TEPE AKADEMİ BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Ders Notları
BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Çalışma yaşamında biyolojik risk etkenleri denildiğinde akla, herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, (genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil) mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleri gelir. Enfeksiyon Etkenleri: Virüs, Mantar, Bakteri, Protozolar (Tek Hücreli Canlılar),Vektörler Başlıca Risk Grupları; o o o o
Tarım işçileri Hayvancılık işçileri Sağlık çalışanları Laboratuar çalışanları
Ayrıca işyerleri toplu yaşam, beslenme yerleri olduğundan enfeksiyonlar için de riskli yerlerdir.
Enfeksiyon zincirinin halkaları 1. Enfeksiyon Etkeni: Bir enfeksiyon etkeninin hastalık yapabilme yeteneği patojenite; etkenin ağır veya oldurucu bir hastalık tablosuna yol açma yeteneği ise virulans olarak tanımlanır. 2. Bulaşma Yolları: Başlıca dört adet bulaşma yolu vardır: Temas, ortak kullanılan cansız maddeler (su, yiyecek, sut ürünleri vb.), hava ve vektörler. 3. Duyarlı Kişi (Konakçı): Enfeksiyon zincirinin son halkasıdır. Çevre etmeni ise zincirin tümünü kapsar. Isı değişiklikleri, nem, radyasyon, hava basıncı, hava akımının hızı, kimyasal maddeler, gazlar ve toksinler gibi faktörler enfeksiyon oluşumunu etkilerler. Patoloji, mikrobiyoloji, biyokimya laboratuarları; radyoloji ve
radyoterapi bölümleri; ameliyathaneler basta olmak üzere sağlık kuruluşlarının görev yapılan her bölümünde bu etmenlerin olumsuz etkileri söz konusudur. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik 10 Haziran 2004 tarihli 25488 sayılı resmi gazete Tanımlar Madde 4 Biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre: Grup 1: İnsanda hastalığı yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler. Grup 2:İnsanda hastalığı neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı bulunan biyolojik etkenler. Grup 3: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma risk bulunabilen ancak genellikle etkili korunma ve ya tedavi imkanı olan biyolojik etkenler. Grup 4: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler. YÖNETMELİK Madde 15 Bakanlığa Bildirim a) İlk kez kullanımında ön bildirimi gerekenler Grup 2 biyolojik etkenler Grup 3 biyolojik etkenler Grup 4 biyolojik etkenler Bu bildirim işin başlamasından en az 30 gün önce yapılır.
YÖNETMELİK Madde 16 Sağlık Gözetimi a) İşveren her işçinin; çalışmalara başlamadan önce, düzenli aralıklarla, sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. b) Risk değerlendirmesi c) Kişisel tıbbi kayıtlar maruziyetin son bulmasından sonra en az 10 yıl süre ile saklanır. 2. ve 4. Grup biyolojik etmenlere maruz kalan işçilerin kayıtları 20 yıl saklanır. • • • • •
Kalıcı enfeksiyona neden olan Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın çıkmasın kadar teşhis edilemeyen enfeksiyonlarda Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlarda Tedaviye rağmen uzun süreler sonra nükseden hastalıklara yol açan enfeksiyonlarda Uzun süreli ciddi arıza bırakabilen enfeksiyonlarda kayıtlar maruziyetten sonra en az 40 yıl saklanır.
SAĞLIK GÖZETİMİ
İş sağlığında sağlık gözetimi İşe girişte Belirli aralıklarla Herhangi bir sorunu olduğunda işyeri sağlık birimine başvurduğu zaman Hastalık izni dönüşünde
Sağlığı koruma
Birincil (primer) Koruma: Bir hastalık ya da sağlık sorunu ortaya çıkmadan verilmesi gereken sağlık hizmetleri İkincil (sekonder) Koruma: Bir hastalık ya da sağlık sorunu ortaya çıktıktan sonra verilmesi gereken sağlık hizmetleri. Temel amacı erken tanıdır. Üçüncül (tersiyer) Koruma: Bir hastalık ya da sağlık sorunu ortaya çıkıp, erken tanısı sağlanamadıktan ve/veya zarar verdikten sonra verilmesi gereken sağlık hizmetleri. Temel amacı rehabilitasyondur.
TEPE AKADEMİ ANKARA MERKEZ OFİS Adres: Ceyhun Atuf Kansu Cad. Bayraktar Center, G Blok, No:114/9 Balgat/Çankaya/ANKARA Tel : 0 312 473 43 47 Tel-2 : 0 312 473 43 48 Fax : 0 312 473 43 59