εμμηνόπαυση.

18 | περί υγείας |

στη σπονδυλική στήλη μπορεί να μη δώσει τόσο αξιόπιστα αποτελέσματα λόγω της ύπαρξης οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων.

Ασβέστιο και γαστρεντερικές διαταραχές Πολλές γυναίκες με οστεοπόρωση (ή και οστεοπενία) λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου. Δυστυχώς, τα συμπληρώματα ασβεστίου προκαλούν συχνά γαστρεντερικές διαταραχές, κάτι που οδηγεί αρκετές γυναίκες στο να τα εγκαταλείπουν. Προτείνεται, λοιπόν, η λήψη του ασβεστίου να ακολουθείται από 30 τουλάχιστον λεπτά στα οποία ο ασθενής δεν ξαπλώνει, ώστε να μειωθεί έτσι η γαστρεντερική συμπτωματολογία.

Οστεοπόρωση και άσκηση Θα κλείσουμε, λοιπόν, αυτό το άρθρο με μια αλήθεια για την οστεοπόρωση. Η άσκηση βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Ο,τι παύουμε να χρησιμοποιούμε, αρχικά αδυνατίζει και στο τέλος παύει να λειτουργεί. Το ίδιο ισχύει και για τα οστά μας. Η υγεία των οστών είναι άμεσα συνδεδεμένη με την άσκηση. Κάθε γυναίκα θα πρέπει να βάλει την άσκηση στη ζωή της αν θέλει να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης οστεοπόρωσης. u

DIABITIS_ANTIMETOPISH_PSALLAS_LR 4/8/22 2:22 PM Page 19

Ο διαβήτης μπορεί να αντιστραφεί με απώλεια βάρους 12-15 κιλών Εάν μειώσετε τους υδατάνθρακες μπορείτε να ομαλοποιήσετε το σάκχαρο του αίματος ακόμα και χωρίς απώλεια βάρους. Γράφει o Ζήσης Ψάλλας

Π

αραδοσιακά, ο διαβήτης τύπου 2 αντιμετωπιζόταν με τον έλεγχο του σακχάρου του αίματος και τη συνταγογράφηση φαρμάκων. Αλλά αυτή η προσέγγιση δεν αντιμετωπίζει τις βιολογικές αιτίες που βρίσκονται πίσω από τον διαβήτη τύπου 2. Από το 2011 και μετά, άρχισε να φαίνεται ότι ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να εισέλθει σε ύφεση, δηλαδή να αντιστραφεί η πάθηση. Υφεση σημαίνει μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα κάτω από το όριο διάγνωσης του διαβήτη, χωρίς να γίνεται χρήση φαρμάκων. Με άλλα λόγια, το άτομο δεν είναι πλέον διαβητικό. Πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο; Προτού εμφανιστεί ο διαβήτης τύπου 2, έχει αναπτυχθεί μια κατάσταση που ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη. Το πάγκρεας παράγει την ορμόνη ινσουλίνη η οποία βάζει τη γλυκόζη μέσα στα κύτταρα είτε για να χρησιμοποιηθεί άμεσα ως καύσιμο είτε για να αποθηκευτεί προσωρινά. Αντίσταση στην ινσουλίνη σημαίνει ότι για κάποιο λόγο –η αιτία δεν είναι πλήρως κατανοητή– η δράση της ινσουλίνης έχει χαθεί, σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό. Ως συνέπεια, το πάγκρεας αναγκάζεται να παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να αντισταθμίσει την απώλεια της δράσης της. Αλλά σε μερικά άτομα, συνήθως μετά τα 45, το πάγκρεας εξαντλείται και χάνει την ικανότητά του να παράγει παραπανίσια ινσουλίνη, με αποτέλεσμα η γλυκόζη να ανεβαίνει στο αίμα πάνω από κάποιο όριο, δηλαδή να εμφανίζεται ο διαβήτης τύπου 2. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η αιτία του διαβήτη είναι το λίπος που εναποτίθεται στο συκώτι και στο πάγκρεας. Αν μειωθεί το ηπατικό λίπος, μειώνεται και η παραγωγή τριγλυκεριδίων από το συκώτι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειωθούν επίσης οι εναποθέσεις λίπους στο πάγκρεας και να αποκατασταθεί η φυσιολογική απόκριση της ινσουλίνης. Τελικά, η ινσουλίνη μπορεί να δράσει ξανά ομαλοποιώντας τις συγκεντρώσεις γλυκόζης στο αίμα. Οποιαδήποτε σταθερή μείωση θερμίδων –και άρα απώλεια βάρους– μπορεί να μειώσει το λίπος στο συκώτι και το πάγκρεας. Παλαιότερα προτείνονταν δίαιτες με χαμηλά λιπαρά διότι το λίπος παρέχει 9 θερμίδες ανά γραμμάριο ενώ οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες 4 θερμίδες ανά γραμμάριο. Oμως, οι υδατάνθρακες ανεβάζουν τη γλυκόζη στο αίμα και προκαλούν μια μεγάλη έκκριση ινσουλίνης, τη στιγμή που το διατροφικό λίπος έχει αμελητέα επίδραση στην ινσουλίνη. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες δεν είναι ό,τι καλύτερο για τους

διαβητικούς. Εάν μειώσετε τους υδατάνθρακες μπορείτε να ομαλοποιήσετε το σάκχαρο του αίματος ακόμα και χωρίς απώλεια βάρους. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν τρώτε πολλούς υδατάνθρακες, αυτοί διασπώνται σε σάκχαρα που προκαλούν αύξηση της γλυκόζης στο αίμα.

Ποια δίαιτα είναι καλύτερη; Για να κατανοηθεί καλύτερα ποιες δίαιτες βοηθούν περισσότερο να τεθεί σε ύφεση ο διαβήτης τύπου 2, μια πρόσφατη ανασκόπηση εξέτασε πάνω από 90 μελέτες. Αυτό που βρήκε ήταν ότι οι δίαιτες αντικατάστασης γευμάτων –έτοιμα ροφήματα

που πωλούνται στην αγορά– βοήθησαν περίπου έναν στους τρεις διαβητικούς να επιτύχουν ύφεση. Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, και άρα αυξημένου διατροφικού λίπους, μπόρεσαν να βοηθήσουν έναν στους πέντε. Οι διαβητικοί που έχασαν βάρος χρησιμοποιώντας αυτές τις δύο δίαιτες μπόρεσαν να παραμείνουν σε ύφεση έως και για δύο χρόνια εάν διατηρούσαν την απώλεια βάρους τους. Η ανασκόπηση βρήκε ότι η μεσογειακή δίαιτα και η μέτρηση θερμίδων δεν βοήθησαν πολλούς διαβητικούς να επιτύχουν ύφεση. Μόνο το 15% όσων ακολουθούσαν μεσογειακή διατροφή και το 5% όσων ακολουθούσαν δίαιτα καταμέτρησης θερμίδων παρέμειναν σε ύφεση μετά από ένα χρόνο. Σε μια μελέτη, 36 από τα 46 άτομα που ακολούθησαν δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων και συγχρόνως περιορισμό θερμίδων πέτυχαν ύφεση. Αλλά και η ομάδα που ακολούθησε δίαιτα πολλών υδατανθράκων με τον ίδιο περιορισμό θερμίδων πέτυχε ύφεση –30 από τα 47 άτομα. Και οι δύο ομάδες έχασαν περίπου 12 κιλά, κατά μέσο όρο, με τους ερευνητές να αναγνωρίζουν ότι η απώλεια βάρους ήταν ο κύριος μοχλός ύφεσης. Το συμπέρασμα είναι ότι χάνοντας 12-15 κιλά με οποιαδήποτε δίαιτα μπορείτε να αντιστρέψετε το διαβήτη αλλά μια δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων έχει ένα προβάδισμα. Ενώ οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων φαίνεται πως βοηθούν περισσότερους διαβητικούς να επιτύχουν ύφεση, υπάρχει η ανησυχία ότι τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα θα αυξηθούν και πάλι μόλις η δίαιτα σταματήσει και καταναλωθούν περισσότεροι υδατάνθρακες. Διότι ο μηχανισμός που προκαλεί τον διαβήτη τύπου 2 εξακολουθεί να υπάρχει, έστω και αν οι επιπτώσεις του αντιμετωπίζονται. Οι ειδικοί όμως πιστεύουν ότι η ύφεση μπορεί να είναι μόνιμη εάν χαθεί οριστικά το σπλαχνικό λίπος (από το συκώτι και πάγκρεας), κάτι που επιτρέπει στην ινσουλίνη να επιτελέσει το έργο της. Η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να μην είναι όλοι οι διαβητικοί σε θέση να επιτύχουν ύφεση, αλλά αυτοί που είναι κάτω των 50 ετών και ζουν με τη νόσο για λιγότερο από έξι χρόνια είναι πιο πιθανό να επιτύχουν. Ακόμα όμως και αν δεν επιτύχετε ύφεση του διαβήτη, οποιαδήποτε μείωση του σακχάρου στο αίμα είναι σημαντική για τη διαχείριση των επιπλοκών της νόσου. Οσο για την επιλογή της δίαιτας, το πιο σημαντικό πράγμα είναι να ακολουθήσετε αυτή που ταιριάζει στις προτιμήσεις σας και μπορείτε να την τηρήσετε μακροπρόθεσμα. u

| περί υγείας | 19

AFTISMOS_IATROY_L 4/8/22 2:52 PM Page 20

Τι γνωρίζουμε για τον Αυτισμό; (Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή) H διαταραχή που αφορά σε άτομα κάθε φυλής και χώρας ενώ η κατανομή στα δύο φύλα είναι υπέρ των αγοριών.

O

ήπια εκδήλωση ώστε το άτομο παραμένει αδιάΑυτισμός είναι μια διαταραχή, η οποία γνωστο. Στο μέσο του φάσματος υπάρχουν άτομα επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το στα οποία έχει διαγνωσθεί υψηλής άτομο βιώνει τον κόλειτουργικότητας αυτισμός ή το σμο που το περιβάλλει και αλσύνδρομο Asperger ενώ το άλλο ληλεπιδρά με αυτόν ενώ δεν επηάκρο του φάσματος ονομάζεται ρεάζει την εξωτερική εμφάνιση «κλασσικός αυτισμός» και συνο(Sarah Lennard-Brown, 2003). δεύεται από σοβαρότερα προβλήΕίναι μια διαταραχή φάσματος, ματα (Sarah Lennard-Brown, 2003). επηρεάζει δηλαδή το άτομο με ποικίλους τρόπους από την ήπια Ερευνες έχουν δείξει ότι 91 ανά μορφή της έως την πιο βαριά.

10.000 άτομα έχουν Αυτισμό, δηΗ διαταραχή άρχισε να περιγράλαδή περίπου το 1% του γενικού φεται για πρώτη φορά τη δεκαεπληθυσμού. Η επίπτωση της διατία του ‘40, από 2 ανθρώπους ταραχής αφορά σε άτομα κάθε φυΓράφει o που εργάζονταν την ίδια εποχή λής και χώρας ενώ η κατανομή στα Γιώργος Ιατρού σε διαφορετικά μέρη: τον Hans δύο φύλα είναι υπέρ των αγοριών Σύμβουλος-Ψυχοθεραπευτής Asperger και τον Leo Kanner σε και συγκεκριμένα, η αναλογία εμBsc, Msc, Phd Iατρικής Αυστρία και ΗΠΑ, αντίστοιχα. Και φάνισης αυτισμού ανάμεσα σε αγόΕπιστημονικός συντονιστής οι 2 αναφέρθηκαν σε παιδιά που ρια και κορίτσια είναι 4 προς 1. έργου grow4autism και παρουσίαζαν: Ο Αυτισμός είναι μόνιμος, δεν ξεautismap, Κέντρο Παιδιού l προβλήματα στον λόγο, στην και Εφήβου περνιέται ούτε θεραπεύεται. Ωστόσο, υπάρχουν τεχνικές και θεραεπικοινωνία και στη φαντασία l έντονη επικέντρωση σε συγκεκριμένα αντικείμενα πευτικές μέθοδοι που βοηθούν τα άτομα να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα. και ασχολίες l εξαιρετικές οπτικές ικανότητες l έντονη αντιπάθεια προς κάθε αλλαγή Κοινωνικές σχέσεις Και οι 2 έδωσαν στη διαταραχή αυτή το όνομα Τα άτομα με Αυτισμό δυσκολεύονται να: «αυτισμός» που προέρχεται από την ελληνική l κατανοήσουν τους κοινωνικούς κανόνες που λέξη «εαυτός». ακολουθούν οι άνθρωποι όταν αλληλεπιδρούν. Ο Αυτισμός ανήκει σε μια ομάδα διαταραχών, γνωl κατανοήσουν πώς οι άλλοι σκέφτονται και αιστών ως «διεισδυτικές αναπτυξιακές διαταραχές» σθάνονται (θεωρία του νου).

(Pervasive Developmental Disorders, PDD). Αυτές l κάνουν φίλους. περιλαμβάνουν προβλήματα λόγου και επικοινωνίας l αλληλεπιδρούν με τους άλλους. (κοινωνική αλληλεπίδραση), καθώς και επαναλαμl παίζουν παιχνίδια. βανόμενες και παρορμητικές συμπεριφορές. Ο Αυl είναι μέλη μιας ομάδας. τισμός μπορεί να περιλαμβάνει όλα αυτά τα προβλήματα ή μερικά από αυτά, σε διαφορετικό βαθμό. Λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία Οπως προαναφέραμε, αποτελεί διαταραχή φάΤα άτομα με Αυτισμό δυσκολεύονται να: σματος, δηλαδή στο ένα άκρο αυτού υπάρχουν l αναπτύξουν και να κατανοήσουν τον λόγο. άνθρωποι με ελάχιστες δυσκολίες, με πιθανόν πολύ

20 | περί υγείας |

καταλάβουν τις αλλαγές στο νόημα των λέξεων (μεταφορικό λόγο). l χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα για να επικοινωνήσουν. l καταλάβουν τη γλώσσα του σώματος. l έχουν οπτική επαφή με άλλα άτομα. l εκφράσουν τις απόψεις τους. l

Φαντασία Τα άτομα με Αυτισμό δυσκολεύονται να: l κατανοήσουν τις απόψεις των άλλων. l αναπτύξουν το φανταστικό παιχνίδι. Κάποια άτομα με Αυτισμό έχουν ιδιαίτερες δεξιότητες. Μπορεί να είναι εξαιρετικοί καλλιτέχνες, μουσικοί ή μηχανικοί. Ανθρωποι με υψηλής λειτουργικότητας Αυτισμό έχουν συνήθως φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης.

Αιτίες Aυτισμού Η αιτία του Αυτισμού είναι, ακόμη, άγνωστη. Παρ’ όλα αυτά, μελέτες δείχνουν πως η αυτιστική συμπεριφορά συνδέεται άμεσα με μεταβολές στη δομή του εγκεφάλου. Ερευνες, που προέρχονται από την Αμερική, μελετούν τη σχέση μεταξύ γονιδίων και Αυτισμού ενώ ερευνάται, ακόμη, αν η έκθεση σε χημικές ουσίες σχετίζεται με την εμφάνισή του (Sarah Lennard-Brown, 2003). Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως όλες οι έρευνες βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο. u

SOCIAL MEDIA DRUGS_SBOLOY_L 4/8/22 2:23 PM Page 21

Τα social media είναι το νέο ναρκωτικό της ψηφιακής εποχής Ο διαδικτυακός εθισμός, το e-bullying και ο διαδικτυακός τζόγος εκτοξεύθηκαν, αντικαθιστώντας παλιές γνώριμες συμπεριφορές. Γράφει η Αλεξία Σβώλου

Η

πανδημία, οι καραντίνες, η τηλεκπαίδευση και η τηλεργασία αναδιαμόρφωσαν τη σχέση μας με τον ψηφιακό κόσμο και προκάλεσαν μια απότομη εισβολή των νέων τεχνολογιών στη ζωή μας, με συνέπεια πολλοί άνθρωποι να εμφανίσουν εξάρτηση από το ίντερνετ και τα social media. Στην COVID εποχή ο διαδικτυακός εθισμός, το e-bullying και ο διαδικτυακός τζόγος εκτοξεύθηκαν, όπως κατέγραψαν μελέτες της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής, ενώ το sexting (το… ηλεκτρονικό σεξ, μέσω μηνυμάτων) αντικατέστησε το νεανικό φλερτ, μια και οι έφηβοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με περιορισμούς στις μετακινήσεις και χωρίς προσωπικό χώρο για ερωτικές περιπτύξεις. Σε όλα αυτά τα ανησυχητικά ευρήματα έρχεται μια νέα έρευνα του Γιώργου Παπαζήση, ψυχίατρουψυχοθεραπευτή, αναπληρωτή καθηγητή φαρμακολογίας και κλινικής φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) να αποδείξει πως η συστηματική χρήση των social media συνδέεται με την ντοπαμίνη, το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, με συμπεριφορές εξάρτησης και ουσιαστικά προσομοιάζει σε ένα νέο είδος ναρκωτικού. Οπως εξηγεί ο Γιώργος Παπαζήσης: «Οι μελέτες δείχνουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ουσιαστικά «ξανακαλωδιώνουν» τον εγκέφαλό μας έτσι ώστε να περιμένουμε άμεση ικανοποίηση. Με άλλα λόγια, όταν λαμβάνουμε μια ειδοποίηση, ένα μήνυμα, ένα like ή ένα share, αναμένουμε γρήγορη αλλά βραχυπρόθεσμη ευχαρίστηση και ανταμοιβή επειδή ο εγκέφαλος θα παράξει ένα χτύπημα ντοπαμίνης». Τα ερεθίσματα που δέχεται ο εγκέφαλός μας είναι εξαιρετικά γρήγορα και έντονα, με αποτέλεσμα αυτός να ανταποκρίνεται με αλλαγές ανάλογες με αυτές που παρατηρούνται σε άλλα εξαρτησιογόνα ερεθίσματα ή ουσίες. Η εθιστική φύση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης περιγράφεται ως ανάλογη με την εθιστική φύση του τζόγου. Είτε βρισκόμαστε στο Instagram, στο TikTok, στο youtube ή σε παρόμοια πλατφόρμα, κάνουμε διαρκή μετακύλιση από το ένα video στο άλλο, με κάθε video να έχει διάρκεια 5 έως το πολύ 10 δευτερολέπτων και πριν το καταλά-

βουμε, έχουμε περάσει την τελευταία ώρα παρακολουθώντας τυχαία βίντεο –αλλά δεν μπορούμε να σταματήσουμε, γιατί αναζητούμε συνεχώς νέο, εντονότερο ερέθισμα. Οταν δεν λαμβάνουμε ένα like, ένα μήνυμα ή κάποιο είδος «ανταμοιβής», νιώθουμε άγχος, μοναξιά και κατάθλιψη λόγω της αποτυχίας λήψης «εικονικής» ανταμοιβής. Ο αν. καθηγητής, Γιώργος Παπαζήσης, εκτιμά ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι επιβλαβή διαστρεβλώνοντας την εικόνα του εαυτού μας και ενώ οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βοηθούν φαινομενικά στη διασύνδεσή μας, μπορούν επίσης να μας κάνουν να νιώθουμε απομονωμένοι. Οι πλατφόρμες και τα social media μας καθιστούν κατοίκους όχι πλέον της γειτονιάς μας αλλά ενός «παγκόσμιου χωριού», καταργούν τις αποστάσεις και τα σύνορα και ταυτόχρονα μας αποξενώνουν. Ο αναπληρωτής καθηγητής συμβουλεύει παιδιά, έφηβους κι ενήλικους να αφήσουν τα κινητά τηλέφωνα και τα social media στην άκρη, να βγουν έξω και να ζήσουν τη ζωή τους στον κανονικό κι όχι τον ψηφιακό κόσμο. Η συμβουλή του μας θυμίζει λίγο την τηλεοπτική σειρά που έσπασε το box office στην Ελλάδα, το θρυλικό «Παρα πέντε» όπου ο Γιώργος Καπουτζίδης ξεδίπλωσε το συγγραφικό, σεναριακό και υποκριτικό του ταλέντο ερμηνεύοντας ταυτόχρονα τον ρόλο ενός ήρωα από την θρυλική πρωταγωνιστική 5άδα, που είχε μια φυσική συστολή και ζούσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του παρακολουθώντας τις ζωές

των άλλων στην τηλεόραση. Ο Σπύρος του «Παραπέντε» ήταν απορροφημένος από την TV, όπως σήμερα είναι πολλοί έφηβοι από το διαδίκτυο και η γιαγιά του τον έσπρωχνε με κάθε τρόπο να βγει έξω από το σπίτι και να ζήσει τη ζωή του, χωρίς να φοβάται (να απογοητευτεί, να πληγωθεί, να πονέσει, να προδοθεί). Σε αντίθεση βέβαια με την τηλεόραση που αποχαυνώνει και ενοχοποιείται και για την παχυσαρκία, ο εθισμός στο διαδίκτυο συνοδεύεται από μια σειρά κινδύνους για την υγεία, από τον διαδικτυακό εθισμό, τη διαδικτυακή αποπλάνηση, το διαδικτυακό bullying, ακόμα και τις απόπειρες αυτοκτονίας μετά από συμμετοχή σε πολύ επικίνδυνα παιχνίδια που διακινούνται στα social media με τη μορφή προκλήσεων (challenges). Στη ζωή δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε το διαδίκτυο γιατί είναι ένας φανταστικός κόσμος με άπειρες δυνατότητες στον οποίο θα ζήσουν τα παιδιά μας. Ομως επειδή το διαδίκτυο προσφέρει ανωνυμία, «βγάζει» τον χειρότερο εαυτό σε ανθρώπους με βαριά ψυχοπαθολογία –κι αυτοί μπορεί να γίνουν πολύ επικίνδυνοι. Γι’ αυτό πρέπει να μάθουμε να χειριζόμαστε το διαδίκτυο με προσοχή και κανόνες, προσθέτει από τη μεριά της η αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής-εφηβικής υγείας Άρτεμις Τσίτσικα, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και επιστημονικά υπεύθυνη των δομών και των προγραμμάτων φιλικών για τους νέους, των ΠΟΥ & ΕΚΠΑ. u

«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «ξανακαλωδιώνουν» τον εγκέφαλό μας έτσι ώστε να περιμένουμε άμεση ικανοποίηση. Οταν λαμβάνουμε μια ειδοποίηση, ένα μήνυμα, ένα like ή ένα share, αναμένουμε γρήγορη αλλά βραχυπρόθεσμη ευχαρίστηση και ανταμοιβή από την παραγωγή ντοπαμίνης». Γιώργος Παπαζήσης, ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, αναπληρωτής καθηγητής φαρμακολογίας και κλινικής φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

| περί υγείας | 21

HEALTHCODE_ANTAPODOTIKO_L 4/8/22 2:24 PM Page 22

Υποφέρεις από εποχικές αλλεργίες; Αντιμετώπισε τα συμπτώματα φυσικά με τη δύναμη των φρέσκων βοτάνων!

O

ι αλλεργίες προκαλούνται από αλλεργιογόνους παράγοντες όπως η γύρη, η σκόνη, το τρίχωμα των ζώων και μπορούν να προκαλέσουν ενοχλητικά συμπτώματα όπως ρινική συμφόρηση, καταρροή, δακρύρροια και δυσκολία στη συγκέντρωση. Συγκεκριμένα, η αλλεργική ρινίτιδα έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την ικανότητα λήψης αποφάσεων, την ταχύτητα μάθησης, την ικανότητα άμεσης ανταπόκρισης σε ερεθίσματα του περιβάλλοντος, την παραγωγικότητα και την πνευματική απόδοση στην εργασία [1]. Ωστόσο, τόσο η αλλεργία όσο η λήψη αντιισταμινικών φαρμάκων είναι δυνατό να προκαλέσουν υπνηλία και διαταραχές στη συγκέντρωση. Το κλειδί για την αντιμετώπιση των αλλεργιών είναι ο συνδυασμός της

ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος και του περιορισμού της έντασης και συχνότητας των συμπτωμάτων που προκαλούνται από την αλλεργική αντίδραση του οργανισμού. Φυσική εναλλακτική επιλογή αποτελεί η λήψη φυτικών συμπληρωμάτων διατροφής με βότανα που παρουσιάζουν αντιισταμινική δράση. Για παράδειγμα, η τσουκνίδα (Urtica dioica) και η λούφα (Luffa operculata) που συμβάλλουν στην πρόληψη και τη διαχείριση των συμπτωμάτων της αλλεργίας, εμποδίζοντας την απελευθέρωση ισταμίνης στον οργανισμό. Εκτός από την τσουκνίδα και τη λούφα, τα βότανα εχινάκεια, χαμομήλι και μέντα παρουσιάζουν ευεργετική δράση στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων των αλλεργιών.

1. Λούφα (Luffaoperculata)

2. Τσουκνίδα (Urtica dioica)

3. Εχινάκεια (Echinacea purpurea)

Η λούφα είναι βότανο που καλλιεργείται σε τροπικές περιοχές και ανήκει στην οικογένεια των αγγουριών. Κατά την ανάπτυξη του βοτάνου, σχηματίζεται ένα ινώδες υλικό το οποίο αποκόπτεται και χρησιμοποιείται για την παραγωγή εκχυλίσματος. Το εκχύλισμα από λούφα είναι ιδιαίτερα ευεργετικό στην αντιμετώπιση συμπτωμάτων όπως φτέρνισμα, ρινική συμφόρηση, καταρροή και τσούξιμο στα μάτια που οφείλονται σε αλλεργιογόνους, ερεθιστικούς παράγοντες όπως η σκόνη, η γύρη ή το τρίχωμα των ζώων. Ιδανική φυσική επιλογή για την ανακούφιση από τα συμπτώματα των αλλεργιών αποτελεί το Luffa Nasal Spray (Pollinosan) της A.Vogel. Το φυτικό αυτό ρινικό spray περιέχει συνδυασμό βοτάνων με βάση τη λούφα και είναι κατάλληλο για απευαισθητοποίηση του οργανισμού από τα αλλεργιογόνα και ανακούφιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας.

Η τσουκνίδα είναι βότανο που καλλιεργείται σε πολλές περιοχές παγκοσμίως, xαρακτηρίζεται από επίπεδα φύλλα σε σχήμα καρδιάς και λειτουργεί ως φυσικό αντιισταμινικό, καθώς ρυθμίζει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού. Η τσουκνίδα αναστέλλει επίσης ορισμένες από τις φλεγμονώδεις διεργασίες που οδηγούν σε αλλεργική ρινίτιδα και είναι υπεύθυνες για τα συμπτώματά της. Σε κλινική μελέτη στην οποία συμμετείχαν 69 άτομα με συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας, το 58% διαπίστωσε ότι η λήψη εκχυλίσματος τσουκνίδας μείωσε την ένταση και τη συχνότητα των συμπτωμάτων τους και το 48% ανέφερε ότι ήταν εξίσου ή ακόμα πιο αποτελεσματική από την αντίστοιχη φαρμακευτική θεραπεία [1]. Το βάμμα από φρέσκια τσουκνίδα Urtica της A.Vogel, αποτελεί ιδανική πρόταση αφού περιέχει φρέσκια τσουκνίδα 100% βιολογικής καλλιέργειας ώστε να εξασφαλίζεται η παρουσία όλων των δραστικών συστατικών του βοτάνου και η διατήρηση των ευεργετικών ιδιοτήτων τους.

H Echinacea purpurea είναι εγγενές βότανο στη Βόρεια Αμερική και καλλιεργείται σε όλη την Ευρώπη. Συμβάλλει στην υποστήριξη και ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος ενάντια σε ιούς, μύκητες, βακτήρια και αλλεργιογόνους παράγοντες. Επιπλέον, η Echinacea purpurea συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που οφείλονται σε αλλεργίες και στη μείωση της φλεγμονής του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Εκχυλίσματα εχινάκειας διατίθενται στα περισσότερα καταστήματα βιολογικών προϊόντων και φαρμακεία. Ωστόσο, τα συμπληρώματα διατροφής με εκχυλίσματα φρέσκιας Echinacea purpurea βιολογικής καλλιέργειας είναι αποτελεσματικότερα σε σχέση με τα συμπληρώματα διατροφής με εκχυλίσματα αποξηραμένου βοτάνου. Η σειρά Echinaforce® της A.Vogel περιλαμβάνει συμπληρώματα διατροφής με εκχύλισμα φρέσκιας Echinacea purpurea 100% βιολογικής καλλιέργειας.

4. Χαμομήλι (Chamomilla recutica)

5. Μέντα (Mentha piperita)

Αυτό το όμορφο λουλούδι που μοιάζει με μαργαρίτα, είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ινδία και την Ασία. Το χαμομήλι είναι ιδιαίτερα ευεργετικό στη μείωση των φλεγμονών της ρινικής κοιλότητας και επομένως παίζει σπουδαίο ρόλο στη ρινική αποσυμφόρηση. Επιπλέον, καταπραΰνει από την δακρύρροια και τον ερεθισμό στα μάτια, όταν το εκχύλισμά του εφαρμοστεί τοπικά σε μορφή κομπρέσας. Η A.Vogel διαθέτει το ρινικό σπρέι Spray Nasal (Sinuforce) με αιθέρια έλαια χαμομηλιού, ευκαλύπτου και μέντας που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της καταρροής και της ρινικής συμφόρησης. Το ρινικό σπρέι Spray Nasal (Sinuforce) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για έως και 30 ημέρες, γεγονός που το καθιστά προϊόν σύμμαχο του οργανισμού σε επαναλαμβανόμενες κρίσεις αλλεργικής ρινίτιδας.

Η μέντα καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο για να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη σε πολλά προϊόντα. Παρουσιάζει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από την αντίδραση του οργανισμού σε αλλεργιογόνους παράγοντες[2]. To ρινικό σπρέι Spray Nasal (Sinuforce) της A.Vogel περιέχει αιθέριο έλαιο μέντας σε συνδυασμό με αιθέρια έλαια χαμομηλιού και ευκαλύπτου και συμβάλλει στην αντιμετώπιση της καταρροής και της ρινικής συμφόρησης.

Βιβλιογραφία [1] Marshall, P. S., & Colon, E. (1993). Effects of allergy season on mood and cognitive function. Annals of allergy, 71(3), 251-258.

[2] Herro, E., & Jacob, S. E. (2010). Mentha piperita (peppermint). Dermatitis, 21(6), 327-329.

22 | περί υγείας |

PARKINSON_STEFANHS_R 4/8/22 2:25 PM Page 23

Η Νόσος Πάρκινσον μέχρι το 2050 θα έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας!

H

σημαντικό ο/η ασθενής και το περιβάλλον του/της νόσος Πάρκινσον είναι η δεύτερη συνα αντιμετωπίσουν τη νόσο ενεργητικά, με θετικό χνότερη νευροεκφυλιστική νόσος μετά πνεύμα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την συμμετη νόσο Αλτσχάιμερ. Σε ηλικίες μεγαλύτοχή σε συλλόγους ασθενών, όπως ο σύλλογος τερες των 65 ετών η συχνότητα της νόσου πληΑσθενών και Φροντιστών ΠΑΡ.ΚΙΝ.Σ.Ο.Ν. σιάζει το 2%. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 θα έχουν διπλασιαστεί τα περιστατικά, με (https://parkinsonunion.gr/) ή ο σύλλογος Παραποτέλεσμα να γίνεται λόγος για «πανδημία της κινσονικών Βορείου Ελλάδος (https://www. νόσου Πάρκινσον». parkinsonofficial.gr/), καθώς και την συμμετοχή σε ερευνητικές ή κλινικές μελέτες. Μόνον μέσα Τα περισσότερα περιστατικά είναι σποραδικά, από την συμμετοχή των ασθενών σε μελέτες μποχωρίς εμφανή αιτία, αλλά τα τελευταία έτη έχουν ρούμε να κατανοήσουμε καλύτερα την πολυδιάβρεθεί σπάνιες γενετικές αλλαγές, που ονομάζονται σταση φύση της νόσου, έτσι ώστε να καταλήξουμε μεταλλάξεις, που οδηγούν στη νόσο. Η ύπαρξη στην βέλτιστη αντιμετώπισή της. Για παράδειγμα, σαφούς οικογενειακού ιστορικού καθώς και η πρώιστην Α’ Νευρολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής μη ηλικία έναρξης, ακόμη και κάτω της ηλικίας των 40 ετών, αυξάνουν την πιθανότητα γενετικής του ΕΚΠΑ είναι σε εξέλιξη μελέτες που αφορούν μορφής. Είναι μεγάλης σημασίας η α) την καταγραφή και παρακολούθηση ταυτοποίηση τέτοιων περιστατικών, ασθενών με πρωτοεμφανιζόμενη νόσο γιατί, πέραν των ερευνητικών προΠάρκινσον, πρόδρομες και γενετικές οπτικών που ανοίγουν, αποτελούν μορφές. Η μελέτη PPMI χρηματοδοτείται στόχο της «φαρμακογενομικής», δηαπό το Michael J Fox Foundation. β) την εφαρμογή αισθητήρων για την ολοήλαδή της στόχευσης με συγκεκριμένα μερη παρακολούθηση ασθενών με νόσο φάρμακα ανάλογα με το γενετικό Πάρκινσον, με σκοπό την καταγραφή υπόβαθρο. Τέτοιες μελέτες αποτετων κινητικών και μη κινητικών εκφάνλούν μια σημαντική ελπίδα για το σεων της νόσου στο περιβάλλον των μέλλον, όπου μπορεί να εφαρμόζονται, ανάλογα με τον υπότυπο της ασθενών, με συνεχή τρόπο. Η μελέτη νόσου, στοχευμένες νευροπροσταALAMEDA χρηματοδοτείται από την ΕυΓράφει ο τευτικές θεραπείες. ρωπαϊκή Ένωση. γ) την καταγραφή των Λεωνίδας Στεφανής Η νόσος εμφανίζεται συνήθως στην κοινωνικών-οικονομικών και ψυχολογιMD, PhD ηλικία των 55-70 ετών, και είναι ελακών παραγόντων που σχετίζονται με τη Professor of Neurology φρά συχνότερη στους άνδρες. Η νόσο στον Ελληνικό πληθυσμό, δ) την and Neurobiology πιο συχνή πρώτη κινητική εκδήλωση ταυτοποίηση του γενετικού υποβάθρου University of Athens είναι τρέμουλο (που στην ιατρική της νόσου στον Ελληνικό πληθυσμό, εν Medical School μέρει μέσω του Εθνικού Δικτύου για τα ορολογία αναφέρεται ως «τρόμος»), Director, First Department of Neurology Νευροεκφυλιστικά Νοσήματα ΕΔΙΑΝ συνήθως στο ένα χέρι, συνδυαζόμενο Hospital Eginition (https://neuropmnet.gr/), καθώς και με βραδύτητα και δυσκολία στην κίνηση από την πάσχουσα πλευρά. Το τρέμουλο άλλα θέματα που αφορούν τη νόσο. πάντως δεν είναι απαραίτητο στοιχείο της νόσου. Η νόσος επιδεινώνεται με αργό ρυθμό, μέσα σε Πριν ακόμη τα κινητικά προβλήματα, μπορεί να μήνες-χρόνια, αλλά η βραδύτητα στην κίνηση και εμφανιστούν διαταραχές στην όσφρηση, στον η δυσκαμψία, το «μάγγωμα» δηλαδή που τη συνούπνο, δυσκοιλιότητα και κατάθλιψη, σε ένα στάδιο δεύει, βελτιώνονται σημαντικά με τη φαρμακευτική της νόσου που λέγεται «πρόδρομο». Σε αυτά τα θεραπεία. Η φαρμακευτική θεραπεία για τα κινητικά πρώτα στάδια, εάν τα κινητικά προβλήματα δεν συμπτώματα περιλαμβάνει φάρμακα που τονώνουν το ντοπαμινεργικό σύστημα. Η ντοπαμίνη είναι επηρεάζουν την καθημερινότητα, μπορεί ο/η ασθεμια χημική ουσία του εγκεφάλου, ένας νευροδιανής να μην λάβει φαρμακευτική θεραπεία, και να δώσει έμφαση στην καθημερινή άσκηση και στην βιβαστής, η έλλειψη της οποίας, λόγω εκφύλισης γενικότερη βελτίωση του τρόπου διαβίωσης. Είναι συγκεκριμένων ντοπαμινεργικών νευρώνων, οδηγεί

στα κινητικά προβλήματα της νόσου. Τα διαθέσιμα φάρμακα δρουν με διαφορετικούς τρόπους ευοδωτικά σε αυτό το σύστημα, αποτελώντας τη βασική συμπτωματική θεραπεία της νόσου, δεν επιβραδύνουν όμως την εξέλιξή της. Μετά από μια πρώτη περίοδο καλής ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή, περίοδο που διαρκεί κατά κανόνα πολλά χρόνια, οι ασθενείς μεταπίπτουν στην προχωρημένη μορφή της νόσου, όπου συσσωρεύονται και τα κινητικά και τα μη κινητικά προβλήματα. Τα κινητικά προβλήματα περιλαμβάνουν διακυμάνσεις, με διαστήματα έντονης υποκινησίας αλλά και υπερβολικών ακούσιων κινήσεων, καθώς και τα λεγόμενα «αξονικά» συμπτώματα, με αστάθεια στη βάδιση, δυσαρθρία και δυσκαταποσία. Τα μη κινητικά επηρεάζουν επίσης ιδιαίτερα την ποιότητα ζωής και των ασθενών και των φροντιστών. Περιλαμβάνουν διαταραχές του αυτονόμου, όπως ορθοστατική υπόταση, καθυστερημένη γαστρική και εντερική κένωση και δυσλειτουργία του ουροποιητικού-γενετήσιου συστήματος, νευροψυχιατρική εκτροπή, με παραλήρημα και ψευδαισθήσεις, καθώς και νοητική έκπτωση, που, σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να είναι σοβαρή και να φθάσει στην άνοια. Η αντιμετώπιση της προχωρημένης φάσης είναι δύσκολη, αλλά εφικτή, μέσω μιας πολυεπιστημονικής προσέγγισης, με την συμμετοχή διαφόρων επαγγελματιών Υγείας. Για τις διακυμαινόμενες κινητικές επιπλοκές της νόσου υπάρχουν διαθέσιμες και στην Ελλάδα προηγμένες τεχνικά υποβοηθούμενες θεραπείες με αντλίες συνεχούς έγχυσης φαρμάκων, καθώς και με την νευροχειρουργική εμφύτευση εν τω βάθει εγκεφαλικού διεγέρτη. Οι θεραπείες αυτές στους κατάλληλους ασθενείς είναι πολύ αποτελεσματικές, βελτιώνοντας τα διαστήματα καλής κινητικής απόδοσης και την ποιότητα ζωής. Η νόσος Πάρκινσον, ιδιαίτερα στην προχωρημένη της φάση, είναι μια πολύπλοκη νόσος που απαιτεί πρόσβαση των ασθενών σε εξειδικευμένα Κέντρα, με την αντίστοιχη υποστήριξη και από πρωτοβάθμιες δομές φροντίδας. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην αντιμετώπισή της, και μέσω της ερευνητικής προσπάθειας και της συμμετοχής των ασθενών και των φροντιστών τους αναμένεται να γίνουν πολύ περισσότερα τα επόμενα χρόνια, μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων, στοχευμένων θεραπειών. u

| περί υγείας | 23

THALASSAIMIA_CYPRUS_L 4/8/22 2:26 PM Page 24

Καινοτόμες θεραπείες στη Θαλασσαιμία

Η Θαλασσαιμία στην Κύπρo

Τις τελευταίες δεκαετίες νέες θεραπείες αναδύονται και άλλες είναι σε φάση κλινικών δοκιμών.

O

(Lentivirus), ώστε να αποκατασταθεί η παραγωγή ι θαλασσαιμίες είναι κληρονομικές αναισφαιρίνης και επαναχορηγούνται στον ασθενή μίες που χαρακτηρίζονται από μειωμένη παραγωγή αιμοσφαιρίνης. (αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού Οι κύριες μορφές τους είναι η των οστών). Το υψηλό κόστος της l α-θαλασσαιμία, όταν ένα ή περισμεθόδου δημιουργεί σοβαρούς περιορισμούς στην ευρεία χρήση της σότερα γονίδια που σχετίζονται γονιδιακής θεραπείας, ενώ στον παμε την πρωτεΐνη α-σφαιρίνη δεν ρόντα χρόνο η εφαρμογή της τελεί υπάρχουν ή έχουν μεταλλαχθεί και l β-θαλασσαιμία, όπου μεταλλάξεις υπό αναστολή στην Ευρώπη. επηρεάζουν την παραγωγή της πρωτεΐνης β-σφαιρίνης.

Luspatercept Οι σοβαρότερες μορφές της θαλασΠολλά υποσχόμενο είναι το μόριο σαιμίας απαιτούν συχνές μεταγγίσεις Luspatercept, το οποίο ευοδώνει αίματος και θεραπεία αποσιδήρωσης την παραγωγή ερυθρών αιμοΓράφει o για την απομάκρυνση του σιδήρου σφαιρίων επηρεάζοντας ευεργεΔρ Λάμπρος Μπουραντάς που συσσωρεύεται με τις μεταγγίσεις. τικά τα τελικά στάδια ωρίμανσης ΜD, PhD, Aιματολογος Οι δύο αυτές προσεγγίσεις, μεταγγίσεις Ιατρικός λειτουργός Α΄ τάξης. και διαφοροποίησης των ερυκαι αποσιδήρωση είναι οι βασικοί πυ- Γεν. Νοσ. Λάρνακας, ΚΘ Λ/κας σθρών στο μυελό των οστών. Τον λώνες της θεραπείας της θαλασσαιΙούνιο του 2020 έλαβε έγκριση μίας. Τις τελευταίες δεκαετίες νέες θεραπείες ανααπό τον Ευρωπαικό Οργανισμό Φαρμάκων δύονται και άλλες είναι σε φάση κλινικών δοκιμών. για την θεραπεία ασθενών με μεταγγισιοεξαρτώμενη β θαλασσαιμία και είναι το πρώτο Μεταμόσχευση Μυελού των Οστών φάρμακο που μπορεί να βελτιώσει την αναιμία στους ασθενείς αυτούς. Οριστική θεραπεία της μεταγγισιοεξαρτώμενης θαλασσαμίας επιτυγχάνεται με αλλογενή μεταμόσχευση μυελού των οστών. Κατ΄ αυτήν αρRuxolitimib χέγονα αιμοποιητικά κύτταρα λαμβάνονται από Ο αναστολέας της JAK2 κινάσης, Ruxolitimib, συγγενή, ή μη συγγενή ιστοσυμβατό δότη και που αναστέλει το ενδοκυττάριο μονοπάτι σημετά από την χορήγηση κατάλληλων φαρμάκων ματοδότησης που ενεργοποιείται από την ερυεγχύονται στον πάσχοντα με θαλασσαιμία. Η θροποιητίνη, χορηγήθηκε πειραματικά. Παρόλη βελτίωση των φαρμακευτικών σχημάτων που την αρχικά βελτίωση της σπληνομεγαλίας στους χορηγούνται και η έγκαιρη πρόληψη και αντιασθενείς, η δοκιμή του φαρμάκου σταμάτησε μετώπιση των επιπλοκών της μεταμόσχευσης, καθώς δεν έδειξε ουσιαστική βελτίωση στις μεέχουν αυξήσει την επιβίωση και την ποιότητα ταγγίσεις. ζωής των μεταμοσχευθέντων ασθενών.

Γονιδιακή Θεραπεία Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και η γονιδιακή θεραπεία επιδιόρθωσης του γονιδίου της βήτα σφαιρίνης, η οποία εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια. Στη γονιδιακή θεραπεία, αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα του ατόμου με θαλασσαιμία τροποποιούνται γενετικά με τη βοήθεια ιού

24 | περί υγείας |

Άξονας Εψιδίνης/Φερροπορτίνης Ένα άλλο πεδίο έρευνας αποτελεί ο άξονας εψιδίνης/φερροπορτίνης, καθώς αποτελεί σημαντικό ρυθμιστή της ερυθροποίησης. Η υπερέκφραση της εψιδίνης, ή η αναστολή των ρυθμιστών της, μπορούν να βελτιώσουν την υπερφόρτωση σιδήρου και την ερυθροποίηση. Έχουν δοκιμαστεί μόρια μίνι-εψιδίνης, με υψηλό χρόνο ημίσειας ζωής και δράσης. Σε συνδυασμό με τις μεταγγίσεις, βελτιώνουν την αναιμία, τη σπληνομεγαλία και την αποσιδήρωση. Σε μη μεταγγιζόμενους θαλασσαιμικούς ασθενείς, βελτιώνουν τις τιμές αιμοσφαιρίνης. Οι ανασταλτές της φερροπορτίνης, όπως το χορηγούμενο από στόματος μόριο VIT-2763, έχουν δείξει μείωση της βιο-διαθεσιμότητας και της ομοιόστασης του σιδήρου, βελτίωση της ερυθροποίησης και της αναιμίας. Μόρια που επιδρούν στον άξονα εψιδίνης και φερροπορτίνης βρίσκονται προς το παρόν σε στάδια κλινικών δοκιμών.u

Γράφει η Δρ Αικατερίνη Πυροβολάκη Ιατρικός λειτουργός Α τάξης. Γεν. Νοσ. Λ/κας, ΚΘ Λ/κας

Σ

την Κύπρο λειτουργούν 4 Κλινικές Θαλασσαιμίας (ΚΘ). Οι ΚΘ δραστηριοποιούνται ως κέντρα ημερήσιας φροντίδας και εντάσσονται από την 1η Ιανουαρίου 2019, στον Οργανισμό Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ). Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία στις ΚΘ παρακολουθούνται 1269 ΑμΘ και δρεπανοκυτταρική νόσο. Από αυτά 661 πάσχουν από β και 488 από α θαλασσαιμία. Οι αριθμοί αυτοί καθιστούν την Κύπρο τη χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία ΑμΘ σε σχέση με το γενικό πληθυσμό της, απαιτώντας ιδιαίτερο σχεδιασμό στην διαχείριση της, σε επίπεδο θεραπευτικής αγωγής, πρόληψης, οργάνωσης των ΚΘ και έρευνας, ενώ ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην πολυεπίπεδη στήριξη των ΑμΘ. Στα ΚΘ τα ΑμΘ αντιμετωπίζονται ολιστικά με έμφαση τόσο στη μεταγγισιοθεραπεία και την αποσιδήρωσή τους, όσο και στην πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου και τις εξατομικευμένες θεραπευτικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Η κάθε ΚΘ λειτουργεί αυτοδύναμα και ανεξάρτητα θεραπευτικά, όλες όμως προσπαθούν να εναρμονιστούν με τις κατευθυντήριες οδηγίες διεθνών οργανισμών, όπως είναι η Διεθνής Ομοσπονδία Θαλασσαιμίας (ΔΟΘ) και πρότυπα περίθαλψης (standards of care) άλλων φορέων διεθνούς εμβέλειας. Η θέσπιση και η εφαρμογή ενός ενιαίου εθνικού πρωτοκόλλου θεραπευτικής αντιμετώπισης των ΑμΘ, όπως επίσης και η ενοποίηση των ΚΘ σε μία ιατρική δομή, η ανάπτυξη πολυθεματικής ομάδας διαχείρισης της θαλασσαιμίας με συμμετοχή ιατρών και επαγγελματιών υγείας με διαφορετικές εξειδικεύσεις και η προαγωγή της έρευνας είναι δράσεις οι οποίες αναμένεται να υλοποιηθούν με την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την θαλασσαιμία, που πρόσφατα υιοθετήθηκε από την Κυπριακή Βουλή. Οι δράσεις αυτές στοχεύουν στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας προς τα ΑμΘ και τη μετατροπή των ΚΘ σε κέντρα αριστείας. u

ASTHMA_STAVRAKI_L 4/8/22 2:27 PM Page 25

Aσθμα: ύπουλο αλλά προβλέψιμο Λαχάνιασμα, αδυναμία, δύσπνοια… ίσως και ελαφρύς βήχας. Εχεις σκεφτεί μήπως πάσχεις από άσθμα και καλό θα ήταν να προσέχεις διπλά τώρα που υπάρχει έξαρση της COVID-19;

O

Τα άτομα με άσθμα είναι πολύ ευαίσθητα σε χαι πνευμονολόγοι, από τον πρόεδρο της μηλές θερμοκρασίες και ξηρό αέρα. Ο αέρας Πνευμονολογικής Εταιρείας, Στυλιανό θερμαίνεται και υγραίνεται από τη μύτη. Ωστόσο Λουκίδη μέχρι και την κα Παρασκευή κατά τη διάρκεια της σωματικής Κατσαούνου, όλοι τονίζουν την προδραστηριότητας, οι άνθρωποι ανασοχή στα συμπτώματα ακόμα και πνέουν περισσότερο από το στόμα. αν αφορά μικρά παιδιά. Βέβαια σε Αυτό επιτρέπει στον ψυχρό και κάθε περίπτωση μεγάλο κίνδυνο ξηρό αέρα να φτάσει στους κατώγια άσθμα διατρέχει ένας καπνιστής τερους αεραγωγούς και στους πνεύακόμα και αν είναι αυτό που λέμε μονες χωρίς να περάσει από τη ερασιτέχνης. μύτη προκαλώντας συμπτώματα Τα συμπτώματα επιδεινώνονται τη άσθματος. νύχτα ή νωρίς το πρωί ή μετά από Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η άσκηση ή με την εισπνοή κρύου γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό αέρα. Η συνηθέστερη αιτία εκδήμε την περιβαλλοντική έκθεση σε λωσης άσθματος κατά τους χειμεεισπνεόμενες ουσίες και σωματίδια. ρινούς μήνες είναι οι ιογενείς λοιΓράφει η Προσοχή χρειάζεται η έκθεση στην μώξεις.

Aννα Σταυράκη ατμοσφαιρική ρύπανση και άλλες Η συχνότητα διαφέρει από άνθρωχημικές ουσίες. πο σε άνθρωπο. Αλλοτε είναι πολύ ήπια π.χ το Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης άσθμα να εκδηλώνεται μόνο με βήχα ή και με καθώς και μετά τον τοκετό έχει μερίδιο ενοχής. όλα τα συμπτώματα μαζί, ειδικά όταν υπάρχει Οσο πιο μολυσμένη η ατμόσφαιρα τόσο πιο επιμολυσμένη ατμόσφαιρα ή έκθεση σε αλλεργιογόνα κίνδυνη η νόσος. περιβάλλοντα όπως αυτό της άνοιξης.

H έκθεση σε πτητικές οργανικές ενώσεις στον Οι ιογενείς αναπνευστικές λοιμώξεις είναι από εσωτερικό χώρο μπορεί να προκαλέσει άσθμα. τις σημαντικότερες αιτίες που μπορεί να προκαΤο άσθμα συνδέεται με την έκθεση σε αλλεργιολέσουν ή και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. γόνα που βρίσκονται σε εσωτερικούς χώρους Μετά την άσκηση οι βρόγχοι στενεύουν όπως είναι τα ακάρεα, οι κατσαρίδες, το προκαλώντας τα συμπτώματα τρίχωμα ζώων, η μούχλα κ.ά. του άσθματος. Κάποιες ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού αυξάνουν τον κίνδυνο άσθματος ειδικά σε παιδιά. Μερίδιο ενοχής έχει η γρίπη και το οικογενειακό ιστορικό. Συχνά μπορεί να προκληθεί από μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (π.χ. ασπιρίνη) ή βήτα αναστολείς (χρησιμοποιούνται κυρίως για τη

θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης και της ταχυκαρδίας). Οι εξάρσεις του άσθματος ονομάζονται κρίσεις άσθματος. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης του άσθματος, οι βρόγχοι στενεύουν, προκαλώντας μείωση της ροής του αέρα, μέσα και έξω από τους πνεύμονες. Σε σοβαρές περιπτώσεις η κίνηση του αέρα ενδέχεται να εμποδίζεται σε μεγάλο βαθμό έχοντας σαν αποτέλεσμα να μην ακούγεται καθόλου η ροή του αέρα κατά την αναπνοή του ασθενούς ακόμα και από το στηθοσκόπιο του γιατρού (σιωπηλός πνεύμονας). Η καταγραφή του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης με οξύμετρο, δείχνει το επίπεδο της βαρύτητας. Τα επαναλαμβανόμενα συμπτώματα προκαλούν αϋπνία, κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας, μειωμένα επίπεδα δραστηριότητας και συχνές απουσίες από το σχολείο ή την εργασία. Η αστικοποίηση έχει συσχετιστεί με αύξηση της συχνότητας εμφάνισης άσθματος. Η διάγνωση για το άσθμα γίνεται μόνο από ειδικό ιατρό με τη σπιρομέτρηση, μία πολύ απλή εξέταση. Θα ακολουθήσετε τις οδηγίες του γιατρού σας και θα φυσήξετε μέσα σε έναν μικρό σωλήνα. Εάν έχετε απόφραξη των αεραγωγών τότε ο γιατρός θα σας δώσει να εισπνεύσετε σαλβουταμόλη. Εάν κάποιες τιμές της σπιρομέτρησης βελτιώνονται μετά την εισπνοή του φαρμάκου τότε η διάγνωση του άσθματος είναι πιθανή. Εάν η εξέταση με την σπιρομέτρηση είναι φυσιολογική και η υποψία ότι πάσχετε από βρογχικό άσθμα είναι υψηλή τότε μπορεί να σας ζητηθεί να κάνετε μια πρόσθετη δοκιμασία, που ονομάζεται δοκιμασία πρόκλησης με μεταχολίνη. Μια άλλη δοκιμασία που μπορεί να σας κάνει ο γιατρός είναι να σας ζητήσει να γυμναστείτε στο άθλημα που σας αρέσει ή να τρέξετε σε έναν διάδρομο και αμέσως μετά να κάνετε σπιρομέτρηση. Εάν οι τιμές της σπιρομέτρησης πριν την άσκηση σε σύγκριση με τις τιμές μετά την άσκηση είτε σε σύγκριση μετά την λήψη του φαρμάκου παρουσιάζουν κάποιες συγκεκριμένες διακυμάνσεις τότε η διάγνωση του άσθματος είναι πιθανή (άσθμα μετά από άσκηση). Ενας άλλος τρόπος διάγνωσης του άσθματος είναι να σας δώσει ο γιατρός σας μια συσκευή που ονομάζεται ροόμετρο και να αξιολογήσει τις ημερήσιες διακυμάνσεις σας. Τα παιδιά ηλικίας 10 ετών και άνω –και τα μικρότερα παιδιά που είναι σε θέση– πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στη θεραπεία τους για το άσθμα. u

| περί υγείας | 25

PROIONTIKO_x2 4/8/22 2:51 PM Page 26

Στο φαρμακείο της γειτονιάς Οπως σε κάθε τεύχος έτσι και στο τεύχος Απριλίου ξεχωρίσαμε για εσάς κάποια αγαπημένα προϊόντα για την ομορφιά, την ευεξία και την ομαλή λειτουργία του οργανισμού.

Altion Magnesium Ο σύμμαχος στη φυσιολογική λειτουργία του μυϊκού και νευρικού συστήματος καθώς και στη φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Το Altion Magnesium είναι ένα διατροφικό συμπλήρωμα με μαγνήσιο και βιταμίνες Β1, Β6, Β12. Με 1 ταμπλέτα ημερησίως καλύπτονται οι καθημερινές ανάγκες ενώ διατηρείται η υγεία του νευρικού και μυϊκού συστήματος καθώς και η φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Το μαγνήσιο βοηθά στη διατήρηση της υγείας του μυϊκού και του νευρικού συστήματος, στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης, στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών, στον φυσιολογικό μεταβολισμό της ενεργειακής απόδοσης, στη φυσιολογική πρωτεϊνική σύνθεση και στη φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β συμβάλλουν: l στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος (Β6, Β12), l στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης (Β1, Β6, Β12), l στη διατήρηση της φυσιολογικής ψυχολογικής λειτουργίας (Β1, Β6, Β12), l στη φυσιολογική λειτουργία των μεταβολικών διεργασιών που αποσκοπούν στην παραγωγή ενέργειας (Β1, Β6 ,Β12).

26 | περί υγείας |

Ερευνα αγοράς: Νάντια Λάμπρη

Breath Right Ευκολότερη αναπνοή από τη μύτη, βοηθώντας στη μείωση, ακόμα και στην εξάλειψη του ροχαλητού. Τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τη ρινική συμφόρηση που οφείλεται στις αλλεργίες ή στο κρυολόγημα. Ωστόσο, κάποιοι προτιμούν προϊόντα που δεν περιέχουν φάρμακα για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Οι ρινικές ταινίες Breathe Right μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με μία φαρμακευτική αγωγή, αφού δεν περιέχουν φάρμακα. Εάν έχετε βουλωμένη μύτη λόγω κρυολογήματος ή αλλεργίας, μπορείτε να δοκιμάσετε τις ρινικές ταινίες Breathe Right για άμεση ανακούφιση από τη ρινική συμφόρηση. Ανοίγουν τους αεραγωγούς της μύτης ανασηκώνοντας ελαφρά τις ρινικές κόγχες και σας βοηθούν να αναπνέετε καλύτερα. l Ελευθερώνει την αναπνευστική οδό για καλύτερη αναπνοή. l Ανακουφίζει από τη ρινική συμφόρηση. l Μειώνει το ροχαλητό.

Papoutsanis: Natura Advanced Protect Aποτελεσματικότητα, καθημερινή προστασία με τη μοναδική φροντίδα και δέσμευση τής Papoutsanis. Η Papoutsanis, η κορυφαία ελληνική εταιρία με 150 χρόνια εμπειρίας και εξειδίκευσης στην παραγωγή καλλυντικών προϊόντων και προϊόντων προσωπικής φροντίδας, παρουσιάζει το καινοτόμο αντιβακτηριδιακό κρεμοσάπουνο Natura Advanced Protect, που έρχεται να ενισχύσει την υπόσχεση Natura για καθημερινή προστασία των χεριών σας. Με πρωτοποριακή σύνθεση PRO CLEAN+, το Natura Advanced Protect εξουδετερώνει το 99.9% των βακτηρίων σε μόλις 60 δευτερόλεπτα. Η πλούσια, παχύρρευστη φόρμουλα αγκαλιάζει το δέρμα ενώ πλένετε τα χέρια σας, ώστε να φτάσει παντού και να τα καθαρίσει αποτελεσματικά. Δερματολογικά ελεγμένα και με φυσικά πρεβιοτικά, που ενισχύουν τη χλωρίδα της επιδερμίδας, τα Natura Advanced Protect διατίθενται σε δύο υπέροχα αρώματα: Extra Fresh (με μέντα και περγαμόντο) και Active Clean (με ευκάλυπτο και βιολέτα), αφήνοντας αίσθηση φρεσκάδας και καθαριότητας. Απευθύνεται σε καταναλωτές που αναζητούν υψηλή αντιβακτηριδιακή προστασία για τους ίδιους και την οικογένειά τους.

Silicea Nail Care Serum Ορός εντατικής φροντίδας για αναδόμηση και ενδυνάμωση των νυχιών. Το Silicea Nail Care Serum περιέχει γέλη ορυκτού πυριτίου, οργανικό αμυγδαλέλαιο και βιοτίνη. Θρέφει και αναγεννά εύθραυστα, σπασμένα και κατεστραμμένα νύχια, παρέχοντας εντατική, μακροχρόνια περιποίηση που εξασφαλίζει δυνατά και λαμπερά νύχια. Κλινικά και δερματολογικά επιβεβαιωμένο. l Το 90% των χρηστών επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή του ορού φροντίδας νυχιών Silicea Nail Care Serum αναδομεί τα ξηρά, εύθραυστα νύχια και τα ενυδατώνει. l Το 85% των χρηστών επιβεβαιώνει ότι παρατήρησε αισθητά καλύτερα αποτελέσματα στην όψη των νυχιών, καθώς ήταν λιγότερο ξηρά. l Το 75% των χρηστών αναφέρουν πιο λαμπερά, δυνατά νύχια που είναι λιγότερο επιρρεπή στο σπάσιμο. l Το 80% των χρηστών αναφέρει ότι το Silicea Nail Care Serum οδηγεί σε συνολικά βελτιωμένη εμφάνιση και πιο δυνατά νύχια.

PROIONTIKO_x2 4/8/22 2:28 PM Page 27

Anthelios UVMune 400 La Roche Posay Anthelios UVMune 400 Hydrating Sun Cream Spf50+ Αντηλιακή ενυδατική κρέμα προσώπου πολύ υψηλής προστασίας, χωρίς άρωμα.

La Roche Posay Anthelios Uvmune 400 Invisible Fluid Sun Cream SPF50+ Λεπτόρρευστης υφής αντηλιακή ενυδατική κρέμα προσώπου χωρίς άρωμα.

Η νεότερη, βελτιωμένη έκδοση της ενυδατικής κρέμας Anthelios SPF50+ παρέχει πολύ υψηλή αντηλιακή προστασία προσώπου UVA/UVB σε μια ενυδατική φόρμουλα για ξηρό έως πολύ ξηρό δέρμα. Η απόλυτη προστασία Ultra Long UVA. Ειδικά σχεδιασμένο για ευαίσθητο δέρμα. Η ANTHELIOS UVMUNE 400 βοηθάει στην προστασία από τις βλάβες που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ είναι ανθεκτική στο νερό, τον ιδρώτα και την άμμο. Η μινιμαλιστική αυτή φόρμουλα περιέχει τις καλύτερες από τις δημιουργίες της La Roche Posay, σχεδιασμένες και δοκιμασμένες σε ευαίσθητες επιδερμίδες. Δοκιμασμένο εκ νέου για την αποτελεσματικότητα και την απαλότητά του σε ευαίσθητο δέρμα. Κατάλληλο για όλους τους τύπους δέρματος και όλους τους φωτότυπους. ΒΑΣΙΚΑ ΟΦΕΛΗ: l Για ευαίσθητο δέρμα. l Ενυδατική, εξαιρετικά άνετη φόρμουλα κρέμας. l Κατά του τσουξίματος στα μάτια: Μπορεί να εφαρμοστεί γύρω από αυτά. l Πολύ ανθεκτικό στο νερό, στον ιδρώτα και στην άμμο. l Μη κολλώδες, μη λιπαρό. l Υποαλλεργικό.

Το La Roche Posay Anthelios Uvmune 400 Invisible Fluid SPF50+ είναι ένα αντηλιακό πολύ υψηλής προστασίας και εξαιρετικά λεπτόρρευστης υφής, ειδικά σχεδιασμένο για την ευαίσθητη και δυσανεκτική επιδερμίδα. Διαθέτει μη κολλώδη και ενυδατική υφή, ενώ δεν αφήνει σημάδια στο δέρμα. Παρέχει αόρατο φινίρισμα και έχει υψηλή ανθεκτικότητα, μη λιπαρή σύνθεση. Δερματολογικά και οφθαλμολογικά ελεγμένο. Είναι δοκιμασμένο στις ευαίσθητες και δυσανεκτικές επιδερμίδες, καθώς και σε άτομα με ευαίσθητα μάτια και σε χρήστες φακών επαφής. Μπορεί να εφαρμοστεί στην περιοχή γύρω από τα μάτια, χωρίς να τσούζει. Επίσης, διαθέτει εξαιρετική ανθεκτικότητα στο νερό και στην άμμο ενώ η υποαλλεργική του σύνθεση εξασφαλίζει βέλτιστη ανοχή. Μια πατενταρισμένη τεχνολογία φίλτρων παρέχει πολύ υψηλή προστασία ευρέος φάσματος, καθώς προφυλάσσει από τις βλάβες που προκαλούν η ρύπανση και η υπέρυθρη ακτινοβολία.

Revitalift Filler Καθαρό Υαλουρονικό Οξύ Αντιρυτιδικός Ορός Αντιρυτιδικός ορός προσώπου με καθαρό υαλουρονικό οξύ, ο οποίος αναπληρώνει την υγρασία του δέρματος, για μια συσφιγμένη, νεανική και ομοιόμορφη επιδερμίδα! Αποτελείται από ένα επιστημονικά σχεδιασμένο μείγμα 2 μορφών καθαρού υαλουρονικού οξέως, ενός μοναδικού μορίου το οποίο βοηθάει στην εντατική σύσφιξη, ομοιομορφία και ενυδάτωση της επιδερμίδας. Περιέχει: Μακρομοριακό Υαλουρονικό Οξύ: Βοηθά στην εντατική ενυδάτωση και ομοιομορφία της επιδερμίδας, αφού συγκρατεί 1000 φορές το βάρος του σε νερό. Μικρομοριακό Υαλουρονικό Οξύ: Είναι μικρότερο σε μέγεθος και διεισδύει στα επιφανειακά στρώματα της επιδερμίδας συμβάλλοντας στη λείανση των ρυτίδων. Αμεσα η επιδερμίδα σας ενυδατώνεται εντατικά και είναι ορατά πιο ελαστική, συσφιγμένη και ομοιόμορφη. Από την πρώτη κιόλας εβδομάδα χρήσης, η επιδερμίδα ξαναβρίσκει την ελαστικότητά της και είναι ορατά πιο σφριγηλή και πιο τονωμένη. Είναι κατάλληλο για όλους του τύπους επιδερμίδας και απορροφάται άμεσα, χωρίς να αφήνει αίσθηση λιπαρότητας.

Neovadiol Meno 5 Bi-Serum Για την ενεργοποίηση 5 μηχανισμών της επιδερμίδας στην εμμηνόπαυση. Δρα ενάντια στη χαλάρωση και στα σημάδια γήρανσης. Γύρω στην εμμηνόπαυση, οι ορμονικές διακυμάνσεις επιταχύνουν τη γήρανση του δέρματος, οδηγώντας σε απώλεια της ελαστικότητας του δέρματος, της πυκνότητας και του καθορισμού των περιγραμμάτων του προσώπου. Με πάνω από 20 χρόνια έρευνας για την κατανόηση του αντίκτυπου της εμμηνόπαυσης στη γήρανση του δέρματος, η Vichy ανέπτυξε το Neovadiol για γυναίκες στην εμμηνόπαυση. Τα εργαστήρια Vichy συνδυάζουν το ιαματικό ηφαιστειακό νερό Vichy, εμπλουτισμένο με 15 μεταλλικά στοιχεία, Proxylane, Cassia και έναν τριπλό συνδυασμό Βιταμινών Β3- Cg -E και φυτικά έλαια Ωμέγα. Σχεδιασμένο να αντισταθμίζει τα ορατά σημάδια της εμμηνόπαυσης στην επιδερμίδα, αυτό το serum έχει 5 οφέλη : l επανασμίλευση περιγράμματος l λάμψη l θρέψη l δράση κατά των ρυτίδων και των σημαδιών γήρανσης. Βασικά δερματολογικά συστατικά: l Proxylane l Εκχύλισμα Cassia l Βιταμίνες Β3-Γ-Ε l Ωμέγα 6-9 l Μεταλλικό νερό Vichy.

| περί υγείας | 27

PFIZER_Start4Health_L 4/8/22 2:51 PM Page 28

H Pfizer καλεί τις ελληνικές startup να πρωταγωνιστήσουν στο μέλλον της Υγείας Το CDI εξερευνά τις δυνατότητες του οικοσυστήματος καινοτομίας για να εντοπίσει και να προωθήσει ιδέες που μπορούν να διαμορφώσουν το ψηφιακό μέλλον της Υγείας.

M

ε στόχο να ανακαλύψει και να αναπτύξει πρωτοποριακές λύσεις που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του κλάδου της υγείας, να βελτιώσουν την ψηφιακή εμπειρία των ασθενών και να προωθήσουν την ευεξία μέσω της τεχνολογίας, το Κέντρο Ψηφιακής Καινοτομίας (CDI) της Pfizer με έδρα τη Θεσσαλονίκη διοργανώνει το Start4Health, ένα Πρόγραμμα Επιτάχυνσης (Accelerator) που εστιάζει στην Ψηφιακή Υγεία. Το πρόγραμμα προσκαλεί ελληνικές startup εταιρείες οι οποίες αναπτύσσουν ψηφιακές καινοτόμες ιδέες, διαδικασίες και λύσεις πρωτοποριακής τεχνολογίας, και στοχεύουν στη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας και της ζωής των ασθενών. Με το Start4Health το CDI στοχεύει να ενισχύσει τους δεσμούς του με το τοπικό οικοσύστημα τεχνολογίας και καινοτομίας, μέσα από μια γόνιμη αλληλεπίδραση στο πλαίσιο της οποίας τα δύο μέρη θα συνεργαστούν και θα ανταλλάξουν πολύτιμη τεχνογνωσία βοηθώντας στην προώθηση ψηφιακών καινοτόμων λύσεων που θα μπορούσαν να φέρουν επανάσταση στον κλάδο της υγείας. Σπουδαία ταλέντα και δυναμικές ομάδες θα έχουν την ευκαιρία να φέρουν τις τεχνολογικές προτάσεις τους στο προσκήνιο και να δικτυωθούν με σημαντικά στελέχη από την Pfizer και το οικοσύστημα της Καινοτομίας. Το Πρόγραμμα εστιάζει στο περιβάλλον της Ψη-

φιακής Υγείας και τους διάφορους κλάδους του, αναζητώντας προϊόντα και υπηρεσίες νέας τεχνολογίας που μπορούν να βελτιώσουν την παροχή υγειονομικής περίθαλψης, να ενισχύσουν και να εξατομικεύσουν τη θεραπευτική διαδικασία, να παρέχουν έξυπνη συλλογή και ανάλυση δεδομένων για εξ αποστάσεως παρακολούθηση και υποστήριξη, να βελτιώσουν την ταχύτητα και την ακρίβεια της διάγνωσης και να αυξήσουν τη συμμετοχή των ασθενών, τις γνώσεις και την ευαισθητοποίησή τους για την Υγεία. Το Start4Health θα έχει διάρκεια τριών μηνών και θα πραγματοποιηθεί σε τρεις διαδοχικές φάσεις: την Ανοιχτή Πρόσκληση, τον Επιταχυντή (Accelerator) και την Demo Day. Η φάση της Ανοιχτής Πρόσκλησης θα διαρκέσει από τις 28 Μαρτίου έως τις 29 Απριλίου 2022 (11:59 μ.μ.) και θα ολοκληρωθεί με την επιλογή πέντε προτάσεων που θα ξεχωρίσουν. Οι προτάσεις αυτές θα περάσουν στην επόμενη φάση, του Επι-

ταχυντή, όπου μέσα από ένα πρόγραμμα έξι εβδομάδων οι συμμετέχοντες θα αναπτύξουν περαιτέρω τις προτάσεις τους με την υποστήριξη μεντόρων και coaches από το οικοσύστημα της τεχνολογίας και των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων και στελεχών της Pfizer. Το Πρόγραμμα ολοκληρώνεται με την Demo Day, στη διάρκεια της οποίας οι εξελιγμένες και ώριμες πλέον προτάσεις θα παρουσιαστούν σε μια Κριτική Επιτροπή, η οποία θα αποτελείται από διακεκριμένες προσωπικότητες του χώρου της Τεχνολογίας, της Καινοτομίας και των Επιχειρήσεων. Η Επιτροπή θα επιλέξει και θα βραβεύσει τις δύο καλύτερες προτάσεις με χρηματικά έπαθλα 25.000€ και 10.000€ για την πρώτη και δεύτερη νικήτρια ομάδα, αντίστοιχα. Εκτός από τα χρηματικά έπαθλα, οι ομάδες μέσω της συμμετοχής τους θα έχουν την ευκαιρία να βελτιστοποιήσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο, να βελτιώσουν την αξία των προτάσεων τους, να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά και, ενδεχομένως, να εξασφαλίσουν μια μελλοντική συνεργασία με την Pfizer. Το Κέντρο Ψηφιακής Καινοτομίας (CDI) της Pfizer διοργανώνει το Start4Health σε συνεργασία με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό SciCo και το Found.ation. Περισσότερες πληροφορίες και υποβολή αιτήσεων: https://centerfordigitalinnovation.pfizer.com/ start4health u

MOONSHOT: Οι εννέα μήνες όπου το αδύνατο έγινε δυνατό! Το αποκλειστικό παρασκήνιο της κούρσας της Pfizer για τη δημιουργία του πρώτου mRNA εμβολίου κατά της COVID-19 διά στόματος του Δρα Άλμπερτ Μπουρλά.

M

ια καθηλωτική, συναρπαστική ιστορία για ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του ιδιωτικού τομέα, το MOONSHOT αφηγείται τους εννέα γεμάτους ένταση μήνες του 2020, όταν οι επιστήμονες της Pfizer, υπό την οραματική ηγεσία του Δρα Άλμπερτ Μπουρλά, συνεργάστηκαν με την BioNTech για να κάνουν το αδύνατο δυνατό –να αναπτύξουν, να υποβάλουν σε δοκιμή και να παρασκευάσουν ένα εμβόλιο κατά της COVID-19, για το οποίο παλιότερα θα απαιτούνταν πολλά χρόνια. Ο Δρ Μπουρλά εξιστορεί πώς οι ευ-

28 | περί υγείας |

φυείς, αφοσιωμένοι άνθρωποι της Pfizer, κάτω από την τεράστια πίεση της πλανητικής πανδημίας, ξεπέρασαν μία σειρά από κρίσεις, εν μέσω κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής, και αποκαλύπτει τις αμφιβολίες, τις αποφάσεις και τα εμπόδια στη διάρκεια αυτής της διαδρομής. Οπως καθιστά σαφές ο Δρ Μπουρλά, η επιτυχία της Pfizer δεν οφείλεται στην τύχη αλλά στην καλή προετοιμασία, με βάση τέσσερις απλές αξίες:

Θάρρος, Αριστεία, Ισότιμη αντιμετώπιση και Χαρά. Το MOONSHOT είναι μια ιστορία για την ηγεσία κάτω από πρωτόγνωρες συνθήκες –πώς ο Δρ Μπουρλά, Ελληνας μετανάστης και κτηνίατρος, παιδί επιζώντων του Ολοκαυτώματος, έγινε επικεφαλής σε έναν από τους μεγαλύτερους οργανισμούς του κόσμου και πώς εισήγαγε τη ριζική μεταμόρφωση του οργανισμού πριν η παγκόσμια υγειονομική κρίση δοκιμάσει τις αντοχές

του, των επιστημόνων του και του επικεφαλής του. Το MOONSHOT περιγράφει τις βέλτιστες πρακτικές που μπορούν να αξιοποιηθούν για να αντεπεξέλθουμε στις πολλαπλές, πρωτόγνωρες προκλήσεις της εποχής μας, ενώ αποκαλύπτει πώς η Pfizer εφάρμοσε επιστημονικές καινοτομίες σε χρόνο ρεκόρ, προσφέροντας μαθήματα ηγεσίας που μπορούν να βοηθήσουν όλους να διαχειριστούν με επιτυχία φαινομενικά ανεπίλυτα προβλήματα. Ολα τα έσοδα του συγγραφέα από την έκδοση θα διατεθούν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς. u

_ADDS 4/8/22 2:29 PM Page 1

_ADDS 4/8/22 2:29 PM Page 1