Pan Amsterdam magazine 2017

1

2

Beurs voor kunst, antiek en design PAN Amsterdam 2017

Hoofdsponsor

Sponsoren

INHOUD

De grondslag van de beurs: 5.000 jaar kunstgeschiedenis en de kracht van de Nederlandse kunstmarkt 04

Voorwoord PAN Amsterdam

06

09

Hoofdsponsor Oyens & Van Eeghen verheugt zich op PAN Amsterdam 2017

46

Koen Hauser geeft campagnebeeld 2017 een nieuwe dimensie.

Koen Hauser en Roberto Payer, President Commissaris.

Deelnemers A – E

P52

Hotel Panorama

P46

Koen Hauser en Roberto Payer, President Commissaris in gesprek

Hotel Panorama

4

P50

Campagnebeeld PAN Amsterdam 2018

P148

52

Hotel Panorama

55

Deelnemers F – O

96

Museum Voorlinden toont Erwin Wurm op PAN Amsterdam.

98

Een bezoek aan de Wunderkammer van Residence.

106 Sinds 2010 reist Jimmy Nelson

de gehele wereld over.

Interview met Jan Rudolph de Lorm, Algemeen Voorzitter Keuring PAN Amsterdam 148 ‘Helderheid en transparantie

zorgen voor hoge kwaliteit’

Jan Rudolf de Lorm

P98

Residence op PAN Amsterdam Hoofdredactrice Miluska van ’t Lam

109 Deelnemers P – Z

154

160

PAN Podium De keuze van Micky

Hoogendijk, Fred van Leer en Mart Visser

165 Deelnemerslijst 172 Colofon

5

VOORWOORD PAN AMSTERDAM

Beste bezoeker PAN Amsterdam opent dit jaar de deuren voor de 31ste editie. Een toonaangevende topselectie van de kunsthandel uit Nederland, de buurlanden en Italië komt ook dit jaar bijeen in de RAI Amsterdam om het beste te tonen aan kunst, antiek en design.

De 110 deelnemers tonen in alle verscheidenheid wat de grondslag is van de beurs: 5.000 jaar kunstgeschiedenis en de kracht van de Nederlandse kunstmarkt. Dit jaar zijn we voor het eerst op alle doordeweekse dagen tot 21:00 uur open. Zo bieden we onze bezoekers de kans om ook na werktijd het aanbod te bekijken en onze deelnemers te ontmoeten.

Patrick van Maris, Algemeen directeur PAN Amsterdam Frédérique van Oorschot, Manager PAN Amsterdam

6

VOORWOORD PAN AMSTERDAM

inspirerende, interactieve presentaties en wetenswaardigheden over uiteenlopende aspecten van kunst en de kunstmarkt. Na de succesvolle eerste editie van PAN Podium vorig jaar, werkt PAN Amsterdam dit jaar samen met het Rijksmuseum, Vereniging Rembrandt, Amsterdam Museum, Museum de Fundatie, KVHOK, het tijdschrift Quote en andere.

Vorig jaar is door het bestuur en de Raad van Commissarissen een koersverandering ingezet. Met de bezoeker als uitgangspunt heeft PAN Amsterdam opnieuw gekeken naar de opzet van de beurs. De meest ingrijpende verandering was de nieuwe indeling van de beursplattegrond met als gevolg dat de disciplines door elkaar staan. Zo zoekt PAN Amsterdam de aansluiting op de belevingswereld van de bezoeker die het kopen op gevoel niet schuwen en die vaak discipline-overschrijdend verzamelt. Gezien de positieve reacties van zowel deelnemers als bezoekers op deze veranderingen, zetten we deze opzet de komende editie door en varen de stabiele koers waarin PAN Amsterdam, zoals altijd, de plek is waar kunsthandel en verzamelaar elkaar vinden.

Van harte welkom zijn onze nieuwe deelnemers met specialismen als Chinees en Japans keramiek, numismatiek, oude meesters en hedendaagse kunst; Dürst Britt & Mayhew, Galerie Fontana, Feng-Chun Ma Chinese & Japanese Art Consultancy, Kunsthandel Pygmalion, Schulman bv en Tak Master Paintings.

Wij zijn blij dat zij ons deelnemersveld komen versterken. Ook Het samenbrengen van kunstwerken uit alle tijden en disciplines is zien we vertrouwde gezichten terug na een korte onderbreking; ook het uitgangspunt van het campagnebeeld dat fotograaf Koen ARTITLEDcontemporary, Dr. Lennart Booij Fine Arts and Hauser voor deze editie van de beurs maakte. In een virtuele studio Rare Items, Fontijn Antiek en Mark Haasnoot Fine Arts. werkte hij met digitale bestanden van kunstobjecten die hij 3D scande. De kunstwerken werden van kleur en textuur ontdaan en Tot slot willen wij dan ook al onze deelnemers en in het bijzonder onze sponsoren danken. De steun en actieve betrokkenheid zijn daarna tot het inspirerende campagnebeeld in grijstonen samenvan groot belang voor PAN Amsterdam. Hoofdsponsor Oyens & gevoegd.

Van Eeghen, dochtermaatschappij van de Belgische Delen Private Bank, verbond zich vorig jaar voor de eerste maal aan de beurs.

Hotel Panorama is een bijzondere tentoonstelling op de beursZij presenteren zich dit jaar met een stand op de beurs. U bent vloer samengesteld door tentoonstellingsmaker Piet de Jonge, tevens voorzitter van de keuringscommissie ‘Kunst na 1945’. In een van harte uitgenodigd om met hen kennis te maken. Ook danken wij Paardekooper Private Insurance, het Prins Bernhard Cultuurop een chique hotel geïnspireerde lobby, neemt hij ons mee op reis door eigen combinaties van kunstwerken van de PAN-deelnemers. fonds en Laurent-Perrier voor hun genereuze steun.

Het ontwerp is van Koen Steger en Neal Groot, bekend van het Wij wensen u namens het hele team een geslaagd beursbezoek gedurfde decor van het televisieprogramma Zomergasten 2017. en een inspirerend PAN Amsterdam 2017 toe.

PAN Podium is de noemer waaronder culturele smaakmakers zich dit jaar presenteren in een afwisselend programma van

7

INTRODUCTIE OYENS & VAN EEGHEN

Hoofdsponsor Oyens & Van Eeghen verheugt zich op PAN Amsterdam 2017 Geldt betrokkenheid bij kunst op dezelfde manier voor Delen Private Bank?

Frederik Baert: ‘Kunst en interieur zijn de twee grote liefdes van Delen Private Bank. Dit reflecteert zich in de keuze en inrichting van de verschillende kantoren, maar komt ook tot uiting in onze partnerships met artistieke evenementen. Delen Private Bank is verheugd jaarlijks vele van haar relaties te kunnen begroeten op BRAFA (Brussels Art Fair), in 2017 was dit al voor het 11de jaar op rij.’

Vermogensbeheerder Oyens & Van Eeghen werd in 2016 de trotse hoofdsponsor van PAN Amsterdam. Waarom? In de eerste plaats om de Nederlandse kunstwereld te kunnen ondersteunen. En daarnaast omdat zij het gepast vindt om iets terug te doen voor haar relaties.

Directievoorzitter Frederik Baert en mededirecteur Frederik Kalff stellen zich graag aan u voor en blikken vooruit op de aankomende editie van PAN.

Wat zijn jullie verwachtingen voor de komende editie?

Frederik Kalff: ‘De verwachtingen voor PAN 2017 zijn hooggespannen. Na het succesvolle eerste jaar, staat deze editie in het teken van het verder invulling geven aan onze rol als hoofdsponsor.

Waar wij vorig jaar een duizendtal relaties hebben uitgenodigd voor een exclusieve preview op vrijdagavond, gaan wij dit jaar meerdere andere evenementen organiseren. Zo zullen wij een stand hebben waar iedereen een korte introductie kan krijgen van onze specialiteiten op het gebied van vermogensbeheer.

Dit alles onder het genot van een kop koffie of een glas. Daarbij verwachten wij dat de bezoekersaantallen nog verder zullen toenemen, gezien het prachtige aanbod en de topnamen die op de beurs aanwezig zijn. Verder verheugen wij ons erop om onze relaties inhoudelijk te kunnen bijstaan door het organiseren van rondleidingen over de beursvloer en ontbijtsessies waarbij wij een korte toelichting geven over hoe wij vermogensmarkten zien en hoe wij daar als vermogensbeheerder rendement voor u kunnen maken, om vervolgens voordat er andere bezoekers zijn over een nog lege beurs te mogen rondlopen’.

Frederik Baert werd in juni van dit jaar aangesteld als directievoorzitter. Hij is daarnaast verantwoordelijk voor het Gentse kantoor van Delen Private Bank, de Belgische partij die sinds eind 2015 aandeelhouder is van Oyens & Van Eeghen.

Hoe kijkt hij terug op de editie van PAN in 2016?

Frederik Baert: ‘Het hoofdsponsorschap van PAN kwam in 2016 als een onverwachte kans voor Oyens & Van Eeghen. Een kans die we met beide handen hebben aangegrepen omdat het voor ons een mooie gelegenheid bood om alle relaties van Oyens & Van Eeghen samen te brengen op dit unieke event. Wij hebben het ervaren als een geslaagde eerste editie, hopelijk de eerste in een lange reeks.’

Zijn collega en mededirectielid Frederik Kalff werkt sinds 2010 bij Oyens & Van Eeghen en werd in juni van dit jaar lid van de statutaire directie. Hij vertelt dat kunst altijd al een gedeelde passie was van de vermogensbeheerder en haar cliënten.

Frederik Kalff: ’Ontmoetingen met onze cliënten zijn vaak in het kader van kunst en cultuur. In het verleden hebben we, mede door ons tweede kantoor in het zuiden van het land (’s-Hertogenbosch), al veel van onze relaties kunnen ontvangen op TEFAF in Maastricht.

Ook waren wij betrokken partner van de Kunst- en Atelierroute in ‘s-Hertogenbosch en hebben we in 2016 de viering van het 500ste sterfjaar van markant kunstenaar Jheronimus Bosch aangegrepen voor de organisatie van mooie bijeenkomsten. Met onze verhuizing naar het Apollo House aan de Apollolaan in Amsterdam zijn we ook sponsor geworden van de kunstroute ARTZUID. Dus ja, we zijn graag betrokken bij evenementen die kunst gerelateerd zijn.’

Ben je zelf eigenlijk een verzamelaar?

Frederik Kalff: ‘In de eerste plaats ben ik een liefhebber, daarna pas een verzamelaar. Mijn meest recente kunstwerk kocht ik deze zomer. Een impressionistische strandschildering van Ventura Díaz. Een schilderij dat speelt met licht en kleur en daarmee een heerlijk gevoel van plezier en vakantie geeft. De stijl doet denken aan die van de bekende Valenciaanse schilder Joaquín Sorolla, wiens schilderijen ik via mijn Spaanse vrouw Marta heb leren kennen. Telkens als ik het schilderij bekijk, ontstaat er een glimlach op mijn gezicht. Dat is voor mij kunst. Een goede vriend

8

INTRODUCTIE OYENS & VAN EEGHEN

Frederik Kalff: ‘Daarnaast kunt u in onze stand kennis maken met Oyens & Van Eeghen. Samen met mijn collegae zal ik u daar persoonlijk welkom heten en u wat meer kunnen vertellen over onze dienstverlening. Immers, naast goed beleggen, is onze kracht de persoonlijke aanpak en het directe cliëntencontact.’

van mij noemt dit heel toepasselijk ‘kijkdividend’. Het dagelijkse rendement van een kunstwerk. Kunst is voor mij dan ook veel minder rationeel dan mijn professionele vak, dat van beleggen.

Wij kijken voor onze cliënten zo rationeel mogelijk naar markten en proberen te profiteren van bestaande marktimperfecties en het irrationele gedrag van andere beleggers.

Daarnaast ben ik in het algemeen een liefhebber van ‘taferelen’.

Zo kunnen mij ouderwetse winter- en schaatstaferelen intrigeren, maar ook mooie Nederlandse water- en wolkschilderingen.

Verder trekken moderne kunstwerken mij waar die spelen met de werkelijkheid, maar houd ik ook van de prachtige stillevens en fotokunst die zo prominent op PAN aanwezig zijn.’

Tenslotte de vraag, kunst en vermogensbeheer, hoe verhouden die zich tot elkaar?

Frederik Kalff: ‘Net als bij kunst, zijn voor een vermogensbeheerder de principes van kwaliteit en rendement essentieel. Daarnaast zijn beide zaken persoonlijk. Dat wil zeggen dat wat voor de één een mooi kunstwerk is, niet noodzakelijkerwijs hoeft te passen bij een ander. Zo ook bij vermogensbeheer. Oyens & Van Eeghen is de vermogensbeheerder voor cliënten die ontzorgd willen worden en veel waarde hechten aan een persoonlijke en directe aanpak, met korte lijnen naar de vaste relatiebeheerder. Daarnaast zijn wij er ook voor cliënten die de voorkeur geven aan een dienstverlener die brede financiële ondersteuning biedt.’

Als hoofdsponsor zullen jullie op vrijdag 17 november jullie gasten de eerste preview gunnen van de beurs. Hoe gaat Oyens & Van Eeghen daar invulling aan geven?

Frederik Baert: ‘Wij hebben het voorrecht om circa 1000 van onze gewaardeerde relaties uit te nodigen voor deze bijzondere avond. Zij zullen onder het genot van een aangeklede borrel en walking dinner de mogelijkheid hebben om als allereerste over de beursvloer te lopen en mogelijk zelfs over te gaan tot aankoop.

Het belooft een avond te worden waarbij onze relaties elkaar uitgebreid kunnen spreken op, in mijn ervaring, één van de mooiste entourages van Nederland.’

Frederik Baert: ‘Uiteindelijk is de doorslaggevende factor altijd kwaliteit. Net als kunst is onder vermogensbeheerders kwaliteit essentieel. Dat maakt het verschil. En daarom is Oyens & Van Eeghen dit jaar opnieuw de trotse hoofdsponsor van PAN Amsterdam.’

Jullie hebben in tegenstelling tot vorig jaar nu ook een eigen stand (nummer 83). Waarom moeten bezoekers daar absoluut een bezoek komen brengen?

Frederik Baert: ‘Standnummer 83 is gelegen aan het einde van het centrale pad tegenover de ingang, en is met veel liefde gecreëerd door Anne-Sophie Delen. Het wordt een plaats waar de bezoeker even in alle rust kan genieten van alle indrukken die de beurs nalaat.’

L Frederik Baert, Directievoorzitter | R Frederik Kalff, Directeur

9

10

Deelnemers A–E

11

Algemeene Ethnografica en Kunsthandel Aalderink Amsterdam Een beeldje voorstellende een koninklijke donor Vuurverguld brons Hoogte 13 cm Nepal, tweede helft 17e eeuw

12

A. Aardewerk Antiquair Juwelier Den Haag Diederik Lodewijk Bennewitz (Rinteln 1764-1826 Amsterdam) Een paar kastanjevazen Zilver, staande op een dodecagonale, geprofileerde voet met parelranden. Vanaf de voet loopt een ingesnoerde hals omhoog naar het ballonvormige, gladde corpus.

Langs het deksel herhaalt de twaalfkantige, geprofileerde rand met parelranden zich.

Hoogte 30,5 cm Gewicht 1.934 gram Gekeurd met het stadskeur van Amsterdam, de Hollandse leeuw, de jaarletter voor 1824 en het meesterteken van Diederik Lodewijk Bennewitz Amsterdam, 1824

13

Aen ’t Sanderhof Fine Art Kessenich-Kinrooi (B) Alphons van Beurden (1878-1962) Baadsters Olieverf op doek 102 x 132 cm Gesigneerd linksonder ‘A. van Beurden’

14

Kunstgalerij Albricht bv Oosterbeek-Londen Hendrik Jan Wolter (Amsterdam 1873-1952 Amersfoort) Gezicht op de Magere Brug te Amsterdam Olieverf op doek 59,4 x 74 cm

15

Angevaren Antiquairs Den Haag Tafelkast Eikenhout en palisander op een bolpoottafeltje met gestoken deurpaneeltjes met voorstellingen van ‘Geloof’ en ‘Liefde’ 195 x 95 x 35 cm Nederland, circa 1650

16

Antes Art 1900 Den Haag Gabriel Argy Rousseau (Meslay-le-Vidame 1885-1953 Paris) AraignĂŠes et Ronces Vaas in de patĂŠ-de-verre techniek, met een decoratie van spinnen in een bramenstruik Hoogte 12 cm 1920

17

ARTITLEDcontemporary Herpen Stephen Wilkes (New York, 1957) Amsterdam, The Netherlands - Day to Night Digitale C-print achter Museumglas in een handgemaakte witte houten lijst 115,5 x 265 x 8 cm Gelimiteerde editie 12

18

Galerie Bart Amsterdam-Nijmegen Femke Dekkers (Rijsbergen, 1980) Het Pottenbakatelier Kodak Endura C-print 70 x 56 cm Editie 5 + 2 AP

19

Bastings & Van Tuijl bv Oss Collectie famille verte porselein Knobbelvaas, schotel, theepot, wapenschotel en een zoutvat China, Kangxi Periode, 1662-1722

20

Kunsthandel A.H. Bies Eindhoven Lodewijk Franciscus Hendrik ‘Louis’ Apol (1850-Den Haag-1936) Winterlandschap met huizen langs een vaart bij avondstemming Olieverf op doek 46,5 x 61,5 cm Gesigneerd rechtsonder

21

Bijl-van Urk BV Alkmaar Jan Beerstraten (1622-Amsterdam-1666) Een Nederlandse driemaster en andere schepen voor de Zweedse kust Olieverf op paneel 89,8 x 123 cm Gesigneerd met initialen linksonder ‘I B’

22

Kunsthandel P. de Boer bv Amsterdam Adriaen van Salm (circa 1657-Delfshaven-1720) Een driemaster en andere zeilschepen op woelig water ‘Penschilderij’, pen en zwarte inkt op paneel 16,5 x 24,2 cm Gesigneerd met initialen linksonder

23

Dr. Lennart Booij Fine Arts-Rare Items Amsterdam Pablo Picasso (Malaga 1881-1973 Mougins) Collectie keramiek Zuid Frankrijk, Vallauris, Atelier Madoura, circa 1949-1968

24

Richard ter Borg Groningen Johan Dijkstra (1896-Groningen-1978) Afgraving op het Groninger Land Wasverf op doek 78 x 102 cm Circa 1925

25

Kunsthandel Ivo Bouwman Den Haag Isaac Israels (Amsterdam 1865-1934 Den Haag) Ruiters, Rotten Row Hyde Park London Olieverf op doek 55 x 68 cm Gesigneerd rechtsonder ‘Isaac Israels’ 1914

26

Rutger Brandt Gallery Amsterdam Jan de Vliegher (Brugge, 1964) Sèvres, plate 6 Acryl op doek 200 x 200 cm 2017

27

Galerie Caroline O’Breen Amsterdam Ola Lanko (1985) Mountain C-print on fine art paper 116 x 150 cm 2015

28

Bruijstens Modern Art Amsterdam Francis Bacon (Dublin 1909-1992 Madrid) Study for selfportrait Offset lithografie in kleur op Fabriano papier 94 x 65 cm Gesigneerd en genummerd met pen ‘75/182’ 1984

29

Galerie VAN DEN BRUINHORST Kampen Gerrit Thomas Rietveld (1888-Utrecht-1964) r54 Dressoir met draadglas, wit gespoten meubelplaat, metaal en beukenhout 93 x 200 x 51,5 cm Amsterdam, Metz&Co, 1936-1940

30

Contempo Galerie Rotterdam Gurt Swanenberg (‘s-Hertogenbosch, 1976) Nothing is yet in it’s true form Olieverf op paneel 50 x 50 cm Den Haag, 2017

31

CREATIE ART en Oostinga Other Art. Goes Joop Vreugdenhil (1904-Den Haag-1969) Zonder titel Collage van luciferdoosjes geplakt op doek en vervolgens IKB geschilderd 96 x 110 cm Opdracht aan dochter op achterzijde Jaren ’60

32

Daatselaar Fine Art & Antiques Zaltbommel Adriana Johanna Haanen (Oosterhout 1814-1895 Oosterbeek) Bloemstilleven Olieverf op doek 74 x 65 cm Gesigneerd ‘Adriana Haanen’

33

Dekker Antiquairs Amsterdam Archibald Dumbar (Rotterdam 1916-1988 Hilversum) Armband Goud 18kt en groene steen maw-sit-sit, gegraveerd met dierenfiguren Deel van een set met bijbehorende ring

34

Dept Art Milaan (I) Turi Simeti (Alcamo, 1929) 2 ovali bianchi Acrylverf op gevormd doek 100 x 100 cm 2016

35

Galerie Dom ’Arte Rucphen Marc Mulders (Tilburg, 1958) Nocturne 09.07.17 Olieverf op doek 70 x 40 cm 2017

36

Douwes Fine Art Amsterdam Jacob Adriaensz. Bellevois (1621-Rotterdam-1676) Het aan boord gaan van de raad op een konvooi schip bij de kust van een Nederlands dorp, waarschijnlijk Brielle Olieverf op doek 84 x 130 cm Gesigneerd en gedateerd op een vlag ‘J A Bellevois 1653’

37

DĂźrst Britt & Mayhew Den Haag Paul Beumer (1982) Becoming a breeze Gemengde techniek op verschillend textiel 190 x 250 cm 2017

38

De Galerie van Piet Hein Eek Eindhoven Marc Mulders (Tilburg, 1958) The Moonlight Garden 25.12.16 Olieverf op doek 190 x 280 cm 2016

39

Eigenmann Juwelen Den Haag Puck Eigenmann Puur Goud Elforyn armband 24 karaat goud bezet met briljant geslepen diamanten.

2017 Manchetknopen 24 karaat goud 2017

40

John Endlich Antiquairs Haarlem Een gedreven proefbeker Een rijk gedreven zilveren proefband welke is getransformeerd tot een beker. De band is in hoog reliĂŤf gedreven met versieringen van voluten, acanthusbladvormen, twee gevulde bloemenvazen en twee gevulde bloemenmanden, holle en gebolde schelpen.

De gematteerde achtergrond is versierd met halve ovalen en ruitvormen waarin punten gestoken zijn.

Hoogte 8,8 cm Friesland, circa 1730

41

Tiny Esveld Brasschaat (B) Henri Toulouse-Lautrec (Albi 1864-1901 Saint-André-du-Bois) Moulin Rouge La Goulue Litho Les Maitres de L’Affiche Inkt op papier 38 x 32 cm Frankrijk, 1898

42

Etienne Gallery Oisterwijk Peter Bremers (Maastricht, 1957) Sensuous Space Sculptuur van gegoten glas, bewerkt en gepolijst 59 x 35 x 16 cm 2017

43

Vermogensbeheer zoals het hoort Oyens & Van Eeghen biedt gespecialiseerd vermogensbeheer en fiduciair advies. En doet ook niets anders dan dat. Betrokken, kennisgedreven, pragmatisch en oplossingsgericht. Met uw persoonlijke wensen en doelstellingen in de hoofdrol streven wij naar een gezonde groei en bescherming van uw vermogen. Beleggen als een goede huisvader noemen wij dat.

Uw vermogen verdient onze ervaring en onze expertise. www.oyens.com

UNIEK VERZEKERINGSCONCEPT VOOR VERMOGENDE PARTICULIEREN, ONDERNEMERS EN FAMILIES Paardekooper Private Insurance is één van de weinige verzekeringskantoren in Nederland dat zich met een totaalconcept specifiek richt op deze bijzondere categorie relaties.

Paardekooper Private Insurance is al ruim 25 jaar gespecialiseerd in het verzekeren van bijzondere bezittingen zoals (rietgedekte) villa’s, woonboerderijen, grachtenpanden, waardevolle inboedels, kunst, kostbaarheden, exclusieve auto’s, vakantiehuizen (in het buitenland) en onroerend goed portefeuilles van particuliere beleggers. Maar ook zakelijke verzekeringen, alsmede financiële planning, pensioen- en levensverzekeringen zijn onze specialisaties en bieden wij onze bijzondere clientèle aan.

Het Paardekooper Totaalconcept staat hierbij centraal: nieuwe relaties

ontvangen een voorstel voor hun gehele verzekeringssituatie (particulier en/of zakelijk). Het resulteert direct in: een overall upgrade in dekking, doorlopend lagere premies, meer inzicht, betere structuur en uniformiteit in de portefeuille. Geheel toegesneden op de persoonlijke voorkeuren.

Het unieke verzekeringsconcept is speciaal ontwikkeld voor vermogende particulieren, ondernemers en families. Indien wij uw nieuwsgierigheid hebben gewekt, dan verzoeken wij u contact met ons op te nemen.

Ruim 25 jaar gespecialiseerd in het verzekeren van waardevolle bezittingen Soestdijkseweg 247, Bilthoven +31 (030) 30 32 100 www.paardekooper.net

Ad_Paardekooper_195x267.indd 3

21-09-17 18:09

CAMPAGNEBEELD PAN AMSTERDAM 2017

‘Je kunt er een heel ingewikkelde draai aan geven, maar het resultaat moest juist eenvoudig zijn.’

Koen Hauser

46

47

48

INTERVIEW KOEN HAUSER EN ROBERTO PAYER

Koen Hauser geeft campagnebeeld PAN Amsterdam nieuwe dimensie Tekst Suzanne Dijkstra Fotografie Dik NicolaĂŻ

Voormalig Fotograaf des Vaderlands Koen Hauser ontwikkelde het campagnebeeld voor PAN Amsterdam 2017.

Eind augustus werd het gepresenteerd en sindsdien is het abstracte, uit grijstonen bestaande beeld overal te zien ter aankondiging van de beurs. Hauser ging in gesprek met Roberto Payer, president-commissaris van PAN.

49

INTERVIEW KOEN HAUSER EN ROBERTO PAYER

Ze zijn geanimeerd in gesprek, maar als de campagnebeelden op posterformaat de ontmoetingsruimte bij hoofdsponsor Oyens & Van Eeghen worden binnengebracht, veren maker Koen Hauser en opdrachtgever Roberto Payer op, om snel te gaan kijken naar het eindresultaat dat net uit de printer is gerold.

Beide heren stralen. Vele maanden heeft Hauser gewerkt aan twee composities die eerst worden onthuld aan pers en PANdeelnemers, om vervolgens de komende maanden online en offline de aankomende editie van PAN Amsterdam ‘on top of mind’ brengen. PAN zal met het campagnebeeld kunst-, antiek-, fotografie, design- en sieradenliefhebbers en alle andere verzamelaars, bewonderaars en kopers van het aanbod van de beurs aanspreken, maar is ook van doel nieuwe geïnteresseerden te prikkelen. ‘We willen ook jonge bezoekers op de beurs verwelkomen. Op PAN vind je echt niet alleen dure objecten, de kracht van de beurs is dat ook voor een beperkter budget gekocht kan worden. Als je een gezin hebt, snap ik dat je meubels koopt bij een meubelketen zoals Ikea. Als je dit aanvult met een mooie antieke kast of een bijzonder sculptuur, dat buiten het bereik van kinderhandjes staat, dan geef je het huis veel meer persoonlijkheid.

Ik vind echt dat de antiekmarkt wordt onderschat. Dat is onterecht, want als je een antieke houten stoel toevoegt aan een modern wit designinterieur, dan krijgt de ruimte karakter. Een huis moet een verzameling van herinneringen zijn. Combineer zeventiende-eeuwse kunst met moderne schilderijen en koop op gevoel.

Dat kan bij PAN, want hier vind je het mooiste en beste dat Nederland te bieden heeft in elke discipline. Of dat nu schilderkunst, fotografie, tribal art of een juweel is’, zegt Roberto Payer bevlogen. Koen Hauser zit geboeid te luisteren. ‘Ik kijk naar deze editie van PAN Amsterdam uit. Vooral wat er te zien is op het gebied van fotografie, mijn terrein.’

‘Ik laat me graag uitdagen door bijzondere of nieuwe technieken. Voor PAN ben ik mij gaan verdiepen in 3D-scans.’

Koen Hauser

De afgelopen maanden heeft Hauser zich uitgebreid verdiept in PAN Amsterdam en hetgeen de beurs uitstraalt. Hij was een van de vijf, met totaal verschillende achtergronden, geselecteerde beeldmakers voor de pitch voor het maken van het campagnebeeld. Hauser werd via FOAM aangedragen. Roberto Payer: ‘Wij vielen meteen voor zijn stijl en de totaal andere benadering ten opzichte van de rest, wij waren er echt door geïntrigeerd.

Koens werk was van alle deelnemers het minst af, maar we zagen er zo veel creativiteit en innovatie in, dat we besloten hem uit te kiezen. Hij liet zich niet beperken door de opdracht, maar behield zijn eigenheid. Het eindresultaat heeft uiteindelijk veel meer lagen gekregen en zijn ontwerp werd aangescherpt, dat is de kracht en plezier van het creatieve proces. We zijn er heel tevreden over.’ Hauser knikt trots. ‘Ik ben gewend een balans te vinden tussen autonoom werk en werk in opdracht. Dat staat altijd met elkaar op gespannen voet. Ik heb geleerd hoe je dilemma’s oplost en dat heeft hier ook gewerkt.’

Intussen wijst Hauser op de twee campagnebeelden en vertelt over het maakproces. Dat hij zichzelf fotograferend schilder noemt, is duidelijk te zien aan het beeld. ‘Ik laat me graag uitdagen door bijzondere of nieuwe technieken. Voor PAN ben ik mij gaan verdiepen in 3D-scans. Als je wordt gevraagd een beeld voor een kunstbeurs te maken, dan kom je al snel op clichés, zoals een stilleven van objecten of een opeenstapeling daarvan.

Koen Hauser

50

INTERVIEW KOEN HAUSER EN ROBERTO PAYER

Dat wilde ik niet. Het moest meer zijn dan het bij elkaar zetten van mooie spullen. Daarom heb ik me laten inspireren door de desolate landschappen van Salvador Dalí. In samenspraak met PAN maakte ik een selectie van objecten die op de beurs worden aangeboden, bijvoorbeeld een Rietveldstoel, een schilderijlijst en een vroeg negentiende-eeuwse klok. Het was belangrijk om de verscheidenheid van het aanbod te tonen. De geselecteerde objecten heb ik handmatig laten scannen met een 3D-scanner, waardoor ze gedigitaliseerd werden. Vervolgens kon ik in een digitale studio die ik met een computerprogramma maakte experimenteren en spelen.’ Hauser glundert als hij erover vertelt.

‘De mogelijkheden van deze scans zijn eindeloos. Je kunt het object bijvoorbeeld een andere textuur geven, het spiegelen en vervormen. Ik moest mezelf beheersen om het niet te gek te maken en te veel te veranderen. Je kunt er een heel ingewikkelde draai aan geven, maar het resultaat moest juist eenvoudig zijn.

Wel koos ik hier en daar voor een twist, zodat de objecten vervreemdend werken. De historische vormen blijven herkenbaar, maar zijn ze toch heel anders dan normaal. De Rietveld-stoel heb ik bijvoorbeeld op zijn kop gezet. Het naar voren laten komen van de antieke stukken was het moeilijkst, omdat zij de meeste aandacht vroegen. Ik heb uiteindelijk met verschillende objecten geëxperimenteerd totdat ik tot de juiste balans kwam tussen de verschillende stukken. Het is heel prettig dat de objecten zijn ontdaan van hun kleur, textuur en directe verwij-zing naar de gescande objecten. Deze manier van werken was voor mij echt een bevrijding. Ik ga dieper dan een ‘klik’ met een fototoestel, ik ga dieper en zoek de artistieke waarde van een beeld. Een weergave in grijstonen is daarom heel sterk en het laat veel aan de verbeelding over. Door alle uiterlijkheden weg te laten, is de vorm alles wat rest.

Die pure benadering past bij PAN.’ Payer is het daarmee eens.

‘Het resultaat is heel erg van nu, maar tegelijkertijd ook tijdloos en klassiek. We laten ermee zien dat we met onze tijd meegaan, altijd in beweging zijn en dat het aanbod elk jaar weer nieuw en bijzonder is. PAN is na dertig edities nog steeds in contact met de tijdsgeest. Je kunt bij ons het beste van het beste vinden en nieuwe dingen ontdekken. Door de confrontatie aan te gaan met alle disciplines, kun je dingen vinden die je persoonlijkheid versterken. Dat hoeft echt niet alleen maar duur te zijn.’ Payer en Hauser praten nog even door over de keuze voor een kunstwerk.

Doe je dat vanuit je hart of gewoon omdat je het mooi vindt, punt? Ze worden het niet eens, maar begrijpen elkaars standpunt.

Hoe ziet de toekomst van de beurs eruit? Met deze vraag besluiten we het gesprek. Payer kijkt zelfverzekerd: ‘De PAN heeft veel te bieden, dus de toekomst ziet er rooskleurig uit.’

Roberto Payer

‘Wij vielen meteen voor zijn stijl en de totaal andere benadering ten opzichte van de rest, wij waren er echt door geïntrigeerd.’

Roberto Payer

51

52

CAMPAGNEBEELD PAN AMSTERDAM 2017

‘Het resultaat is heel erg van nu, maar tegelijkertijd ook tijdloos en klassiek.’

Roberto Payer

53

HOTEL PANORAMA

HOTEL PANORAMA PAN Amsterdam heeft dit jaar een primeur met een tentoonstelling op de beursvloer. Met de diversiteit van de beurs als uitgangspunt maakt Piet de Jonge, voorzitter van de keuringscommissie Beeldende Kunst na 1945, een bijzondere presentatie. De Jonge toont objecten van een twintigtal handelaren in een hotellobby die hij in samenwerking met het duo Koen Steger en Neal Groot, ontwerpers van het decor van Zomergasten 2017, nabouwt. Onder de titel Hotel Panorama laat hij zich inspireren door de weg die kunstwerken afleggen voordat ze in een collectie worden opgenomen en maakt hij verbinding tussen diverse disciplines, technieken, culturen, materialen en periodes die op PAN te vinden zijn.

Hotel Panorama

Studie voor de lobby van Hotel Panorama

54

HOTEL PANORAMA

Piet de Jonge (1954) studeerde kunstgeschiedenis en filosofie in Groningen. Hij was onder meer werkzaam als conservator bij het Van Abbemuseum en hoofdconservator Museum Boijmans Van Beuningen en Kröller-Müller Museum. Sinds 2015 is hij initiator van het tweejaarlijks kunstfestival CHARLOIS SPECIAAL. Daarnaast is hij werkzaam als zelfstandig tentoonstellingsmaker.

Ik stel me Hotel Panorama voor als een oud chic hotel, bijvoorbeeld in Istanbul of Lissabon. De oogstrelende objecten, karakteristieke meubelen en souvenirs meegenomen uit verre oorden geven de plek grandeur. Je zou het kunnen vergelijken met Wes Andersons interpretatie van zo’n plek in de film Grand Budapest Hotel. Alles in deze ruimte heeft een leven achter zich en kreeg een plek van de hoteleigenaar, die verzamelt vanuit de liefde voor het object, het onderwerp, het materiaal en de techniek. Zo ontstaat een mix van stijlen. Aan de wanden hangen foto’s, reliëfs, objecten, wandkleden en schilderijen. Antiek is gecombineerd met mid-century of seventies design. Maar je vindt er ook hedendaagse kunst. Kunstenaars voelen zich er thuis, ze laten als dank een werk achter of hebben hiermee de rekening voldaan.

Alle voorwerpen in deze lobby getuigen van ‘goede smaak’ maar vertellen met elkaar ook het verhaal van een verzamelaar.

Het toont de allure en sfeer van jarenlange toewijding en een passie voor schoonheid. Het laat ook zien dat de kracht van het verzamelen zit in het samenbrengen van objecten en verhalen.

Zo is er een wandkleed uit Finland met als patroon in bomen rondslingerende apen. Een prachtig Braziliaans dressoir uit de jaren zeventig gemaakt van het hout van die afgebeelde bomen staat onder het kleed. Het zijn steeds kleine reisjes. Je zou kunnen zeggen dat de objecten elkaar ontmoeten als hotelgasten.

Het zijn tijdreizigers uit allerlei verschillende landen en culturen: een oude bekende uit Denemarken, een Mediterrane beau, een degelijke Hollandse dame en een stamgast uit de zeventiende eeuw.

Piet de Jonge

Koen Steger en Neal Groot maakten furore met hun spectaculaire decor voor Zomergasten. Ze zijn alumni van de Academie voor Theater en Dans, onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Neal is creatief technisch producent voor diverse theatergezelschappen. Zo werkte hij verschillende decorontwerpen uit voor theater op locatie, performing arts installaties en theatertours. Koen is scenograaf en ontwerpt theaterdecors, festivaldecors en lichtinstallaties.

Ik hoop dat de bezoekers zich verwonderen over de objecten en de verscheidenheid en misschien de melancholie voelen. Hoe dichtbij je als bezoeker van zo’n hotel kan komen, het is nooit van jou. Je bent uiteindelijk altijd op doorreis. Om dit gevoel te realiseren heb ik de twee jonge ontwerpers Koen Steger en Neal Groot uitgenodigd. Zij ontwierpen het decor van Zomergasten 2017: een interviewlocatie op het dak van een drijvende caravan in een verlaten vijver. Zij wekken Hotel Panorama tot leven met een collage van bestaande interieurs die vervolgens digitaal be-werkt worden en geprint. De èchte voorwerpen, afkomstig van een groot aantal PAN-deelnemers, krijgen in dit decor een andere betekenis.

Koen Steger

55

Neal Groot

56

Deelnemers F–O

57

Kunsthandel Jacques Fijnaut bv Silver & Works of Art Amsterdam Gabijnus van der Lely Theepot met deksel Zilver Hoogte 15,8 cm Leeuwarden, 1734

58

Flatland Gallery Amsterdam Stelios Karamanolis (Athene, 1977) Untitled Gekleurd en acryl potlood op onbewerkt canvas 135 x 135 cm 2017

59

Galerie Fontana Amsterdam Robert Polidori (Montreal, 1951) Salle le sentiment religieux, (7) ANR.01.007, Salles du XVII, Aile du Nord – R.d.C., Château de Versailles C-print, gemonteerd op dibond 155,3 x 129,8 cm (met lijst) Oplage 10 Frankrijk, 2008

60

Fontijn Antiek Purmerend Een Lodewijk XVI contra-bakbarometer De op eiken gefineerde mahonie kast heeft een vergulde houten zon in de kap. De verzilverde messing schaalplaten worden afgeschermd door een glasdeur. Zowel de centrumbuis als de contrabuis heeft een schaal in Engelse duimen, gecombineerd met de daarvan afgeleide ‘36-schaal’. De centrumbuis heeft tevens een verdeling in Rijnlandse duimen, gecombineerd met een schaal in Amsterdamse ponden.

Hoogte 125 cm Gesigneerd ‘… door P Wast en Zoonen Amsterdam’ Amsterdam, circa 1780-1785

61

Bernard C.M. Grijpma Haren Koppel vuursteen pistolen Wortelnotenhouten kolven, messing beslag, gebruineerde en vergulde lopen Lengte 37 cm Wapenmaker Lejeune te Luik Circa 1760

62

Gude & Meis Antieke Klokken Amsterdam ‘Türmchenuhr’ met slagwerk en wekker Gegraveerde wijzerplaat genummerd I-XII en 13-24 met tastknopjes, geblauwd stalen uurwijzer en gegraveerde vergulde wekkerschijf. Daags uurwerk met messing pilaren en dubbele snek, spillegang en ijzeren balanswiel.

Hoogte 28,6 cm Zuid-Duitsland, circa 1620

63

Mark Haasnoot Fine Arts Utrecht Ferdinand Hart Nibbrig (Amsterdam 1866-1915 Laren) Fruitbomen in bloei achter de Oude Kerk in Laren Olieverf op doek 67 x 95 cm Gesigneerd rechtsonder ‘Hart Nibrig’

64

Hamadi Oriental Art Hattem Een vaas Zilver filigrein geĂŤmailleerd met inleg van turkoois en koraal Hoogte 30,2 cm China, 19de eeuw

65

Huub Hannen Galerie Maastricht Wim Claessen (Sittard, 1951) Lost Acryl op doek 120 x 170 cm 2017

66

Collectie Harms Rolde Nooitgedacht Matthijs Rรถling (Oostkapelle, 1943) Tuin in Ezinge Olieverf op doek 100 x 100 cm 2002

67

Hemke Kuilboer Juweliers Amsterdam Victoriaans slang collier Goud, terminerend in een hart medaillon, blauw geĂŤmailleerd op de kop van de slang en het hart, bezet met twee oudslijpsel diamanten.

Met origineel etui Engeland, circa 1850

68

Heutink Ikonen Zwolle Weekikoon (Sedmitza) Ei tempera op gesso op hout 31 x 26,5 cm Rusland, 19de eeuw

69

Galerie Helga Hofman Alphen aan den Rijn Armando (Amsterdam, 1929) WaldstĂźck 28-09-1999 Olieverf op doek 200 x 200 cm Gesigneerd en gedateerd op achterzijde

70

Jan van Hoof Galerie ’s-Hertogenbosch Jan van Munster (Gorinchem, 1939) Edged Circle Blauw en groen, argon transformer Diameter 320 cm 2017

71

Per van der Horst Gallery [Modern_contemporary] Den Haag-Taipei Bas Meeuws (Heerlen, 1974) Hommage Ă Sanyu (#01) C-Print op Dibond achter acryl 130 x 71 cm (editie 4) 225 x 123 cm (editie 2) 2017

72

Hotei Japanese Prints Leiden Keisai Eisen De Kegon Waterval, gezicht op een van de drie watervallen (Kegon no taki-santaki no sono ikkei) Kleuren houtsnede op papier 36,8 x 24,8 cm Uit de serie ‘Beroemde gezichten op de Nikko bergen (Nikko san meisho no uchi)’ Gesigneerd ‘Keisai Eisen utsusu’ en met de zegel ‘Ippitsu’ Uitgegeven door Yamamotoya Heikichi, circa 1843-46

73

Janknegt Gallery Laren Anita Groener (Veldhoven, 1958) Citizen (installation detail) Geschilderde silhouetten op berkentakjes Diameter 120 cm 2017

74

Jaski Amsterdam Karel Appel (Amsterdam 1921-2006 Zürich) Baby Animal Olieverf op doek 41 x 51 cm Certificaat nr. NS 100123 1974

75

Kahmann Gallery Amsterdam Koto Bolofo (Zuid Afrika, 1959) Catherina Presser Silver Gelatin Print 65 x 100 cm Editie 7 Capri, 1986

76

Kanalidarte ItaliĂŤ Bruno Munari (1907-Milaan-1998) Negativo Positivo Acryl op paneel 100 x 100 cm Gesigneerd en certificaatlabel op achterzijde 1988

77

Galerie Roger Katwijk Amsterdam Willem van den Hoed (Hoogeloon, 1965) 9499 Inkjet, Diasec glanzend 152 x 258 cm Seoel, 2017

78

Hein A.M. Klaver Kunsthandel Baarn Albert Marquet (Bordeaux 1875-1947 Parijs) Personnage et son cheval Zwarte inkt op papier 13 x 13 cm Gemonogrammeerd rechtsonder ‘a.m.’

79

Galerie Rob Koudijs Amsterdam Daniel Kruger (1951) Collier Goud, zilver, linnen en kunststof Lengte 45 cm Meesterteken ‘DK’ op een van de gouden schijven 2001

80

Kunstconsult – 20th century art | objects Amstelveen Andries Dirk Copier (Leerdam 1901-1991 Wassenaar) Leerdam Unica Glazen kom met tincraquelÊ Hoogte 11 cm Diameter 20 cm Glasfabriek Leerdam, 1928

81

Frides LamĂŠris Kunst- en Antiekhandel vof Amsterdam Toegeschreven aan David Wolff (‘s-Hertogenbosch 1732-1798 Den Haag) Gelegenheidsglas Loodglas met Nederlandse diamantstippelgravure Hoogte 15,2 cm Diameter kelk 7,1 cm Diameter voet 7,8 cm Nederland of Engeland, laatste kwart 18de eeuw (tot 1798)

82

Galerie Lieve Hemel Amsterdam Johan Scherft (Leiden, 1970) In rustig vaarwater Olieverf op paneel 25 x 40 cm 2007

83

Arnold Ligthart Kunsthandel & Bemiddeling Amsterdam Koen Vermeule (Goes, 1965) Kelly Gouache op papier 71,5 x 51 cm Gesigneerd, getiteld en gedateerd op verso 2017

84

Limburg Antiquairs Den Haag Staande klok Gefineerd met notenhout, de kap voorzien van rijk en fijn snijwerk, het uurwerk met een gangduur van één week en kwartier slagwerk op grote en kleine bel. De aanduidingen op de fluwelen wijzerplaat zijn datum, dag en teken van de dag, tevens voorzien van wekkerwerk.

Hoogte 215 cm Gesigneerd ‘Fromanteel, Amsterdam’ Amsterdam, circa 1685

85

Livingstone Gallery Den Haag Klaas Gubbels (Rotterdam, 1934) Op tafel Olieverf op doek 140 x 100 cm 1987

86

Feng-Chun Ma Chinese & Japanese Art Consultancy Amsterdam Een keizerlijke blauw en witte schotel Porselein Diameter 19 cm China, Ming dynasty, Wanli merk en periode (1573-1620)

87

Galerie Marzee Nijmegen Dorothea Prühl (Breslau, 1937) Nachtvögel (Night Birds) Halssieraad, titanium, goud 33 x 25 x 5,5 cm 2017

88

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge Amsterdam Jan de Beijer (Aarau 1703-1780 Kleef) De groote Markt te Haerlem te sien uit het Hujs van Laurens Koster Pentekening met aquarelverf 23,3 x 37,5 cm (papier) 1746

89

Kunsthandel Meijer Utrecht Roy Lichtenstein (1923-New York-1997) Still Life with Pitcher and Flowers Litho en zeefdruk op BKF Rives papier 93.8 x 132 cm (papier) Editie 100 1974

90

Mentink & Roest Ingen Mathias Buijs Cartelklok L. XVI Messing platine-uurwerk op spillegang met slinger, het gaand- en slagwerk worden elk aangedreven door een veer, wit geëmailleerde wijzerplaat met ajourgezaagde en vuurvergulde wijzers, houtgesneden vergulde L. XVI kast, loopduur 8 dagen en het slagwerk slaat ‘Dutch striking’.

90 x 43 x 16 cm Gesigneerd op achterplatine ‘M. Buys Amsterdam’ Amsterdam, circa 1770

91

Midmod Design Roosendaal Johannes Pieter Oud (Purmerend 1890-1963 Wassenaar) Easy chair Geborsteld stalen buisframe, vinyl.

Enige bekende exemplaar met originele stoffering 63 x 64 x 68 cm Ontwerp voor de Spaarbank van Rotterdam 1954

92

Galerie Mokum Amsterdam Dick Pieters (Zierikzee, 1941) Het lichten van het water Olieverf op paneel 67 x 57 cm 2017

93

Morentz Waalwijk Ib Kofod-Larsen (1921-Denemarken-2003) ‘Elizabeth’ (U-56) Geproduceerd door Christensen & Larsen Denemarken, 1956

94

Tom Okker Art bv Hazerswoude-dorp Karel Appel (Amsterdam 1921-2006 ZĂźrich) Doggie Olieverf op doek 24 x 19 cm 1967

95

Dolf D. van Omme 19th-21st-Century European Fine Arts Amsterdam Piet van der Hem (Wirdum 1885-1961 Den Haag) SoirÊe in de Folies Bergère, Paris Zwart krijt en inkt op papier 32,9 x 31,4 cm Gesigneerd rechtsonder

96

Oranda Jin Japanese paintings & painters’ pottery ’s-Hertogenbosch Yokoyama Taikan (1868-1958) Oimatsu, Oude dennen Kleuren en goud op zijde 44 x 76,7 cm Gesigneerd ‘Taikan’ met zegel ‘Shôkotôshu’ Circa 1920

97

STEDELIJK MUSEUM AMSTERDAM

Erwin Wurm, Big Psycho 8, 2010

MUSEUM VOORLINDEN TOONT ERWIN WURM OP PAN AMSTERDAM

Museum Voorlinden toont Erwin Wurm op PAN Amsterdam Op uitnodiging van PAN Amsterdam leent museum Voorlinden ‘Big Psycho 8’ (2010) van Erwin Wurm (1954) uit. Het beeld zal van 19-26 november voor alle bezoekers op de kunstbeurs te zien zijn in de entreehal van RAI Amsterdam.

Een naar voren gebogen mensfiguur, net iets door de knieën gezakt, torent met zijn drie meter hoogte boven de toeschouwer uit. De voeten, met de hielen bij elkaar en de tenen naar buiten, steken felroze af tegen het zilveren aluminium. Het zijn vooral deze voeten die het beeld verankeren in een herkenbare realiteit.

De roze spuitverf komt terug op de rug, waar het een gat met gerafelde randen vult. De ledematen zijn enkel vaag van elkaar te onderscheiden, het geheel lijkt versmolten tot één vorm.

Een lichtelijk verontrustend beeld dat genoeg biedt voor enige herkenning, maar te weinig om het te kunnen plaatsen.

‘Big Psycho 8’ is gebaseerd op een ‘One Minute Sculpture’ waarin een persoon met beide benen in de ene broekspijp van een joggingbroek en het bovenlichaam in de andere voorovergebogen staat. Met deze kennis vallen vele details op zijn plek. Wat mede door de roze spuitverf een soort wond op de rug leek, blijkt te zijn ontstaan door een broekband. Een bijna sensuele opening ter hoogte van de nek, is enkel een broekzak. Voor het maken van een ‘One Minute Sculpture’ moet de bezoeker afwijken van gewoontes, maar om ‘Big Psycho 8’ te herkennen voor wat het uitbeeldt, moet iets ‘gewoners’ worden teruggevonden in een in eerste opzicht onherkenbaar en onrustbarend beeld. Humor en verontrusting, herkenning en vervreemding, wisselen elkaar in een rap tempo af.

Museum Voorlinden is een particulier museum voor moderne en hedendaagse kunst gelegen op landgoed Voorlinden te Wassenaar. Het landgoed is rijk aan bos, duin, waterparijen en weide en – sinds de opening van het museum in september 2016 – een tuin van Piet Oudolf. Ten grondslag aan het museum ligt de kunstcollectie van Joop van Caldenborgh, die na ruim een halve eeuw verzamelen erom vroeg gedeeld te worden met het grotere publiek. De verzameling kent een groot aantal beelden.

Voor een selectie hiervan is al in 1995 beeldentuin Clingenbosch opgericht. De verzameling blijft groeien en is onlangs verrijkt met ‘Big Psycho 8’ van Erwin Wurm.

Sinds eind jaren ’80 werkt Erwin Wurm aan een serie ‘One Minute Sculptures’. Een vrijwilliger uit het publiek voert Wurm’s in cartoon-stijl handgeschreven instructies uit, waarin het lichaam voor één minuut een absurde houding aanneemt in relatie tot een alledaags object. Eén minuut die vaak aanvoelt als een eeuwigheid in moeilijk vast te houden poses. Deze absurde momenten zijn gedocumenteerd in foto’s, video’s, en tekeningen.

Mens en object, onttrokken van alle herkenbare context, bevragen in hun verstilling de definitie van ‘sculptuur’. In ‘Big Psycho 8’ is de verstilling van één van de sleutelwerken uit de ‘One Minute Sculptures’ serie in aluminium vereeuwigd.

Museum Voorlinden is alle dagen geopend van 11-17 uur.

Kijk voor het tentoonstellingsprogramma op www.voorlinden.nl.

Museum Voorlinden, Buurtweg 90 te Wassenaar.

99

EEN BEZOEK AAN DE WUNDERKAMMER VAN RESIDENCE

Een bezoek aan de Wunderkammer van Residence Tekst: Lilian Polderman Fotografie interieurs: Kasia Gatkowska

Dit jaar viert Residence twee verjaardagen op de PAN. Niet alleen bestaat het interieurblad al weer dertig jaar, Residence staat ook voor de vijfde keer op rij op de toonaangevende kunstbeurs. In de stand van Residence werd de bezoeker de afgelopen jaren keer op keer getrakteerd op betoverende interieurs van fab and with-it designers.

101

EEN BEZOEK AAN DE WUNDERKAMMER VAN RESIDENCE

‘Op stand 50 vieren we dit jaar ons eerste PAN jubileum’ ‘Op stand 50 vieren we dit jaar ons eerste PAN jubileum,’ vertelt Miluska van ’t Lam, de hoofdredacteur van Residence. ‘Onze vrienden Ueli Signer en Florian Seyd, de floristen-decorateurs van The Wunderkammer gaan een heuse Wunderkammer voor ons inrichten, waarin ze objecten van PAN deelnemers tonen, afgewisseld met hun eigen creaties en vondsten. Elk jaar vragen we namelijk een andere interior designer onze stand in te richten, zodat we de bezoekers verrassen. Ook organiseren we ieder jaar een ander programma met tours en talks met kunstenaars, galeriehouders, ontwerpers en andere experts. Learn from the best! Dat is ons credo. Want hoe meer je ziet, leert en weet, hoe interessanter en leuker kunst en interieur wat ons betreft wordt.’

Passie voor de natuur De keuze van The Wunderkammer is natuurlijk niet toevallig.

Op de pagina’s van Residence zijn Seyd en Signer namelijke graag geziene gasten. Maar wie zijn de inrichters van de stand nu eigenlijk precies? Bloemkunstenaars en decorateurs Florian Seyd en Ueli Signer vormen samen stylingcollectief The Wunderkammer. Ze begonnen allebei als bloemist en belandden beiden via omwegen bij Nederlandse bloemenspecialist Menno Kroon.

Daar ontdekten de Duitse Florian Seyd (1974) en de Zwitserse Ueli Signer (1971) niet alleen hun gemeenschappelijke passie voor de schoonheid van de natuur en voor verzamelen, maar ook voor elkaar.

Het stel ging in 2005 samenwerken, noemden zichzelf The Wunderkammer en vergaarden bekendheid met de evenementen die ze van hun magische zwier voorzagen, evenals de telkens weer fascinerende shops-for-a-week die ze sinds 2008 tweemaal per jaar organiseren. Ook wisten ze modeicoon Karl Lagerfeld te bekoren met de aankleding van het kerstdiner rond zijn merk in Amsterdam en samen met modeontwerper Bas Kosters ontwierpen ze modeoutfits uit bloemen voor Mooiwatbloemendoen.nl.

De twee namen, samen met hun team, bovendien de hele inrichting van museum Cromhouthuis en Café Cromhout in Amsterdam op zich. Vol verwondering over de pracht en veelzijdigheid van de natuur omringt het duo zich namelijk als geen ander met botanica, kunst en curiosa. ‘Bloemen oefenen een magische aantrekkingskracht uit,’ zo legt Seyd uit. ‘Wanneer je met een bos bloemen in de tram zit heb je meteen aanspraak, variërend van: ‘Heb je iets goed te maken?’ tot ‘Dat had je niet hoeven doen’, terwijl een juweel of designertas eerder jaloerse blikken trekt. Bloemen verbinden en symboliseren emoties: bij alle belangrijke levensgebeurtenissen horen bloemen.’

Prachtige materialen Op de stand van Residence wil The Wunderkammer de bezoekers graag meenemen op een ontdekkingsreis. Seyd: ‘We gaan de eenheid van natuur en kunst tonen: de natuur is vaak een inspiratiebron voor kunstenaars, en levert bovendien prachtige materialen als edelstenen, marmer en pigmenten op. Wij vinden dat een interieur pas af is met kunst, verzamelingen en rariteiten.’

In de Residence stand verzorgt The Young Collectors Circle samen met Residence ook nog talks met bekende kunstverzamelaars die hun tips en tricks delen.

‘We gaan de eenheid van natuur en kunst tonen: de natuur is vaak een inspiratiebron voor kunstenaars, en levert bovendien prachtige materialen als edelstenen, marmer en pigmenten op.

Wij vinden dat een interieur pas af is met kunst, verzamelingen en rariteiten’

102

103

EEN BEZOEK AAN DE WUNDERKAMMER VAN RESIDENCE

Hoe richt je een rariteitenkabinet in?

Vijf tips van Florian Seyd & Ueli Signer van The Wunderkammer

1.

Werk met thema’s, dat geeft rust en harmonie. Bijvoorbeeld: alles uit de zee (maritiem), alles wat vliegt (vlinders, vogels) of een stroming (bijvoorbeeld art deco).

2.

Let op kleur, structuur en textuur in je composities. Laat die elementen terugkeren om te harmoniĂŤren of juist te concentreren.

104

3.

Doe kennis en inspiratie op door erover te lezen, musea en beurzen te bezoeken en te praten met andere verzamelaars.

4.

Op veilingen verkopen serieuze verzamelaars vaak mooie en betaalbare objecten.

5.

Zoek een mooie plek in je huis waar de verzameling goed uitkomt, zoals een goed belichte muur of vitrinekast. thewunderkammer.eu

105

PRINS BERNHARD CULTUURFONDS

Museum Volkenkunde Cool Japan

106

PRINS BERNHARD CULTUURFONDS

Prins Bernhard Cultuurfonds Cool Japan in Museum Volkenkunde in Leiden, een tentoonstelling met werken van Gordon Matta-Clark in Kasteel Wijlre, de grote overzichtsexpositie van Jeroen Bosch, en het bezoek van Hollandse Meesters uit Boedapest aan het Frans Hals Museum. Allemaal mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Maar het is niet alleen schilderkunst die ondersteund wordt, de activiteiten van het Cultuurfonds waaieren uit van beeldende kunst naar popmuziek, fotografie, film, theater en monumentenzorg.

Een eigen filantropievehikel Steeds vaker komt het geld voor al deze projecten van particulieren, stichtingen of bedrijven die een eigen fonds oprichten bij het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Met een eigen CultuurFonds op Naam zetten zij hun betrokkenheid om in geven of nalaten aan een doel dat hen na aan het hart ligt. Ze stellen een fonds in waarvan ze naam en doelstelling zelf bepalen. In overleg met de schenkers kleurt het Cultuurfonds het fonds in met mooie projecten. En inmiddels zijn er al meer dan vierhonderd van deze eigen ‘filantropievehikels’ in beheer, voor bijvoorbeeld kindertheater, poëzie, jonge musici, behoud van bijzondere natuur of restauratie van eeuwenoude monumenten.

Opleving van het mecenaat De opleving van het mecenaat brengt veel vragen met zich mee, zowel van gevers als van culturele instellingen. Over vraag en aanbod, schenken, beleggen, lenen, nalaten en het beheren van fondsen.

Het Cultuurfonds zet de deuren van het zogenoemde Huis van het Mecenaat in Amsterdam daarvoor wagenwijd open.

Niet alleen voor de CultuurFonds-opNaam-schenkers, maar ook voor andere geefvormen. ‘Met het Mecenaat op Maat springen we in op een groeiend aantal mecenassen met uiteenlopende ambities,’ zegt Menno Tummers, een van de mecenaatadviseurs van het Cultuurfonds.

‘Wij zijn echt een professioneel adviescentrum geworden, waar alle geefwensen besproken kunnen worden en -als ze binnen onze werkterreinen passen- ook ten uitvoer worden gebracht.’ En dan gebeuren er volgens Tummers mooie dingen.

Van een cultuurproject dat de verdraagzaamheid in de buurt vergroot tot het verfraaien van architectuur in een stad.

‘In de 21ste eeuw is het ondersteunen van cultuur, natuur en wetenschap nog steeds belangrijk voor de ontwikkeling van de maatschappij.

Particulier initiatief voor cultuur Het Prins Bernhard Cultuurfonds is al sinds de Tweede Wereldoorlog zelf actief aanjager van het particulier initiatief en brengt partijen bij elkaar, geeft advies en zoekt samenwerkingsmogelijkheden om

107

extra geld bij elkaar te krijgen voor cultuur, natuur en wetenschap in Nederland.

Vanuit het Cultuurfonds worden jaarlijks zo’n 3.500 initiatieven ondersteund, onder meer namens de moderne mecenas.’

Sponsor van PAN Het Cultuurfonds merkt dat de steun van mecenassen steeds belangrijker wordt voor culturele initiatieven en instellingen.

Het Prins Bernhard Cultuurfonds is daarom sinds vorig jaar als sponsor verbonden aan PAN. Hier, op de verzamelplek voor kunstminnend Nederland, kunnen we namelijk aandacht vragen voor het idee dat er naast het kopen van kunst vele andere manieren zijn om kunst en cultuur te ondersteunen. www.cultuurfonds.nl/geven

JIMMY NELSON

Sinds 2010 reist Jimmy Nelson de gehele wereld over Sinds 2010 reist Jimmy Nelson de gehele wereld over, op zoek naar de meest fascinerende plekken, om inheemse volkeren te fotograferen. In 2013 publiceerde hij zijn eerste boek ‘Before They Pass Away’, waarmee Jimmy’s droom om meer bewustzijn te creëren voor deze prachtige culturen in vervulling kwam.

Begin 2016 is Jimmy begonnen met de productie van een tweede boek dat in het najaar van 2018 gepubliceerd zal worden. Tijdens PAN Amsterdam krijgen bezoekers de mogelijkheid met Jimmy mee op reis te gaan door middel van een nooit eerder vertoonde VR-ervaring en kan je kennismaken met deze bijzondere mensen op ongelofelijke locaties. Daarnaast zullen er twee unieke beelden getoond worden van de Kazachen, een gemeenschap in Mongolië waar de adelaar in het middelpunt staat van het bestaan. Jimmy heeft de groep voor zijn eerste boek bezocht en keerde dit jaar terug om het boek aan hen te overhandigen en nieuwe foto’s te maken.

Zijn ervaringen op deze reis hebben een blijvende indruk op hem gemaakt, niet alleen waren ze verbijsterd met de foto’s en het boek. Maar sinds zijn eerste bezoek in 2010 en zijn bezoek eerder dit jaar is er veel veranderd. Door de hernieuwde aandacht voor de Kazachen is gemeenschap gegroeid doordat jongeren terugkeren vanuit de stad met een hernieuwde interesse in de cultuur van hun voorouders. Maar ook heeft de eerste vrouw de mogelijkheid gekregen het leren jagen met een adelaar, een eeuwenoude traditie voor mannen, onder de knie te krijgen.

Er blijkt zelfs een adelaar naar Jimmy vernoemd te zijn, een eer die Jimmy de tranen in zijn ogen brengt.

Jimmy Nelson is geen antropoloog of wetenschapper. Hij beweert niet dat hij de kennis heeft om de vragen die we hebben over inheemse en andere traditionele culturen te beantwoorden, maar heeft zich geconcentreerd op de schoonheid die hem als buitenstaander troffen. Hij is een fotograaf en een verteller van verhalen. Wat begon als een naïeve betrokkenheid met de men-sen die hij tijdens werkopdrachten ontmoette, is over een periode van drie decennia omgezet in een persoonlijk project.

Beide boeken zijn een eerbetoon aan de culturen die hij waarschijnlijk nooit helemaal zal begrijpen, maar nooit zullen stoppen hem te boeien.

Met elke nieuwe reis die hij onderneemt, vindt Jimmy het moeilijker om culturen te ontdekken die niet in gevaar zijn door de homogeniserende krachten van deze globaliserende wereld.

De mens staat op het punt om zijn culturele diversiteit te verliezen.

Met de gestage ondergang van verschillende culturen, doordat zij bijvoorbeeld richting de stad trekken, wordt het steeds moeilijker om cultuur te behouden en voort te laten leven. Dat leidde tot de oprichting van de Jimmy Nelson Foundation. Het doel van deze stichting is om men meer bewust te maken van de manier waarop globalisering ons cultureel erfgoed beïnvloedt. Er wordt gestreefd naar meer waardering voor de culturele diversiteit en om mensen uit verschillende culturen te verbinden en van elkaar te leren.

Tijdens PAN Amsterdam neemt het Jimmy Nelson team de bezoeker mee op een virtuele reis. Ontdek wat deze mensen bijzonder maakt in de nieuwe VR-installatie van Jimmy Nelson.

Door deze en al zijn andere reizen ontdekt Jimmy dat er een grote nederigheid bestaat in hoe rijkdom wordt gedefinieerd door de mensen die hij heeft ontmoet. Waar Jimmy vandaan komt, wordt vaak gestreefd naar materiële bezittingen. Veel van de volkeren die hij heeft bezocht, hebben een andere opvatting over rijkdom, mede door hun levens die zo symbiotisch en duurzaam verbonden zijn met de natuur, waarvan we ontzettend veel van kunnen leren.

108

109

110

Deelnemers P –Z

111

Axel Pairon gallery Knokke-Het Zoute (B) Regine Schumann (Goslar, 1961) Color Satin Violet Cologne Acrylglas en fluorescent 170 x 170 x 20 cm 2017

112

Kunsthandel Peter Pappot Amsterdam George Hendrik Breitner (Rotterdam 1857-1923 Amsterdam) Gezicht op brug hoek Prins Hendrikkade en Damrak, Amsterdam Olieverf op doek 53 x 93 cm Gesigneerd linksonder ‘G.H. Breitner’ 20ste eeuw

113

Eduard Planting Gallery | Fine Art Photographs Amsterdam Marie-Jeanne van Hรถvell tot Westerflier Contemplation Series - Still life nr. 3 Fine art ultrachrome print on archival paper, gemonteerd op aluminium en ingelijst 50 x 60 cm Oplage 10 stuks Gesigneerd, genummerd, getiteld en gedateerd op de achterzijde 2017

114

Polak Works of Art Amsterdam Een scène uit de Shahnameh, het boek der Koningen: gevecht tussen Turaman en Ivaniash Miniatuurschildering op papier 27 x 17 cm India, Delhi, circa 1800

115

E. Pranger Oriental Art Amsterdam Yixing theepot Hoogte 20 cm China, Kangxi Periode 1662-1722

116

Kunsthandel Pygmalion Maarssen Isaac IsraĂŤls (Amsterdam 1865-1934 Den Haag) Jonge vrouw op het strand Olieverf op doek 40 x 50 cm Gesigneerd linksonder Viareggio, 1929

117

Rademakers Gallery Amsterdam Stefan Gross (Bendorf, 1964) Bloomers Mauve Olieverf op plastic 150 x 150 x 10 cm (unicum) 2017

118

Galerie Ramakers Den Haag Warffemius (Den Haag, 1956) Roots Cortenstaal 182 x 220 x 30 cm Oplage 6 2017

119

De Rijk Fine Art ’s–Gravenhage Jan J. Schoonhoven (1914-Delft-1994) Reliëf R 87-1 Hout, karton en acryl 42 x 24 cm Gesigneerd en gedateerd achterzijde 1987

120

Rondom 1920 Den Haag Gouden huwelijksmes 22 karaat goud met zwart emaille, ĂŠĂŠn zijde versierd met vogels en een gevleugeld hart het symbool van de liefde. De andere zijde ook versierd met vogels en ineengrijpende handen het symbool van liefde, trouw en verbondenheid.

Lengte 19 cm Gewicht 34 gram Nederland, eerste helft 17e eeuw

121

Jacob J. Roosjen SRI® Breukelen Sigismundus Zschammer Paar kandelaars Zilver Hoogte 24 cm Totale gewicht 828 gram Gegraveerd op de voetrand ‘Amsterdam Ao. 1663’ Gemerkt voor Amsterdam, 1663

122

drs. J.C. van Schaik Zwolle Lionel Chevalier (Rennes, 1970) La mer près de Saint-Malo Olieverf op doek 65 x 81 cm Gesigneerd linksonder

123

Robert Schreuder Antiquair Amsterdam Giovanni Volpato (Bassano del Grappa 1735-1803 Rome) Paar leeuwen naar Canova Biscuit porselein 13,5 x 23 x 10 cm (incl. sokkel) Gemerkt ‘Volpato Roma’ Rome, eind 18e eeuw

124

Schulman BV Amsterdam Pieter van Abeele (Middelburg 1608-1684 Amsterdam) Plaquettepenning van Amsterdam Met de voorstelling van de verlening van het stadswapen in 1342 door Graaf Willem en de verlening van de Keizerskroon in 1488 door Maximiliaan van Oostenrijk. Gebruikt als huwelijkspenning op het huwelijk van Adriaen van Loon en Cornelia Hunthums.

Zilver gegoten en gedreven Diameter 8,3 cm Gegraveerd randschrift ‘GEGEVEN TER GEDACHTENIS VANDEN TROUWDACH VAN ADRIAEN VAN LOON EN CORNELIA HUNTHUMS DEN 21 NOVEMBER AO 1656’ Meesterteken en ontluchtingsgaatje op de rand Circa 1650-1655

125

Hidde van Seggelen Hamburg (D) Jos van Merendonk (1956) Untitled Acryl op doek 200 x 200 cm 2014

126

Mark Smit Kunsthandel Ommen Gerrit Benner (Leeuwarden 1897-1981 Nijemirdum) Landschap Olieverf op doek 80 x 100 cm Gesigneerd verso Circa 1970

127

SmithDavidson Gallery Amsterdam–Miami Paul Rousso (Charlotte, USA, 1958) Dutch Vogue Gemengde technieken op acryl 91,5 x 279,5 cm Gesigneerd op achterzijde 2017

128

Steltman Juwelier Den Haag Redesigned gouden Lotus ringen Handgemaakt, bezet met diamant en kleuredelstenen Ter gelegenheid van het 100-jarig jubileum van Steltman Floating Lotus, Steltman Atelier, 2017

129

Antiquair Juwelier Marjan Sterk Amsterdam Een paar oorclips Titanium Gesigneerd ‘JAR’ en genummerd Parijs Een ring Witgoud en amethist Gesigneerd ‘Hemmerle’ München, na 1980

130

Kunsthandel Inez Stodel Amsterdam Filippo Verge Hanger met Roma Aeterna Goud 18krt, met een ovale agate camee gelaagde sardonyx voorstellende Roma Aeterna, de gehelmde godin wiens verschijningsvorm werd geïnspireerd door Athena.

6,6 x 4,1 cm Gewicht 28.03 gram Gesigneerd ‘Filippo Verge, fece nel, 1869’ Italië, 1869

131

Salomon Stodel Antiquités Amsterdam Bruidsuikermandje Zilver 17 x 21 x 12.5 cm Gewicht 357 gram Inscriptie ‘This piece of plate belonged to her Royal highness the Duke of Sussex. Elisabeth Sheppard.’ Met het meesterteken van Barend Swierink.

Jaarletter ‘R’ voor 1776 en lossingsmerk ‘N’ voor Haarlem 1795 Amsterdam, 1776 Bruidsuikermandje Tôle-peinte (gelakt blik) 23,5 x 21 x 14 cm Nederland, circa 1775-1785

132

Kunsthandel Studio 2000 Blaricum Jo Koster (Kampen 1869-1944 Heelsum) Bloeiende boom in een tuin Olieverf op doek 54,5 x 60,5 cm Gesigneerd en gedateerd linksonder ‘Jo Koster v. Hattem 1916’

133

Tak Master Paintings Amsterdam Edgar Fernhout (1912-Bergen-1974) Havenwerken voor de kust van IJmuiden Olieverf op doek 75,5 x 116 cm Gesigneerd en gedateerd rechtsonder en op verso ‘Fernhout ‘67’

134

Tรณth-Ikonen Huizen Heilige Joris Eitempera op levkas op hout 30,4 x 26,5 cm Rusland, circa 1700

135

Kunstzalen A. Vecht Amsterdam Een karaf in de vorm van een schip Glas Hoogte 29 cm VenetiĂŤ, eind 16e eeuw

136

Verbeek-Schuttelaar Amsterdam Art Deco hanger in de vorm van een bloemenmand Platina en diamant, totaal circa 5 karaat Frankrijk, circa 1925

137

Galerie de Vis Harlingen Gerrit Benner (Leeuwarden 1897-1981 Nijemirdum) Herfstbos Olieverf op doek 70 x 90 cm 1953

138

Galerie Vivid Rotterdam Bob Bonies (Den Haag, 1937) z.t.

Gouache op karton 28 x 14 x 18 cm 1967

139

Het Ware Huis Lage Mierde Camille Faure (Vizille 1840-1898 Parijs) Vaas met Japanse boom decoratie Email over verzilverd koper, decoratie van gestileerde bomen tegen een ‘rode zon’ achtergrond Hoogte 17,5 cm

140

Zilvergalerie de Watertoren Schoonhoven Mark Alexander Netwerk II Zilveren vaas 999/000 10 x 20 cm 2016

141

Galerie Wilms Venlo Alexandra Roozen (Purmerend, 1971) Zonder titel Potlood op papier 70 x 50 cm 2017

142

E.J. van Wisselingh & Co Haarlem John O’Connor (County Londonderry 1830-1889 Yateley) Bloemenmarkt voor de kathedraal van Reims Olieverf op doek 105 x 164 cm Gesigneerd en gedateerd 1883

143

WonderWood Amsterdam Antonius Driessens (Wessem, 1972) Turning Oud en verbrand hout 90 x 85 cm 2017

144

ZERP Galerie Rotterdam Margriet Smulders (Bussum, 1955) Heaven of healing Herbs Fotografie, fuji crystal archive op dibond, gemonteerd in plexi glas Diameter 94 cm (editie 20 + 2 AP) Diameter 175 cm (editie 6 + 2 AP) 2017

145

Kunsthandel Mieke Zilverberg Amsterdam Stele met een voorstelling van een offerscene van een farao tegenovereen zittende Osiris, god van de Onderwereld, en zijn vrouw Isis, gevleugelde zonneschijf erboven.

Kalksteen 40 x 45 cm Egypte, Late Periode, 6e-4e eeuw voor Chr.

146

Zitzo Amsterdam Han Pieck (1923) Een paar armfauteuils, LAWO I Gebogen gelamineerd hout 67 x 78 x 60 cm Zithoogte 34 cm Genummerd Ommen., LAWO, 1946

147

TEFAF IS COMING

MARCH 10-18, 2018 7,000 YEARS OF ART HISTORY

MAY 3-8, 2018 MODERN AND CONTEMPORARY ART & DESIGN

OCTOBER 27-31, 2018 FINE & DECORATIVE ART FROM ANTIQUITY TO 1920 www.tefaf.com

HĂŠt interieurmagazine voor de kosmopoliet met een kloppend hart voor kunst 5 jarig jubileum!

PAN & Residence

Ontmoet ons op PAN Amsterdam in stand 50!

Volg ons op Residence.nl, Facebook, Instagram, Twitter en Pinterest: ResidenceNL

Advertentie PAN 2017_195x267.indd 1

26-09-17 16:57

Jan Rudolph de Lorm, Algemeen voorzitter keuring PAN Amsterdam

INTERVIEW JAN RUDOLPH DE LORM

‘Helderheid en transparantie zorgen voor hoge kwaliteit’ Tekst Suzanne Dijkstra Fotografie Dik Nicolaï

Het succes van PAN Amsterdam valt of staat met de echtheid, kwaliteit en conditie van de aangeboden werken. Hierin is een grote rol weggelegd voor de keuringscommissies.

Jan Rudolph de Lorm (1958) is voor het tweede jaar voorzitter. ‘Het is een prachtige functie waarbij veel emotie, expertise en passie komt kijken.’

151

INTERVIEW JAN RUDOLPH DE LORM

‘Het is een unieke beurs in Nederland.

Je kunt hier echt bijzondere dingen ontdekken.’ enkel object dat nog ter discussie staat. Ik probeer daarin zo transparant mogelijk te zijn en daar waar nodig gezamenlijk een oplossing te vinden. Ik wil geen doorgeschoten politieagent zijn maar ik ben wel heel duidelijk in mijn oordeel. Gelukkig zijn er maar weinig gevallen waarover echt een conflict ontstaat, maar als een object niet goed genoeg is, dan moet daar de juiste beslissing over worden genomen. Het gaat niet alleen om de historische waarde en de kwaliteit van de beurs, maar ook over geld. De standhouders staan op de beurs om geld te verdienen en ze betalen voor hun aanwezigheid op de PAN. Deze gesprekken voer ik op een relativerende en zo eerlijk mogelijke manier. Bij het beoordelen van de werken komt veel kijken. Een kunstwerk of object dat al honderden jaren oud is, kan een beschadiging hebben opgelopen die misschien later is gerestaureerd. Dat is helemaal niet erg, maar het is wel belangrijk om daar open over te zijn. We leggen de lat hoog en dat weten de deelnemers ook.

Het is heel complex om te bepalen of iets de juiste kwaliteit heeft. Voor oude kunst zijn de standaarden vaak helder, maar bij moderne kunst is het veel ingewikkelder. De kunsthandelaren op PAN zijn integer en enorm gepassioneerd. Het is geweldig om hun verhalen te horen en te delen in hun kennis. En is er discussie: De regels zijn helder en afspraak is afspraak. Vaak klopt mijn eerste gevoel. En uiteraard geldt: Gelijke monniken, gelijke kappen.’

Trots loopt Jan Rudolph de Lorm over het podium van zijn nieuwe theater. Het toneel van het gesprek voor dit magazine is het vernieuwde Singer Laren, waarvan De Lorm museumdirecteur is. Al wandelend door het gloednieuwe gebouw, de historische villa en de museumzalen praat hij honderduit over kunst, passie en zijn liefde voor objecten met geschiedenis. Een eretaak, vindt hij. ‘Jarenlang heb ik zelf gekeurd op PAN. Ik was woordvoerder van de zilvercommissie, vanuit mijn achtergrond als conservator bij het Rijks. In de tussentijd heb ik van alles gedaan en vorig jaar ben ik vanwege mijn rol bij het Singer gevraagd als voorzitter van de keuring. Gelukkig wordt alles tot in de puntjes voorbereid door Cécile Fentener van Vlissingen.

Zonder haar zou ik hier niets kunnen, dat wil ik wel even gezegd hebben. Het is bijzonder om terug te zijn en weer van gedachten te wisselen met oude bekenden. Het is een warm bad, ik voel me als een kind in een snoepwinkel.’

De keuring van PAN bestaat uit ongeveer tachtig keurmeesters met verschillende achtergronden, verdeeld over twintig commissies. Iedereen brengt kennis en ervaring in op het gebied van zijn of haar eigen discipline. Voor PAN Amsterdam slaan musea, wetenschap en kunsthandel de handen ineen. Die jarenlange ervaring en wisselwerking tussen professionals zorgt voor een objectieve keuring met een hoge kwaliteit. De Lorm merkt op dat de meerderheid van de commissieleden man is en dat hij het prettig zou vinden dat in de nabije toekomst meer vrouwen zullen toetreden. ‘Dat geeft een nog betere dynamiek. Het is heel prettig om met elkaar te overleggen.

Ieder commissielid heeft ontzettend veel kennis en daardoor een heldere blik op de objecten. Ze fungeren als een soort kompas voor de ruim honderd stands en de duizenden objecten die op de beurs worden aangeboden. Het is fijn dat de experts bij elkaar over de schouder kunnen meekijken. We willen de kwaliteit zo hoog mogelijk houden. Dat maakt PAN zo’n unieke beurs. Het is belangrijk dat bezoekers het vertrouwen hebben dat ze iets kopen dat authentiek en van topkwaliteit is.’

De Lorm is erg trots op PAN. ‘Het is een unieke beurs in Nederland. In tegenstelling tot sommige andere kunstbeurzen is PAN zeer toegankelijk voor ‘startende kopers’. Je kunt hier echt bijzondere dingen ontdekken. Het lukt op PAN ook met een relatief kleine beurs iets bijzonders te kopen van hoge kwaliteit. Aan de andere kant vind je op de beurs topstukken van museale kwaliteit. Bijvoorbeeld een Van Gogh. Ik leefde er altijd naartoe. In mijn tijd voor het Rijks heb ik ooit een bijzondere, vroeg 19de-eeuwse koffiemachine uit de verzameling van Anton Philips aangeschaft op de PAN. Een prachtig ding, heel vooruitstrevend.’ Ook over de toekomst van de beurs is hij erg positief. ‘Het is duidelijk dat de afgelopen tijd echt met een frisse club wordt gewerkt aan het imago van PAN. De keuze voor het eclectische thema vorig jaar was erg doeltreffend. Met z’n allen de schouders eronder zodat de beurs niet wordt geassocieerd met oubolligheid. Een opfrisbeurt is goed als je al dertig jaar bestaat, mits met behoud van het goede dat er al was. Ik heb nu ook zitting in het bestuur en dat voelt goed.’

Bij de keuring komt veel emotie kijken, weet De Lorm. ‘Het is niet niks om objecten af te keuren. Doordat ik zelf een museumachtergrond heb en zelf geen concurrent ben omdat ik niet aan de beurs deelnemen, kan ik makkelijker beslissen als voorzitter. De dag voor de opening van de beurs lopen de keuringscommissieleden langs alle standhouders. Na een hele ochtend keuren vellen we ’s middags een eindoordeel over een

152

‘Het is een prachtige functie waarbij veel emotie, expertise en passie komt kijken.’

tweede kunstbeurs als de PAN en dat moeten we behouden.

‘PAN is een beurs voor iedereen. Laten we ook toeristen aanspreken, want Amsterdam is hip en happening. Hoe geweldig is het als je als Amerikaan een mooie 18de-eeuwse tabaksdoos van PAN als souvenir meeneemt naar huis? In deze roerige en angstige tijden biedt kunst troost en hoop. Op de beurs ben je dicht bij de bron. Hoe heerlijk is het om je te laven aan kwaliteit, historie en vakmanschap, aan de liefde voor authenticiteit en schoonheid?

Laten we dat vieren op PAN. Ik kan niet wachten om weer te beginnen.’

De kunstwereld is constant in verandering en Nederland zit in een goed vaarwater, merkt De Lorm. ‘De kwaliteit van kunst in ons land is enorm hoog. Dat veel oude kunst en kunstnijverheid de laatste twintig jaar in waarde zijn gedaald, betekent niet dat we het hoofd moeten laten hangen. Sterker nog: het biedt kansen. Ook voor jongeren. Mijn zoon van 22 bijvoorbeeld toont veel interesse in oude kunst en antiek. Hier in Nederland zijn die van hoge kwaliteit en betaalbaar. Zo kan je nu voor weinig geld een prachtige Biedermeier secretaire aanschaffen die later heus weer in waarde toeneemt.’ Volgens De Lorm is er geen

153

INTERVIEW JAN RUDOLPH DE LORM

‘Het is een warm bad, ik voel me als een kind in een snoepwinkel.’

Jan Rudolph de Lorm

154

155

PAN PODIUM

PAN Podium Kunst ervaren en kunst beleven

PAN Podium biedt de bezoeker van PAN Amsterdam een afwisselend programma van inspirerende, interactieve presentaties en wetenswaardigheden over uiteenlopende aspecten van kunst en de kunstmarkt. Alle beursbezoekers zijn van harte welkom op dit dagelijks wisselende programma. U kiest zelf of u even komt kijken, of aansluit bij een lezing of discussie. Wij stellen u voor aan een selectie van onze deelnemers.

156

PAN PODIUM

Vakschool Schoonhoven op PAN podium Vakschool Schoonhoven is de enige school in Nederland waar studenten worden opgeleid tot goudsmid, zilversmid, juwelier of uurwerkmaker. Al sinds 1895 is de school gevestigd in zilverstad Schoonhoven en is daarmee de oudste MBO van Nederland. Naast de voltijdsopleidingen voor de jonge studenten richt Cursus & Training van Vakschool Schoonhoven zich op volwassenen, binnen en buiten de branche, die zich verder willen

bekwamen op het gebied van sieraden, edelstenen en uurwerken.

Tijdens het PAN Podium zullen studenten goudsmeden en uurwerkmakers demonstraties geven, zijn er lezingen op gebied van edelsteenkunde, en uurwerken en zullen diverse Meesterstukken tentoongesteld worden. Deze Meesterstukken zijn de eindexamenwerken van de studenten goud- en zilversmeden.

157

PAN PODIUM

Amsterdam Museum

Op het PAN Podium presenteert het Cromhouthuis zich op vrijdag 24 en zondag 26 november als nieuwe museumlocatie in Amsterdam. Op beide dagen zijn er lezingen over het museum en de tentoonstelling Goud!, waarvan twee keer met juwelen uit de Lopez Suasso-collectie live in handen van conservator Thijs Boers.

‘Goud! Horloges en juwelen van Sophia Lopez Suasso’ is de titel van de tentoonstelling die vanaf 10 november 2017 t/m 2 april 2018 te zien is in het Cromhouthuis in Amsterdam. Meer dan 150 kostbaarheden uit de collectie van een bijzondere verzamelaar in Amsterdam: Sophia Lopez Suasso-de Bruijn (1816-1890) in beheer van het Amsterdam Museum. Van negentiende-eeuwse horloges van onder andere het beroemde merk Patek Philippe tot met edelstenen bezette broches en ingenieuze snuifdozen.

Koninklijke VHOK In dialoog met de bezoeker Wie een mooi stuk antiek wil aanschaffen, wil precies weten wat hij koopt. Dateringen, toeschrijvingen, staat en conservering van antiek, alles moet kloppen. Op PAN Amsterdam is dat van alle aangeboden stukken tot in detail bekend. Een keurings- commissie met tientallen gespecialiseerde experts beoordeelt vooraf alle geëxposeerde kunstwerken. Hoe werken zij? Kunnen we als bezoeker de kunst afkijken? In de PAN-praatjes op PAN Podium kunnen bezoekers dinsdag 21 november hun beoor- delingsvermogen testen en verbeteren in een even vermakelijke als didactische ‘game’. Caroline Eschbach, chef de bureau van de Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland (Koninklijke VHOK) en coördinator van de beursdeelname, vertelt over het initiatief.

De Koninklijke VHOK, opgericht in 1911, is de oudste en meest gerenommeerde vereniging van kunsthandelaren in Nederland.

Wij zijn het kennisinstituut van de kunsthandel in Nederland en staan garant voor kwaliteit en transparantie. Het Koninklijke VHOK-logo fungeert als een keurmerk. Onze leden zijn ‘de ogen van de kunst- en antiekmarkt’, samen streven zij naar de hoogste standaarden op het gebied van connaisseurschap, kennis en ethische normen. Dat is vastgelegd in het ‘Reglement van Gedragsregels’ en de ‘Algemene Voorwaarden voor Verkopen en Diensten’.

158

PAN PODIUM

in de keuringscommissie van PAN. Het PAN Podium is een attractieve toevoeging, waar we graag een bijdrage aan leveren.

De handelaren binnen de Koninklijke VHOK zijn kunsthistorische connaisseurs met veel praktische kennis en inzicht in de waarde(ontwikkeling) van objecten. Zij kunnen daar aanstekelijk over vertellen en aan de hand van voorbeelden duiding geven.

Maar kennisoverdracht beklijft het beste door kunst en antiek zelf te ervaren. In PAN-Praatjes gaan onze experts de dialoog aan met beursbezoekers in een interactief programma, waar iedereen wat van kan opsteken. Gezamenlijk ontdekken, leren en begrijpen.

De 88 leden vertegenwoordigen alle denkbare disciplines. Daarmee hebben wij een ongekende hoeveelheid kennis in huis over authenticiteit, kwaliteit en esthetische waarde van kunst en antiek.

Kennis delen Die kennis delen we graag. Dat gebeurt op verschillende manieren.

Onder meer door de cursus Kunst & Antiek in de Praktijk, en via onze Vriendenclub. En wij zijn uiteraard jaarlijks op PAN Amsterdam goed vertegenwoordigd. Op de beursvloer zelf participeren onze leden als deelnemer en een aantal van hen vervult bovendien een rol als expert in hun specifieke vakgebied

Rijksmuseum Maelwael Daarnaast eert het Rijks dit najaar Nederlands eerste schilder: Johan Maelwael (ca. 1370 - 1415). Rond zijn beroemdste werk de ‘Grote Ronde Pieta’, dat bij hoge uitzondering door Musée du Louvre wordt uitgeleend - zijn vijftig adembenemende kunstschatten uit het middeleeuwse West-Europa voor het eerst bijeengebracht.

In het Rijksmuseum zijn tot 07 januari 2018 twee bijzondere tentoonstellingen te zien over twee fascinerende schilders uit de Nederlandse geschiedenis: Maris Sprookjesachtige figuren, wonderlijke landschappen en mysterieuze scènes kenmerken het werk van de 19de-eeuwse kunstenaar Matthijs Maris. Als middelste van de kunstenaarsbroers Maris, werkte Matthijs grotendeels in Parijs en Londen. Zijn excentrieke levensstijl en zijn eigenzinnige schilderijen vormden een grote inspiratie voor jonge kunstenaars, onder wie Vincent van Gogh. Voor het eerste sinds ruim 40 jaar presenteert het Rijksmuseum een overzichtstentoonstelling van deze bohemien, die in de pers de eerste moderne kunstenaar van Nederland werd genoemd.

Op zaterdag 25 november betreedt het Rijksmuseum het PAN Podium en geeft senior conservator 18de en 19de-eeuwse schilderkunst Jenny Reynaerts een lezing over Maris en neemt conservator in opleiding Jochem van Eijsden u mee in het verhaal van Maelwael.

159

PAN PODIUM

Vereniging Rembrandt Miljoenen Nederlanders bezoeken de Nederlandse musea. Om te genieten van de Vermeers in het Mauritshuis, de Mondriaans in het Gemeentemuseum Den Haag, de Rembrandts in het Rijksmuseum en het 15de-eeuwse houtsnijwerk in het Bonnefantenmuseum.

U vraagt zich waarschijnlijk zelden af waar die spullen eigenlijk vandaan komen. Bijna niemand doet dat. Bijna iedereen denkt dat die dingen daar altijd hebben gestaan of gehangen en dat die musea ze altijd in bezit hebben gehad. En dat is niet zo.

Nog niet zo lang geleden had Nederland nauwelijks belangstelling voor kunst en erfgoed, en zeker niet de overheid. Wat er was, werd slordig bewaard. Er werd mondjesmaat verzameld. Ondertussen werden meesterwerken uit de Nederlandse cultuurgeschiedenis en masse naar het buitenland verkocht.

Het waren gewone, particuliere Nederlanders die in de cultuur van land en stad zijn gaan investeren. Zij richtten de musea, de concertzalen en schouwburgen op. In 1883 bundelden enkele van die kunstliefhebbers hun krachten in de Vereniging Rembrandt.

Samen wisten zij te voorkomen dat aanzienlijke stukken naar het buitenland verdwenen. In andere gevallen slaagden zij erin ze terug te kopen voor Nederland.

Het bleek een ijzersterke formule. In de loop van haar geschiedenis heeft de Vereniging Rembrandt geholpen met de verwerving van duizenden kunstwerken voor onze musea. Van de Marskramer door Jeronimus Bosch in Museum Boijmans Van Beuningen tot Rembrandts Oude man in het Mauritshuis, van Vermeers Melkmeisje in het Rijksmuseum tot La perruche et la sirène door Matisse in het Stedelijk Museum.

De Vereniging Rembrandt bestaat nog steeds en is nog altijd even relevant. Zij helpt ons openbaar kunstbezit te verrijken, te behouden en door te geven aan de volgende generaties. Want dat is in ieders belang: kunst verbreedt de horizon, scherpt de geest, vergroot empathie, verrast, ontroert en inspireert.

Naast het leveren van een essentiĂŤle bijdrage aan de vorming van een kwalitatief hoogwaardig openbaar kunstbezit, komt de Vereniging op voor de belangen van de Collectie Nederland.

En dat kunnen wij niet zonder onze 15.000 leden.

Word ook mecenas van ons openbaar kunstbezit via de Vereniging Rembrandt. Dat kan al vanaf 65 euro per jaar.

Ga naar www.verenigingrembrandt.nl voor meer informatie.

160

PAN PODIUM

Museum de Fundatie Museum de Fundatie uit Zwolle heeft een omvangrijke internationale kunstcollectie die eeuwen omvat. Met onder meer werk van Gerard ter Borch, Bernardo Strozzi, Antonio Canova, Joseph Mallord William Turner, Auguste Rodin, Edgar Degas, Vincent van Gogh, Franz Marc, Max Pechstein, Marc Chagall, Piet Mondriaan, Francis Picabia, Karel Appel, Jan Fabre. Het afgelopen jaar wist het museum hier een aantal aanwinsten aan toe te voegen, waarvan er twee op de PAN gepresenteerd worden op 22 en 23 november 2017.

Van de jonge Overijsselse multimediakunstenares Elise van der Linden (1983) is het videowerk Ozon te zien. U vliegt op boomtophoogte met de snelheid van de draaiing van de aarde een zonsondergang tegemoet. Een romantisch landschap dat zo afkomstig lijkt te zijn uit een schilderij van Caspar David Friedrich schiet onder u door. De tijd houdt feitelijk op te bestaan. Museum de Fundatie beschouwt Elise van der Linden als een groot talent.

Haar werk was in 2008 te zien op de solotentoonstelling Schijnsels van tijd in Kasteel het Nijenhuis, tweede locatie van de Fundatie. In 2015 nam zij met Ozon deel aan de tentoonstelling Gevaar & schoonheid. Turner en de traditie van het sublieme.

Ook stellen we voor het eerst buiten Museum de Fundatie Gewitterfront van Neo Rauch (1960) tentoon. Rauch is één van de belangrijkste schilders van dit moment. Zijn raadselachtige werelden betoveren ons evenzeer als ze ons angst inboezemen.

Neo Rauch veroverde in de jaren 90 de internationale kunstwereld. Zijn bronnen liggen in de Leipziger Schule, met Arno Rink als zijn belangrijke leermeester, alsook bij de PopArt en comics.

Gewitterfront uit 2016 is het jongste werk van Rauch in Nederlands openbaar bezit en werd door de Fundatie verworven met financiële ondersteuning door de BankGiro Loterij, de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Titus Fonds), het Mondriaanfonds en VSBfonds. Op 21 januari 2018 opent in Museum de Fundatie de overzichtstentoonstelling Neo Rauch – Dromos, schilderijen 1993-2017, met 66 van zijn schilderijen van vaak gigantisch formaat uit 25 jaar schilderkunst van de grootmeester uit Leipzig.

Op beide dagen geeft directeur Ralph Keuning om 12 en 14 uur een FundatieTalk over het museum, de collectie, tentoonstellingen en de toekomstplannen.

Neo Rauch (1960)

Gewitterfront, 2016 Olieverf op doek 150 x 100 cm Collectie Museum de Fundatie, Zwolle en Heino/Wijhe.

Verworven met financiële ondersteuning door de BankGiro Loterij, de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Titus Fonds), het Mondriaanfonds en VSBfonds. © Neo Rauch c/o Pictoright Amsterdam 2016 (Foto: Uwe Walter, Berlin).

De avonden van PAN Podium PAN Podium heeft dit jaar op alle doordeweekse dagen programma tot 21:00 uur. Drie avondprogramma’s lichten wij toe: Gallerease, het online kunstplatform voor de eclectische verzamelaar, neemt de bezoeker op maandagavond mee op reis door de online kunstwereld. Zij demonstreren welke innovatieve mogelijkheden het wereldwijde web anno 2017 biedt. Art advisors Hélène van der Ven en Baukje Coenen vertellen in twee lezingen over het samenstellen van kunstcollectie. Daarna gaan ze met de groep de beurs op om kunstwerken te bekijken. Tijdens kunstontmoetingen organiseert Quote een Talks-sessie. Zij spreken met jonge ondernemers uit de kunstwereld, maar laten ook enkele ervaren verzamelaars aan het woord. De presentatie is in handen van Quote-hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck.

161

DE KEUZE VAN

De keuze van Bekijk de beurs vanuit het perspectief van drie Bekende Nederlanders in ‘De keuze van…’. Loop met Micky Hoogendijk, Fred van Leer of Mart Visser over PAN Amsterdam en kom alles te weten over hun smaak en interesses. Vanuit de passie voor kunst, antiek en design vertellen zij tijdens een rondleiding over verschillende favoriete objecten die dit jaar op de beurs te vinden zijn.

Fred van Leer | Micky Hoogendijk | Mart Visser

162

-

Geniet van onze Family Sunday Lunch

Creëer uw Roberto’s experience

Deel samen met vrienden en familie een selectie van klassieke voorgerechten, huisgemaakte pasta’s en authentiek Italiaanse desserts.

Geniet van de pure Italiaanse keuken.

Stel uw eigen menu samen met keuze uit alle gerechten van de kaart.

Elke zondag van 12.30-14.00 uur voor slechts €35 per persoon Inclusief 4 uren parkeren*

Iedere dag beschikbaar 3-gangen voor €49 4-gangen voor €59 Inclusief 4 uren parkeren*

*geldig tot 31 maart 2018

*geldig tot 31 maart 2018

Laat u inspireren op Instagram en Facebook @robertosrestaurantamsterdam robertos.amsterdam@hilton.com | www.robertosrestaurant.nl Apollolaan 138 | 1077 BG Amsterdam | Tel: 020 7106025

HetParool_PAN_Opmaak 1 kopie 19-10-17 13:16 Pagina 1

Geestverruimend en volkomen legaal.

photographe Iris Velghe

Kijk voor verkoopadressen op kwastwijnkopers.nl

PAN Magazine LAURENT-PERRIER LA CUVEE oktober '17_v1.indd 1

03-10-17 12:14

166

Bijl-van Urk bv Alkmaar M 31653425432 I www.bijlvanurk.com E sander@bijlvanurk.com Gespecialiseerd in Nederlandse en Vlaamse Oude Meesters Stand 81 | Pagina 20

Deelnemerslijst A Algemeene Ethnografica en Kunsthandel Aalderink Amsterdam T 020 623 02 11 M 06 20 40 95 90 I www.aalderinkorientalart.nl E Info@aalderinkorientalart.nl Aziatica, ethnografica en netsukes Stand 29 | Pagina 10 A. Aardewerk Antiquair Juwelier Den Haag T 070 324 09 87 I www.aardewerk.com E silver@aardewerk.com Antiek Nederlands zilver en antieke juwelen Stand 122 | Pagina 11 Aen ´t Sanderhof Fine Art Kessenich-Kinrooi T +32 89 25 72 66 M 06 51 02 52 68 I www.Sanderhoffineart.eu E info@sanderhoffineart.eu Schilderijen van verschillende stijlen vanaf de Romantiek, Belgische, Haagse en Larense school, Nederlandse, Franse, Belgische en Russische (neo)impressionisten tot Conceptueel Expressionisme Stand 24 | Pagina 12 Kunstgalerij Albricht Oosterbeek T 026 361 18 76 I www.albricht.nl E info@albricht.nl 19e- en 20e-eeuwse Hollandse en Franse schilderkunst Stand 114 | Pagina 13 Angevaren Antiquairs Den Haag T 070 356 10 58 M 06 53 81 80 96 I www.angevarenantiquairs.nl E tom_angevaren@hotmail.com Algemeen antiquair Stand 11 | Pagina 14

Antes Art 1900 ´s-Gravenhage T 06 41 81 02 53 I www.antes-artdeco.nl E info@antes-artdeco.nl Art Nouveau, Art Deco, Design.

Franse/Nederlandse/Italiaanse glaskunst, meubilair en verlichting Stand 89 | Pagina 15

Kunsthandel P. de Boer bv Amsterdam T 020 623 68 49 M 629016160 I www.kunsthandelpdeboer.com E info@kunsthandelpdeboer.com 16e- en 17e-eeuwse Hollandse en Vlaamse meesters Stand 121 | Pagina 21

ARTITLEDcontemporary Herpen M 06 47 12 18 00 I www.artitled.nl E info@artitled.nl Hedendaagse kunst Stand 125 | Pagina 16

Dr. Lennart Booij, Fine Arts - Rare Items Amsterdam M 06 55 86 28 62 I www.booij-arts.com E lennartbooij@bkb.nl Stand 86 | Pagina 22

B Galerie Bart Amsterdam-Nijmegen T 020 320 62 08 I www.galeriebart.nl E info@galeriebart.nl Hedendaagse kunst en fotografie Stand 153 | Pagina 17 Bastings & Van Tuijl bv Oss T 0412 62 61 38 M 06 54 34 62 27 I www.bastingsantiquairs.com E bastings@bastingsantiquairs.com Schilderijen, Chinees en Japans porselein, bronzen Stand 51 | Pagina 18 Kunsthandel A.H. Bies Eindhoven T 040 243 13 77 I www.kunsthandelbies.nl E info@kunsthandelbies.nl Hedendaagse kunst en fotografie Stand 43 | Pagina 19

167

Richard ter Borg Groningen T 050 311 13 35 M 06 83 25 72 46 I www.terborg.com E galerie@terborg.com Moderne kunst, expressionisme, Groninger ploeg en fotografie Stand 105 | Pagina 23 Kunsthandel Ivo Bouwman Den Haag T 070 328 36 60 M 06 53 92 88 22 I www.ivobouwman.nl E info@ivobouwman.nl Nederlandse en Franse schilders rond 1900 Stand 109 | Pagina 24 Rutger Brandt Gallery Amsterdam M 06 51 54 99 96 I www.brandtgallery.com E rutger@brandtgallery.com Hedendaagse kunst Stand 88 | Pagina 25 Galerie Caroline O´Breen Amsterdam M 06 47 10 44 84 I www.carolineobreen.com E galerie@carolineobreen.com Hedendaagse autonome fotografie Stand 52 | Pagina 26

Bruijstens Modern Art Amsterdam T 020 622 16 82 M 06 53 70 05 95 I www.bruijstens-art.com E contact@bruijstens-art.com Moderne kunst, 20e-eeuwse en hedendaagse kunst Stand 142 | Pagina 27

Dekker Antiquairs Amsterdam T 020 623 89 92 M 06 27 09 19 40 I www.dekkerantiquairs.com E info@dekkerantiquairs.com Antieke horloges, juwelen, objets d´art en klein zilver Stand 7 | Pagina 32

galerie VAN DEN BRUINHORST Kampen T 038 332 36 74 M 06 15668504 I www.vandenbruinhorst.com E info@vandenbruinhorst.com Historisch design en toegepaste kunst van Nederlandse modernisten Stand 5 | Pagina 28

Dep Art Gallery Milaan-Italië T +39 02 36 53 56 20 M +39 33 51 99 82 12 I www.depart.it E art@depart.it Moderne kunst Stand 144 | Pagina 33

C Contempo Galerie Rotterdam M 06 53 26 32 79 M 06 51 88 71 66 I www.contempo.info E info@contempo.info Hedendaagse en actuele kunst Stand 55 | Pagina 29 CREATIE ART en Oostinga Other Art Goes M 06 53 36 35 47 M 06 51 12 16 13 I www.creatie.biz I www.oostingaotherart.nl E info@creatie.biz E oostinga@otherart.nl Moderne en hedendaagse kunst, gespecialiseerd Abstract Post-War Art en New Paris School ( Nouvelle École de Paris) Stand 30 | Pagina 30

D Daatselaar Fine Art & Antiques Zaltbommel T 0418 71 23 00 M 06 54 39 41 08 I www.daatselaar.com E info@daatselaar.com Algemeen antiquair Stand 37 | Pagina 31

Galerie Dom ´Arte Rucphen T 0165 56 34 15 M 06 51 26 82 72 I www.galeriedomarte.nl E info@galeriedomarte.nl Moderne en hedendaagse kunst Stand 67 | Pagina 34 Douwes Fine Art Amsterdam T 020 664 63 62 I www.douwesfineart.com E info@douwesfineart.com Nederlandse, Vlaamse en internationale schilderijen en etsen Stand 80 | Pagina 35 Dürst Britt & Mayhew Den Haag T 070 444 36 39 M 06 33 98 47 83 I www.durstbrittmayhew.com E info@durstbrittmayhew.com Hedendaagse kunst Stand 42 | Pagina 36

E De Galerie van Piet Hein Eek Eindhoven T 040 285 66 10 I www.pietheineek.nl E kunst@pietheineek.nl Hedendaagse kunst en design Stand 85 | Pagina 37

168

Eigenmann Den Haag T 070 365 5 255 M 06 42 08 82 51 I www.eigenmann.nl E info@eigenmann.nl Eigentijdse juwelen Stand 148 | Pagina 38 John Endlich Antiquairs Haarlem M 06 48 27 89 63 I www.johnendlich.nl E info@johnendlich.nl Antiek Nederlands zilver Stand 27 | Pagina 39 Tiny Esveld Brasschaat T +32 3 312 51 90 M +32 478 21 36 17 I www.tinyesveld.com E info@tinyesveld.com Art nouveau en art deco, met name Emile Gallé, Daum en Charles Schneider Stand 22 | Pagina 40 Etienne Gallery Oisterwijk T 013 529 95 99 M 06 53 89 05 81 I www.etiennegallery.nl E info@etiennegallery.nl Hedendaagse kunst Stand 141 | Pagina 41

F Kunsthandel Jacques Fijnaut bv Silver & Works of Art Amsterdam T 020 625 63 74 M 06 14 31 80 52 I www.kunsthandelfijnaut.nl E jacques.fijnaut@gmail.com Zilver, brons, meubelen, keramiek, sculpturen, schilderijen Stand 26 | Pagina 56 Flatland Amsterdam T 020 330 53 21 I www.flatlandgallery.com E info@flatlandgallery.com Hedendaagse kunst Stand 75 | Pagina 57

Galerie Fontana Amsterdam T 020 223 88 33 M 06 21 57 80 45 I www.galeriefontana.com E joris@galeriefontana.com Hedendaagse kunst Stand 103 | Pagina 58

Huub Hannen Galerie Maastricht T 043 325 55 52 M 06 53 81 72 84 I www.huubhannen.nl E galerie@huubhannen.nl Hedendaagse kunst Stand 49 | Pagina 64

Fontijn Antiek Purmerend T 0299 43 64 93 M 06 53 57 38 16 I www.fontijnantiek.com E mfontijn@chello.nl Barometers Stand 127 | Pagina 59

Collectie Harms Rolde Nooitgedacht M 06 51 52 12 82 I www.collectieharms-rolde.nl E info@collectieharms-rolde.nl Hedendaags realisme Stand 68 | Pagina 65

G Bernard C.M. Grijpma Haren T 050 3187665 M 06 51 35 42 08 I www.GrijpmaAntiek.nl E info@GrijpmaAntiek.nl Antieke wapens, nautica en zilver Stand 151 | Pagina 60 Gude & Meis Antieke Klokken Amsterdam M 06 53 16 29 62 I www.gudemeis.com E info@gudemeis.com Klokken en barometers Stand 25 | Pagina 61

H Mark Haasnoot Fine Arts Utrecht M 06 21 71 64 27 I www.markhaasnootfinearts.nl E info@markhaasnoot.nl 19de- en 20ste-eeuwse schilderijen Stand 147 | Pagina 62 Hamadi Oriental Art Hattem T 038 444 72 31 M 06 51 15 10 69 I www.hamadi.nl/ E hamadi@tiscali.nl Chinees en Japans keramiek en oriëntaalse kunstnijverheid Stand 23 | Pagina 63

Ans Hemke Kuilboer Juweliers Amsterdam T 020 624 62 85 I www.anshemkekuilboer.nl E info@anshemkekuilboer.nl Exclusieve juwelen, antiek en unieke ontwerpen Stand 12 | Pagina 66 Heutink Ikonen Zwolle T 038 465 95 24 M 06 13 21 23 27 I www.heutinkikonen.nl E info@heutinkikonen.nl Ikonen Stand 146 | Pagina 67 Galerie Helga Hofman Alphen aan de Rijn T 0172 421174 M 06 53 39 67 64 I www.galeriehelgahofman.nl E helga@galeriehelgahofman.nl Internationale hedendaags kunst Stand 102 | Pagina 68 Jan van Hoof Galerie ´s-Hertogenbosch T 073 614 23 43 M 06 52 78 92 52 I www.janvanhoofgalerie.nl E denbosch@janvanhoofgalerie.nl Hedendaagse kunst Stand 13 | Pagina 69 Per van der Horst Gallery [ modern_contemporary ] Den Haag T 070 362 86 24 M 06 50 82 98 99 I www.pervanderhorst.com E info@pervanderhorst.com Moderne & hedendaagse kunst en design Stand 143 | Pagina 70

169

Hotei Japanese Prints Leiden T 071 514 35 52 M 06 53 76 97 31 I www.hotei-japanese-prints.com E ukiyoe@xs4all.nl Japanse prenten, schilderingen, geïllustreerde boekjes en Japanse art deco. Japanse hedendaagse prentkunst en keramiek.

Stand 155 | Pagina 71

J Janknegt Gallery Laren T 035 533 65 60 M 06 53 34 48 85 I www.janknegtgallery.com E janknegtgallery@gmail.com Hedendaagse kunst Stand 20 | Pagina 72 Jaski Amsterdam T 020 620 39 39 M 06 50 24 44 26 I www.jaski.nl E info@jaski.nl Cobra en hedendaagse kunst Stand 34 | Pagina 73

K Kahmann Gallery Amsterdam T 020 846 0770 I www.kahmanngallery.com E info@kahmanngallery.com Fotografie, zowel vintage fotografie als hedendaagse fotografie Stand 28 | Pagina 74 Kanalidarte Brescia-Italië T +39 030 531 11 96 M +39 333 347 13 01 I www.kanalidarte.com E info@kanalidarte.com Moderne en hedendaagse kunst Stand 14 | Pagina 75 Galerie Roger Katwijk Amsterdam T 020 627 38 08 M 06 51 08 22 91 I www.rogerkatwijk.com E info@galerierogerkatwijk.nl Hedendaagse kunst Stand 69 | Pagina 76

Hein A.M. Klaver Kunsthandel Baarn T 035 543 52 96 M 06 50 27 89 05 I www.heinklaver.nl E info@heinklaver.nl 19e- en 20ste- eeuwse werken op papier en schilderijen Stand 71 | Pagina 77 Galerie Rob Koudijs Amsterdam T 020 331 87 96 M 06 13 90 55 54 I www.galerierobkoudijs.nl E info@galerierobkoudijs.nl Hedendaagse sieraden Stand 124 | Pagina 78 Kunstconsult – 20th century art | objects Amstelveen T 020 341 64 76 M 06 24 96 01 96 I www.kunstconsult.nl E info@kunstconsult.nl 20e eeuwse (toegepaste) kunst, specialisme art deco, art nouveau, modernisme, design Stand 4 | Pagina 79

L Frides LamĂŠris Kunst- en Antiekhandel vof Amsterdam T 020 626 40 66 M 06 28 15 94 46 I www.frideslameris.nl E info@frideslameris.nl Glas, keramiek, objets de collection Stand 1 | Pagina 80 Galerie Lieve Hemel Amsterdam T 020 623 00 60 M 06 29 03 90 95 I www.lievehemel.nl E galerie@lievehemel.nl Hedendaags realisme in schilderkunst en hedendaags zilver Stand 9 | Pagina 81 Arnold Ligthart Kunsthandel & Bemiddeling Amsterdam M 06 53 32 51 58 I www.arnoldligthart.com E arnoldligthart@live.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderkunst Stand 72 | Pagina 82

Limburg Antiquairs Den Haag T 070 34 55 103 M 06 53 17 78 19 E Limburgantiquairs@casema.nl Algemeen antiquair Stand 129 | Pagina 83 Livingstone Gallery Den Haag T 070 360 94 28 M 06 54 71 17 01 I www.livingstonegallery.nl E livingstone@livingstonegallery.nl Internationale hedendaagse kunst Stand 77 | Pagina 84

M Feng-Chun Ma Chinese & Japanese Art Consultancy Amsterdam T 020 420 82 48 I www.fengchunma.com E info@fengchunma.com Chinees en Japans keramiek, kunstnijverheid en schilderijen Stand 48 | Pagina 85 Galerie Marzee Nijmegen T 024 322 96 70 M 06 34 36 69 00 I www.marzee.nl E mail@marzee.nl Sieraden Stand 87 | Pagina 86

Mentink & Roest Ingen T 0344 60 36 06 M 06 29 04 85 15 I www.mentinkenroest.com E info@mentinkenroest.com Antieke klokken, horloges, barometers en meetkundige instrumenten Stand 106 | Pagina 89 MidMod Design Roosendaal T 06 14 17 77 84 I www.midmod-design.com E etienne@midmod-design.com Nederlandse design meubelen Stand 66 | Pagina 90 Galerie Mokum Amsterdam T 020 624 39 58 M 06 51 54 99 96 I www.galeriemokum.com E info@galeriemokum.com FModern Realisme Stand 90 | Pagina 91 Morentz Waalwijk T 0416 65 01 40 I www.morentz.com E info@morentz.com Design meubelen Stand 74 | Pagina 92

O

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge Amsterdam T 020 664 08 41 M 06 53 73 74 22 I www.inter-antiquariaat.nl E interantiquariaat@chello.nl Antieke land- en zeekaarten, stadsgezichten, grafiek en tekeningen Stand 54 | Pagina 87 Kunsthandel Meijer Utrecht T 030 233 25 03 M 06 42 36 01 48 I www.kunsthandelmeijer.nl E jsmeijer@hetnet.nl Internationale kunst vanaf 1900, pop-art, zero en minimal art Stand 15 | Pagina 88

170

Tom Okker Art bv Hazerswoude-dorp T 0172 58 80 62 I www.tomokkerart.nl E info@tomokkerart.nl Galerie gespecialiseerd in Cobra, moderne en hedendaagse kunst Stand 6 | Pagina 93 Dolf D. van Omme 19th-21st-Century European Fine Arts Amsterdam T 020 427 46 42 M 06 18 81 85 55 I www.dolfvanomme.nl E info@dolfvanomme.nl Europese schilderijen en werken op papier uit de 19e/20e eeuw Stand 53 | Pagina 94

Oranda Jin Japanese paintings & painters´ pottery ‘s-Hertogenbosch T 073 621 89 51 M 06 347 4444 2 I www.orandajin.com E orandajin@home.nl Japanse schilderingen, tekeningen en schildersceramiek Stand 101 | Pagina 95 Oyens & Van Eeghen Amsterdam T 020 514 16 16 I www.oyens.com E info@oyens.com Vermogensbeheer Stand 83 | Pagina 6

P Axel Pairon Gallery Knokke-Zoute (België) M + 32 ( 0 ) 498 102 815 I www.axelpairon.com E info@axelpairon.com Hedendaagse kunst en vintage design Stand 10 | Pagina 110 Kunsthandel Peter Pappot Amsterdam T 020 624 26 37 M 06 53 29 44 88 I www.pappot.com E info@pappot.com Nederlandse, Belgische en Franse schilderkunst en sculpturen van 1800 tot heden Stand 84 | Pagina 111 Eduard Planting Gallery | Fine Art Photographs Amsterdam T 020 320 67 05 M 06 15 00 77 77 I www.eduardplanting.com E info@eduardplanting.com 20e-eeuwse en hedendaagse fotografie Stand 131 | Pagina 112 Polak Works of Art Amsterdam T 020 627 90 09 I www.polakworksofart.com E info@polakworksofart.com Generalist oude kunst Stand 41 | Pagina 113

E. Pranger Oriental Art Amsterdam T 020 772 89 48 M 06 26 43 68 83 I www.pranger-oriental.com E edwardpranger@yahoo.com Chinese en Japanse keramiek en kunstvoorwerpen Stand 140 | Pagina 114 Kunsthandel Pygmalion Maarssen T 0346 55 67 36 M 06 49 42 15 02 I www.pygmalion-art.com E Jaap.Versteegh@pygmalion-art.com Schilderkunst, beeldhouwkunst en grafiek (1850-1950) Stand 111 | Pagina 115

R Rademakers Gallery Amsterdam T 020 622 54 96 M 06 42 30 22 93 I www.rademakersgallery.com E info@rademakersgallery.com Hedendaagse kunst, fotografie, fashion & design Stand 3 | Pagina 116 Galerie Ramakers Den Haag T 070 363 43 08 M 06 55 89 76 17 I www.galerieramakers.nl E info@galerieramakers.nl Hedendaagse kunst, zowel twee- als driedimensionaal Stand 107 | Pagina 117 Residence Magazine Amsterdam T 020 758 10 00 I www.residence.nl E info@residence.nl Interieurmagazine voor de kosmopoliet met een warm hart voor kunst. Residence inspireert met spannende interviews, verleidelijke verhalen en verbindt liefhebbers met experts.

Stand 50

171

De Rijk Fine Art Den Haag M 06 53 95 34 93 E galeriederijk@hetnet.nl Zero en nul kunst Stand 154 | Pagina 118 Rondom 1920 Den Haag M 06 17 06 60 01 I www.rondom1920.nl E info@rondom1920.nl Art nouveau, art deco zilver en antiek zilver Stand 150 | Pagina 119 Jacob J. Roosjen SRI® Breukelen M 06 53 26 82 80 I www.jacobroosjen.com E jacob.roosjen@gmail.com Europees zilver Stand 46 | Pagina 120

S drs. J.C. van Schaik Zwolle T 038 333 65 42 E schai132@planet.nl (Franse) schilderkunst 1840-1940 Stand 132 | Pagina 121 Robert Schreuder Antiquair Amsterdam T 020 675 48 67 M 06 24 28 95 50 I www.robertschreuder.nl E info@robertschreuder.nl Grand Tour souvenirs, meubelen, studeerkamer- en verzamelobjecten Stand 45 | Pagina 122 Schulman BV Amsterdam T 020 320 91 01 I www.schulman.nl E info@schulman.nl Numismatiek Stand 44 | Pagina 123 Scriptum Art Books Schiedam T 010 427 10 22 I www.scriptumart.nl E art@scriptum.nl Boeken Stand 136

Hidde van Seggelen Hamburg, Duitsland M +44 79 52 78 38 53 I www.hiddevanseggelen.com E info@hiddevanseggelen.com Hedendaagse kunst Stand 40 | Pagina 124 Mark Smit Kunsthandel Ommen T 0529 46 92 80 I www.marksmit.nl E info@marksmit.nl 19e en 20e eeuwse schilderijen Stand 16 | Pagina 125 SmithDavidson Gallery Amsterdam-Miami T 020 626 5945 M +1 786 397 5546 I www.smith-davidson.com E info@smith-davidson.com Moderne en Hedendaagse schilderkunst en fotografie Stand 126 | Pagina 126 Steltman Juwelier Den Haag T 070 346 96 01 I www.steltman.nl E juwelier@steltman.nl Klassieke en hedendaagse juwelen van hoge kwaliteit, veelal uit eigen atelier, diamant en gekleurde edelstenen, mechanische high-end horloges, vintage horloges.

Stand 47 | Pagina 127 Antiquair Juwelier Marjan Sterk Amsterdam T 020 624 87 03 M 06 53 21 44 45 I www.marjansterk.nl E info@marjansterk.nl Antieke en vintage juwelen Stand 2 | Pagina 128 Kunsthandel Inez Stodel Amsterdam M 06 21 87 80 73 I www.inezstodel.com E info@inezstodel.com Antieke juwelen, decoratieve objecten en micromozaïeken Stand 21 | Pagina 129

Salomon Stodel Antiquités Amsterdam T 020 623 16 92 M 06 53 93 15 19 I www.salomonstodel.com E stodel@wxs.nl Algemeen antiquair Stand 123 | Pagina 130 Kunsthandel Studio 2000 Blaricum T 035 640 94 32 I www.studio2000.nl E blaricum@studio2000.nl Schilderijen en werken op papier uit de 19de en 20ste eeuw Stand 63 | Pagina 131

T

Galerie de Vis Harlingen T 0517 41 71 16 M 06 53 73 02 51 I www.galeriedevis.nl E info@galeriedevis.nl Hedendaagse kunstenaars, voornamelijk uit Nederland Stand 145 | Pagina 136 Galerie Vivid Rotterdam T 010 413 63 21 M 06 81 61 55 16 I www.galerievivid.com E info@galerievivid.com Hedendaags en modern design en kunst Stand 35 | Pagina 137

W

Tak Master Paintings Amsterdam M 06 52 82 43 34 I www.takmasterpaintings.com E info@takmasterpaintings.com Oude meester tekeningen, oude meester schilderijen, moderne schilderijen Stand 152 | Pagina 132 Tóth-Ikonen Huizen M 06 53 46 82 36 I www.tothikonen.com E info@tothikonen.com Russische ikonen Stand 8 | Pagina 133

V Kunstzalen A. Vecht Amsterdam T 020 623 47 48 M 06 55 14 59 90 I www.vecht-worksofart.nl E a.vecht@planet.nl Sculpturen, works of art, glas, 19e- 20e-eeuwse schilderijen Stand 113 | Pagina 134 Verbeek-Schuttelaar Amsterdam T 020 330 43 43 M 06 53 20 65 78 I www.verbeekschuttelaar.nl E info@verbeekschuttelaar.nl 20ste eeuwse juwelen en 17e-19e eeuws Nederlands zilver Stand 31 | Pagina 135

172

Het Ware Huis Lage Mierde T 013 509 28 11 M 06 50 95 57 28 I www.hetwarehuis.nl E info@hetwarehuis.nl Art Nouveau en Art Deco Stand 112 | Pagina 138 Zilvergalerie de Watertoren Schoonhoven M 06 22 718 553 I www.zilvergalerie.nl E info@zilvergalerie.nl Hedendaagse zilversmeedkunst Stand 73 | Pagina 139 Galerie Wilms Venlo T 06 43 59 94 07 I www.galeriewilms.nl E info@galeriewilms.nl Hedendaagse kunst Stand 64 | Pagina 140 E.J. van Wisselingh & Co Haarlem T 023 531 05 05 M 06 54 70 65 55 I www.wisselingh.com E wdewinter@wisselingh.com Hollandse en Franse meesters uit de 19de en 20ste eeuw Stand 110 | Pagina 141

Wonderwood Amsterdam T 020 625 37 38 M 06 51 38 22 02 I www.wonderwood.nl E info@wonderwood.nl Plywood design uit de 30/40/50-er jaren Stand 133 | Pagina 142

Z ZERP galerie Rotterdam T 010 846 37 30 M 06 27 82 34 56 I www.zerp.nl E info@zerp.nl Hedendaagse kunst Stand 134 | Pagina 143 Kunsthandel Mieke Zilverberg Amsterdam T 020 6259518 M 06 53 83 26 01 I www.miekezilverberg.com E info@miekezilverberg.com Archeologische kunst en voorwerpen uit de Klassieke Oudheid, Egypte en West Azië, antieke munten uit de Griekse en Romeinse Oudheid Stand 130 | Pagina 144 Zitzo Amsterdam T 020 665 11 53 M 06 27 31 13 96 I www.zitzo.com E info@zitzo.com 20ste-eeuws design Stand 149 | Pagina 145

Park Paviljoen The Art Loss Register

See All This

Londen-Engeland

Haarlem

T +44 207 841 57 80

I www.seeallthis.com

I www.artloss.com

E info@seeallthis.com Magazine en online kunst platform

E info@artloss.com Een internationale database voor herkomst onderzoek van kunst en antiek

Stand P2 Tableau Fine Arts Magazine

Stand P4

Amsterdam COLLECT

T 020 664 85 43

Schiedam

I www.tableaumagazine.nl

T 010 427 10 22

E tableaumedia@kpnmail.nl Voor wie nooit meer wil zeggen: ‘Ik heb geen verstand van kunst.’

En verder voor alle liefhebbers en kenners. Al 35 jaar.

I www.scriptumart.nl E art@scriptumart.nl Het maandblad voor de actieve verzamelaar, maar ook de geïnteresseerde liefhebber in kunst of antiek

Stand P1

Stand P5 Vind Magazine Cultoura Academische Reizen Magazine

Hoorn

Amsterdam

T 0229 82 02 14

T 020 589 29 40

I www.vindmagazine.nl

I www.academischereizen.nl

E info@vindmagazine.nl Vind Geschiedenis, Archeologie, Kunst en Antiek

E info@academischereizen.nl Stand P7

Stand P6 MasterArt.com Brussel-België T +32 2 627 00 00 I www.masterart.com E info@masterart.com Kunst platfrom voor kunstobjecten, gallerieën en de kunsthandel Stand P3

173

Colofon Deelname Aanvragen voor PAN Amsterdam 2018 kunt u indienen via onze site. Toelating geschiedt alleen na goedkeuring en op uitnodiging van de Raad van Commissarissen.

Design Studio Enkelvoud Productie Yvonne van den Eerenbeemt Teksten Jan Peter Verhagen | Suzanne Dijkstra Coco Bannenberg

Bij het betreden van de beurs gelden onze algemene bezoekers voorwaarden. Deze vindt u op www.pan.nl/bezoek en zijn opvraagbaar bij de informatiebalie.

Fotografie voorwoord Bodine Koopmans, Dik Nikolaï

Uiterste zorg is besteed aan deze uitgave, de beschrijvingen en verwijzingen van de geïllustreerde objecten vallen geheel onder de verantwoordelijkheid van de deelnemers. Niets uit dit magazine mag worden gebruikt zonder schriftelijke toestemming van de organisatie.

Druk Graphius-DeckersSnoeck, Gent, België Uitgave PAN Amsterdam, Helvoirt ©2017 PAN Amsterdam ©2017 auteurs Alle rechten voorbehouden

PAN Amsterdam Broekwal 64 5268 HD Helvoirt T 0411 64 44 40 E info@pan.nl I www.pan.nl

174

PAN Amsterdam 18-25 november 2018 175

Hoofdsponsor

WWW.PAN.NL

176