Περί Υγείας 8 by Techpress

COVER_PY_08 19/05/2021 12:54 μ.μ. Page 1

_ADDS 19/05/2021 12:55 μ.μ. Page 1

EDITO_PY8_L 20/05/2021 12:57 μ.μ. Page 2

Edito

Περιεχόμενα

Πότε θα επιτευχθεί το τείχος ανοσίας;

COVID εμβόλια

Θρομβώσεις

έσα στο καλοκαίρι το τείχος ανοσίας έναντι της COVID-19 υπολογίζεται να επιτευχθεί στο 60 – 70 % του πληθυσμού, με δεδομένο ότι θα συνεχίσουν απρόσκοπτα οι παραδόσεις των εμβολίων από τις παρασκευάστριες εταιρείες, όπως ανέφερε πρόσφατα ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας. Αναμένεται, μάλιστα, στο τέλος Μαΐου περίπου το 70% των ατόμων άνω των 60 ετών να έχει εμβολιαστεί, όπως υπογράμμισε ο υπουργός. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα του προγράμματος «Ελευθερία», ο ημερήσιος αριθμός των εμβολιασμών ξεπερνάει τις 100.000. Ο αριθμός των εμβολιαστικών κέντρων είναι περίπου 1.500 και όλοι οι ενήλικοι άνω των 30 ετών έχουν τη δυνατότητα να προγραμματίσουν ραντεβού για να εμβολιαστούν. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) συλλέγει δεδομένα σύμφωνα με τα οποία έως προχθές η χώρα είχε παραλάβει 4.653.520 δόσεις εμβολίων έναντι της COVID-19, εκ των οποίων 2.959.320 δόσεις είναι της Pfizer, 332.800 της Moderna, 30.000 της Johnson & Johnson και 1.221.400 της AstraZeneca. Όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, μέσα στον Μάιο αναμένονται από την Pfizer 2.150.000 δόσεις, από τη Moderna 350.000 δόσεις, από την εταιρεία Johnson & Johnson 220.000 δόσεις (επιβεβαιωμένες, και αναμένεται η επιβεβαίωση για επιπλέον 80.000) και από την AstraZeneca 450.000 δόσεις από τις οποίες έχουν επιβεβαιωθεί 150.000. Ολοι ευχόμαστε την ολοκλήρωση του τείχους το γρηγορότερον...

Μονόδρομος για το τείχος ανοσίας ....................................................................σελ. 4

H λέξη που έγινε πρωτοσέλιδο στον καιρό της πανδημίας ................................σελ. 5

Φάρμακα

Υγιεινή χεριών Σαπούνι vs Αντισηπτικό ....................................................................................σελ. 10

Ρεμδεσιβίρη Αποτελεσματική και στα παιδιά ........................................................................σελ. 12

Παρενέργειες φαρμάκων Τι είναι η κίτρινη κάρτα......................................................................................σελ. 14

Συμβουλές Οδηγός επιβίωσης για νέες μαμάδες..................................................................σελ. 16

Συνέντευξη Αλκιβιάδης Βατόπουλος Kαθηγητής Μικροβιολογίας του Παν. Δ. Αττικής ..............................................σελ. 18

Θυρεοειδής αδένας Υπερθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός και όζοι ..............................................σελ. 20

Πολλαπλή Σκλήρυνση Ανεκπλήρωτες ανάγκες στη διαχείρισή της ......................................................σελ. 22

Ρευματικές παθήσεις Τι να κάνετε μόλις διαγνωστείτε ........................................................................σελ. 24

Yπέρταση Ο «ύπουλος δολοφόνος» ..................................................................................σελ. 25

Μεσογειακή αναιμία Νέες θεραπείες αλλάζουν το τοπίο ....................................................................σελ. 27

Εμμηνος ρύση Ολα όσα πρέπει να γνωρίζετε ............................................................................σελ. 29

Διατροφή Για υγιές πεπτικό σύστημα ................................................................................σελ. 30

Αντηλιακή προστασία Ηλιοθεραπεία με ασφάλεια................................................................................σελ. 32

Σημείο G

Lockdown Η θλίψη μάς έγινε συνήθεια ..............................................................................σελ. 36

2 | περί υγείας |

TEYXOΣ 8 ΜΑΪΟΣ 2021 ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης

Σύμμαχοι στη μάχη για τον κορωνοϊό ..............................................................σελ. 6

Μύθος ή πραγματικότητα..................................................................................σελ. 34 Γιάννης Παπαδάκης

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS ΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Γιάννης Παπαδάκης ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΥΛΗΣ Μάρθα Φραγκάκη martha@allabouthealth.gr ART DIRECTOR Σωτήρης Ανδρίτσος ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Βίκυ Καρατζαφέρη Λήδα Κοντογιαννοπούλου Αφροδίτη Ντάικου Αλεξία Σβώλου Αννα Σταυράκη Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Τερέζα Βαλαβάνη Γιάννης Γουδέβενος Κωνσταντίνος Κουσκούκης Μαρίνα Μόσχα Γεώργιος Π. Παναγάκης Γεώργιος Παπαγεωργίου Αθανασία Παππά ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

_ADDS 19/05/2021 12:57 μ.μ. Page 1

EMBOLIA COVID_L 19/05/2021 12:57 μ.μ. Page 4

Οι μεταλλάξεις καθιστούν επιβεβλημένη την 3η δόση του εμβολίου Oσο πληθυσμοί παραμένουν ανεμβολίαστοι το πολυπόθητο τείχος ανοσίας είναι δύσκολο να χτιστεί και υπάρχει κίνδυνος να έρθουμε αντιμέτωποι με μία επικίνδυνη μετάλλαξη.

“

ην πεποίθησή του πως όσοι εμβολιάστηκαν από τις αρχές του έτους θα χρειαστούν λόγω των μεταλλάξεων του κορωνοϊού, που έχουν εμφανιστεί, μία τρίτη αναμνηστική δόση το φθινόπωρο εξέφρασε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Inc, Αλμπερτ Μπουρλά. Ηδη η Pfizer αναπτύσσει ένα νέο εμβόλιο για μια αναμνηστική δόση για όλους τους εμβολιασμένους, ενώ η αρχική εκτίμηση των επιστημόνων ήτανε ότι αναμνηστική δόση θα χρειαστούν σίγουρα τα άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών και όσοι είναι ανοσοκατασταλμένοι, καθώς σε αυτές τις κατηγορίες αυξάνεται η «αστοχία» των εμβολίων, αφού δεν παράγονται ικανοποιητικοί τίτλοι αντισωμάτων. Οπως λέει η Μίνα Γκάγκα, διευθύντρια της 7ης πνευμονολογικής κλινικής στο νοσοκομείο «Η Σωτηρία», ήταν εξαρχής αναμενόμενο ότι οι άνθρωποι, οι οποίοι έχουν ανίσχυρο ανοσοποιητικό σύστημα δεν θα ανταποκριθούν τόσο καλά στα εμβόλια. Ο Αλμπερτ Μπουρλά πάντως εκ μέρους της Pfizer που είναι και ο παγκόσμιος ηγέτης στην παραγωγή COVID εμβολίων θεωρεί δεδομένο ότι αφού ολοκληρωθεί η μάχη αυτής της χρονιάς με μία 3η αναμνηστική δόση του εμβολίου από εκεί και πέρα ο εμβολιασμός θα γίνεται μια φορά τον χρόνο όπως γίνεται και με το αντιγριπικό εμβόλιο. Για την ώρα, στην Ελλάδα οι εμβολιασμοί πάνε καλά με μοναδική μελανή κηλίδα το ποσοστό

“

Από το 2022 και μετά, τα COVID εμβόλια θα γίνονται μια φορά τον χρόνο σαν της γρίπης.

Αλμπερτ Μπουρλά, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pﬁzer 63% στην εμβολιαστική κάλυψη των άνω των 80 ετών και άνω των 85 ετών, κάτι το οποίο εγείρει κινδύνους για ενδεχόμενη αναζωπύρωση της λοίμωξης. Πρόσφατα, το παράδειγμα του νησιού Σεϋχέλλες προβλημάτισε την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, δείχνοντας ότι όταν παραμένουν θύλακες του πληθυσμού ανεμβολίαστοι υπάρχει πάντα κίνδυνος να έχουμε έξαρση νέων διαγνώσεων. Στις Σεϋχέλλες, το πιο εμβολιασμένο κράτος στον κόσμο, χρησιμοποιήθηκαν για μαζικό εμβολιασμό των κατοίκων του νησιού δύο εμβόλια, το κινεζικό Sinopharm και μία ινδική εκδοχή του AstraZeneca. Οταν εμβολιάστηκε το 70% των κατοίκων του νησιού, προκειμένου να μπορέσουν να ανοίξουν για τον τουρισμό, άρχισαν να καταγράφονται νέα κρούσματα και υπολογίστηκε ότι η αληθινή ανοσία του νησιωτικού πληθυσμού ήταν κάτω του 49%, καθώς τα εμβόλια είχαν μειωμένη αποτελεσματικότητα. Στην Ευρώπη τώρα, οι πρόσφατες εξελίξεις με την Κομισιόν να μην ανανεώνει το συμβόλαιό της με τη φαρμακοβιομηχανία Astra Zeneca δίνει ξεκάθαρο πλεονέκτημα υπεροχής στα δύο mRNA εμβόλια, ενώ και το μονοδοσικό εμβόλιο της Janssen (του ομίλου Johnson & Johnson) έχει ιδιαίτερη θέση στη φαρέτρα, καθώς είναι ένα «εύκολο» εμβόλιο, με το οποίο θα εμβολιαστούν οι νέοι και οι κατάκοιτοι ηλικιωμένοι με κατ’οίκον επισκέψεις από κινητές μονάδες. Στα εμβόλια που περιμένουμε στην επόμενη φάση του

εμβολιαστικού προγράμματος, ξεχωρίζει το αμερικανικό πρωτεϊνικό Novavax, το πιο «κεκαθαρμένο» εμβόλιο, όπως το αποκαλεί η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, από το οποίο, ωστόσο, δεν ξέρουμε πόσες δόσεις θα πάρουμε στην Ελλάδα, ενώ υπάρχει και το γερμανικό Curevac, το 3ο κατά σειρά mRNA εμβόλιο από την εταιρία που είναι ο παγκόσμιος πρωταγωνιστής στην mRNA τεχνολογία. Λόγω της ακύρωσης της συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της βρετανοσουηδικής φαρμακοβιομηχανίας Astra Zeneca έχει δημιουργηθεί παγκοσμίως ένα ζήτημα: Πολλοί άνθρωποι που έκαναν την πρώτη δόση με το εμβόλιο AZ κάνουν τη δεύτερη δόση με ένα άλλο εμβόλιο, είτε mRNA είτε Novavax, και μέχρι στιγμής η έρευνα που είναι σε εξέλιξη από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης δείχνει ότι αυτή τεχνική «mix and match» προκαλεί πιο έντονες παρενέργειες. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό CDC έχει εκδώσει σύσταση, μετά τη 2η δόση οι εργαζόμενοι να απουσιάσουν μια - δυο μέρες από την εργασία τους. Μέσα σε αυτή την ομοβροντία νέων στοιχείων ξεχωρίζει η φράση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι το καλύτερο εμβόλιο είναι το γρηγορότερο εμβόλιο. Η τελευταία εξέλιξη αφορά την έγκριση της χρήσης του εμβολίου της Pfizer και σε εφήβους ηλικίας 12 έως 15 ετών, κάτι που η Ελληνική Επιτροπή Εμβολιασμών αντιμετωπίζει συντηρητικά, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας άδραξε την ευκαιρία να ζητήσει από όλα τα προηγμένα κράτη να μη χορηγούν τα COVID εμβόλια στα παιδιά, ώστε να προσφέρουν τις δόσεις που θα περισσέψουν μέσω του μηχανισμού COVAX στις τρίτες χώρες. Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με τον καθηγητή πολιτικής υγείας του London School Of Economics, Ηλία Μόσιαλο, μόνο ο μαζικός εμβολιασμός όλων των λαών σε αληθινό χρόνο θα μας βοηθήσει να ξεμπερδέψουμε με τον κορωνοϊό. Οσο αυτό δεν γίνεται και ογκώδεις πληθυσμοί παραμένουν μη εμβολιασμένοι υπάρχει η πιθανότητα να βρεθούμε αντιμέτωποι με μία πολύ πιο επικίνδυνη μετάλλαξη.

Αλεξία Σβώλου

4 | περί υγείας |

EMBOLIA THROMBOSEIS_R 19/05/2021 12:58 μ.μ. Page 5

Θρομβώσεις: H λέξη που έγινε πρωτοσέλιδο στον καιρό της πανδημίας Η πιθανότητα θρόμβωσης μετά τον COVID εμβολιασμό είναι μία στους 200.000 εμβολιασμένους.

“

Το σπάνιο σύνδρομο της θρόμβωσης στους φλεβικούς κόλπους του εγκεφάλου ή στα σπλάχνα σε συνδυασμό με θρομβοπενία (χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων) καταγράφηκε για πρώτη φορά μετά τον εμβολιασμό με τα εμβόλια COVID ιικού φορέα.

“

πανδημία του κορωνοϊού από το πρώτο κιόλας κύμα ανέδειξε τον κίνδυνο των θρομβώσεων σαν επιπλοκή της λοίμωξης COVID, μία επιπλοκή πολύ συχνή, που παρουσιάζεται τουλάχιστον στο 40% των νοσούντων, η οποία μάλιστα συνοδεύεται από υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Οι θρομβώσεις αποτελούν ένα συχνό πρόβλημα υγείας που θεωρείται βασική αιτία νοσηρότητας και θανάτου με τον κίνδυνο να αυξάνεται για τους ασθενείς και τους τραυματίες, που υποβάλλονται σε χειρουργεία, όσους έχουν μείνει στο κρεβάτι χωρίς να σηκώνονται για μεγάλο διάστημα και όσους έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία για την αντιμετώπιση κάποιου καρκίνου. Επίσης, η θρόμβωση σχετίζεται με το περίφημο «σύνδρομο της οικονομικής θέσης» -με την ακινησία δηλαδή στο κάθισμα του αεροπλάνου- στα υπερατλαντικά ταξίδια (που αυτή την εποχή τα έχουμε ξεχάσει λόγω COVID), με τη θρομβοφιλία, μια γενετική διαταραχή για την οποία υποβάλλεται σε ειδική εξέταση κάθε έγκυος και με τον «φονικό» συνδυασμό τσιγάρου και λήψης αντισυλληπτικών χαπιών που αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο εμφράγματος στις γυναίκες. Δυστυχώς, ο κίνδυνος είναι εξίσου υπαρκτός και με τα νέας γενιάς αντισυλληπτικά, όχι μόνο με τα «παλαιότερης κοπής», με τον καθηγητή πνευμονολογίας - εντατικής θεραπείας, Θοδωρή Βασιλακόπουλο, να υπογραμμίζει ότι ο κίνδυνος θρόμβωσης εξαπλασιάζεται με τη λήψη αντισυλληπτικών, ειδικά αν η γυναίκα είναι καπνίστρια. Η θρόμβωση μπορεί να είναι φλεβική και αρτηριακή και περισσότερο ενημερωμένος είναι ο κόσμος για τα φλεβοεμβολικά επεισόδια, τα οποία σχετίζονται και με τη χρόνια φλεβική νόσο και τους κιρσούς. Αν η θρόμβωση προκαλέσει πνευμονική εμβολή, τα πράγματα είναι δύσκολα, καθώς η πνευμονική εμβολή αποτελεί αιτία θανάτου για το 25% τουλάχιστον των νοσηλευόμενων ασθενών.

Μαρία Θεοδωρίδου, καθηγήτρια παιδιατρικής λοιμωξιολογίας, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη θρόμβωση μετά τον εμβολιασμό Κι εκεί που είχαμε ήδη ανησυχήσει για τις θρομβώσεις σαν σοβαρή επιπλοκή της λοίμωξης COVID, ήρθαν τα COVID εμβόλια να δώσουν νέες διαστάσεις στους φόβους μας. Διαταραχές της πήξης του αίματος έχουν συμβεί αρκετές φορές μετά από εμβολιασμό με τα κλασικά εμβόλια που εδώ και χρόνια κάνουμε, όπως το εμβόλιο της γρίπης, της ιλαράς, του πνευμονιόκοκκου. Oπως όμως εξηγεί η καθηγήτρια παιδιατρικής - λοιμωξιολογίας, Μαρία Θεοδωρίδου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, μετά από αυτά τα εμβόλια έχουν παρατηρηθεί περιστατικά θρομβοπενίας, δηλαδή μείωση του αριθμού αιμοπεταλίων, αλλά δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ ξανά αυτό το σπάνιο σύνδρομο VIPIT, της θρόμβωσης των φλεβωδών κόλπων του εγκεφάλου ή των σπλάχνων, μαζί με θρομβοπενία και πιθανή αιμορραγία. Τα ασυνήθιστα αυτά περιστατικά που καταγράφηκαν σαν σπάνια παρενέργεια μετά τον COVID εμβολιασμό είναι κατά 70% συχνότερα στις γυναίκες και συσχετίστηκαν με δύο εμβόλια, της Astra Zeneca

Τα συμπτώματα που πρέπει να μας ανησυχήσουν μετά τον εμβολιασμό περιλαμβάνουν επίμονο πονοκέφαλο για μέρες, πονοκέφαλο που περνά κι επιστρέφει, θολή όραση, οίδημα στα πόδια, εκχυμώσεις, κοιλιακό πόνο, πόνο στο στήθος και δύσπνοια.

και της Janssen. Είναι και τα δύο εμβόλια ιικού φορέα, της ίδιας τεχνολογίας, αλλά διαφέρουν στον τύπο του αδενοϊού που περιέχουν σαν ιικό φορέα, με το σκεύασμα της AZ να έχει αδενοϊό χιμπατζή και το μονοδοσικό εμβόλιο της Janssen (του ομίλου Johnson & Johnson) να έχει ανθρώπινο αδενοϊό και τα περισσότερα περιστατικά θρόμβωσης (πάνω από 300) να έχουν καταγραφεί με το εμβόλιο της ΑΖ. Για την έγκαιρη αντιμετώπιση των περιστατικών θρόμβωσης με ανοσοσφαιρίνη που γίνεται σε νοσοκομειακό περιβάλλον, τα εμβολιασμένα άτομα πρέπει να παραμένουν σε εγρήγορση εξηγεί από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών η καθηγήτρια Παιδιατρικής, Ιωάννα Παυλοπούλου, και προσθέτει: «Πρέπει να επικοινωνήσουν με τον γιατρό τους, εφόσον παρατήσουνε τα εξής ύποπτα συμπτώματα καταρχάς πονοκέφαλο που εμμένει πάνω από τρεις με τέσσερις μέρες, επίσης πονοκέφαλο που περνά και επανέρχεται, εκχυμώσεις, πετέχιες που είναι μικρές κοκκινίλες σαν το κεφαλάκι της καρφίτσας, θολή όραση, πρήξιμο των άκρων, πόνος στην κοιλιά, πόνος στο στήθος και δύσπνοια». Η ειδικός θυμίζει ότι τα περιστατικά αυτά είναι πολύ σπάνια και δεν έχουν μέχρι στιγμής συσχετιστεί με υποκείμενα νοσήματα ή θρομβοφιλία, παρά μόνο με το γυναικείο φύλο και με την ηλικία, αφού είναι συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 69 ετών. Συνολικά, η πιθανότητα θρόμβωσης μετά τον COVID εμβολιασμό είναι μια στους 200.000 εμβολιασμένους. Αλεξία Σβώλου

“

Ιωάννα Παυλοπούλου, καθηγήτρια παιδιατρικής, μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών

| περί υγείας | 5

FARMAKA COVID_x2 19/05/2021 12:58 μ.μ. Page 6

Φάρμακα σύμμαχοι στη μάχη για τον κορωνοϊό Τα εμβόλια μάς προστατεύουν από τη βαριά νόσηση από COVID-19, αν όμως νοσήσουμε στη φαρέτρα της ιατρικής υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν!

μένου να διαπιστωθεί η δοσολογία και η ασφάλεια, ε νέα δεδομένα για την anti-covid δράόπως εξηγεί ο καθηγητής πνευμονολογίας Στέλιος ση των γνωστών φαρμάκων tocilizumΛουκίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονοab και Anakinra, την έναρξη των κλινιλογικής Εταιρίας. Το φάρμακο θα αποδειχθεί ποκών δοκιμών φάσης 2 στην Ελλάδα για το ισραηλύτιμο όπλο αν χορηγηθεί νοσοκομειακά σε νολινό εισπνεόμενο φάρμακο, που χαρακτηρίστηκε σηλευόμενους ασθενείς, αποσοβώντας τον κίναπό τον Πρωθυπουργό ως «θαυματουργό» και δυνο επιδείνωσης. Επειδή είναι εισπνεόμενο ο αισιόδοξα ευρήματα για την έως και 100% προκαθηγητής πνευμονολογίας εκτιμά ότι δεν θα στασία από την σοβαρή νόσηση με λοίμωξη είναι χρήσιμο για χορήγηση στο σπίτι, καθώς COVID και τον θάνατο, μετά τη χορήγηση των λόγω της συσκευής εισπνοών (εκνεμονοκλωνικών αντισωμάτων, η φαρέτρα φωτής) θα υπάρχει κίνδυνος για τον ενάντια στον κορωνοϊό ενισχύεται. Στην ασθενή να διασπείρει τον ιό στο περιεφημερίδα «Περί Υγείας» καταγράφουμε βάλλον του και στους οικείους του. τις τελευταίες εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση του κορωνοϊού, καθώς προχωρούν με ικανοποιητικό ρυθμό οι Βαρύ πυροβολικό εμβολιασμοί. τα μονοκλωνικά αντισώματα Ενα από τα πιο ελπιδοφόρα anti-covid Μέχρι ωστόσο να ολοκληρωθεί και η φάρμακα είναι η εισπνεόμενη θεραπεία μελέτη φάσης 3, να πάρει έγκριση το από το Ισραήλ που στηρίζεται στα εξωισραηλινό φάρμακο και να κυκλοφοσωμάτια και περιέχει την ουσία EXOρήσει θα περάσει τουλάχιστον ενάμισης CD24, η οποία αναπτύχθηκε από τον Γράφει η χρόνος, «βαρύ πυροβολικό» στην antiκαθηγητή Nadir Arber στο Ιατρικό ΚένΑλεξία Σβώλου covid φαρέτρα παραμένουν οι συντρο Ιτσιλοφ (Ichilov) του Τελ Αβίβ. Στην δυασμοί των μονοκλωνικών αντισωπρώτη κλινική δοκιμή δόθηκε σε 39 ασθενείς με μάτων, που μας έρχονται από τις ΗΠΑ. Δύο ΑμεCOVID λοίμωξη, των οποίων η κατάσταση ήταν ρικανικές εταιρίες έχουν αναπτύξει μέχρι στιγμής μέτρια ή σοβαρή με θεαματικό αποτέλεσμα, κοκτέιλ μονοκλωνικών αντισωμάτων που έχουν καθώς ανέρρωσαν όλοι. Η δεύτερη φάση κλινικών δοκιμαστεί σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε μελετών για τον καθορισμό της δοσολογίας και υγιείς, με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα, κατης ασφάλειας ξεκίνησε με τη συμμετοχή δύο θώς στους μεν ασθενείς υψηλού κινδύνου τους κέντρων στην Ελλάδα, των κλινικών COVID των προστατεύουν 100% από τον κίνδυνο διασωλήνοσοκομείων «Σωτηρία» και «Αττικόν», προκεινωσης και θανάτου, ενώ προστατεύουν από τον

6 | περί υγείας |

κίνδυνο μόλυνσης τους υγιείς, καθώς μειώνουν δραματικά το ιικό φορτίο και στα ασυμπτωματικά άτομα, όπως εξηγεί από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Δημήτρης Κούβελας. Ο καθηγητής διερωτάται πότε σκοπεύουμε να τα φέρουμε στην Ελλάδα και γιατί δεν φροντίζουμε να παραγγείλουμε τις ποσότητες που χρειαζόμαστε, ώστε να χορηγούνται εγκαίρως καθώς δρουν σαν «παθητικός» εμβολιασμός, προλαμβάνοντας την επιδείνωση των νοσούντων και ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο βαριάς νόσησης και ανάγκης διασωλήνωσης. Οι παρασκευάστριες φαρμακοβιομηχανίες είναι η Eli Lilly και η Regeneron, η οποία διαθέτει ελληνικό «άρωμα» καθώς ο πρόεδρός της και επικεφαλής επιστήμονας είναι ο ελληνικής καταγωγής, Τζορτζ Γιανκόπουλος. Σε νέα μελέτη, το «κοκτέιλ» των δύο εξουδετερωτικών μονοκλωνικών αντισωμάτων της Regeneron casirivimab και imdevimab με την ονομασία Regen-CoV βρέθηκε να αποτρέπει την εμφάνιση συμπτωματικής νόσου COVID-19 και παράλληλα να μειώνει το ιικό φορτίο και την πιθανότητα ασυμπτωματικής λοίμωξης. Είχε προηγηθεί πριν από μερικές μέρες η ανακοίνωση της επίσης αμερικανικής φαρμακοβιομηχανίας Eli Lilly ότι μια δοκιμή σε φιλοξενούμενους και προσωπικό οίκων ευγηρίας με τα δύο δικά της μονοκλωνικά αντισώματα – και συγκεκριμένα ο συνδυασμός bamlanivimab και etesevimab- εμφάνισε αποτελεσματικότητα έως 80% (στους ηλικιωμένους) στην προστασία από συμπτωματική

_ADDS 19/05/2021 5:07 μ.μ. Page 1

FARMAKA COVID_x2 19/05/2021 12:59 μ.μ. Page 8

“

Με τη συμμετοχή των κλινικών COVID των νοσοκομείων «Σωτηρία» και «Αττικόν» ξεκίνησε η κλινική μελέτη φάσης 2 για το Ισραηλινό εισπνεόμενο φάρμακο, προκειμένου να διαπιστωθεί η δοσολογία και η ασφάλεια.

“

Στέλιος Λουκίδης, καθηγητής πνευμονολογίας, πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας COVID-19. Στην Ελλάδα μέχρι να γίνει διακρατική συμφωνία ή εν προκειμένω μαζική παραγγελία από την Κομισιόν, όπως έχει προαναγγείλει ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης, μονοκλωνικά αντισώματα μπορούν να λάβουν οι ασθενείς είτε με απευθείας παραγγελία (μέσω ΙΦΕΤ) κάτι που έγινε για παράδειγμα στην περίπτωση του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου είτε σε ατομικό επίπεδο, επειδή ο ασθενής έχει μεταφερθεί σε κλινική COVID δημόσιου νοσοκομείου που αποτελεί επιστημονικό κέντρο το οποίο συμμετέχει σε μελέτη για τα μονοκλωνικά αντισώματα. Στην περίπτωση αυτή, λόγω τύχης, καθαρά, το

“

θεραπευτικό πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται στους ασθενείς περιλαμβάνει και μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία αποτελούν μέρος της φαρέτρας για όσους βρίσκονται σε κλινική COVID, όχι στη ΜΕΘ. Τα μονοκλωνικά αντισώματα δεν είναι για το στάδιο της ΜΕΘ, είναι για πιο νωρίς.

Το μόνο εγκεκριμένο αντιικό Η ρεμδεσιβίρη (remdesivir) είναι το μοναδικό εγκεκριμένο αντιιικό φάρμακο έναντι του κορωνοϊού και είχε αναπτυχθεί από την αμερικανική φαρμακοβιομηχανία Gilead αρχικώς ως θεραπεία για τον ιό Ebola. Eχει λάβει έγκριση και από τον FDA

Τα κοκτέιλ των μονοκλωνικών αντισωμάτων που έχουν λάβει έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) και από τον αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Οργανισμό (ΕΜΑ) προστατεύουν σε ποσοστό 100% από τον κίνδυνο θανάτου.

“

Δημήτρης Κούβελας, καθηγητής Φαρμακολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 8 | περί υγείας |

και από τον Ευρωπαϊκό ΕΜΑ και έχει συμπεριληφθεί και στα θεραπευτικά πρωτόκολλα που χρησιμοποιούν τα ελληνικά νοσοκομεία. Η ρεμδεσιβίρη σαν αντιικό πρέπει να χορηγείται στα αρχικά στάδια της νόσου, όσο το ιικό φορτίο είναι υψηλό και γι’ αυτό χορηγείται στους ασθενείς που νοσηλεύονται σε COVID κλινικές, και όχι στη ΜΕΘ. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι ο συνδυασμός της ρεμδεσιβίρης με μπαρισιτινίμπη- έναν αναστολέα της κινάσης Janus με αντιφλεγμονώδη δράση-σχεδόν μειώνει κατά το ήμισυ το διάστημα μέχρι την ανάρρωση στους ασθενείς που έχουν ανάγκη από υψηλή ροή οξυγόνου (high-flow oxygen) ή μη επεμβατικό αερισμό. Πρόκειται για ασθενείς που λαμβάνουν υποβοήθηση της αναπνευστικής λειτουργίας σε απλή κλίνη και αποφεύγουν την εισαγωγή σε ΜΕΘ. Επίσης, θέση στη φαρέτρα έχει η ριμπαβιρίνη είναι ένα συνθετικό νουκλεοτίδιο, που λειτουργεί για να σταματήσει τον ιικό πολλαπλασιασμό, το σκεύασμα είναι ενδεχομένως αποτελεσματικό στη μείωση της σοβαρότητας της λοίμωξης COVID. Eνα σκεύασμα εισπνεόμενης ριμπαβιρίνης είναι, ήδη, εγκεκριμένο σε πολλές χώρες (όχι ακόμα στην Ελλάδα), για τη θεραπεία νοσηλευομένων βρεφών και μικρών παιδιών, με σοβαρές λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, λόγω του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού. Η ελληνική συμμετοχή στη μάχη της πανδημίας αφορά την κολχικίνη ένα φάρμακο της Elpen, που χορηγείται σε καρδιολογικές παθήσεις κυρίως όπως η κολπική μαρμαρυγή, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά και η ουρική αρθρίτιδα. Η κολχικίνη συνταγογραφείται για ασθενείς COVID, με ήπια συμπτώματα που παραμένουν σπίτι τους και είναι ηλικίας είτε άνω των 60 ετών είτε 18-60 ετών με ένα τουλάχιστον υποκείμενο νόσημα. Στο μεταξύ, σε πρώιμο στάδιο κλινικών ερευνών βρίσκεται το πρώτο αντιικό χάπι για τον κορωνοϊό, που αναπτύσσει η αμερικανική φαρμακοβιομηχανία Pfizer, η οποία ανέπτυξε και το πρώτο COVID εμβόλιο που κυκλοφόρησε. Πρόκειται για ένα φάρμακο που λαμβάνουν οι ασθενείς εξωνοσοκομειακά, με την έναρξη των συμπτωμάτων, το οποίο περιέχει αναστολείς πρωτεασών. Ταυτόχρονα, η Pfizer αναπτύσσει ένα ενέσιμο αντιιικό που θα χορηγείται ενδοφλέβια σε ασθενείς με λοίμωξη COVID, οι οποίοι νοσηλεύονται στο νοσοκομείο. Αποτελεσματική στη μάχη με την πανδημία έχει αποδειχθεί και η δεξαμεθαζόνη, ένα παλιό, φθηνό ανοσοκατασταλτικό (η γνωστή κορτιζόνη) που χρησιμοποιείται στα θεραπευτικά πρωτόκολλα των νοσοκομείων για τους ασθενείς με κορωνοϊό, για να καταστείλει την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία προκαλεί ραγδαία επιδείνωση και οδηγεί τον ασθενή στη ΜΕΘ. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η προσθήκη του μονοκλωνικού αντισώματος tocilizumab στη θεραπεία με δεξαμεθαζόνη μειώνει τον κίνδυνο θανάτου και τον κίνδυνο επιδείνωσης. Το tocilizumab της φαρμακοβιομηχανίας Roche είναι ένας γνωστός βιολογικός παράγοντας που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και της νεανικής ρευματοειδούς αρθρίτιδας, ενώ από το ίδιο ιατρικό πεδίο-της ρευματοειδούς αρθρίτιδας-αλλά και των ζόρικων κρυοπυρηνοπαθειών (σύνδρομα CAPS) προέρχεται κι άλλο ένα anticovid φάρμακο, το Anakinra, που εμποδίζει την «καταιγίδα των κυττοκινών» στους ασθενείς με λοίμωξη COVID. u

_ADDS 19/05/2021 1:00 μ.μ. Page 1

YGIEINH XERIWN_L 19/05/2021 1:01 μ.μ. Page 10

Υγιεινή χεριών Σαπούνι vs Αντισηπτικό Nικητής σε αυτή την COVID μάχη, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, είναι... το αντισηπτικό! Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου

πανδημία μάς υπενθύμισε με τον πιο σκληρό ίσως τρόπο τη σημασία των καθαρών χεριών. Ξαφνικά όλοι μας μάθαμε ή μάλλον θυμηθήκαμε πως πρέπει να πλένουμε σωστά τα χέρια μας, κάθε πότε πρέπει να γίνεται αυτό και πόσο σημαντικό είναι για την υγεία μας. Δερματολόγοι, όμως, προειδοποιούν ότι το υπερβολικά συχνό πλύσιμο προκαλεί εκζέματα. «Οι συστάσεις για την υγιεινή των χεριών εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία, όπως είναι η δημιουργία εκζεμάτων στα χέρια», δηλώνει ο εκπρόσωπος της Γερμανικής Δερματολογικής Εταιρίας (DDG), Πέτερ Ελσνερ, από την Πανεπιστημιακή Κλινική Ιένας και αντιπροτείνει τη χρήση αντισηπτικών. Σύμφωνα με τον Γερμανό δερματολόγο σε κλινικές και δερματολογικά ιατρεία καταγράφεται εδώ και ένα χρόνο αύξηση εκζεμάτων στα χέρια. «Για ένα υγιές δέρμα είναι προτιμότερη η χρήση αντισηπτικού», δηλώνει ο Πέτερ Ελσνερ. Εκζέματα, όπως ξηρότητα, κοκκινίλες και φαγούρα εμφανίζονται κατά κύριο λόγο σε υγειονομικούς, γιατρούς και νοσηλευτές. Σφυγμομέτρηση σε πάνω από 100 εργαζόμενους της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Μονάχου δείχνει ότι το 90% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εμφάνισε τέτοια συμπτώματα, τα οποία σχετίζονται με τη συνεχή χρήση σαπουνιού, αντισηπτικών και κρέμας χεριών από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα. Κατά την εκτίμηση του Πέτερ Ελσνερ «πολιτικοί λόγοι» ώθησαν τις υγειονομικές αρχές, όταν ξέσπασε η πανδημία, να προτείνουν στον πληθυσμό να πλένει συχνότερα και σχολαστικότερα τα χέρια του. Οπως και στις μάσκες έτσι και στα αντισηπτικά υπήρχε έλλειψη. Προφανώς για αυτό τον λόγο οι αρμόδιοι δεν μπορούσαν να συστήσουν μόνο τη χρήση αντισηπτικών. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ενημέρωσης για Ζητήματα Υγείας επιμένει, όμως, στη σημασία χρήσης σαπουνιού και γράφει στην

10 | περί υγείας |

ιστοσελίδα της: «Το σαπούνισμα των χεριών είναι πολύ πιο αποδοτικό από το σκέτο νερό, επειδή το σαπούνι απομακρύνει από το δέρμα ακαθαρσίες και μικρόβια». Η υπηρεσία δεν αρνείται ότι το σαπούνισμα ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στο δέρμα και σημειώνει: «Δεν αποκλείεται από το συχνό πλύσιμο το δέρμα να ξεραθεί ή να ερεθιστεί». Προφανώς γι’ αυτό το λόγο η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία συστήνει τη χρήση σαπουνιού ή κρεμοσάπουνου με ουδέτερο pH, αλλά και τη χρήση

ενυδατικής κρέμας χεριών. Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Υγιεινής του ομίλου Vivantes, Κρίστιαν Μπραντ, συμφωνεί ωστόσο με τους δερματολόγους, οι οποίοι επικρίνουν το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι: «Είναι λογικό και κατανοητό να αυξάνονται τα εκζέματα. Από την άλλη, αν χρησιμοποιεί κάποιος μόνο νερό, δεν θα είναι σε θέση να καθαρίσει το δέρμα του από μικρόβια». Ο Κρίστιαν Μπραντ προτείνει, λοιπόν, να αποφεύγεται το «υπερβολικό» πλύσιμο των χεριών, προσθέτοντας ότι είναι απαραίτητο πριν το φαγητό, μετά την τουαλέτα ή αν έχουν λερωθεί πολύ από διάφορες δουλειές». Ο Πέτερ Ελσνερ και ο Κρίστιαν Μπραντ συμφωνούν ότι τα αντισηπτικά είναι προτιμότερα από το σαπούνι. Οι δύο επιστήμονες λένε ότι τα αντισηπτικά είναι εν τέλει «αποτελεσματικότερα, ταχύτερα και πιο φιλικά προς το δέρμα». Τονίζουν, μάλιστα, ότι στη μάχη κατά του κορωνοϊού, αλλά και άλλων ιών, το πλύσιμο με σαπούνι είναι πάντα υποδεέστερο του αντισηπτικού. Προφανώς για αυτό, λένε, στα νοσοκομεία χρησιμοποιούνται αντισηπτικά. Για όσους βρίσκονται καθ' οδόν τα αντισηπτικά είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά, λένε ο Πέτερ Ελσνερ και ο Κρίστιαν Μπραντ. Υπογραμμίζουν, ωστόσο, ότι για να προστατευθούμε από τον κορωνοϊό δεν είναι απαραίτητο να πλένουμε ή να καθαρίζουμε συνεχώς τα χέρια μας είτε με σαπούνι είτε με αντισηπτικό. Σημαντικό είναι, δηλώνουν οι δύο επιστήμονες, όταν βρισκόμαστε εκτός σπιτιού να πιάνουμε όσο το δυνατόν λιγότερα πράγματα, να μην ακουμπάμε συνεχώς το πρόσωπο και να μην τρώμε με τα χέρια. Τονίζουν, τέλος, ότι το δέρμα δεν είναι πύλη εισόδου των ιών στο ανθρώπινο σώμα.u

_ADDS 19/05/2021 1:01 μ.μ. Page 1

REMDESIMVIR KIDS_L 19/05/2021 1:03 μ.μ. Page 12

Ρεμδεσιβίρη Αποτελεσματική και στα παιδιά Το αντιιικό φάρμακο ρεμδεσιβίρη κατά του κορωνοϊού φαίνεται να είναι ασφαλές και αποτελεσματικό στα παιδιά με βαριά COVID-19 όσο είναι και στους ενήλικες.

ρεμδεσιβίρη είναι ένα νουκλεοτιδικό ανάλογο (που αναπτύχθηκε από την Gilead Sciences, βασισμένο σε περισσότερο από μια δεκαετία αντιιικής έρευνας της εταιρίας) που αναστέλλει την εξαρτώμενη από SARS-CoV-2 RNA πολυμεράση RNA, ένα ένζυμο απαραίτητο για τον ιικό πολλαπλασιασμό του SARS-CoV-2. Είναι θεραπεία που στοχεύει άμεσα τον ιό που προκαλεί την COVID-19. Επί του παρόντος είναι το μόνο εγκεκριμένο αντιιικό από τον EMA και τον FDA για τη θεραπεία νοσηλευομένων ασθενών με COVID19 (από τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο αντίστοιχα του 2020). Συγκεκριμένα, η ρεμδεσιβίρη είναι εγκεκριμένη για τη θεραπεία των ασθενών με πνευμονία COVID19 που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο και έχουν ανάγκη χορήγησης οξυγόνου είτε σε χαμηλή είτε σε υψηλή παροχή (ασθενείς με σοβαρή νόσο COVID-19, αλλά όχι σε διασωληνωμένους). Σύμφωνα με μία αμερικανική μελέτη, τη μεγαλύτερη που έχει γίνει έως τώρα σε παιδιά με σοβαρή λοίμωξη, το αντιιικό φάρμακο ρεμδεσιβίρη φαίνεται να είναι ασφαλές και αποτελεσματικό στα παιδιά με βαριά COVID-19 όσο είναι και στους ενήλικες. Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο αμερικανικό περιοδικό «Pediatrics» της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, έγινε σε 77 τέτοια παιδιά, με μέση ηλικία 14 ετών, τα οποία νοσηλεύονταν σε πολύ σοβαρή κα-

12 | περί υγείας |

τάσταση σε ΗΠΑ, Βρετανία, Ιταλία και Ισπανία. Η μελέτη έδειξε ότι η ρεμδεσιβίρη έγινε καλά ανεκτή από τα παιδιά, με σχετικά λίγες περιπτώσεις σοβαρών παρενεργειών (στο 16% των ασθενών), οι περισσότερες εκ των οποίων σχετίζονταν όχι με το φάρμακο αλλά με την ίδια την COVID-19 και με τα υποκείμενα νοσήματα των παιδιών. Μέσα σε τέσσερις εβδομάδες από την έναρξη της δεκαήμερης θεραπείας, το 88% των παιδιών είχαν μειωμένη -πλέον- ανάγκη για οξυγόνο, το 83% είχαν ανακάμψει και το 73% τελικά είχαν πάρει εξιτήριο. Ακόμα, μεταξύ όσων είχαν χρειαστεί διασωλήνωση, το 90% είχαν αποσωληνωθεί, το 80% είχαν ανακάμψει και το 67% είχαν βγει από το νοσοκομείο μέσα στο διάστημα των 28 ημερών από την αρχή της θεραπείας. u

Σημαντικές σημειώσεις Η νοσηρότητα και η θνητότητα στα παιδιά είναι αλήθεια ότι διαφέρουν από εκείνες του ενήλικου πληθυσμού. Σε περίπτωση, όμως, που παραστεί ανάγκη νοσηλείας, μπορεί να εμφανίζουν παρόμοια πορεία νόσου. Oπως και οι ενήλικες, τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρή πνευμονική προσβολή και συστηματικές επιπλοκές. l Είναι απαραίτητο να βρεθεί η σωστή δοσολογία σε σχέση με την ηλικία και το βάρος αλλά και να μελετηθεί η αποτελεσματικότητα των δοσολογικών σχημάτων και η ασφάλεια της χρήσης του φαρμάκου στον πληθυσμό αυτό. Από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του προγράμματος παρηγορητικής χρήσης, δημοσιεύθηκαν σημαντικά αποτελέσματα ως προς την ασφάλεια της χρήσης του φαρμάκου στον παιδιατρικό πληθυσμό. Επιπλέον έδειξε προφίλ αποτελεσματικότητας παρόμοιο με εκείνο της κλινικής χρήσης του φαρμάκου στους ενήλικες. l Η μελέτη CARAVAN είναι μία μελέτη φάσης 2/3 στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ανοικτής επισήμανσης, στην οποία συμμετέχουν βρέφη, παιδιά και έφηβοι διαφόρων ηλικιών από 0 ημερών μέχρι 18 ετών και είναι σε εξέλιξη, με σκοπό να διερευνήσει το προφίλ ασφάλειας του φαρμάκου σε αυτές τις ηλικίες και τις συγκεντρώσεις του φαρμάκου με το δοσολογικό σχήμα που χρησιμοποιείται. Παράλληλα, θα μελετηθεί και η κλινική αποτελεσματικότητα στις διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες. Στο πρόσφατο συνέδριο CROI 2021, ανακοινώθηκαν δεδομένα από 27 ασθενείς (28 ημερών έως <18 ετών). Δεν υπήρξαν εμφανείς ανεπιθύμητες ενέργειες που να σχετίζονται ειδικά με τη ρεμδεσιβίρη. Μεταξύ των ασθενών αυτών που έλαβαν ρεμδεσιβίρη, το 70% παρουσίασε κλινική βελτίωση. Η μελέτη βρίσκεται σε εξέλιξη. l

_ADDS 19/05/2021 1:03 μ.μ. Page 1

FARMAKOEPAGRYPNHSH_L 19/05/2021 1:04 μ.μ. Page 14

Παρενέργειες φαρμάκων «Ταμπού» για τους υγειονομικούς η κίτρινη κάρτα.

θόρυβος που δημιουργήθηκε γύρω από τις σπάνιες παρενέργειες θρομβώσεων που σχετίζονται με τα εμβόλια της AstraZeneca και της Johnson & Johnson κατά της COVID-19, έφερε στην επικαιρότητα το θέμα της φαρμακοεπαγρύπνησης και το διαχρονικό πρόβλημα του χαμηλού ποσοστού ανεπιθύμητων ενεργειών από τη λήψη φαρμάκων, που δηλώνονται στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) μέσω της κίτρινης κάρτας.

Τι είναι η κίτρινη κάρτα Η κίτρινη κάρτα του ΕΟΦ σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή είναι το επίσημο μέσο για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων και των εμβολίων. Την κίτρινη κάρτα μπορούν να τη συμπληρώσουν όλοι οι επαγγελματίες υγείας (γιατροί, φαρμακοποιοί, νοσηλευτές), οι φαρμακευτικές εταιρείες, οι ασθενείς, αλλά και οι συγγενείς τους. Παρ’ όλο, όμως, που αποτελεί ένα ανεκτίμητο επιστημονικό εργαλείο για τον έλεγχο της ασφάλειας των φαρμάκων που κυκλοφορούν στην αγορά, μόλις 700 είναι σύμφωνα με πληροφορίες ο αριθμός των κίτρινων καρτών που αποστέλλονται ετησίως στον ΕΟΦ από υγειονομικούς και ασθενείς. Οι επαγγελματίες υγείας στη χώρα μας δεν ανταποκρίνονται στη συμπλήρωση της κίτρινης κάρτας για διάφορους λόγους, με κυριότερο την έλλειψη χρόνου λόγω φόρτου εργασίας, ενώ οι περισσότεροι δεν έχουν εκπαιδευτεί επαρκώς στον τομέα της φαρμακοεπαγρύπνησης. Oπως επισημαίνει στο «Περί Υγείας» η Πρόεδρος της Πανελλήνιας Eνωσης Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (ΠΕΦΝΙ) και μέλος Δ.Σ. της European Association of Hospital Pharmacists (EAHP), Δέσποινα Μακριδάκη: «Tο έλλειμμα εκπαίδευσης είναι σημαντικό, γιατί η συμπλήρωση της κίτρινης κάρτας εξακολουθεί να αποτελεί «ταμπού» μεταξύ των υγειονομικών, και έχει λανθασμένα συνδεθεί με πολύπλοκη γραφειοκρατία και εμπλοκή μηχανισμών της αγοράς. Είναι ουσιώδες όλοι οι υγειονομικοί να αντιληφθούν την υποχρέωσή τους, πρωτίστως απέναντι στους ασθενείς τους και δευτερευόντως απέναντι στο κοινωνικό σύνολο για αντικειμενική, ορθή και έγκαιρη καταγραφή των ανεπιθύμητων ενεργειών. Πρόκειται για έναν κρίσιμο και αναντικατάστατο ρόλο, ο οποίος θα πρέπει από το σύνολο των υγειονομικών να υποστηριχθεί και να αναδειχθεί ως πεδίο διεπιστημονικής συνεργασίας, δεδομένου ότι απόλυτα συνδέεται με την ασφάλεια της φαρμακευτικής αγωγής (patient safety)». Oσο για τους ασθενείς οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν καν τι είναι η κίτρινη κάρτα και ότι μπορούν

14 | περί υγείας |

H Πρόεδρος της Πανελλήνιας Eνωσης Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (ΠΕΦΝΙ) και μέλος Δ.Σ. της European Association of Hospital Pharmacists (EAHP), Δέσποινα Μακριδάκη.

να τη συμπληρώσουν οι ίδιοι. Τα τελευταία χρόνια οι Σύλλογοι Ασθενών κάνουν μια μεγάλη προσπάθεια να ενημερώσουν τους ασθενείς, για το πόσο σημαντική είναι η συμπλήρωση της αναφοράς των ανεπιθύμητων ενεργειών.

Η αναγκαιότητα της φαρμακοεπαγρύπνησης στην πανδημία Λίγο πριν την έναρξη των μαζικών εμβολιασμών κατά της COVID-19 στη χώρα μας, ο ΕΟΦ με επι-

στολή που έστειλε στους επαγγελματίες υγείας, τους υπενθύμισε την υποχρέωση που έχουν να αναφέρουν ανεπιθύμητες ενέργειες, για τις οποίες υπάρχει η υποψία ότι σχετίζονται με τη χορήγηση εμβολίου κατά της COVID-19. Μάλιστα, τους διευκρίνισε ότι η αναφορά των ανεπιθύμητων ενεργειών θα πρέπει να γίνεται προς τον ΕΟΦ με τη χρήση της φόρμας της κίτρινης κάρτας. Σχετικά με το πόσο αποτελεσματικά τελικά λειτουργεί η φαρμακοεπαγρύπνηση στη χώρα μας στην καταγραφή των παρενεργειών από τα εμβόλια για τον κορωνοιό η κα Μακριδάκη τονίζει ότι: «Λόγω της κεντρικής διαδικασίας και των καθημερινών αναφορών που αποστέλλουν τα εμβολιαστικά κέντρα στις υγειονομικές περιφέρειες, αλλά και τις καταγραφές που γίνονται μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εμβολιασμών από το υπουργείο Υγείας και τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, είναι βέβαιο πως η καταγραφή για τις παρενέργειες των εμβολίων είναι πολύ αποτελεσματική αυτή τη στιγμή». Ωστόσο σύμφωνα με την πρόεδρο της ΠΕΦΝΙ χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς όλα τα εμβόλια έχουν πρόσφατα λάβει ειδικές άδειες με επείγουσες διαδικασίες και η καταγραφή των παρενεργειών είναι ιδιαιτέρως σημαντική στην παρούσα φάση, που χρησιμοποιούνται σε μεγάλα δείγματα πληθυσμού με διαφορετικό γενετικό υπόβαθρο. «Είναι πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι εμβολιαζόμενοι να επικοινωνούν τα όποια συμπτώματα εμφανίσουν. Επίσης, είναι ουσιαστικό να υπάρχει αρμοδίως σωστή ενημέρωση προς τους πολίτες για τη δράση των εμβολίων και τυχόν παρενέργειες βάσει βιβλιογραφικών δεδομένων. Ο ρόλος των ΜΜΕ στη μεταφορά σωστής πληροφόρησης και στοιχείων είναι διαχρονικά σημαντικός», αναφέρει χαρακτηριστικά. Οσον αφορά στον ρόλο του νοσοκομειακού φαρμακοποιού στα εμβολιαστικά κέντρα που έχουν συσταθεί στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα η κ. Μακριδάκη τονίζει πως είναι πολύ σημαντικός, «Εξασφαλίζει -πλέον του διαχειριστικού τους ρόλουτη συγκέντρωση πληροφοριών για το ιστορικό του ασθενούς , την καταγραφή και την ιχνηλάτηση των δόσεων του εμβολίου σε όλα τα στάδια της διαδικασίας εμβολιασμού». Για τον λόγο αυτό, υπάρχει νοσοκομειακός φαρμακοποιός καθ’ όλο το ωράριο εργασίας των κέντρων εμβολιασμού των νοσοκομείων, ώστε να ενημερώνεται το εμβολιαστικό κοινό για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων και αυτές να καταγράφονται με αξιοπιστία, εφόσον συμβούν, και να επικοινωνούνται περαιτέρω με τον ΕΟΦ. Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή

_ADDS 19/05/2021 1:05 μ.μ. Page 1

TIPS NEES MAMADES_L 19/05/2021 2:02 μ.μ. Page 16

Οδηγός επιβίωσης για νέες μαμάδες Πάντα υπάρχουν μικρά μυστικά, που μπορούν να σας βοηθήσουν να ανταπεξέλθετε στην πιο απαιτητική, μα και χαρούμενη περίοδο της ζωής σας.

ατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, προσπαθήσατε να προετοιμαστείτε όσο καλύτερα γίνεται για να υποδεχτείτε το νέο μέλος της οικογένειάς σας. Διαβάσατε βιβλία, ρωτήσατε συγγενείς και φίλους, συμβουλευτήκατε ειδικούς. Καθώς όμως κάθε μωρό είναι διαφορετικό, μόλις επιστρέψατε σπίτι με τον πιο γνωστό – άγνωστο της οικογένειάς σας, καταλάβατε πως δεν ισχύουν πάντα τα γραφόμενα. Ωστόσο υπάρχουν μερικές συμβουλές που συνήθως «πιάνουν». Εμείς ρωτήσαμε ειδικούς (μαία και βρεφονηπιοκόμο) και σας παραθέτουμε τα tips που μας δώσανε.

Κλαίει! Τι να κάνω; Για να ηρεμήσετε το μωρό σας, βεβαιωθείτε πρώτα πως δεν κρυώνει ή δεν ζεσταίνεται (θα πρέπει να είναι ντυµένο όσο ζεστά ή όσο δροσερά είναι ντυμένη και η μαμά του), δεν πεινάει (δοκιμάστε να το θηλάσετε ή να του δώσετε το µπιµπερό), δεν είναι άρρωστο (βάλτε του θερµόµετρο και τηλεφωνήστε στον παιδίατρο αν έχει πάνω από 37,5°C) ή δεν έχει λερωθεί η πάνα του. Αν το μωρό συνεχίζει να είναι ανήσυχο, βάλτε στο μάρσιπο και περπατήστε μαζί του. Η εγγύτητα και η κίνηση το κάνουν να νιώθει ξανά ένα µε τη µαµά.

Πώς να το πλύνω; Κι όμως ο νιπτήρας ή ο νεροχύτης είναι τα πλέον κατάλληλα μέρη για να πλύνετε το μωράκι σας. Πριν ξεκινήσετε τη διαδικασία, οργανωθείτε και πάρτε κοντά σας πετσέτες, µία κανάτα µε χλιαρό νερό, βρεφικό αφρόλουτρο, βαµβάκι, πάνα, κρέµα για τον ποπό και ρουχαλάκια. Τώρα, ήρθε η ώρα του μπάνιου. Μην το βυθίσετε µέσα στην µπανιέρα του, αλλά απλώστε µια πετσέτα επάνω στον πάγκο και ξαπλώστε το µωρό στηρίζοντας το κεφαλάκι του στον πήχη σου και κρατώντας το κάτω από τη µασχάλη. Έτσι θα το κρατάτε και µέσα στην µπανιέρα. Σαπουνίστε το σώµα, πλύντε το κεφαλάκι και τέλος το πρόσωπό του µε τη γωνία της πετσέτας. Ξεπλύνετέ το µε την κανάτα και όχι κάτω από τη βρύση. Τυλίξτε το γρήγορα, στεγνώστε το κεφάλι και το πρόσωπό του µε μία δεύτερη πετσέτα και ντύστε το.

Να ζητήσω βοήθεια; Είτε από συγγενείς και φίλους είτε από επαγγελματίες (babysitter, οικιακή βοηθός)η βοήθεια είναι πάντα καλοδεχούμενη. Το να πρέπει να φροντίζετε ένα μικρό πλασματάκι δύο άνθρωποι, ενώ ταυτόχρονα δουλεύετε και περιποιείστε το σπίτι σας, στην αρχή φαίνεται… βουνό. Μην ντραπείτε

16 | περί υγείας |

να ζητήσετε ή να δεχτείτε τη βοήθεια από συγγενείς και φίλους. Πολλές µαµάδες πιστεύουν ότι µπορούν να τα βγάλουν πέρα µόνες τους, είναι όµως σηµαντικό να υπάρχει λίγος χρόνος για εσάς, οπότε αναθέστε στους δικούς σας κάποιες δουλειές, τα ψώνια ή το µαγείρεµα.

Πώς να τελειοποιήσω το θηλασμό; Για να βεβαιωθείτε ότι το µωρό «πιάνει» σωστά το στήθος, ξεκινήστε φέρνοντάς το σε ξαπλωτή θέση, µε την κοιλιά του να αγγίζει τη δική σας. Στη συνέχεια βεβαιωθείτε ότι παίρνει στο στόµα του ολόκληρη τη θηλή και όλη ή ένα µεγάλο µέρος από την άλω. Αν δεν το κάνει, βάλτε το µικρό σας δάχτυλο στο στόµα του για να «ξεσφραγίσει» και προσπαθήστε ξανά. Αν το µωρό δεν µπορεί να «πιάσει»

σωστά το στήθος, ή αν έχετε άλλα προβλήµατα όπως πόνο ή ραγάδες στη θηλή, επικοινωνήστε µε µια σύµβουλο θηλασµού.

Πότε να ξεκουραστώ; Η ξεκούραση μπορεί να σας φαίνεται πολυτέλεια, αλλά δεν είναι! Είναι αναγκαιότητα για να είστε και εσείς και το μωρό σας καλά! Δοκιμάστε ό,τι από τα παρακάτω λειτουργεί σε εσάς: να κοιµάστε όποτε κοιµάται το µωρό, να το κοιµίζετε σε καλαθούνα δίπλα στο κρεβάτι σας ή µαζί σας στο κρεβάτι. Ακόμα κι αν έχετε έτοιμο το παιδικό δωμάτιο, πιθανότατα τις πρώτες έξι εβδομάδες να επιλέξετε το μωρό σας να κοιμηθεί στο δωμάτιό σας.

Τι να έχω πάντα κοντά μου; Φροντίστε να έχετε πάντα δίπλα σας, μωρομάντηλα. Θα σας γλιτώσουν από πολλούς μπελάδες και… λεκέδες. Οι πάνες είναι απαραίτητες, όπως και το μπιμπερό με το νεράκι του, αλλά και η πιπίλα. Μην ξεχάσετε να έχετε μαζί σας, το παιχνίδι που το ηρεμεί, ένα βιβλίο με χρώματα και εικόνες και όλα θα πάνε καλά!u

_ADDS 19/05/2021 1:06 μ.μ. Page 1

SYNENTEFKSI_VATOPOYLOS_x2 20/05/2021 1:04 μ.μ. Page 18

Αλκιβιάδης Βατόπουλος Kαθηγητής Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

«Οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού είναι μια διαδικασία απρόβλεπτη» Για τα περιστατικά θρομβώσεων με τα εμβόλια της AstraZeneca και της Johnson & Johnson, τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις στην Ε.Ε.,την αποτελεσματικότητά τους απέναντι στις μεταλλάξεις μίλησε στο «Περί Υγείας» ο κ. Αλκιβιάδης Βατόπουλος μέλος της Επιτροπής των ειδικών για την αντιμετώπιση της COVID-19, δίνοντας σαφείς απαντήσεις στους προβληματισμούς που απασχολούν τους πολίτες στα θέματα γύρω από τον κορωνοϊό. για την αντιμετώπιση της COVID-19 του υπουργείου ε το τρίτο κύμα της πανδημίας του Υγείας, κ. Αλκιβιάδης Βατόπουλος, τονίζει στο «Περί κορωνοϊού να έχει δείξει το πιο Υγείας» ότι η επιφυλακτικότητα των σκληρό του πρόσωπο πολιτών απέναντι στα συγκεκριμένα στη χώρας μας οι ποεμβόλια αντικειμενικά δεν είναι διλίτες προσπαθούν συνεχώς να προκαιολογημένη λόγω της εξαιρετικά σαρμοστούν στα νέα δεδομένα που μεγάλης σπανιότητας εμφάνισης αυεπιβάλλει ο ιός. Ο μόνος δρόμος για τών των παρενεργειών, σε σχέση με έξοδο από το τούνελ της υγειονομικής το μεγάλο ατομικό αλλά και συλλοκρίσης και επιστροφής σε μια καθηγικό όφελος που προσφέρουν. Επίσης, μερινότητα χωρίς lockdown είναι τα όσον αφορά στην εμφάνιση μεταλεμβόλια. Ο θόρυβος όμως που προλάξεων που μπορούν να παρατείνουν κλήθηκε -σχετικά με τις παρενέργειΣυνέντευξη: ες- γύρω από τα εμβόλια της As- Χριστίνα Χατζηπαλαμουτζή την προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας να καταπολεμήσει την πανtraZeneca και της Johnson & Johnson, δημία επισημαίνει ότι: «σημείο κλειδί είναι η ταχεία προκάλεσε δυσπιστία και φόβο σε μερίδα πολιτών ολοκλήρωση του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίόσον αφορά στην ασφάλεια των εν λόγω εμβολίων. πεδο, ώστε να μην δοθεί χρόνος στον ιό να επιλέξει Ο καθηγητής Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου ανθεκτικές μεταλλάξεις». Δυτικής Αττικής και μέλος της Επιτροπής των ειδικών

- Κύριε Βατόπουλε, οι σπάνιες παρενέργειες θρομβώσεων που έχουν εμφανιστεί μετά τον εμβολιασμό με το εμβόλιο της AstraZeneca και πιο πρόσφατα με το εμβόλιο της Johnson & Johnson, προκάλεσαν μεγάλη δυσπιστία στους πολίτες σχετικά με την ασφάλεια των συγκεκριμένων εμβολίων. Είναι δικαιολογημένο οι πολίτες να έχουν δεύτερες σκέψεις σχετικά με τον εμβολιασμό τους με τα συγκεκριμένα σκευάσματα; Είναι εξηγήσιμο οι πολίτες να έχουν δεύτερες σκέψεις, άλλωστε δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα στο θέμα. Αντικειμενικά όμως δεν είναι δικαιολογημένο με την έννοια της εξαιρετικά μεγάλης σπανιότητας εμφάνισης αυτών των παρενέργειών, σε σχέση με το μεγάλο ατομικό αλλά και συλλογικό όφελος. Μη λησμονούμε, άλλωστε, ότι όλα τα φάρμακα έχουν κάποιες παρενέργειες.

“

- Η Ευρωπαϊκή Eνωση έχει δεχτεί έντονες επικρίσεις από κράτη μέλη του «μπλοκ» για τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις εμβολίων, καθώς και για το ότι υστερεί σε αριθμό εμβολιασμών συγκριτικά με χώρες, όπως η Βρετανία, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ. Eτυχαν κα-

“

Το πιστοποιητικό εμβολιασμού είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, πρέπει όμως σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Eνωσης να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες στη σύνταξη και χρήση του.

18 | περί υγείας |

SYNENTEFKSI_VATOPOYLOS_x2 19/05/2021 1:07 μ.μ. Page 19

- Καθώς υπάρχουν διάφορες μελέτες με διαφορετικές διαπιστώσεις, τελικά πόσο αποτελεσματικά είναι τα διαθέσιμα εμβόλια στις έως σήμερα γνωστές μεταλλάξεις του κορωνοϊού; Η εμφάνιση των μεταλλάξεων είναι μια δυναμική διαδικασία εν πολλοίς απρόβλεπτη. Θεωρητικά η πίεση του εμβολιασμού μπορεί να οδηγήσει σε επιλογή ανθεκτικών μεταλλάξεων, αλλά κανείς δεν ξέρει αν και πότε αυτό θα γίνει. Η ταχεία ολοκλήρωση του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να μην δοθεί χρόνος για αυτή την επιλογή, είναι ένα σημαντικό όπλο σε αυτή τη μάχη. - Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για τη διάρκεια της ανοσίας που προκαλούν τα εμβόλια και κατά πόσο αποτρέπουν τη μετάδοση του ιού; Και τα δύο αυτά είναι ακόμη ζητούμενα. Φαίνεται ότι ο εμβολιασμός προφυλάσσει από σοβαρή λοίμωξη και ο εμβολιασμένος φέρει μικρότερο ιικό φορτίο. Oμως ακόμη δεν έχουμε σαφή δεδομένα ούτε για τον χρόνο ανοσίας (που θα το δούμε στην πράξη) ούτε για την πραγματική μεταδοτικότητα. Σε κράτη, όμως, όπως το Ισραήλ και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί, η επιδημία φαίνεται να υποχωρεί. - Τι είναι τα δεύτερης γενιάς εμβόλια για την πρόληψη της λοίμωξης COVID-19 που αναπτύσσουν οι φαρμακευτικές εταιρείες και ποιες αλλαγές θα επιφέρουν σε δεύτερο χρόνο στον εμβολιασμό του πληθυσμού; Η κεντρική ιδέα όλων αυτών των προσπαθειών είναι να φτιαχτούν εμβόλια κατά αντιγόνων του ιού που αφενός δημιουργούν ισχυρή ανοσία, αφετέρου δεν υφίσταται μεταλλάξεις, άρα η ανοσία θα είναι μακροχρόνια.

“

Θεωρητικά η πίεση του εμβολιασμού μπορεί να οδηγήσει σε επιλογή ανθεκτικών μεταλλάξεων, αλλά κανείς δεν ξέρει αν και πότε αυτό θα γίνει. Η ταχεία ολοκλήρωση του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να μην δοθεί χρόνος για αυτή την επιλογή, είναι ένα σημαντικό όπλο σε αυτή την μάχη

“

λύτερης διαχείρισης στη διάθεση εμβολίων ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Eνωσης; Ποια είναι η γνώμη σας για το θέμα; Η γνώμη μου είναι ότι, παρόλο που η Ευρωπαϊκή Eνωση κινήθηκε συλλογικά για την προμήθεια των εμβολίων με κεντρικό σχεδιασμό, σε αυτό το θέμα οι διαδικασίες φάνηκαν αρκετά χρονοβόρες, ενώ πολλά κράτη μέλη κινήθηκαν και ανεξάρτητα. Νομίζω ότι η Ευρωπαϊκή Eνωση πρέπει να βελτιώσει και τη γραφειοκρατία της και τα αντανακλαστικά της.

συνδυασμό με την κόπωση του πληθυσμού, αλλά και τα πραγματικά προβλήματα στην οικονομία. - Αναφορικά με τη θεραπεία του κορωνοϊού, υπάρχει κάποια πρόοδος στην ανάπτυξη φαρμάκων εναντίον της λοίμωξης COVID-19; Η θεραπεία δεν είναι το αντικείμενό μου, γνωρίζω όμως ότι γίνονται εντατικές προσπάθειες. - Το τελευταίο διάστημα έχει ανοίξει και στη χώρα μας η συζήτηση για το αν πρέπει να γίνει υποχρεωτικός ο εμβολιασμός των επαγγελματιών υγείας. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός,

κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, σε πρόσφατη συνέντευξή του άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο το θέμα να επανεξεταστεί το φθινόπωρο. Ποια είναι η άποψη σας; Είναι ένα δύσκολο θέμα που καλύτερα να αντιμετωπίζεται με την πείθω και όχι με την υποχρεωτικότητα. Σε κάθε περίπτωση πάντως δεν μπορώ να καταλάβω την άρνηση των συναδέλφων μου να εμβολιαστούν, προφυλάσσοντας και τον εαυτό τους και τους ασθενείς τους. - Τα συνεχή περιοριστικά μέτρα εδώ και πάνω από ένα χρόνο έχουν κουράσει τους πολίτες, οι οποίοι ελπίζουν ότι θα έχουμε ένα «κανονικό» καλοκαίρι. Εκτιμάται ότι αυτό είναι εφικτό; Νομίζω (ελπίζω) ναι. - Θεωρείτε ότι τα self test και το πιστοποιητικό εμβολιασμού θα συμβάλουν σε ένα πιο ασφαλές άνοιγμα του τουρισμού; Το self test είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, που όμως πρέπει να αξιολογηθεί η εφαρμογή του στη χώρα μας (ήδη εφαρμόζεται περίπου έναν μήνα, συνεπώς πρέπει να δούμε και να αξιολογήσουμε τα πραγματικά δεδομένα). Ως προς το πιστοποιητικό εμβολιασμού είναι επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο, που πρέπει όμως σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες στη σύνταξη και χρήση του. - Οι διαφορετικές απόψεις που εκφράζονται από τους επιστήμονες αναφορικά με τη διαχείριση της πανδημίας και τη λήψη μέτρων, πολλές φορές δημιουργούν σύγχυση στους πολίτες. Τι έχετε να πείτε για αυτό; Σκόπιμο είναι οι επιστήμονες τις διαφορετικές γνώμες και επιφυλάξεις τους να τις απευθύνουν στους συναδέλφους επιστήμονες μέσα από τα κανάλια επικοινωνίας που υπάρχουν για αυτό, και όχι μέσω των ΜΜΕ. u

- Πόσο τελικά πρέπει να μας ανησυχούν οι μεταλλάξεις του κορωνοϊού, τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν στην έξοδό μας από την πανδημία; Οπως προείπα, σημείο κλειδί είναι η ταχεία ολοκλήρωση του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να μην δοθεί χρόνος στον ιό να επιλέξει ανθεκτικές μεταλλάξεις, είναι ένα σημαντικό όπλο σε αυτή την μάχη. - Ποιοι είναι οι λόγοι που το τελευταίο παρατεταμένο lockdown δεν απέδωσε τα αναμενόμενα σχετικά με τη μείωση των κρουσμάτων; Είναι ένα ερώτημα που κατά τη γνώμη μου δεν έχει ακόμη απαντηθεί. Πιστεύω ότι η απάντηση είναι συνθέτη και αφορά παραμέτρους, όπως η μεγάλη επίπτωση της νόσου στην αρχή του lockdown, το γεγονός ότι δεν ήταν τόσο πλήρες όσο τον Μάρτιο του 2020, η ελλιπής επιτήρηση σε

| περί υγείας | 19

THYROEIDHS_L 19/05/2021 1:08 μ.μ. Page 20

Η σιωπηλή επιδημία των παθήσεων του θυρεοειδούς αδένα Τι είναι ο υπερθυρεοειδισμός και τι ο υποθυρεοειδισμός; Ποιους κινδύνους κρύβουν οι όζοι;

σοβαρός υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει ι παθήσεις του θυρεοειδούς και ειδικά και σε κώμα που είναι απειλητικό για τη ζωή (μυοι ογκολογικές παθήσεις έχουν γίνει ξοιδηματικό κώμα). πολύ συχνότερες μετά από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ το 1986, καθώς λίγα χρόνια μετά άρχισαν να αυξάνονται ανησυχητικά Οι όζοι και τι κινδύνους κρύβουν οι διαγνώσεις καρκίνων στην Ευρώπη. Oπως Ο θυρεοειδικός όζος είναι η ανάπτυξη θυρεοειεξηγεί ο Διευθυντής του Τμήματος Χειρουργικής δικού ιστού ή μια κύστη με υγρό μέσα στον θυτου Θυρεοειδούς του ΙΑΣΩ, Σταυρος Τσιριγωρεοειδικό αδένα. Οι όζοι του θυρεοειδούς αδένα τάκης, ο θυρεοειδής είναι ένας μικρός είναι πάρα πολύ συχνοί και η συχνότητα αδένας με σχήμα πεταλούδας που βρίτους αυξάνεται με την ηλικία. Συνήθως, σκεται στο κάτω μέρος του τραχήλου, δεν δημιουργούν συμπτώματα εκτός μπροστά από την τραχεία και κάτω από εάν είναι πολύ μεγάλοι και μπορεί να τον λάρυγγα. Χρησιμοποιεί μικρές ποπροκαλέσουν πόνο, δυσφορία ή διασότητες ιωδίου για να παράγει δύο ορταραχές στην κατάποση ή στην αναμόνες, την τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και πνοή. Οι όζοι μάς απασχολούν όχι τόσο την θυροξίνη (Τ4), οι οποίες μεταφέγια τα κλινικά τους συμπτώματα, αλλά ρονται μέσω του αίματος σε όλους τους γιατί μερικές φορές μπορούν να εξαλιστούς του σώματος. Οι θυρεοειδικές λαγούν σε κακοήθειες. Σε καρκίνο του ορμόνες ελέγχουν και ρυθμίζουν πολλές θυρεοειδούς εξελίσσεται το 8% των από τις σωματικές λειτουργίες, όπως όζων στους άνδρες και το 4% των όζων Γράφει η τον μεταβολικό ρυθμό, το σωματικό στις γυναίκες, ενώ το 90% των όζων Αλεξία Σβώλου βάρος και τη σωματική θερμοκρασία, είναι καλοήθεις. Η αιτία τους είναι άγνωτον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή στη. Μπορεί να έχουν οικογενή χαρακτήρα. Παπίεση, τις νοητικές λειτουργίες (μνήμη, προσοχή, γκοσμίως, η μειωμένη πρόσληψη ιωδίου είναι η διάθεση) και τη σωματική ανάπτυξη στα παιδιά. πιο συχνή αιτία εμφάνισης των όζων.

Ο θυρεοειδής αδένας μπορεί να γίνει υπερλειτουργικός, οπότε η διαταραχή ονομάζεται υπερθυρεοειδισμός, ή υπολειτουργικός, κάτι που αποκαλείται υποθυρεοειδισμός, ή να αναπτύξει όζους, δηλαδή να εμφανιστεί οζώδης βρογχοκήλη, όπως εξηγεί ο ενδοκρινολόγος, Γιώργος Μαστοράκος. Στις παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα περιλαμβάνονται, επίσης, η θυρεοειδίτιδα, η βρογχοκήλη (διόγκωση του αδένα) και ο καρκίνος. Υπερθυρεοειδισμός είναι η κατάσταση κατά την οποία ο θυρεοειδής αδένας είναι υπερλειτουργικός και παράγει περισσότερες θυρεοειδικές ορμόνες. Αν μείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα υγείας, που κυρίως αφορούν την καρδιά (αρρυθμίες, καρδιακή ανεπάρκεια) και τα οστά (οστεοπόρωση). Αντίστοιχα, υποθυρεοειδισμός είναι η κατάσταση κατά την οποία ο θυρεοειδής αδένας γίνεται υπολειτουργικός. Είναι η πιο συχνή θυρεοειδική διαταραχή. Συμβαίνει πιο συχνά στις γυναίκες και μπορεί να έχει οικογενή χαρακτήρα. Στους ενήλικες, ο υποθυρεοειδισμός εάν δεν θεραπευτεί, μπορεί να έχει δυσμενή επίδραση τόσο στις σωματικές όσο και στις νοητικές λειτουργίες, καθώς ευνοεί τη συσσώρευση κιλών, αλλά και τη νοητική έκπτωση. Η διαταραχή μπορεί να προκαλέσει υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και καρδιακή δυσλειτουργία, ενώ πολύ

20 | περί υγείας |

Φάρμακα νέας γενιάς και επεμβάσεις Οι διαταραχές στην έκκριση των ορμονών του θυρεοειδούς αντιμετωπίζονται από τους ενδοκρινολόγους με φαρμακευτική αγωγή και πλέον έχουμε στη διάθεσή μας φάρμακα νεότερης κοπής, που δεν έχουν τα προβλήματα των παλιότερης κοπής με τους διατροφικούς περιορισμούς που τα συνόδευαν. Αντίθετα, η αντιμετώπιση των ασθενών με όγκο στο θυρεοειδή απαιτεί μία ολιστική προσέγγιση από ομάδα γιατρών. Καταρχάς, υπάρχει ο χειρουργός, ο παθολογοανατόμος, ο πυρηνικός γιατρός σε περίπτωση που πρέπει να δοθεί αγωγή με ραδιενεργό ιώδιο και ο ογκολόγος- παθολόγος. Αυτή η διεπιστημονική ομάδα αντιμετωπίζει τον ασθενή και σχεδιάζει τη θεραπεία, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, ενώ η πρόοδος της χειρουργικής δίνει νέες δυνατότητες στους γιατρούς για επεμβάσεις με μικροσκοπικές τομές. Κατά κανόνα, οι περισσότεροι καρκίνοι του θυρεοειδούς έχουν καλή έκβαση και είναι λίγα τα περιστατικά στα οποία η πρόγνωση της εξέλιξης τους είναι κακή. u

Συνήθως, οι όζοι του θυρεοειδούς ανευρίσκονται ως τυχαίο εύρημα σε μια εξέταση ρουτίνας και δεν επηρεάζουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς

“

Οι καρκίνοι του θυρεοειδούς αδένα αυξήθηκαν πολύ σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες-και στην Ελλάδαμετά το πυρηνικό ατύχημα που έγινε στο Τσερνόμπιλ πριν από 25 χρόνια.

“

Οι διαταραχές της λειτουργίας του αδένα

αδένα, επομένως δεν μπορούν να διαγνωστούν μέσω των κλασικών αιματολογικών εργαστηριακών εξετάσεων, που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του θυρεοειδούς.

Σταύρος Τσιριγωτάκης, Διευθυντής του Τμήματος Χειρουργικής του Θυρεοειδούς στο νοσοκομείο ΙΑΣΩ

THYROEIDHS KAI ALLOI TOMEIS_R 19/05/2021 1:09 μ.μ. Page 21

Θυρεοειδής και… Διατροφή

επαρκής πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη πρόληψη της εμφάνισης διαταραχών, από τη μη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς. Το ιώδιο είναι έντονα ταυτισμένο με τις λειτουργίες του θυρεοειδή αδένα, καθώς είναι συστατικό της θυροξίνης. Τροφές που είναι πλούσιες σε ιώδιο είναι όλες οι θαλασσινές τροφές, όπως ψάρια, μύδια, καβούρια, πεταλίδες, αχινοί, φύκια κ.λπ. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη είναι 150mg το ανώτατο όριο, ποσότητα που βρίσκεται σε μόλις 1/8 του κουταλιού του τσαγιού ιωδιούχο αλάτι. Eνα άλλο βασικό συστατικό που επηρεάζει τη λειτουργία του θυρεοειδή είναι το σελήνιο. Το σελήνιο συμβάλλει στη διατήρηση της σωστής ποσότητας θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και στους διάφορους ιστούς, όπως επίσης καταλύει τη μετατροπή της προ-ορμόνης θυροξίνης (Τ4) στην ενεργή μορφή Τ3. Η επάρκεια του σεληνίου

στον οργανισμό μπορεί να επηρεάσει και το μεταβολισμό του ιωδίου. Πηγές από τις οποίες προσλαμβάνεται σελήνιο είναι οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά, το κρέας, τα αβγά, τα ψάρια, ο τόνος, τα καβούρια και ο αστακός. Ο ψευδάργυρος και ο χαλκός είναι κάποια άλλα συστατικά που με τη σειρά τους επηρεάζουν το θυρεοειδή. Η συγκέντρωση ψευδαργύρου στα ερυθρά κύτταρα είναι μειωμένη σε θυρεοτοξικούς ασθενείς και αυξημένη σε υποθυρεοειδικούς ασθενείς. Η συμπληρωματική λήψη ψευδαργύρου κάποιες φορές μπορεί να αναστρέψει τον υποθυρεοειδισμό. Ακόμα, ο χαλκός είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της Τ4 και όταν η διατροφική πρόσληψη χαλκού είναι περιορισμένη, ο ρυθμός παραγωγής της ορμόνης μειώνεται. Η Τ4 ρυθμίζει τη σύνθεση της χοληστερίνης στον οργανισμό. Συνεπώς, μπορεί να υπάρχει σχέση μεταξύ της ανεπάρκειας χαλκού, της αύξησης της χοληστερίνης στο αίμα και των καρδιαγγειακών παθήσεων -ειδικά σε άτομα με υποθυρεοειδισμό. Σημαντικές πηγές ψευδαργύρου είναι τα θαλασσινά, τα ψάρια, το συκώτι, το κρέας, τα αβγά, τα μανιτάρια και τα σύκα. Οι βιταμίνες, επίσης, βοηθούν στην καλή λειτουργία του θυρεοειδούς. Το β-καροτένιο βρίσκεται σε πορτοκαλί, κίτρινα και κόκκινα φρούτα, όπως το

βερίκοκο, το πεπόνι και οι φράουλες. Η βιταμίνη C βρίσκεται σε φρούτα και στους φυσικούς χυμούς τους και η βιταμίνη E βρίσκεται εμπλουτισμένη στο ελαιόλαδο. Και τα τρία αυτά είδη βιταμινών αποτελούν σημαντικούς αντιοξειδωτικούς παράγοντες που προστατεύουν το θυρεοειδή από τις επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες. Ακόμα, η τυροσίνη είναι ένα αμινοξύ που έχει σημαντικό ρόλο στη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών και βρίσκεται στο κοτόπουλο, στα ψάρια, στα προϊόντα ολικής αλέσεως, στα γαλακτοκομικά κ.ά.

Γονιμότητα

Ερωτική ζωή

ε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2018 στο Sexual Medicine Reviews αναφέρεται ότι μεταξύ των ασθενών με υποθυρεοειδισμό, το 59%-63% των ανδρών και το 22%-46% των γυναικών βίωνε σεξουαλικές δυσκολίες. Για τους ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό τα αποτελέσματα ήταν 48%-77% για τους άνδρες και 44%60% για τις γυναίκες. Η στυτική δυσλειτουργία και οι διαταραχές της εκσπερμάτισης ήταν κοινά προβλήματα για τους άνδρες και με τους δυο τύπους θυρεοειδών διαταραχών. Η καθυστερημένη εκσπερμάτιση συσχετίστηκε περισσότερο με τον υποθυρεοειδισμό, ενώ η πρόωρη εκσπερμάτιση συνδέθηκε με τον υπερθυρεοειδισμό. Για τις γυναίκες τόσο ο υποθυρεοειδισμός όσο και ο υπερθυρεοειδισμός συνδέθηκαν με χαμηλή ερωτική επιθυμία, ανεπαρκή λίπανση του κόλπου, δυσκολία στον οργασμό, χαμηλή ικανοποίηση και δυσπαρευνία.

πως ο θυρεοειδής έτσι και οι ωοθήκες διεγείρονται από τον εγκέφαλο και ελέγχονται από τον υποθάλαμο και την υπόφυση. Οταν για μεγάλο διάστημα υπάρχουν ανισορροπίες στο τρίπτυχο Υποθάλαμο-Υπόφυση-Θυρεοειδή είναι πιθανό να προκύπτει πρόβλημα στον μεταβολισμό (από τον θυρεοειδή) και υπολειτουργία των ωοθηκών. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί, καθώς το σώμα πάσχει ήδη από μια αυτοάνοση ασθένεια, να προσβληθεί και από μια αυτοάνοση των ωοθηκών, όπου το σώμα παράγει λανθασμένα αντισώματα κατά των

ωοθηκών. Σε περίπτωση απορρύθμισης των ωοθηκών μια θεραπεία με ορμόνες, οιστρογόνα και προγεστερόνη αποκαθιστά την ισορροπία. Η έλλειψη θυρεοειδικών ορμονών μπορεί να επηρεάσει την επίτευξη εγκυμοσύνης. Ο υποθυρεοειδισμός προκαλεί αύξηση στην προλακτίνη, επηρεάζει την έκκριση των γοναδοτροπινών από την υπόφυση, παίζει ρόλο στην επαρκή παραγωγή προγεστερόνης και επηρεάζει τον μεταβολισμό των οιστρογόνων μεταξύ άλλων. Επομένως, μειώνει τη γονιμότητα είτε προκαλώντας διαταραχή στη συχνότητα της περιόδου, είτε μει-

ώνοντας τη συχνότητα της ωοθηλακιορρηξίας, είτε επηρεάζοντας την εμφύτευση του εμβρύου. Η θεραπεία με θυροξίνη επαναφέρει τη φυσιολογική ισορροπία, εξισορροπεί τις ορμόνες, βοηθά στην ομαλοποίηση του κύκλου και αυξάνει την αυτόματη σύλληψη. Ο ήπιος υπερθυρεοειδισμός δεν φαίνεται να επηρεάζει τη γονιμότητα στον ίδιο βαθμό. Οι περισσότερες γυναίκες με ήπια υπερλειτουργία παρουσιάζουν αλλαγές στη διάρκεια και την ποσότητα αίματος κατά την περίοδο, αλλά δεν φαίνεται να έχουν διαταραχές στην ωοθηλακιορρηξία.

Ψυχολογία

ι νόσοι του θυρεοειδούς μιμούνται τις ψυχικές ασθένειες; Οι άνθρωποι με υπερθυρεοειδισμό, μπορεί να εμφανίζουν έντονη ανησυχία και εσωτερική ένταση, συναισθηματική αστάθεια, ευερεθιστότητα και ανυπομονησία, υπερβολική ευαισθησία στον θόρυβο και προβλήματα στον ύπνο. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα και να έχουν παραισθήσεις. Από την άλλη, ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδη-

γήσει σε σταδιακή απώλεια του ενδιαφέροντος και της πρωτοβουλίας, σε επιβράδυνση των ψυχικών διεργασιών, σε φτωχή μνήμη για τα πρόσφατα γεγονότα, «ξεθώριασμα» της προσωπικότητας, γενικότερη πνευματική φθορά, αδυναμία συγκέντρωσης, κατάθλιψη, και τελικά, εάν δεν ελεγχθεί, σε άνοια και μόνιμες επιβλαβείς επιδράσεις στον εγκέφαλο. Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

| περί υγείας | 21

SKLHRHNSH_x2 19/05/2021 1:09 μ.μ. Page 22

Ανεκπλήρωτες ανάγκες στη διαχείριση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης Περίπου 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως και 10.000 στην Ελλάδα πάσχουν από ΠΣ.

δευτεροπαθώς προοδευτική μορφή της νόσου. Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) είναι γνωστή Τα τελευταία χρόνια έχουν αποκαλυφθεί μηχανικαι ως νόσος «δαχτυλικό αποτύπωμα» σμοί - στους οποίους συμμετέχουν τα Β-λεμφοκαι ο λόγος είναι ότι τα συμπτώματά της κύτταρα, αλλά και η λεγόμενη μικρογλοία (τα ποικίλλουν, όπως και η κλινική της πορεία. μακροφάγα φλεγμονώδη κύτταρα του ΚΝΣ) - οι Oπως εξηγεί στο «Περί Υγείας» ο καθηγητής Νευοποίοι φαίνεται να οδηγούν σε προοδευτική νευρολογίας στο ΑΠΘ, διευθυντής στη Β’ Νευρολογική ροεκφύλιση και εγκατάσταση αναπηρίας, που Κλινική του ΑΠΘ, Νικόλαος Γρηγοριάδης, είναι δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή. η πιο αντιπροσωπευτική απομυελινωτική νόσος Από τις τρέχουσες θεραπείες, όπως του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος το μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι των (ΚΝΣ). Β-λεμφοκυττάρων, το οκρελίζουμαμπ, «Πρόκειται για χρόνια αυτοάνοση νευέχει λάβει έγκριση για την πρωτοπαροεκφυλιστική νόσο. Η εξέλιξή της, θώς προοδευτική μορφή, ενώ καμία συνήθως μετά από χρόνια, είναι η προαπό τις θεραπείες δεν μπορεί να δράοδευτική εγκατάσταση της αναπηρίας, σει στη μικρογλοία. Από την άλλη, η οποία ποικίλλει σε βαρύτητα μεταξύ νέα μόρια όπως το BTKi - το οποίο των ατόμων με ΠΣ (ΑμΠΣ). Μπορεί η δρα τόσο στα Β-λεμφοκύτταρα όσο εμφάνιση των υποτροπών της νόσου, και στη μικρογλοία - δοκιμάζονται ιδίως στις υποτροπιάζουσες μορφές σε κλινικές μελέτες φάσης ΙΙΙ παγκοτης, να επηρεάζει την ποιότητα ζωής σμίως και στην Ελλάδα. των ασθενών, ωστόσο η καθυστέρηση Σύμφωνα με τον κ. Γρηγοριάδη, πρώιτης προοδευτικής, μη - αναστρέψιμης Γράφει η Βίκυ Καρατζαφέρη μες μελέτες παρέχουν ενδείξεις, που εγκατάστασης αναπηρίας είναι η μεσυνηγορούν στην ασφαλή και απογαλύτερη θεραπευτική πρόκληση». τελεσματική δράση αυτών των μορίων Αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούνται συκαι για αυτόν τον λόγο αποφασίστηκε το επόμενο νολικά 14 διαφορετικές θεραπείες. Στόχος τους βήμα, δηλαδή η διενέργεια φάσης ΙΙΙ κλινικών να περιορίσουν τη συχνότητα εμφάνισης υπομελετών. Επιπρόσθετα, ειδικά για τη δευτεροπαθώς τροπών μέσο και μακροπρόθεσμα. προοδευτική μορφή της ΠΣ, έχει εγκριθεί η σι«Μέσω αυτής της θεραπευτικής παρέμβασης επιπονιμόδη, μία από του στόματος θεραπεία, που βραδύνεται η εξέλιξη της αναπηρίας. Ωστόσο, είναι εξέλιξη της φινγκολιμόδης, που χρησιμοπαρά την επιτυχή μείωση στη συχνότητα των ποιείται εδώ και χρόνια για την υποτροπιάζουσα υποτροπών, παρατηρείται μακροπρόθεσμα, αν μορφή της νόσου. και με επιβράδυνση, εξέλιξη της αναπηρίας, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ανοσολογικοί μηΗ παράλληλη ανάπτυξη κλινικών μεθόδων παχανισμοί, που στοχεύουν οι συγκεκριμένες θερακολούθησης και μεθόδων νευροαπεικόνισης ραπείες, δεν είναι οι μόνοι που ευθύνονται για αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην πιο την προοδευτική εξέλιξη της αναπηρίας», επισηρεαλιστική αξιολόγηση της πορείας των ασθενών. μαίνει ο καθηγητής. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι η χρήση των θεραπειών δεν είναι παρά μέρος της συνολικής Αποφυγή της αναπηρίας φροντίδας, που πρέπει να παρέχεται στα ΑμΠΣ. Αυτό που αποτελεί κανόνα είναι ότι μετά την πάΟι συμπτωματικές θεραπείες, η φυσική και ιατρική ροδο κάποιων ετών τα ΑμΠΣ μπορεί να εμφανίζουν αποκατάσταση, η ψυχολογική υποστήριξη κ.τ.λ. προοδευτική εγκατάσταση αναπηρίας, χωρίς την αποτελούν στοιχεία μεγάλης θεραπευτικής αξίας, εμφάνιση υποτροπών. Πρόκειται για τη λεγόμενη στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης. u

22 | περί υγείας |

ΠΣ και COVID-19

ία, ακόμη, πρόκληση συνιστά η διαχείριση της COVID-19 σε αυτούς τους ασθενείς και ο εμβολιασμός τους. «Τον πρώτο καιρό υπήρχε μεγάλη ανησυχία, για το ενδεχόμενο είτε τα ΑμΠΣ να είναι πιο ευάλωτα στη λοίμωξη COVID-19, είτε να εμφανίζουν ιδιαιτέρως σοβαρές επιπτώσεις στην πορεία τους, κυρίως λόγω της λήψης ανοσοτροποποιητικών ή ανοσοκατασταλτικών θεραπειών. Η ανησυχία ενισχυόταν από τη διαπίστωση των επιπτώσεων, που επιφέρει ο κορωνοϊός SARS-CοV-2 στο ανοσοποιητικό, με σοβαρές επιπλοκές σε διάφορα συστήματα και όργανα, μεταξύ των οποίων και το ΚΝΣ. Σήμερα, υπάρχει πλέον πιο ξεκάθαρη εικόνα, σύμφωνα με την οποία δεν συντρέχει κανένας ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας, που να σχετίζεται με την ΠΣ», καθησυχάζει ο διευθυντής της Β’ Νευρολογικής Κλινικής του ΑΠΘ. Σε σχέση με τα εμβόλια, μέχρι τώρα δεν προκύπτει κάποιο θέμα ασφάλειας για τους πάσχοντες. Το ζητούμενο, βέβαια, λένε οι επιστήμονες, είναι το κατά πόσο είναι αποτελεσματική η ανοσολογική προστασία, που προσφέρουν τα εμβόλια σε ΑμΠΣ, τα οποία βρίσκονται υπό ανοσοτροποιητικές και ιδίως υπό ανοσοκατασταλτικές θεραπείες. «Είναι μία δύσκολη εξίσωση, την οποία καλούνται να επιλύσουν οι θεράποντες ιατροί. Το πώς, δηλαδή, θα συνδυαστεί το εμβολιαστικό πρόγραμμα με τη συνέχιση ή την έναρξη μιας θεραπείας για την ΠΣ, ώστε και η μέγιστη δυνατή προστασία να παρέχεται από τον ιό SARSCοV-2 και να εξασφαλίζεται ικανοποιητικός έλεγχος της δραστηριότητας της ΠΣ. Σε κάθε περίπτωση, επί του παρόντος, ο εμβολιασμός συνιστάται ανεπιφύλακτα», μας λέει ο κ. Γρηγοριάδης. Η Ελληνική Ακαδημία Νευροανοσολογίας (ΕΛΛΑΝΑ, www.helani.gr) συλλέγει και αναλύει δεδομένα για την κατάσταση των ΑμΠΣ στην Ελλάδα, για τον έγκαιρο εντοπισμό τυχόν προβλημάτων και την αντιμετώπισή τους.

SKLHRHNSH_x2 19/05/2021 1:10 μ.μ. Page 23

Σε πρώτο πρόσωπο: Ζώντας με την ΠΣ «Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μία δύσκολη κατάσταση, με την οποία έχω συμφιλιωθεί, καθώς συμβιώνω αρμονικά μαζί της εδώ και 25 χρόνια».

ξη του άμεσου συγγενικού, φιλικού ή εργασιακού έρασα ένα μεγάλο διάστημα αβεβαιπεριβάλλοντός μου. ότητας από τα πρώτα συμπτώματα στη διάγνωση, η οποία ήρθε κυριολεΓια να διαχειριστώ τη νόσο, πρέπει να προσαρκτικά σαν λύτρωση. Ολα ξεκίνησαν με ζάλη, που μόζομαι στις απαιτήσεις της και να ακούω το σταδιακά εξελίχτηκε σε δυνατό πονοκέφαλο, ένσώμα μου κάθε φορά, που παρεμβαίνει μέσω τονο ίλιγγο, διπλωπία, μουδιάσματα, αλλοίωση των μόνιμων συμπτωμάτων, ώστε η συμβίωσή ακοής, απώλεια ισορροπίας και δυσαισθησία. μας να παραμένει αρμονική. Οταν π.χ. έχω κόΔιήρκεσαν αρκετά μεγάλο διάστημα και παρότι πωση, πρέπει να ξεκουράζομαι, όταν ζαλίζομαι νοσηλεύτηκα, με σκοπό να γίνουν εξοπρέπει να παρατάω ό,τι κάνω και να νυχιστικές εξετάσεις, δεν μπήκε ξαπλώνω, περιμένοντας να υποχωρήσυγκεκριμένη διάγνωση. σει, ενώ, όταν τα συμπτώματα χειροΕπισκεπτόμουν σε τακτικά διαστήματα τερεύουν και έχουν διάρκεια πάνω τα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου, από 24ωρο, πρέπει να νοσηλεύομαι. όπου παρακολουθούσαν την πορεία Δεν υπάρχει λόγος να ταλαιπωρούμαι, των συμπτωμάτων, τα οποία με την προσπαθώντας να περπατήσω 100 μέπάροδο του χρόνου υποχωρούσαν. τρα, όταν αισθάνομαι αδυναμία στα Επρεπε να περάσω και δεύτερη υποάκρα. Θα πάω χρησιμοποιώντας το τροπή ύστερα από έξι μήνες, με μουαμαξίδιο, για να εξοικονομήσω ενέργεια, διάσματα και έντονα τσιμπήματα στα που θα τη χρησιμοποιήσω για κάποια άκρα, δυσκαμψία στα χέρια και μια άλλη δραστηριότητα. Δεν μπαίνω σε Αλίκη Βρυεννίου ενοχλητική αίσθηση ότι διαπερνούσε ΜΜΜ, θα μετακινηθώ με ταξί ή με το Σύμβουλος Δημοσίων ηλεκτρικό ρεύμα όλο μου το σώμα, αυτοκίνητο. Αποδέχομαι τους περιοκαι Διεθνών Σχέσεων για να μου ανακοινώσουν πως είχα ρισμούς, που μου βάζει η πάθησή μου. της Πανελλήνιας «νευρολοίμωξη». Ομοσπονδίας Ατόμων με Από την άλλη, έχω μάθει να ανακαλύΟ όρος δεν με τρόμαξε. Μάλλον τον Σκλήρυνση Κατά Πλάκας πτω τους μηχανισμούς, που μου επιπαρεξήγησα, νομίζοντας πως επρότρέπουν να κάνω πράγματα που θέλω, κειτο για κάποιο μικρόβιο και ότι θα ήταν παροδικό. με έναν διαφορετικό τρόπο απ' ότι όταν ήμουν Ενας νευρολόγος μου είπε πως η νευρολοίμωξη «υγιής». Εχει αλλάξει η ζωή μου, οι προτεραιότητές είναι συνώνυμη της ΠΣ. Μου εξήγησε κάποια μου, αλλά δεν παραιτήθηκα από τα θέλω μου. πράγματα και με καθησύχασε, λέγοντάς μου πως Αναγκάστηκα να αλλάξω επάγγελμα, όταν κατάδεν είχαν όλοι άσχημη εξέλιξη. Ομολογώ πως λαβα ότι δεν θα μπορούσα να τα βγάλω πέρα με ανακουφίστηκα, διότι έμαθα επιτέλους από τι τις απαιτήσεις, που είχε η εργασία μου στον τουέπασχα και αποφάσισα να το παλέψω. ρισμό. Χάρη στην ΠΣ, όμως, προσλήφθηκα στο Δημόσιο με το νόμο για τις προστατευμένες καΕκτοτε η ζωή μου είναι ένας διαρκής αγώνας τηγορίες και συνεχίζω να εργάζομαι, έχοντας αναμέτρησης με μικρές και μεγάλες προκλήσεις, αποδείξει στον εαυτό μου ότι μπορώ. που μου βάζει καθημερινά η ΠΣ και τις οποίες καλούμαι να αντιμετωπίσω, άλΧάρη στην ΠΣ ξεκίνησα δεύτερο κύκλο σπουδών λοτε μόνη μου, άλλοτε με τη βοήστο Πάντειο και πήρα το πτυχίο μου στο τέλος θεια των λειτουργών υγείας της τετραετίας. Συνεχίζω να έχω τον έλεγχο της ή ακόμη και με τη στήριζωής μου. Δοκιμάζω τις αντοχές μου, με φτάνω

στα όρια μου, για να έχω την ικανοποίηση ότι τα κατάφερα. Στα μέσα Ιανουαρίου, παρά το ότι τηρούσα τα μέτρα και τους κανόνες ευλαβικά, διαγνώστηκα με κορωνοϊό. Λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων βρισκόμουν στη Στοκχόλμη. Ευτυχώς το πέρασα αρκετά ελαφριά, με συμπτώματα που έμοιαζαν περισσότερο με κρυολόγημα και λιγότερο με αυτά που άκουγα από την τηλεόραση. Εδώ πρέπει να ομολογήσω πως μόνο που δεν πέταξα από τη χαρά μου, όταν κατάλαβα πως είχα κορωνοϊό και τον ξεπέρασα πολύ καλύτερα και από ίωση. Από παιδί περνάω όλες τις αρρώστιες βαριά και όσες φορές έχω περάσει τις χειμερινές ιώσεις με υψηλό πυρετό, που φτάνει σχεδόν 40, οι γιατροί στην Ελλάδα μου χορηγούν αντιπυρετικά και αντιβίωση και όλο αυτό κρατάει πάνω από εβδομάδα. Εχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού μου αυτά που ακούω για τις βαριές περιπτώσεις και τους διασωληνωμένους, αισθάνθηκα πολύ τυχερή που όλο αυτό πέρασε. Επειδή η ΠΣ είναι απρόβλεπτη, είμαι σε διαρκή εγρήγορση, διότι δεν ξέρω τι θα μου φέρει το επόμενο δευτερόλεπτο. Ζω το σήμερα, δεν κάνω μακροπρόθεσμα σχέδια. Βάζω μικρούς ρεαλιστικούς στόχους και όταν τους πετυχαίνω χαίρομαι για κάθε μικρό επίτευγμα, για το κάθε μικρό βήμα που με πάει μπροστά. Η ζωή παρά την ΠΣ συνεχίζεται.u

| περί υγείας | 23

REVMATIKES PATHISEIS_L 19/05/2021 2:17 μ.μ. Page 24

Πρόσφατη διάγνωση με ρευματικό νόσημα Από τη διάγνωση έως τη συνειδητοποίηση και την αντιμετώπιση! Ενας δρόμος με απαιτήσεις, που πρέπει να ακολουθήσετε για να αγαπήσετε κάθε κομμάτι του εαυτού σας και της νέας σας καθημερινότητας.

δημόσιας υγείας με τους ελεύθερους επαγγελματίες ι Ρευματικές Παθήσεις (ΡΠ) προσβάλλουν και τους φορείς εθελοντισμού. άτομα και των δυο φύλων σε όλες τις ηλικίες, συμπεριλαμβανομένων και των Πολλές φορές η καθημερινότητα των ανθρώπων παιδιών. Οι ΡΠ επηρεάζουν την ποιότητα ζωής που έχουν κάποιο ρευματικό νόσημα διαφέρει που σχετίζεται με την υγεία, προκαλούν απουσία αρκετά από την περίοδο πριν τη διάγνωση. Οι από την εργασία και μείωση της παραδραστηριότητες που είναι επίπονες για γωγικότητας, ενώ τελικά μπορεί να οδητο σώμα ποικίλλουν και συχνά δεν συγήσουν σε αναπηρία και μείωση του νιστώνται, με αποτέλεσμα τον περιοπροσδόκιμου της ζωής. Παράλληλα, ρισμό πολλών δραστηριοτήτων. Ακόμα προκαλούν μία από τις υψηλότερες δακαι οι πιο προσωπικές ανάγκες που πάνες στα Ευρωπαϊκά Συστήματα Υγείας απαιτούν κίνηση επηρεάζονται από τη δυσκαμψία και τον πόνο (π.χ. δραστηόσον αφορά τόσο στα άμεσα όσο και ριότητες προσωπικής φροντίδας και στα έμμεσα κόστη, τα οποία ανακύπτουν υγιεινής, σεξουαλική ζωή, κ.ά.). Επιως αποτέλεσμα της ανάγκης για θεραπλέον, οι αθλητικές συνήθειες ενός πευτική αντιμετώπιση των πασχόντων, ατόμου ενδεχομένως πρέπει να αλλάκαθώς και των επιπτώσεων της νόσου ξουν, εάν διαγνωστεί με ρευματικό νόστην κοινωνική παραγωγικότητα. Γράφει η Η έγκαιρη διάγνωση των ΡΠ (μέσα στο σημα, αφού πρέπει να ωφελούν το Αθανασία Παππά, πρώτο τρίμηνο από την εκδήλωση των σώμα και όχι να το καταπονούν. Πρόεδρος της αρχικών συμπτωμάτων) είναι σημαντική Η διαδικασία της προσαρμογής στις παΕλληνικής Εταιρείας για την πρώιμη και αποτελεσματική θε- Αντιρευματικού Αγώνα ραπάνω αλλαγές για κάποιους ανθρώ(EΛ.Ε.ΑΝ.Α.). ραπεία με τα ανοσοτροποποιητικά της πους είναι ομαλή με μερικές διακυμάννόσου φάρμακα. Η καθυστερημένη διάσεις, ενώ για κάποιους άλλους βιώνεται λίγο πιο έντονα. Η τροποποίηση κάποιων δραστηγνωση μπορεί να οδηγήσει σε επιθετικότερες μορριοτήτων και ο περιορισμός των προ-νοσήματος φές της νόσου με καταστροφή των αρθρώσεων συνηθειών μπορεί να επιφέρουν έναν κύκλο δύκαι, ως αποτέλεσμα, να απαιτήσει νοσηλείες, πεσκολων συναισθημάτων. ρισσότερα και πιο ακριβά φάρμακα και χειρουργικές επεμβάσεις, με επακόλουθες σημαντικές οικονομικές Χρειάζεται η υλοποίηση πλειάδας δράσεων που και κοινωνικές επιπτώσεις. να βοηθούν στην αυτοδιαχείριση της νόσου και Για την αντιμετώπιση ενός τόσο σημαντικού κοιστην πλήρη επανένταξη στις κοινωνικές δραστηνωνικού και οικονομικού προβλήματος απαιτείται ριότητες των ρευματοπαθών, όπως προγράμματα: l Ψυχολογικής υποστήριξης για τους ασθενείς και ένα δομημένο και συνεχές σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας που να εφαρμόζει πολιτικές: τις οικογένειές τους, τα οποία προσφέρουν αποΑ) πρωτογενούς πρόληψης φόρτιση της εμπειρίας που συνδέεται με το χρόνιο Β) έγκαιρης διάγνωσης και πρώιμης ορθής θερανόσημα και τον φόβο της ανικανότητας κι ανάδειξη πευτικής αντιμετώπισης καλών πρακτικών στη διαχείριση των δυσκολιών. l Διατροφολογικής καθοδήγησης και ελέγχου του Γ) υποστήριξης των χρονίως πασχόντων με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της κοινωσωματικού βάρους, ώστε να βελτιώνεται η ποινικής τους επανένταξης ότητα ζωής. l Φυσικής δραστηριότητας και θεραπευτικής άσκηΣτην Ελλάδα, οι πολιτικές πρόληψης είναι αποσπασματικές, τα προγράμματα υποστήριξης ατόμων σης με έμφαση στην εκπαίδευση των ασθενών που πάσχουν από ΡΠ σχεδόν ανύπαρκτα, ενώ για τη σημασία του ρόλου τους στην καλή υγεία ακόμα και οι κλασικές υπηρεσίες διάγνωσης και και στην πρόληψη των δυσμενών συνεπειών που σχετίζονται με τις ΡΠ. θεραπείας των ασθενών διέπονται από ανορθοl Αυτοβοήθειας που περιλαμβάνουν πληροφορίες λογική ανάπτυξη και λειτουργία. Οι ΡΠ επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, για τους τύπους αρθρίτιδας, τη διατροφή, την όχι μόνον των ασθενών που βιώνουν τα επώδυνα επικοινωνία ασθενή – ιατρού, την κατάλληλη συμπτώματα και την πιθανότητα αναπηρίας, αλλά χρήση των φαρμάκων αλλά και των αλληλεπικαι των μελών των οικογενειών τους και των δράσεων από τη χρήση αυτών, τη χαλάρωση και άλλων ατόμων που τους παρέχουν την απαιτούτα προγράμματα διαχείρισης του πόνου. μενη φροντίδα. Η αλλαγή της καθημερινότητας είναι μία άκρως Τα άτομα με ΡΠ χρειάζονται ένα σύστημα που να σημαντική διαδικασία, ώστε να καταφέρει το παρέχει συνεχείς υπηρεσίες υγείας και πρόληψης άτομο να αποδεχθεί και να εναρμονίσει τις συνήθειές του με τις ικανότητες του σώματος, και (πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς) κυρίως να δεχτεί και να αγκαλιάσει και αυτό το και είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα Δίκτυο Υπηρεσιών Υγείας που να γεφυρώνει τους παρόχους κομμάτι του εαυτού του. u

24 | περί υγείας |

Eχετε μόλις διαγνωστεί με αρθρίτιδα; 12 χρήσιμες ερωτήσεις να απευθύνετε στον ρευματολόγο σας 1 Τι είδος αρθρίτιδας έχω; 2 Ποιες είναι οι απαραίτητες εξετάσεις που χρειάζεται να κάνω; 3 Θα έχω την αρθρίτιδα για πάντα; Υπάρχει περίπτωση να μου περάσει; 4 Ποια είναι η καλύτερη πιθανή θεραπεία για μένα; 5 Πιστεύετε ότι θα ανακουφίσει όλα μου τα συμπτώματα; 6 Πότε θα αρχίσω να νιώθω καλύτερα; 7 Τι θα πρέπει να προσέχω; Ποιες είναι οι παρενέργειες της θεραπείας; 8 Τι θα πρέπει να αποφεύγω κατά τη διάρκεια της θεραπείας; 9 Θα χρειαστεί ποτέ να διακόψω τη θεραπεία μου; 10 Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω στο να εμποδίσω μια έξαρση; 11 Με ποιους τρόπους μπορώ να διατηρήσω την καλή λειτουργία των αρθρώσεών μου; 12 Υπάρχουν πιθανά ξαφνικά συμπτώματα που πρόκειται να αντιμετωπίσω και θα πρέπει να γνωρίζω;

YPERTASH_R 19/05/2021 1:11 μ.μ. Page 25

Yπέρταση: Ο «ύπουλος δολοφόνος» Τι είναι; Ποιες οι επιπλοκές της; Πώς προλαμβάνεται και θεραπεύεται;

οφείλεται στο ότι το τοίχωμα των αρτηριών σκληπέρταση σημαίνει Yψηλή Αρτηριακή Πίεση ραίνει όσο μεγαλώνουμε. (ΑΠ) στο κυκλοφορικό σύστημα (αίμα). ΑΠ είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα Aνθεκτική υπέρταση: Oρίζεται η συστολική των αρτηριών, οι οποίες το μεταφέρουν ΑΠ ≥140mmHg ή η διαστολική ΑΠ από την καρδιά σε όλο το σώμα. Γιατί ≥90 mmHg παρά τη λήψη τριών είτε συμβαίνει αυτή η αύξηση η επιστήμη περισσοτέρων αντιυπερτασικών φαρδεν το γνωρίζει, είναι δηλαδή άγνωστης μάκων (το ένα από αυτά διουρητικό) αιτιολογίας -και ό,τι δεν γνωρίζει το στις μέγιστες ανεκτές δόσεις. αποκαλεί ιδιοπαθές ή πρωτοπαθές. Η ιδιοπαθής υπέρταση είναι η πιο συχνή Συνέπειες - επιπλοκές μορφή υπέρτασης και συνήθως έχει Η υπέρταση ως κυρίαρχος παράγων κληρονομικό χαρακτήρα. Στις περιπτώκινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα σεις που αναγνωρίζουμε τα αίτια, η ευθύνεται για όλες τις εκδηλώσεις των υπέρταση αποκαλείται δευτεροπαθής. στεφανιαίας νόσου, εμφράγματος μυοΗ ιδιοπαθής υπέρταση παρατηρείται καρδίου, καρδιακής ανεπάρκειας, κολΓράφει o σε μεγαλύτερες ηλικίες (>40 ετών) σε Γιάννης Γουδέβενος πικής μαρμαρυγής, αλλά κυρίως για σύγκριση με τη δευτεροπαθή. Ομότιμος Καθηγητής αγγειακά εγκεφαλικά και εγκεφαλικές Καρδιολογίας Ιατρικής αιμορραγίες. Ο κίνδυνος για την εμΣχολής Ιωαννίνων, Δευτεροπαθής Υπέρταση-Αίτια φάνιση στεφανιαίας νόσου και αγγειτ. πρόεδρος Ελληνικής ακού εγκεφαλικού επεισοδίου ανεβαίνει Νεφρικής Αιτιολογίας: Στένωση νεΚαρδιολογικής Εταιρείας. φρικής αρτηρίας, οξεία σπειραματοπροοδευτικά για κάθε αύξηση της ΑΠ νεφρίτιδα, χρόνια νεφρίτιδα, πολυκυεπάνω από 110/75mmHg. Αυτή η συσχέτιση αυστική νόσος, διαβητική νεφροπάθεια ξάνει με την αύξηση της ηλικίας. Συχνά συνυπάρχει Ενδοκρινικής αιτιολογίας: Φαιοχρωμοκύττωμα, και με τους άλλους παράγοντες κινδύνου, αλλά σύνδρομο Cushing, πρωτοπαθής υπεραλδοστεκυρίως με τον σακχαρώδη διαβήτη. Η υπέρταση ρονισμός, υπερπαραθυροειδισμός, μεγαλακρία συνυπάρχει σε ασθενείς με νεφρική νόσο. Ενα Νευρολογικής Αιτιολογίας: Ογκοι του εγκεφάστα τέσσερα περιστατικά νεφρικής ανεπάρκειας λου, σύνδρομο άπνοιας, οξεία πορφυρία, αυξημένη οφείλεται σε υψηλή ΑΠ. ενδοκράνιος πίεση Αγγειακά αίτια: Στένωση ισθμού αορτής, oξύς Τι πρέπει να κάνουν άτομα αυξημένου διαχωρισμός αορτής κινδύνου ή όσοι έχουν υπέρταση; Φάρμακα: Οιστρογόνα (αντισυλληπτικά), κορτιΗ τροποποίηση του τρόπου ζωής (lifestyle) με κοειδή, μη φλεγμονώδη αναλγητικά, συμπαθηδίαιτα φτωχή σε αλάτι, αλλά ταυτόχρονα πλούσια τικομιμητικά φάρμακα, αναστολείς της ΜΑΟ σε κάλιο, τόσο στους ανθρώπους αυξημένου κινΕγκυμοσύνη: Προεκλαμψία δύνου για υπέρταση όσο και στους γνωστούς υπερτασικούς αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο Πώς μετράμε την ΑΠ; στη πρόληψη και αντιμετώπιση. Η ΑΠ καταγράφεται με δύο αριθμούς. Ο μεγαλύTα άτομα που διατρέχουν αυξημένους κινδύνους τερος αριθμός είναι η «συστολική» πίεση (που να αναπτύξουν υπέρταση και πρέπει να προσέξουν είναι γνωστή ως «μεγάλη»). Ο μικρότερος αριθμός είναι: • αυτά με σακχαρώδη διαβήτη, • τα παχύείναι η «διαστολική» (ή «μικρή» πίεση) π.χ. σαρκα, • αυτά που καπνίζουν, ηλικίας άνω 135/80mmHg. των 50 ετών, με οικογενειακό ιστορικό Η ΑΠ πίεση ενός ατόμου ανάλογα με το επίπεδό νεφρικής νόσου, σακχαρώδη διατης κατατάσσεται σε: βήτη ή υπέρταση. Αυτά θα πρέΙδανική: Συστολική κάτω από 120 και διαστολική πει να υποβάλλονται μία φορά κάτω από 80 τον χρόνο σε προσυμπτωΦυσιολογική: Συστολική μεταξύ 120 και 129 και ματικό έλεγχο (screening). διαστολική μεταξύ 70 και 79 mmHG Μαζί με τη διάγνωση οι Υπέρταση: Συστολική πάνω από 140 είτε διαασθενείς με υψηλή ΑΠ θα στολική πάνω από 90 πρέπει να υποβάλλονται Μεμονωμένη συστολική υπέρταση: Συστολική στις εξής εξετάπάνω από 140 και διαστολική κάτω από 90. Η τεσεις: Σάκχαρο λευταία παρατηρείται στα ηλικιωμένα άτομα και

Ολική, LDL, HDL χοληστερόλη, Τριγλυκερίδια, Κρεατινίνη, Ουρικό οξύ, Κάλιο, Νάτριο Ασβέστιο γενική εξέταση αίματος, γενική εξέταση ούρων (για λευκοματουρία) και ΗΚΓ, προκειμένου να διαπιστωθεί, εάν έχουν υποστεί βλάβες σε όργανα στόχους (καρδιά, εγκέφαλος, νεφροί, μάτια). Οι ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο θα πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της υψηλής ΑΠ, υιοθετώντας μεταβολές στον τρόπο ζωής και στη διατροφή τους, όπως για παράδειγμα μείωση της κατανάλωσης αλατιού, τακτική άσκηση και μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Πλούσιες σε αλάτι τροφές είναι το ψωμί, οι ελιές, τα τυριά (φέτα) και ειδικά όλες οι με συντηρητικά διατηρούμενες. Ολες αυτές οι μεταβολές μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ΑΠ και τη συνολική τους υγεία. Ακόμη και η απώλεια βάρους της τάξης των 3-4 κιλών μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην αρτηριακή πίεση.

Θεραπεία Αφού για ένα χρονικό διάστημα 3-6 μηνών η αλλαγή τρόπου ζωής με κύριο τη φτωχή σε αλάτι δίαιτα (<1500 mg/ημέρα) δεν αποδώσει, ο γιατρός θα αποφασίσει το είδος της φαρμακευτικής αγωγής. Οι κατηγορίες των φαρμάκων είναι οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (αΜΕΑ) των ανταγωνιστών των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης, ανταγωνιστές της αλδοστερόνης (ανταγωνιστές του άξονα), οι ανταγωνιστές ασβεστίου, οι β αναστολείς και τα διουρητικά. Σαν κοινή παρενέργεια όλων είναι η ορθοστατική υπόταση (πτώση της ΑΠ με την έγερση και λιποθυμία). Η παρενέργεια των αΜΕΑ είναι ο βήχας, των ανταγωνιστών ασβεστίου το πρήξιμο στα πόδια, των β αποκλειστών η βραδυκαρδία και των διουρητικών η υποκαλιαιμία και η ουρική αρθρίτιδα. Η κατηγορία των ανταγωνιστών του άξονα προκαλεί υπερκαλιαιμία. Η έναρξη μπορεί να γίνει με 1 ή και 2 φάρμακα και η κάθε κατηγορία φαρμάκων έχει και ειδικές ενδείξεις. Η ευθύνη του ασθενούς είναι η συμμόρφωση στη αγωγή που θα προσαρμόζεται με πιθανή τόσο τη μείωση όσο και την αύξηση της φαρμακευτικής αγωγής. u

| περί υγείας | 25

BMS ANTAPODOTIKO_L 19/05/2021 1:11 μ.μ. Page 26

Θετικές εξελίξεις για τους ασθενείς με νεφροκυτταρικό καρκίνωμα Η Bristol Myers Squibb λαμβάνει έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον συνδυασμό nivolumab με cabozantinib ως πρώτης γραμμής θεραπεία για ασθενείς με προχωρημένο νεφροκυτταρικό καρκίνωμα.

Bristol Myers Squibb ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον συνδυασμό nivolumab με cabozantinib για την πρώτης γραμμής θεραπεία ενηλίκων ασθενών με προχωρημένο νεφροκυτταρικό καρκίνωμα (RCC). Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βασίζεται σε αποτελέσματα από τη μελέτη Φάσης 3 CheckMate -9ER, σύμφωνα με τα οποία ο συνδυασμός nivolumab με cabozantinib κατέδειξε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα έναντι του sunitinib σε τρία κύρια καταληκτικά σημεία: την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (PFS), που ήταν το πρωτεύον καταληκτικό σημείο της μελέτης, καθώς και το ποσοστό αντικειμενικής ανταπόκρισης (ORR) στη θεραπεία και τη συνολική επιβίωση (OS) των ασθενών. Επιπλέον, ο συνδυασμός nivolumab με cabozantinib ήταν καλά ανεκτός από τους ασθενείς που συμμετείχαν στη μελέτη. Οσον αφορά στην ασφάλεια, παρουσίασε τα γνωστά προφίλ ασφάλειας των δύο φαρμάκων, ενώ αναφέρθηκε μικρό ποσοστό οφειλόμενων στη θεραπεία ανεπιθύμητων ενεργειών που οδήγησαν σε διακοπή της θεραπείας. «Χάρη στη συγκεκριμένη έγκριση, είμαστε πλέον σε θέση να προσφέρουμε στους ασθενείς δύο διαφορετικές συνδυαστικές θεραπείες με βάση το nivolumab, οι οποίες έχουν καταδείξει σημαντικά οφέλη επιβίωσης έναντι του sunitinib», δήλωσε η Dana Walker, M.D., M.S.C.E., Αντιπρόεδρος, επικεφαλής του προγράμματος ανάπτυξης του τμήματος καρκίνου του ουρογεννητικού συστήματος της Bristol Myers Squibb. «Αυτή η απόφαση ορόσημο ενισχύει τη μακρόχρονη προσφορά της εταιρείας μας στον τομέα της ανάπτυξης και διάθεσης καινοτόμων θεραπειών για τους ασθενείς με προχωρημένο νεφροκυτταρικό καρκίνωμα. Η προσφορά αυτή ξεκίνησε με την ανάπτυξη του συνδυασμού nivolumab με ipilimumab ως μοναδικής θεραπευτικής επιλογής για τη συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών και τώρα συνεχίζεται με το νέο θεραπευτικό σχήμα μίας ανοσοθεραπείας και ενός αναστολέα τυροσινικής κινάσης (TKI). Ανυπομονούμε να συνεργαστούμε με τους εταί-

26 | περί υγείας |

ρους μας στην Ευρώπη, για να προσφέρουμε τον συνδυασμό nivolumab με cabozantinib στους ασθενείς». Επιπρόσθετα, ο συνδυασμός nivolumab με cabozantinib εγκρίθηκε για την πρώτης γραμμής θεραπεία του προχωρημένου νεφροκυτταρικού καρκινώματος και από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 2021, ενώ παράλληλα αιτήσεις έγκρισης βρίσκονται υπό αξιολόγηση από τις ρυθμιστικές αρχές άλλων χωρών. Επίσης, τα αποτελέσματα της μελέτης CheckMate -9ER δημοσιεύτηκαν στο ιατρικό περιοδικό «New England Journal of Medicine» τον Μάρτιο του 2021. «Χάρη στην πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα της έρευνας, οι ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του νεφρού ζουν περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν. Επομένως, η ανάγκη να αναλογιστούμε τους τρόπους με τους οποίους η θεραπεία επηρεάζει την καθημερινή ζωή τους γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική», δήλωσε η Rachel Giles, M.D., Ph.D., επικεφαλής της Διεθνούς Συμμαχίας κατά του Καρκίνου του Νεφρού (IKCC). «Χαιρετίζουμε με ικανοποίηση την έγκριση της νέας, συνδυαστικής θεραπείας πρώτης γραμμής για το προχωρημένο νεφροκυτταρικό καρκίνωμα,, η οποία προσφέρει στους ασθενείς τη δυνατότητα όχι μόνο να ελέγχουν τη νόσο, αλλά και να διατηρούν καλή ποιότητα ζωής». Επιπρόσθετα, ο Αριστοτέλης Μπάμιας, Καθηγητής Θεραπευτικής – Παθολογίας – Ογκολογίας, Διευθυντής Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής, Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, ΠΓΝ Αττικόν δήλωσε: «Η έγκριση του συνδυασμού nivolumab με cabozantinib ως πρώτης γραμμής θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου νεφρού αποτελεί συνέχεια της τεράστιας προόδου που έχει επιτευχθεί στο νόσημα αυτό τα τελευταία 15 χρόνια. H προσθήκη ενός ακόμη ιδιαίτερα αποτελεσματικού σχήματος στη θεραπευτική μας φαρέτρα συμβάλλει όχι μόνο στη μετατροπή μιας θανατηφόρου νόσου σε χρόνιο νόσημα, αλλά πλέον και στην ενδεχόμενη ίαση ενός σημαντικού ποσοστού των ασθενών αυτών». u

Αποτελέσματα από τη μελέτη CheckMate -9ER Επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (PFS): Ο συνδυασμός nivolumab με cabozantinib διπλασίασε τη διάμεση επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (PFS), σε σύγκριση με το sunitinib. n Συνολική επιβίωση (OS): Ο συνδυασμός μείωσε τον κίνδυνο θανάτου κατά 40% σε σύγκριση με το sunitinib. n Ποσοστό αντικειμενικής ανταπόκρισης (ORR): Διπλάσιοι ασθενείς εμφάνισαν ανταπόκριση στον συνδυασμό nivolumab με cabozantinib σε σύγκριση με το sunitinib (55,7% έναντι 27,1%). n Ανεπιθύμητες ενέργειες βαθμού 3: Οι ανεπιθύμητες ενέργειες βαθμού 3 ή μεγαλύτερου ήταν παρόμοιες με τον συνδυασμό nivolumab με cabozantinib έναντι του sunitinib (75% έναντι 71%). n Διακοπή λόγω οφειλόμενων στη θεραπεία ανεπιθύμητων ενεργειών: Από τους ασθενείς που έλαβαν τον συνδυασμό nivolumab με cabozantinib, ποσοστό 5,6% διέκοψε τη λήψη και των δύο παραγόντων λόγω οφειλόμενων στη θεραπεία ανεπιθύμητων ενεργειών, ποσοστό 6,6% διέκοψε τη λήψη μόνο του nivolumab, ενώ 7,5% διέκοψε τη λήψη μόνο του cabozantinib. Από τους ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με sunitinib, ποσοστό 8,8% διέκοψαν τη θεραπεία λόγω οφειλόμενων στη θεραπεία ανεπιθύμητων ενεργειών. Επίσης, αναθεωρημένη ανάλυση που διενεργήθηκε με ελάχιστη παρακολούθηση 16 μηνών, κατέδειξε ότι ο συνδυασμός nivolumab με cabozantinib παρουσίασε σταθερή βελτίωση της αποτελεσματικότητας σε σύγκριση με το sunitinib. Τα εν λόγω δεδομένα παρουσιάστηκαν στο φετινό Συμπόσιο για τον Καρκίνο του Ουρογεννητικού Συστήματος, που διοργάνωσε η Αμερικανική Εταιρεία Κλινικής Ογκολογίας (ASCO). n

MESOGEIAKH ANAIMIA_R 19/05/2021 1:11 μ.μ. Page 27

Νέες θεραπείες αλλάζουν το τοπίο στη θαλασσαιμία Η β-θαλασσαιμία είναι μια κληρονομική αιματολογική διαταραχή, ένα γενετικό νόσημα, που οφείλεται σε μια γενετική ανωμαλία της αιμοσφαιρίνης.

λεται σε μια γενετική ανωμαλία της αιμοσφαιρίνης. καταιγιστική πρόοδος που συντελείται εγρήγορσης και ενημέρωσης για τη θαλασσαιμία Η νόσος σχετίζεται με την αναποτελεσματική ερυστον τομέα των γονιδιακών θεραπειών (μεσογειακή αναιμία). Στην εποχή της COVID, οι θροποίηση, η οποία οδηγεί στην παραγωγή μειτα τελευταία χρόνια κάνουν πραγματιασθενείς έχουν να αντιμετωπίσουν μια ακόμα ωμένων και λιγότερο υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων, κότητα ένα όνειρο ζωής για τους ασθενείς με μεπρόκληση, με τη θωράκιση των μονάδων να αποσογειακή αναιμία, που ήταν καταδικακαταλήγοντας συνήθως στην εμφάνιση τελεί τον βασικό άξονα για την καλύτερη προσοβαρής αναιμίας –μια πάθηση που σμένοι να υποβάλλονται σε συχνές μεστασία τους. ενδέχεται να είναι εξουθενωτική και να ταγγίσεις και καθημερινή θεραπεία αποΟι ασθενείς με θαλασσαιμία θεωρούνται σε αυσιδήρωσης, καθώς το πλεόνασμα του οδηγεί σε σοβαρότερες επιπλοκές για ξημένο κίνδυνο για νόσηση από COVID-19, κυρίως τους ασθενείς– καθώς και σε άλλα σοσιδήρου στον οργανισμό τους (από τις διότι πολλοί από αυτούς παρουσιάζουν συν-νοβαρά προβλήματα υγείας. Στις Ηνωμένες μεταγγίσεις) μπορεί να καταστρέψει τα σηρότητα, όπως σπληνεκτομή, καρδιακή σιδήΠολιτείες, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την ζωτικά τους όργανα. Οι θεραπευτικές ρωση και καρδιακή δυσλειτουργία, ηπατικές και εξελίξεις απαλλάσσουν τους ασθενείς Ιταλία, την Ισπανία και στο Ηνωμένο νεφρολογικές διαταραχές και πολλαπλά ενδοΒασίλειο υπάρχουν περίπου 17.000 με θαλασσαιμία από την ταλαιπωρία κρινολογικά προβλήματα συμπεριλαμβανομένου ασθενείς με β-θαλασσαιμία, ενώ στην των συχνών μεταγγίσεων», επισημαίνει και του διαβήτη. Από την άλλη πλευρά, προσταΕλλάδα ζουν περίπου 4.000 ασθενείς. ο Αντώνης Καττάμης, καθηγητής Παιτευτικά στοιχεία έναντι της σοβαρής νόσησης διατρικής Αιματολογίας-Ογκολογίας αποτελούν η ηλικία των ασθενών και το ανοσοΗ νέα θεραπεία της Bristol Myers Squibb Γράφει η Αλεξία Σβώλου ΕΚΠΑ. Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα λογικό τους προφίλ. Λίγοι ασθενείς έχουν ηλικία και της Acceleron Pharma Inc, για τη που ανακοινώθηκαν και στο ετήσιο Συάνω των 50 ετών και ακόμα λιγότεροι άνω των θαλασσαιμία ονομάζεται luspaterceptνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αιματολογίας, 60 ετών. Η πλειονότητα των ασθενών είναι μεταξύ aamt και χορηγείται σε ενηλίκους ασθενείς με ελεύθεροι μεταγγίσεων για έως και έξι χρόνια 30 και 50 ετών. Επιπλέον, οι χρόνιες μεταγγίσεις εξαρτώμενη από μεταγγίσεις αναιμία λόγω μυεμπορούν πλέον να παραμείνουν οι ασθενείς με μπορεί να επηρεάζουν την ανοσολογική απάντηση λοδυσπλαστικών συνδρόμων (ΜΔΣ) και πάσχοντες μεσογειακή αναιμία, χάρη σε νέα γονιδιακή θεσε λοίμωξη από COVID-19, με αποτέλεσμα οι από εξαρτώμενη από μεταγγίσεις αναιμία που ραπεία. Oπως επισημαίνει η διευθύντρια στη Μοασθενείς αυτοί να είναι λιγότερο πιθανόν να ανασχετίζεται με β-θαλασσαιμία. Το luspaterceptνάδα Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας στην πτύξουν υπέρμετρη και ανεξέλεγκτη ανοσολογική aamt είναι ο πρώτος εγκεκριμένος παράγοντας Αιματολογική Κλινική Μονάδα μεταμόσχευσης απάντηση, όπως είναι η γνωστή καταιγίδα των ωρίμανσης ερυθρών στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αιμοποιητικών κυττάρων του Νοσοκομείου Γεκυτοκινών που οδηγεί τους πάσχοντες από κοαντιπροσωπεύοντας μια νέα κατηγορία θεραπείας ώργιος Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη, Ευαγρωνοϊό στη ραγδαία επιδείνωση της υγείας τους. για τους επιλέξιμους ασθενείς που πληρούν τις γελία Γιαννάκη, η γονιδιακή θεραπεία έχει ανοίξει Τέλος, έρευνες που έγιναν κατά τη διάρκεια της προϋποθέσεις. νέους δρόμους για ριζική αντιμετώπιση της θαπανδημίας καταλήγουν στο ότι δεν υπάρχουν Η 8η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως διεθνής ημέρα λασσαιμίας, συμβάλλοενδείξεις πως οι ασθενείς ντας θετικά στην ποιότημε θαλασσαιμία, έστω και Οι θεραπευτικές εξελίξεις απαλλάσσουν τους τα ζωής των ασθενών. με συν-νοσηρότητα ή σπληνεκτομή, παρουσιάΗ β-θαλασσαιμία είναι μια ασθενείς με θαλασσαιμία από την ταλαιπωρία των ζουν αυξημένη νοσηρότηκληρονομική αιματολογισυχνών μεταγγίσεων. τα, εάν προσβληθούν από κή διαταραχή, ένα γενεCOVID-19. u τικό νόσημα, που οφεί-

“

Αντώνης Καττάμης, καθηγητής Παιδιατρικής Αιματολογίας-Ογκολογίας ΕΚΠΑ

| περί υγείας | 27

HMERA MHTERAS_GYNAIKOLOGIKOS ELEGXOS_L 19/05/2021 2:26 μ.μ. Page 28

O γυναικολογικός έλεγχος είναι το καλύτερο δώρο στις μανούλες Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας, σκεφτείτε να κάνετε δώρο στον πιο σπουδαίο άνθρωπο της ζωής σας έναν πλήρη γυναικολογικό έλεγχο, για να του αποδείξετε πως η υγεία του είναι πολύ σημαντική για εσάς. Γράφει η Μάρθα Φραγκάκη

χοντας στο μυαλό μας την περίοδο που διανύουμε (που όλα στρέφονται γύρω από την υγεία) και θεωρώντας πως τα καλύτερα δώρα πάντα κρύβουν και ένα μήνυμα, σας έχουμε μία πρόταση για να δείξετε στη μητέρα σας με τον καλύτερο τρόπο ότι την αγαπάτε και τη νοιάζεστε. Ενας γυναικολογικός έλεγχος! Με αυτόν τον τρόπο, θα της αποδείξετε πόσο σημαντική είναι η υγεία της για εσάς και σε περίπτωση που είχε αμελήσει τις εξετάσεις της, θα της δώσετε μία αφορμή για να θυμηθεί την αναγκαιότητά τους. Γιατί όλες οι μανούλες, πάνω από όλα είναι γυναίκες και όλες οι γυναίκες είναι απαραίτητο μια φορά τον χρόνο να κάνουν έναν γυναικολογικό έλεγχο.

Τι περιλαμβάνει ένας πλήρης γυναικολογικός έλεγχος; Η πρόληψη ήταν, είναι και θα είναι καλύτερη από τη θεραπεία. Για τον λόγο αυτό, όλες οι γυναίκες πρέπει να κάνουν τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο έναν γυναικολογικό έλεγχο, στον οποίο μπορεί να εντοπιστούν προβλήματα υγείας πριν καν αρχίσουν, με αποτέλεσμα οι πιθανότητες για ίαση να είναι περισσότερες. Ο έλεγχος ξεκινά πάντα με το ιστορικό: Συγκεκριμένα, γίνεται λήψη οικογενειακού και ατομικού ιστορικού, ώστε ο γυναικολόγος να έχει μία πλήρη εικόνα για την κατάσταση της υγείας της εξεταζόμενης, για τα φάρμακα που λαμβάνει, για τυχόν νοσήματα που πάσχει και για την κληρονομικότητα. Να σημειωθεί πως ενημέρωση του ιστορικού πρέπει να γίνεται σε κάθε επίσκεψη στον γυναικολόγο. Τεστ Παπανικολάου (Τεστ ΠΑΠ): Ισως η συχνότερη εξέταση που κάνει ένας γυναικολόγος και ο πιο συνήθης λόγος για τον οποίο τον επισκέπτεται μία γυναίκα. Με το Τεστ ΠΑΠ είναι δυνατή η κυτταρολογική εξέταση μίας ποσότητας κυττάρων που λήφθηκαν από τον κόλπο και τον τράχηλο. Ο στόχος της εξέτασης είναι η έγκαιρη διάγνωση ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων, οι οποίες προηγούνται κατά πολλά χρόνια από την εκδήλωση καρκίνου του τραχήλου. Εκτός από ενδεχόμενη κακοήθεια, μπορούν επίσης

28 | περί υγείας |

να ανιχνευτούν ορισμένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και λοιμώξεις του κόλπου και του τραχήλου. Η εξέταση είναι απλούστατη και ανώδυνη και μπορεί να γίνει οποιαδήποτε μέρα του κύκλου, εκτός από τις ημέρες της εμμήνου ρύσεως. Διακολπικό υπερηχογράφημα: Αλλη μια ανώδυνη εξέταση, με την οποία ελέγχονται η μήτρα και οι ωοθήκες. Μέσα από αυτή, εντοπίζονται ενδεχόμενες παθολογίες, όπως είναι οι κύστες των ωοθηκών, τα ινομυώματα και οι πολύποδες της μήτρας, καθώς ακόμα και τυχόν ανατομικές ανωμαλίες. Ελεγχος μαστών: O βασικός έλεγχος των μαστών γίνεται μέσα από την ψηλάφηση που κάνει ο γυναικολόγος. Στην περίπτωση που υπάρξουν ύποπτα ευρήματα, ο περαιτέρω έλεγχος περιλαμβάνει μαστογραφία ή/και υπερηχογράφημα μαστών. Επίσης, να σημειωθεί εδώ πως όλες οι γυναίκες άνω των 18 πρέπει μία φορά τον μήνα να μπαίνουν στη διαδικασία της αυτοψηλάφησης, για να γνωρίζουν τους μαστούς τους και να αντιληφθούν άμεσα τυχούσες αλλαγές. Οσον αφορά στη μαστογραφία, η Διεθνής Ιατρική Κοινότητα προτείνει η πρώτη μαστογραφία να γίνεται ανάμεσα στην ηλικία των 35-40 ετών. Από εκεί και πέρα, στις γυναίκες άνω των 40 θα χρειαστεί να επαναλαμβάνεται μία φορά το χρόνο, ενώ όσες έχουν ιστορικό καρκίνου μαστού στην οι-

κογένεια, η πρώτη μαστογραφία γίνεται σε μικρότερη ηλικία, την οποία θα συστήσει ο θεράπων ιατρός. Από την άλλη, ο υπέρηχος μαστών αποτελεί λύση για τις γυναίκες κάτω των 35 ετών. Στις άνω των 35, το υπερηχογράφημα έχει συμπληρωματικό ρόλο και ακολουθεί τη μαστογραφία για την πληρέστερη εκτίμηση ενός κλινικού ευρήματος και για τον έλεγχο γυναικών που έχουν πυκνούς μαστούς. u

EMMHNORIA_R 19/05/2021 1:13 μ.μ. Page 29

Oλη η αλήθεια γύρω από την έμμηνο ρύση Ποιοι παράγοντες την επηρεάζουν; Τι είναι η νόσος Von Willebrand; Ποια είναι τα συμπτώματα της περιόδου και πώς τα αντιμετωπίζουμε;

έμμηνος ρύση (περίοδος) σηματοδοτεί προκαλέσουν ακόμη και αμηνόρροια, δηλαδή το τέλος του εμμηνορρυσιακού κύκλου απουσία περιόδου. l και την έναρξη του επόμενου και εμΗ υπερβολική σωματική άσκηση, ο πρωταφανίζεται για πρώτη φορά στις γυναίκες σε ηλικία θλητισμός καθώς και το στρες διαταράσσουν 12-14 ετών. Σε κάθε κύκλο, το ενδοτον κύκλο. l Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθημήτριο αυξάνεται σε πάχος, προκειμένου να «υποδεχθεί» και να φιλοξεκών, αλλά και κλινικές καταστάσεις νήσει το γονιμοποιημένο ωάριο. Αν, που «μιμούνται» τις πολυκυστικές ωοόμως, δεν συμβεί γονιμοποίηση, το θήκες και συνδέονται με τον σύγχρονο παχύ αυτό στρώμα ατροφεί, τα αγγεία τρόπο ζωής, προκαλούν διαταραχές που το τροφοδοτούν συρρικνώνονται, στον κύκλο. l Το κάπνισμα και η υπερβολική κακαι αποπίπτει διαμέσου του κόλπου. Η διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύτανάλωση αλκοόλ διαταράσσουν επίκλου ποικίλλει. Η πιο συνηθισμένη σης τον κύκλο της γυναίκας. l Οι θυρεοειδοπάθειες και η λήψη είναι 28 ημέρες με τα διαστήματα να Γράφει ο ποικίλλουν μεταξύ 23 και 35 ημερών. ορμονών, όπως το χάπι της επόμενης Ο κύκλος χωρίζεται σε δύο φάσεις, Γεώργιος Π. Παναγάκης μέρας, προκαλούν διαταραχές του MD μαιευτήρας-χειρουργόςτην ωοθηλακική και την ωχρινική. Η κύκλου. γυναικολόγος | υποπλοίαρχος ωχρινική φάση (η φάση μετά την ωοιατρός Πολεμικού Ναυτικού θυλακιορρηξία) είναι σχεδόν σε όλες Συμπτώματα υποψήφιος διδάκτωρ Ιατρικής τις γυναίκες σταθερή και διαρκεί 14 Κύριο σύμπτωμα της εμμήνου ρύσεως Σχολής ΕΚΠΑ | επιστημονικός ημέρες. Κάθε διακύμανση στη διάραποτελεί ο πόνος, ο οποίος είναι αμσυνεργάτης Α’ Μαιευτικής & κεια είναι πιθανότερο να παρατηρηθεί Γυναικολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, βλύς, εντοπίζεται στο υπογάστριο και στο κομμάτι του κύκλου πριν την ΓΝΑ «Αλεξάνδρα» | Ναυτικό οφείλεται στις συσπάσεις της μήτρας ωορρηξία (ωοθυλακική φάση). Νοσοκομείο Αθηνών κυρίως λόγω της δράσης των προΗ συνήθης ροή αίματος ακολουθεί σταγλανδινών. Οταν συνυπάρχουν με ένα μοτίβο αύξησης και μείωσης: αρχίζει σε ένα άλλα συμπτώματα, όπως ευμετάβλητη ψυχική μέσο επίπεδο, μετά αυξάνεται και σταδιακά μειδιάθεση, μαστοδυνία, κεφαλαλγία, κατάθλιψη, ώνεται. Η μέση ροή υπολογίζεται περίπου στα ευερεθιστότητα, κόπωση, αντικοινωνική συμπε40ml. Αν η ροή είναι πολύ μεγάλη ( >80ml), τότε ριφορά, αδυναμία συγκέντρωσης, τα οποία παμιλάμε για μηνορραγία, ενώ όταν συμβαίνει το ρατηρούνται πριν ή και κατά τη διάρκεια της πεαντίθετο για υπομηνόρροια. Ιδιαίτερη αναφορά ριόδου, τότε μιλάμε για προεμμηνορρυσιακό θα πρέπει να γίνει σε γυναίκες με διαταραχές σύνδρομο που έχει διάφορους βαθμούς βαρύπηκτικότητας και σε μια από τις πιο συχνές περιτητας και διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης. πτώσεις τη νόσο von Willebrand.

Η έμμηνος ρύση επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες l

Η μεγάλη απώλεια ή πρόσληψη βάρους, η νευρική ανορεξία και η παχυσαρκία μπορούν να

Αντιμετώπιση Τα παυσίπονα είναι η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της εμμηνορρυσίας.

Η πιο συχνή επιλογή είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα οποία καταστέλλουν την παραγωγή των προσταγλανδινών και μειώνουν τη συγκέντρωσή τους στο αίμα και στη μήτρα. Υπάρχουν πολλά σκευάσματα, τα οποία διαφέρουν στον τρόπο και τον βαθμό δράσης. Ως εκ τούτου, αν ένα σκεύασμα δεν έχει την επιθυμητή δράση, μπορεί να αντικατασταθεί με κάποιο άλλο της κατηγορίας αυτής. Τα αντισυλληπτικά χάπια βελτιώνουν πολύ τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας, ελαττώνοντας τα επίπεδα των ορμονών που εμπλέκονται στην παθογένεσή της. Εκτός από τα φάρμακα, η εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων πάνω στην πάσχουσα περιοχή και ένα ζεστό μπάνιο είναι ευεργετικά. Υπάρχουν, επίσης, και διατροφικές οδηγίες που συνεισφέρουν στην εξομάλυνση των συμπτωμάτων και περιλαμβάνουν την αύξηση του ασβεστίου, των σύνθετων υδρογονανθράκων, αλλά και τον περιορισμό του κόκκινου κρέατος, του λίπους, της καφεΐνης και της ζάχαρης. Η σωματική άσκηση μπορεί να φέρει σημαντική βελτίωση, επειδή παράγονται ενδορφίνες (φυσικά αναλγητικά) στον εγκέφαλο. Αντίθετα, το κάπνισμα ενοχοποιείται για επιδείνωση του άλγους. Αλλες μορφές θεραπείας που έχουν δοκιμαστεί, όπως για παράδειγμα ψυχοθεραπεία, αρωματοθεραπεία, τεχνικές μασάζ και βελονισμός, δεν είχαν την αναμενόμενη ανταπόκριση. Γενικά, το διάστημα της εμμήνου ρύσεως είναι μια αρκετά δυσάρεστη περίοδος για την κάθε γυναίκα. Αναλόγως με τη βαρύτητα της συμπτωματολογίας, μπορεί να εμφανιστεί ήπια δυσφορία μέχρι και ανάγκη για αποχή από κάθε δραστηριότητα της καθημερινότητας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις καλό είναι να αναζητήσετε συμβουλές από τον γυναικολόγο σας, ο οποίος θα σας δώσει τις κατάλληλες οδηγίες και λύσεις! u

Τι είναι η νόσος Von Willebrand;

νόσος Von Willebrand είναι μια νόσος διαταραχής της πήξης του αίματος που οφείλεται στην έλλειψη του παράγοντα πήξης Von Willebrand (VWF). Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, η νόσος αυτή επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που την καθιστά αρκετά συχνή στον πληθυσμό. Ατομα που πάσχουν από τη νόσο Von Willebrand δεν μπορούν να σχηματίσουν σωστά θρόμβους και επομένως είναι δύσκολο να σταματήσουν μια αιμορραγία. Τα άτομα αυτά κινδυνεύουν ως εκ τούτου από παρατεταμένες και ανεξέλεγκτες αιμορραγίες μετά από τραυματισμό, χειρουργική επέμβαση και στην περίοδο.

| περί υγείας | 29

DIATROFH PEPTIKO SYSTHMA_L 19/05/2021 1:13 μ.μ. Page 30

Πέντε τροφές για υγιές πεπτικό σύστημα Υπάρχουν τρόφιμα που είναι σημαντικοί βοηθοί του πεπτικού συστήματος, καθώς απομακρύνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης κοινών γαστρεντερικών συμπτωμάτων, όπως το φούσκωμα, ο πόνος στην κοιλιά και η δυσκοιλιότητα. Γράφει η Μάρθα Φραγκάκη

α προβλήματα του πεπτικού συστήματος ταλαιπωρούν συχνά την καθημερινότητά μας, με το στρες και την ηλικία να αποτελούν μεταξύ άλλων τους «συνήθεις υπόπτους» για την πυροδότηση των ενοχλήσεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 15% των πολιτών του δυτικού κόσμου ταλαιπωρείται από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, μελέτη στις περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά έδειξε ότι το 20% του πληθυσμού πάσχει από το συγκεκριμένο σύνδρομο. Υπάρχουν, όμως, πέντε τρόφιμα που είναι σημαντικοί βοηθοί του πεπτικού συστήματος, καθώς απομακρύνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης κοινών γαστρεντερικών συμπτωμάτων.

Προϊόντα ολικής αλέσεως Εάν θέλετε το έντερο να λειτουργήσει καλύτερα, τότε επιλέξτε προϊόντα ολικής αλέσεως. Μάλιστα, για τη βέλτιστη λειτουργία του εντέρου απαιτείται η πρόσληψη τουλάχιστον 25 γραμμαρίων ινών ημερησίως. Σε σύγκριση με τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες, όπως είναι το λευκό ψωμί και τα ζυμαρικά, τα τρόφιμα ολικής αλέσεως προσφέρουν στον οργανισμό πολλές ίνες, αλλά και πρόσθετα θρεπτικά συστατικά, όπως για παράδειγμα είναι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Οταν τα βακτήρια του εντέρου ζυμώνουν ίνες ολικής αλέσεως παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας. Αυτά τα μόρια προάγουν την καλή λειτουργία των κυττάρων που βρίσκονται στο παχύ έντερο – εκεί όπου εδράζεται το 70% των ανοσοκυττάρων μας.

Σαλάτα με φυλλώδη λαχανικά Η σαλάτα που ξεχειλίζει από φυλλώδη χορταρικά, όπως είναι για παράδειγμα το σπανάκι, το μαρούλι και το λάχανο, αποτελεί εξαιρετική πηγή ινών, αλλά και θρεπτικών συστατικών, όπως είναι το φυλλικό οξύ και οι βιταμίνες C, K και Α. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι ότι σύμφωνα με έρευνες τα φυλλώδη λαχανικά περιέχουν ένα συγκεκριμένο είδος σακχάρου που θρέφει τα καλά βακτήρια του εντέρου.

30 | περί υγείας |

Απαχη πρωτεΐνη Δεν είναι τυχαίο ότι οι ασθενείς που υποφέρουν από τα δυσάρεστα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου αποφεύγουν κατά κανόνα τα λιπαρά τρόφιμα και συνεπακόλουθα τα τηγανιτά. Είναι γνωστό πως τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά ευθύνονται για συσπάσεις στο έντερο. Η παρενέργεια αυτή αποτελεί έναν ακόμη λόγο για να αποφεύγει κανείς την υπερκατανάλωση του κόκκινου κρέατος που περιέχει αρκετό λίπος.

Τα «άγλυκα» φρούτα Οσοι αντιμετωπίζουν δυσάρεστα συμπτώματα, όπως είναι το φούσκωμα και τα αέρια, πιθανόν να νιώσουν ανακούφιση, εάν μειώσουν την πρόσληψη σακχάρων, συμπεριλαμβανομένης της φρουκτόζης. Συνεπώς, από τη λίστα των φρούτων που καταναλώνουν καθημερινά θα πρέπει να αφαιρέσουν τα μήλα, τα αχλάδια και τα μάνγκο. Αντιθέτως, τα μούρα και τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια και γκρέιπφρουτ) περιέχουν λιγότερα σάκχαρα, με αποτέλεσμα να είναι πιο ανεκτά. Αξίζει να σημειωθεί ότι και η μπανάνα ωφελεί το γαστρεντερικό σύστημα, αφενός γιατί η περιεκτικότητά της σε σάκχαρα είναι χαμηλή και αφετέρου επειδή η περιεκτικότητά της σε ίνες είναι υψηλή.

Αβοκάντο Το αβοκάντο κατατάσσεται στην ομάδα των «σούπερ τροφών», καθώς η πράσινη φλούδα του κρύβει έναν… θησαυρό από φυτικές ίνες, αλλά και θρεπτικά συστατικά – μεταξύ των οποίων το κάλιο που ωφελεί σημαντικά την καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Επιπλέον, είναι ένα ακόμη τρόφιμο χαμηλό σε φρουκτόζη, με αποτέλεσμα να μην ενοχοποιείται για τη δημιουργία αερίων. Τρόφιμα όπως το αβοκάντο είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για τον οργανισμό, αλλά παράλληλα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος, γι’ αυτό και πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο.u

Συμβουλές για όσους νοσούν με το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου

α συμπτώματα και τα αποτελέσματα της διαταραχής αυτής επηρεάζουν άμεσα τις κοινωνικές δραστηριότητες, την εργασία, τα ταξίδια, τη σεξουαλική λειτουργία ακόμα και την ποιότητα του ύπνου. Γενικά χαρακτηρίζεται από χρόνιο πόνο και δυσφορία στην περιοχή της κοιλιάς, με έντονο φούσκωμα μετά από τα γεύματα, καθώς και αρκετές μεταβολές στις συνήθειες του εντέρου. Μία ορθή δίαιτα για το ευερέθιστο έντερο έχει τις παρακάτω οδηγίες: l Προσπαθήστε να γευματίζετε 5-6 φορές την ημέρα με μικρές μερίδες. l Σε ορισμένες περιπτώσεις βοηθάει η αποφυγή της λακτόζης στα τρόφιμα που καταναλώνετε. l Σταδιακά ελαττώστε τους πολλούς καφέδες, το καθημερινό αλκοόλ, τα ανθρακούχα ποτά, το κακάο. l Πιείτε άφοβα άφθονο νερό και χυμούς.

ELPEN ANTAPODOTIKO_R 19/05/2021 1:14 μ.μ. Page 31

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου δεν έχει ένα μόνο σύμπτωμα Πρόκειται για μια λειτουργική διαταραχή του γαστρεντερικού συστήματος που ταλαιπωρεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

o Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) είναι γνωστό και ως σπαστική κολίτιδα. Θεωρείται μια χρόνια υποτροπιάζουσα πάθηση, που ενώ δεν είναι απειλητική για τη ζωή, επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα των ατόμων που την εμφανίζουν. Η συχνότητα εμφάνισης του συγκεκριμένου συνδρόμου διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα με την Ελλάδα να κατέχει ποσοστό που κυμαίνεται περίπου στο 20%. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το σχετικό ποσοστό υπολογίζεται στο 11%, ενώ η πιθανότητα εμφάνισης του ΣΕΕ σε ηλικία κάτω των 50 ετών είναι σημαντικά μεγαλύτερη. Η σπαστική κολίτιδα εμφανίζει πολλαπλά συμπτώματα. Η διάγνωσή της προϋποθέτει τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων που σχετίζονται με το έντερο. Τις περισσότερες φορές εμφανίζεται με τη μορφή κοιλιακού πόνου και δυσφορίας, διάρροιας ή/και δυσκοιλιότητας και φουσκώματος (μετεωρισμός). Αξίζει να σημειωθεί πως το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου αποτελεί μια από τις πιο συχνές καταστάσεις για την οποία αρκετοί ασθενείς επισκέπτονται ένα γαστρεντερολογικό ιατρείο.

Δύσκολη η διαχείριση των συμπτωμάτων της σπαστικής κολίτιδας Η διαχείριση της σπαστικής κολίτιδας δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση, αφενός λόγω των πολλαπλών συμπτωμάτων που τη χαρακτηρίζουν, αφετέρου λόγω των πολλών παραγόντων που φαίνεται να την πυροδοτούν. Η ενεργοποίηση των συμπτωμάτων της συνδέεται με το σύγχρονο τρόπο ζωής και ειδικότερα με το αυξημένο άγχος, τη διατροφή αλλά και με τις γαστρεντερικές λοιμώξεις. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι ειδικότερα στις γυναίκες, η εμφάνιση των συμπτωμάτων μπορεί να επηρεάζεται και από τις ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν στο γυναικείο οργανισμό κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, της εγκυμοσύνης και της εμμηνόπαυσης.

Σύγχρονος τρόπος ζωής, διατροφή και άσκηση. Τι να προσέξω; Ο έλεγχος του άγχους, η τακτική άσκηση, ο επαρκής ύπνος και η αποφυγή συγκεκριμένων τροφών που επιδεινώνουν το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου αποτελούν τις βασικές κατευθύνσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων

της σπαστικής κολίτιδας. Σε ο, τι αφορά τις τροφές που πρέπει να αποφεύγονται, μια δίαιτα υψηλή σε FODMAPs (Fermentable Oligo- Di- Mono-Saccharides and Polyols), μπορεί να πυροδοτήσει ή/και να εντείνει τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας. Το ακρωνύμιο FODMAPs υποδηλώνει τους ζυμώσιμους ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες που περιέχονται στις τροφές. Πρόκειται για συστατικά που περιλαμβάνονται στα ζυμαρικά, τα γλυκά και τα μπισκότα από σιτάρι, τον αρακά, τα φασόλια, τις φακές, τη σόγια, τα γαλακτοκομικά, καθώς και σε συγκεκριμένα φρούτα και λαχανικά. Ωστόσο, είναι αποδεδειγμένο ότι αρκετοί ασθενείς που πάσχουν από σπαστική κολίτιδα δεν είναι ικανοποιημένοι από τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουν και αναζητούν νέες εναλλακτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της. Σε περιόδους, επίσης, έντονου στρες τα συμπτώματά της μπορεί να διαρκέσουν αρκετές ημέρες με τις παραδοσιακές φαρμακευτικές αγωγές να μην ενδείκνυνται πάντα για μακροχρόνια χορήγηση. Υπάρχει, συνεπώς, μια αυξημένη ανάγκη για τεκμηριωμένες, αποτελεσματικές και ασφαλείς προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου.

Επειδή η σπαστική κολίτιδα δεν έχει μόνο ένα σύμπτωμα… almora PLUS® NormoboWELL

ELPEN προχώρησε πρόσφατα στην κυκλοφορία του νέου almora PLUS® NormoboWELL. Πρόκειται για ένα ιατροτεχνολογικό προϊόν, που δεν περιέχει φαρμακευτικές ουσίες και στοχεύει στην αντιμετώπιση των πολλαπλών συμπτωμάτων του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου. Η ειδικά μελετημένη σύνθεση του almora PLUS® NormoboWELL περιλαμβάνει τα παρακάτω συστατικά: 1. Αλόη Βέρα, συστατικό που είναι πλούσιο σε πολυσακχαρίτες. Eχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και πρωταγωνιστεί στη δημιουργία μιας προστατευτικής μεμβράνης στο βλεννογόνο του εντέρου. 2. Αλθαία, συστατικό που έχει μα-

λακτικές καθώς και καταπραϋντικές ιδιότητες. Είναι πλούσιο σε πολυσακχαρίτες και συμβάλλει στη δημιουργία μιας προστατευτικής μεμβράνης στην επιφάνεια του εντέρου. 3. Ζεόλιθος, συστατικό με αντιφλεγμονώδη, αποτοξινωτική και αντιοξειδωτική δράση στο έντερο, το οποίο έχει την ιδιότητα να απορροφά τα εντερικά αέρια και να αποβάλλει τις τοξίνες, χάρη στην πορώδη δομή του. 4. Χαμομήλι, συστατικό πλούσιο σε φλαβονοειδή με καταπραϋντική και σπασμολυτική δράση. 5. Θερμικά επεξεργασμένα Προβιοτικά, τα οποία βελτιώνουν την εντερική μικροχλωρίδα. Το

προβιοτικό είδος L.plantarum ανακουφίζει από τα συμπτώματα του ΣΕΕ, που σχετίζονται με κοιλιακό πόνο και μετεωρισμό. Τα παραπάνω συστατικά αλληλεπιδρούν φυσικά με τον εντερικό βλεννογόνο και η προστατευτική μεμβράνη που δημιουργείται εμποδίζει την επαφή με ερεθιστικούς παράγοντες. Το almora PLUS® NormoboWELL αποτελεί μια σύγχρονη λύση για την αντιμετώπιση των πολλαπλών συμπτωμάτων του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου, γνωστού και ως σπαστική κολίτιδα, με τεκμηριωμένο μηχανισμό δράσης που στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. u

| περί υγείας | 31

ANTHLIAKH PROSTASIA_L 19/05/2021 2:35 μ.μ. Page 32

Ναι στην ηλιοθεραπεία, μα με ασφάλεια Ο ήλιος είναι πηγή ζωής, αλλά μπορεί να μετατραπεί και σε πηγή… μπελάδων, αν δεν πάρετε τα κατάλληλα μέτρα. Γράφει η Μάρθα Φραγκάκη

συνεχής έκθεση στον ήλιο, ιδίως σε ώρες αιχμής, όπως μεταξύ 11 και 3 το μεσημέρι, μπορεί αθροιστικά να προκαλέσει βλάβες στα κύτταρα του δέρματος. Μια από τις συχνότερες, και αριθμητικά αυξανόμενες μορφές καρκίνου είναι ο καρκίνος του δέρματος, ο οποίος έχει διάφορες μορφές, με το μελάνωμα να αποτελεί την πιο επικίνδυνη. Στην περίπτωση που δεν θέλετε όλο το καλοκαίρι να κάνετε… παρέα με εγκαύματα, κόκκινο δέρμα, ανομοιόμορφο μαύρισμα, πανάδες, ζαλάδες και ό,τι άλλο μπορεί να προκαλέσει η αλόγιστη έκθεσή σας στον ήλιο, καλό είναι να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές: Η αντηλιακή προστασία είναι απαραίτητη Δεν νοείται επίσκεψη στην παραλία, χωρίς αντηλιακό, ακόμα και αν ο καιρός είναι συννεφιασμένος! Μην ξεχνάτε πως με τα σύννεφα, μόνο η θερμοκρασία και η ηλιοφάνεια είναι μειωμένες, και όχι ο κίνδυνος από την ακτινοβολία UV. Στο απροστάτευτο δέρμα μπορεί να προκληθεί βλάβη ακόμα και μέσα σε 15 λεπτά. Φορέστε αντηλιακό 30 λεπτά πριν την έκθεσή σας στον ήλιο Για να επιτευχθεί 100% η απόδοση που σας υπόσχεται το εκάστοτε αντηλιακό πρέπει να το εφαρμόσετε στην επιδερμίδα σας 30 λεπτά πριν εκτεθείτε στον ήλιο. Να ανανεώνετε συχνά το αντηλιακό σας Αν νομίζετε πως επειδή βάλατε μία φορά αντηλιακό είστε καλυμμένοι, κάνετε μέγα λάθος. Ανανεώστε το ή κάθε δύο ώρες ή κάθε φορά που βγαίνετε από τη θάλασσα. Γιατί; Γιατί το νερό, το αλάτι, ο ιδρώτας, αλλά και η τριβή με την πετσέτα αποδυναμώνουν κατά 30 – 50% την προστασία που προσφέρουν τα αντηλιακά. Χρησιμοποιήστε αντηλιακή προστασία ό,τι τύπο δέρματος και αν έχετε Eχετε σκούρο δέρμα και θεωρείτε πως η χρήση του αντηλιακού δεν ωφελεί πουθενά; Κακώς! Oλοι οι

32 | περί υγείας |

τύποι δέρματος μπορούν να επηρεαστούν από την υπερέκθεση στον ήλιο (άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο). Εννοείται πως όσοι έχουν ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα πρέπει να προσέχουν περισσότερο, αλλά για παράδειγμα ο καρκίνος του δέρματος δεν κάνει διακρίσεις! Σταδιακά αυξανόμενη ηλιοθεραπεία Ξεκινήστε την ηλιοθεραπεία σας με σύμμαχο ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας και τις πρώτες μέρες αποφύγετε να κάτσετε κάτω από τον ήλιο για ώρες. Για ομοιόμορφο χρώμα με διάρκεια, αυξάνετε προοδευτικά τον χρόνο της έκθεσής σας στον ήλιο και φροντίστε να ενυδατώνετε συστηματικά την επιδερμίδα σας καθημερινά πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ηλιοθεραπεία. Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο από τις 11:00 έως τις 15:00 Γνωρίζουμε σαφώς πως κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο, καθώς αυτές είναι οι ώρες που συνήθως σας βρίσκουν στις παραλίες. Σε αυτήν την περίπτωση, φροντίστε να είστε κάτω από σκιά, να φοράτε το αντηλιακό σας, καπέλο και γυαλιά και να πίνετε συχνά νερό. Μία λύση πάντως είναι να κάνετε την ηλιοθεραπεία σας πριν τις 11:00. Ηλιοθεραπεία δεν σημαίνει μόνο ξαπλώστρα, ήλιος και γυαλιά! Ο ήλιος δεν σας βλέπει μόνο όταν είστε ξαπλωμένοι με τις ώρες σε μία ξαπλώστρα. Τα ίδια αποτελέσματα θα έχετε και αν κινηθείτε. Κάντε, λοιπόν, ένα περίπατο ή παίξτε ρακέτες. Εχετε ερεθισμένο δέρμα; Τότε μην κάνετε ηλιοθεραπεία! Το δέρμα σας είναι πιο ευάλωτο στην υπεριώδη ακτινοβολία, αν έχει οποιονδήποτε ερεθισμό (έστω και από αποτρίχωση), οπότε την περίοδο αυτή καλύτερα να κάτσετε κάτω από την ομπρέλα σας με όλα τα μέτρα προστασίας. Γυαλιά, καπέλο και άνετα ρούχα Καλό θα ήταν να φοράτε γυαλιά ηλίου που

απορροφούν την UV ακτινοβολία, καπέλο και φαρδιά ρούχα σε ανοιχτόχρωμα χρώματα και βαμβακερά υφάσματα. Μετά την ηλιοθεραπεία, έρχεται η ενυδάτωση! Καλό είναι μετά την ηλιοθεραπεία να κάνετε ένα δροσερό ντους, για να απομακρύνετε από το δέρμα σας το άλατι και τα υπολείμματα αντηλιακού. Επειτα, χρησιμοποιήστε ένα προϊόν για ενυδάτωση σε όλο σας το σώμα, όπως μία κρέμα, ένα gel ή ένα σπρέι, προκειμένου να ανακουφίσει το ξηρό και ταλαιπωρημένο δέρμα σας, αλλά και να σας καταπραϋνει από το αίσθημα του καψίματος και τους μικροερεθισμούς. Τι τύπου αντηλιακό να επιλέξω; Αρχικά, ό,τι τύπο αντηλιακού και να επιλέξετε, να θυμάστε πως αν δεν το εφαρμόζετε σωστά και συχνά δεν θα έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Από εκεί και πέρα, σίγουρα, κατά τη διάρκεια της φετινής… ηλιοθεραπευτικής σας πορείας δεν θα χρειαστείτε μόνο έναν τύπο αντηλιακού! Στις πρώτες ημέρες της έκθεσής σας στον ήλιο ανάλογα με τον τύπο του δέρματος προτείνεται πολύ υψηλή προστασία (SPF40 ή 50) στο λευκό δέρμα ή υψηλή (SPF 30 ή 20) στις πιο σκούρες επιδερμίδες. Ακόμα, μετά από αρκετές ημέρες έκθεσης στον ήλιο, η υψηλή προστασία, SPF 20, στις ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες, ή η χαμηλή προστασία, SPF 10 ή 15, στις πιο σκούρες συνεχίζει να είναι απαραίτητη. Ωστόσο, το πόσο καιρό έχετε… ραντεβού με τον ήλιο δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επηρεάζει τον τύπο αντηλιακού που θα διαλέξετε. Για παράδειγμα, τα αντηλιακά σε μορφή σπρέι είναι ιδανικά για άντρες και για λιπαρές επιδερμίδες, ενώ αν δεν είστε ειδικοί στην επάλειψη του αντηλιακού, καλύτερα να προτιμήσετε ένα αντηλιακό σε μορφή αφρού, που εφαρμόζεται πολύ πιο εύκολα! u

MELANWMA_R 19/05/2021 1:15 μ.μ. Page 33

Μελάνωμα Προσοχή στον ζωοδότη ήλιο Η έντονη έκθεση στο ηλιακό φως κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας είναι πιο επικίνδυνη από την έκθεση κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής.

αυξανόμενη επίπτωση του δερματικού κακοήθους μελανώματος τις τελευταίες δεκαετίες έχει προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον πολλών ερευνητών, στοχεύοντας στον προσδιορισμό της αιτιολογικής σχέσης των διαφόρων προκλητικών παραγόντων στην παθογένεση του κακοήθους μελανώματος. Σημαντικοί αιτιοπαθογενετικοί παράγοντες για την αύξηση της συχνότητας του κακοήθους μελανώματος θεωρούνται η υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φως με διαστήματα παρατεταμένης ηλιοθεραπείας και πιθανό έγκαυμα, η αραίωση του στρώματος του όζοντος στην ατμόσφαιρα, το ανοικτόχρωμο δέρμα και η οικογενής προδιάθεση. Επιπροσθέτως, αυξημένο δείκτη κινδύ-

ματος, τα πέντε ή περισσότερα επώδυνα εγκαύνου για την ανάπτυξη κακοήθους μελανώματος ματα πριν την ηλικία των 15 ετών και η ενασχόσε μεμονωμένους ασθενείς αποτελεί η ύπαρξη ληση στην ύπαιθρο, όπως σπορ, συγγενών ή επικτήτων μελαχρωμαhobbies κ.λπ. τικών σπίλων ως προμελανωτικών Η υπεριώδης ακτινοβολία επιδρά βλαβών. με πολλούς τρόπους στο δέρμα Το κακόηθες δερματικό μελάνωμα (ανοσολογικούς, φαρμακολογιπαρά την αυξημένη επίπτωση πακούς , βιολογικούς κ.ά.). Εχει βρεθεί ρουσιάζει μια σταθεροποίηση στη ότι ομάδες πληθυσμού που έχουν θνησιμότητα του σε αρκετούς πληαντικείμενο εργασίας στην ύπαιθυσμούς μεσαίου και υψηλού κινθρο έχουν χαμηλότερα ποσοστά δύνου, μάλιστα δε σε ορισμένες χώεμφάνισης κακοήθους δερματικού ρες έχει διαπιστωθεί και ελάττωση μελανώματος σε σχέση με άτομα της θνησιμότητάς του, γεγονός το που εργάζονται σε στεγασμένους οποίο κυρίως οφείλεται στην πρωιΓράφει ο χώρους, υποθέτοντας ότι η χρόνια μότερη διάγνωση της νόσου. Αντιθέτως, η συνεχιζόμενη αύξηση του Κωνσταντίνος Κουσκούκης, έκθεση στον ήλιο μπορεί να επάγει Καθηγητής Δερματολογίας βαθύ μαυρισμένο δέρμα ικανό προσδόκιμου επιβίωσης θα συμβάΝομικός - Πρόεδρος της να φιλτράρει την UVB ακτινοβολία, λει στην περαιτέρω αύξηση όχι μόνον της επίπτωσης του μελανώμα- Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής προσφέροντας με αυτόν τον τρόΙατρικής - Πρόεδρος Ελληνικού πο προστασία. τος, αλλά και στην αύξηση του ποΣυνδέσμου Τουρισμού Υγείας Η έντονη έκθεση στο ηλιακό φως σοστού των πλέον προχωρημένων κατά τη διάρκεια της παιδικής και μορφών της νόσου, οι οποίες εμεφηβικής ηλικίας είναι πιο επικίνδυνη από την φανίζονται συχνότερα στους ηλικιωμένους με έκθεση κατά τη διάρκεια της ενηλίκου ζωής. Η μέσο πάχος μελανώματος σημαντικά υψηλό σε αυξημένη συχνότητα εμφάνισης κακοήθους δεράνδρες και γυναίκες άνω των 65 ετών. ματικού μελανώματος μεταξύ μεταναστών που Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καδιαβιούν σε χώρες με έντονη ηλιοφάνεια και προκοήθους δερματικού μελανώματος διακρίνονται έρχονται από χώρες με μικρή ηλιοφάνεια είναι σε παράγοντες κινδύνου του ξενιστή και σε εξωυψηλότερη για αυτούς που μετανάστευσαν σε τερικούς παράγοντες κινδύνου. Οι παράγοντες μικρή ηλικία. Ιστορικό εγκαυμάτων με έκθυση κινδύνου του ξενιστή είναι το ιστορικό προϋπάρφυσαλίδων φαίνεται να έχει σημαντική αιτιολογική χοντος κακοήθους δερματικού μελανώματος, η σχέση με το κακόηθες δερματικό μελάνωμα, εάν παρουσία δυσπλαστικών σπίλων με οικογενειτο έγκαυμα συμβεί κατά την παιδική ηλικία. ακό ιστορικό κακοήθους δερματικού μελαΗ υπεριώδης ακτινοβολία (UV) είναι ο καρκινονώματος, η παρουσία δυσπλαστικών σπίλων γόνος παράγοντας του ηλιακού φωτός. Επανειχωρίς ιστορικό στους συγγενείς πρώτου λημμένη έκθεση οδηγεί σε βλάβες των κυττάρων βαθμού, το κακόηθες μελάνωμα στους του δέρματος που μπορεί να οδηγήσει στην ανάσυγγενείς πρώτου βαθμού, η ανοσοπτυξη καρκίνου. Η UV έχει ενοχοποιηθεί κυρίως καταστολή, ο μεγάλος αριθμός σπίως αίτιο για τα δερματικά καρκινώματα, αν και λων, ο μεγάλος αριθμός εφηλίδων έχει ενοχοποιηθεί και για κακόηθες δερματικό στα χέρια, η τάση για εύκολο μελάνωμα. Η επαγωγή του καρκίνου του δέρματος ηλιακό έγκαυμα, τα ξανθά ή οφείλεται στη συσσώρευση μεταλλάξεων, λόγω κόκκινα μαλλιά, τα γαλανά της UV ακτινοβολίας. Ο οργανισμός, προκειμένου μάτια και οι κοινωνικοοινα απομακρυνθούν τα κύτταρα, τα οποία υπέκονομικοί παράγοντες στησαν σοβαρή βλάβη, διαθέτει κυτταρικούς μηπου διαμορφώνουν το χανισμούς για την αποκατάσταση της βλάβης βιοτικό επίπεδο. Οι εξωτου DNA ή και για την πρόκληση απόπτωσης. Η τερικοί παράγοντες κινεμφάνιση, όμως, μεταλλάξεων σε γονίδια που δύνου είναι η έντονη εμπλέκονται σε αυτούς τους μηχανισμούς ή στον διακεκομμένη έκθεση έλεγχο του κυτταρικού κύκλου μπορεί να οδηγήσει στον ήλιο, το ιστορικό τουλάχιστον ενός εγκαύσε ογκογένεση. u

| περί υγείας | 33

SHMEIO G_L 19/05/2021 1:15 μ.μ. Page 34

Τελικά είναι μύθος ή πραγματικότητα το σημείο G; Γυναίκες και άντρες αναρωτιούνται για την ύπαρξή του, το πού βρίσκεται και γιατί γίνεται τόσος ντόρος γύρω από το… όνομά του!

ολλές είναι οι γυναίκες που αναρωτιούνται για το σημείο G ή G-spot στην αναζήτηση μεγαλύτερης και εντονότερης κολπικής διέγερσης και σεξουαλικής ικανοποίησης. Αρκετοί είναι και οι άνδρες, επίσης, που θέλουν να «μείνουν αξέχαστοι» ως εραστές, διεγείροντας το συγκεκριμένο σημείο, προσφέροντας άπλετη ηδονή στη σύντροφό τους.

Τι είναι όμως το σημείο G; Ο Γερμανός γυναικολόγος Ernst Gräfenberg μίλησε πρώτη φορά για μία περιοχή στο γυναικείο κόλπο, όπου κάποιες γυναίκες ανέφεραν μεγαλύτερη διέγερση μετά από ερεθισμό στη συγκεκριμένη περιοχή, οδηγώντας σε οργασμό ή πιο έντονη οργασμική κορύφωση και παρομοιάστηκε με την ανδρική εκσπερμάτιση λόγω των ρευστών εκκρίσεων. Από εκείνον μάλιστα πήρε και το όνομά του ως σημείο G – Gräfenberg.

Είναι μύθος ή πραγματικότητα; Πολλά ειπώθηκαν και πολύ μελάνι χύθηκε γύρω από την ύπαρξή του για αρκετό καιρό έως ότου ερευνητικά δια-

Γράφει η Μαρίνα Μόσχα, Σεξολόγος.

ψεύστηκε. Oχι, το σημείο G τελικά δεν υπάρχει, όπως υποστηρίχθηκε από μελέτη του King’s College στην Αγγλία. Οι ερευνητές μελέτησαν 1.800 γυναίκες, ζεύγη μονοζυγωτικών ή διζυγωτικών διδύμων. Κατέληξαν ότι τελικά είναι υποκειμενική η αίσθηση του σημείου G, καθώς η μία δίδυμη υποστήριζε ότι δεν υπάρχει, ενώ η άλλη ότι υπάρχει. Η μελέτη έγινε επιτηδευμένα σε δίδυμες αδελφές από το τμήμα Μελέτης Διδύμων και Γενετικής Επιδημιολογίας. Επίσης, υποστηρίζεται από άλλους ερευνητές πως το σημείο G δεν προσφέρει από μόνο του μεγαλύτερη ηδονή, δεν είναι κάτι «ξέχωρο» δηλαδή στον γυναικείο κόλπο, αλλά πρόκειται για μέρος της κλειτορίδας. Ναι, το σημείο G υπάρχει, υποστήριξε μία άλλη μελέτη από το Florida International University, η οποία δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «The Journal of Sexual Medicine». Σύμφωνα με τον καθηγητή γυναικολογίας A. Ostrzenski μετά από κολπική εξέταση νεκρής γυναίκας, ανακάλυψε ένα σύμπλεγμα στυτικού ιστού στο μπροστινό τοίχωμα του κόλπου.

Απολαύστε το σεξ και μην μπαίνετε στο «κυνήγι» ανακάλυψης του σημείου G!

Μεγάλη η σύγχυση γύρω από το G-spot! Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, τη σύγχυση που υπάρχει γύρω από το συγκεκριμένο σημείο και την αντιπαράθεση των υποστηρικτών και των αρνητών του. Πιο πρόσφατες μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η κλειτορίδα είναι αυτή που παίζει κυρίαρχο ρόλο στην γυναικεία κορύφωση κατά τη διέγερσή της και μάλιστα με ευρύτερη συνεργασία των γεννητικών οργάνων, όπως η ουρήθρα και ο κόλπος. Προφανώς χρειάζονται περισσότερες έρευνες στο συγκεκριμένο θέμα, εφόσον η γυναικεία οργασμική κορύφωση είναι ένα ζήτημα πολύπλοκο και περίπλοκο, όπως ανακύπτει και οργανικά. Γνωρίζαμε για την ψυχική συμμετοχή στη σεξουαλική απόλαυση και ηδονή, φαίνεται όμως πως και το σώμα το ίδιο παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο. Προφανώς ο κόλπος είναι γεμάτος νευρικές απολήξεις που προσφέρουν μέσω του ερεθισμού με το δάχτυλο

34 | περί υγείας |

ή το πέος διέγερση. Με αυτό το σκεπτικό, πράγματι μπορούμε να μιλήσουμε για ένα σημείο στον κόλπο που δείχνει να ερεθίζεται σχετικά ευκολότερα, χωρίς όμως να συνδέεται ή να παραλληλίζεται με την ανδρική εκσπερμάτιση. Αλλωστε δεν υπάρχει γυναικεία εκσπερμάτιση, καθώς ο άνδρας είναι εκείνος που παράγει σπέρμα-η ανατομία των δύο φύλων είναι διαφορετική. Στην γυναικεία οργασμική κορύφωση υπάρχει εκροή υγρών από τους βαρθολίνιους αδένες που δεν έχουν σχέση όμως με το σημείο G, το οποίο τοποθετούσαν στο έσω άνω τριτημόριο του κόλπου. Μάλιστα, κάποιοι γυναικολόγοι επιμένουν ότι με έγχυση ειδικά επεξεργασμένου κολλαγόνου ή υαλουρονικού οξέος, μπορεί να μεγεθυνθεί το συγκεκριμένο σημείο, ώστε να υπάρχει και μεγαλύτερος ερεθισμός, όχι όμως γυναικεία εκσπερμάτιση που όπως προανέφερα δεν υπάρχει.

Μην ξεχνάμε πως ο γυναικείος οργασμός είναι πολύπλοκος καθώς χρειάζονται να συμμετέχουν αρκετοί παράγοντες και η ίδια η γυναίκα να είναι χαλαρή και συγκεντρωμένη σε αυτό που κάνει τη συγκεκριμένη στιγμή. Δεν είναι τυχαίο που η ανδρική σεξουαλική λειτουργία θεωρείται τόσο απλή σε σχέση με την γυναικεία. u Μην ξεχνάμε πως το σεξ είναι παιχνίδι αισθήσεων και μας χρειάζεται εκεί, ψυχή και σώμα! Αν λοιπόν μία γυναίκα αφεθεί στα χάδια του συντρόφου της ή ακόμα και αν νιώθει πως εκείνος «δεν ξέρει» πώς να τη διεγείρει, δεν έχει παρά να του δείξει ή να του πει η ίδια τι και πώς θα ήθελε να προχωρήσουν ερωτικά! u

PSYXOLOGIA ELLHNIDAS MANAS_R 19/05/2021 1:15 μ.μ. Page 35

«Ζακέτα να πάρεις» Από πού προέρχεται και τι συνέπειες έχει στα παιδιά η υπερφροντίδα της Ελληνίδας μάνας;

Οταν δεν μιλάμε σε γλώσσα ψυχολογίας, κοινωνικά χεδόν όλοι έχουμε ακούσει από τη μάνα όταν λέμε κάποιαν «υποχόνδρια» συνήθως εννοεπαναλαμβανόμενες παραινέσεις όπως ούμε αυτήν που σιχαίνεται ή αηδιάζει εύκολα. το διαρκές "ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ" (που εκπέμπει Υποχονδρία όμως είναι κάτι σημαντικότερο, ως μία γενική έγνοια, έτσι να υπάρχει...), το «ΖΑΚΕΤΑ βάση της έχει μία βαθιά θλίψη, η ΝΑ ΠΑΡΕΙΣ» (που σημαίνει θα κουβαλάς οποία συχνά εκφράζεται με μεπροφυλάξεις, θέλεις δεν θέλεις) ή το λαγχολία. Κι είναι κάτι περισσότερο κλασικό «ΟΛΑ ΑΠΟ ΜΕΝΑ ΤΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ από μία εμμονή στην αναζήτηση ΠΙΑ» (που εκπέμπει μία βαθιά αγανάσυμπτωμάτων και σε φοβίες για κτηση για την... αναγκαία της χρησιμόνόσο. Η υποχονδρία είναι αυτή τητα, που επισημαίνει η ίδια βέβαια). που συσχετίζει βαθιά ανείπωτα Στην ψυχολογία, δεν υπάρχει καμία αμθέματα μέσα στην ψυχή, με το φισβήτηση πως η μητέρα (και για να σώμα μας και εννοώ τη σωματική κυριολεκτώ, η «μητρική φιγούρα») είναι λειτουργία. αυτή που ευθύνεται για τα περισσότερα Η υποχονδριακη μάνα είναι αυτή που δημιουργούνται στην ψυχή μας, ακριβώς που αντί να μιλήσει για είτε για καλό είτε και για κακό. Γράφει ο τα βαθιά της συναισθήματα, ασχοΙσχυρότερη φιγούρα ακόμα και από την πατρική, η οποία ευθύνεται για το περι- Γεώργιος Παπαγεωργίου λείται με τις μολύνσεις, τον φόβο, Ψυχοδυναμικός ψυχολόγος, τα αγγίγματα, την καθαριότητα, βόητο οιδιπόδειο σύμπλεγμα και τις παδιευθυντής της Ψυχικής τις προφυλάξεις, τον κορωνοιό, ρενέργειές του. Φροντίδας. ακριβώς για να μην μιλήσει για όσα άλλα βαθύτερα της προκαΤι είναι αυτό όμως που δημιουργεί στη μάνα λούν τους φόβους. την ανάγκη να εκπέμπει τέτοιες παραινέσεις; Και παρά την ταλαιπωρία της από αυτήν, αποκτά Φυσικά, δεν είναι όλες οι μάνες ίδιες ούτε μας εκέτσι ένα κέρδος που είναι εύκολο να το αντιληφθεί πέμπουν τα ίδια λόγια. Οταν όμως μιλάμε γενικά, κάποιος: κάθε φορά που επιβάλλει ασχολία με προσπαθούμε να περιγράψουμε ένα φαινόμενο τις αισθήσεις και τις παραινέσεις της, επιτυγχάνει με βάση το τι συμβαίνει συνήθως και θυμόμαστε να απασχολείται τόσο πολύ με αυτά που απομαδιαρκώς πως ο καθένας μπορεί να έχει μία προκρύνει στενόχωρες, ψυχικές, εσωτερικές αναπασωπική ιστορία πολύ διαφορετική από τη γενιραστάσεις. κότητα. Με απλά λόγια, ξεφεύγει έτσι από τα δικά της Υπάρχουν τρεις κύριες ας τις πούμε «πηγές» μέσα προβλήματα, που είναι βαθύτερου είδους από στον ψυχισμό, από όπου μπορεί να αναβλύζουν αυτά που μας εκπέμπει με λόγια. τέτοιες παραινέσεις. Η πρώτη πηγή που θα πιάΚαι αυτό δεν σταματάει εκεί. Με τα χρόνια που σουμε εδώ είναι η ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑ. περνούν, με τον καιρό, η υποχονδριακη μάνα αυΣε μία υποχόνδρια μάνα, της είναι εσωτερικά ψυξάνει αυτή τη λειτουργία της στο χρόνο, γιατί γεχικά επιβεβλημένο να εκπέμπει διαρκώς ελεγκτικές μίζει με κάποιες «φαντασιώσεις παντοδυναμίας» παραινέσεις. (όπως τις ονομάζουμε). Δηλαδή, θεωρεί πως αν σκεφτεί και αν προλάβει, κι αν μας επιβλέψει καλύτερα, και αν «καθαρίσει» καλύτερα, τότε θα προλάβει το «κακό», τον κίνδυνο, τη «νόσο». Κι έτσι, θεωρεί θα πετύχει να κρατήσει τον εαυτό της και αυτούς που αγαπάει ασφαλείς. Με απλά λόγια, η υποχονδριακή μάνα θα σκεφτεί διαρκώς κάτι καινούργιο, κάτι ακόμα πιο υποχόνδριο.

Και ωσότου θεραπευθεί από την υποχονδρία της (γεγονός όχι εύκολο, καθώς συχνά χρειάζεται βαθιά ψυχανάλυση), δεν θα πάψει να αναζητά μία νέα αιτία φόβου που την προκαλεί. Και δυστυχώς έτσι αυτό ποτέ δεν τελειώνει, αφού διαρκώς εκείνη ελπίζει πως θα τα καταφέρει καλύτερα. Μπορούμε, επίσης, να πούμε σχηματικά πως η υποχονδρία «ναι, κολλάει»! Οχι βέβαια κυριολεκτικά με έναν τρόπο γονιδιακό, όπως το χρώμα των μαλλιών και των ματιών, αλλά κάπως σαν να μας τη διδάσκει έμμεσα μία υποχονδριακή μάνα. Η επιρροή στον ψυχισμό μας μέσα από τα διαρκή «Πρόσεχε» της μάνας, τις ψυχαναγκαστικές κινήσεις που συνοδεύουν τις εμμονές της, αλλά και την εξάρτηση παραινέσεων που αυτά δημιουργούν, μας φέρνουν σε μία σύγκρουση. Από τη μία, θέλουμε να βγούμε στον κόσμο, να «ανοιχτούμε» στην ζωή και από την άλλη φορτωνόμαστε παραινέσεις να το κάνουμε «υπό όρους», αφού το ψυχικό υποκείμενο (δηλαδή η υποχόνδρια μάνα που εκπέμπει τις παραινέσεις) είναι πολύτιμη για εμάς, ώστε να μένουμε ασφαλείς. Χωρίς αυτήν θα χαθούμε. Με απλά λόγια μάς μεταβιβάζει το άγχος της και μάλιστα κάπως πιο ενισχυμένο. Αυτή είναι η ψυχική σύγκρουση. Μέσα μας προκύπτει μία μάνα που μας προσφέρει και μας προστατεύει όμως ταυτόχρονα μας αγχώνει πολύ με τη συμπεριφορά της και αυτό μας προκαλεί μία αγωνία που διαρκεί. Ετσι προκύπτει έντονη όμως συχνά βουβή (ενδοψυχική όπως τη λέμε) αγωνία μέσα μας: Αφού η μάνα μας αγαπάει πάρα πολύ, πώς συμβαίνει να μας δημιουργεί και τόσο έντονο αίσθημα άγχους; Αυτά ακριβώς δημιουργούνται από τις επαναλαμβανόμενες, χειριστικές παραινέσεις τύπου «ΣΤΑ 'ΛΕΓΑ ΕΓΩ». Είναι παραινέσεις που ακούγονται γραφικά απλοϊκές, όμως έχουν μεγάλο ψυχικό αντίκτυπο. Και θα επαναλάβω το πασίγνωστο, σχεδόν κλισέ: το να πηγαίνουμε εμείς στον ειδικό, να αναζητάμε λύσεις απέναντι στα όσα μας βασανίζουν, κυρίως συμβαίνει επειδή μία μάνα δεν πήγε πρώτα η ίδια.u

| περί υγείας | 35

PSYHIKES DIATARAHES_L 19/05/2021 1:16 μ.μ. Page 36

Η θλίψη μάς έγινε συνήθεια Το lockdown το πληρώσαμε και θα το πληρώνουμε πολύ ακριβά.

γούνται από τη δουλειά, ειδικά τώρα στην πανας έχει λείψει το χαμόγελο, η αγκαλιά, δημία και αφορούν το μεγαλύτερο ποσοστό πληακόμα και η χειραψία. O,τι αποτελούσε θυσμού. Aλλοι έχασαν τη δουλειά τους και άλλοι πριν δεδομένο της κοινωνικότητάς μας είδαν τα εισοδήματά τους να μειώνονται από την έχει καταρρεύσει. Η θλίψη μας έγινε συνήθεια. υποαμοιβή. Οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να Με δυο λόγια τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, να μείνουν στο σπίτι και υποχρεώθηκαν βγαίνουν στην επιφάνεια ψυχολογικά στην τηλεργασία, πράγμα δύσκολο όχι προβλήματα, ήρθε η ώρα να πλητόσο για τους νέους που παίζουν τη τερώσουμε πολύ περισσότερο από χνολογία στα δάχτυλα, αλλά για τις μεπριν το lockdown. Aυτό επιβεβαιώνει γαλύτερες ηλικίες. Το άγχος ξεκινάει από με μαθηματική ακρίβεια, η ψυχολόγος την αγωνία πώς θα ανταποκριθώ στις κα Νάντια Μάλλιου, συμπληρώνονέες απαιτήσεις και μήπως η αδυναμία ντας ότι είναι παρήγορο ότι η νεολαία μου οδηγήσει στην απόλυσή μου. Αν θέλει να βγει, να διασκεδάσει και να καθίσουμε σε ένα εικονικό διαδικτυακό μην μείνει απαθής κάτω από τη ταμτραπέζι, κάθε δεύτερος γνωστός μας θα πέλα της πανδημίας. Η κα Μάλλιου πει ότι είτε έχει χάσει τη δουλειά του ή προτείνει άμεσα να απελευθερωθούν έχει αντιμετωπίσει μείωση στη δουλειά τα μέτρα, γιατί άλλωστε τώρα πια Γράφει η του, τόσο σαν αντικείμενο όσο και σαν δεν προσφέρουν και τίποτα. Τα μεΆννα Σταυράκη αμοιβή. Επίσης, το να μην βρίσκει τη τατραυματικά συμπτώματα είναι προ δουλειά που θέλει μπορεί για κάποιους των πυλών. να είναι πρόβλημα πολυτελείας, αλλά για το μέσο «Τα συνήθη ψυχολογικά προβλήματα που αντιεργαζόμενο δεν είναι, γιατί το θεωρώ λογικό να μετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος ποικίλουν από θέλει να μείνει στη δουλειά που του αρέσει και άτομο σε άτομο και από εποχή σε εποχή. Είναι στο βιοτικό επίπεδο που επιθυμεί. Εχει σπουδάσει, τεράστια η γκάμα τους. Τα πιο συνήθη δημιουρ-

έχει παλέψει για κάποια δεδομένα εργασιακά, ξαφνικά να τα απωλέσει, είναι πλήγμα. Πισωγυρίζει. Επίσης, οι διαπροσωπικές σχέσεις περνάνε κρίση. Είτε είναι με το φίλο μου, το παιδί μου, το σύντροφό μου, την οικογένειά μου, το γνωστό μου, το γείτονά μου, το συνεργάτη μου, όλες αυτές πλήττονται βαθιά, βαριά και καθημερινά. Αναγκαστήκαμε να αποστασιοποιηθούμε και καταδικαστήκαμε σε βαθιά μοναξιά». Η μοναξιά λέει η κα Μάλλιου είναι πολύ συχνό φαινόμενο της εποχής μας. Εχει διογκωθεί σε απίστευτο βαθμό είτε είναι ηθελημένη είτε αθέλητη. Η απομόνωση, η απόσταση ενάμιση ή δυο μέτρα είναι πια θέμα ζωής και υγείας. Ενώ είμαστε κοινωνικά δικτυωμένοι, μέσω των social media, βιώνουμε απίστευτη μοναξιά, γιατί όλα τα ηλεκτρονικά μέσα δεν αντικαθιστούν την επαφή. Το κοίταγμα, το άγγιγμα, η αγκαλιά, έχουν άλλη αξία. Θέλουμε να δούμε τον άλλο στα μάτια και να μας συνεπάρει το χαμόγελό του. Η μάσκα μας το κρύβει. Στους μεγάλους έχει λείψει να αγκαλιάσουν τα εγγόνια τους. Αυτή η κατάσταση δεν μένει στην επιφάνεια προχωράει βαθιά μέσα μας. «Είμαστε όλοι στα κάγκελα».

Είμαστε πιο έκρυθμοι και δεν έχουμε πια υπομονή

ι σχέσεις των συντρόφων την ίδια στιγμή έχουν αμβλυνθεί. Μας υποχρεώνουν να περνάμε χρόνο με το σύντροφο, κάτι που δεν θα κάναμε, αν ήμασταν ελεύθεροι. Δεν υπάρχει ευκολία να πάρει ο καθένας το χρόνο του, το χώρο του, για να φορτίσει τις δικιές του μπαταρίες. Δεν βρίσκουμε μια κοινή ρουτίνα και να συντονιστούμε με τα μέσα μας και το σύντροφο. Αυτό συσσωρεύει ένταση. Ασε που ανακυκλώνουμε τον θυμό μας. Μέσα σε όλα η θλίψη τείνει να μας γίνει συνήθεια. Ακόμα αντιστεκόμαστε όσο μπορούμε. Είναι παρήγορο το ότι δεν είναι ακόμα. Θέλουμε να βγούμε έξω να μην αποδεχτούμε τη θλίψη. Ο κόσμος αντιδρά θέλει να βγάλει τη μάσκα.

36 | περί υγείας |

Δεν είναι σωστό να τη βγάλει, αλλά η αντίδραση είναι υγιής συμπεριφορά. Το σώμα μας και η ψυχή μας αντιδρά. «Γι’ αυτό φυσικά δικαιολογούμε τους 30άρηδες και τους 40άρηδες που έτρεξαν να εμβολιαστούν. Είναι το σωστό, θα μας δώσει ανάσα να νοιώσουμε πιο ασφαλείς. Εννοείται ότι τα μέτρα πρέπει να συνεχίσουν να τηρούνται. Ο εμβολια-

σμός μάς κάνει πιο ήσυχους προς τους γύρω μας, αλλά και προς τον εαυτό μας. Οσο για τη νεολαία είναι στη φύση της το να αντιδρά και να βγαίνει έξω. Είναι υγιές. Βέβαια, από την άλλη δεν τηρούνται τα μέτρα, αλλά μάλλον η νεολαία είναι δύσκολο να νοσήσει βαριά. Ο καθένας να σκέφτεται με συνείδηση και την ατομική του ευθύνη. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να περιορίσουμε το κύμα της νεολαίας. Είναι ποτάμι. Ο ιός δεν κολλάει έτσι. Οι ατομικές μας συνευρέσεις είναι θέμα ευθύνης». Οι ψυχικές διαταραχές τώρα είναι στη γέννησή τους. Εχουν πυροδοτηθεί πολλά θέματα. Οταν ανοίξουμε θα δούμε και τα «απόνερα». «Πιστεύω θα έχουμε πολλά δεδομένα στο μετατραυματικό κομμάτι. Σίγουρο είναι ότι δεν θα τελειώσουμε

τόσο εύκολα. Ιατρικά θα έχουμε την ανοσία, αλλά ψυχικά θα δούμε ακόμα πολλά. Οι άνθρωποι της ψυχικής υγείας θα έχουν πολλά να κάνουν. Η ανάγκη για βοήθεια θα βγει στην επιφάνεια. Αν δεν μας αναζητήσει κάποιος μέσα στο τραύμα τότε πότε θα το κάνει; Τα ψυχικά φέρνουν και σωματικά προβλήματα, κόπωση, αύξηση ή απώλεια βάρους, προβλήματα γαστρεντερικού, δερματικά και άλλα. Το lockdown το πληρώσαμε και θα το πληρώνουμε για καιρό. Η πανδημία από μόνη της είναι σαν συνθήκη. Θα αφήσει πολλά για διαχείριση στο μέλλον. «Συστήνω στους ασθενείς καλή επικοινωνία με το γιατρό τους με συλλόγους ασθενών, διαχείριση της καθημερινότητάς τους και αυτοφροντίδα».u

EMMONES_R 19/05/2021 1:16 μ.μ. Page 37

Αμα δεν σ έχω εγώ, να μη σ’ έχει καμία Πίσω από την αρρωστημένη ζήλεια κρύβονται συχνά οι αρρωστημένες εμμονές.

ια εικόνα στο μυαλό του ανθρώπου, μια εμμονή κυρίως με υποτιθέμενο ερωτικό σύντροφο, μπορεί να πυροδοτήσει τις πιο μύχιες σκέψεις να οπλίσει το χέρι και να κάνει τα ακατανόμαστα, χωρίς να μπορεί στην ουσία να δικαιολογήσει τη πράξη του, ούτε και να θυμάται το γιατί και πώς το έκανε. Πίσω από την αρρωστημένη ζήλεια κρύβονται συχνά οι αρρωστημένες εμμονές που δυστυχώς κυρίως έχουν γυναικείο άρωμα. Πριν λίγο καιρό, μια γυναίκα 36 μόλις χρονών από αρρωστημένη εμμονή για έναν άντρα και εκδικητική τάση για την υποτιθέμενη ερωτική της αντίζηλο, όπλισε το χέρι της και χωρίς να ξέρει λεπτομέρειες για τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει, έριξε ένα ποτήρι παχύρευστο βιτριόλι στο πρόσωπο της αντιζήλου της. Της έχει καταστρέψει τη ζωή και αυτό την ικανοποιεί, όπως ανέφερε και η κλινική ψυχολόγος κα Αννα Κανδαράκη. Δεν έχει άλλη έννοια, θέλει να προκαλέσει πόνο όπως πονάει και η ίδια. Με δυο λόγια, μία σκέψη τριβελίζει το μυαλό της «άμα δεν σ’ έχω εγώ, να μην σ’ έχει καμία». Και έτσι κλείνει τον κύκλο της εκδίκησης, όπου βρίσκει πάτημα η ζήλεια. Θα αναρωτηθεί κανείς, αν αυτό το νοσηρό μυαλό είναι σε θέση να οργανώσει τα πάντα με λεπτομέρεια και άριστο σχεδιασμό. Ναι, είναι δυνατόν, λένε οι ψυχολόγοι. Δεν έχει λογική η ψύχωση. Είναι σχιζοφρενική κατάσταση. Η δράση και ο σκοπός της για να προκαλέσει πόνο, δεν έχει λογική από τη μέσα πλευρά. Μπορεί να είναι άριστη και οργανωτική στη δουλειά της, μπορεί να έχει όμως αλλού δυσλειτουργικότητα και αυτή αφορά το ψυχολογικό κομμάτι. Είναι αλήθεια, ότι όλοι περνάμε ή έχουμε περάσει καταστάσεις ζήλειας, αντιζηλίας, ενοχές, διεκδικήσεις συντρόφων και πολλοί έχουν δεχθεί απόρριψη και πιστέψτε με, αυτό συμβαίνει και στους ωραιότερους άντρες και γυναίκες, όμως ξαναγυρίζουμε στη λογική και αυτό που λέμε, επιφάνεια στη θάλασσα των συναισθημάτων μας. Δεν βουλιάζουμε, ούτε φτάνουμε στον πάτο της ύπαρξής μας. Είναι παράνοια οι εμμονές με έναν άνθρωπο. Να ψάχνεις να τον εντοπίσεις, να τον παρακολουθείς, να τον κυνηγάς να «του την έχεις στημένη» κι αν όχι σε αυτόν, στην αντίζηλό σου. Είναι η τοξικότητα στη σχέση αλλά και με άλλους ανθρώπους, όπου η συντροφικότητα γίνεται τυραννική. Τέτοιες τοξικές σχέσεις είναι μεταξύ συντρόφων, μάνας και κόρης, μάνας και γιου, πατέρα και κόρης και πολλές άλλες. Mια κατάσταση διαβρωτική, χάνει ο άνθρωπος τον εαυτό του. Δεν είναι μόνο

η διεκδίκηση ενός παρτενέρ, αλλά και η άρνηση της απόρριψης που οδηγεί σε λανθασμένες έως καταστροφικές δράσεις και τακτικές. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της επίθεσης με το βιτριόλι. Η δράστης, ακόμα και τώρα, δεν λέει τους λόγους που την οδήγησαν στην απονενοημένη πράξη. Λέει μόνο για προσωπικούς λόγους και πως θα πει ότι έχει να πει, στο δικαστήριο και μόνο από φόβο μήπως παρερμηνευθούν τα λόγια της. Από την άλλη, είναι τα ναρκισσιστικά εκείνα στοιχεία που κάνουν τη γυναίκα να ζητάει στον απέναντί της την επιβεβαίωση, αλλά με διαταραγμένη έκφραση.

Αν το περιβάλλον ξέρει πώς αντιδρά το άτομο, τότε πρέπει να χτυπήσει το καμπανάκι και να ωθήσει το πρόσωπο με τις αρρωστημένες εμμονές σε κάποιον ειδικό, να ζητήσει βοήθεια. Δεν είναι λίγες οι φορές, που η ζήλεια οδηγεί σε απόγνωση. Από ζήλεια κάποιος σκοτώνει τον σύντροφό του και μετά αυτοκτονεί. Προκαλεί πόνο και όταν το αντιλαμβάνεται, ξέρει ότι έχει έρθει και η δική του σειρά της τιμωρίας και τη δίνει ο ίδιος στον εαυτό του, χωρίς να περιμένει το δικαστήριο και τη δικαιοσύνη να αποφανθούν. Η νεαρή Ιωάννα το θύμα της επίθεσης με το βιτριόλι, είδε τη ζωή της να χάνεται. Από την ημέρα της επίθεσης έχει κάνει πολλά χειρουργεία, έχει χάσει ένα αφτί, το πρόσωπό της έχει διαβρωθεί ακόμα και τα κόκκαλα και δεν μπορεί να το αγγίζει με τα χέρια της ούτε να βγει στον ήλιο. Φοράει πάντα ένα προστατευτικό προσωπείο. Αρα, το μέλλον της είναι αμφίρροπο. Μέσα σε αυτό το φάσμα δεν δέχεται τη συγνώμη της δράστιδος ούτε και την πρόθεσή της να μην προκαλέσει το θάνατο. Το θύμα είχε μια τραυματική εμπειρία και η δράστης ζητά μια δεύτερη ευκαιρία, μπορεί στην ψυχολογία των δύο να υπάρξει ισορροπία; Με δυσκολία. O χρόνος δεν γυρίζει πίσω όσο και αν θα το ήθελαν και οι δύο. Η δράστης παραδέχτηκε ότι έχει αρρωστημένη εμμονή με τη συγκεκριμένη κοπέλα, αλλά δεν λέει το γιατί. Το υπόβαθρο των εμμονών είναι ότι πρόκειται για ακούσιες σκέψεις, οι οποίες γίνονται επίμονες και επαναλαμβανόμενες, με αποτέλεσμα να μην μπορεί το θύμα τους να σκεφτεί τίποτα άλλο. Ολα πυροδοτήθηκαν από τη ζήλεια και το φάσμα της είναι μεγάλο. Από ήπια μορφή μέχρι εμμονή. Η αρρωστημένη ζήλεια είναι ψυχική διαταραχή χωρίς μέτρο. Η εμμονή μπορεί να ξεκινάει σαν αντίδραση από δύο χαστούκια και να καταλήγει σε ψυχαναγκαστική επίθεση. Ο δράστης ή η δράστης δεν το αντιλαμβάνεται. Ζητάει την τιμωρία του απέναντι και την ικανοποίηση που επιφέρει ο πόνος που προκαλεί, γιατί και η ίδια υποφέρει από τα αρρωστημένα συναισθήματα. Η επίθεση με το βιτριόλι δείχνει ότι η δράστης, θέλει να καταστρέψει το γυναικείο κομμάτι του θύματος και δρα άμεσα χωρίς δεύτερη σκέψη. Δεν ψάχνει το τέλειο έγκλημα θέλει να ανακουφιστεί από την καταστροφή του θύματος έστω και αν αυτό, σημάνει και τη δική της καταστροφή. Τώρα το λόγο σε πρώτη φάση, έχει η δικαιοσύνη, αλλά σίγουρα η ψυχιατρική, θα δώσει τη λύση και την ανακούφιση στη δράστη και το θύμα. Αννα Σταυράκη

| περί υγείας | 37

COVID PSYCHOLOGIA_R 19/05/2021 1:17 μ.μ. Page 38

«Θέλω μόνο ν´αναπνέω...» Εγχειρίδιο χειραγώγησης πολιτών την εποχή του κορωνοϊού.

τους έχουν απομείνει. Μαζί με εκείνη της παντον θες να κατακτήσεις τον κόσμο, δίχως δύναμης εικόνας. στρατούς, τανκς, βομβαρδιστικά, ξεκίνα Φρόντισε να συνταγογραφούνται ταυέναν καθημερινό πόλεμο τόχρονα εκείνη την περίοδο άφθονα εντυπώσεων μ´έναν αόρατο εχθρό, αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά και υπναπανικόβαλε τους ανθρώπους με καγωγά χάπια ευτυχίας και να μπορούν θημερινές ειδήσεις τρόμου, που να να προμηθευτούν αλκοόλ, το τσιγαμυρίζουν θάνατο, σόκαρέ τους για ριλίκι τους ή την οποία άλλη δόση τα καλά, να ζούνε περιμένοντας το τους σε πιο προχωρημένες ναρκωτικές αναπόφευκτο και υποσχέσου τους, ουσίες, ούτως ώστε να αντέχουν να ότι θα τους σώσεις εάν ακολουθήτην παλεύουν δίχως διαμαρτυρίες και σουν επακριβώς τις εντολές σου. Οι εξεγέρσεις. οποίες θα είναι παράλογες και αντιΥποσχέσου τους ένα σωτήριο θαυμαφατικές, γεμάτες αληθοφανή έως τουργό εμβόλιο, που θα τους χαρίσει τερατώδη ψέματα, που όμως θα Γράφει η ξανά την αίσθηση ασφαλείας και την φροντίζεις να διανθίζεις με ψήγματα Τερέζα Βαλαβάνη επιστροφή στην «κανονικότητα» και αλήθειας. «Πες, πες, πες, όλο και κάτι Ψυχολόγος να είσαι σίγουρος ότι θα τσαλαπατηθα μείνει». θούν για το ποιος θα το κάνει πρώτος, δίχως να Aλλαζε τις οδηγίες σου τόσο συχνά, ώστε να εξετάσουν την επικινδυνότητά του βραχυπρόείναι τεταμένη η προσοχή τους, για να μην κάνουν θεσμα. Δώσε τους τη δυνατότητα να αναρτήσουν κανένα μοιραίο λάθος, να σε παρακολουθούν συνεχώς και να σε υπακούουν, παραμένοντας στο εδώ και τώρα. Και παρ’ όλη την άοκνη προσπάθειά τους, να επικρατεί συνεχώς μια αίσθηση ανασφάλειας και σύγχυσης. Φρόντισε να θολώσεις το σκηνικό ώστε να μην θυμούνται το επικίνδυνο παρελθόν, τότε που ήσαν ελεύθεροι να βρεθούν με τους φίλους και τους αγαπημένους τους, να ανταλλάξουν αγκαλιές, χειραψίες, φιλιά, να συγχρωτιστούν, να απολαύσουν ένα καφέ παρέα στη λιακάδα, να πάνε μια εκδρομή στη φύση, να κολυμπήσουν στη θάλασσα, να γιορτάσουν Πρωτοχρονιά, Καρναβάλι, Ανάσταση, να συμμετέχουν στις χαρές και στις λύπες, στα βαφτίσια, στους γάμους, στις κηδείες, στα γενέθλια και στις ονομαστικές εορτές. Φυλάκισέ τους στο σπίτι τους, όπου θα τους καλλιεργήσεις την ιδέα ότι είναι το μόνο ασφαλές μέρος, όπου μπορούν να κρύβονται καθημερινά και ότι θα πρέπει να εκπαιδευτούν, ώστε να συμμετέχουν σε όλες τις βασικές κοινωνικές δραστηριότητές τους από πολύ τρυφερή ηλικία μόνο μπροστά σε οθόνες. Θα τους επιτρέψεις μόνο να τρώνε delivery ή ότι μαγειρεύουν σπίτι τους, ώστε η στοματική τους καθήλωση και τα κιλά τους, να εκτοξευθούν στα ύψη, αφού το φαγητό θα είναι μια από τις λίγες αισθητήριακες απολαύσεις, που θα

38 | περί υγείας |

τη γνώμη τους στα μέσα μαζικής δικτύωσης, επικοινωνώντας με τους χιλιάδες απρόσωπους «φίλους» τους, ώστε να φακελώνονται από μόνοι τους και να μπορείς να τους κατατάξεις σε βαθμό επικινδυνότητας εύκολα και ανέξοδα με τη δική τους οικειοθελή συνδρομή. Κόβε τους την πρόσβαση, όμως, άμεσα σε όσες πληροφορίες θεωρείς ότι ξεπερνούν τα όρια που επιτρέπεται να τους αφήσεις λάσκα το σκοινί και όποτε παρεκτρέπονται, βάζε τους τιμωρία, λογοκρίνοντάς τους τον διαδικτυακό τους λογαριασμό. Καθόρισέ τους όρια και κωδικούς για κάθε τους μετακίνηση στον επικίνδυνο εξωτερικό κόσμο. Το 1 θα αντιστοιχεί σε φαρμακεία και γιατρούς, μιας που τώρα η υγεία τους έχει αναδειχτεί στο ύψιστο αγαθό. Το 2 σε super market, μιας που οι «προστατευόμενοί» σου θα πρέπει αναγκαστικά να τρώνε. Πάντα με την αίσθηση ότι μπορεί στο μέλλον να πεινάσουν. Το 3 για τις τράπεζες, τιμώντας τες σαν ναούς του χρήματος, ο πολίτης οφείλει να μην ξεχνάει να πληρώνει τους λογαριασμούς του. Το 4 θα το πάρει η γιαγιά για «βοήθεια στο σπίτι», για να φανεί πόσο ευαισθησία υπάρχει για την Τρίτη Ηλικία. Το 5 για καμία κηδεία, μήπως και η γιαγιά πεθάνει τελικά και πρέπει να τη θάψουμε. Και το 6 για τον αυλισμό των έγκλειστων και των κατοικίδιων τους, που θα πρέπει ποτέ-πότε να εκτονώνονται σωματικά, όπως και να ανακουφίζονται τα τετράποδά τους. Για να πετάξουν, όμως, τα σκουπίδια ή να βγούνε ραντεβού θα πρέπει να παρανομήσουν. Φυσικά θα επιτρέπεται να εκδράμουν φορώντας πάντα τις μάσκες τους. Οπου θα τους επιτραπεί μια μεγάλη γκάμα επιλογής. Γαλάζιες χάρτινες μιας χρήσης για τους πιο υποχόνδριους, που θα θέλουν να ταυτίζονται με το υγειονομικό προσωπικό. Λευκές για τους αθώους. Μαύρες για αυτούς που ονειρεύονται μια ζωή μα δεν τολμούν την αναρχία ή τη διάπραξη ληστείας. Λουλουδάτες για τις ρομαντικές και τους τραβεστί. Φαντεζί μονόχρωμες, ριγέ και πουά για τις κοκέτες. Χαριτωμένες για τα παιδιά και τα νήπια. Και αν κάποιος τολμάει να ξεμυτίσει, φορώντας τη στο πηγούνι, στον καρπό ή στον αγκώνα και συλληφθεί, φυσικά, θα φάει πρόστιμο. Θα του πάρουμε το μισό ενός βασικού μισθού. Να παραδειγματιστεί υποδειγματικά, που δίνει το κακό παράδειγμα και στους άλλους να γίνουν ανυπάκουοι. Καταλάβετέ το. Μόνο εμείς ξέρουμε το καλό σας. Τι λες; Θέλεις μόνο να αναπνεύσεις; Φορά την μάσκα σου και σκάσε...u

OFET TSETH_R 19/05/2021 1:18 μ.μ. Page 39

Η Ιουλία Τσέτη στο 6ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών «Χρειαζόμαστε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, με αυτοδυναμία παραγωγής πρώτων υλών, επαρκή χρηματοδότηση της έρευνας και βιώσιμη ανάπτυξη».

η δική της πρόταση για την επόμενη ημέρα της πανδημίας, η οποία συνδέεται με τη διατήρηση όσο το δυνατόν περισσότερων θέσεων εργασίας, αλλά και τη δημιουργία ενός νέου παραγωγικού μοντέλου με άξονες την αυτοδυναμία της παραγωγής πρώτων υλών, την επαρκή χρηματοδότηση της έρευνας και τη βιώσιμη ανάπτυξη, κατέθεσε η CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, μέλος του ΔΣ του ΣΕΒ και πρόεδρος του Global Compact Network Hellas, κυρία Ιουλία Τσέτη, στο 6ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Η κυρία Τσέτη συμμετείχε σε πάνελ με άλλους εκπροσώπους της φαρμακοβιομηχανίας υπό τον τίτλο «Health Systems of tomorrow: Pharma Policies for Growth» και είχε την ευκαιρία να μιλήσει τόσο ως επικεφαλής ενός μεγάλου ελληνικού Ομίλου- που απαρτίζεται από τις βιομηχανίες Uni-pharma και InterMed, την εμπορική εταιρεία στην Κύπρο, Pharmabelle, και την πρότυπη βιομηχανία εκχύλισης φαρμακευτικών φυτών, UniHerbo- όσο και με τη διπλή της θεσμική ιδιότητα, του μέλους του ΣΕΒ και της προέδρου του GCNH. Η δήλωση της κυρίας Τσέτη έχει ως εξής: «Η πανδημία όντως μας αφύπνισε και μας έμαθε να λειτουργούμε με σοφία, υπευθυνότητα και αλληλεγγύη. Οι επιδράσεις της είναι καταλυτικές σε όλο το φάσμα της κοινωνίας, της οικονομίας, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής σε όλο τον πλανήτη. Ενα από τα συμπεράσματα της πανδημίας, είναι ότι οι κρίσεις απαιτούν συνεργασίες, αλλη-

λεγγύη και κοινωνική συνοχή. Η post pandemic day απαιτεί αμφιδέξιους ηγέτες με ενσυναίσθηση, ευαισθησία, γνώσεις, νηφαλιότητα και λογική σκέψη. Ηγέτες που εμπνέουν και μετουσιώνουν τους στόχους και τους αριθμούς σε πράξη και ευημερία. Το μεγάλο στοίχημα της επανεκκίνησης της οικονομίας παγκοσμίως πρέπει να είναι η διατήρηση των θέσεων εργασίας- εκατομμύρια εκ των οποίων χάθηκαν την τελευταία χρονιά- και η στροφή σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, με βασικό άξονα τη βιομηχανική παραγωγή, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος. Ενα από τα κυρίαρχα θέματα που αναδείχθηκαν κατά τη βίωση αυτής της κρίσης είναι η αυτοδυναμία της παραγωγής πρώτων υλών και τελικών προϊόντων τροφίμων και φαρμάκων. Ετσι, η απάντηση της υγειονομικής κρίσης για τον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας είναι η επαρκής χρηματοδότηση της έρευνας για δημιουργία νέων μορίων, η συνεργασία των ερευνητικών ομάδων, η σύνδεση της παραγωγής με την καινοτομία. Και φυσικά, η ενδυνάμωση

και η χρήση της τεχνολογίας, της τηλεϊατρικής και της ψηφιακής μεταρρύθμισης, στην υπηρεσία της ανθρώπινης υγείας και ευημερίας. Είναι επίκαιρο παρά ποτέ να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγή και η παραγωγή στην Ευρώπη, να γυρίσει πίσω από εκεί που ξεκίνησε. Να κερδίσουμε τις θέσεις εργασίας που χάσαμε και την ανάπτυξη που μας πρέπει. Παράλληλα με την Ψηφιακή Επανάσταση, υφαίνεται ήδη και μία δεύτερη Επανάσταση, αυτή της Βιοτεχνολογίας, η οποία μας εκπλήσσει εντυπωσιακά. Και εάν υπήρχε ακόμη πιο εντατική και ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών ομάδων παγκοσμίως, θα είχαμε πολύ νωρίτερα θεαματικά αποτελέσματα, αναφορικά με καινοτόμες θεραπείες, όχι μόνο κατά της COVID-19, αλλά και για άλλες ασθένειες που παραμένουν ακόμη και σήμερα ανίατες». u

WHO is WHO Η Ιουλία Τσέτη, είναι φαρμακοποιός και CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ), ο οποίος περιλαμβάνει τις βιομηχανίες Uni-pharma, InterMed, την πρότυπη μονάδα εκχύλισης φαρμακευτικών φυτών ελληνικής βιοποικιλότητας στα Οινόφυτα UniHerbo, καθώς και την εμπορική εταιρεία στην Κύπρο, Pharmabelle. Η Ιουλία Τσέτη γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το τμήμα φαρμακευτικής του Εθνικού Κα-

ποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και του τμήματος Βιοφαρμακευτικής του Πανεπιστημίου του Manchester. Από το 2010 είναι πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος (CEO) του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ). Σήμερα, ο Ομιλος (ΟΦΕΤ) απασχολεί πλέον των 600 εργαζομένων, διαθέτει υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις στην Κηφισιά και εξάγει σε πλέον των 66 χωρών. Από τον Ιούνιο του 2020, είναι μέ-

λος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), ενώ από τον Ιανουάριο του 2021, είναι πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Global Compact Network Hellas.

| περί υγείας | 39

VIANEX_PFIZER MHNIGITIDA_L 19/05/2021 5:50 μ.μ. Page 40

Κ. Παναγούλιας: Τα βήματα για την ενίσχυση της φαρμακοβιομηχανίας Στο 6o Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών συμμετείχε ο αντιπρόεδρος Δ.Σ. της ΒΙΑΝΕΞ.

αντιπρόεδρος Δ.Σ της ΒΙΑΝΕΞ, κ. Κώστας Παναγούλιας, παρευρέθηκε στο panel συζήτησης «Pharmaceutical Innovation: The future-proof investment» του φετινού Delphi Forum, το οποίο διεξήχθη σε υβριδική μορφή στο Ζάππειο στις 10 με 14 Μαΐου. Ο κ. Παναγούλιας, αναφέρθηκε στο μέλλον των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών και στην τάση που παρατηρείται σήμερα ως προς την επέν-

δυση πολλών ελληνικών φαρμακευτικών επιχειρήσεων στην καινοτομία. Συγκεκριμένα, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι: «Υπάρχουν τρία βήματα που πρέπει να γίνουν για να ενισχυθεί η ελληνική φαρμακοβιομηχανία: πρώτον η αναμόρφωση του clawback, δεύτερον η αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού

από τρίτες χώρες, καθώς η αδειοδότηση των ευρωπαϊκών προϊόντων είναι πολύ πιο δύσκολη και τρίτον η στροφή στη βιοτεχνολογία μέσα από την ενίσχυση της συνεργασίας ελληνικών-ξένων επιχειρήσεων». Η εταιρεία ΒΙΑΝΕΞ αποτέλεσε χορηγό του 6ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. u

Μηνιγγίτιδα Εμβολιασμός εφήβων κατά την πανδημία Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας, μεγάλη μείωση της τάξης του 70% παρατηρήθηκε πέρυσι την άνοιξη στον εμβολιασμό των εφήβων, που δεν αναπληρώθηκε ποτέ.

ατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας φάνηκε πως το lockdown επηρέασε τους εμβολιασμούς παιδιών και πολύ περισσότερο των εφήβων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την μη αναπλήρωση των ήδη καθυστερημένων εμβολιασμών και την πτώση της εμβολιαστικής κάλυψης για διάφορα σοβαρά νοσήματα, όπως είναι ο μηνιγγιτιδόκοκκος. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας, μεγάλη μείωση της τάξης του 70% παρατηρήθηκε πέρυσι την άνοιξη στον εμβολιασμό των εφήβων, που δεν αναπληρώθηκε ποτέ. Από τις αρχές του 2021, παρατηρούμε πόσο έχει επηρεάσει τον εμβολιασμό παιδιών και εφήβων το δεύτερο lockdown, με εκ νέου μείωση της τάξης του 20% στα μικρότερα παιδιά και 30% με 40% στους εμβολιασμούς των εφήβων. Εχοντας, λοιπόν, ένα τόσο μεγάλο ποσοστό ανεμβολίαστων εφήβων για σοβαρά νοσήματα, όπως είναι η μηνιγγίτιδα, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επανεμφάνιση και αύξηση στη συχνότητα αυτών των νοση-

40 | περί υγείας |

μάτων. Η μηνιγγίτιδα από μηνιγγιτιδόκοκκο, για παράδειγμα, μπορεί να είναι μια σχετικά σπάνια, αλλά πολύ σοβαρή νόσος, που μπορεί να έχει χρόνιες επιπλοκές ή ακόμα και να οδηγήσει σε θάνατο. Στη χώρα μας υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια για τους 5 συχνότερους τύπους της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου (A,B,C,Y,W). Οι έφηβοι και νεαροί ενήλικες είναι μια ευαίσθητη ομάδα για τη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, καθώς αυτοί είναι οι κύριοι φορείς της νόσου και βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο λόγω των καθημερινών κοινωνικών τους συμπεριφορών. Επίσης, τα ποσοστά θνητότητας σε αυτές τις ηλικίες είναι υψηλά, καθώς φαίνεται πως οι έφηβοι καθυστερούν να φτάσουν στο νοσοκομείο και να λάβουν την κατάλληλη θεραπεία σε σχέση με τα μικρότερα παιδιά. Το πιο ισχυρό μέτρο πρόληψης για τον μηνιγγιτιδόκοκκο είναι ο εμβολιασμός, ο οποίος δεν θα πρέπει να καθυστερεί σε καμία ηλικιακή ομάδα, ώστε να διασφαλιστεί η υγεία της κοινότητας ακόμα και σε αυτή την ιδιαίτερη περίοδο της πανδημίας. u

CSL BEHRING_ABBVIE_R 19/05/2021 1:19 μ.μ. Page 41

CSL Behring: Στο πλευρό των αιμορροφιλικών Αρμονία, ενθουσιασμός και επιμονή, αυτές είναι οι αξίες της φαρμακευτικής, που αντικατοπτρίζουν τη δέσμευσή της απέναντι στους ασθενείς με αιμορραγικές διαταραχές.

ε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αιμορροφιλίας, η CSL Behring ανταποκρίνεται στο κάλεσμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Αιμορροφιλίας (WFH, World Federation Of Haemophilia) για «Προσαρμογή στην αλλαγή και διατήρηση της φροντίδας σε ένα νέο κόσμο» και παρουσιάζει τις αξίες που συνοδεύουν και στηρίζουν τη δέσμευσή της προς τους ασθενείς με αιμορραγικές διαταραχές: Αρμονία: Στον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνουμε επιστημονικά άλματα, δημιουργώντας έναν νέο κόσμο φροντίδας. Στον τρόπο να ζείτε τη ζωή

σας με μια αιμορραγική διαταραχή. Ενθουσιασμός: Πηγάζει από την αναζήτηση νέων θεραπειών και την προσαρμογή μας στις εξελίξεις. Και από την επιδίωξη των ονείρων σας ανεξάρτητα από την αιμορραγική σας διαταραχή. Επιμονή: Μας οδηγεί στη βαθύτερη επιστημονική κατανόηση. Σας οδηγεί να πετύχετε πράγματα που δεν σκεφτήκατε ποτέ πριν ότι ήταν δυνατό. Με την πανδημία COVID-19 να έχει επηρεάσει σημαντικά τη ζωή των ασθενών με αιμορραγικές διαταραχές και την πρόσβασή τους στην ιατρική φροντίδα, η δέσμευση της CSL Behring απέναντι

στους ασθενείς με αιμορροφιλία δεν ήταν ποτέ πιο δυνατή. Οπως αναφέρει η κ. Μαριάννα Κωνσταντινίδη, Γενική Διευθύντρια της CSL Behring στην Ελλάδα: «Η επιστημονική εξειδίκευσή μας στις αιμορραγικές διαταραχές και η συνεχής επένδυση της CSL Behring στην έρευνα και την ανάπτυξη συνοδεύουν τη μακροχρόνια δέσμευσή μας προς την κοινότητα των ασθενών με αιμορροφιλία, καθιστώντας μας σταθερούς συμμάχους στην επιθυμία των ασθενών για πρόσβαση σε νέες θεραπείες σε έναν κόσμο που αλλάζει και εξελίσσεται». u

Σημαντική διάκριση για την AbbVie Η φαρμακευτική βραβεύτηκε για την εξατομικευμένη και σύγχρονη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού της, στα 2020 People Excellence Awards της KPMG.

AbbVie, στο πλαίσιο της ανάληψης καινοτόμων πρωτοβουλιών και της εφαρμογής σύγχρονων πρακτικών στη διαχείριση των εργαζομένων, επιβραβεύτηκε με μία σημαντική διάκριση στα 2020 People Excellence Awards της KPMG. Η διάκριση αφορά τον φαρμακευτικό κλάδο και η AbbVie αναδεικνύεται ως μία από τις εταιρείες που αναβαθμίζουν την εμπειρία του εργαζόμενου, παρέχοντας εξατομικευμένες υπηρεσίες ανθρώπινου δυναμικού, οι οποίες ανταποκρίνονται στις διαφορετικές τους ανάγκες. Η AbbVie επενδύει σε πόρους και πρωτοβουλίες που διατηρούν ένα περιβάλλον με αμετάβλητες αξίες και αρχές, ενώ παράλληλα προοδεύει και εξελίσσεται. Προτεραιότητα αποτελεί η αξία κάθε ανθρώπου, καθώς η εταιρεία διέπεται από τη φιλοσοφία ότι όλοι αξίζουν να αποτελούν μέρος μίας ομάδας για την οποία είναι υπερήφανοι. Η AbbVie διατηρεί υψηλά πρότυπα στο εργασιακό περιβάλλον, όπου όλοι οι εργαζόμενοι διαθέτουν πρόσβαση στα ίδια εργαλεία ανάπτυξης, σε ίσες ευκαιρίες και κίνητρα, ενώ εστιάζει ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να απολαμβάνουν μία ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Η AbbVie ανακαλύπτει, διαρκώς, τρόπους για να διατηρεί τη συνέπεια και την ηρεμία στο εργασιακό

περιβάλλον και να ενθαρρύνει την εκπαίδευση, τις προοπτικές σταδιοδρομίας, τον εθελοντισμό. Ο κ. Θωμάς Κούγκουλος, HR Director της AbbVie, τονίζει ότι η επιβράβευση στα People Excellence Awards της KPMG αφορά την τόλμη και την ορμή που επιδεικνύει η ομάδα, η οποία εργάζεται για την επίτευξη του οράματος της AbbVie, την υγεία των ανθρώπων, και προσθέτει: «Η AbbVie έχει στο DNA της την εξέλιξη, την καινοτομία, την πρόοδο! Είναι απόλυτος στρατηγικός στόχος μας να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες, να πρωτοπορούμε και να υιοθετούμε τις πιο σύγχρονες και καινοτόμες πρακτικές, σε όλο το φάσμα της δραστηριότητάς μας. Δεν αποτελεί εξαίρεση, ασφαλώς, και το τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού, καθώς για εμάς οι συνεργάτες μας είναι οι πρωταγωνιστές της ανάπτυξης και της εξέλιξης της AbbVie. Χάρη στη δύναμη και στη σύμπνοια της

ομάδας, ωριμάζουμε και υιοθετούμε νέες επαγγελματικές πρακτικές. Ακόμα και στις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας, επιδεικνύουμε αντοχή και ανθεκτικότητα. Κι αυτό γιατί καταφέραμε, όλοι μαζί, να ενστερνιστούμε πολύτιμες αρετές όπως η επιμονή, η υπομονή, η ενότητα, η διορατικότητα και η προσαρμοστικότητα. Κατανοήσαμε ότι ήταν η στιγμή της εξέλιξης και έτσι υπερβήκαμε στερεότυπα και επαναπροσδιορίσαμε τον τρόπο που εργαζόμαστε, με το βλέμμα στο μέλλον». u

PROIONTIKO_x2 19/05/2021 1:19 μ.μ. Page 42

Στο φαρμακείο της γειτονιάς Προϊόντα για τα μέλη όλης της οικογένειας, όχι απλά χρήσιμα, αλλά απαραίτητα. Μια ματιά θα σας πείσει. Ερευνα αγοράς: Μάρθα Φραγκάκη

ALTION Kids D3 Πολύτιμη βιταμίνη D για βρέφη και παιδιά! Με δύο σταγόνες από το συμπλήρωμα διατροφής ALTION Kids D3 την ημέρα, μπορείτε να καλύψετε με απόλυτη ασφάλεια τις καθημερινές ανάγκες των νεογνών και των παιδιών σε 100% φυσική βιταμίνη D, χωρίς συντηρητικά και γλυκαντικές ουσίες. Επιπλέον, μπορείτε να ενισχύσετε και το ανοσοποιητικό των παιδιών με τον πιο γρήγορο τρόπο μέσω του πρακτικού σταγονόμετρου. Κατάλληλο για βρέφη και μικρά παιδιά. Να σημειωθεί πως δεν έχει συντηρητικά, γλυκαντικά, αλκοόλ, γλουτένη και λακτόζη.

42 | περί υγείας |

BabyCare Calming «Προϊόν της Χρονιάς 2021» Το βραβείο «Προϊόν της Χρονιάς» είναι ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος θεσμός βράβευσης διεθνώς σχετικά με την καινοτομία καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών, με τις διακρίσεις να προκύπτουν μετά από ψηφοφορία του καταναλωτικού κοινού. Στα πλαίσια της Διοργάνωσης αυτής, τα μωρομάντηλα BabyCare Calming, αναδείχθηκαν «Προϊόν της Χρονιάς 2021» στην κατηγορία τους, μετά από ανεξάρτητη καταναλωτική έρευνα που διεξήχθη από την IRI σε δείγμα 3.200 καταναλωτών στην Ελλάδα. Τα νέα μωρομάντηλα BabyCare Calming Pure Water προσφέρουν μία πρωτοποριακή πρόταση βρεφικής φροντίδας. Σχεδιασμένα με απαλή σύνθεση και με σύμμαχο τη φύση, είναι τα μόνα που περιέχουν αγνό νερό (πάνω από 96%) και φυτικά εκχυλίσματα βαμβακιού και οργανικής λεβάντας. Ετσι, προσφέρουν απαλή και χαλαρωτική φροντίδα στο βρεφικό δέρμα. Μία ακόμα καινοτόμα πρόταση της 100% ελληνικής εταιρείας ΜΕΓΑ, η οποία έχει πολυετή εμπειρία στον σχεδιασμό υγρών μαντηλιών και επενδύει συνεχώς στην καινοτομία και την έρευνα, με στόχο την κάλυψη και των πιο υψηλών απαιτήσεων.

Almora NormoboWELL Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου βρήκε το δάσκαλό του Χάρη στη συνεργική δράση των 5 ειδικά επιλεγμένων συστατικών του, το Almora NormoboWELL ανακουφίζει από τα πολλαπλά συμπτώματα τoυ συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου με τους εξής μηχανισμούς δράσης: l Αλόη βέρα με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και αλθαία με μαλακτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες. Τα συγκεκριμένα συστατικά δημιουργούν μια προστατευτική μεμβράνη στο βλεννογόνο του εντέρου, η οποία βοηθά στην απομάκρυνση των επικίνδυνων ουσιών και στην αποβολή τους μέσω των κοπράνων, εμποδίζοντας την απορρόφησή τους. l Ζεόλιθος με αντιφλεγμονώδη, αποτοξινωτική και αντιοξειδωτική δράση, ο οποίος συμβάλλει στην απορρόφηση των εντερικών αερίων και αποβολή τοξινών χάρη στην πορώδη δομή του. l Χαμομήλι με καταπραϋντική, αντιοξειδωτική και σπασμολυτική δράση. l Θερμικά επεξεργασμένα προβιοτικά, τα οποία βελτιώνουν την εντερική μικροχλωρίδα. To προβιοτικό L.plantarum ανακουφίζει τα συμπτώματα του ΣΕΕ, που σχετίζονται με κοιλιακό πόνο και μετεωρισμό.

Demo New Sept Total Για τους φακούς επαφής Το Demo New Sept Total είναι διάλυμα πολλαπλών χρήσεων για όλους τους φακούς επαφής, μαλακούς ή σιλικόνης, υδρογέλης, που περιέχει εκχύλισμα χαμομηλιού. Φροντίστε να το έχετε πάντα μαζί σας και όταν νιώθετε πως οι φακοί επαφής σας κουράζουν ή θέλετε να τους αφαιρέσετε, χρησιμοποιήστε το χωρίς δεύτερη σκέψη. Τα 500ml της συσκευασίας σίγουρα θα σας εξυπηρετήσουν για αρκετές ημέρες. Προσφέρει: l Ενυδάτωση, λίπανση l Καθαρισμό, απολύμανση l Εκπλυση, απομάκρυνση των πρωτεϊνών

PROIONTIKO_x2 19/05/2021 1:19 μ.μ. Page 43

SiderAL Drops Σίδηρος σε σταγόνες για παιδιά έως 3 ετών Ο σίδηρος είναι ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό, γιατί συμμετέχει σε πολλές ζωτικές λειτουργίες. Ειδικότερα στα παιδιά, η έλλειψή του έχει συσχετιστεί με δυσμενή επίδραση στη συμπεριφορά καθώς και στην ψυχοκινητική και νοητική ανάπτυξη. To SiderAL Drops, όμως, κάνει την αντιμετώπιση της έλλειψης σιδήρου στα παιδιά ευκολότερη, καθώς μπορεί να ληφθεί απευθείας στο στόμα ή να διαλυθεί σε μισό ποτήρι νερό ή άλλο υγρό, π.χ. γάλα, που βρίσκεται σε θερμοκρασία δωματίου. Χάρη στη σουκροσωμική τεχνολογία αυξάνει σημαντικά την απορρόφηση του σιδήρου, προστατεύει από την εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως μεταλλική γεύση, πόνο στο στομάχι, μαύρα κόπρανα, δυσκοιλιότητα κ.ά. και έχει εύκολη χορήγηση και ευχάριστη γεύση.

Sensodyne Sensitivity & Gum Ανακούφιση σε δόντια και ούλα

EveryDay Sensitive with cotton Φορέστε αυτοπεποίθηση! Οι σερβιέτες EveryDay Sensitive with cotton απευθύνονται σε κάθε γυναίκα που θέλει να έχει ολοκληρωμένη και σίγουρη προστασία στο maximum! Οι εν λόγω σερβιέτες φέρνουν για μία ακόμα φορά την επανάσταση στην προστασία της ευαίσθητης περιοχής, αφού ενσωματώνουν στον σχεδιασμό τους όχι, μία αλλά δύο μοναδικές καινοτομίες EveryDay! l Υγιεινό υφασμάτινο κάλυμμα που περιέχει βαμβάκι! l Απίστευτη απορροφητικότητα, αφού χάρη στην επαναστατική τεχνολογία Center Plus, με διευρυμένο πυρήνα στο κέντρο, οι νέες σερβιέτες EveryDay Sensitive with cotton εξασφαλίζουν έως και 40% μεγαλύτερη προστασία από διαρροές, σε σχέση με τις προηγούμενες EveryDay Sensitive! Επιπλέον, είναι οι πρώτες σερβιέτες στην Ευρώπη με πιστοποίηση OekoTex Standard 100, για απουσία βλαβερών ουσιών. Γιατί για την EveryDay η δική σας ασφάλεια είναι αδιαπραγμάτευτη δέσμευση από πάντα!

Είναι κλινικά αποδεδειγμένο ότι η οδοντόκρεμα Sensodyne Sensitivity & Gum ανακουφίζει από την ευαισθησία των δοντιών και βελτιώνει την υγεία των ούλων. Η σύνθεση διπλής δράσης που διαθέτει, λειτουργεί με δύο τρόπους. Σχηματίζει ένα προστατευτικό κάλυμμα πάνω από τις ευαίσθητες περιοχές των δοντιών, ανακουφίζοντας αποτελεσματικά από τον πόνο της ευαισθησίας, ενώ ταυτόχρονα απομακρύνει τη βακτηριακή πλάκα, συμβάλλοντας στη βελτίωση της υγείας των ούλων. Για διπλή ανακούφιση από την ευαισθησία των δοντιών και από τα προβλήματα των ούλων, χρησιμοποιήστε οδοντόκρεμα Sensodyne Sensitivity & Gum.

Luxurious Anti-pollution Face Cream SPF 30 Προστασία της επιδερμίδας από τον ήλιο και τους ρύπους Η Luxurious Anti-pollution Face Cream SPF 30 προφυλάσσει την επιδερμίδα από τη γήρανση που προκαλεί η ηλιακή ακτινοβολία και οι ατμοσφαιρικοί ρύποι. Παράλληλα, ενυδατώνει και χαρίζει λάμψη στο κουρασμένο δέρμα, κάνοντάς το να φαίνεται πιο νεανικό. Ο κλινικά μελετημένος πολυσακχαρίτης που περιέχει, δρα σαν ασπίδα για την επιδερμίδα, δημιουργώντας ένα προστατευτικό φιλμ, το οποίο της επιτρέπει να αναπνέει, ενώ τη θωρακίζει από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους, όπως τα αιωρούμενα σωματίδια, τα βαρέα μέταλλα αλλά και τις ακτινοβολίες UVA και UVB.

| περί υγείας | 43

MALLIA KALOKAIRI_L 19/05/2021 1:20 μ.μ. Page 44

Πώς θα προστατεύσετε τα μαλλιά σας το καλοκαίρι; Οι ηλιόλουστες μέρες καταφτάνουν και πέρα από το σώμα πρέπει να δώσουμε και ιδιαίτερη σημασία στη φροντίδα και την υγεία των μαλλιών μας. Γράφει η Αντωνία Λαζάρου, beauty editor

ήλιος, η θάλασσα αλλά ακόμα και η πισίνα πέρα από την ευχαρίστηση και τις ωραίες στιγμές που μας χαρίζουν ταλαιπωρούν αρκετά τα μαλλιά μας, δημιουργώντας τους αρκετές φθορές. Ολες οι γυναίκες θα έχουμε παρατηρήσει το καλοκαίρι τα μαλλιά μας να γίνονται πιο αφυδατωμένα, ξηρά και θαμπά. Αυτό συμβαίνει, διότι ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες και την περίοδο των διακοπών η δομή της τρίχας επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες (ήλιος, θάλασσα κ.ά.) που την εξασθενούν και την ταλαιπωρούν. Ο ήλιος «καίει» τα μαλλιά, το αλάτι της θάλασσας αφυδατώνει την τρίχα, το χλώριο της πισίνας τα αποχρωματίζει, ειδικά εάν έχουν υποστεί τεχνητό χρώμα η εάν είναι ανοιχτόχρωμα. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν χρήσιμες και απλές συμβουλές που θα σας χαρίσουν όμορφα και υγιή μαλλιά σε όλη την περίοδο των διακοπών ακόμα και τις πιο ζεστές μέρες του καλοκαιριού που μας βρίσκουν στην πόλη. Ακολουθήστε τα παρακάτω tips και δείτε τα μαλλιά σας πιο όμορφα από κάθε καλοκαίρι! 1. Δεν ξεχνάμε ποτέ το αντηλιακό των μαλλιών μας. Οπως χρησιμοποιούμε το αντηλιακό για το σώμα μας, έτσι θα πρέπει να βάλουμε στη ζωή μας και το αντηλιακό των μαλλιών μας. Πρέπει να προμηθευτούμε ένα έλαιο η ένα απαλό σπρέι, το οποίο προσφέρει αντηλιακή προστασία, απέναντι στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου

(UV), πριν βγούμε στην παραλία. Tο χρησιμοποιούμε και όταν είμαστε στην παραλία, αφού βγούμε από τη θάλασσα ξεπλένουμε τα μαλλιά μας με νερό μέχρι να τα καθαρίσουμε καλά από το αλάτι και ξανά χρησιμοποιούμε το αντηλιακό μαλλιών που έχουμε επιλέξει. 2. Φροντίζουμε να καλύπτουμε τα μαλλιά μας με ένα φουλάρι ή ένα καπέλο, όταν είμαστε εκτεθειμένοι στον ήλιο. Με αυτό τον τρόπο, βοηθάμε το τριχωτό της κεφαλής μας, να κρατήσει τη φυσική του υγρασία, αλλά και να προστατευτούμε και οι ίδιοι από την ακτινοβολία. 3. Για τη διάρκεια του καλοκαιριού, φροντίζουμε το σαμπουάν των μαλλιών μας να είναι όσο γίνεται περισσότερο ενυδατικό καθώς και ειδικά σχεδιασμένο για μετά από την έκθεσή μας στον ήλιο. 4. Δεν ξεχνάμε ποτέ τη μάσκα μαλλιών μας. Η τρίχα μας αφυδατώνεται πάρα πολύ τη συγκεκριμένη περίοδο. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να χρησιμοποιούμε μια ειδικά σχεδιασμένη μάσκα θρέψης, ενυδάτωσης και επανόρθωσης, η οποία θα βοηθήσει την τρίχα να «ξεδιψάσει», καθώς και να την επαναφέρει. Αυτά τα προϊόντα που θα σας βοηθήσουν θα πρέπει να περιέχουν μαλακτικά συστατικά και έλαια, όπως βούτυρο Karite, argan oil κ.ά. 5. Αποφεύγουμε όσο μπορούμε τη θερμότητα (πιστολάκι, μασιά), αφήνοντας τα μαλλιά να στεγνώσουν φυσικά. 6. Χαρίζουμε άμεση επανόρθωση, θεραπεία. Λατρεύουμε όσο τίποτα άλλο τα leave in προϊόντα, όχι μόνο γιατί είναι απλά στη χρήση τους, άλλα και γιατί μας προσφέρουν βαθιά ενυδάτωση και επανόρθωση. Είναι ένα ιδανικό προϊόν για εύκολη και αποτελεσματική θεραπεία και βοηθά πολύ στο ξεμπέρδεμα των μαλλιών μας, καθώς τα αφήνουν ευκολοχτένιστα. 7. Εάν έχουμε μαλλιά που έχουν υποστεί τεχνητά χρώματα ή τεχνικές εργασίας, τότε φροντίζουμε να μην ξεχνάμε ούτε λεπτό το αντηλιακό των μαλλιών μας. Εύκολες και απλές συμβουλές που θα κρατήσουν τα μαλλιά μας υγιή όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, χωρίς καθόλου φθορές της τρίχας μας. u

_ADDS 19/05/2021 1:21 μ.μ. Page 1

_ADDS 19/05/2021 1:22 μ.μ. Page 1