duurzaam op weg groene businessmodellen van ondernemers in mobiliteit
Colofon: Duurzaam op weg is een initiatief van het Instituut voor Duurzame Mobiliteit Auteurs Geertje van Hooijdonk, Helena Plasschaert (The Bridge business innovators) Vormgeving Rob Gruyters (The Bridge) Drukwerk Cadform Regie Paul Hoffschult (IvDM) Uitgave Instituut voor Duurzame Mobiliteit
Š 2010 IvDM. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
duurzaam op weg groene businessmodellen van ondernemers in mobiliteit
1 2 3
Sla het boek dubbel voor meer stevigheid.
Zet het computergeluid aan en bevestig de activering van de webcam.
Houd het icoon met deze kant naar de webcam gericht.
Bij acht businessmodellen in dit boek zijn tevens filmpjes van de ondernemers (pitches) gemaakt. In deze pitches vertellen de ondernemers gedurende één minuut: wat ze doen, voor welke klanten ze werken en hoe ze de business organiseren. Voor het bekijken van een pitch van één van de bedrijven, gaat u naar het webadres zoals aangegeven op de introductiepagina van het desbetreffende businessmodel. Indien u een webcam bezit, kunt u gebruik maken van de zogenaamde ‘augmented reality’ marker. Deze is ook te vinden op de introductiepagina van het desbetreffende businessmodel. Een voorbeeld van een dergelijk marker treft u hierboven. Deze ‘augmented reality’ marker kunt u in combinatie met de webcam gebruiken. Door deze marker voor de webcam te houden, kunt u het filmpje interactiever afspelen. Voor het gebruik van de ‘augmented reality” marker volgt u bovenstaande drie stappen.
Inhoud pagina
Voorwoord
4
Definitie van een businessmodel
8
1
Carglass
groene reparatie van autoruiten
10
2
Greendriver
naar een duurzaam rijgedrag
14
3
Roadrunner Groep
rijden op aardgas een duurzaam alternatief
18
4
Van Deijne
hergebruik van auto-onderdelen
22
5
Autobedrijf Cluistra
duurzaam bedrijfspand
26
6
1-2 Bike
duurzame en laagdrempelige fietsmobiliteit
30
7
Smart Move
Tante Paula en ander elektrisch vervoer
34
8
Arval
hoe duurzaam kan leasen zijn...
38
9
Elipo
dealer van elektrische voertuigen en boten
42
10
Epyon
voor het snel opladen van elektrische voertuigen
46
11
Auto Techniek Kampen (ATK)
milieuvriendelijke en sociale garage
50
12
Mobility Mixx
goedkoper en slimmer reizen
54
13
Blinq carwash
milieuvriendelijke wasstraten
58
14
Van Gansewinkel en Spijkstaal
Binkie rijdt op zijn eigen afval
62
15
Hertz Benelux
duurzame verhuurdienst
66
Lijst van ge誰nterviewden
70
2
3
“Er gebeurt veel op het gebied van vernieuwing en duurzaamheid in de mobiliteitsbranche. De ontwikkelingen gaan razendsnel. Het beleid van de overheid en de inspanningen van de branche
in verschillende vervoerssectoren leiden momenteel tot een versnelling in thema’s als schone, zuinige en stille mobiliteit.”
Wie zijn in de mobiliteitsbranche de koplopers als het gaat om duurzame innovatie? Wat is hun geheim? Wat maakt dat deze ondernemers succesvol zijn in hun business? En waar zit de werkelijke winst? Daar zijn geen vaste routes voor, geen pad dat elk mobiliteitsbedrijf eenvoudig kan bewandelen. Wel is zeker, dat de mensen in deze bedrijven voorbij sales en efficiency denken, begrippen die in de branche nog steeds als een anker worden beschouwd. In samenwerking met The Bridge business innovators
kanten van dezelfde medaille zijn. Het is juist deze aanpak
heeft het Instituut voor Duurzame Mobiliteit (IvDM) in
die de branche zo hard nodig heeft om succesvol te
kaart gebracht welke spelers in de mobiliteitsbranche al
kunnen inspelen op vragen uit de markt.
succesvol business maken van duurzaamheid.
Doe uw voordeel met deze publicatie! Laat u inspireren
De businessmodellen en hun verdienmodellen die wij in
door de businesscases of gebruik ze als hulpmiddel om
dit boek de revue laten passeren, zijn een bonte verza-
zelf nieuwe business te maken van duurzaamheid en
meling van jonge start-ups en grote bedrijven waar
innovatie. Zo creëert u waarde voor uw klant, uw bedrijf
duurzaamheid en innovatie als vanzelfsprekend in de
en voor de maatschappij.
business is verwerkt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een
Wij nodigen alle leden van BOVAG & RAI Vereniging uit
duurzaam autobedrijf, een duurzame wasstraat, elek-
om zich te laten inspireren door de duurzame business
trische vuilniswagens, een innovatief oplaadsysteem voor
initiatieven.
elektrische auto’s, green leasing of recycling van autoonderdelen. U treft ze verspreid aan over heel Nederland.
Onze bijzondere dank gaat uit naar de ondernemers die
De ondernemers achter de vijftien geselecteerde busi-
met een interview input hebben geleverd voor de hoofd-
nessmodellen hebben met elkaar gemeen, dat ze hun
stukken.
creativiteit en gevoel voor business effectief weten te combineren. Zij laten zien, dat in hun bedrijf duurzame
Tjeerd Willem Hobma
ontwikkeling en bedrijfseconomisch rendement twee
Manager IvDM 4
5
Business
model
Definitie van een businessmodel Een businessmodel beschrijft voor wie (welke
Daarnaast zijn een aantal zaken van belang:
klanten), waarmee (welk product of dienst) en
1. Start vanuit het wie: wie is onze klant en waar ligt deze
hoe (hoe wordt het product of de dienst gemaakt)
een bedrijf of een netwerk van bedrijven waarde
2. Kijk vervolgens naar het wat: wat is het product of dienst
toevoegt en geld verdient.
dat wij aanbieden en welk probleem lossen we hiermee
op voor onze klanten?
klant wakker van?
Door de verschilende bouwstenen van het model
3. Kijk tenslotte naar het hoe: wat hebben wij nodig om dit
te bekijken kunnen nieuwe invalshoeken ontstaan.
Belangrijk hierbij is om duidelijke keuzes te maken
4. Zorg dat het wie, wat en hoe samen een op elkaar
om een helder afgebakend model te krijgen.
product of dienst te maken? afgestemd, consistent model vormen.
welke partners zijn nodig om ons product of dienst te maken?
via welke kanalen wordt ons product of dienst gedistribueerd? wat is het product of dienst dat we aanbieden?
distributie
partnernetwerk
op welke klanten richten wij ons?
welke kernprocessen zijn nodig om ons product/dienst te maken?
product of dienst
WIE? doelgroep
WAT?
HOE? kernprocessen
verdienmodel
communicatie
samenwerkingsmodel wat is het verdienmodel van ons product of van onze dienst?
op welke wijze communiceren wij met deze klanten?
op welke wijze werken wij samen met onze partners?
8
9
Carglass® repareert en vervangt ruiten van voertuigen met glasschade. Het bedrijf stuurt altijd primair aan op reparatie. Dat is goedkoper voor de klant, maar ook duurzamer: minder afval, minder grondstoffen, minder chemicaliën, minder transport. Daarnaast richt Carglass® zijn bedrijf ook duurzaam in. De autoruitspecialist scheidt het afval, recyclet en werkt energie- en grondstofbesparend. Het bedrijf produceert zo’n 2.600 ton afval aan glas per jaar. Dit glas wordt opgehaald, naar een centraal distributiepunt gebracht en volledig gerecycled. Dit levert forse milieubesparingen op. Behalve glas hergebruikt Carglass® ook ruitenfolie, papier, karton en perspex dat wordt gebruikt voor noodruiten. Carglass® heeft de pilot ‘Green Repair’ gestart om CO2-neutraal te repareren, zoekt naar energiebesparende maatregelen in zijn servicecentra en heeft de ambitie om het wagenpark te vergroenen door zowel technische aanpassingen als gedragsveranderingen. In het nieuwe filiaal in Utrecht besparen warmtepompen, daglichtsensoren, folie op de zuidkant van het gebouw etc. maar liefst 30 procent energie. Vaak ontstaan duurzame innovaties op een filiaal. De ‘best practices’ worden vervolgens vertaald naar de andere servicecentra.
10
11
Carglass : groene reparatie van autoruiten 速
Perspectief klant
Doelgroep
•
Een helder zicht in de auto tijdens het
• 8 miljoen automobilisten in heel Nederland;
rijden;
• De leaserijders en privérijders van auto’s;
•
Een kwalitatief goede autoruit;
• De transportbedrijven;
•
Een snelle service bij ruitschade: 99,3
• De openbare vervoerssector (bussen, treinen, trams);
procent van alle ruiten is binnen één dag
• De eigenaren van vaartuigen.
beschikbaar; •
De service op locatie (thuis of op het werk);
De meeste automobilisten zijn verzekerd tegen ruitschade. Carglass® werkt
•
De mogelijkheid om online een afspraak te
voor vrijwel alle grote verzekerings- en leasemaatschappijen.
maken.
Communicatie Perspectief Carglass®
Om de 8 miljoen automobilisten in Nederland te bereiken, communiceert
•
Een heldere focus op ruitschade, waardoor
Carglass® via radio, tv en internet. De boodschap is, dat doorrijden met een
de klant weet waar, wanneer en waarom hij
sterretje in de ruit gevaarlijk kan zijn, terwijl tijdig repareren geld bespaart en
Carglass moet bereiken;
het milieu minder belast. De boodschap eindigt met de vermelding van een
Het ontzorgen van lease- en verzekerings-
telefoonnummer en een website.
maatschappijen door de coördinatie en
De accountmanagers zorgen voor het persoonlijk contact met de honderden
afwikkeling op zich te nemen;
lease- en verzekeringsmaatschappijen.
®
•
•
Een aantrekkelijke partij voor partners dankzij het uniforme en kwaliteitsvolle
Distributie kanalen
karakter van de organisatie op nationaal en
Carglass® is dag en nacht (ook in het weekend) gemakkelijk online of tele-
internationaal niveau.
fonisch te bereiken. De klant kan informatie opvragen, een afspraak maken voor een reparatie of vervanging in een van de filialen, bij hem thuis of op zijn werk. Het is ook mogelijk zonder afspraak binnen te lopen bij één van de 55 servicecentra. Na de reparatie of vervanging ontzorgt Carglass® de klant door zelf de afhandeling van de betaling met de lease- of verzekeringsmaatschappij te regelen. Indien de klant wel iets moet betalen, bijvoorbeeld het eigen risico, kan dat rechtstreeks bij Carglass®.
Kernprocessen • Research en development: Carglass® heeft een speciaal R&D-centrum. Belron® Technical ontwikkelt kennis, gereedschappen en training voor de
Product of dienst
servicemonteurs. Daarnaast beschikt Carglass® over een eigen trainings-
• Carglass® repareert of vervangt ruiten van
centrum om nieuwe medewerkers op te leiden tot volwaardige service-
auto’s, bussen, trams, treinen en zelfs vaartuigen; • Een mobiele servicemonteur kan bij de klant ter plaatse de ruit komen repareren of
monteurs; • Reparatie en vervanging van ruiten: mobiel en in een van de servicecentra; • Evaluatie: Carglass® peilt continu de klanttevredenheid; • Transport van nieuwe ruiten vanuit het centrale distributiecentrum in Hasselt naar de servicecentra; transport van oude ruiten van de servicecentra naar
vervangen; • Het ontstaan van ruitschade varieert met de
Hasselt. Zo wordt niet leeg teruggereden en wordt brandstof bespaard;
seizoenen. In de winter is er meer ruitschade
• Administratieve afwikkeling met de verzekerings- of leasemaatschappij;
door steenslag. Het bedrijf zet dan extra
• Beheer van een eigen callcenter dat de klantenservice verzorgt.
mobiele teams in; • Carglass® biedt de mogelijkheid om de ruitenwissers te laten vervangen.
Partnernetwerk Tot het partnernetwerk van Carglass® behoren: •
Lease- en verzekeringsmaatschappijen zijn belangrijke stakeholders voor Carglass®;
Verdienmodel
•
De meeste autorijders zijn verzekerd tegen ruit-
het gebied van autoruitreparatie en -vervanging met servicecentra in 28
schade. Wanneer zij hun autoruitschade laten oplossen door Carglass®, stuurt het bedrijf de
Carglass® is onderdeel van Belron®, een grote wereldwijde speler op landen;
•
Van Gansewinkel zorgt voor de recycling van het papier en karton.
factuur meteen naar de verzekeraar of leasemaatschappij. Per opdracht wordt Carglass® daar-
Samenwerkingsmodel
voor betaald.
• Carglass® werkt samen met bijna alle lease- en verzekeringsmaatschappijen;
De tarieven voor montage van een nieuwe ruit
• Samen met de leasemaatschappij Athlon heeft Carglass® de pilot ‘Green
worden bepaald door de complexiteit van de
Repair’ gestart om CO2-neutraal te repareren. In deze pilot rijden service-
montage en het type van de ruit.
monteurs rond in elektrische auto’s; • Carglass® is onderdeel van Belron®, dat voor Carglass® de strategie en budgetten bepaalt, de inkoop van ruiten organiseert en de ‘best practices’ communiceert met de verschillende dochters. Belron® draagt ook actief het maatschappelijk verantwoord ondernemen uit. 12
13
Mobility Mixx heeft voor organisaties een dienst ontwikkeld die zich richt op het zakelijk reizen van de werknemers. Er zijn drie varianten. Met de ‘Mobility Card’ kunnen zij gebruikmaken van de trein, taxi, OV-fiets en NS- scooter, P+R terreinen en teleconferencing. Met de uitbreiding ‘Mobility Pool’ kan de werknemer één van de poolauto’s reserveren die op naam van het bedrijf staan. Met het ‘Mobility Budget’ kunnen zij een eigen budget krijgen voor zakelijk en woon-werkverkeer. De werknemer krijgt reisadvies van deur tot deur. Mobility Mixx ontzorgt de werkgever. Hij krijgt één factuur per maand die een overzicht biedt van alle reiskosten en -patronen. Door de diensten van Mobility Mixx kan het zakelijk verkeer worden gescheiden van het woon-werkverkeer. Medewerkers komen met het openbaar vervoer of op de fiets naar het werk om vervolgens een poolauto te gebruiken voor een zakenreis.
Voor het filmpje kijk op: www.duurzaamopweg.nl/short/mobilitymixx
54
55
Mobility Mixx: goedkoper en slimmer reizen
Doelgroep
Product of dienst
De klanten van Mobility Mixx zijn bedrijven en overheden die te
• Mobility Card: Met de Mobility Card kan de werknemer met
maken hebben met dienstreizen en/of woon-werkverkeer. Zij
de trein, OV-fiets, NS-scooter en taxi reizen. Verder kan hij
hebben bijvoorbeeld parkeerproblemen op de bedrijfslocatie,
gebruikmaken van P+R-parkeren. Hij krijgt een helder reisad-
een groene bedrijfsvoering, de wens om kosten te drukken of
vies en koopt ‘virtuele’ vervoersbewijzen voor reizen van deur
om slimmer te reizen en te werken.
tot deur. Mobility Mixx rekent de kosten elke maand af met de werkgever. De Mobility Card biedt ook mogelijkheden tot
Communicatie
teleconferencing;
De accountmanagers van Mobility Mixx onderhouden het
• Mobility Pool: Hiermee kan de werknemer een dienstauto
contact met de klanten-werkgevers. Zij verstrekken informatie,
reserveren die op de bedrijfslocatie ter beschikking staat.
beantwoorden vragen en lossen problemen op.
Mobility Mixx zorgt voor de sleuteluitgifte, controle, onder-
Het contact met de klant-werknemer verloopt vooral via inter-
houd, reparatie en het schoonhouden van de poolauto’s;
net. Op zijn persoonlijke pagina kan hij reizen boeken, het
• Mobility Budget, speciaal ontwikkeld voor de niet-leaserijders:
overzicht van zijn budget raadplegen en kilometers declareren.
Met een persoonlijk toegewezen budget betaalt de mede-
Voor heldere reisinformatie en actuele verkeersinformatie kan
werker de reiskosten die hij maakt met de Mobility Card voor
hij terecht op de website van Mobility Mixx of bellen naar het
huurauto’s, poolauto’s, openbaar vervoer en kilometerdeclara-
callcenter. Dat biedt desgewenst ook informatie over alle dien-
ties. Over een uitbetaling van het restbedrag kunnen de werk-
sten van Mobility Mixx. Heeft een klant problemen met een
gever en de medewerkers individuele afspraken maken;
poolauto, dan geeft hij dat door via de website of het callcenter.
• Budget Manager, speciaal ontwikkeld voor de leaserijder: Hij
Met een maandelijkse nieuwsbrief stelt het bedrijf de klanten-
beheert een persoonlijk budget met enerzijds een inkomsten-
reizigers op de hoogte van actuele ontwikkelingen in het dien-
kant (een vast maandelijks bedrag voor woon-werkverkeer,
stenpakket.
privékilometers en de vergoeding per zakelijk gereden kilometer) en anderzijds een kostenkant (prijs per gereden kilo-
Distributie kanalen
meter, brandstofkosten leaseauto en kosten voor openbaar
Om in contact te komen met haar (potentiële) klanten en dat
vervoer).
contact te onderhouden, beschikt Mobility Mixx over de volgende kanalen: face to face, internet, het callcenter en e-mail.
56
Partners van Mobility Mixx zoals LeasePlan en Travelcard laten
Verdienmodel
hun klanten kennismaken met de mogelijkheden van dit inno-
Bedrijven die van de diensten van Mobility Mixx gebruikmaken,
vatieve concept. Het levert Mobility Mixx ook veel gratis publi-
betalen ieder jaar een fee voor de diensten die worden afgenomen.
citeit op. Op beurzen ontmoeten de mensen van Mobility Mixx
Mobility Mixx realiseert volumebonussen bij vervoerders zoals trein
veel potentiële klanten.
en taxi. Deze worden voor een deel aan de klant teruggegeven.
57
Kernprocessen
Perspectief klant
• Het informeren: snel, gemakkelijk en helder, waardoor de klant de meest
•
gunstige keuze kan maken; • De administratie en beheer: de klant kan met één kaart de verschillende ver-
kelijke arbeidsvoorwaarden aanbieden; •
voersmiddelen gebruiken;
declaraties; •
• De inkoop en verkoop: diensten inkopen bij verschillende leveranciers van mobi-
Een heldere factuur geeft de werkgever zicht op de kosten en kilometers; dit
liteit en teleconferencing en die diensten aan de klanten aanbieden via één pas: de Mobility Card.
Mobility Mixx is voor de werkgever een goedkoper alternatief dan kilometer-
• Het rapporteren en adviseren: werkgevers ontzorgen door een maandelijkse factuur aan te bieden die inzicht geeft in reiskosten en –patronen;
De werkgever kan de werknemer aantrek-
maakt mobiliteitskosten budgetteerbaar; •
De parkeerproblemen bij het bedrijf zijn aanmerkelijk kleiner;
Partnernetwerk
•
De medewerker is niet verplicht de
Tot het partnernetwerk van Mobility Mixx behoren:
leaseauto te gebruiken; hij heeft een vrije
• De verhuurders van de OV-fiets en NS-scooter;
mobiliteitskeuze;
• Nederlandse Spoorwegen;
•
• Syntus, Veolia, Arriva, Connexxion;
alternatief voor de eigen auto; zij hoeven
• Q-Park dat veel P+R terreinen exploiteert bij stations; • Treintaxi, de NS-dochter die voor een laag tarief collectief taxivervoer aanbiedt
De werknemers hebben een volwaardig geen geld meer voor te schieten;
•
van en naar een station;
Medewerkers brengen minder uren achter het stuur door – namelijk: buiten de files
• Transvision, een kwalitatief hoogstaand taxibedrijf door heel Nederland;
om – door slimme mobiliteitskeuzes te
• LeasePlan, het moederbedrijf van Mobility Mixx; via LeasePlan regelt Mobility
maken.
Mixx de poolauto’s die zij aanbiedt, evenals de huurauto’s; • Budget, een verhuurbedrijf van personenauto’s;
Perspectief Mobility Mixx
• Travelcard, een grote dienstverlener op het gebied van brandstofmanagement
•
met de Travelcard als tankpas; de Mobility Card kan worden geïntegreerd met de Travelcard, zodat de gebruiker met slechts één kaart de brandstof en de vervoersbewijzen in het openbaar vervoer betaalt; • Genesys/Intercall, een conferencing provider.
Samenwerkingsmodel • Mobility Mixx is een 100 procent dochter van LeasePlan. LeasePlan en Travelcard zijn voor Mobility Mixx belangrijke partners waarmee zij nieuwe klanten werft.
Mobility Mixx is onderscheidend, doordat zij een complete dienstverlening aanbiedt.
Bestel het boek ‘Duurzaam op weg; groene businessmodellen van ondernemers in mobiliteit’ als hardcopy: http://www.thebridge.nl/nl/page/bestellen-duurzaam-op-weg/