The Earth Times en_pl

The

Earth Times Green news from around the world

Nr 01

JUNE CZERWIEC

2017

The

Earth Times

Table of contents Spis treści 06

Into the fascinating world of birds Fascynujący świat ptaków — Patricia Drăgan

09

Bioferia – every day we get up and fight Bioferia – co sobotę stajemy do walki — Anita Kramarczyk

02

16

Understanding where your tea comes from: 5 things I learned in Darjeeling Skąd pochodzi herbata: 5 rzeczy, których nauczyłam się w Darjeelingu — Patricia Drăgan, Mariola Kluzová, Michał Królikowski

24

Green energy cocktail Koktajl zielona energia — Czarna Biedronka

27

Herbalist’s pesto Pesto zielarza — Czarna Biedronka

INTRO / WSTĘP

29

Make your own toothpaste Zrób własną pastę do zębów — Alchemia Lasu

32

Rethinking waste with WasteLess Zmieniamy sposób myślenia o odpadach razem z organizacją WasteLess — Team WasteLess

Turning green: inside Bucharest’s eco hub Włączamy zielone światło: Eko HUB w Bukareszcie od środka — Alina Blaga

40

03

36

AtelierSieben: The natural color academy AtelierSiebien: Akademia naturalnych barwników — Heike Thomi

42

Ugly fruit? On my plate, please!

Brzydkie owoce? Bardzo chętnie!

— Rita Pereira

Organisations Organizacje — Fundacja Laja, Petrklíč help z.s., Visegrad Fund

INTRO / WSTĘP

44

Nature does not hurry , yet everything is accomplished Lao Tzu

Codziennie słyszymy, jak zmienia się natura i jak wypływa to na nasze codzienne życie, jak wiele gatunków jest zagrożonych, jak ogromna góra śmieci rośnie z każdym dniem. Zdaje się, że mimo wszystko zapominamy, że to właśnie najmniejsze gesty, które każdego dnia podejmujemy potrafią wnieść dużą Zmianę. Stworzyliśmy ten magazyn, żeby pokazać pozytywne historie z całego świata, które tworzą młodzi ludzie wykorzystując swoją energię i kreatywność, żeby wnieść coś do swojego otoczenia. Od Rumuni aż po Argentynę i Indie, mamy nadzieję, że znajdziesz inspirację, żeby zrobić krok w kierunku społeczeństwa, które traktuje środowisko naturalne z szacunkiem.

— Patricia Drăgan

INTRO / WSTĘP

We all hear about how nature is changing and how it’s affecting people’s lives each day, how so many species are endangered and how we are surrounded by an ever growing mountain of waste, yet we seem to forget that it’s the smallest gestures each and every one of us can do that bring a change. Our everyday decisions make up the big picture and it’s really a matter of determination and perseverance in making a difference. We created this magazine to show positive stories from around the world where young people put all their creativity and energy into making things happen in their communities.

From Romania all the way to Argentina and India, we hope that you will feel inspired to take a step further into making our societies more respectful towards our natural environment.

05

Editorial

Into the fascinating world of birds Episode 1: New Caledonian crow’s toolmaking PATRICIA DRĂGAN Coordinator of Library for All, Cieszyn

06 WILDLIFE / DZIKIE ŻYCIE

Jennifer Ackerman, the author of “The genius of birds”, takes us on an incredible adventure into the world of birds, sharing mind-twisting information, filled with admiration towards our feathery friends. Throughout her book, she shades light on some of the most cognitive abled birds and how evolution shaped their social and practical abilities.

When thinking of genius birds, one of the very first names that come to mind is the New Caledonian crow, birds widely known for their tool crafting techniques and systematic problem solving skills. The New Caledonian crow is one of the only four groups of animals on Earth that are able to create complex tools, among humans, chimps and orangutans. What is even more spectacular and special about the tools the New Caledonian crow crafts is the fact they travel with and reuse their tools which indicates that they are able to recognize and value a good tool. Though there are more examples of tool use in the animal kingdom, the New Caledonian crow is the only other species apart from humans that makes and uses hook tools. One of their most known tool is the Pandanus hook tool, made from Pandnus leaves in a very precise manner. The young bird starts off by observing its parents using their tools to catch prey and then moves on to trying their tools and learning what plants and sticks are more suitable for tool making. In starting out to craft its own tools, the young bird uses its parent’s tools as a template. This behavior suggests the fact that toolmaking is passed on from generation to generation as there have been found different shaped tools on different parts of New Caledonia island. After several unsuccessful attempts in making a functional hook tool, the young crow succeeds at around the age of one and a half when it’s able to catch food for itself in an effective way.

Thanks to decades of research, we are now able to acknowledge more and more the incredible cognitive abled species within the animal kingdom and understand how intelligent birds truly are.

This article is based on “The genius of birds”, written

by Jennifer Ackerman.

Fascynujący świat ptaków Epizod 1: Sztuczki wrony brodatej PATRICIA DRĂGAN, Koordynatorka projektu Library for All, Cieszyn

Kiedy pomyślę o ptakach-geniuszach, to pierwszym, który przychodzi mi na myśl, jest wrona brodata. Niezwykłą cechą tego ptaka jest zdolność znajdowania i wyrabiania narzędzi oraz umiejętność systematycznego rozwiązywania problemów. Wrona brodata należy do jednego z (tylko!) czterech gatunków na Ziemi, które potrafią stworzyć skomplikowane narzędzia.

Do pozostałych należą człowiek, szympans oraz orangutan. Czym jeszcze potrafi zaskoczyć ten ptak? Zazwyczaj zabiera swoje narzędzia ze sobą i używa ich ponownie, co oznacza, że potrafi rozpoznać i ocenić ich jakość.

Warto również dodać, że wrona broda-

Jennifer Ackerman, autorka książki „The genius of birds” zabiera nas w niesamowitą podróż do świata ptaków.

Jednym z najbardziej znanych narzędzi wrony, jest wspomniany hak, wykonywany z liści pochutnika (pandana). W celu stworzenia narzędzia, młody ptak korzysta z haka rodziców jako wzoru do konstrukcji własnego.

Młode pisklęta najpierw obserwują swoich rodziców, którzy używają haka do łapania ofiary, a następnie same próbują zrobić swój. Jednocześnie uczą się, które rośliny i patyki najbardziej nadają się na stworzenie idealnego narzędzia. Takie zachowanie sugeruje fakt, że tworzenie narzędzi jest prze-

07

ta jako jedyna obok człowieka, spośród wszystkich mieszkańców planety, produkuje i korzysta w swojej pracy z haka.

WILDLIFE / DZIKIE ŻYCIE

Jennifer Ackerman, autorka książki „The genius of birds” zabiera nas w niesamowitą podróż do świata ptaków. Pełna podziwu wobec naszych skrzydlatych przyjaciół, dzieli się zaskakującymi faktami. W swojej pracy rzuca światło dzienne na życie najbardziej inteligentnych ptaków oraz przybliża nam wiedzę na temat tego, jak ewolucja kształtowała ich praktyczne zdolności.

kazywane z pokolenia na pokolenie.

Na terenie Nowej Kaledonii w różnych, niezależnych od siebie miejscach znaleziono narzędzia o różnych kształtach. Metodą prób i błędów młodej wronie udaje się osiągnąć sukces i w wieku około półtora roku łapie swoją pierwszą ofiarę.

WILDLIFE / DZIKIE ŻYCIE

Photo / Fot. National Geographic

Dzięki wieloletnim badaniom, mamy szansę poznać zdolności poznawcze różnych gatunków królestwa zwierząt i zrozumieć, jak bardzo są inteligentne, zdawałaby się, tak niepozorne, ptaki.

Artykuł został opracowany na podstawie książki „The genius of birds”, autorstwa Jennifer Ackerman.

Bioferia – every Saturday we stand and fight ANITA KRAMARCZYK

01 Situation in the national and international market for organic products (Situacion actual del Mercado nacional e internacional), G. González, M. Valera; www.agro.uba.ar/apuntes/no_13/Situacion_actual_del_mercado_nacional_e_internacional_Gonzalez-Varela.pdf 02 Argentina: country that is poisoned by Monsanto (Argentina: El país que Monsanto esta envenenando); www.estelaquimica.com.ar/2015/01/argentina-el-pais-que-monsanto-esta.html 03 Situation of organic production in Argentina in 2013 (Buenos Aires, Argentina, SENASA, 2014); www.senasa.gov.ar//Archivos/File/File6635 Informe_estadistico_produccion_organica_2013.pdf

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

There are many forms of fighting for your own rights, demonstrating your position, showing your values and visions of a better world, just as there are many ways to have a more balanced life. One of them is living in respect with the laws of Nature, in harmony with its natural cycles, cultivating the earth and ensuring a healthy nourishment.

Argentina is a country of contrasts. On one hand, as many as 3.2 million hectares of land are covered by organic farms. On the other hand, transgenic soybean plantations are getting bigger year by year. Initially covering 6 million hectares at the end of the 90s, that area increased up to 20 million hectares by 2015!

Argentina is said to be the second largest country in the world in terms of organic farming, but it’s also the third largest producer of soybeans01. Unthinkable amount of chemicals is used for cultivating soybeans, as well as cotton or maize, thus contaminating the soil and drinking water to which hundreds of thousands of people have access daily02.

In Argentina, the consumption of certified organic products practically does not exist. For example, in 2013, as much as 99% of the organic production was exported03. Not to mention the low level of awareness on healthy and balanced nutrition. How to change these habits? How to fight for rights to a better life? You can go out in the streets, demonstrate in battle, raise your own awareness as well as others or cultivate

09

Sociologist, educator, traveler, promoter of creative recycling and living in harmony with the laws of Nature, close to Pachamama, mother of Gaja

the land and sell its fruits at your local market. In Mendoza, the 4th largest city in Argentina, located in the scenic landscape at the foot of the Andes, there is an institution that has chosen a more peaceful way. They are called Bioferia.

Every Saturday along the Boulogne

10

Every Saturday along the Boulogne Sur Mer street in the Cano district, local producers distribute their products and knowledge on how to live more consciously, in harmony with sustainable development, closer to Pachamama – Mother Earth.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

Sur Mer street in the Cano district, local producers distribute their products and knowledge on how to live more consciously, in harmony with sustainable development, closer to Pachamama – Mother Earth. Live the full life! In the green market you can find: organic seeds, herbs, cereals, flour and grains of all types, seasonal and dried vegetables and fruits, books, cosmetics, medications, as well as workshops, lectures and conversations. You always come back not only with a bag filled up, but also a saturated soul. “Every Saturday there can happen many things, from meetings with artists, to important discussions,

exchanges of thoughts and a beautiful picnic, organized by friends, families with children, enjoying the moment of sharing”, adds Gabriel Lavigne, founder of permaculture “La Mapirosa” in Uspallata, who’s been participating in this project for 7 years.

This year Bioferia will celebrate its 12th birthday and will unite 26 local producers. All products are certified to guarantee quality04. Its founders, however, met much earlier. Initially, over 20 years ago they founded a non-governmental organization.

In 1998 they took part in the meeting of IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements), which took place in Buenos Aires, Argentina.

At the meeting, attended by representatives of countries interested in organic production, there could be none other than Vandana Shiva (a Hindu activist who received the Right Livelihood Award in 1993, known as the Alternative Nobel). Argentina was represented by María Calzada05, pioneer of the promotion of healthy eating habits in Argentina, as well as the founders of Bioferia.

There they have heard that the seeds 04 Certification models that guarantee product quality as an alternative certification strategy for the development of local organic farming markets in Latin America (P. Coiduras Sánchez, J.R. Díaz Álvarez, J.L. Porcuna Coto, VII Congreso SEAE Zaragoza 2006); www.agroecologia.net/recursos/publicaciones/ publicaciones-online/2006/CD%20Congreso%20 Zaragoza/Ponencias/169%20Coiduras%20Com-%20 Modelos.pdf 05 www.elrinconorganico.com.ar/quienes

06 Grain resistance (La resistencia de la semilla); www.revistaanfibia.com/cronica/la-resistencia- la-semilla 07 Situation of organic production in Argentina in 2013 (Situación actual del mercado nacional e internacional de productos orgánicos), G. González y M. L. Valera; www.agro.uba.ar/apuntes/no_13/ Situacion_actual_del_mercado_nacional_e_inter-

nacional_Gonzalez-Varela.pdf 08 www.organicamente.com.ar/?p=3235

11

shows. The well-known Martiano Molina emphasized that “the change should not be only about ecology, eating or education, everything should change”08. The founders of Bioferia soon understood that the needs were much greater than they initially thought and decided to launch the Bioferia project. The project is not only about cultivating and selling products, but mainly about sharing the proper knowledge. The idea behind Bioferia is, above all, to understand how to live in harmony with the principles of sustainable development.

Gabriel Lavigne adds an important thought: “Satish Kumar, the husband of Vandina Shiva, says that there are three spheres to work on: earth, soul and community”. Therefore, we should not be surprised by the words of Azucena Pereyra, who sums it all up: “I am living today and now, I do not know what will happen in the future. Every saturday we demonstrate through launching the Bioferia machine, because this is the way we fight.

We believe in a better and fair world: we produce healthy food, freedom and sovereignty”.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

should be free because they mean life and life should be free06. They decided to export vegetables and fruits to Europe (including cherries, garlic and pumpkin). A few years later, they changed their minds and decided to act in sustainable way. “We have decided to act locally because we have realized that food exports are not as sustainable as locally sold products. We started dreaming of a local green market.

Starting in 2001, as the Pereyra family, we were delivering products to 70 families, that then became the first customers of Bioferia” – says Azucena Pereyra, nutritionist, co-founder of Bioferia. She adds: “Initially, we were a group of 6 households, dreamers sharing a strong belief that we can do more”.

Entering the local market was successful due to the new fashion and trend, which appeared in the early 90’s.

The Argentineans started, frankly speaking, taking care of what they eat.

They wanted to improve the quality of their lives. Consumers started searching for information on the products they buy. These changes have opened the door to new food markets that are bio, eco07 and organic. Also the chefs on the TV started to change their

Bioferia – co sobotę stajemy do walki ANITA KRAMARCZYK Socjolożka, edukatorka, podróżniczka, promotorka idei kreatywnego recyklingu i życia w zgodzie z poszanowaniem praw Natury, blisko Pachamamy, mama Gai

12 GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

Istnieje wiele form walki o własne prawa, zademonstrowania własnego stanowiska, prezentacji swoich wartości i wizji lepszego świata. Tak, jak i istnieje wiele dróg, którymi można dojść do życia bardziej zrównoważonego. Jednymi z nich jest życie przy poszanowaniu praw Natury, w zgodzie z jej cyklem, uprawiając ziemię i odżywiając się zdrowo.

Argentyna jest krajem kontrastów.

Z jednej strony teren aż 3,2 milionów hektarów obejmują farmy organiczne.

Z drugiej strony rokrocznie rośnie uprawa soi transgenicznej. I tak, z 6 milionów hektarów końcem lat dziewięćdziesiątych obszar ten wzrasta do 20 milionów hektarów w 2015 roku! Statystyki mówią, że Argentyna jest drugim co do wielkości krajem na świecie, gdzie uprawia się organicznie01, ale jest też trzecim największym 01 O państwach prowadzących najwięcej ekologicznych upraw przeczytasz: Sytuacja obecna na krajowym i międzynarodowym rynku produktów organicznych (Situación actual del mercado nacionale

producentem soi. Oznacza to nieograniczone zużycie chemikaliów do upraw soi, bawełny czy też kukurydzy, zanieczyszczając ziemię i wodę pitną, do której ma dostęp setki tysięcy ludzi02.

W Argentynie spożywanie certyfikowanych produktów organicznych praktycznie nie istnieje. Przykładowo w 2013 roku aż 99% produkcji szła na eksport03. Należałoby dodać, że świadomość na temat zdrowego i zrównoważonego odżywiania się jest na bardzo niskim poziomie. W jaki sposób można zmienić te przyzwyczajenia? internacional de productos orgánicos), G. González y M. L. Valera; www.agro.uba.ar/apuntes/no_13/ Situacion_actual_del_mercado_nacional_e_internacional_Gonzalez-Varela.pdf 02 Argentyna: kraj, który jest zatruwany przez Monsanto (Argentina: El país que Monsanto esta envenenando), www.estelaquimica.com.ar/2015/01/ argentina-el-pais-que-monsanto-esta.html 03 Sytuacja produkcji organicznej w Argentynie w 2013 roku (Situación de la producción orgánica en la Argentina durante el año 2013), BuenosAires, Argentina, SENASA, 2014; www.senasa.gov.ar// Archivos/File/File6635 Informe_estadistico_produccion_organica_2013.pdf

taty, wykłady i rozwijające rozmowy.

Zawsze się wraca stamtąd nie tylko z wypełnioną torbą, ale i nasyconą duszą. „Każdej soboty może wydarzyć się wiele rzeczy, począwszy od spotkań z artystami, poważne dyskusje i wymiany myśli, skończywszy na pięknym pikniku, organizowanym przez przyjaciół, rodziny z dziećmi, cieszących się momentem dzielenia się” – dodaje Gabriela Lavigna, założycielka farmy permakultury „La Mapirosa” w Uspallata, która w projekcie uczestniczy siódmy rok.

Bioferia w tym roku będzie obchodzić 12 urodziny i zrzesza 26 lokalnych producentów. Wszystkie produkty posiadają certyfikat gwarantujący jakość produktu04. Jej założyciele poznali się 04 Patrz za: Modele certyfikacji gwarantujące jakość produktów jako alternatywna strategia certyfikacji dla rozwoju lokalnych rynków rolnictwa ekologicznego w Ameryce Łacińskiej (Los modelos de certificacion participativos en Latinoamérica como estrategia de certificacion alterntiva para el desarollo

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

Jak należałoby zawalczyć o swoje prawa do lepszego życia? Można wyjść na ulicę, demonstrować w walce, forsować świadomość własną, jak i innych, bądź też uprawiać ziemię i sprzedawać jej owoce na lokalnym markecie.

W Mendozie, czwartej co do wielkości aglomeracji w Argentynie, położonej w malowniczym krajobrazie, u stóp And, istnieje instytucja, która wybrała tę formę bardziej pokojową. Nazywa się Bioferia.

W każdą sobotę wzdłuż ulicy Boulogne Sur Mer w dzielnicy Cano, lokalni producenci udostępniają swoje produkty i wiedzę na temat tego, jak żyć bardziej świadomie, w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem, bliżej Pachamamy – Matki Ziemi. Żyć pełnią życia! Na zielonym ryneczku można znaleźć: wolne nasiona, zioła, zboża, mąkę i ziarna każdego typu, sezonowe i suszone warzywa i owoce, książki, kosmetyki, medykamenty, jak i warsz-

13

Photo / Fot. Anita Kramarczyk

14 GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

jednak dużo wcześniej. Początkowo, ponad 20 lat temu założyli organizację pozarządową.

W 1998 roku wzięli udział w spotkaniu IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements), które miało miejsce w Argentynie, w Buenos Aires. Na spotkaniu, w którym brali udział przedstawiciele krajów, zainteresowanych produkcją organiczną nie mogło zabraknąć takiej osobistości, jak Vandana Shiva (hinduska działaczka, która w 1993 roku otrzymuje nagrodę Right Livelihood Award, znaną jako alternatywny nobel). Argentynę reprezentowali między innymi María Calzada05, pionierka promocji zdrowego odżywiania się w Argentynie, jak i właśnie założyciele Bioferii. Właśnie tam usłyszeli, że nasiona powinny być wolne, ponieważ są życiem, a życie powinno być wolne06. Zainspirowani, zdecydowali się na eksport warzyw i owoców do Europy (m.in. czereśnie, czosnek, dynia). Kilka lat później, zmienili zdanie i zdecydowali się na działania bardziej zrównoważone. „Zdecydowaliśmy się działać lokalnie, ponieważ zdaliśmy sobie sprawę, że eksport żywności nie jest działaniem zrównoważonym, jak przykładowo de los mercados locales de agricultura organica), P. Coiduras Sánchez, J. R. Díaz Álvarez, J. L. Porcuna Coto, VII Congreso SEAE Zaragoza 2006; www.agroecologia.net/recursos/publicaciones/publicaciones-online/2006/CD%20Congreso%20Zaragoza/Ponencias/169%20Coiduras%20Com-%20Modelos.pdf 05 Patrz: www.elrinconorganico.com.ar/quienes 06 Odporność ziarna (La resistencia de la semilla); www.revistaanfibia.com/cronica/la-resistencia-la-semilla/

sprzedaż produktów lokalnie. Zaczęliśmy marzyć o lokalnym, zielonym markecie. Rozpoczęliśmy w 2001 roku, jako rodzina Pereyra, dostarczanie produktów z ekologicznych gospodarstw 70 rodzinom, które następnie stały się pierwszymi klientami Bioferii

W każdą sobotę wzdłuż ulicy Boulogne Sur Mer w dzielnicy Cano, lokalni producenci udostępniają swoje produkty i wiedzę na temat tego, jak żyć bardziej świadomie, w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem, bliżej Pachamamy – Matki Ziemi – mówi Azucena Pereyra, specjalistka do spraw żywienia, współzałożycielka Bioferii i dodaje „początkowo stanowiliśmy grupę sześciu gospodarstw, marzycieli, ale z silną wiarą w to, że możemy więcej”.

W wejściu na lokalny rynek pomogła nowa moda i tendencja, która pojawiła się początkiem lat 90-tych. Argentyńczycy zaczęli, mówiąc wprost, patrzeć na to, co jedzą. Chcieli poprawić jakość swojego życia. Konsumenci rozpoczęli szukać informacji na temat produktów, które kupują. Te zmiany otworzyły drzwi nowym rynkom, przede wszystkim rynkom żywności, czyli produktom bio, eko i organicznym07.

07 Patrz za: Sytuacja produkcji organicznej w Ar-

Photo / Fot. Anita Kramarczyk

15

gentynie w 2013 roku (Situación actual del mercado nacional e internacional de productos orgánicos), G. González y M. L. Valera; www.agro.uba.ar/apuntes/ no_13/Situacion_actual_del_mercado_nacional_e_internacional_Gonzalez-Varela.pdf 08 Martiniano Molina i olśniewający projekt: pierwsza Szkoła Świadomego Gotowania (Martiniano Molina y un proyecto luminoso: la primera Escuela de Cocina Conciente); www.organicamente.com. ar/?p=3235

sprzedaż, ale przede wszystkim możliwość zrozumienia życia w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Gabriela Lavigna dodaje ważną myśl: „Satish Kumar, mąż Vandiny Shivy, mówi, że istnieją trzy sfery, nad którymi powinnyśmy pracować: ziemia, dusza i społeczność. Ochrona i uprawa ziemi, wypełnia radością Twoją duszę, co skutkuje zmianą na lepsze społeczności, w której żyjesz”. Dlatego też nie powinny dziwić słowa Azuceny Pereyra, która podsumowuje: „żyję dzisiaj i teraz. Nie wiem co wydarzy się w przyszłości. Nie mam czasu patrzeć tak bardzo do przodu. Czas nam nie pozwala... Tworzę przyszłość, żyjąc dzisiaj. My nigdy się nie zatrzymujemy. Demonstrujemy co sobotę, uruchamiając machinę, jaką jest Bioferia, ponieważ to jest właśnie nasza forma walki. Wierzymy w lepszy i bardziej sprawiedliwy świat: produkując zdrową żywność, wolni i suwerenni”.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

Modzie zdrowego żywienia pomogli również kucharze, występujący w telewizji, w tym w dużej mierze słynny Martiano Molina, który rozpoczął cały proces, dziś podkreśla, że: „zmianie nie powinny ulec tylko ekologia, sposoby odżywiania się, czy edukacja, wszystko powinno się zmienić”08. Założyciele Bioferii zrozumieli w procesie rozrostu, że potrzeby są znacznie większe niż myśleli początkowo, dlatego zdecydowali się na uruchomienie projektu Bioferii. Projekt nie wiążę się tylko z kultywacją i sprzedażą produktów, ale przede wszystkim z edukacją. Ideą projektów tego typu jest nie tylko

Understanding where your tea comes from: 5 things I learned in Darjeeling Patricia Drăgan, Michał Królikowski, Mariola Kluzová

16 Photo / Fot. Patricia Drăgan

ECO TRAVEL / EKO PODRÓŻE

Have you enjoyed your cup of tea today? Whether it’s that moment when you prepare yourself for the day to come or relax after a hard day’s work, tea is part of our everyday life.

When you pour yourself a cup of tea, whether it’s a tea bag, whole leaves or curled leaves, you become a part of the tea story worldwide, the person that closes the tea chain.

I always wondered where my tea comes from, how does the tea plant grow, who is out there plucking the leaves, how it

becomes this delicious and nutritious drink that makes my day better.

While I was in India, I decided to visit Darjeeling and see for myself where it all begins. I searched for a tea plantation that I could visit and spend a few days trying to understand the process that brings that bright green tea leaf right into my cup.

What I discovered changed forever my appreciation of tea and I am sure it will change yours after reading this article.

The ladies work for 8 hours a day and are paid by the kilos of tea they manage to pick. The minimum quantity is 6 kg per person and if they reach it, they get around 1.3 euro. Can you imagine that? 1.3 euro for a full day of work? They start early in the morning from the lowest point of the valley and make their way up supporting the basket on their head, while being shouted at by their supervisor.

For women living in these areas, being a tea picker is basically the only option they have. Even though the salary is almost nothing, they have no alternatives so they accept it as it is.

2

3

White tea, green tea, black tea.

I don’t know about you, but I didn’t even know how the tea bush really looked like and I always thought that there are different shrubs for each type of tea. Well, no. There is the tea bush, Camellia sinensis, which comes in two major variations (Chinese and Assamica). The rest is all about the way the leaf is being processed.

I visited their tea factory and I was explained how many phases there are and how important each step is in order to reach that perfect flavor.

Let me just tell you briefly what happens there. For the black tea, the leaves are dried until they lose up to 70% of their moisture, then they are rolled up and pressed to reach a certain size

17

Moonlight Silver Tips. Maybe we all heard the term “first flush”, “second flush”, “in-between flush” when you were offered a cup of tea, but have you ever heard of “Moonlight Silver Tips”? Allow me tell you all about it. Every 108 years, on a full moon summer night in June, the tea pickers go out in the tea plantation at midnight and pluck the tea tips that later become the most special tea in the world. Moonlight Silver Tips is a very special flush, deeply valued by tea connoisseurs, due to all the special conditions that have to be met to make the plucking possible. If someone offers you a cup of Moonlight Silver Tips, you can be sure it will be the most special tea you will ever taste.

ECO TRAVEL / EKO PODRÓŻE

1

Here we go.

Meet your tea picker. We’ve all seen the pictures of that lady carrying a bamboo basket on her head in the middle of a green field, at the foot of the mountains. The tea picker that smiles at the camera, wondering what on earth are you doing there.

I was lucky enough to spend a few days at the Makaibari tea plantation, the oldest tea plantation in Darjeeling and get a glimpse of how life looks like behind those colorful, happy pictures.

Every day in the morning, the ladies start from the bottom of the valley, together with their supervisor who knows which parts of the tea plantation are ready to be picked. I found out what’s their schedule and salary and I was shocked. I expected that they are paid poorly, but this was far worse than what I’ve imagined.

18 ECO TRAVEL / EKO PODRÓŻE

and lose a bit more moisture. Then they are left to fully oxidate.

That is why they have darker color and a stronger flavor.

The green tea goes through a steaming process first, which help the leaves retain their color. The white tea is processed much less and that’s why it maintains most of the anti-oxidants and has less theine. The leaves are being plucked while they are still young, but not too small and not too big. The rest of the leaves are left on the soil as natural mulching.

not interested in continuing family’s legacy. Remember I said that they are paid 1.3 euro a day? You are probably wondering why they are not paying them more, at least in some tea estates.

Well, they can’t. There is a fixed salary for all the tea estates around India and no compromises are made out of fear of risking an uprising. Or at least, that’s what I was told. That there is an agreement between the tea estate investors to keep the same salary for all the tea pickers.

4

At Makaibari there are many social empowerment programs for women and educational support for their children in an attempt of improving their life as a community. There was a library, medical center and a school that were funded by the tea estate.

If you ever want to visit a tea plantation and see for yourself where everything starts, I dearly recommend the Makaibari tea plantation. You can check their volunteering or tourism program and sink yourself into another world. There it is. The tea story through my eyes and experience.

Being there made me realize even more the reality behind all the things we own and use, behind the food we eat.

We, as consumers, have at least the power to choose brands that are more social and environmental conscious, whether we are talking about a pair of shoes, a chair, a laptop or a cup of tea.

Namaste!

Tea tasting. After all that processing, here comes the most important phase: the tasting. A professional committee of tea tasters evaluate the color, shape, scent, taste and aftertaste of the tea through a rigorous process that determines the quality of the tea you purchase back in your hometown. They sip a spoonful of tea, swirl it around in their mouth while breathing in a bit of air to enhance the taste and then spit it in a spittoon. So all the yearlong work depends on this moment when the committee determines the value of each tea.

5

Tea industry. If you imagine that the tea plantations are owned by smiling Indians, continuing lifelong family estates, well think again.

Makaibari tea estate was actually the last one to be owned by a family business, but sold 90% of its property to Luxmi Group investor, as the son was

Skąd pochodzi herbata?

5 rzeczy, których nauczyłam się w Darjeelingu Patricia Drăgan, Michał Królikowski, Mariola Kluzová

19

1

No to ruszamy: Spotkaj zbieraczkę swojej herbaty. Każdy z nas wiele razy widział piękne zdjęcie kobiety stojącej w środku zielonego pola u podnóży gór, niosącej bambusowy kosz na swojej głowie. Zbieraczka herbaty uśmiecha się do obiektywu i zastanawia się, co ty tam robisz. Miałam to szczęście spędzić kilka dni na najstarszej plantacji Makaibari w Darjeelingu, i zobaczyć, jak wygląda życie zza tych pięknych kolorowych zdjęć. Codziennie rano, zbieraczki wychodzą z samego końca doliny wraz ze swoim nadzorcą, który wie, jakie części plantacji są gotowe do zbioru a jednocześnie surowo pilnuje tempa pracy. Kiedy dowiedziałam się, jaki jest ich grafik a jakie przysługuje im wynagrodzenie, byłam w szoku. Spodziewałam się, że ich zarobki nie będą wysokie, ale to, co usłyszałam było o wiele gorsze, niż mogłam sobie wyobrazić.

Kobiety pracują po 8 godzin dziennie a ich wynagrodzenie jest zależne od ilości zebranej herbaty. Minimum,

ECO TRAVEL / EKO PODRÓŻE

Jaka była twoja herbata dzisiaj? Poranna filiżanka herbaty na dzień dobry, czy dla relaksu po ciężkim dniu – herbata w dzisiejszych czasach jest nieodłączną częścią naszego codziennego życia. Kiedy nalewasz sobie filiżankę herbaty, bez względu na to czy z torebki czy liściastą, stajesz się częścią herbacianej historii świata, elementem, który zamyka herbaciany „łańcuch pokarmowy”. Zawsze się zastanawiałam, skąd pochodzi moja herbata, jak rośnie krzew herbaciany, kto zbiera jego liście, jak to się dzieje, że herbata jest takim pysznym i pożywnym napojem, który powoduje, że mój dzień staje się lepszy. Kiedy byłam w Indiach, zdecydowałam się odwiedzić Darjeeling, żeby zobaczyć, gdzie wszystko się zaczyna. Szukałam plantacji herbaty, na której mogłabym zostać na kilka dni i zrozumieć proces, dzięki któremu jasnozielone liście lądują w mojej filiżance. To, co zobaczyłam na zawsze zmieniło moje podejście do herbaty i jestem pewna, że po przeczytaniu tego artykułu zmienisz też swoje.

które trzeba zebrać, to 6kg – za tą pracę przysługuje wynagrodzenie w wysokości 1,3 Euro. Czy umiesz sobie to wyobrazić, 1,3 Euro za cały dzień pracy? Jednak dla kobiet żyjących w tych okolicach, praca zbieraczki herbaty jest jedyną możliwością zarobku.

Dlatego pomimo tego, że wynagrodzenie jest tak żenujące, kobiety nie mają innego wyboru, niż zgodzić się na takie warunki.

2 20 ECO TRAVEL / EKO PODRÓŻE

Księżycowe srebrne igiełki (Moonlight Silver Tips). Na pewno już każdy z nas prosząc o imbryk herbaty, słyszał termin „first flush” (pierwszy zbiór), „second flush” (drugi zbiór), „autumn flush” (jesienny zbiór).

A czy słyszeliście może kiedyś o „Moonlight Silver Tips”? Pozwolę sobie przybliżyć ten temat. Co roku, w letnie pełnie księżyca, zbieraczki herbaty wychodzą o północy na plantacje i zbierają tipsy (nierozwinięte pączki liści), z których powstaje najbardziej wyjątkowa herbata na świecie. Moonlight Silver Tips pochodzą z nadzwyczajnego zbioru, bardzo docenianego przez koneserów herbacianych ze względu na specjalne warunki, w których herbata powstaje. Zatem jeżeli ktoś zaoferuje Ci czarkę herbaty Moonlight Silver Tips, pamiętaj, że to najciekawsza herbata, jakiej możesz skosztować.

3

Biała, zielona i czarna herbata.

Nigdy tak do końca nie wiedziałam, jak naprawdę wygląda krzew

Photo / Fot. Patricia Drăgan

herbaciany. Byłam przekonana, że każdy rodzaj herbaty powstaje z innego krzewu herbacianego. Ale tak nie jest. Krzew Camellia Sinensis dzieli się na dwa podstawowe gatunki: Camellia Sinensis oraz Camellia Assamica.

Pozostałe wariacje są podyktowane sposobem obróbki liścia. Odwiedzając fabrykę herbaty, dowiedziałam się, ile faz obróbki herbata musi przejść, i jakie kroki trzeba podjąć, żeby osiągnąć jej idealny smak. Pozwolę sobie w kilku słowach przybliżyć, jak cały proces wygląda: W przypadku czarnej herbaty, zaraz po zbiorze liście poddawane są procesowi więdnięcia w celu odparowania wody, po czym następuje rolowanie, które przyspiesza oksydację, czyli utlenianie. Aby zakończyć ten proces, herbata jest suszona. Herbata

Degustacja herbat. Kiedy wszystkie fazy obróbki dobiegną końca, następuje najważniejszy moment: degustacja. Komisja degustacyjna ocenia kolor, kształt, zapach oraz smak herbaty w oparciu o bardzo rygorystyczne zasady zapewniające wysoką jakość herbaty. Najpierw siorbią herbatę z łyżeczki, rozprowadzają językiem po jamie ustnej jednocześnie wciągając odrobinę powietrza, żeby podkreślić smak, po czym wypluwają do spluwaczki. Cały rok pracy zostaje podsumowany właśnie w tym momencie, kiedy komisja określi jakość herbaty.

5

Przemysł herbaciany. Jeśli wyobrażasz sobie, że właścicielami herbacianych plantacji są uśmiechnięci hindusi, którzy kontynuują tradycje rodzinnego biznesu, to jesteś w błędzie. Plantacja Makaibari była ostatnią plantacją należącą do firmy rodzinnej, która sprzedała 90% swoich posiadłości inwestorowi Grupy Luxmi. Pamiętasz, kiedy mówiłam, że zbieraczki zarabiają 1,3 Euro na dzień?

Pewnie zastanawiasz się, dlaczego nie płacą im więcej, przynajmniej na nie-

W Makaibari jest wiele działań skupiających się na upodmiotowieniu społecznym kobiet oraz wsparciu edukacyjnym dla ich dzieci w celu poprawy jakości życia całej społeczności.

Jest biblioteka, centrum medyczne oraz szkoła, które są finansowane przez właścicieli plantacji herbacianych.

Gorąco polecam wizytę w Makaibari, jest to miejsce, w którym można zobaczyć, jak wszystko się zaczęło. Istnieje też program dla wolontariuszy oraz turystów, dzięki któremu można się zanurzyć w zupełnie innym świecie.

To historia herbaty widziana moimi oczyma. To, że miałam okazję tam być, pozwoliło mi lepiej zrozumieć rzeczywistość ukrytą w rzeczach, które posiadamy i których używamy na co dzień. Jako konsumenci wybierając parę butów, krzesło, komputer czy filiżankę herbaty, mamy możliwość wyboru marek, które nie są szkodliwe dla środowiska naturalnego.

Namaste!

21

4

których plantacjach. Stała stawka jest narzucona na wszystkich plantacjach herbacianych w Indiach odgórnie. Nikt nie próbuje wprowadzać jakichkolwiek zmian, żeby nie wywołać strajków.

Pomiędzy wszystkimi inwestorami istnieje umowa, na podstawie której wszyscy zbieracze otrzymują równe wynagrodzenie.

ECO TRAVEL / EKO PODRÓŻE

zielona różni się od herbaty czarnej tym, że w procesie obróbki pomijany jest proces oksydacji. Natomiast podczas produkcji herbat białych proces oksydacji jest o wiele krótszy, niż w przypadku herbat czarnych a czas oksydacji zatrzymywany jest przy pomocy pary wodnej.

Surely, you can recall the yellow meadows in May. But do you know the taste of its leaves? And how about a goutweed – could you recognize it? Or a stinging nettle? Is it only a weed or do you use its hidden power? We live in strange times, when the image and taste of exotic fruits are completely obvious for us, but we don’t recognize and use the ones which are at our fingertips. Therefore, I encourage you to discover the diversity of our native plants.

RECIPES / PRZEPISY

Orange. Just think about it and you can already feel the juicy, sweet and sour taste.

You can picture the vibrant color and round shape.

Banana, coconut, watermelon.

If you think about them, you can get the same feeling.

What if I ask about a dandelion?

23

CZARNA BIEDRONKA Nature lover and artisan

Green energy cocktail CZARNA BIEDRONKA Nature lover and artisan

24 26

INGREDIENTS:

INSTRUCTIONS:

— 1 ripe banana — 1 orange — 1 apple — 1 ltbsp. peanut butter — 1 handful of herbs (e.g. leaves of dandelion, goutweed, yarrow, plantain, stinging nettle) — 300 ml water or milk (can be plant-based)

If you use stinging nettle, place the leaves in a sieve and pour bo-

Blend and enjoy a delicious cocktail! iling water over them. Wash the remaining herbs thoroughly.

Peel the apple, orange and banana and cut them into pieces. Insert all the ingredients into the blender, add milk or water and the peanut butter (if you don’t have it, it doesn’t matter – it will be delicious). Blend and enjoy a delicious cocktail!

More inspiration on: www.czarnabiedronka.blogspot.com

RECIPES / PRZEPISY

CZARNA BIEDRONKA Miłośniczka natury i rękodzieła

Pomarańcza. Wystarczy, że o niej pomyślisz i już czujesz jej soczysty słodkokwaśny smak. Masz przed oczami jej energetyczny kolor i okrągły kształt. Banan, kokos, arbuz. Z nimi jest tak samo.

A jeżeli zapytam o mniszka lekarskiego (popularnie nazywanego mleczem)?

Pewnie potrafisz przywołać w pamięci majowe łąki żółte od jego kwiatów, a potem wypełnione dmuchawcami. Ale czy wiesz jak smakują jego listki?

A co z podagrycznikiem – czy potrafisz rozpoznać go w terenie? A pokrzywa? Czy jest dla Ciebie tylko chwastem czy może wykorzystujesz ogromną moc, która w niej drzemie? Dziwne to czasy kiedy zupełnie oczywisty jest dla nas wygląd i smak egzotycznych owoców, a nie potrafimy skorzystać z tego co leży u naszych stóp. Dlatego zachęcam do poznania bogactwa naszych rodzimych roślin.

Koktajl zielona energia CZARNA BIEDRONKA Miłośniczka natury i rękodzieła

26

SKŁADNIKI:

PRZYGOTOWANIE:

— 1 dojrzały banan — 1 pomarańcza — 1 jabłko — 1 łyżka masła orzechowego — 1 garść ziół (np. liście mniszka lekarskiego, podagrycznika, krwawnika, babki, pokrzywy) — 300ml wody lub mleka (może być roślinne)

Jeżeli używasz pokrzywy jej liście przelej wrzątkiem na sicie (dzięki temu nie będzie parzyć). Pozostałe zioła dokładnie umyj. Jabłko, poma-

Zmiksuj i rozkoszuj się pysznym koktajlem! rańczę i banana obierz i pokrój na kawałki. Wszystko włóż do dzbanka blendera, dodaj mleko lub wodę oraz masło orzechowe (jeżeli go nie masz, nie szkodzi – i tak będzie pysznie).

Zmiksuj i rozkoszuj się pysznym koktajlem!

Więcej inspiracji na: www.czarnabiedronka.blogspot.com

RECIPES / PRZEPISY

Herbalist’s pesto

INSTRUCTIONS:

— 3 handful of goutweed and/or stinging nettle — 6 spoons of seeds (e.g. almonds, walnuts, sunflower seeds, pumpkin – you can mix them) — 1 garlic clove — 1 tbsp. balsamic vinegar (or lemon juice) — 20g parmesan cheese (for vegans – a spoon of yeast flakes) — 100ml olive oil

If you use stinging nettle, place the leaves in a sieve and pour boiling water over them. Wash the goutweed thoroughly. Roast the seeds on a dry pan until they

More inspiration on: www.czarnabiedronka.blogspot.com

Roast the seeds on a dry pan. catch a bit of color. Once the seeds cool off, place them in the blender and grind them. Add the herbs, minced garlic, balsamic vinegar (or lemon juice), grated parmesan cheese (or yeast flakes) and half of the olive oil. Blend them for few seconds.

Push down the mixture from the sides of the blender and add the rest of the olive oil. Blend. If the texture is too dry, you can add a little bit of olive oil. Add salt and pepper to your taste (I add half a teaspoon of salt and a pinch of pepper). Blend.

When ready, you can eat the pesto with pasta, potatoes, in sandwiches or soup.

RECIPES / PRZEPISY

INGREDIENTS:

27

CZARNA BIEDRONKA Nature lover and artisan

Pesto zielarza CZARNA BIEDRONKA Miłośniczka natury i rękodzieła

28

SKŁADNIKI:

PRZYGOTOWANIE:

— 3 garści podagrycznika i/lub pokrzywy — 6 łyżek nasion (np. migdałów, orzechów włoskich, słonecznika, pestek dyni – można mieszać) — 1 ząbek czosnku — 1 łyżeczka octu balsamicznego (albo soku z cytryny) — 20g parmezanu (dla wegan – łyżka płatków drożdżowych) — 100ml oliwy

Jeżeli używasz pokrzywy nie zapomnij sparzyć jej liści wrzątkiem.

Liście podagrycznika dokładnie umyj. Nasiona podpraż krótko na

Więcej inspiracji na: www.czarnabiedronka.blogspot.com

Nasiona podpraż krótko na suchej patelni

RECIPES / PRZEPISY

suchej patelni (do momentu kiedy zaczną się rumienić). Ostudź je. Do blendera wrzuć nasiona i zmiel je.

Następnie dodaj zioła, przeciśnięty przez praskę czosnek, ocet balsamiczny (albo sok z cytryny), starty parmezan (albo płatki drożdżowe) i połowę oliwy. Zmiksuj krótko.

Zbierz ze ścianek blendera i dodaj drugą część oliwy. Zmiksuj. Jeżeli konsystencja jest zbyt sucha możesz dodać jeszcze trochę oliwy. Dodaj soli i pieprzu do smaku (ja dodaję pół łyżeczki soli i szczyptę pieprzu).

Zmiksuj. Gotowe pesto możesz zjeść z makaronem, ziemniakami, posmarować nim kanapki albo dodać do zupy.

Make your own toothpaste ALCHEMIA LASU

INGREDIENTS:

INSTRUCTIONS:

— 500g kaolin clay — 150g xylitol — 50g diatomite — 15g Himalayan salt — 200ml herbal infusion (using 2 tbsp. sage, 2 tbsp. mint) — 50ml coconut oil (dissolved) — 20-30ml essential oils (mint, sage, cloves, etc.)

Dissolve the coconut oil in a glass bowl. Grind the Xylitol until you have a soft powder. Mix all the dry

29

Small manufactory of botanical cosmetics from Beskidy forests

ingredients together. Add the herbal infusion and stir with a wooden or porcelain spoon. Next, add the coconut oil and the essential oils. Keep stirring until the paste will have a smooth consistency (it will take a little time), then transfer it into jars. Use only glass or porcelain dishes – clay doesn’t like metal containers and utensils.

RECIPES / PRZEPISY

Add the herbal infusion and stir with a wooden or porcelain spoon.

Pasta do zębów ALCHEMIA LASU Mała manufaktura naturalnych botaników z beskidzkich lasów

28

SKŁADNIKI:

PRZYGOTOWANIE:

— 500g glinki kaolin — 150g ksylitolu — 50g diatomitu — 15g soli himalajskiej — 200ml naparu z ziół (2 łyżki szałwii, 2 łyżki mięty) — 50ml oleju kokosowego (rozpusz czony) — 20-30ml olejków eterycznych (mięta, szałwia, goździki itp.)

Z suszonych ziół zrobić napar, odcedzić. W kąpieli wodnej rozpuścić olej kokosowy. Ksylitol zmielić na puder. Wszystkie suche składniki ze sobą zmieszać. Dodać napar

Dodać napar z ziół cały czas mieszając drewnianą lub porcelanową łyżką.

RECIPES / PRZEPISY

z ziół cały czas mieszając drewnianą lub porcelanową łyżką. Na końcu dodajemy olej kokosowy i olejki eteryczne i mieszamy aż pasta będzie miała gładką konsystencję (trochę to potrwa) i nakładamy do słoiczków. Używamy tylko szklanych, lub porcelanowych naczyń – glinki nie lubią się z metalami.

The earth has music for those who listen William Shakespeare

32

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

Photo / Fot. Patricia Drăgan

Rethinking waste with WasteLess WASTELESS TEAM

After waste is generated, it is typically transported from our lives without much thought. For us, it’s ‘out of sight, out of mind’. For our public systems, it’s a nuisance to be dealt with cheaply and quickly. For future generations, it’s one of the biggest mistakes we are making.

we believe that through education, we can initiate great changes At WasteLess, we believe that through education, we can initiate great changes in the way we make, dispose of, and think about waste. This way we can pass on a flourishing, clean planet to future generations.

We are dedicated to changing the harmful habits that affect the way we make, dispose of and think about waste. We created the Garbology 101 educational kit, the Pick it Up card game and kNOw plastics memory game aimed at sharing knowledge and inspiring future generations to WasteLess.

Find out more about educational materials on: www.wastelessinidia.org

33

Presently, when we think of waste we follow a linear model. A product is created, we purchase it and, when we’ve used it, we throw away whatever’s left.

However, this approach generates an amazing amount of ‘unseen’ waste long before consumers touch it. Conservative experts claim that each kilo of garbage we dispose of in our bins produces 40 kilos of waste upstream (extraction, production and distribution).

We urgently need to raise awareness, change behaviour and inspire an estimated 7 billion people to generate less waste.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

Waste is a serious and growing global problem. Our consumerism and the way we discard waste is quickly destroying the Earth and damaging our health faster than most people realise. Our planet can’t handle it and neither can we.

Zmieniamy sposób myślenia o odpadach razem z organizacją WasteLess z Indii ORGANIZACJA WASTELESS

34

Śmieci stają się rosnącym problemem globalnym na świecie. Sposób, w jaki je produkujemy i to, że się ich pozbywamy w tak zawrotnym tempie, przyczynia się do niszczenia planety i naszego zdrowia szybciej, niż potrafimy sobie to wyobrazić. Ziemia przestaje sobie z tym radzić, my zdecydowanie bardziej.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

Kiedy myślimy o odpadach, powinniśmy wyobrazić sobie linearny schemat, który nieustannie odtwarzamy. Powstaje produkt, my go kupujemy, a kiedy go zużyjemy, wyrzucamy wszystko, co po nim zostaje. Co powoduje takie podejście? Generowanie zdumiewającej ilości tzw. „niewidzialnych” odpadów dużo wcześniej, zanim produkt w ogóle zostanie zauważony przez oko konsumenta. Konserwatywni eksperci twierdzą, że każdy kilogram śmieci, znajdujących się w naszych koszach, pociąga za sobą kolejne 40 kilogramów odpadków (na ten proces składa się wydobycie, produkcja i dystrybucja).

Losem wyprodukowanych śmieci często się nie przejmujemy. Właściwie to zazwyczaj nikt o tym nie myśli. Stare porzekadło mówi, że „czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal”. Dla indyjskiego systemu życie w trybie „szybko i tanio” jest nowością. To jeden z największych błędów, które mają ogromny wpływ na kolejne generacje. Stąd wręcz koniecznym wydaje się podjęcie działań mających na celu zwiększanie poziomu świadomości, zmiany utartych zachowań i inspiracja 7 miliardów ludzi, żyjących na tej planecie do sukcesywnego zmniejszania ilości generowanych odpadów.

W naszej organizacji – WasteLess – wierzymy, że poprzez edukację możemy zainicjować duże zmiany w sposobie produkowania, pozbywania się i generalnie myślenia o odpadach.

Mamy nadzieję, że w ten sposób możemy pozostawić kolejnym pokoleniom rozkwitającą i czystą planetę.

Jesteśmy przekonani o tym, że poprzez edukację jesteśmy w stanie zmienić szkodliwe nawyki, związane z produkcją śmieci. Stworzyliśmy zestaw

Więcej informacji oraz materiały edukacyjne na: www.wastelessinidia.org

Photo / Fot. Patricia Drăgan

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

35

poprzez edukację jesteśmy w stanie zmienić szkodliwe nawyki

edukacyjny Garbology 101, grę karcianą Pick it Up (Podnieś to) oraz grę pamięciową kNOw plastics (PoznawaNIE plastiku), które mają na celu dzielenie się wiedzą oraz inspirowanie następnych generacji do ograniczania ilości produkowanych odpadów.

Turning green: inside Bucharest’s eco hub ALINA BLAGA Co-founder and coordinator at Violoncelului HUB

36

Violoncelului HUB is a functional community hub in Bucharest, for applied eco-innovation, that was built based on the project of a Romanian inventor. Violoncelului HUB is a D’Avent Association initiative.

In addition, it is an energy efficient pilot solution initially designed for social and emergency housing. It will use solar energy and has 3 main functions:

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

1 2

community hub for eco-innovation (educational meetings, trainings, workshops, visits) maker-space for the up-cycling community (equipped with professional tools that help you transform garbage or old items into renewed useful products) urban garden and events venue that can host private events with eco-innovative themes.

3

Building the place from scratch In one year, the eco-innovation community HUB became a reality from a simple idea. In total, 25000 dollars

(cash and in-kind) were obtained and volunteers from the community built the expandable house in just two months. Now we receive visits from different national and international organizations and the project is presented as a positive case study for community initiatives in Bucharest.

What issues does the project tackle?

People in Romania have limited access to practical and functional available solutions for responsible consumption.

In Bucharest there is a low cohesion

the project is presented as a positive case study for community initiatives in Bucharest of those who begin to apply or consider up-cycled products, balcony gardens or eco-materials/ renewable energy for their households. In addition, the number of specialists or examples of good practice are limited and often it is not at hand to contact or get

munities and a representative gathering place for the eco-innovation local community put their mark on the slow advancement pace in moving towards responsible consumption.

Find out more on: www.violonceluluihub.ro

Photo / Fot. Violoncelului HUB

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

37

advice from them. Thus, in practice, when even a Bucharest inhabitant chooses to move towards responsible consumption she/he encounters numerous problems in implementation.

Within the country the gap is even more profound.

Lack of both connected virtual com-

Włączamy zielone światło Eko HUB w Bukareszcie od środka ALINA BLAGA Współzałożycielka i koordynatorka Eko HUBu

38

Violoncelului HUB jest funkcjonalnym ośrodkiem w Bukareszcie działającym w zakresie stosowanych ekoinnowacji, zaprojektowanym przez zespół rumuńskich wynalazców będących członkami Centrum wynalazków, Technicznego uniwersytetu Iaşi.

Violoncelului HUB jest inicjatywą organizacji pozarządowej D’Avent Association. Ponadto przedstawia efektywne pilotażowe rozwiązanie mieszkań tymczasowych. Wykorzystuje energię słoneczną i ma trzy podstawowe funkcje:

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

1 2

jest punktem społecznościowym w zakresie ekoinnowacji (spotkania edukacyjne, szkolenia, warsztaty, wizyty studyjne), to pracownia dla społeczności upcyklingowej (wyposażona w profesjonalne narzędzia, dzięki którym można przekształcić śmieci lub stare przedmioty w nowe, praktyczne produkty), to miejski ogród oraz miejsce wydarzeń kulturalnych, które może

3

gościć imprezy prywatne o charakterze ekoinnowacyjnym.

Budowanie miejsca od zera W trakcie jednego roku, marzenie o ekoinnowacyjnym HUBie stało się rzeczywistością. Zebraliśmy 25000 dolarów (w formie pieniężnej i rze-

projekt prezentowany jest jako pozytywne studium przypadku dla inicjatyw społecznościowych w Bukareszcie czowej) a wolontariusze należący do społeczności zbudowali dom z możliwością jego rozbudowy w ciągu dwóch miesięcy. Teraz przyjmujemy wizyty z różnych krajowych i międzynarodowych organizacji, a projekt prezentowany jest jako pozytywne studium przypadku dla inicjatyw społecznościowych w Bukareszcie.

niewystarczająca. Dlatego, w praktyce, kiedy mieszkaniec Bukaresztu wybiera ścieżkę w kierunku odpowiedzialnej konsumpcji, na drodze do wdrożenia pomysłu napotyka liczne przeszkody.

W całym kraju braki te są jeszcze bardziej dotkliwe.

Brak społeczności wirtualnej oraz miejsca spotkań dla lokalnej ekoinnowacyjnej społeczności stanowią przeszkody na drodze do odpowiedzialnej konsumpcji.

Więcej informacji na: www.violonceluluihub.ro

Photo / Fot. Violoncelului HUB

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

39

Jakich tematów projekt dotyka?

Mieszkańcy Rumunii mają ograniczony dostęp do praktycznych i łatwo dostępnych rozwiązań w zakresie odpowiedzialnej konsumpcji. Osobom, które są zainteresowane lub chciałyby wykorzystywać produkty z upcyklingu, ogrody balkonowe, materiały ekologiczne czy odnawialne źródła energii brakuje w Bukareszcie miejsca, w którym mogłyby się dzielić doświadczeniem lub wspólnie coś tworzyć.

Na dodatek, ilość przykładów dobrych praktyk i specjalistów mogących doradzić lub pomóc innym jest

AtelierSieben: The natural color academy HEIKE THOMI Co-founder at AtelierSieben AtelierSieben, based in Germany, is the first multicultural academy for dye works. Through a series of workshops specially designed for children, youth and adults, the participants learn how they can create colours from plants

40

children learn how to plant a colour garden and how their actions are impacting the environment.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

and different fruit and vegetable peels.

AtelierSieben is applying the “Seven Gardens” principle of creating a dye-garden containing the whole colour pallet of plants. Through this initiative, AtelierSieben is collaborating with women refugees from various countries, offering them an opportunity to integrate socially and economically into the new communities.

As part of the educational process, children learn how to plant a colour garden and how their actions are impacting the environment. The gardens are created within the kindergarten and school area so the children can observe and take care of the plants.

When the growing process is complete, the children learn how to create colours. Being part of the whole process, from seed to colour, the children discover the principle of sustainable development. The workshops are guided by women from various countries which allows the children to become more open towards diversity.

“Through our work, we are dedicated in promoting gender equality, in offering quality education programs and in building up local and international partnerships for achieving our goals” – Heike Thomi.

AtelierSiebien: Akademia naturalnych barwników

AtelierSieben, z siedzibą w Niemczech, jest pierwszą wielokulturową akademią naturalnych barwników. Poprzez specjalnie zaprojektowane warsztaty – skierowane do dzieci, młodzieży oraz dorosłych – odbiorcy uczą się jak pozyskiwać barwniki z elementów różnych kwiatów, owoców i warzyw. AtelierSiebien stosuje zasadę „Seven Gardens” (Siedem ogrodów) – buduje barwne ogrody, zawierające całą paletę kolorów, którą wykorzystuje do pozyskiwania barwników Dzieci mają szansę poznać, pochodzenia roślinnego. Korzystając z tej metody, AtelierSiebien zaprasza do jak zaprojektować ogród, współpracy i prowadzenia warsztatów który pozwoli „wyproduuchodźczynie pochodzące z różnych krajów. Tym samym stwarza przestrzeń kować” barwniki oraz jaki do integracji społecznej, kulturowej, wpływ na środowisko ale również ekonomicznej w nowych naturalne będą miały ich społecznościach.

41

HEIKE THOMI Współzałożycielka AtelierSieben

„Celem naszej pracy jest promocja równości płci kulturowej, prowadzenie wysokiej jakości programów edukacyjnych oraz budowanie lokalnego i międzynarodowego partnerstwa” – podkreślają twórcy inicjatywy.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

działania.

Dzieci mają szansę poznać, jak zaprojektować ogród, który pozwoli „wyprodukować” barwniki oraz jaki wpływ na środowisko naturalne będą miały ich działania. Ogrody powstają w bezpośredniej bliskości przedszkoli oraz szkół, umożliwiając dzieciom codzienne obserwowanie roślin oraz ich pielęgnację. Kiedy rośliny zakwitną, dzieci uczą się, jak z nich wydobyć barwniki. Będąc częścią całego procesu – od nasiona do barwnika – uczestnicy poznają ideę zrównoważonego modelu rozwoju. Jednocześnie warsztaty mają wpływ na budowanie w dzieciach otwartości na różnorodność, gdyż zajęcia prowadzone są przez uchodźczynie, pochodzące z odmiennych kręgów kulturowych.

Ugly fruit?

On my plate, please!

Solidarity, Social Inclusion and No Waste – “Raccolta dell’invenduto” RITA PEREIRA Volunteer at Associazione EUfemia

42

“Invenduto” was initiated in 2012, when Associazione Eufemia started collecting the vegetables and fruits that remained unsold in the local markets. Together with people from the local community,they collected directly from the sellers the products that would have otherwise ended up in the bin.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

3 years later, the project is now known in Torino as “Pane in Comune”.

Eufemia is collaborating with three different markets, involving more than 30 families that meet every Saturday afternoon in the local markets to collect the unsold products, just before the closing time.

Why is this a sustainable project?

“Pane in Comune” aims at decreasing the local food waste by involving people in need of economical support within the local community.

One of the key aspects of this initiative is that the local community is actively

involved and self-coordinated.

Working together for the well being of the community builds ground to the values of friendship and solidarity. The weekly meetings generate a new social space for networking and self growth.

decreasing the local food waste by involving people in need The project has been replicated in Aiud (Romania) by a participant of Associazione Eufemia in Erasmus+ project “Think Global, Act Local” and it received the winning prize at REFRESH “Food Waste” competition, an European Union research project (www.eu-refresh.org/).

Find out more on: www.eufemia.eu

Brzydkie owoce?

Bardzo chętnie!

Solidarność, Integracja Społeczna oraz No Waste – „Raccolta Dell’invenduto” RITA PEREIRA Wolontariuszka w organizacji Associazione EUfemia

Dlaczego ten projekt jest trwały?

Projekt „Pane in Comune” łączy kilka różnych aspektów: jego celem jest zmniejszenie ilości marnowanego jedzenia poprzez włączanie osób potrzebujących wsparcia finansowego.

Ważne jest to, że różne rodziny lub osoby indywidualne aktywnie włączają się w proces i samodzielnie zarzą-

Poprzez wspólną pracę buduje się solidarność oraz nowe relacje, powstają nowe kontakty oraz przestrzeń do wspólnych spotkań, która jest pielęgnowana dzięki regularnym cotygodniowym spotkaniom.

Pomysł został przeniesiony do Aiud (Rumunia) przez uczestnika projektu „Think Global, Act Local” organizowanego przez Associazione Eufemia w ramach programu Erasmus+. Otrzymał pierwszą nagrodę w konkursie badawczym REFRESH „Food Waste” (Marnowanie żywności) (www.eu-refresh.org/).

Więcej informacji na: www.eufemia.eu

43

dzają wielką jego częścią. Dzięki temu stają się menedżerami podstawowego zasobu – jedzenia, które zapewniają dla wszystkich i które jest wyznacznikiem wspólnego dobra.

GOOD PRACTICES / DOBRE PRAKTYKI

„Invenduto” zbiera owoce oraz warzywa co tydzień marnowane podczas lokalnego targu we Włoszech. Inicjatywa odrodziła się w roku 2012, kiedy to organizacja Associazione Eufemia zaczęła zbierać je bezpośrednio od lokalnych sprzedawców, włączając w działania lokalną społeczność.

3 lata później, projekt jest rozpoznawany w Torino (Włochy) pod nazwą „Pane in Comune” (Chleb dla społeczności). Eufemia działa na 3 różnych targach, włączając ponad 30 rodzin, które spotykają się w każde sobotnie popołudnie i zbierają dobra, przed zamknięciem targu.

Fundacja Laja Fundacja Laja works in the field of non-formal education, multiculturality and ecology finding a mutual link in the culture of tea. It encourages young people to get involved in life of their community, to adopt a conscious and rational lifestyle and supports them in developing their own project ideas. Working with intercultural and international European projects the organization offers young people an opportunity to participate in educational programs through volunteering (EVS) and youth exchanges.

Find out more on: www.laja.pl

44

Fundacja Laja działa w obszarze edukacji pozaformalnej, wielokulturowości i ekologii znajdując wspólny mianownik, w ogólnie pojętej, kulturze herbaty. Organizujemy wydarzenia, które oferują lokalnej społeczności możliwość odkrywania nowego spojrzenia na świat. Jednym z najbardziej rozpoznawanych jest festiwal Święto Herbaty. Zachęcamy młodych do angażowania się w życie społeczności, świadomego i racjonalnego podejścia do życia, jak i do działania w międzykulturowym kontekście europejskim, oferując przestrzeń i wsparcie podczas realizacji własnych pomysłów lub możliwość udziału w programach edukacyjnych i wolontariacie.

Odwiedź nas na: www.laja.pl

Petrklíč help z.s.

ORGANISATIONS / ORGANIZACJE

Petrklíč help z.s. is an educational organization based in Český Těšín, active in the field of non-formal learning through youth exchanges connected mainly to cultural diversity and active citizenship. In cooperation with Fundacja Laja organizes the multicultural tea festival Svátek čaje. The organization implements various methods of

Petrklíč help z.s. koncentruje się na działaniach w zakresie edukacji pozaformalnej poprzez prowadzenie wymian młodzieżowych oraz warsztatów dotyczących poznawania kultur świata i aktywnego obywatelstwa.

We współpracy z Fundacją Laja, organizuje festiwal Święto Herbaty, wdraża w życie pozaformalne metody edukacji,

youth work, such as backpack journalism, living library and educational workshops for youth and children.

prowadzi warsztaty dla dzieci i młodzieży. Specjalizuje się w międzynarodowych projektach młodzieżowych.

Find out more on: www.petrklichelp.cz

Odwiedź nas na: www.petrklichelp.cz

For more information about the grant opportunities and how you can apply go to: www.visegradfund.org

Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki ma na celu wspierać i promować rozwój bliskiej współpracy pomiędzy miastami oraz instytucjami Grupy Wyszehradzkie,j a także krajami spoza tego obszaru, przede wszystkim Bałkanów Zachodnich oraz krajów Partnerstwa Wschodniego. W ramach Funduszu istnieje kilka programów grantowych, oraz nagrody w postaci indywidualnych stypendiów, stypendiów oraz rezydencji artystycznych.

Więcej informacji o możliwościach grantowych oraz sposobach aplikowania znajduje się na: www.visegradfund.org

ORGANISATIONS / ORGANIZACJE

The international Visegrad Fund’s purpose is to facilitate and promote the development of closer cooperation among citizens and institutions in the region as well as between the V4 region and other countries, especially in the Western Balkan and Eastern Partnership regions. The fund operates several grant programs and also awards individual scholarships, fellowships and artist residencies.

Grant support is given to original projects namely in the areas of culture, science and research, youth exchanges, cross-border cooperation and tourism promotion, as well as in other priority areas defined in calls for proposals published on the fund’s website.

45

Visegrad Fund

All good things are

wild & free Henry David Thoreau

The Earth Times magazine is an eco publication created by Fundacja Laja and Petrklič help z.s. in collaboration with change makers from around the world, whom we dearly thank. The first edition of the magazine is financed by International Visegrad Fund as part of “The Earth Week” project.

Magazyn The Earth Times to publikacja o tematyce środowiskowej stworzona przez organizacje Fundację Laja oraz Petrklíč help z.s. we współpracy z aktywistami z różnych krajów świata, którym z całego serca dziękujemy. Pierwsze wydanie The Earth Times sfinansowano z Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego w ramach projektu „Earth Week”.

EDITORS / REDAKCJA: Patricia Drăgan, Mariola Kluzová

PROOFREADING / KOREKTA: Ilona Majewska, Patricia Drăgan, Mariola Kluzová SPECIAL THANKS / SPECJALNE PODZIĘKOWANIA: Hana Pietrová, Anita Kramarczyk, Ilona Majewska, Ania Mojżyszek, Michał Królikowski, Ewa Mencnerová

PHOTOGRAPHS / ZDJĘCIA: The photographs come from NGO’s source and text authors / Zdjęcia pochodzą ze źródeł organizacji lub autorów tekstów SOURCE OF ILLUSTRATIONS / ŹRÓDŁA ILUSTRACJI: The collection of Rijksmuseum Amsterdam and The Graphics Fairy LLC / Z kolekcji Rijksmuseum Amsterdam oraz The Graphics Fairy LLC GRAPHIC DESIGN / PROJEKT GRAFICZNY: Ewa Stańczak – www.ewastanczak.com MORE INFO / WIĘCEJ INFORMACJI: Printed Polish-Czech version is available in our cultural partner locations.

Find out where on: www.thearthweek.wordpress.com / Polsko-czeska wersja drukowana jest dostępna w partnerskich miejscach kultury i edukacji.

Sprawdź jakich na: www.thearthweek.wordpress.com

47

TRANSLATION / TŁUMACZENIE: Mariola Kluzová, Jan Chmielowski

If you want to discover an upcycling surprise, scan the QR code.