Hoofdstuk 1 Alles op zijn tijd zelfmanagement voor drukke mensen
Ee n g est room li j nd hu i shoud e n e n e e n o n ts pannen pri v ĂŠl ev e n dra a i e n voo ra l o m e e n go e de pl a n n i n g. Daarom b eg i n t di t bo ek m e t e e n hoofdstuk ov e r z elf management. T i m e m a n ag e m e n t i s g e r i ch t o p eff i c i ĂŤ n t i e e n resultaten. B i j z elf m a n ag e m e n t l i gt d e n ad ruk voo ra l o p het ter ug k r i j g e n va n d e co n t rol e ov e r j e e i g e n t i jd.
9
a ll e s o p z i j n t i j d - hoofd s t uk 1
Zo krijg je de controle terug
Meer tijd nodig? Zeg eens nee! Je kunt ongemerkt heel veel tijd kwijtraken op een dag als je moeite hebt met nee zeggen. Denk aan een telefoongesprek met je babbelzieke tante dat drie kwartier duurt maar dat je niet durft af te breken. Of de schooljuf die je alvast heeft ingepland als luizenmoeder, hopend dat je dat uit schuldgevoel zult accepteren. Of je baas die steeds vaker van je verwacht dat je na werktijd nog even blijft. Kortom, dat vreet aan je tijd. Er zijn allerlei redenen waarom we vaak ‘ja’ zeggen als we eigenlijk ‘nee’ hadden willen zeggen. Herken je deze? • Je durft niet te weigeren omdat je leidinggevende iets van je vraagt. • Je vindt dat je het allemaal maar aan moet kunnen, jij bent toch een doorzetter? • Je wilt de ander niet teleurstellen. • Je bent bang voor ruzie of verwijten als je nee zegt. • Je denkt dat jij de enige bent die de taak goed kan uitvoeren. • Je wilt altijd klaarstaan voor anderen (Moeder Theresa-syndroom). • Je krijgt last van schuldgevoel als je weigert. • Je voelt je verplicht omdat de vrager een bekende of familie van je is. Grenzen stellen Nee leren zeggen heeft alles te maken met het stellen – en bewaken! – van je grenzen. Die grenzen zijn voor jou wel duidelijk, maar een ander kan niet in jouw hoofd of je agenda kijken. Jij moet daar duidelijk over zijn. Draagt wat aan je gevraagd wordt bij aan je persoonlijke doelen? Zo niet, dan heb je een goede reden om nee te zeggen. Ook jouw tijd is duur! Is het urgent of belangrijk? Ook niet? Weer een goede reden om het niet te doen. Maak eens een prioriteitenlijst van alles wat jou tijd kost. Dus niet alleen je werk en de huishoudelijke taken, maar ook het halen en brengen van kinderen, verjaardagen, etc. Als iemand je vraagt om een beetje van jouw tijd, zet de vraag dan op je prioriteitenlijstje. Heeft het een lage prioriteit, weiger dan op een vriendelijke manier.
14
Hoofdstuk 2 rust in je huis Opruimen en bijhouden
Ee n o p g e ru i md hu i s i s e e n g e not o m i n t e wo n en. Je ku nt bli nd j e s pull e n v i nde n , st ru i k elt n i e t m e e r ov er losse s cho e n e n o p de t ra p e n ku n t log ĂŠ s o n tva n g en zonder e e r st d e lo g e e rk a m e r u i t t e ho eve n m est e n . Dat is voor i ede r e e n h a a lba r e k a a rt. Ech t wa a r .
33
r u s t i n j e hoofd - hoofd s t uk 2
Hoewel het heel begrijpelijk is dat je je zo voelt, los je er niets mee op. Je gaat er namelijk van uit dat iedereen hetzelfde tegen opruimen aankijkt als jij, en dat is niet het geval. Op pagina 36 staat een flink aantal redenen voor ongeorganiseerdheid. Misschien is je partner een verzamelaar, of heeft hij nooit geleerd om op te ruimen. Als je je verdiept in de beweegredenen van anderen kom je er waarschijnlijk achter dat de slordigheid helemaal niets met jou te maken heeft. Was je partner keurig georganiseerd en is hij of zij pas slordig geworden nadat jullie zijn gaan samenwonen? Waarschijnlijk is je partner niet veranderd. Of misschien was hij of zij niet eens ongeorganiseerd, maar anders georganiseerd dan jij. Mijn man heeft een onbegrijpelijk systeem voor het bewaren van visitekaartjes, bonnetjes en briefjes. Alles ligt op bergjes in de slaapkamer, op de wasmachine en in de keukenla. Het lijkt rommelig, maar hij kan wel altijd alles terugvinden. Wie ben ik om daar wat van te zeggen? Het is een verfrissende gedachte: anderen laten geen spullen liggen om jou dwars te zitten, maar bijvoorbeeld omdat ze de rommel eenvoudigweg niet zien. Waar jij chaos ziet, zien zij gewoon gebruiksartikelen die lekker voor het grijpen liggen. Jij vindt het pas gezellig als de hele kamer op orde is, terwijl een ander zich helemaal happy voelt tussen de rondslingerende kranten. Machtspelletje Een paar jaar geleden zou ik een jong stel, Bram en Anne, helpen met het uitzoeken van hun spullen. Ze waren samen gaan wonen en hadden beiden al hun bezittingen meegenomen naar het nieuwe huis. De schuur en zolder stonden vol met dozen, en ook de hele huiskamer stond vol. Een flinke klus om dat allemaal uit te zoeken. Hoewel het intelligente mensen waren, stapten ze meteen in de grote valkuil: ze probeerden elkaar te vertellen wat ze weg moesten gooien. Hij ergerde zich aan haar drie halve serviezen, zij vond dat hij zijn oude tijdschriften maar eens weg moest doen. Na een tijdje waren er in de ‘wegbrengdoos’ alleen een paar oude pollepels en een kapot kussentje beland. Over de rest werd op het scherp van de snede gestreden. Pas toen ze hun eigen spullen gingen uitzoeken kwam er schot in de zaak en zat de weggeefdoos zo vol.
56
s i m p e l hu i s houd e n - hoofd s t uk 3
Je hebt geen overzicht Schoonmaken vergt inzicht. Je moet niet alleen weten welke klussen er gedaan moeten worden, maar ook hoe vaak je ze moet doen. Als je pas gaat schoonmaken als het heel vies is, ben je al te laat. Daarbij loop je de kans dat je stukken overslaat of aan bepaalde delen van je huis niet toekomt als je ongestructureerd of onvoorbereid te werk gaat. Op de pagina's 72 en 77 staan alle klussen die er in huis te doen zijn. Op basis hiervan kun je voor jezelf een huishoudroutine samenstellen. Het bestaat uit klussen die je dagelijks of wekelijks kunt doen, en klussen die incidenteel gedaan moeten worden (en die je daardoor makkelijk kunt vergeten).
70
laat je huis niet te vies worden. regelmatig bijhouden maakt schoonmaken makkelijker
hoofd s t uk 3 - s i m p e l hu i s houd e n
Lastige stofjes Acetaatzijde: moet op de hand gewassen worden met een fijnwasmiddel, mag niet in de droger. Moet iets vochtig en binnenstebuiten met een koel strijkijzer gestreken worden. Nooi t m e e r sokk e n sort e r e n
Angora: moet op de hand gewassen worden. Angora schrikt van temperatuurverschillen en kan dan krimpen. Liggend laten drogen, niet in de zon of bij een verwarming. Daarna zachtjes opborstelen.
of ve r li ez e n ? G eb r u i k e e n sokkenklem! Meer in fo r mat i e i s t e vi nd e n o p d e w e b s i t e www.s o c ksta r . nl .
Kasjmier: moet zonder wringen en wrijven op de hand gewassen worden om vervilten te voorkomen. Leg het kledingstuk in een handdoek en druk het meeste water eruit. Herhalen met een nieuwe handdoek. Plat laten drogen op een droge handdoek. Linnen: linnen kan de eerste keer dat je het wast krimpen, tenzij het voorgekrompen is. Het mag niet in de droger. Aangezien het erg kreukgevoelig is moet het heet en vochtig gestreken worden. Binnenstebuiten, om glimmende vlekken te voorkomen. Wol: schrikt van temperatuurverschillen en kan dan krimpen of vervilten. Moet op de hand of met een wolwasprogramma en wolwasmiddel op dertig graden gewassen worden. Mag niet in de droger, moet liggend drogen. Zijde: moet altijd op de hand gewassen worden in lauw water (twintig tot dertig graden) met een fijnwasmiddel. Mag niet weken, ook niet wrijven of wringen. Laat het drogen door het kledingstuk in een handdoek te rollen en het meeste water eruit te drukken. Herhalen met een nieuwe handdoek. Strijk de iets vochtige stof aan de binnenkant op een lage temperatuur. Minder werk aan de was Als je niet zoveel wassen draait, kan het heel lang duren voor je een trommel met dezelfde kleur vol hebt. Toch is het niet verstandig om bont en wit maar bij elkaar te gooien, om kleuroverdracht te voorkomen. Tenzij je een Colour Catcher doekje bij de was doet. Ik gooi zonder angst een rode handdoek bij de witte was! De Colour Catcher vangt tijdens de wasbeurt kleuren op die anders op het wasgoed terechtkomen. Aan het eind van de wasbeurt is het doekje gekleurd en heeft het wasgoed zijn oorspronkelijke kleur behouden. Lees wel goed de aanwijzingen op de verpakking: nieuwe gekleurde kleding moet eerst apart gewassen worden en bij sterk gekleurde stoffen (bijvoorbeeld donkere denim) wordt aangeraden om toch eerst een paar keer apart te wassen en daarna meerdere doekjes te gebruiken.
fijne was Ook lingerie en panty’s zijn bewerkelijk omdat ze op de hand gewassen moeten worden. Zeker bh’s met een beugel of vulling kunnen in de wasmachine makkelijk stukgaan of lubberen. Neem je voor lief dat je bh’s en panty’s eerder slijten en wil je ze toch in de wasmachine stoppen, gebruik dan altijd een fijnwasmiddel en stop ze in een speciaal wasnetje of een sloop om te voorkomen dat de beugels losschieten en op die manier je wasmachine kapotmaken, of dat de panty zelf stu gaat. Gebruik een kort programma met een lage temperatuur.
89
Hoofdstuk 4 iedere dag lekker eten Koken en boodschappen
I ede r e avon d w e e r e e n l e kk e r e z elfg e m a akt e maa ltijd o p ta f el z e t t e n i s h a a lb a a r . Ook a ls j e e e n dr ukk e b aan h e bt, g e e n e no r m kookta l e n t h ebt of dr i e k i nderen he bt d i e ro nd e t e n st i jd a a n j e b e n e n h a n g e n . Wat je w el nodig hebt ? De tips uit dit hoo f dstuk !
99
kok e n e n bood s c h a p p e n - hoofd s t uk 4
hoofd s t uk 4 - kok e n e n bood s c h a p p e n
hoofd s t uk 4 - i e d e r e d a g l e kk e r e t e n
Lekker en snel koken
1 01 - boods ch a p p e nblok Het 101-boodschappenblok is een reuzehandig memoblok voor de boodschappen. Op elke pagina staan de meest gangbare artikelen die je kunt aankruisen. Leg het blok op een vaste plek in de keuken of hang een vel met magneetjes aan de koelkast. Noteer het direct als iets (bijna) op is en wen je huisgenoten eraan om dat ook te doen (bonus: altijd koekjes in huis!). Je hoeft zelf geen lijstjes meer te maken (tijdwinst!) en ook in de winkel bespaar je tijd doordat de artikelen op eenzelfde manier gegroepeerd zijn als in de meeste winkels. Je kunt het boodschappenblok kopen via www.gezinnig.nl.
Zelf koken is lekker. En het hoeft helemaal niet lang te duren. Snel koken betekent niet dat je op de valreep wat in elkaar flanst. Juist door vooraf te bedenken wat je wilt eten, kun je zorgen dat alle ingrediënten in huis zijn zodat je altijd een lekkere verse maaltijd tevoorschijn kunt toveren. Met een beetje voorbereiding kun je heel veel maaltijden binnen twintig minuten op tafel zetten. De truc is om zo veel mogelijk voor te bereiden vóór het spitsuur. Alle tijd die je daarmee wint is meegenomen. Tijdbesparende kooktips • Vraag de slager of hij het vlees voor je in stukjes wil snijden. • Leg een voorraad gesneden prei, paprika, etc in de vriezer. • Gebruik een schaar in plaats van een mes. Knip kruiden, vlees(waar), korstjes van de kaas en pitabroodjes open. • Kook voor twee dagen: maak extra veel puree op maandag en gebruik deze op dinsdag voor een ovenschotel. • Zorg voor voldoende diepvriesgroenten. Het is net zo gezond maar wel sneller klaar. • Bereid het eten voor de volgende dag voor: schil ’s avonds de aardappels en zet ze onder water in de koelkast. Zet gerechten alvast in de marinade, maak groenten schoon. • Combineer! Gril twee kippen tegelijk en leg er eentje in de vriezer; bak in één keer een kilo gehaktballen. • Het werkt prettig om alle ingrediënten zo veel mogelijk afgepast of gesneden op het aanrecht klaar te zetten.
d e volg e nd e r ec e p t e n z i j n e e nvoudi g e n s n el kla a r t e m ak e n m e t ve r s e i n g r edi ë n t e n u i t d e su p e r m a rkt.
110
110
111
hoofd s t uk 4 - i e d e r e d a g l e kk e r e t e n
Frisse preiquiche met gerookte zalm Visgerecht uit de oven, voor zes porties B e nod igdh e d e n : 1 pakj e g e rookt e z alm ( 2 0 0 g ra m , u i t d e vr i ez e r ) of z al m s n i p p e r s 8 plak j es bla de r d e eg , o n tdoo id bot e r 3 fl i nk e p r e i e n oli jfol i e 5 s ch a r r ele i e r e n 1 ku i pj e c r è m e f ra î c he ( 2 5 0 ml ) p e p e r u i t d e mol e n 1 0 0 g ra m g e ras p t e b e leg e n k a as
Laat de zalm en bladerdeeg ontdooien. Verwarm de oven voor op 200 °C. Smeer de quichevorm in met boter en leg de plakjes bladerdeeg overlappend zodat de hele vorm bedekt is. Snijd overtollig deeg langs de randjes weg en prik wat rijen gaatjes in de bodem met een vork. De bodem wordt lekker knapperig als je hem blind voorbakt. Bedek hiervoor het deeg met aluminiumfolie en vul de vorm met gedroogde bonen of iets anders zwaars. Bak het deeg tien minuten in de hete oven. Snijd ondertussen de preien in ringetjes en was ze goed. Bak de prei in de olijfolie op middelhoog vuur tot hij zacht is. Haal na tien minuten de korst uit de oven, haal het folie en de vulling eruit. De bruine bonen kun je bewaren en weer opnieuw gebruiken. Maak de plakjes zalm klein en meng deze gelijkmatig door de prei. Verdeel de vulling in de korst. Klop de eieren met de crème fraîche en peper uit de molen en giet dit over de preivulling. Besprenkel nu de bovenkant met de geraspte kaas. Bak de quiche in een halfuur bruin en gaar op 200 °C.
Se rveer deze quiche met een l e kke r e sal ad e .
Uit de vriezer: vries de quiche in porties in. Warm de punten na ontdooien op in de oven, ongeveer tien minuten op 175 °C.
127
Hoofdstuk 5 Administratie en de rest van de papieren
D e adm i n i st rat i e bi jhoud e n k a n best v e el we rk z ijn. Ze ker a ls je je a a n g ew e nd h e bt o m all e p ost – so m s z elf s o ngeopen d – op een sta p e l t e goo i e n . O p h e t mo m e n t dat j e e i ndel ijk de tij d en de m oed g evo n de n h e bt o m da a r e e n s a a n t e b eg i n n e n, kom je mem o’s over oud e ravo n de n t eg e n d i e al g ew e est z i j n , fac turen die hoger zijn g ewo rd e n doo r a a n m a n i n g o p a a n m a n i n g e n z it je voor w éér een ja a r a a n h e t abo n n e m e n t o p de k ra n t vast, t erw ijl je je had voor g e no m e n h e t nu o p t i jd o p t e z eg g e n .
133
a d m i n i s t r at i e e n d e r e s t va n d e pa p i e r e n - hoofd s t uk 5
4. Betalen en filen (maandelijks) Je kunt ervoor kiezen om wekelijks je rekeningen te betalen, maar je kunt dit ook eens per maand doen. Verdeel de facturen niet over de verschillende afdelingen van je archief, maar bewaar alle facturen bij elkaar per maand in een dossiermap of harmonicamap. Als je een oude factuur wilt terugzoeken hoef je alleen maar bij die maand te kijken. Dat scheelt weer tijd! Als je gebruikmaakt van internetbankieren kun je betalingen ook agenderen en op een later tijdstip betalen. Betaal zo veel mogelijk via automatische incasso, dat scheelt je veel werk. S a m e n vat t i n g Aan het einde van de maand is het bakje ‘filen’ waarschijnlijk goed gevuld. Tijd om de papieren op te bergen, zodat je ze ook makkelijk weer terug kunt vinden. Bewaar de meest recente papieren bovenop. Bij verzekeringen is het handig om het polisblad met je verzekeringsgegevens bovenop te bewaren. Dat is handig als je de verzekering wilt bellen en ze om je gegevens vragen. Op pagina 151 vind je een voorbeeld van hoe je het archief kunt indelen. Je hoeft het archief niet per se in de buurt van het administratiehoekje te bewaren, want je hebt het niet zo vaak nodig. Je kunt ordners en mappen prima op zolder of in de werkkamer opbergen. Bewaar losse papiertjes die je in de toekomst nodig hebt (entreekaartjes, afsprakenkaart ziekenhuis) in de 12-maandenmap bij de juiste maand. 5. Opschonen (jaarlijks) Na een jaar heb je een aanzienlijke hoeveelheid papieren verzameld waar je waarschijnlijk nooit meer iets mee doet. Kijk jij nog wel eens in je telefoonrekeningen van een jaar geleden? Juist, het grootste deel van deze papieren kan zonder problemen de papierbak in. Van al je lopende verzekeringen krijg je aan het begin van het jaar een nieuw polisblad. Je kunt het oude polisblad meteen weggooien. Loop zo je hele archief door, en bepaal per onderwerp welke gegevens je wilt bewaren.
152
• Maak een administratiehoek. • Geef alle papieren een vaste plek. • Leg een archief aan met een indeling die voor jou handig is. • Maak dagelijks je post open, plan wekelijks een halfuur voor administratie. • Betaal maandelijks rekeningen en berg je papieren op in het archief. • Schoon jaarlijks je archief op.
d a g p l a n n i n g m e t k i n d e r e n - hoofd s t uk 6
hoofd s t uk 6 - r e l a x e d d e d a g doo r
Familieplanners Handige familiekalenders zijn onder andere de M.I.L.K.-kalender en de Family Survival Planner. De M.I.L.K.-kalender is een overzichtelijke planner voor maar liefst zes personen. Eén maand per pagina en zes aparte hokjes per dag; zo is er schrijfruimte voor ieder gezinslid. De Family Survival Planner* is wat ruimer van opzet: een maand over twee pagina’s, met veel tips en meer dan vijfhonderd kleurige stickers die ook kinderen die nog niet kunnen lezen, snappen. In één oogopslag is voor iedereen te zien wanneer de schoolvakantie is, wanneer er een doktersafspraak gepland staat of wanneer de oppas komt. Weekplanners voor kinderen Voor jonge kinderen is een maand wel heel ver weg: een weekplanner is dan overzichtelijker. Je kunt zelf een weekplanner per kind maken op een whiteboard; er zijn ook kant-en-klare weekplanners verkrijgbaar. Bijvoorbeeld de Happy Family Planner* die je kunt neerleggen en invullen. Speciaal voor jongere kinderen is er het 7-dagen-bord (zie foto op pagina 156) van Gezinnig dat je aan de muur kunt hangen. Dit is een planbord met tachtig magneetjes die symbool staan voor verschillende activiteiten of personen, zoals naar school, vrije dag, mama, papa, sport, zwemles, overblijf, naschoolse opvang, oppas. Ideaal voor kinderen die nog niet zelf kunnen lezen. Het bord biedt kinderen houvast en zorgt ervoor dat ze de week kunnen overzien: wel of geen school, zwemles, een verjaardagsfeestje, enzovoort. Er is ook een supplement magneetjes verkrijgbaar om feestdagen aan te geven (Pasen, Sinterklaas, Suikerfeest, etc.) en dagritmemagneetjes voor de allerkleinsten met symbolen voor aankleden, ontbijten, een boodschap doen met mama, etc.
S p r e ek a f dat n i e m a nd zo m a a r af s p rake n o p de k a le nd e r m ag ve r z e t t e n of u i tgu m m e n .
Ik mis vrijwel geen afspraak Zo gauw ik afspraken weet, zet ik ze op de kalender. Ik heb er eentje in de woonkamer hangen (naast de deur naar de gang, niet te missen) en eentje in de wc. Ik heb ook een agenda waar ik van alles in zet. Het werkt prima; ook de kinderen weten de kalender te vinden en zetten er zelf regelmatig wat op. Ik mis vrijwel geen afspraak. Ik heb dan ook het voordeel dat ik bijna alles wel kan onthouden, een interne agenda dus! Ik neem gelijk data over van briefjes van school, ik zet meteen alles op de kalender en dan gooi ik de briefjes weg. Briefjes die ingeleverd moeten worden, vul ik in en geef ik direct weer mee. Bijzondere briefjes (uitnodigingen, adressenlijsten, etc.) hang ik op het prikbord. Esther, 34, moeder van Jurgen (10), Iris (8), Mirte (5) en Merijn (2)
162
163
r e l a x e d d e d a g doo r - hoofd s t uk 6
hoofd s t uk 6 - r e l a x e d d e d a g doo r
Voorbeeldschema klusjes kinderen Anske heeft ook een rooster voor extra klusjes gemaakt. Dat is extra werk waar de kinderen vijf euro per week mee kunnen verdienen (elk dus). Als ze het niet doen, verdienen ze geen geld. Deze methode houdt rekening met de agenda van je kinderen. Heeft je puber het druk met leren voor tentamens? Dan kan hij of zij besluiten de klusjes die week niet te doen.
Voorbeeld vaste taken kinderen Bij professional organizer Anske Plante moeten alle drie de kinderen (Frank van 14, Tim van 11 en Noortje van 8) helpen met tafel dekken. Dat staat in een rooster. Anske: ‘Het rooster helpt. Je krijgt geen discussies in de trant van: “Ik heb het gisteren al gedaan”, enz. Het staat zwart op wit!’
avo n d
ochte nd
ta k en
zo ndag
maandag
di n s dag
woe n s dag
d o n d erdag
vri j dag
Vaatwasser uitruimen
Frank
Noortje
Tim
Frank
Noortje
Tim
Frank
Tafeldekken
Tim
Frank
Noortje
Tim
Frank
Noortje
Tim
Afruimen + vaatwasser inruimen
Noortje
Tafeldekken
Frank
Frank
Frank
Noortje
Tim
Frank
Tim
Afruimen + vaatwasser inruimen
Noortje
Noortje
Tim
Tim
Noortje
Tim
Frank
Tim
Frank
Noortje
Tim
Frank
fotografeer de kinderkamer als hij netjes is, en hang de foto op de deur als geheugensteuntje.
ta k e n
z at e r dag
week
week
w e ek
wee k
wee k
1
2
3
4
5
6
Kamer elke week opruimen, stoffen en stofzuigen
Allen
Was opvouwen
T
T
T
T
T
T
Was opvouwen
N
N
N
N
N
N
Was opvouwen
F
F
F
F
F
F
Kinderbadkamer schoonmaken
F
T
N
F
T
N
Stofzuigen: keuken, berging, achteringang
N
F
T
N
F
T
Stofzuigen: woonkamer, hal, overloop, slaapkamers
T
N
F
T
N
F
Wc schoonmaken beneden
N
T
F
N
T
F
Wc schoonmaken woonkamer
T
F
N
T
F
N
Wc schoonmaken slaapkamers
F
N
T
F
N
T
Noortje
N
T
F
Naar boven
19.30
20.15
20.30
In bed
19.45
20.30
20.45
b e dti j d
182
week
T = Tim, N = Noortje, F = Frank
183