ProAgri 122

tegnologie vir die boer technology for the farmer

Nr 122 Maart 2010

Senter 360:

Slim spilpunt bespaar krag Nuut:

Bekostigbare besproeiing Groente:

Klein Karoo wys wensaad Binne:

Kom bekyk kleingraan Kom kry jou Pannar-glimlag!

Spring nou gou met kuilvoer Sien

AgriTrader

binne vir puik aanbiedinge

ProAgri 122 Maart 2010

In hierdie uitgawe tegnologie vir die boer technology for the farmer

Nr 122 Maart 2010

Senter 360:

Slim spilpunt bespaar krag Nuut:

Bekostigbare besproeiing Groente:

Klein Karoo wys wensaad Binne:

Kom bekyk kleingraan Kom kry jou Pannar-glimlag!

Spring nou gou met kuilvoer Sien

AgriTrader

Voorblad: Wintertyd is koringtyd en boere maak nou al gereed vir die seisoen. Dit is nie in ProAgri se vermoë om gunstige kleingraanpryse vir boere te verseker nie, maar die nuttige artikels in hierdie uitgawe kan boere help om beste en plae te beveg en groter, gesonder opbrengste te behaal – soos hierdie koring en kanola ’n jaar of wat gelede in die Overberg.

binne vir puik aanbiedinge

Meganisasie 5

Diereproduksie: Troef die winter met kuilvoer van Valtrac 7 Senter 360 bespaar elektrisiteit, onderhoud en instandhouding 8 Put meer uit weiding met K-line se slim besproeiing 13 Elsenburg: Wegspring vir die wenboer

7

Gewasproduksie 10 Kom kry jou PANNAR-glimlag!

13 Advance Seed: Op Sable Ranch is net die beste genetika aanvaarbaar 14 Beheer onkruiddoderweerstandbiedende raaigras in 2010 17 KLEIN KAROO Saadbemarking wys wensaad: Hier kom groot groei vir groenteboere!

18 Mango Pak kikker insekte en swamme uit 19 Plaagbeheeropsies: Hoor wat “sê” die plante

10

Opleiding 15 Elsenburg: Wegspring vir die wenboer

AgriTrader 24 AgriGids 28 GeneGids 30 Veilings

17

Copyright © 2010. All rights reserved.

No material, text or photo graphs may be reproduced, copied or in any other way transmitted without the written consent of the publisher.

Opinions expressed are not necessarily those of the publisher or of the editor. We recognise all trademarks and logos as the sole property of their respective owners. ProAgri shall not be liable for any errors or for any actions in reliance thereon.

Business-to-Business Magazine (July – Sept 2009) with a free circulation of 58 722 per month (Paid 26, Total 58 748)

Distributed by

smart

distribution

Published by

SMARTPUBLISHING MASS MEDIA SPECIALISTS

www. p roagri .c o.z a

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

Die ProAgri-span Redakteur Coenraad Rall > 083-973-3297 coenraad@proagri.co.za Uitvoerende redakteur Suzanne Grobler suzanne@smartpublishing.co.za Senior advertensieverteenwoordger Stefan van Wyk > 082-381-7563 stefan@agritrader.co.za Bemarker Anelda Strauss > 083-748-3413 anelda@smartpublishing.co.za Uitleg & grafika Esta van Niekerk esta@proagri.co.za Taalversorging Mediadienste Rekeninge & intekening Paula MacMavis > 012-362-6390 Sakebestuurder George Grobler george@smartpublishing.co.za

3

e

Su Aa id n se -Afr bo ika er e

m

m o r

l m me o

g rommel

g

g r o l m k e kk romm !

Bo i o i oing!

g l

Po

gr o mm

el

g

r o mm

el g r

WAT 056-817-7308

! k r r Kr

Krrrk!

wag op SA se boere in

2010?

www.valtrac.co.za

m

Meganisasie Kuilvoer

Diereproduksie:

Troef die winter met kuilvoer van Valtrac oorspoed regdeur die jaar is die voorreg van die boer wat betyds genoeg kuilvoer vir winter maak. En om daardie kuilvoer, flink, vinnig, presies en perfek te maak, staan Valtrac, die boer se voerbroer, reg met nommerpas bekostigbare, betroubare toerusting en diens.

V

Kuilvoergewasse bied jou ’n beperkte tyd wanneer die voggehalte presies reg is om voedsame kuilvoer te maak. Moenie daardie beperkte tyd vermors met ’n gesukkel met minderwaardige toerusting nie – praat met Valtrac oor kuilvoerkerwers wat jou nie in die steek sal laat nie.

Talle melkboere in Suid-Afrika beperk hulle voerrekening, maar nie hulle produksie nie, met kuilvoer wat hulle met Valtrac se Nogueira Pecus II 9004-eenrykuilvoerkerwer maak. Hy sny so 20 tot 30 ton per uur en sy snitlengte kan op 5, 7, 10 en 14 mm verstel word.

Die Nogueira Pecus is lig, maar staalsterk en altyd lus vir werk.

Goeie nuus vir besproeiingsboere is dat Valtrac nou ook vir jou die Nogueira Cat 1200 ry-onafhanklike kuilvoerkerwer bied. Met hierdie gulsige kalant se sirkelsaagsnystelsel kan jy besproeiingsmielies of sorghum van enige kant af aandurf. Hy maak so 30 tot 36 kuilvoer per uur en jy moet maar regstaan met die wegryery en vastrappery, anders werk hy skoon onder jou uit.

Hy sny die volle wydte van sy 1 200 mm breë bek en kerf die materiaal in enige van agt lengtes tussen 4 en 17 mm. www. proagri .c o.z a

Jy kan die Cat 1200 aan sy skarniermontering tot reg agter die trekker omswaai sodat jy die eerste ry truwaarts kan oopsny sonder om ’n enkele plant plat te trap. (Met ’n Valtra TwinTrac-trekker kan jy sommer al jou kuilvoer truwaarts kerf!)

As jy nou baie vinnig groot massas kuilvoer wil maak, is Valtrac se Kemper Champion C3000, gemonteer aan ’n Valtra TwinTrac-trekker jou kerwer. (Daar is ook kleiner Kemper-modelle beskikbaar.)

TwinTrac beteken dat die trekker net so goed en maklik agteruit kan werk as vorentoe. Jy koppel die Kemper aan jou driepunt hyser, draai jou sitplek om en daar gaan jy teen beste spoed. Hy sny drie meter wyd ry-onafhanklik en maak so 55 ton kuilvoer as jou oes mooi is.

Niks gaan verlore nie en jy kan sy snitlengte in enige van

twaalf posisies tussen 4,3 en 33 mm verstel. Hy breek ook die mieliepitte om voedsaamheid te verseker.

Met Valtrac se Jeantil-waens ry jy 10 ton of 25 kubieke meter materiaal op ’n slag uit die land uit en

laai dit flink af met die wa se wipvermoë.

Die res van die jaar kan jy die waens, soos jou Valtra TwinTractrekker, vir ander take gebruik.

Valtrac staan ook reg met die Pöttingerkuilvoerkerwerwa om kuilvoer van kleingraan, gras en peulgewasse te maak. Hy tel materiaal skoon en netjies op, kerf dit na smaak, stop dit styf in sy pens om ’n groot volume op ’n slag te hanteer, en laai dit met sy kettingvloer en aflaairotors in jou kuilvoersloot af.

Een so ’n kuilvoerwa hanteer van 35 tot 66 kubieke meter (21 ton) en verg een man en 118 kW trekkerkrag teenoor ’n selfloopkerwer en aanrywaens se 5 werkers en 712 kW!

Valtrac se Nogueira Cat 1200 ry-onafhanklike kuilvoerkerwer sny 1,2 meter wyd en is perfek om kuilvoer van besproeiingsmielies of -sorghum te maak.

P ro A g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

5

Vir meer inligting oor die boer se voerbroer en sy produkte en diens enige plek in die land,

praat met Hennie du Toit van Valtrac by 056-817-7308 of besoek www.valtrac.co.za.

Vir perfekte kuilvoer van gras, kleingraan of peulgewasse verg Valtrac se PÜttinger-kuilvoerkerwerwa twee die keer die tyd, maar gebruik die helfte van die diesel, 80% minder mannekrag en 84% minder trekkerkrag as ’n selfloopkerwer met aanrywaens.

Meganisasie Besproeiing

Senter 360 bespaar elektrisiteit, onderhoud en instandhouding

D

ie perfekte balans tussen gehalte en bekostigbaarheid – dis wat ’n Senter 360-spilpunt die besproeiingsboer bied.

instandhouding, en goeie nuus is dat hulle V5 Softstarter-aansitters boonop elektrisiteit bespaar en die leeftyd van pomptoerusting verleng.

Boere weet reeds dat ’n Senter 360spilpunt die toonbeeld van doeltreffentheid en duursaamheid is. Op talle besproeiingsplase loop hulle jaar na jaar na jaar, soms in die moeilikste omstandighede waar hulle knaend oor groentewalle moet klouter, maar moegword is min.

Dit werk só: ’n gewone aansitskakelaar stuur dadelik volle krag na die pompmotor, wat dan met alle geweld probeer om onmiddellik teen volle krag en op volle spoed te werk. Dit plaas ’n hewige skoklas op die motor, op die aandrywingstelsel, op die pomp en op al die pype en koppelings soos wat water eensklaps daarin geforseer word.

Die Senter 360 is slim ontwerp, deeglik vervaardig en word volgens die boer se presiese behoeftes opgerig.

Alhoewel bekostigbaarheid ’n kernkenmerk van die Senter 360 is, word daar nie die geringste toegewing ten opsigte van gehalte gemaak nie. Senter 360 het net die beste sproeiers, spesiale spilpuntbande, ’n unieke patent om die laaste sproeier skoon te hou, ’n spansterkte van 60% bo die gewone standaard vir hulle strukture, SABS-galvaniseringstandaarde vir alle strukturele komponente en die modernste, mees gevorderde en betroubaarste elektriese/elektromeganiese beheerpanele.

Senter 360-eienaars bespaar op die aankoopprys, op herstelwerk en

Senter 360 se V5 Softstarter skakel die pompmotor sagkens aan en voer hom gelykmatig sodat hy algaande spoed vermeerder – daar is in geen stadium enige skok op enige deel van die stelsel nie.

Maar dit is nie al nie. Gewone aansitskakelaars pluk meteens soveel elektrisiteit uit die toevoernetwerk, dat ’n spanningsdaling ondervind word wat ander toerusting kan beskadig, wat oorgroot kontakpunte noodsaak en wat dit moeilik maak om te bepaal hoe sterk sekerings moet wees.

Al hierdie probleme is iets van die verlede as jy ’n Senter 360-spilpunt met sy V5 Softstarter gebruik. Die

Senter 360 se V5 Softstarter skakel die spilpuntpompmotor sagkens aan en vermeerder sy spoed gelykmatig om skokke op die aandryfstelsel en pomp uit te skakel.

stelsel verseker vir jou: • Perfekte gelykmatige aanskakeling om ’n aanvanklike wringkraguitbarsting te vermy.

• Beheerde wringkragtoename om gelykmatige pompmotorversnelling te verseker.

• Beheerde afskakeling om die motor se spoed beheersd te laat afneem.

• Minder onderhoudbehoeftes as met gewone aansitstelsels.

• Uitskakeling van elektrisiteittoevoerversteurings tydens aanskakeling.

• ’n Langer komponentlewe en elektrisiteitbesparing.

• Die V5 Softstarter het geen beweegbare onderdele nie en het daarom ’n lang, onderhoudvry lewe met gepaardgaande betroubaarheid.

Die V5 Softstarter bied boonop beskerming teen skade wat opgedoen kan word as een fase ingee, as fases verkeerd-om gekoppel word, as daar ’n wanbalans tussen fases is, as die motor oorbelaai of onderbelaai word, as daar ’n oortoevoer of ondertoevoer van spanning is, en as die pompmotor te warm word.

Senter 360 is nie net ’n doeltreffende, duursame staatmakerspilpunt nie, hy bied die boer ook beduidende besparings ten opsigte van elektrisiteitsverbruik, onderhoud en instandhouding van pomptoerusting www. proagri .c o.z a

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

Moenie mors of sukkel nie. Kry vir jou die spilpunt sonder verspilling – Senter 360. Praat met Theuns Dreyer by 018-469-1331 of 082-564-5955 vir flink en kundige diens regoor die land.

Besoek ook www.senter360.co.za.

7

Meganisasie Besproeiing Bekostigbaar, betroubaar, maklik, doeltreffend:

Put meer uit weiding met K-line se slim besproeiing W

elkome nuus vir veeboere is dat weidingsgewasse nou doeltreffend, ekonomies en bekostigbaar besproei kan word om produksie drasties te verhoog.

Dit is te danke aan ’n vindingryke nuwe tegniek wat water ten beste benut, wat maklik en goedkoop is om op te rig en te gebruik en wat wemel van voordele.

K-line Pod-besproeiing is in Nieu-Seeland ontwikkel en is reeds daar, in die VSA en in Australië baie gewild omdat dit ’n groot verskil in die winsgewendheid van voerproduksie vir veeboerdery maak.

Dit werk so: Spesiale klap- of wentelspuite word in PVC-potte gemonteer, die potte word aan ’n spesiale sterk, buigsame pyp gekoppel en die pyp aan die watertoevoer. Die pyp met sy ry potte besproei ’n strook van so 30 meter wyd. Sodra die strook deeglik benat is, haak jy die punt van die pyp aan jou vierwielmotorfiets of klein trekkertjie en sleep die hele stelsel na die volgende baan – as jy wil sommer terwyl die spuite aan’t spuit is.

As ’n mens dink hoe tydsaam en moeisaam so ’n proses met goukoppelpype geduur het, staan jy verstom dat niemand nog nie lankal hierdie vernuftige stelsel bedink het nie. Dit stel baie boere vir wie besproeiing van weidingsgewasse

voorheen te duur, te tydrowend, te arbeidsintensief en te omslagtig was in staat om nou meer wins uit weiding te maak – maklik en bekostigbaar.

Die K-line-stelsel is perfek vir die besproeiing van weiveld, lusern en ander voergewasse, sooigrasproduksie, vrugteboorde, afvalwaterbenutting, vuur- en stofbeheer en grondherwinningsprojekte.

Die hart van die K-line-besproeiingstelsel is die sterk plastiekpot wat die sproeier beskerm. Dit is sterk, stewig en skuurbestand met ’n swaar bodem wat sorg dat dit nie omval nie.

Die stelsel verseker die beste waterbenutting omdat water stadig genoeg toegedien word sodat die grond dit deeglik kan opneem. Daar is geen afloop en geen vermorsing nie.

Die stelsel word maklik en vinnig verskuif of heeltemal uit die pad gesleep om gewasse te plant of te sny. Dis geskik vir die beste benutting van water op enige vorm van land en vir enige grondoppervlak – tot op skotige heuwels. Oral waar jy met jou vierwielmotorfiets of trekker kan ry, kan die K-linebesproeiingstelsel werk.

Weiding kan benat word terwyl beeste daarop wei. Wanneer dit warm is, koel beeste hulleself graag onder die spuite af.

’n Belangrike voordeel is dat jy ’n klein stelsel kan installeer en dit algaande kan uitbrei soos wat daar kapitaal beskikbaar raak. Jy kan ook jou besproeiing perfek beheer met kleppe om net sekere dele te besproei as dit so verlang word.

Die stelsel verg die minimum onderhoud. Die enigste bewegende dele is die sproeiers, die pomp en die kleppe. Min energie en ’n relatief lae waterdruk (250 tot 350 kPa) word vereis.

Die stelsel het ook nie koper of ander metaal wat dit ’n skyf vir diewe maak nie.

Gewasse van tot 600 mm hoog kan besproei word.

Boere wat reeds K-line gebruik, is ingenome met die resultate. Jý kan ook meer waarde uit jou weiding put.

Praat vandag met Dick of Kevin Isted by 051-6031144 / 7039 of e-pos na info@adventuretrails.co.za.

Hy sal jou help om die stelsel presies volgens jou behoeftes te beplan.

Gewasse wat bewei of gesny is herstel en groei gou weer uit as dit met die unieke K-line-stelsel besproei word.

8

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

Besoek ook www.k-linena.com vir meer inligting; selfs ’n video wat jou wys presies hoe die stelsel werk. Skakel ook 082-9299-729 / 082-457-0912 www. p ro a gr i.c o .za

Steering units Egte en alternatiewe onderdele Hydraulic motors Powerpacks

Control valves

Fiat

MF internal & steering

-

Perkins enjin onderdele Landini Massey Ferguson Brillion MacDon Filters - Baldwin - Fleetguard - Donaldson - Rubber onderdele vir melkmasjiene

Hydraulics Products General - Gearpumps: Gr1, 2 & 3 - Hydraulics Motors: BMP, BMR, BMS - Steering units: open and closed centre - Hydraulic Valves - Mini Power Packs: DC 12 & 24V, AC 220 & 380 Gearpumps for agricultural applications - Claas, Deutz, Fiat & Ford, John Deere - Lamborghini & SAME, Landini, Massey Ferguson

Contact persons: Jacques Laubscher 021-907-8010 / 083-642-3344 Barry Raats 021-907-8007 / 082-801-6109

Quality with a Warranty Landini

Ford

John Deere

Claas

Gewasproduksie Saad

Kom kr

y jou eie PANNAR

! g a l -glim

ie PANNAR-glimlag – dis die naam van daardie tevrede uitdrukking op die gesigte van boere wat PANNAR-saad plant. En namate die stroopseisoen al nader kom, word daardie Pannar-glimlag al breër.

D

Dis ook geen wonder nie, want PANNAR-boere kan klaar sien dat hulle vanjaar weer ’n goeie, gesonde oes gaan behaal.

En hulle weet: Terwyl hulle hulle nog so in vanjaar se opbrengs verlekker, is PANNAR se wakker kundiges reeds volstoom besig om nóg beter kultivars te teel vir volgende jaar en elke jaar daarna. Só bly die PANNAR-boer op die voorpunt en word sy glimlag elke jaar breër.

Groot opgewondenheid het by vanjaar se PANNAR-gewasextravaganzas by Delmas, Klerksdorp, Kroonstad en Biesiesvlei geheers oor die opwindende nuwe genetika wat PANNAR aan boere bekend gestel het.

Wat mielies betref, bied PANNAR ’n skitterpakket wit- en geelmieliebasters, gekenmerk deur ’n uitstekende opbrengspotensiaal en stabiliteit vir graanproduksie, kuilvoerproduksie en weimielies.

PANNAR se ultra-vinnige geelpakket is die markleiers vir mielieproduksie onder besproeiing en vir hoëpotensiaal-droëlandgebiede.

PANNAR se witbasterpakket vir droëlandproduksie

Kyk net hierdie gesonde, veelvuldige koppe aan PANNAR se nuwe vinnige, Roundup Ready Plus®onkruiddoderverdraagsame baster, PAN 4P-516R. Hierdie baster is besonder sterk meerkoppig en lewer baie goeie resultate in die oostelike Hoëveld, veral in die koel produksiestreke soos die Oos-Vrystaat. Dit is ideaal vir graan- of kuilvoerproduksie.

10

P ro A g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

Vir droëlandproduksie in die oostelike en westelike gebiede, het PAN 5Q-433B en PAN 6Q-445B topprestasie in PANNAR en die LNR se nasionale proewe gelewer. Hierdie basters, met hulle skitterende opbrengspotensiaal en graangehalte word as hoofaanplanting aanbeveel.

PAN 5Q-433B* met weerstand teen stronkboorder lewer goeie stawww. p roa gr i.c o .za

vinnige en mediumgroeiklasse met ’n baie goeie opbrengsprestasie, stabiliteit en wye gebiedsaanpasbaarheid, geskik vir elke plantdatum in al die produksiegebiede.

PAN 4P-116 is ’n vinnige baster wat goed in die oostelike Hoëveld presteer, veral in die koel produksiestreke soos die Oos-Vrystaat.

Hy is besonder sterk meerkoppig en agronomies goed gebalanseerd met ’n goeie staanvermoë.

PAN 4P-116 is ideaal vir graanen kuilvoerproduksie.

Pieter Rademeyer, produkbestuurder, verduidelik aan besoekers by die PANNARgewasextravaganza hoekom goeie vroeë onkruidbeheer die sleutel tot goeie oesvooruitsigte is, met verkoopbestuurder vir ontwikkelende produsente, Harry Matebese, wat aandagtig luister.

Noue samewerking tussen bemarkers en landboukundiges stel PANNAR in staat om altyd die beste diens aan die boer te bied. biliteit en prestasie in al die produksiegebiede, veral in die NoordwesVrystaat. Dit het ’n baie goeie staanvermoë en is besonder meerkoppig. Dit kan met vrug digter en in nouer rye aangeplant word en word ook vir besproeiing aanbeveel.

PAN 6Q-445B is die algehele wenner in PANNAR se nasionale proewe. In die LNR se nasionale proewe was dit die toppresteerder in die oostelike produksiestreek en die naaswenner in die westelike streek. Hierdie opwindende nuwe baster met sy stronkboorderweerstand lewer uitsonderlike prestasie in al die produksiegebiede, met ’n baie goeie stabiliteit en kompensasievermoë as gevolg van sy baie sterk meerkoppigheid. Die baster staan baie goed en is meer geneig tot spruitvorming as PAN 5Q-433B. PANNAR se kerngeelbasterpakket vir droëlandproduksie Hierdie pakket bestaan uit ’n volledige reeks van ultravinnige, www. proagri .c o.z a

PAN 4P-316B is ’n stronkboorderweerstandbiedende baster soortgelyk aan PAN 4P116, met ’n soortgelyke agronomiese balans. Dit is goed aangepas vir die oostelike produksiestreek en word teen ’n hoër stand as die mediumbasters aanbeveel.

PAN 4P-516R* is soortgelyk aan bogenoemde twee basters, maar met Roundup Ready Plus®onkruiddoderverdraagsaamheid.

Dit bied die boer die voordeel van doeltreffende onkruidbeheer waar probleemonkruide spesiale aandag verg. ’n Hoër plantestand as vir mediumbasters word aanbeveel en dié baster is ook geskik as toevlugsoord vir PAN 4P-716BR. PAN 4P-716BR* is die stapelgeenvariant van PAN 4P-116. Dit bied die voordeel van stronkboorder-beskerming, gekombineer met Roundup-onkruiddoderverdraagsaamheid. Die baster is sterk meerkoppig met ʼn goeie staanvermoë. ’n Hoër plantestand as die mediumbasters word aanbeveel.

PAN 6Q-308B is ’n baster met stronkboorderverdraagsaamheid wat baie goed oor die hele oostelike en westelike produksiestreek presteer. PAN 6Q-308B en PAN 6Q-508R lewer baie goeie prestasie in die LNR se nasionale proewe. Dit is besonder wyd aangepas met goeie opbrengspotensiaal en stabiliteit, ʼn goeie staanvermoë en sterk meerkoppigheid. Die baster word as hoofaanplanting aanbeveel.

PAN 6P-110 is die ideale baster om saam as toevlugsoord aan te plant.

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

PAN 6Q-508R* het die uitsonderlike prestasie behaal om as ’n Roundup Ready-baster eerste onder die geelbasters in die LNR-proewe in die ooste te eindig. Dié baster met Roundup Ready Plus®-onkruiddoderverdraagsaamheid is die stalmaat van PAN 6Q-308B en PAN 6P-110. Dit is goed aangepas oor die hele oostelike en westelike produksiestreek. PAN 6Q-508R is ’n goeie keuse waar hoë onkruiddruk ondervind word, asook as toevlugsoord vir PAN 6Q-708BR. PAN 6Q-708BR* is ’n stapelgeenbaster wat die voordeel van stronkboorderbeskerming en verdraagsaamheid teen Roundup Ready Plus®-onkruiddoder bied.

Dit is soortgelyk aan die vorige drie basters en is goed aangepas vir al die produksiestreke. * Onderhewig aan registrasie ’n Mieliepakket wat waarlik waarde uit besproeiing put Trek voordeel uit die topopbrengste van PANNAR se volledige besproeiingsmieliepakket. PANNAR se ultravinnige geelbasterpakket is leiers in die bedryf.

Die ruggraat van PANNAR se toonaangewende geel besproeiingspakket is die ultravinnige basters PAN 6126, PAN 6236B en PAN 3D-736BR. Opwindende nuwe toevoegings is PAN 3P-502R en PAN 3Q-740BR. PAN 3P-502R met sy Roundup Ready Plus®onkruiddoderbeskerming presteer puik onder besproeiing. Dit is goed aangepas vir al die produksiestreke. Dis ’n goeie keuse waar hoë onkruiddruk ondervind word, asook as toevlugsoord vir PAN 3D-736BR en PAN 3Q-740BR. Dit lewer hoëgehalte graan. Dit is ook aangepas vir droëlandverbouing in die oostelike produksiegebiede van die Oos-Vrystaat, oostelike Hoëveld en KwaZulu-Natal.

PAN 3Q-740BR eindig algeheel eerste in die LNR-proewe vir kortgroeiseisoenbasters. Hierdie prestasie van in die LNR-besproeiingsproewe plaas dit in ’n klas van sy eie. Die stapelgeenbaster lewer uitsonderlike prestasie in die warm ...vervolg op bladsy 12 11

...van bladsy 11

besproeiingsgebiede soos die Oranjerivier, westelike Hoëveld en Limpopo. Dit het ’n goeie graangehalte en is ’n goeie spanmaat vir PAN 3D-736BR. PANNAR-sonneblom sit sonskyn in jou beursie Die bruinroesweerstandige PAN 7033 en PAN 7049 vorm ’n gedugte pakket. Dié basters is sinoniem met hoë opbrengspotensiaal, uitstekende stabiliteit oor seisoene en wye gebiedsaanpasbaarheid. Die pakket word aangevul met ’n Clearfield®baster vir doeltreffende na-opkoms onkruidbeheer asook ’n baster met ’n hoë oleïensuurinhoud.

PAN 7049 is ’n baie egalige, volseisoenbaster met bruinroesweerstand. Dis die afgelope drie jaar ’n toppresteerder in PANNAR en die LNR se kultivarproewe. Dit word as die hoofaanplanting vir alle sonneblomproduserende gebiede aanbeveel en is bestand teen alle huidige rasse van bruinroes (Puccinia helianthi).

PAN 7050 is een van die toppresteerders in PANNAR en die LNR se nasionale kultivarproewe die afgelope drie jaar. Dit is ’n egalige volseisoenbaster met uitstekende olie-opbrengs met ’n kenmerkende korter planttipe, wat stroopbaarheid verbeter. Dit word vir al die

sonneblomproduserende gebiede aanbeveel. Die baster is teen alle huidige rasse van bruinroes (Puccinia helianthi) bestand.

PAN 7057, ’n nuwegenerasiebaster, is ʼn toppresteerder in die LNR-proewe vir die 2008/09seisoen. Dit pas aan in al die produksiegebiede en het ’n uitstekende olie-inhoud. Dit vul PAN 7033 en PAN 7049 baie goed aan in die pakket. Dié drie basters word saam vir die hoofaanplanting aanbeveel.

Al drie basters is teen alle huidige rasse van bruinroes (Puccinia helianthi) bestand.

PAN 7063CL inkorporeer die Clearfield®produksiestelsel vir na-opkomsbeheer van ʼn breë spektrum breëblaaronkruide, asook sommige grasse. Die mediumseisoenkultivar lei ʼn nuwe onkruidbeheerstelsel in produksie van sonneblom in met doeltreffende onkruidbeheer met Euro-Lightning® (imazethapyr) onkruiddoder. Die onkruiddoderweerstand is ’n natuurlike mutasie en PAN 7063CL is dus nie ’n geneties gemodifiseerde baster nie. Dit hou wisselbouvoordele met opslag-Roundup Readygewasse in.

PAN 7063CL het ’n hoë olie-inhoud en stroop baie maklik. Clearfield is die geregistreerde handelsmerk van BASF. Veelsydige sojapakket PANNAR se super Roundup Ready®-sojakultivars is die markleiers en pas die sojaboer se behoeftes perfek. Die veelsydige pakket van verskillende groeiseisoenklasse bied die boer die optimale kultivar vir elke plantdatum in al die produksiegebiede.

Die pakket bied ook spesialiskultivars met ’n regop groeiwyse, geskik vir nou rywydtes onder besproeiing. Sojabone is ideaal as wisselbougewas met mielies en koring. Die Roundup Readypakket word met een nuwe konvensionele kultivar aangevul.

Werkstrots en roepingsbesef straal uit al Pannar se mense. Hier verduidelik een van Pannar se geesdriftige sonneblomtelers, Ruaan Lochner, aan besoekers hoe Pannar se sonneblom sonskyn in die boer se beursie sit.

12

PAN 1652 is ’n konvensionele kultivar wat vir al die produksiegebiede aanbeveel word. Dit is besonder goed aangepas vir die koeler dele en word ook as hoofaanplanting vir die gematigde dele en later aanplanting in die P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

warm gebiede onder besproeiing aanbeveel. Dit het uitstekende agronomiese eienskappe soos goeie staanvermoë, peulhoogte en weerstand teen oopspring. Die kultivar het ’n goeie droogtebestandheid.

Rooi gespikkelde bone uit die boonste rakke PANNAR se toppresterende rooi gespikkeldeboonpakket, bestaande uit PAN 128, PAN 148 en PAN 9249, bied uitsonderlike opbrengs-prestasie en stabiliteit in die vernaamste droëboonproduksiegebiede. Die droëboonpakket bied ’n wye keuse van voordelige eienskappe waarmee boere in al die produksiegebiede wins kan behaal.

PAN 9249 is ’n grootsadige kultivar met uitstekende opbrengsprestasie en stabiliteit in al die droёboonproduksiegebiede. Dit presteer veral goed in KwaZulu-Natal, Mpumalanga en Noordwes se produksiegebiede.

Die boontjie bied goeie algemene siekteweerstand, insluitende roes-, hoekigeblaar-vlek- en BMV-weerstand.

Die vorm ’n gedugte pakket saam met PAN 128 en PAN 148.

Die gesogte PANNAR-glimlag word ook ontlok deur Pannar se voortreflike graansorghumpakket en volledige reeks voergewasse wat jou diere somer en winter toppresteerders maak.

Maar dit is nie al nie. PANNAR het ’n reeks op-en-wakker verteenwoordigers en landboukundiges wat immer gereed staan om die boer die beste raad oor saad en produksie te gee.

Om te hoor wie die PANNAR-glimlagmaker naaste aan jou is, kontak die hoofkantoor by infoserve@pannar.co.za of 033-4139500, of een van die volgende streekskantore: KwaZulu-Natal en Kaap (Greytown) 033-413-9500 Noordwes (Klerksdorp) 018-406-1700 Oostelike Hoëveld en Limpopo (Delmas) 013-665-8500 Sentraal Hoëveld (Heidelberg) 016-341-6404 Wes-Vrystaat en Noord-Kaap (Kroonstad) 056-216-3000 Besoek ook Pannar se webwerf by www.pannar.com www. p ro a gr i.c o .za

Gewasproduksie Onkruidbeheer Lastige pes in graanlande is raaigras, en as daardie raaigras boonop weerstand teen onkruiddoder begin bied, kan dit die opbrengs ernstig benadeel.

’n

Daar is baie omskrywings van onkruiddoderweerstand, maar die eenvoudigste is dat jy onkruiddoderweerstand ondervind wanneer ’n onkruid ’n dosis onkruiddoder oorleef wat normaalweg die onkruid sou doodmaak. Na bespuiting is die onkruid nog steeds in staat om voort te plant.

Gedurende die afgelope jare is al hoe meer gevalle van weerstandbiedende onkruide in Suid-Afrika aangemeld en bevestig. Raaigras (Lolium spp) is die mees problematiese grasonkruid in terme van onkruiddoderweerstandbiedendheid (sien foto).

Ramenas is die breëblaaronkruid wat deesdae ook, weens onkruidweerstandbiedendheid, al hoe swakker in kleingraanproduksiegebiede beheer word.

Baie faktore kan tot onkruiddoderweerstand lei, soos: • Herhaalde gebruik van onkruiddoders met dieselfde metode van werking (in dieselfde seisoen of in opeenvolgende jare op dieselfde gewas) • Die gebruik van te hoë of te lae dosisse onkruiddoder • Verkeerde kalibrasie van die spuittoerusting en/of verkeerde bespuiting • Die aanmaak en gebruik van ongeregistreerde mengsels • Etiketaanbevelings wat nie nagekom word nie • Bespuiting in die verkeerde groeistadium Hierdie is slegs ’n paar van die faktore wat tot weerstand in ’n onkruidbevolking kan bydra. Ander faktore moet egter ook te alle tye in ag geneem word wanneer swak onkruidbeheer vir die eerste maal opgemerk word.

Faktore wat altyd in ag geneem moet word, is: • Omgewingstoestande tydens bespuiting • Verkeerde of foutiewe spuittoerusting en kalibrasies wat verkeerd gedoen word 14

Hestia Nienaber LNR-Kleingraaninstituut, Bethlehem

Beheer onkruiddoderweerstand Weerstandbiedende raaigras in ’n koringland.

• Ongeregistreerde mengsels • Groeistadium van onkruide tydens toediening Voorkoms van onkruiddoderweerstandbiedendheid Die afgelope vier jaar is LNR-Kleingraaninstituut besig met ’n raaigrasweerstandbiedendheidopname in die Wes-Kaap.

Raaigrasmonsters is in die Rûens en die Swartland geneem. Hierdie monsters word getoets vir weerstand teen onkruiddoders wat vyf verskillende chemiese groepe insluit.

Verteenwoordigende onkruiddoders sluit in: Glisiene, Bipiridiliums, Sulfonielureas, Fops en Dims.

Die resultate toon dat weerstand wydverspreid in die kleingraanproduksiegebiede van die Rûens voorkom.

Die enigste onkruiddoder waarteen daar nog geen weerstand voorkom nie, is glifosaat.

Glifosaatweerstand kom wel in ander gewasse voor.

In net vier van die monsters kom baie lae vlakke van weerstandbiedendheid teen parakwat voor. Dit is egter ook belangrik om te noem dat, alhoewel weerstand nie nou teen hierdie middels voorkom nie, daar geen rede is hoekom weerstand nie in die toekoms kan ontwikkel nie.

Dis daarom baie belangrik dat onkruiddoders wat onkruid steeds doeltreffend beheer, optimaal benut moet word. Meeste van die monsters wat getoets is toon egter hoë vlakke van weerstand teen “SU’s” en “Fops”, en die korrekte aanbeveling sou wees dat boere glad nie meer hierdie middels moet gebruik nie.

“Dens” is nuwe middels van Syngenta P ro A g r i 1 2 2 M a a r t 2 0 0 9

wat die afgelope jaar in die mark beskikbaar is, maar geen weerstandsproewe is nog deur die Landbounavorsingsraad se Kleingraaninstituut gedoen nie. Weerstandstoetsing teen “Dims” moet nog voltooi word.

Die opname is gedoen vanaf Piketberg in die noordweste tot by Riversdal in die ooste en 90% van die monsters het ’n mate van weerstandbiedendheid teen een of meer van die onkruiddoders getoon. Uit al die monsters wat regoor die Wes-Kaap getoets is, is slegs vier monsters totaal sensitief vir alle onkruiddoders.

Beheer van onkruiddoderweerstandbiedendheid Weerstandbiedendheid kan vertraag of voorkom word deur die volgende maatreëls te volg: • Lande moet voortdurend ondersoek word vir die voorkoms van onkruid sowel as moontlike onkruiddoderweerstandbiedende kolle of gebiede.

• Sodra onkruid waargeneem word, moet dit korrek geïdentifiseer word sodat die regte middel toegedien kan word.

• Indien weerstandbiedendheid teen onkruiddoder vermoed word, moet daar ’n ander middel gebruik word as die onkruiddoder wat reeds gespuit is, of in die vorige seisoen gespuit is.

• Hou rekord van onkruiddoders wat gebruik word, asook die dosis waarteen dit gespuit word.

• Onkruiddoders verskil en is spesifiek teen sekere onkruide geregistreer, daarom moet dit te alle tye gebruik word op die manier waarop dit geregistreer is om die optimale werking daarvan te verseker.

• Sorg dat die regte dosis altyd gebruik word, omdat te hoë dosisse en te lae dosisse vir weerstandwww. p ro a gr i.c o .za

Onkruiddoders met uiteenlopende chemiese werking is baie beperk in Suid-Afrika en dit verg verskeie jare om nuwe onkruiddoders in die mark te kry.

dbiedende raaigras in 2010 biedende onkruide kan selekteer.

• Wissel onkruiddoders met mekaar af sodat dieselfde onkruiddoder nie jaar na jaar op die dieselfde onkruid gespuit word nie.

• Pas gewasrotasie toe indien moontlik, want dit beïnvloed die spektrum van onkruide wat sal voorkom. ’n Verskeidenheid onkruiddoders met verskillende metodes van werking, kan dan oor ’n aantal seisoene aangewend word. Dit is dikwels baie doeltreffend vir die beheer van onkruid.

• Moet nooit ongeregistreerde mengsels maak en toedien nie.

• Sorg dat die onkruiddoder op die regte blaarstadium toegedien word. As die plante te groot is, sal die werking van die onkruiddoder belemmer word.

• Sorg dat die spuittoerusting korrek gekalibreer is en dat die persoon wat verantwoordelik is vir die spuitproses weet wat hy/sy doen.

• Volg altyd die onkruiddoderetiket se aanbevelings.

Alhoewel chemiese middels ’n oorheersende rol in onkruidbeheer in die Wes-Kaap speel, is dit nou nodig om, weens onkruiddoderweerstandbiedendheid, na meer geïntegreerde beheer te begin beweeg.

Verder is dit is belangrik om altyd die onkruiddoders waarteen onkruid nog nie weerstand toon nie, te gebruik, maar onthou om selfs hierdie middels met mekaar af te wissel indien moontlik.

Die eerste stap na meer doeltreffende onkruidbeheerstrategieë is egter deur die onkruiddoderweerstandbiedendheidstatus van jou lande te ken.

Vir verdere navrae skakel gerus vir Hestia Nienaber by 058-307-3420 of e-pos deweth@arc.agric.za.

Elsenburg: Wegspring vir die wenboer Stellenbosch aan. Studente moet oor matrikulasievrystelling beskik om vir keuring vir die graadkursus in aanmerking te kom. Die wye vakkeusespektrum maak dit vir studente moontlik om te spesialiseer in die velde wat hulle interesseer. Die B.InstAgrar (Hons) word vanaf 2010 in assosiasie met die Universiteit Pretoria op ’n deeltydse grondslag oor twee jaar te Elsenburg aangebied in drie hoofrigtings, naamlik Plantproduksie, Diereproduksie en Voorligting.

Toelatingsvereistes is ’n toepaslike B.Agric of B.Techgraad.

ie Kaapse Instituut vir Landbou-Opleiding: Elsenburg (voorheen Elsenburg Landboukollege) is reeds vir meer as ’n eeu bekend en bemind as een van die voorste voorsieners van landbouopleiding in die land,” sê mnr Marius Paulse, programbestuurder van Gestruktureerde Landbouopleiding by die Departement van Landbou: Wes-Kaap. Die Kaapse Instituut vir Landbou-opleiding (KILO) bied verskeie opleidingsprogramme in sowel die Voortgesette Onderwys en – Opleidingsband as die as Hoër Onderwysband aan.

by die behoeftes van spesifieke teikengehore, en die kursusse word normaalweg aangebied in die taal (Afrikaans of Engels) wat deur die meeste kursusgangers verstaan word. Enkele kursusse word ook in Xhosa aangebied.

Pasgemaak en behoeftegedrewe: kort kursusse en leerlingskappe vir almal!

Die KILO beskik oor ’n Verdere Onderwys en Opleidingsentrum wat kortkursusse in sowat 50 studievelde aanbied. Kursusse wissel van lewensvaardighede-, bestuurs- en finansiële kursusse tot praktiese kursusse in groente- en vrugteverbouing, diereproduksie, metaalwerk, besproeiing, kalibrasie van spuittoerusting en nog veel meer. Kursusse word ook aangepas

Na-matriek opleiding Voornemende studente wat nie matrikulasievrystelling het nie, kan vir die Hoër Sertifikaat in Landbou inskryf. Die kursus strek oor twee jaar. Na suksesvolle voltooiing hiervan, kan studente registreer vir die deeltydse Diploma in Landbou, wat meerendeels op ervaringsonderrig gebaseer is.

Elsenburg bring opleiding na die mense Gedesentraliseerde opleiding poog om opleiding nader aan veral hulpbronarm boere te bring. Vir hierdie doel is opleidingsentra reeds te George, Clanwilliam, Oudtshoorn en Bredasdorp gevestig. Waar die behoefte bestaan en voldoende kursusgangers en die nodige geriewe beskikbaar is, kan kursusse ook in die gemeenskappe self aangebied word.

Elsenburg bied vanaf 2004 ’n driejarige B.Agric-graadkursus in assosiasie met die Universiteit van

Vir meer inligting skakel KILO by 021-808-5451/2

“D

Elsenburg bied sedert 2005 Leerlingskap opleiding aan leerders wat nie in besit is van ’n matrieksertifikate is nie. Opleiding strek oor ’n periode van 10 maande, waarna ’n eenjarige Sertifikaat aan suksesvolle studente toegeken word.

For additional information contact: Student Administration: CIAT: Elsenburg Higher Education: Tel: (021) 808 5451/2 Further Education and Training: (021) 808 7000 E-mail: oliviaj@elsenburg.com; zenoviap@elsenburg.com Website: www.elsenburg.com

Gewasprodukie Groentesaad

KLEIN KAROO Saadbemarking wys wensaad:

Hier kom groot groei vir groenteboere! et glinsterende oë het groenteboere onlangs KLEIN KAROO Saadbemarking (KKSB) se groentesaaddag op die maatskappy se proefplaas naby Bapsfontein bygewoon.

Daar kon hulle self sien hoe die resultate van KKSB se noukeurige saadontwikkeling en -produksie lyk en ingeligte besluite neem oor hulle volgende aanplantings.

M

Kundiges van KLEIN KAROO Saadbemarking was byderhand om vrae te beantwoord en raad te gee.

KKSB bestaan al sedert 1947. Die maatskappy het begin om lusernsaad vir lede te bemark, maar later sy bedrywighede so uitgebrei dat hy vandag ook ’n volledige reeks groentesaad bemark onder die handelsnaam, Afrigro. Dit sluit in die reg om produkte van etlike oorsese maatskappye soos Bejo, Syngenta, en Zeraim Gedera te versprei.

Die maatskappy bied ook ’n volledige reeks weidings-; mielie-; sonneblom-; koring-; kanola- en lusernsaad.

KLEIN KAROO Saadbemarking se sukses berus op ’n aktiewe strewe om die beste saad, raad en professionele dienste aan boere regoor die wêreld te verskaf.

Die groentekultivars wat tydens die kultivardemonstrasiedag by Bapsfontein vertoon is, sowel as die bruikbare inligting wat daar verstrek is, dui daarop dat die maatskappy hierdie strewe daadwerklik uitleef.

KKSB steun ook die boer in sy stryd teen peste en plae met kultivars wat weerstand bied teen die lastigste groentesiektes. So is daar tamatiekultivars wat weerstand bied teen die gevreesde tamatie-geelbladkrulvirus, kromnekvirus en altwee hierdie bedreigings saam.

Daar is koolkultivars wat hulle hewig verset teen siektes soos swartvrot en skorsies wat weerstand bied teen vier virusse en altwee rasse van poeieragtige meeldou.

Daar is wortels wat weerstand bied teen Alternaria poeieragtige meeldou.

Dit kos baie geld om Alternaria en weerstandige kultivars te ontwikkel, maar KKSB probeer immerdeur om die saadpryse so laag as moontlik te hou sonder om gehalte in te boet.

Terselfdertyd sorg die maatskappy se saadtelers dat hulle produkte steeds mooi en smaaklik is om die mark te wen, en ’n goeie opbrengs lewer.

KKSB bied boere ook die nodige groenbemes-tinggewasse en kundigheid om die biobalans van hulle grond altyd nommerpas te hou.

Hulle groei so gaaf want hulle is so gaaf.

Vir jou volgende aanplanting van bone, beet, broccoli, kool, spruitkool, uie, wortels, blomkool, seldery, komkommers, eiervrug, grasuie, slaai, mosterd, okra, waatlemoene, spanspek, pietersielie, ertjies, soetrissies, pampoene, radyse, salotte, murg-van-groente, suikermielies of tamaties, praat nou met jou saadagent oor die skitterende opsies wat KLEIN KAROO Saadbemarking jou bied; nie net wat saad betref nie, maar ook met kundige ondersteuning.

Vir meer inligting oor wensaad vir die groenteboer wat wil groei, skakel met Piet Grobler by 012-252-6849 of pietg@seedmarketing.co.za of kontak die hoofkantoor te Oudtshoorn by 044-203-5180. En onthou – KLEIN KAROO Saadbemarking is ’n vennoot van Agribonus. Jy kan punte verdien op al jou aankope.

Die maatskappy se op-en-wakker produkontwikkelingsafdelings vir die suide en noorde ontwikkel en vermeerder groentesaad noukeurig by die maatskappy se proefplaas by Oudtshoorn en op boere se plase.

KKSB verstaan die boer se omstandighede en behoeftes, en voorsien daarvolgens ’n wye reeks groentesaad vir alle toestande en markvoorkeure.

www. proagri .c o.z a

So kon boere by KLEIN KAROO Saadbemarking se kultivardemonstrasiedag self kom kyk watter voortreflike groente uit Afrigro-saad spruit.

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

17

Vrugteverbouing Plaagbeheer

Mango Pak knikker insekte en swamme uit Roelf Allworth, Syngenta Besigheidsbestuurder, Laeveld Vernietigende wapen help boer om hulle mango-oeste teen insekte en swamme te verdedig – die nuwe Mango Pak-konsep.

naamde “aan en af” seisoene is daar nie meer sprake nie.

Na deeglike navorsing en verskeie grootskaalse demonstrasieproewe het Syngenta, in samewerking met Laeveld Agrochem, begin om hierdie produk/konsep aan mangoboere beskikbaar te stel – en die gevolge is oorweldigend.

Eerstens word Actara eenmalig as grondtoediening gebruik vir beheer van al die belangrike insekplae. Dit beteken dat GPB (geïntegreerde plaagbeheer) ten volle toegepas word. Voordelige insekte en die omgewing word nie nadelig beïnvloed nie.

’n

Mango Pak bestaan uit ’n volledige reeks produkte vir die beheer van insekte en swamsiektes. ’n Vaste spuitprogram word gevolg van blomstadium tot die laaste bespuiting drie weke voor oes.

Resultate is astronomies. Sommige boere het hulle opbrengste van sowat 17 ton/ha drie jaar gelede tot soveel as 40 ton/ha die afgelope seisoen verhoog.

Dit is nie al nie, want tot soveel as 97% uitpak is behaal. Van soge-

Waaruit bestaan Mango Pak ?

Tweedens volg daar ’n swamdoder program met Tilt, Thiovit Jet en Ortiva, wat belangrike siektes soos poeieragtige meeldou, antraknose en sagte bruinvrot in toom hou.

Slegs drie koperbespuitings word benodig vir die beheer van bakteriese swartvlek, wat beteken aansienlik min koper word gebruik.

Die produk, Bion, is nie ingesluit in die Mango Pak nie, maar dit kan ook gebruik word om die mango-

Gesonde blomstadium met Mango Pak

Goeie drag gedurende Mango Pak seisoen boom se siekteweerstand te verbeter om te verseker dat siektes soos bakteriese swartvlek beter beheer word .

Vir meer inligting kan enige van Laeveld Agrochem se agente in die produksiegebied gekontak word.

Gewasproduksie Plaagbeheer

Plaagbeheeropsies:

Hoor wat “sê” die plante Goddy Prinsloo, LNR-Kleingraaninstituut, Bethlehem anaf die vroegste tye vind chemiese kommunikasie tussen verskillende organismes in die natuur plaas, waarvan ons salig onbewus is omdat ons dit nie kan “ruik” nie.

V

Met die ontwikkeling van meer gevorderde tegnieke en toerusting is wetenskaplikes besig om al hoe meer inligting oor die interaksies tussen plante en insekte te bekom, maar daar is nog baie kennis wat ontbreek en wat verkry moet word.

Insekte kan ook hulle sintuie gebruik Insekte maak gebruik van drie basiese maniere om ‘n geskikte gasheerplant te vind: kleur, reuk en smaak. So, byvoorbeeld, gee ‘n plantluis se saamgestelde oë vir hom ‘n sekere beeld en kleur wat belangrik is om ‘n groep plante te identifiseer. Op sy antennae of voelers is daar chemiese sensors (Fig 1) waarmee hy tussen verskillende vlugtige chemiese stowwe kan onderskei.

Wanneer ‘n gevleuelde plantluis na ‘n gasheerplant soek, gebruik hy kleur en reuk om op ‘n klaarblyklik geskikte gasheerplant te lande te kom. Hierna sal hy die plant met sy monddele binnedring om te proe of

dit ‘n geskikte plant is om op te voed. Sou dit nie geskik wees vir voeding nie, sal die plantluis na die volgende plant beweeg en weer toets totdat ‘n geskikte gasheer gevind word.

Plante verdedig hulleself Indien ‘n plant geskik is vir voeding en die plantluis begin die plantsappe inneem, reageer die plant op sekere chemiese stowwe in die speeksel van die luis en skakel dan sy verdedigingsmeganisme aan.

Figuur 2: Plante waarop insekte voed, skei reukstowwe af wat ander insekte afweer en ook die aanvallers se natuurlike vyande aantrek.

Die verdediging van die plant behels onder meer dat die plant verskeie sekondêre chemiese stowwe vervaardig, waarvan sommige vlugtig en ander nie-vlugtig is.

Die nie-vlugtige chemiese stowwe kan veroorsaak dat die plant onsmaaklik word vir die plantluis, terwyl die vlugtige stowwe fisies afwerend is vir plantluise en hulle kan verdryf.

Wanneer ‘n gevleuelde plantluis op soek na ‘n gasheerplant met hierdie afwerende reukstowwe in aanraking kom, sal hy wegbeweeg van die plante af sonder om daarop te gaan sit (Fig 2).

Figuur 1: Elektronmikroskoopfoto’s van chemiese sensors op luisantenna.

(Foto: Minks and Harewijn. 1987. Aphids, their biology, natural enemies and control Vol 2B)

www. p roagri .c o.z a

Van hierdie reukstowwe dien ook as ‘n sein vir omringende plante

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

om hulle te waarsku dat daar ‘n insek is wat hulle kan aanval. Die omringende plante kan dan reageer deur hulle verdedigingsmeganismes vooraf aan te skakel om die insekte te verdryf voordat hulle aangeval word.

Natuurlike vyande doen dieselfde Die natuurlike vyande van plantluise en ander insekte wat plante aanval, reageer op dieselfde manier om hulle prooi of gasheer te identifiseer. Die vlugtige stowwe wat plante in die verdedigingsproses afskei, dien as sein vir die natuurlike vyand om die plant waarop die plantluise voed te vind (Fig 2). Die natuurlike vyande sal dus op die plante gaan land en dan met hulle voelers die plant al soekende betas, totdat hulle hulle prooi vind en siedaar – die plantluis wat die plant wou vreet word nou self ‘n prooi.

Die hele proses vind ook plaas as plantluise op koringplante begin voed. In veral Europa is gevind dat die hawerluis tussen seisoene van gasheerplante verwissel.

19

20

1 2 2 M a a r t 2 010

...van bladsy 19

Figuur 3: Gevleulde plantluis In die herfs sal hulle byvoorbeeld na ’n wilde kersieboom vlieg waar geslagsvorming, paring en eierlegging plaasvind. Die eiers kan dan die strawwe winters oorleef.

Uit hierdie eiers broei die volgende geslag plantluise in die lente uit, wat dan vir ‘n kort rukkie op die boom voed voordat hulle weer na die gras of ander primêre gasheer beweeg.

Navorsers van die Sweedse Universiteit van Landbouwetenskappe het jare gelede vasgestel dat reukstowwe wat die boom afskei wanneer die luise in die lente voed, veroorsaak dat die tweede geslag plantluise gevleueld is en dan weer vir die somer na die graan beweeg.

Nou wat beteken dit vir plaagbeheer?

Reukstowwe uit plante wat plantluise en ander insekte kan afweer, word tans geïdentifiseer en kan daarna vir omgewingsvriendelike plaagbeheer gebruik word. ‘n Reukmeter word in die toetse gebruik. Dit is ‘n klein apparaat (Fig 3) waaraan verskillende reukstowwe gekoppel word. Lug word by ‘n sentrale punt uit die meter gesuig en die reukstowwe sodoende in die apparaat ingesuig. ‘n Gevleuelde plantluis word nou hierin geplaas en dan vir 10 minute dopgehou om vas te stel waarheen dit beweeg en hoeveel tyd daar in die verskillende reukstowwe se teenwoordigheid bestee word.

Plante is in sekere stadiums van hulle groeisiklus meer vatbaar vir skade as in ander. So, byvoorbeeld, is koring gevoeliger vir skade in die jonger stadiums wanneer die halms, are en pitte gevorm word www. p roagri .c o.z a

Figuur 4: Groeistadium-skale en ontwikkelingstadia van koring deur die groeiseisoen met skadelike periode vir Russiese koringluis Aangepas uit: • • • •

Ohio Agronomy guide 14th edition. Bulletin 472-05.

Slafer & Rawson, 1994.

Wheat growth and physiology. A. Acevedo, P. Silva & H. Silva, 2002. FAO Corporate document repository (www.fao.org).

Bread wheat, 2002 (B.C. Curtis, S. Rajaram & H. Gomez MacPherson, eds.). FAO Plant Production and Protection Series, no 30, Rome, 2002.

(Fig 4). Dit is hoekom die Russiese koringluis byvoorbeeld so baie skade kan aanrig. ‘n Mens gebruik nie afwerende reukstowwe om die insekte dood te maak nie, maar eerder om besmetting uit te stel totdat die plant verby die kwesbaarste groeistadiums is en die betrokke insek dus nie meer ekonomiese skade kan aanrig nie.

Plante kan ook deur die gebruik van hierdie reukstowwe vooraf “aangeskakel” word om afwerende reukstowwe teen plantluise en ander insekte af te skei sodra hulle na die graan toe begin vlieg.

Van die reukstowwe kan ook dien as aantrekkers vir natuurlike vyande, waarmee die getalle van natuurlike vyande in die lande verhoog kan word om die biologiese beheerkomponent doeltreffender te maak.

In toetse by die LNR-Kleingraaninstituut is gevind dat een van die reukstowwe (wat ook deur verskeie

plante afgeskei word), nie net die plantluise wegjaag nie, maar in konsentrasies hoër as 2% word die parasietwespe van luise ook afgeweer, wat ons nie wil laat gebeur nie.

Figuur 5 dui aan dat die parasietwespe minder as drie minute in die teenwoordigheid van die reukstof gebly het, terwyl dit meer as twee maal so lank vertoef het in die afwesigheid van die reukstof.

Toe dieselfde plantreukstof op koringplante gespuit is, het ons egter bevind dat die behandelde plante na 24 uur baie meer aantreklik was vir die parasietwespe as die onbehandelde plante (Fig 6).

Figuur 3: Reukmeter

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

21

22

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

www. p ro a gr i.c o .za

Konsentrasie van reukstof

...van bladsy 21

Wat ons vermoed, is dat die behandeling van plante met die spesifieke reukstof die verdedigingsreaksie in die plant aangeskakel het. Die plant kon as gevolg hiervan ander reukstowwe produseer wat vir die luis se natuurlike vyand aantreklik is.

Die behandeling van koring met hierdie reukstowwe kan dus nie net ‘n invloed op die luisgetalle uitoefen nie, maar ook natuurlike vyande aanlok wat die luise wat wel teenwoordig is sal aanval.

Kontrole

6%

8%

0

2 3 4 5 6 7 Gemiddelde tyd (minute) spandeer Figuur 5: Die gemiddelde tyd wat parasietwespe vertoef het in die teenwoordigheid van ’n reukstof wat plantluise afweer teen konsentrasies van 6 en 8%. Hier word die parasietwespe dus soortgelyk afgeweer.

Daar is nog heelwat navorsing nodig om vas te stel hoe die verskillende reukstowwe met die plante en die verskillende insekte reageer en presies hoe hierdie reukstowwe doeltreffend in die beheer van plantluise en ander insekte aangewend kan word.

Hierdie navorsing word moontlik gemaak deur die geldelike bystand van die LNR en die Wintergraannavorsingstrust. Vir meer inligting skakel Goddy Prinsloo by 058-307-3400.

Reukstof

1

Onbehandelde plant

0

1

2

3

Behandelde plant

4 5 6 7 8 Tyd (minute) Figuur 6: Die gemiddelde tyd wat parasietwespe vertoef het in die teenwoordigheid reukstowwe wat op koringplante toegedien is teen 8% konsentrasie, 24 uur nadat die plant behandel is. Hulle hou dus baie meer van die behandelde plante.

AgriTrader

Advertensiediens vir die boer Advertising service for the farmer 60 000 eksemplare na aktiewe kommersiĂŤle boere landswyd

AgriTrader is ʼn uitstekende bemarkingsmeganisme om kopers en verkopers van lewendehawe, trekkers, voertuie, werktuie, en alle ander landboutoerus ng by mekaar uit te bring. Veeveilingsadvertensies in AgriTrader lok wye reaksie uit, veral as dit aangevul word met promosie-ar kels wat die betrokke stoeterye bekendstel. Vir die mees bekos gbaarste advertensie-tariewe in Suid-Afrika, skakel ons nou:

051-446-0789 | 082-381-7563

stefan@agritrader.co.za

Anelda Strauss (Pretoria)

012-362-2732 | 083-748-3413

anelda@smartpublishing.co.za

AgriGids

Stefan van Wyk (Bloemfontein)

24

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

www. p ro a gr i.c o .za

AgriGids

www. p roagri .c o.z a

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

25

AgriGids 26

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

www. p ro a gr i.c o .za

AgriGids

www. p roagri .c o.z a

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

27

AgriGids

Adverteer jou veiling in die

Agritrader.

Skakel Stefan van Wyk

Dorper

Dorper

Boerbok

Landskaap

Genegids

Dorper

Dorper

Dorper

by 051-446-0789 BLOEMFONTEIN of sel: 082-381-7563

28

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

www. p ro a gr i.c o .za

Beefmaster

Hugenoot

SA Vleismerino

Sa merino

Pinz2yl

Alwyn Marx 051-933-4391 | 082-927-1554

2010

Limousine

Tuli Genootskap produksie veilings vir 16 April 2010 Stephan Welz, 083-266-6829 8 Junie 2010 - Cornelius Rautenbach, 058-863-1735, 082-371-4390 21 September 2010 - William Biggs, 082-415-3751 6 Oktober 2010 - Dave Cawthorn, 084-363-5392 & Arthur Schulze, 083-441-5781 7 Oktober 2010 - Alwyn Marx, 051-933-4391, 082-927-1554 21 Oktober 2010 - Russell Clark 045-943-3011, 082-492-7036

Brahman

charolais

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

Nguni

Pinzgauer

www. p roagri .c o.z a

29

Genegids

Herefords

Tuli

Braford

Herefords

Tuli

Tuli produksie veiling 7 Oktober 2010

beefmaster

dorper

Jersey

wild

Veilings 30

P roA g r i 1 2 2 M a a r t2 010

www. p ro a gr i.c o .za

nguni

Adverteer jou

Agritrader.

Agritrader.

Skakel Stefan van Wyk

Skakel Anelda Stauss

by 051-446-0789 BLOEMFONTEIN of sel: 082-381-7563

by 012-362-6390 PRETORIA of sel: 083-301-9134

P roA g r i 1 2 2 M a a r t 2 010

31

Veilings

Bonsmaras

boerbok

www. p roagri .c o.z a

Adverteer jou veiling in die