Θεσσαλικές Επιλογές Ιανουάριος 2021 | Αφιέρωμα Γυναίκα

περιεχόμενα

02

04 ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ: Οι φωτογράφοι της Κάρλας

06 ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ: O Παναγιώτης Γανωτής παρασκευάζει μαύρο σκόρδο στο Κατηχώρι Βόλου με πρώτες ύλες από τον Πλατύκαμπο

08 ΘΕΜΑ: Ενθύμια πανδημίας για καλό σκοπό

20 ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ: Και το χρώμα του 2021 είναι... γκρι με κίτρινο

34 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Ο Γ. Τουφεξής παρουσιάζει το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Διαχρονικού Μουσείου

38 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Λουκία Βαλάση: Η μουσική ως πρεσβευτής του τόπου 1/2021

ΘΕ

ΘΕΣΣΑΛΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Μηνιαίο περιοδικό ISSN 1105-6363 ΚΩΔΙΚOΣ 2591

10 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ: Τάκης Τλούπας Rasterized

12 ΓΥΝΑΙΚΑ: Είναι η Καταλίν Καρικό η Μαρί Κιουρί της εποχής μας;

Εκδότρια: Δανάη Δημητρακοπούλου Αρχισυνταξία: Χαρίκλεια Βλαχάκη Creative design: Εύη Αγγελούλη Marketing - Διαφήμιση: Σταυρούλα Γκρίλλα Εκτύπωση - Bιβλιοδεσία: Ariagraf - Γραφικές Τέχνες Επικοινωνήστε: Για τη σύνταξη του περιοδικού, epiloges@eleftheria.gr τηλ.: 2410 660335 Για το τμήμα Marketing: dtp@eleftheria.gr τηλ.: 2410 564029

Oι «Θεσσαλικές Eπιλογές» εκδίδονται

42 ΜΟΥΣΙΚΗ: Μουσικότροπο: Πατήστε enter στη μουσική δημιουργία ΘΕ

1/2021

48 ΒΙΒΛΙΟ: Ο Νικόλας Άσιμος του Σωτήρη Παστάκα

από τον Δημοσιογραφικό Oργανισμό «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» και διανέμονται δωρεάν σε 17.000 αντίτυπα 03

οικότοποι Οι φωτογράφοι της Κάρλας Η επανασύσταση της λίμνης Κάρλας δεν χάρισε ζωή μόνο στο οικοσύστημα της ευρύτερης περιοχής αλλά και εκατοντάδες πανέμορφες λήψεις στους φυσιολάτρες φωτογράφους που με τον φακό τους καταγράφουν συστηματικά τη ζωή στον υγροβιότοπο. Λυγερόκορμα, επιβλητικά, ντροπαλά, αθώα και τρυφερά τα πτηνά της λίμνης θυμίζουν εκκεντρικούς αριστοκράτες καθώς κοιτούν υποβλητικά με τα παράδοξα ράμφη και τα ψηλά τους λοφία τον φακό σε μια παρέλαση χρωμάτων, φτερών και πούπουλων. Κι αν δεν έχετε τον χρόνο και φυσικά την υπομονή που χρειάζεται ώστε να τα παρατηρήσετε στο φυσικό τους περιβάλλον, μπορείτε να γίνετε μέλη στη νεοσύστατη ομάδα του facebook «Φωτογράφοι της λίμνης», η οποία δημιουργήθηκε με στόχο την ανάδειξη της φυσικής ομορφιάς της Κάρλας και την καταγραφή των ειδών άγριας ζωής! Σύμφωνα με τον διαχειριστή της, τον γιατρό, φωτογράφο και λάτρη του οικοσυστήματος της Κάρλας Αλέξανδρο Οικονομίδη για την ομάδα κάθε φωτογραφία άγριας ζωής είναι καταγραφή! «Όλοι είμαστε ερασιτέχνες στην τέχνη της φωτογραφίας αλλά επαγγελματίες στην αγάπη μας για αυτό που κάνουμε! Να ανεβάζουμε φωτογραφίες, να ρωτάμε, να μαθαίνουμε... έτσι διευρύνουμε τη γνώση και τον κύκλο των ανθρώπων που συμπορεύονται μαζί μας στο σκοπό της ανάδειξης, της προστασίας και της αειφορίας της φυσικής κληρονομιάς!». Χ.Β.

Καρδερίνα για εμάς, European goldfinch για τους ευρωπαίους, κατά το Λινναίο Carduelis carduelis και στην αρχαιότητα Ακανθυλλίς λόγω της συνήθειάς της να τρέφεται με τους σπόρους των αγκαθιών (άκανθα). Όπως και να την πεις, η ομορφιά της απαράμιλλη...ειδικά όταν φτερουγίζει παίζοντας ή παίζει φτερουγίζοντας πάνω από τα νερά της λίμνης!

04

1/2021

ΘΕ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: WILDLIFE PHOTOSHOTS

Κατσουλιέρης (Galerida cristata) από τους πιο κοινούς ενοχλητικούς στη λίμνη αλλά αθεράπευτα νάρκισσος.

Καμποτσίχλονο ή τσιφτάς Corn bunting (Emberiza calandra) σε πρωινό γεύμα στη λίμνη!

ΘΕ

1/2021

Κορμοράνος, με φτέρωμα από μαύρο χρυσό.

05

καινοτομία O Παναγιώτης Γανωτής παρασκευάζει μαύρο σκόρδο στο Κατηχώρι Βόλου με πρώτες ύλες από τον Πλατύκαμπο Έχει χαρακτηριστεί ως «υπερτροφή» λόγω της αντιοξειδωτικής του δύναμης κι έχει κερδίσει τις εντυπώσεις στον χώρο της γαστρονομίας και της υγιεινής διατροφής. Ο λόγος για το μαύρο σκόρδο, που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία, την Κορέα και την Ταϊλάνδη και τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ανάρπαστο στη Δύση και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Το μαύρο σκόρδο παράγεται από το λευκό, έχει όμως διπλάσια αντιοξειδωτική δύναμη και βοηθά στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την πρόληψη, την αποκατάσταση βλαβών στον οργανισμό μας και την αναστολή της γήρανσης. Στη γεύση όμως δεν έχει καμία σχέση με το λευκό. Είναι γλυκό και με καπνιστό άρωμα, ενώ στο τέλος αφήνει μια ελαφριά επίγευση λευκού σκόρδου που εξαφανίζεται, χωρίς τη δυσάρεστη μυρωδιά. Ο πρώτος άνθρωπος που σκέφτηκε να παράξει μαύρο σκόρδο στην Ελλάδα είναι ο Παναγιώτης Γανωτής. Όταν μάλιστα δημιούργησε τη δική του μονάδα παραγωγής, στο κτήμα του παππού του, στο Κατηχώρι Βόλου, στην Ευρώπη υπήρχαν μόνο δυο αντίστοιχοι καλλιεργητές, ένας στην Ισπανία και ένας στην Αγγλία. Σήμερα πια συνεργάζεται με τριάντα χώρες, με delicatessen μαγαζιά και σημαντικά εστιατόρια, όπως η «Σπονδή», το «Βαρούλκο», αλλά και το «ΝΑΜΑ» του Δημήτρη Κατριβέση. Ο Παναγιώτης Γανωτής είναι μηχανικός πληροφορικής. Το 2007 ξεκίνησε σπουδές μαγειρικής στον Βόλο, όπου γνώρισε τον καθηγητή του και σεφ Γρηγ. Χέλμη. Το 2011, όταν 06

οι γονείς του εν μέσω κρίσης αναχώρησαν για την Ολλανδία εκείνος αποφάσισε να μείνει και να αξιοποιήσει το κτήμα του παππού μου στο Κατηχώρι -από όπου και η ονομασία της εταιρείας παραγωγής του μαύρου σκόρδου το Down village - ένα καταπληκτικό αγρόκτημα με ελιές και αμυγδαλιές. Ξεκίνησε αρχικά με την καλλιέργεια λαχανικών και μανιταριών, τα οποία διέθετε σε ξενοδοχεία μέχρι το 2014 οπότε ο Γρηγόρης Χέλμης τον μύησε στο μαύρο σκόρδο και εκείνος άρχισε τους πειραματισμούς. Το μαύρο σκόρδο προέρχεται από το λευκό σκόρδο, το οποίο με μια φυσική διαδικασία χωρίς πρόσθετα και χημικά καραμελώνεται σε χαμηλές θερμοκρασίες και υγρασίες για περίπου 40 μέρες. Η διαδικασία της καραμελοποίησης έχει ως αποτέλεσμα, πέρα από την αλλαγή του χρώματος, να αλλάζει και την υφή και τη γεύση, πολλαπλασιάζοντας ταυτόχρονα τη θρεπτική αξία και τα ευεργετικά οφέλη του σκόρδου. Η φιλοσοφία της δραστηριότητας κινείται στον άξονα της καθετοποίησης και των βέλτιστων πρακτικών παραγωγής. Οι συνεργασίες με τους παραγωγούς για την προμήθεια πρώτων υλών εστιάζουν στις περιοχές του Ριζόμυλου στον Βόλο, στον Πλατύκαμπο στη Λάρισα και στη Νέα Βύσσα στον Έβρο. Το μαύρο σκόρδο μπορούμε να το καταναλώσουμε με διάφορους τρόπους. Θεωρητικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπου μπαίνει το κοινό σκόρδο, ωστόσο το εντυπωσιακό με το μαύρο είναι ότι ταιριάζει εξίσου καλά τόσο σε αλμυρές όσο και σε γλυκές παρασκευές.

1/2021

ΘΕ

ΘΕ

1/2021

07

εικαστικά Τάκης Τλούπας Rasterized Οι Λαρισαίοι καλλιτέχνες Αντ. Ιορδανίδης και Π. Σαμσαρέλος διασκευάζουν φωτογραφίες του εμβληματικού φωτογράφου

Αν κάποιος έχει παρακολουθήσει τη φωτογραφική πορεία του Τάκη Τλούπα σίγουρα δεν μπορεί να μην γοητευτεί από την εικαστική προσέγγιση του έργου τους που επιχειρούν οι Λαρισαίοι καλλιτέχνες Αντώνης Ιορδανίδης (Λάρισα) και Παναγιώτης Σαμσαρέλος (Ρώμη) δημιουργώντας μια σειρά δίχρωμων, τρίχρωμων και τετράχρωμων μεταξοτυπιών που ξεχωρίζουν για την ένταση, την αντιθετικότητα και την πρωτοτυπία τους. Πρόκειται για ένα project που εστιάζει σε πολλαπλά πεδία έρευνας και μελέτης προσεγγίζοντας το φωτογραφικό αρχείο του Τ. Τλούπα ως κεφάλαιο αλλά και ως διαχρονικό εργαλείο για την πολιτισμική παραγωγή της Λάρισας και της Θεσσαλίας με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Λαρισαίου φωτογράφου. Η ανάδειξη του τοπικού χαρακτήρα, της τοπιογραφίας, των επαγγελμάτων και των ασχολιών των απλών ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου αποτελεί μια σημαντική πηγή πληροφορίας και μνήμης. Για το καλλιτεχνικό εργαστήρι 6roads (Αντώνης Ιορδανίδης- Λάρισα και Παναγιώτης Σαμσαρέλος - Ρώμη) αποτελεί επίσης σημείο συνάντησης, αναζήτησης, και πειραματισμού. Όπως σημειώνουν οι δύο καλλιτέχνες: «Με ανθρωποκεντρική προσέγγιση στις αγροτικές δραστηριότητες, θεωρώντας τον αγρότη εν δυνάμει επαναστάτη και ταυτόχρονα άνθρωπο του λαού, επικεντρωνόμαστε στη φιγούρα αυτού του απλού ανθρώπου στην οποία αποτυπώνεται η δυσκολία, ο μόχθος αλλά και η αποδοχή και η ευτυχία της καθημερινότητας. Σεβόμενοι την αξία του ασπρόμαυρου ως προς την οποία ήταν προσηλωμένος ο Λαρισαίος φωτογράφος, διασκευάζουμε φωτογραφίες του με τη μέθοδο της μεταξοτυπίας, δημιουργώντας μέσα από την τεχνική της εκτύπωσης με ράστερ πολλαπλά μεγέθη κόκκων που ολοκληρώνουν μία εικόνα και αποτυπώνουν τους μεσαίους τόνους (halftones) σε αυτήν. Ακολουθείται επιχρωματισμός της φωτογραφίας με τομές, προδίδοντας μία σύγχρονη εκδοχή του έργου του, προσδοκώντας σε έναν εποικοδομητικό διάλογο με το σήμερα. Ευχαριστούμε θερμά τη φωτογράφο Βάνια Τλούπα, για την παραχώρηση φωτογραφιών από το αρχείο του πατέρα της».

*Σημειώνεται ότι η έκθεση των έργων ήταν προγραμματισμένη να παρουσιαστεί στο Μουσείο Σιτηρών και Αλεύρων (Μύλος του Παππά) στη Λάρισα, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων εορτασμού για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, ωστόσο ακυρώθηκε λόγω των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας. Μπορείτε να δείτε τα έργα ψηφιακά, στη σελίδα του εργαστηρίου στο www.facebook.com/6roadsCreativeLab. 08

1/2021

ΘΕ

ΘΕ

1/2021

09

ΘΕΜΑ

γράφει η Χαρίκλεια Βλαχάκη

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΠΑΠΑΤΖΕΛΟΥ

Ενθύμια πανδημίας για καλό σκοπό Λαρισαίοι εικαστικοί και γραφίστες φιλοτεχνούν μάσκες για τον σύλλογο Γονέων Ατόμων με Αυτισμό

ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΛΑΣΚΑΡΗΣ

10

1/2021

ΘΕ

ΜΕΛΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

Μπορεί η θλίψη και η απογοήτευση να είναι οι πρώτοι συνειρμοί που κάνει κανείς όταν σκέφτεται τις τραγικές συνέπειες της πανδημίας, ωστόσο η αναζωογονητική δύναμη της τέχνης έρχεται να αλλάξει την οπτική μας για τον κόσμο, να ξεπεράσει εμπόδια, να επουλώσει πληγές και να τροφοδοτήσει με νέες ελπιδοφόρες εικόνες την καθημερινότητα. Εικόνες όπως αυτές που αποτυπώνονται στις παιχνιδιάρικες μάσκες που δημιουργήσαν Λαρισαίοι εικαστικοί και γραφίστες ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα δημιουργικής αυτοέκφρασης που απηύθυνε ο Σύλλογος Γονέων Κηδ. και Φίλων Ατόμων με Αυτισμό Ν. Λάρισας, αποτυπώνοντας στο κατεξοχήν σύμβολο της πανδημίας ένα εικαστικό μήνυμα αισιοδοξίας. Όπως σημειώνει η πρόεδρος του Συλλόγου κ. Ερη Καλογεροπούλου για την υλοποίηση του project ο Σύλλογος απευθύνθηκε τόσο στα μέλη του Σωματείου Εικαστικών Λάρισας «8», όσο και σε μεμονωμένους καλλιτέχνες από διάφορούς χώρους των τεχνών εισπράττοντας την άμεση, πηγαία και συγκινητική ανταπόκριση τους. Σημαντική ήταν επίσης η οικονομική υποστήριξη που προσέφεραν η ΠΕΔ Θεσσαλίας και ο δήμος Κιλελέρ για την προμήθεια των μασκών και την ψηφιακή εκτύπωση των έργων πάνω στο ύφασμα. Οι μάσκες είναι κατασκευασμένες από βαμβακερό διπλό

ΖΩΗ ΖΗΠΕΛΑ

ΘΕ

1/2021

ΑΛΕΞΗΣ ΜΑΡΚΟΥ

ύφασμα και φέρουν ψηφιακή εκτύπωση. Μπορούν να πλυθούν και φορεθούν όπως οποιαδήποτε άλλη βαμβακερή μάσκα. Η δράση υλοποιήθηκε με στόχο την ενίσχυση του Συλλόγου και οι μάσκες διατίθενται με τη μορφή δωρεάς. Κάθε δωρεά ποσού 10 ευρώ αντιστοιχεί σε μια μάσκα ενηλίκων, ενώ δωρεά ποσού 5 ευρώ αντιστοιχεί σε μια παιδική μάσκα. Όσοι θέλουν να τις προμηθευτούν κάνοντας την αντίστοιχη δωρεά, μπορούν να απευθύνονται στο τηλέφωνο του Συλλόγου 2410 613 114 (Δευτ. – Παρ. 10 π.μ -2 μ.μ.), ενώ υπάρχει η δυνατότητα αποστολής και εκτός Λάρισας. Μπορείτε να δείτε όλα τα σχέδια σε ψηφιακή μορφή και να διαλέξετε αυτό που σας αρέσει στη σελίδα του συλλόγου στο Fb: Οι εικαστικοί που φιλοτέχνησαν τις μάσκες είναι: Χρήστος Γραβάνης, Άρτεμις Διαμαντή, Δήμητρα Εξάρχου, Σοφία Ζαπίτη, Ζωή Ζηπέλα, Στέλλα Κακαβά, Ελένη Καλαμπαλίκη, Μελάς Καραγιάννης, Αντιγόνη Καψάλη, Λιάνα Κρανιώτου, Έλλη Κυριαζή, Αστέριος Λάσκαρης, Χρήστος Λάσκαρης, Πάρης Μακρής, Νίκος Μάτας, Μαρία Παναγιώτου, Αθανασία Παπατζέλου, Ελένη Σαρλικιώτη, Ιφιγένεια Σδούκου, Θεοδώρα Τσιάτσιου, Βιβή Τσιόγκα, και οι γραφίστες Πέτρος Κακούρος, Γιάννης Μαρκάτος, Αλέξης Μάρκου.

ΣΤΕΛΛΑ ΚΑΚΑΒΑ 11

ΓΥΝΑΙΚΑ

με πληροφορίες από Wired, ΑΠΕ- ΜΠΑ, Ίδρυμα Ευγενίδου

Είναι η Καταλίν Καρικό η Μαρί Κιουρί της εποχής μας; Δύο γυναίκες που έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στο οικοδόμημα της επιστήμης

Το πιθανότερο είναι πως το όνομα Καταλίν Καρικό δεν λέει πολλά στους περισσότερους και μάλλον εξαφανίστηκε γοργά στον καταιγισμό της επικαιρότητας. Ωστόσο η ζωή και το έργο της πρωτοπόρου Ουγγαρέζας ερευνήτριας που βρίσκεται πίσω από την τεχνολογία RNA των εμβολίων του κορωνοϊού συγκίνησε και τράβηξε το ενδιαφέρον πολλών και αξιόλογων αρθρογράφων και επιστημόνων στην Ελλάδα και το εξωτερικό οι οποίοι στο πρόσωπό της διέκριναν το πείσμα και την αφοσίωση της Πολωνής επιστήμονα Μαρί Κιουρί, υποστηρίζοντας την υποψηφιότητά της για το βραβείο Νόμπελ. Η Καρικό γεννήθηκε και μεγάλωσε το 1955 στη μικρή πόλη με το δυσπρόφερτο όνομα Kisújszállás (Κισούιζσαλας) στην κεντρική Ουγγαρία σε ένα μικρό σπίτι χωρίς νερό και ψυγείο. Ο πατέρας της ήταν χασάπης. Σπούδασε βιοχημικός και στο διδακτορικό της ασχολήθηκε με το mRNA (αγγελιοφόρο RNA), θεωρώντας ότι θα μπορούσε να παίξει ρόλο κλειδί στη θεραπεία ορισμένων ασθενειών. Το 1985, γίνεται δεκτή ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο Temple και μαζί με την οικογένεια της ξεκινούν το ταξίδι για το αμερικάνικο όνειρο. Με τον άντρα της πουλούν το αυτοκίνητο τους στη μαύρη αγορά και κρύβουν τα περίπου 1200 δολάρια που εισπράττουν, στο λούτρινο αρκουδάκι της δίχρονης κόρης τους. Ωστόσο το αμερικάνικο όνειρο ενίοτε μπορεί να είναι και εφιάλτης. Παρά τη συνεχή και αδιάκοπη έρευνα της πάνω στο αντικείμενο το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια απορρίπτει διαδοχικά κάθε αίτημα της για χρηματοδότηση, ενώ λίγο πριν την ανάληψη της θέσης της καθηγήτριας την υποβιβάζει, φτάνοντας το 1995 μέχρι και στο σημείο να την αναγκάσει να παραιτηθεί. Την ίδια περίοδο η Ουγγαρέζα βιοχημικός διαγιγνώσκεται με καρκίνο. Δεν έχει λάβει ακόμη την πράσινη κάρτα οπότε δεν μπορεί σε καμία περί12

πτωση να μείνει χωρίς δουλειά, θα πρέπει να υποβληθεί σε δύο εγχειρήσεις και επιπρόσθετα ο σύζυγος της βρίσκεται στην Ουγγαρία και δεν μπορεί να επιστρέψει, λόγω βίζας, πριν περάσει ένα εξάμηνο. Όμως η Καρικό δεν εγκαταλείπει και αποφασίζει να δεχθεί τον υποβιβασμό προκειμένου να συνεχίσει την ερευνά της, ακόμη και χωρίς χρηματοδότηση. «Είπα, ο πάγκος (του εργαστηρίου) είναι εκεί, δεν έχω παρά να κάνω καλύτερα πειράματα», σημειώνει σήμερα στις συνεντεύξεις της. Το 1997 γνωρίζει τυχαία τον αναγνωρισμένο ανοσολόγο και συνεργάτη του Άντονι Φάουτσι, Ντρου Γουάισμαν με τον οποίο έχουν κοινά ερευνητικά ενδιαφέροντα και ξεκινούν τη συνεργασία. Η αδιάκοπη έρευνα Στο τέλος της δεκαετίας του 1980, η επιστημονική κοινότητα δεν είχε μάτια παρά για το DNA, το οποίο θεωρούσαν εν δυνάμει ικανό να μεταμορφώσει τα κύτταρα και, από το σημείο αυτό, να θεραπεύσει ασθένειες όπως ο καρκίνος ή η κυστική ίνωση. Όμως η Καταλίν Καρικό και ο Ντρου Γουάισμαν ενδιαφερόταν για τον αγγελιοφόρο RNA, πιστεύοντας ότι είναι ικανός να δώσει στα κύτταρα ένα εγχειρίδιο χρήσης το οποίο θα τους επέτρεπε στην συνέχεια να κατασκευάσουν θεραπευτικές πρωτεΐνες. Όμως, και ο αγγελιοφόρος RNA είχε ορισμένα προβλήματα: προκαλούσε σφοδρές φλεγμονώδεις αντιδράσεις, καθώς διαβαζόταν ως εισβολή από το ανοσοποιητικό σύστημα. Μαζί με τον εταίρο της στην έρευνα, η Καταλίν Καρικό κατάφερε σταδιακά να εισαγάγει μικρές τροποποιήσεις στην δομή του RNA, καθιστώντας το πιο αποδεκτό από το ανοσοποιητικό σύστημα. Το 2005 οι δύο ερευνητές δημοσιεύουν την ανακάλυψή 1/2021

ΘΕ

τους, τραβώντας πάνω τους την προσοχή ενός μέρους της επιστημονικής κοινότητας, ενώ πέντε χρόνια μετά, το 2010, πουλούν την πατέντα τους σε μια μικρή Γερμανική εταιρεία. Το 2012 η Καρικό αποδέχεται την πρόταση να γίνει αντιπρόεδρος στην εταιρεία, καθώς το πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια για μια ακόμη φορά αρνείται να της δώσει τη θέση της καθηγήτριας από την οποία την είχε υποβιβάσει το 1995. Όταν τους ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει το πανεπιστήμιο για μια θέση αντιπροέδρου, γέλασαν και της είπαν ότι «αυτή η εταιρεία δεν έχει καν ιστοσελίδα». Αυτή η εταιρεία ήταν η BioNTech. Στη συνέχεια μαζί με τον Γουάισμαν καταφέρνουν ακόμη ένα επίτευγμα, πετυχαίνοντας να τοποθετήσουν τον πολύΘΕ

1/2021

τιμο RNA τους σε «λιπιδικά νανοσωματίδια», μία επικάλυψη που αποτρέπει την πολύ γρήγορη αποσύνθεση και διευκολύνει την είσοδό τους στα κύτταρα. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται το 2015 και πέντε χρόνια αργότερα, την ώρα της μάχης του πλανήτη κατά του κορονοϊού, αυτά τα δύο επιτεύγματα βρίσκουν τη σημασία τους καθώς σε αυτή την ανακάλυψη βασίζονται τα δύο εμβόλια των Pfizer-BioNTech και Moderna. Η ίδια τεχνική χρησιμοποιείται πλέον τόσο στις πρωτοποριακές έρευνες κατά του καρκίνου, των εγκεφαλικών επεισοδίων και της κυστικής ίνωσης, όσο και στην ανάπτυξη της νέας γενιάς εμβολίων κατά της γρίπης, του έρπη και του HIV. 13

ΓΥΝΑΙΚΑ

Μαρί Κιουρί Η φυσικός που κέρδισε δύο βραβεία Νόμπελ, έτρωγε μόνο ψωμί με βούτυρο και τσάι μέχρι να τελειώσει τις σπουδές της

14

Γεννημένη το 1867 στην Πολωνία, η Μαρία Σκλοντόβσκα (αργότερα γνωστή ως Μαρί Κιουρί) επρόκειτο να μείνει στην ιστορία ως μία γυναίκα με τεράστιο κύρος στον επιστημονικό κόσμο. Παρά τις αντιξοότητες που συνόδευσαν τόσο τις προσπάθειές της να σπουδάσει όσο και την αναγνώρισή της ως ισότιμο μέλος της επιστημονικής κοινότητας, υπήρξε η πρώτη γυναίκα που βραβεύτηκε με βραβείο Νόμπελ, ο πρώτος άνθρωπος που κέρδισε δύο βραβεία Νόμπελ (Φυσικής και Χημείας) και ο μοναδικός άνθρωπος που έχει κερδίσει βραβεία Νόμπελ σε δύο διαφορετικά πεδία των φυσικών επιστημών! Ήταν επίσης η πρώτη γυναίκα που της παραχωρήθηκε έδρα στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης το 1906. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βαρσοβία, σε ένα περιβάλλον χωρίς οικονομικές ανέσεις, ενώ στα δέκα της χρόνια έχασε τη μητέρα της. Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας δεν επέτρεπε στην Μαρί να λάβει ανώτερη εκπαίδευση και πέραν αυτού, στην Πολωνία η ανώτερη εκπαίδευση δεν παρεχόταν σε γυναίκες. Τόσο η Μαρί όσο και η αδελφή της Μπρόνυα ήθελαν να σπουδάσουν, και έτσι η Μαρί δούλεψε για κάποια χρόνια ως γκουβερνάντα, προκειμένου να κερδίζει χρήματα για να στηρίξει τις σπουδές της αδελφής της στην ιατρική, στην Γαλλία. Παράλληλα, στον χρόνο που της απέμενε, μελετούσε φυσική και χημεία και παρακολουθούσε διαλέξεις στο παράνομο «Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο» της Πολωνίας. Στα 24 χρόνια της ακολούθησε την αδελφή της στο Παρίσι, όπου σπούδασε Φυσική, Χημεία και Μαθηματικά στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης και ως τα 27 της είχε ολοκληρώσει δύο μεταπτυχιακά διπλώματα, ένα στη Φυσική και ένα στη Χημεία. Παντρεύτηκε τον επίσης επιστήμονα Πιερ Κιουρί, ο οποίος αποτέλεσε και τον πιο στενό επιστημονικό της συνεργάτη. Την εποχή εκείνη, το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας δεν ήταν ακόμη εξ ολοκλήρου γνωστό. Μόλις είχαν ανακαλυφθεί οι ακτίνες Χ από τον Βίλχεμ Ρέντγκεν και είχε ληφθεί η πρώτη ακτινογραφία (1895). Έναν χρόνο αργότερα ο Ανρί Μπεκερέλ ανακάλυψε ότι άλατα ουρανίου (ενώσεις με ουράνιο) εξέπεμπαν, αυθόρμητα, έναν τύπο ακτινοβολίας που διέφερε από τις πρόσφατα ανακαλυφθείσες ακτίνες Χ και μπορούσε να αποτυπωθεί σε φωτογραφική πλάκα. Η Μαρί μελέτησε αυτόν τον νέο τύπο ακτινοβολίας στη διδακτορική της διατριβή ‒ως η πρώτη γυναίκα- διδάκτορας στην Ευρώπη‒ μέσω της μελέτης του χημικού στοιχείου θόριο, που επίσης εξέπεμπε ίδιου τύπου ακτινοβολία. Κατέληξε ότι η ποσότητα της ακτινοβολίας εξαρτιόταν μόνο από 1/2021

ΘΕ

την ποσότητα του θορίου ή ουρανίου και όχι από τη χημική μορφή του. Συμπέρανε λοιπόν ότι η ακτινοβολία έπρεπε να προέρχεται από το ίδιο το άτομο και όχι από κάποια χημική αντίδραση μεταξύ ατόμων. Αυτό συνέβαλε αποφασιστικά στην αμφισβήτηση της επικρατούσας, μέχρι τότε, θεωρίας περί αδιαιρετότητας του ατόμου. Το ζεύγος Κιουρί ονόμασε το φαινόμενο της εκπομπής ακτινοβολίας από τα άτομα «ραδιενέργεια» και μελέτησε εκτενώς στοιχεία του περιοδικού πίνακα προκειμένου να εντοπίσει και άλλα ραδιενεργά στοιχεία. Στην πορεία αυτή, το 1898, ανακάλυψαν δύο νέα χημικά στοιχεία, το πολώνιο και το ράδιο, τα οποία ήταν πολύ πιο ραδιενεργά από το ουράνιο. Το 1903, κέρδισε το Νόμπελ Φυσικής μαζί με τον σύζυγό της και τον Ανρί Μπεκερέλ για την ανακάλυψη της ραδιενέργειας. Τρία χρόνια αργότερα και μετά τον θάνατο του Πιερ Κιουρί, η Μαρί ανακηρύχθηκε καθηγήτρια, αποτελώντας την πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Το 1911, τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη των δύο χημικών στοιχείων (πολώνιου και ράδιου) και για την απομόνωση και περιγραφή των ατομικών ιδιοτήτων του ράδιου. Κατά τη διάρκεια των μελετών της, η Κιουρί ανακάλυψε ότι το ράδιο μπορούσε να σκοτώσει φυσιολογικά κύτταρα και συμπέρανε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για να σκοτώσει καρκινικά κύτταρα, ανοίγοντας τον δρόμο για τη χρήση ακτινοβολιών στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Η συνειδητοποίηση αυτή δεν την εμπόδισε από το να συνεχίσει, ανιδιοτελώς, να δουλεύει με ραδιενεργά υλικά, παρότι πιθανότατα συνειδητοποιούσε ότι την εξέθεταν σε κίνδυνο. Εκτός αυτού, δεν κατοχύρωσε πατέντα για την παραγωγή του ράδιου επειδή δεν συμβάδιζε με το επιστημονικό πνεύμα, πράγμα που συνεπάγεται ότι δεν αποκόμισε κανένα έσοδο από τη μετέπειτα παραγωγή μεγάλης κλίμακας αυτού από ιατρικές εταιρείες. Στη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου σχεδίασε φορητό μηχάνημα ακτίνων Χ και ταξίδευε στο μέτωπο για να βοηθήσει η ίδια τους τραυματίες. Η Μαρί Κιουρί πέθανε το 1934, σε ηλικία 66 ετών από λευχαιμία, που υποστηρίζεται ‒σχεδόν με βεβαιότητα‒ ότι προκλήθηκε από τη συνεχή επαφή της με ραδιενεργά υλικά. Μάλιστα, όλα τα υπάρχοντα από το σπίτι του ζεύγους Κιουρί φυλάσσονται σε ειδικά δοχεία μολύβδου και εάν κάποιος θέλει να διαβάσει τα χειρόγραφα, πρωτότυπα κείμενα της Κιουρί, πρέπει να λάβει ιδιαίτερες προφυλάξεις, καθώς εκπέμπουν ακόμη ραδιενεργή ακτινοβολία. ΘΕ

1/2021

H Kιουρί δεν κατοχύρωσε πατέντα για την παραγωγή του ράδιου επειδή δεν συμβάδιζε με το επιστημονικό πνεύμα...

15

design David Adjaye x Aston Martin

Απροσδόκητες συνεργασίες στον κόσμο του design Ο David Adjaye με την Aston Martin, η BIG με τη NASA και ο Frank Gehry με το Hennessy ήταν μερικά μόνο από τα απροσδόκητα ντουέτα που συνεργάστηκαν το 2020, δίνοντας μας ορισμένα εξαιρετικά δείγματα σχεδιαστικής σκέψης και καινοτομίας.

16

BIG x NASA Η αρχιτεκτονική φίρμα BIG και η NASA αποκάλυψαν τα σχέδια τους για κτίρια στο φεγγάρι εκτυπωμένα σε 3D.

Ο αρχιτέκτονας David Adjaye συνεργάστηκε με τη βιομηχανία πολυτελών αυτοκινήτων Aston Martin στη σχεδίαση πέντε διαμερισμάτων που βρίσκονται στον πρώτο του ουρανοξύστη στη Νέα Υόρκη. Οι ιδιοκτήτες αυτών των σπιτιών θα λάβουν μαζί με το διαμέρισμα και μια Aston Martin DBX περιορισμένης έκδοσης, σχεδιασμένη από τον Adjaye.

Frank Gehry x Hennessy Ο βραβευμένος με Pritzker αρχιτέκτονας Frank Gehry και το κονιάκ Hennessy κυκλοφόρησαν ένα χρυσό μπουκάλι που μοιάζει τσαλακωμένο, για να γιορτάσουν την 150ή επέτειο του ποτού. Το χειροποίητο σφυρήλατο μπουκάλι από χαλκό με επικάλυψη χρυσού 24 καρατίων θέλει να ξυπνήσει το αίσθημα που νιώθει κάποιος όταν πίνει κονιάκ. Ο Gehry είπε ότι ελπίζει ότι δεν μοιάζει με «οτιδήποτε έχουν δει οι άνθρωποι στο παρελθόν».

1/2021

ΘΕ

IKEA x Lego Αυτή η συνεργασία της ΙΚΕΑ με τη Lego κατέληξε στην δημιουργία αποθηκευτικών κουτιών που θυμίζουν κομμάτια Lego. Τα κουτιά μπορούν να κουμπώσουν το ένα πάνω στο άλλο.

Virgil Abloh x Musée du Louvre Η συλλογή του σχεδιαστή Virgil Abloh για τη μάρκα Off-White σε συνεργασία με το Λούβρο συνδύασε τον κόσμο της μόδας και της τέχνης με τον πιο απροσδόκητο τρόπο. Η συλλογή που αποκαλύφθηκε τον Δεκέμβρη του 2019 δημιουργήθηκε για να σηματοδοτήσει την 500ή επέτειο από τον θάνατο του Λεονάρντο ντα Βίντσι και περιλάμβανε φούτερ και μπλουζάκια με τους πίνακες του Ντα Βίντσι συνδυασμένους με το χαρακτηριστικό στυλ της Off-White. ΘΕ

1/2021

17

edition To βιβλίο της αστεγίας Εικονογραφημένη ιστορία της πτώσης του ανθρώπου

Ένα «ειλικρινές, οδυνηρό και αποκαλυπτικό» βιβλίο – κόμικς που αφηγείται τις ιστορίες 18 διαφορετικών αστέγων κυκλοφόρησε από τη λονδρέζικη οργάνωση «AccumulateThe Art School for the Homeless». Σύμφωνα με τους εκδότες του, πρόκειται για το πρώτο εικονογραφημένο βιβλίο που φτιάχτηκε και σχεδιάστηκε εξολοκλήρου από άστεγους δίνοντας τους την ευκαιρία να αφηγηθούν τις ιστορίες τους με τους δικούς τους όρους. Στις 160 σελίδες του «The Book of Homelessness» (Το βιβλίο της αστεγίας) συγκεντρώνονται κολάζ, εικονογραφήσεις, κόμικ, ποιήματα και πρόζα που προέκυψαν στη διάρκεια μιας τρίμηνης σειράς μαθημάτων σε αστέγους. «Όταν είσαι περιθωριοποιημένος και αποκλεισμένος από την κοινωνία, δεν έχεις κανέναν απολύτως δικαίωμα στη ζωή. Γι' αυτό ήταν αληθινά σημαντικό ότι αυτή είναι η ιστορία τους και έχουν το δικαίωμα να την πουν» υπογράμμισε, μιλώντας στο περιοδικό Dezeen, η ιδρύτρια της Accumulate, Marice Cumber. «Υπάρχουν άνθρωποι που εγκαταλεί-

18

πουν σχέσεις βίας, άλλοι που τρέπονται σε φυγή από χώρες που βρίσκονται σε πόλεμο. Άνθρώπι που έχασαν τις δουλειές τους και τους έδιωξαν από το σπίτι τους ή που εκδιώχθηκαν από τις οικογένειες τους. Αλλά αυτό το οποίο διαπερνά ως ποτάμι όλο το βιβλίο είναι το ότι όλοι, είτε τράπηκαν σε φυγή, είτε δραπέτευσαν από κάτι» συνέχισε. Μία από τις ιστορίες που εντυπωσιάζουν είναι αυτή του Chris Fox, την οποία ο ίδιος εικονογράφησε σε απλά σκίτσα με μολύβι. «Είχε έναν πολύ βίαιο πατέρα, που τον πέταξε έξω απ' το σπίτι του. Παρακαλούσε τη μάνα του να τον αφήσει να γυρίσει πίσω αλλά εκείνη ήταν ανένδοτη. Κατέληξε σε μια σκηνή και μπλέχτηκε με ηρωίνη». «Δεν είναι εύκολο διάβασμα», τόνισε η ιδρύτρια της Accumulate-The Art School for the Homeless. «Όλες οι ιστορίες είναι πολύ ειλικρινείς, οδυνηρές και αποκαλυπτικές». Μπορείτε να το αγοράσετε εδώ, υποστηρίζοντας το έργο της οργάνωσης https://accumulate.org.uk/

1/2021

ΘΕ

Βιβλία γένους θηλυκού

Ναουάλ Αλ Σααντάουι Φιρντάους Συγκλονιστική κάθε στιγμή της αφήγησης μιας γυναίκας που πάσχισε να υπάρξει σε μια κοινωνία φτιαγμένη αποκλειστικά για άνδρες. Η Ναουάλ Αλ Σααντάουι υπήρξε μία από τις πιο εμβληματικές φωνές στον αραβικό χώρο, η οποία κατάφερε να ξεσηκώσει πλήθος γυναικών. Το σπαρακτικό βιβλίο της ζωής της λεγόμενης και «Σιμόν ντε Μποβουάρ του αραβικού κόσμου» φέρει τον ανατρεπτικό τίτλο «Φιρντάους», δηλαδή Παράδεισος, και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Δώμα» σε μετάφραση Ελένης Καπετανάκη. Ακτιβίστρια, ψυχίατρος και πολυπράγμων η ίδια, διώχτηκε, βασανίστηκε και φυλακίστηκε για τη δράση της, φροντίζοντας, μέσω της γραφής, να δώσει φωνή στην ηρωίδα της για να αφηγηθεί ουσιαστικά τη δική της ζωή και τα δικά της τραύματα. Μεγαλώνοντας σε χωριό και βλέποντας καθημερινά με τα αθώα μάτια της τον πατέρα της να δέρνει τη μητέρα της, δεν μπορούσε να πιστέψει ότι φέρει τα γονίδια αυτού του τέρατος. Όταν όμως ομολόγησε στην κακοποιημένη μάνα της τη σκέψη της, δηλαδή ότι αυτός δεν μπορεί να είναι ο πραγματικός της πατέρας, εκείνη, έξαλλη, με τη βοήθεια γειτόνισσας της έκοψε κομμάτι από τα γεννητικά της όργανα για να την τιμωρήσει. Ούτε οι σπουδές που ακολούθησε στη συνέχεια τη βοήθησαν κι έτσι η πορνεία έμοιαζε πια για εκείνην η μόνη διέξοδος ελευθερίας. Όταν όμως αναγκάστηκε να υποταχθεί στις βουλές του «προστάτη» της, κατάλαβε ότι η ελπίδα είχε πια σβήσει για τα καλά – μαζί με την προσδοκία για μια γωνιά σε έναν οποιονδήποτε επίγειο παράδεισο. Το μόνο που της είχε μείνει πλέον ήταν η φωνή της που ύψωσε όσο πιο ψηλά μπορούσε, εκφράζοντας τη δική της αλήθεια, την οποία δεν μπορούσε να καλύψει καμιά εξουσία και κανένας θάνατος. Σβετλάνα Αλεξίεβιτς Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας Μτφρ. Ελένη Μπακοπούλου «Προς το βράδυ το αίμα είναι στα μαλλιά, μπαίνει μέσα από τη ρόμπα στο σώμα, στα σκουφιά, στις μάσκες. Μαύρο, κολλώδες, αναμεμειγμένο με όλα όσα έχει ο άνθρωπος. Ούρα, κόπρανα...»: είναι η στιγμή που μια νοσοκόμα μεταφέρει με τον πλέον παραστατικό τρόπο εικόνες από τον (δικό της) πόλεμο, όπως και μια έφηβη πολυβολήτρια, μια νεαρή που, προτού γνωρίσει τον έρωτα, έμαθε να χειρίζεται αντιαεροπορικά, ή μια άλλη που ήξερε να σημαδεύει με το τουφέκι. Πρόκειται για τις σκληρές ομολογίες γυναικών οι οποίες ξεπέρασαν τους διαχωρισμούς του φύλου και της αρχικής τους ιδιότητας και έγιναν οι γυναίκες του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Όλες αυτές τις μαρτυρίες τις συγκέντρωσε η Αλεξίεβιτς σε ένα βιβλίο φτιαγμένο από τα υλικά του θανάτου και της ζωής, ακολουθώντας την ίδια λογική με όλα τα βιβλία της, τα περίφημα «βιβλία των φωνών», όπως έμειναν γνωστά, και της χάρισαν το Νόμπελ. Ειδικά το «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας» έχει γράψει ιστορία, καθώς η Ουκρανή συγγραφέας συγκεντρώνει σε αυτό πραγματικά συγκλονιστικές περιγραφές γυναικών που βίωσαν με τον δικό τους τρόπο τις πολύπτυχες διαστάσεις του πολέμου, είτε ως νοσοκόμες και τραυματιοφορείς, είτε ως ελεύθεροι σκοπευτές, ασυρματίστριες ή απλώς αντάρτισσες στα μετόπισθεν του μετώπου.

ΘΕ

1/2021

19

ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ

Και το χρώμα του 2021 είναι... γκρι με κίτρινο

20

1/2021

ΘΕ

Το Ινστιτούτο Pantone, όπως κάθε φορά στο κλείσιμο της χρονιάς, επέλεξε την απόχρωση του επόμενου έτους, που κατ’ εξαίρεση για φέτος είναι δύο!

To «Διαφωτιστικό κίτρινο» Illuminating Yellow και το «Απόλυτο γκρι» Ultimate Gray. Ετοιμαστείτε λοιπόν για ένα πιο φωτεινό μέλλον. Αυτό είναι το μήνυμα που μας στέλνει η ανάλυση των χρωματικών τάσεων για το επόμενο ημερολογιακό έτος.

Οι ειδικοί του Pantone παρακολουθούν επί μήνες και με μεγάλη προσοχή τις τάσεις, που κυριαρχούν σε ολόκληρο τον πλανήτη, σημειώνουν και αναλύουν τις εξελίξεις στην ένδυση, τα αυτοκίνητα, τις κουζίνες, και τα γκάτζετ (με λίγα λόγια ό,τι νέο υπάρχει στα πράγματα που μας περιβάλλουν) και τις μεταφράζουν σε ένα χρώμα, που ισχυρίζονται ότι θα να είναι η κυρίαρχη απόχρωση του επόμενου έτους. Αυτή τη φορά, όμως, επέλεξαν όχι ένα αλλά δύο κυρίαρχα χρώματα, που θα καθορίσουν τις χρωματικές τάσεις της ερχόμενης χρονιάς. Ετοιμαστείτε, λοιπόν, για το «Ultimate Gray» και το «Illuminating» με απλά λόγια: για το «το φως στο τέλος του τούνελ». Μετά το «Living Coral», το απαλό κοραλί του 2019, χρώμα – σύμβολο της αισιοδοξίας, και το «Classic Blue», το καθησυχαστικό μπλε του 2020, ο συνδυασμός του απαλού γκρι με το λαμπερό κίτρινο μάλλον ξαφνιάζει. Μπορεί να μην είναι αυτό που θα περίμενε κανείς (το αναμενόμενο θα μπορούσε, π.χ., να είναι το «ζοφερό μαύρο»), γράφει η Βανέσα Φρίντμαν στους New York Times, όμως, είναι μάλλον αυτό που όλοι χρειάζονται. «Κανένα χρώμα δεν θα μπορούσε να αποδώσει το νόημα της στιγμής», λέει στους New York Times η Λόρι Πρέσμαν, αντιπρόεδρος του Pantone Color Institute, «Όλοι συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας. Όλοι έχουμε την επίγνωση ότι χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον, έχουμε ανάγκη από συναισθηματική υποστήριξη και ελπίδα», τονίζει. ΘΕ

1/2021

Ετσι προέκυψε η απόφαση της επιλογής «δύο ανεξάρτητων χρωμάτων που πραγματικά συνδυάζονται», λέει η Λίατρις Αϊζμαν, εκτελεστική διευθύντρια του Pantone Color Institute. Οι προβλέψεις ξεκίνησαν κατ’ αρχάς με την ανάλυση των αποχρώσεων του γκρι, στις οποίες όλοι «βυθιστήκαμε» φέτος. Και από όλα τα γκρι της παλέτας, το «Ultimate Grey», που επιλέχθηκε είναι μια σαφώς ουδέτερη απόχρωση. Διαφέρει από άλλα γκρίζα, το σκούρο που έχουν τα σύννεφα της καταιγίδας, το σκυθρωπό της θεσμικής ομοιομορφίας, το σκοτεινό που κρύβεται στις σκιές, αλλά και από το μαλακό, πολυτελές γκρι του Dior. Είναι ένα πιο συμπαγές χρώμα, το γκρίζο του γρανίτη, της σοφίας, της ευφυίας, και της κατασκευής: «γκρίζο αξιόπιστο», το χαρακτηρίζει η κυρία Αϊζεμαν. Αυτό όμως που είναι αξιόπιστο για κάποιον είναι καταθλιπτικό για κάποιον άλλο. Ωστόσο, εκεί μπαίνει το «Illuminating». Δεν είναι το κίτρινο της μιμόζας, το χρώμα του 2009, ούτε όξινο ή πολύ φωτεινό τύπου το «φως της μετά θάνατον ζωής». Θυμίζει περισσότερο μια ηλιόλουστη ημέρα, ή το emoticon ενός χαμογελαστού προσώπου. Είναι ένας «συνδυασμός χρωμάτων που μας ωθεί προς τα εμπρός», λέει η εκτελεστική διευθύντρια του Pantone Color Institute, και ένα μήνυμα «για την επαναφορά του νου μας σε αυτά, που είναι πραγματικά σημαντικά». Και έχει εμφανιστεί παντού, από τα Nike έως τα μεταλλικά κουτάκια των κοκτέιλ Marks & Spencer Pornstar Martini.

21

υγεία

Το αποτύπωμα της πανδημίας στην ψυχολογία μας Τα τρία «χτυπήματα» της πανδημίας (η βιολογική απειλή της λοίμωξης Covid-19, το ροκάνισμα της ψυχολογίας αλλά και η οικονομική ανασφάλεια), στραγγαλίζουν μέρα με την ημέρα τις αντοχές των ανθρώπων που νιώθουν να είναι εγκλωβισμένοι σε μία παρατεταμένη δοκιμασία. Την ίδια ώρα, η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί για τις βραχυπρόθεσμες και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, καθώς σταδιακά εξαντλούνται τα αποθέματα της υπομονής και της θετικής στάσης απέναντι σε εκείνα που έρχονται. «Η πανδημία Covid-19 σε συνδυασμό με τα αυστηρά μέτρα περιορισμού, έχει δημιουργήσει έναν μοναδικό συνδυασμό πρωτόγνωρου και απρόβλεπτου βιολογικού, ψυχικού και κοινωνικοοικονομικού στρεσογόνου περιβάλλοντος», σημειώνει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Ψυχιατρικής, διευθυντής της Β’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Βασίλειος-Παντελεήμονας Μποζίκας. Και συνεχίζει: «Το περιβάλλον αυτό αποτελεί μια πραγματική απειλή για τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή, προκαλεί δραστικές καθημερινές αλλαγές στον τρόπο ζωής και επιφυλάσσει απρόβλεπτες και δυσχερείς μελλοντικές οικονομικές προοπτικές, ενώ και οι δυνατότητες αντιμετώπισης και διαχείρισής του παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αβέβαιες, με εξαίρεση την ισχυρή επίδραση που έχει η προοπτική των εμβολιασμών». Τα στοιχεία της «Παγκόσμιας Μελέτης Υγείας και Λειτουργικότητας σε Περιόδους Μεταδοτικών Λοιμώξεων» (Μελέτη COH-FIT), στην οποία συμμετέχει και η χώρα μας, καθρεφτί22

ζουν τις δυσοίωνες συνέπειες της πανδημίας που στοιχειώνει την καθημερινότητα μας. Θυμός Η μοναξιά και ο θυμός – που λειτουργούν ως «βαρίδια» στις ψυχές των ανθρώπων- είναι κυρίαρχα σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, το 70% αναφέρει σημαντική αύξηση αυτών των αρνητικών συναισθημάτων. Επιπλέον, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι μαρτυρούν ότι «διαποτίζονται» από το στρες, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ψυχικά συμπτώματα (π.χ. αίσθημα ανησυχίας και δυσφορίας, δυσκολία στη συγκέντρωση και στη λήψη αποφάσεων κ.λπ.), σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι ή ζάλη, μυϊκή τάση ή πόνο, γαστρεντερικά ενοχλήματα κ.λπ.) και αλλαγές στη συμπεριφορά (π.χ. ευερεθιστότητα, υπερυπνία ή αϋπνία, αυξημένη ή ελαττωμένη όρεξη κ.λπ.). Στη χώρα μας, όπως εξηγεί ο κ. Μποζίκας το ποσοστό που ανέφερε σημαντική αύξηση στα επίπεδα του στρες, αγγίζει το 70%. Επιπρόσθετα, περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού παγκόσμια παρουσιάζει άγχος και κατάθλιψη: «Αν και τέτοιου είδους έντονα και μακροχρόνια ψυχοπιεστικά γεγονότα που έχουν τα χαρακτηριστικά μιας φυσικής καταστροφής προκαλούν ένα ευρύ και μακράς διάρκειας φάσμα επιπτώσεων στην ψυχική υγεία, οι πόροι που επενδύονται για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών αντιμετώπισης του προβλήματος παραμένουν περιορισμένοι».

1/2021

ΘΕ

ΕΥΕΞΙΑ

Καληνύχτα για καλημέρα Πόσες ώρες ύπνου χρειαζόμαστε; Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας οκτάωρος ύπνος είναι η ιδανική διάρκεια. Γιατί, όμως, ο ύπνος είναι τόσο σημαντικός και τι συμβαίνει αν δεν κοιμόμαστε αρκετά;

24

1/2021

ΘΕ

• Γιατί κοιμόμαστε; «Η μοναδική λειτουργία του ύπνου είναι να θεραπεύει τη νύστα», είχε δηλώσει αστειευόμενος ο ειδικός του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Αλαν Χόμπσον. Αλλά αυτό δεν είναι απολύτως αληθές, καθώς όπως διαφαίνεται από σχετική έρευνα ο ύπνος δεν είναι πολυτέλεια, αλλά απαραίτητος για τη φυσική και την ψυχική μας υγεία. Ωστόσο, οι πολύπλοκες και διαφορετικές λειτουργίες του ύπνου μόλις αρχίζουν να αποκαλύπτονται.

• Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όσο κοιμόμαστε; Ο εγκέφαλός μας δεν τίθεται εκτός λειτουργίας. Προκαλεί δύο βασικούς τύπους ύπνου: τον ύπνο βραδέων κυμάτων (βαθύ ύπνο) και τον ύπνο REM με γρήγορη κίνηση των ματιών (όνειρα). Περίπου το 80% του ύπνου μας είναι βαθύς ύπνος, ο οποίος χαρακτηρίζεται από βραδέα εγκεφαλικά κύματα, χαλαρούς μυς και βαθιά αναπνοή. Είναι σημαντικός για τη σταθεροποίηση των αναμνήσεων και οι πρόσφατες εμπειρίες μεταφέρονται στη μακρόχρονη αποθήκη τους. Ταυτόχρονα, ξεδιαλύνονται οι πιο άσχετες εμπειρίες της προηγούμενης ημέρας. Μελέτη που δημοσιεύθηκε την περασμένη χρονιά αποκάλυψε ότι οι συνδέσεις μεταξύ νευρώνων, συρρικνώνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, με αποτέλεσμα οι πιο αδύναμες να εξαφανίζονται κι έτσι να λησμονιούνται κάποιες εμπειρίες. Τα όνειρα καλύπτουν το 20% του χρόνου που περνάμε κοιμισμένoι και μπορεί να διαρκέσουν από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι μία ώρα. Τα όνειρα τείνουν να διαρκούν περισσότερο καθώς προχωράει η νύχτα και τα περισσότερα ξεχνιούνται αμέσως. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM ο εγκέφαλος είναι πολύ δραστήριος, ενώ οι σωματικοί μύες παραλύουν, οι καρδιακοί παλμοί αυξάνoνται και η αναπνοή μπορεί να διαταραχθεί. Τα όνειρα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μάθηση και στη μνήμη. Έπειτα από νέες εμπειρίες τείνουμε να ονειρευόμαστε περισσότερο.

• Πόσος ύπνος είναι αρκετός; Το πόσο, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και κατά συγκεκριμένες περιόδους της ζωής μας. Το Εθνικό Ιδρυμα Υπνου, των ΗΠΑ, κατέληξε ότι ο ιδανικός χρόνος είναι επτά έως εννιά ώρες για τους ενήλικες και οκτώ έως δέκα ώρες για τους εφήβους. Τα μικρότερα παιδιά χρειάζονται περισσότερο ύπνο.

• Τι συμβαίνει όταν δεν κοιμάσαι αρκετά; Σε ακραίες περιπτώσεις η έλλειψη ύπνου μπορεί να είναι θανατηφόρος. Η έλλειψη ύπνου για μία, δύο ημέρες μπορεί να προκαλέσει παραισθήσεις και φυσικά συμπτώματα. Η διαρκής έλλειψη ύπνου μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες και συνδέεται με την παχυσαρκία, τον διαβήτη, τα καρδιαγγειακά προβλήματα και την άνοια. ΘΕ

1/2021

25

περιβάλλον WWF: 430 εκατ. στρέμματα δασών χάθηκαν σε 13 χρόνια Έκταση διπλάσια από το Ηνωμένο Βασίλειο Περίπου 430 εκατομμύρια στρέμματα δασών, δηλαδή η έκταση μιας χώρας όπως το Ιράκ, χάθηκαν στα 24 κύρια «μέτωπα» της αποψίλωσης των δασών στον κόσμο στο διάστημα από το 2004 έως το 2017, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF) που δόθηκε στη δημοσιότητα Η εμπορική γεωργία, η οποία αποψιλώνει για τις καλλιέργειες και την εκτροφή ζώων, είναι η κύρια αιτία αυτής της καταστροφής των δασών, ιδιαίτερα στη Νότια Αμερική, σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση. Τα ορυχεία, αλλά και οι υποδομές, ιδιαίτερα οι οδικές, η δασική βιομηχανία και οι καλλιέργειες για προϊόντα διατροφής, κυρίως στην Αφρική, αναφέρονται επίσης ως σημαντικοί παράγοντες. Απ’ αυτά τα 24 «θερμά σημεία» της παγκόσμιας αποψίλωσης των δασών, τα 9 βρίσκονται στη Λατινική Αμερική, 8 στην Αφρική και 7 στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού. Σ’ αυτά συγκεντρώνεται πάνω από το μισό (52%) της παγκόσμιας καταστροφής των τροπικών δασών, σύμφωνα με τη

26

ΜΚΟ. Οι ζώνες που έχουν πληγεί περισσότερο είναι η βραζιλιάνικη Αμαζονία και η περιοχή της Σεράντο στην Βραζιλία, η Αμαζονία της Βολιβίας, η Παραγουάη, η Αργεντινή, η Μαδαγασκάρη και τα νησιά Σουμάτρα και Βόρνεο στην Ινδονησία και τη Μαλαισία. Η κατάσταση αυτή θέτει σε κίνδυνο τα ευάλωτα οικοσυστήματα που φιλοξενούν τα δάση και συνεπώς τις κατοικίες πολυάριθμων ειδών. Επίσης ευνοεί τις επαφές ανάμεσα σε άγρια είδη και ανθρώπους και κατά συνέπεια το πέρασμα στον άνθρωπο ασθενειών ζωικής προέλευσης (ζωονόσων), όπως φάνηκε με την πανδημία της Covid-19. Στην έκθεση καλούνται τα κράτη και ο οικονομικός τομέας να δώσουν μάχη κατά της αποψίλωσης των δασών, ιδιαίτερα μέσω της εγγύησης των δικαιωμάτων των αυτόχθονων πληθυσμών. Καλούνται επίσης οι πληθυσμοί να αποφεύγουν τα προϊόντα που ευνοούν το φαινόμενο αυτό, κυρίως τροποποιώντας τη δίαιτά τους προς λιγότερες ζωικές πρωτεΐνες.

1/2021

ΘΕ

Μικροΐνες ρούχων εντοπίστηκαν στον Αρκτικό Ωκεανό Νέα δεδομένα για τη μόλυνση που παρατηρείται από τα πλαστικά στον Αρκτικό Ωκεανό φέρνει στο φως έρευνα, που αποδεικνύει πως μεγάλο ποσοστό προέρχεται από τα ρούχα μας. Στο παρελθόν, έρευνες έχουν δείξει ότι τα μικροπλαστικά, δηλαδή κομμάτια πλαστικού με διάμετρο έως και 5 χιλιοστά, αποτελούν έναν από τους πιο κοινούς ρύπους των υδάτων του πλανήτη. Η έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Communications», απέδειξε επίσης ότι το 92% των μικροπλαστικών που εντοπίζονται στον Αρκτικό Ωκεανό προέρχεται από ίνες συνθετικών υλικών, όπως ο πολυεστέρας, που χρησιμοποιείται ευρύτατα στην ένδυση. Το μέγεθος, το σχήμα και το είδος του υλικού το ταυτίζει με βεβαιότητα με τις ίνες των ρούχων, που αποβάλλονται από αυτά κατά το οικιακό πλύσιμο ή κατά την παραγωγή των υφασμάτων. Υπολογίζεται ότι ετησίως, η βιομηχανία παραγωγής υφασμάτων παράγει περίπου 40 εκατομμύρια τόνους συνθετικού υλικού. «Τα μικροπλαστικά έχουν φτάσει στις απομακρυσμένες άκρες κάθε γωνίας στον Αρκτικό Ωκεανό, από τη Νορβηγία, στον Βόρειο Πόλο, στα ύδατα της Αρκτικής του Καναδά και των ΗΠΑ», σημειώνει ο Δρ. Peter S. Ross, επικεφαλής της έρευνας.

Το 2020 ήταν η πιο θερμή χρονιά που καταγράφηκε ποτέ στη Γη Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν κατά το μήνα Δεκέμβριο 2020, αλλά και κατά το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2021, αποτελούν ρεκόρ τουλάχιστον των τελευταίων 160 ετών για την Αθήνα, σύμφωνα με το ιστορικό αρχείο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) που χρονολογείται από τo 1860. Συγκεκριμένα, ο Δεκέμβριος του 2020 ήταν ο θερμότερος Δεκέμβριος στη περίοδο αναφοράς ως προς τη μέση ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία (11,7 βαθμοί Κελσίου) και ο δεύτερος θερμότερος ως προς τη μέση θερμοκρασία (13,8 βαθμοί), με πρώτο τον Δεκέμβριο του 1960 (14,1 βαθμοί). ΘΕ

1/2021

Σπάνιες πλέον οι πεταλούδες Μειώνονται οι πληθυσμοί εντόμων στη Γη, μεταξύ των οποίων και οι πεταλούδες. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με μελέτη της Butterfly Conservation Europe, σήμερα στη Βρετανία υφίστανται οι μισές πεταλούδες από αυτές που υπήρχαν το 1976. Αναλυτικά, η μαζική εξαφάνιση ειδών στον πλανήτη Γη συνδέεται με την εκρηκτική κυριαρχία του ανθρώπινου είδους, το οποίο πριν από 10.000 χρόνια αριθμούσε ένα εκατομμύριο εκπροσώπους, ενώ σήμερα έχει ξεπεράσει τα 7,8 δισεκατομμύρια. Στη Γερμανία, μελέτη του 2017 έδειξε ότι μέσα σε 27 χρόνια, η βιομάζα των εντόμων συρρικνώθηκε κατά 76%. Σε κάθε περίπτωση, η βιομηχανική γεωργία και κτηνοτροφία εξακολουθούν να αποτελούν έναν από τους βασικούς παράγοντες μείωσης του αριθμού των εντόμων. Αστεροσκοπείο Αθηνών: Ρεκόρ θερμοκρασίας στην Αθήνα - Πρώτη φορά στα τελευταία 160 χρόνια τόση ζέστη τον Ιανουάριο.

27

διατροφή Ποιες δίαιτες θα μας απασχολήσουν το 2021;

Δίαιτα DASH Η DASH βασίζεται στη μεγάλη κατανάλωση λαχανικών, φρούτων και δημητριακών ολικής άλεσης, όπως και γαλακτοκομικών με χαμηλά λιπαρά, ψαριών και πουλερικών, οσπρίων και ξηρών καρπών. Τα τρόφιμα με πολλά κορεσμένα λιπαρά και περιττή ζάχαρη αποφεύγονται, όπως και το πολύ αλάτι. Η δίαιτα Flexitarian Η λέξη βγαίνει από το vegetarian, δηλαδή χορτοφάγος, και την λέξη flexible, δηλαδή ελαστικός. Και είναι πρακτικά αυτό, μια ελαστική μορφή χορτοφαγίας. Τα άτομα που ακολουθούν αυτή τη διατροφή είναι σε γενικές γραμμές χορτοφάγα, αποφεύγοντας την περιττή ζάχαρη και τα γλυκά, αλλά επιτρέποντας πού και πού κάποιο ζωικό προϊόν. Δίαιτα Keto Αυτή η δίαιτα είναι αρκετά δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, επειδή προσφέρει γρήγορα αποτελέσματα αν κάποιος θέλει να αδυνατίσει. Είναι μία αρκετά στερητική δίαιτα, που περιέχει πολύ λίγους υδατάνθρακες, αλλά μεγάλες ποσότητες πρωτεΐνης και λιπαρών. Ο σκοπός αυτού είναι να ξεκινήσει στον οργανισμό η διαδικασία της κέτωσης, όπου το καύσιμο για ενέργεια σταματά να είναι η ζάχαρη (υδατάνθρακες), αλλά τα λίπη που έχει αποθηκεύσει ο οργανισμός.

28

Μεσογειακή διατροφή Εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρώτη θέση, καθώς βασίζεται στη μεγάλη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, την περιορισμένη παρουσία κόκκινου κρέατος (αλλά με άφθονο ψάρι) και - προφανώς - το ελαιόλαδο, που προστατεύει την υγεία της καρδιάς μας. Μερικά από τα οφέλη της είναι η σταθεροποίηση του σακχάρου στο αίμα, τα καλύτερα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, καθώς και η απώλεια βάρους με σταθερό και όχι ανθυγιεινό τρόπο. Δίαιτα Dukan Δημιουργήθηκε από τον Γάλλο γιατρό Πιέρ Ντουκάν, και έχει τέσσερις φάσεις για να χάσουμε κιλά: Είναι μια δίαιτα με πολλή πρωτεΐνη, λίγα λιπαρά και λίγους υδατάνθρακες. Επιτρέπονται 68 είδη πρωτεΐνης και 32 διαφορετικά λαχανικά, και όσο περνάνε οι φάσεις, προσθέτουμε περισσότερα φαγητά που μπορούμε να φάμε. Η δίαιτα Ντουκάν φαίνεται ότι δεν είναι μια δίαιτα που μπορούμε να ακολουθήσουμε για καιρό. Σε κάθε περίπτωση ένας διατροφολόγος είναι εκείνος που θα σας βοηθήσει να ακολουθήσετε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής προσαρμοσμένο στις δικές σας ανάγκες.

1/2021

ΘΕ

Πώς θα ενεργοποιήσω τον μεταβολισμό μου;

Ο όρος «μεταβολισμός» είναι το σύνολο της Ημερήσιας Ενεργειακής Δαπάνης και αντικατοπτρίζει το σύνολο των θερμίδων που χρειάζεται ο οργανισμός για να καλύψει τις ανάγκες του. Ο μεταβολισμός δεν είναι σταθερός, άρα και οι θερμίδες αυτές δεν είναι σταθερές. Αλλάζουν καθημερινά και εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες. Γενικά, μεταβολισμός είναι άθροισμα το οποίο αποτελείται από: • Τις θερμίδες που απαιτούνται για βασικό μεταβολισμό (ΒΜ), δηλαδή την ενέργεια που δαπανά ο οργανισμός για τις ζωτικές λειτουργίες του σε συνθήκες πλήρους ηρεμίας και καλύπτει 60-75% των συνολικών θερμίδων.

• Τις θερμίδες που δαπανώνται από τη φυσική δραστηριότητα.

• Τις θερμίδες που καίμε όταν μεταβολίζουμε τις τροφές που καταναλώνουμε. Ο μεταβολισμός μεταβάλλεται, επίσης, ανάλογα με το μέγεθος και τη σύσταση του σώματος, το φύλο, την ηλικία, τα γονίδια, τις ορμόνες και τις διατροφικές επιλογές. Πώς θα ενεργοποιήσω τον μεταβολισμό μου; • Προτιμήστε πρωτεΐνες: «Είναι τα δομικά στοιχεία των μυών» λένε οι ειδικοί. «Όσο πιο άπαχη μυϊκή μάζα έχεις τόσο περισσότερες θερμίδες καις». Οι μύες μπορούν να χρησιμοποιήσουν μόνο 30 γραμμ. πρωτεΐνες κάθε φορά, σημειώνεται σε μελέτη στην επιθεώρηση Journal of the American Dietetic Association. Οτιδήποτε πέρα από αυτό αποθηκεύεται ως λίπος.

• Ρίξτε το στα λαχανικά: Οι φυτικές ίνες στα είδη μαναβικής σταθεροποιούν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, διατηρώντας υψηλό το μεταβολισμό. Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν τα φρούτα και τα λαχανικά βοηθούν τον οργανισμό να αποβάλλει τις ελεύθερες ρίζες.

• Μην μένετε νηστικοί • Φροντίστε κάθε γεύμα να περιέχει σαλάτες (χρώματα ουράνιου τόξου) και καλής ποιότητας πρωτεΐνη.

• Κόψτε τις επεξεργασμένες τροφές.

• Πίνετε 8 ποτήρια νερό την ημέρα • Αποφεύγετε τη μαργαρίνη και τα πλήρη γαλακτοκομικά • Μην βάζετε ζάχαρη, επιβραδύνει το μεταβολισμό.

• Κόψτε το σιτάρι (ιδιαίτερα το ψωμί), γιατί περιέχει μεγάλες ποσότητες γλουτένης.

• Καταναλώνετε υγιεινά λίπη: Υπάρχουν στα ψάρια, στους ξηρούς καρπούς και στα λαχανικά και ενεργοποιούν το μεταβολισμό.

• Μην παραλείπετε γεύματα και τρώτε πάντα πρωινό: • Κόψτε το αλκοόλ.

ΘΕ

1/2021

29

τεχνολογία Ιστορίες για καληνύχτα Μια εφαρμογή ύπνου αναδείχθηκε ως η καλύτερη για το 2020

Οι εφαρμογές που επιλέχθηκαν τόσο από τους χρήστες όσο και από τους συντάκτες του Google Play, ως κορυφαίες αντικατοπτρίζουν την επίδραση της πανδημίας και του άγχους που προκάλεσε. Η εφαρμογή ύπνου, Loóna, κέρδίσε τον τίτλο της «Καλύτερης εφαρμογής» του 2020. Ενώ, οι χρήστες του Google Play επέλεξαν την υπηρεσία Live streaming, Disney + ως κορυφαία επιλογή τους. Το Loóna είναι βοήθημα ύπνου. Υπόσχεται μια εμπειρία που αλλάζει τη διάθεση και βοηθά τους χρήστες της να αντιμετωπίσουν τα αρνητικά συναισθήματα που συσσωρεύονται κατά τη διάρκεια της ημέρας και στη συνέχεια επηρεάζουν τον ύπνο. Καθώς αυξάνεται το άγχος και η αγωνία, τα πρότυπα ύπνου των ανθρώπων και ο ύπνος REM διαταράσσονται, εξηγούν οι εμπνευστές της εφαρμογής. Για να το αντιμετωπίσει αυτό, η εφαρμογή προσφέρει νυχτερινά «υπνοδωμάτια», που συνδυάζουν τη χαλάρωση, την αφήγηση και τους ήχους για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να εξαλείψουν το άγχος και να χαλαρώσουν. Τον Οκτώβριο, η εταιρεία ανέφερε ότι στην εφαρμογή της – η οποία είναι επίσης διαθέσιμη στο iOS – ο μέσος ημερήσιος όρος που «έβλεπαν» ιστορίες ύπνου οι συνδρομητές ήταν 34 λεπτά. Και το μέσο ποσοστό μετατροπής από δοκιμαστική σε συνδρομητική επί πληρωμή ήταν 52,5%. Με μια νέα έκδοση η εταιρεία σχεδιάζει να επανατοποθετήσει την εφαρμογή της από το να επικεντρώνεται αποκλειστικά στη χαλάρωση για ύπνο σε μια εφαρμογή διαχείρισης διάθεσης. Σχεδιάζει, επίσης, να προσθέσει εξατομικευμένες προτάσεις περιεχομένου. Μια άλλη εφαρμογή που επωφελήθηκε από την καραντίνα ήταν η Disney +, η οποία κέρδισε το φετινό βραβείο από τους χρήστες ως η καλύτερη εφαρμογή. Η εφαρμογή βοήθησε τις οικογένειες να κρατήσουν τα παιδιά στο σπίτι διασκεδάζοντας τα. Επιπλέον, με νέες εκπομπές όπως το «The Mandalorian», η υπηρεσία είχε επιτυχία και ανάμεσα στους ενήλικες. Εκτός από το Loóna, οι συντάκτες του Google Play επέλεξαν το δωρεάν παιχνίδι δράσης ρόλων Genshin Impact ως το καλύτερο παιχνίδι της χρονιάς που δίνει στους παίκτες έναν «θαυμαστό κόσμο για εξερεύνηση», ενώ αποκαλύ30

πτουν μυστήρια. Στα κορυφαία βιβλία: A Promised Land του Barack Obama, The City We Became του N.K. Jesmin, Riot Baby του Tochi Onyebuchi, Solutions, and Other Problems του Allie Brosh, και You Had Me at Hola του Alexis Daria. Ποιες ήταν οι δημοφιλέστερες εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης Στροφή των χρηστών στις εφαρμογές (apps) κοινωνικής δικτύωσης, ψυχαγωγίας και επικοινωνίας κατά τη διάρκεια και του δεύτερου lockdown, αποδεικνύουν στοιχεία της εταιρείας ανάλυσης δεδομένων τεχνολογικών εφαρμογών Sensor Tower. Το γεγονός αυτό, φαίνεται πως οφείλεται στον οικιακό εγκλεισμό λόγω του lockdown και των αυστηρών μέτρων στις μετακινήσεις, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού. Στην Ελλάδα το 2020 ο τζίρος που συνδέεται με τις ηλεκτρονικές εφαρμογές διαμορφώθηκε σε περίπου 78 εκατ. ευρώ, έχοντας αυξηθεί κατά 36,3% συγκριτικά με το 2019, αναφέρει η Sensor Tower. Για το σύνολο της χρονιάς στις αγαπημένες εφαρμογές των Ελλήνων χρηστών κινητής ανήκουν το Tik Tok, που ακολουθείται από το Messenger, το Viber, το Instagram και το Facebook. Τα παιχνίδια παράγουν (ευλόγως) τα περισσότερα έσοδα, με την πρώτη θέση να καταλαμβάνει το Coin Master. Ακολουθούν το Garena Free Fire, το PUBG Mobile, το Gardenscapes και το Lords Mobile. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τις 7 Νοεμβρίου, οπότε επιβλήθηκε η απαγόρευση κυκλοφορίας μέχρι και την Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου, οι δέκα πιο δημοφιλείς εφαρμογές περιλαμβάνουν το Reface που επιτρέπει στους χρήστες να αντικαθιστούν ηθοποιούς και καλλιτέχνες σε κορυφαίες κινηματογραφικές παραγωγές. Ακολουθούν η εφαρμογή τηλεδιάσκεψης Cisco Webex, το παιχνίδι Among Us, το Zoom, το Messenger, το Tik Tok, το Wish (ηλεκτρονικές αγορές), το efood Delivery, το Facebook και το Instagram. Όσον αφορά αποκλειστικά τις εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης, η λίστα των δέκα δημοφιλέστερων περιλαμβάνει το Messenger, το Tik Tok, το Facebook, το Instagram, το Viber, το Skype, το Pinterest, το WhatsApp και το Snapchat.

1/2021

ΘΕ

ΘΕ

1/2021

31

ΓΕΥΣΕΙΣ

η food blogger Μαρία Πατσιά (misstasty.gr) προτείνει

Σούπες για τον χειμώνα Ρεβίθια σούπα λεμονάτα και πικάντικα Τα ρεβίθια σούπα δεν ήταν πότε το αγαπημένο μου φαγητό. Ωστόσο έγραψα τη συνταγή της μαμάς μου στο μπλοκάκι μου αλλά επειδή θέλω ο γιος μου να τρώει τα ρεβίθια σκέφτηκα μια πιο ιδιαίτερη συνταγή για να γίνει απολαυστική μια σούπα θρεπτική μεν αλλά όχι με τόσο ενδιαφέρον. Σας λέω ότι γίνονται υπέροχα έτσι τα ρεβίθια και πρέπει οπωσδήποτε να τα δοκιμάσετε! Περιμένω τις εντυπώσεις σας πάντα…

Υλικά: 500 γρ. ρεβίθια / 1 μεγάλο κρεμμύδι ξερό χοντροκομμένο / 2 μεγάλα καρότα τριμμένα στο χοντρό τρίφτη / ½ κύβο μυρωδικών βιολογικό / Αλάτι και πιπέρι / 2 ποτήρια περίπου νερό / Ξύσμα από 1 λεμόνι / 1 κουτ. της σούπας μουστάρδα / 1 κουτ. της σούπας ρίγανη αποξηραμένη / 2 ½ λεμόνια το χυμό τους / 6 κουτ. της σούπας ελαιόλαδο

Μερίδες: 4-6 / Χρόνος εκτέλεσης: 30 λεπτά Χρόνος μαγειρέματος: 1 ώρα / Σκεύος: 30 εκ. χύτρα 32

Διαδικασία: Ετοιμάζουμε πρώτα τα ρεβίθια: Μουλιάζουμε τα ρεβίθια σε κρύο νερό μαζί με λίγο αλάτι. Τα αφήνουμε να φουσκώσουν ένα ολόκληρο βράδυ. Την άλλη μέρα τα ξεπλένουμε να φύγει το αλάτι. Ετοιμάζουμε τη σούπα μας: Σε μια χύτρα ρίχνουμε τα ρεβίθια και το νερό. Φροντίζουμε το νερό να είναι 3-4 δάχτυλα πάνω από την επιφάνεια των ρεβιθιών στη χύτρα μας. Ξεκινάμε το βρασμό. Αφαιρούμε προσεχτικά όλο τον αφρό που θα σχηματιστεί στην επιφάνεια. Στη συνέχεια προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά μας. Δηλαδή το ελαιόλαδο, το ξερό κρεμμύδι, τα καρότα που έχουμε τρίψει στο χοντρό τρίφτη, τον κύβο, αλάτι και πιπέρι και το ξύσμα. Βράζουμε: Κλείνουμε τη χύτρα μας και περιμένουμε να αρχίσει ο βρασμός, χαμηλώνουμε στο 4 την εστία μας (μέτρια φωτιά) και βράζουμε μόλις σηκωθεί η βαλβίδα για 40 λεπτά. Ανοίγουμε τη χύτρα πολύ προσεχτικά. Προσθέτουμε τη ρίγανη το χυμό από τα λεμόνια και τη μουστάρδα. Αφήνουμε να πάρει μία βράση. Απολαμβάνουμε τη σούπα μας ζεστή αλλά και χλιαρή είναι το ίδιο νόστιμη!

1/2021

ΘΕ

Κρεατόσουπα με σελινόριζα και τραχανά ξινό Αύτη η σούπα ετοιμάστηκε άνοιξη, όταν ακόμα ήθελε να δηλώσει την παρουσία του. Έγινε υπέροχη πραγματικά. Η μουστάρδα, έστω και ελάχιστη, δίνει γεύση και ο τραχανάς νομίζω κάνει τη διαφορά. Εγώ χρησιμοποιώ τη χύτρα σε χαμηλά θερμοκρασία (στο 4), αν χρησιμοποιήσετε απλή κατσαρόλα θα χρειαστεί 2 ώρες περίπου το κρέας να βράσει. Η μόνη δυσκολία είναι τα αρκετά λαχανικά που πρέπει να ετοιμάσεις, αλλά είναι τόσο θρεπτική!

Υλικά: 1 κιλό μοσχάρι ποντίκι / 8 νεροπότηρα νερό / 3 καρότα / 4 κολοκυθάκια / 2 κρεμμύδια / 1 σελινόριζα / 1 πατάτα / 1 μάτσο σέλινο / 1 κύβο κότας βιολογικό / 8 κουτ. της σούπας ελαιόλαδο / 10 ντοματίνια / Αλάτι και πιπέρι / Ξύσμα από 1 λεμόνι βιολογικό / 3 λεμόνια το χυμό τους / ½ κουτ. του γλυκού μουστάρδα / 2 κουτ. της σούπας τραχανάς ξινός ζυμωτός Διαδικασία: Ετοιμάζουμε αρχικά τα λαχανικά μας: Πλένουμε και κόβουμε τα καρότα μας σε μέτρια κομμάτια. Το ίδιο ακριβώς κάνουμε με τα κολοκυθάκια. Καθαρίζουμε τα κρεμμύδια και τα χοντροκόβουμε. Καθαρίζουμε την πατάτα και τη σελινόριζα και την κόβουμε κυβάκια. Πλένουμε το σέλινο και το κόβουμε και αυτό. Πλένουμε τα ντοματίνια μας. Ετοιμάζουμε τη σούπα μας: Βάζουμε τη χύτρα στη φωτιά και ρίχνουμε το νερό και το κρέας. Μόλις ξεκινήσει ο βρασμός θα δημιουργηθεί αρκετός αφρός. Είναι σημαντικό να αφαιρέσουμε όλο τον αφρό με μεγάλη προσοχή και να μην μείνει σχεδόν καθόλου. Το κάνουμε με προσοχή και υπομονή. Προσθέτουμε στη συνέχεια όλα τα υλικά μας. Από το σέλινο προσθέτουμε το μισό μάτσο. Κρατάμε μόνο στην άκρη τον τραχανά, τη μουστάρδα και το χυμό λεμονιού. Φυσικά και το υπόλοιπο μισό μάτσο από το σέλινο. Αυτά θα τα προσθέσουμε στο τέλος. ΘΕ

1/2021

Μερίδες: 6 / Χρόνος εκτέλεσης: 30 λεπτά Χρόνος μαγειρέματος: 1 ώρα / Σκεύος: 30 εκ. Χύτρα Βράζουμε: Κλείνουμε τη χύτρα μας με προσοχή και βράζουμε από την ώρα που θα σηκωθεί η βαλβίδα για 1 ώρα έχοντας στο 4 την εστία μας. Μόλις περάσει η 1 ώρα ανοίγουμε με προσοχή και ασφάλεια τη χύτρα. Ρίχνουμε τον τραχανά και βράζουμε σε ανοιχτή τη χύτρα για 5 λεπτά περίπου. Στύβουμε τα λεμόνια και ρίχνουμε το χυμό τους στη συνέχεια στη χύτρα μας μαζί με τη μουστάρδα και το υπόλοιπο μισό μάτσο από το σέλινο. Κουνάμε τη χύτρα και σβήνουμε την εστία. Αφήνουμε 1 λεπτό ακόμα με σβηστή την εστία. Απολαμβάνουμε τη σούπα μας ζεστή!

33

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

γράφει η Χαρίκλεια Βλαχάκη

Tι μας διδάσκουν οι προϊστορικές κοινωνίες; Με αφορμή την πρόσφατη διεθνή βράβευση του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας για το ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ο άνθρωπος πλάθει τον άνθρωπο», συνομιλούμε με τον αρχαιολόγο - Προϊστάμενο του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας

κ. Γιώργο Τουφεξή για τις οικουμενικές και διαχρονικές ανθρώπινες ανησυχίες που ανιχνεύει η αρχαιολογική τεκμηρίωση στα θραύσματά της ιστορίας

34

1/2021

ΘΕ

Πυρήνα της αφήγησης του ντοκιμαντέρ αποτελούν το χώμα και το νερό ως υλικά ζωής και δημιουργίας στα χέρια του νεολιθικού ανθρώπου καθώς πλάθει το πήλινο ομοίωμα σπιτιού. Με εννέα ειδώλια ανθρώπων.

To συγκεκριμένο εύρημα που εκτίθεται στη μόνιμη έκθεση του Διαχρονικού, προέρχεται από την Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου και αποτελεί σπάνια αναπαράσταση ενός νεολιθικού νοικοκυριού για όλη τη Νεολιθική Ευρώπη. Μέσα από εικόνες και ήχους που ζωντανεύουν τη φύση και τα έργα των νεολιθικών Θεσσαλών γεωργοκτηνοτρόφων, αναδύονται καρέ καρέ πτυχές από τις μύχιες σκέψεις και τις πνευματικές αγωνίες τους. Όπως σημειώνει στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Τουφεξής, ο οποίος είχε και την αρχαιολογική εποπτεία του ντοκιμαντέρ, σε περιόδους κρίσης όπως η τωρινή πανδημία που απειλεί την ανθρωπότητα, οι σκέψεις αυτές μας οδηγούν σε απαρχές, ανατροφοδοτούν τα θεμελιώδη και απορρίπτουν τα περιττά.

ΘΕ

1/2021

35

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κύριε Τουφεξή, πως προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία ενός βίντεο με επίκεντρο το πήλινο ομοίωμα σπιτιού από την Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου που εκτίθεται στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας; Η ιδέα προέκυψε ετοιμάζοντας τη μεγάλη περιοδική έκθεση του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας «Ειδώλιο. Ένας κόσμος σε μικρογραφία. Θεσσαλία και Μακεδονία», η οποία λόγω των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ήταν ανοιχτή δυστυχώς για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Γι΄ αυτό το λόγο, μάλιστα, η διάρκεια της παρατάθηκε μέχρι τον φετινό Ιούνιο. Το βίντεο αποτελεί μέρος του εποπτικού υλικού της έκθεσης. Κατά δεύτερο λόγο, από την ολοκλήρωση της μελέτης της ανασκαφής στην Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου, όπου βρέθηκε το εύρημα και η οποία διήρκησε τρία χρόνια. Ποια είναι τα στοιχεία που καθιστούν το συγκεκριμένο εύρημα πολύτιμο και μοναδικό; Η σπανιότητά του και το γεγονός ότι τα αρχαιολογικά συμφραζόμενα του ευρήματος αυτού όπως λέμε στη γλώσσα της αρχαιολογίας δηλ. ο χώρος όπου βρέθηκε και η σχέση του με άλλα ευρήματα που εντοπίστηκαν γύρω από αυτό και άλλες αρχαιολογικές μαρτυρίες, επιτρέπουν να προσεγγίσουμε κάποιες ερμηνευτικές πτυχές των νεολιθικών ειδωλίων. Αυτό, ξέρετε, είναι σπάνιο και έχει μεγάλη σημασία εάν αναλογιστούμε ότι η ερμηνεία των νεολιθικών ειδωλίων παραμένει ως τις μέρες μας ανοικτό ζήτημα στην έρευνα παρά τις εκατοντάδες μελέτες και άρθρα που έχουν γραφεί μέχρι σήμερα. Το σπιτάκι παριστάνει στοιχεία της οικοσκευής στο εσωτερικό του και έχει εννέα πήλινα ειδώλια ανθρώπων που αντιστοιχούν στα μέλη ενός νεολιθικού νοικοκυριού. Βρέθηκε άθικτο πάνω στα ερείπια ενός καμένου σπιτιού του τέλος της Μέσης Νεολιθικής εποχής, περ. στα μέσα της 6ης χιλ. π.Χ., σε ανασκαφές που πραγματοποίησε το 1983 ο πρώην Πρ/νος Αρχαιοτήτων της Λάρισας, καθηγ. Κ. Γαλλής. Σύμφωνα με την αρχική ανάλυση και αυτή που ολοκληρώσαμε πρόσφατα μετά από τρία χρόνια μελέτης της ανασκαφής, το σπιτάκι τοποθετήθηκε εκεί σκόπιμα. Το σύντομο αυτό ντοκιμαντέρ αφηγείται όλη τη διαδρομή του ευρήματος, από την κατασκευή μέχρι τους λόγους που οδήγησαν τους νεολιθικούς ενοίκους σε αυτήν την τελετουργική πράξη. Γιατί ο προϊστορικός άνθρωπος πλάθει τον άνθρωπο; (Όπως εύλογα αναρωτιέται η αφηγήτρια στη διάρκεια του ντοκιμαντέρ). Και όχι μόνον, ο προϊστορικός άνθρωπος. Σε όλες τις περιόδους της η αρχαία ελληνική τέχνη ήταν ανθρωποκεντρική, αν και για τους αρχαίους ιστορικούς χρόνους θα μπορούσαν να δοθούν πιο συγκεκριμένες απαντήσεις. Στις μακρινές χιλιετίες της προϊστορίας και ειδικότερα στη νεολιθική εποχή ( 6500-3200 π.Χ.), ο άνθρωπος πλάθει τον άνθρωπο στην προσπάθεια του να δομήσει και να κατανοήσει τον κόσμο που κινείται γύρω από αυτόν. Έχει ανάγκη να προσδιορίσει την ταυτότητά του, το κοινωνικό του φύλο, να εγγράψει μέσω των ειδωλίων κώδικες επικοινωνίας με τους συνανθρώπους του, να επισφραγίσει συγγένειες, φιλίες, συμμαχίες, σαν να εξυμνεί, ακόμη, και τα επιτεύγματα των «χειρών του». Και εάν θα μπορούσε να αναζητήσει κανείς θεϊκή υπόσταση για κάποια ανθρώπινα ειδώλια, το ουσιώδες είναι ότι και πάλι οι μορφές αυτές απεικονίζονται «κατ΄ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν» του. Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ προέρχεται από παράφραση της μελέτης του Αυστραλού προϊστοριολόγου V. Gordon Childe (Man Makes Himself, 1936) ο οποίος βασισμένος σε μια μαρξιστική θεώρηση της ιστορίας προσεγγίζει τις ανακαλύψεις που σηματοδότησαν τη 36

1/2021

ΘΕ

Στις μακρινές χιλιετίες της προϊστορίας και ειδικότερα στη νεολιθική εποχή (6.500-3.200 π.Χ), ο άνθρωπος πλάθει τον άνθρωπο στην προσπάθεια του να δομήσει και να κατανοήσει τον κόσμο που κινείται γύρω από αυτόν. μετάβαση του ανθρώπου από τον προϊστορικό κόσμο στην ιστορία στη βάση μιας ενιαίας πορείας του ανθρώπινου πολιτισμού. Μέσα από τη δική σας επιστημονική μελέτη και προσέγγιση της ιστορίας με ποιόν τρόπο θεωρείτε ότι ο άνθρωπος «πλάθει» τον άνθρωπο; Τι έχουν να μας διδάξουν οι προϊστορικές κοινωνίες; Προς μεγάλη έκπληξή μου, ο τίτλος του ντοκιμαντέρ δόθηκε από τη σεναριογράφο κ. Κ. Μπόλματη χωρίς να έχει υπόψη της το θεμελιώδες αυτό έργο. Της εξήγησα τη σημασία αυτού του έργου, ταίριαξε πολύ αυτή η σύνδεση, μας άρεσε. Σχετικά με την ενιαία πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού στην οποία αναφερθήκατε, αυτή δεν ακολουθεί κατά τη γνώμη μου μια ομοιόμορφη εξελικτική πορεία. Η κοινωνική ανθρωπολογία, η εθνολογία, η αρχαιολογία φανερώνουν ενδιαφέρουσες διαφοροποιήσεις και «αποκλίσεις». Ο νεολιθικές κοινωνίες άλλαξαν τη ζωή του Homo Sapiens (δηλ. του σημερινού «σοφού» ανθρώπου) με τρόπο που δεν είχε προηγούμενο μέχρι τότε. Η οικολογική ισορροπία στην προσαρμογή του ανθρώπου στο περιβάλλον είναι το πιο επίκαιρο μήνυμα στην εποχή της κλιματικής αλλαγής που διανύουμε. Αλλά και το γεγονός ότι οι ανθρώπινες ανησυχίες, αγωνίες, φόβοι και ελπίδες είναι οικουμενικές και διαχρονικές παρά τις χιλιετίες που μας χωρίζουν. Σε περιόδους κρίσης όπως η τωρινή πανδημία που απειλεί την ανθρωπότητα, οι σκέψεις αυτές μας οδηγούν σε απαρχές, ανατροφοδοτούν τα θεμελιώδη, απορρίπτουν τα περιττά. Η δημιουργία του ντοκιμαντέρ και η απήχησή του ανέδειξε παράλληλα και έναν νέο τρόπο επικοινωνίας της αρχαίας τέχνης στο σύγχρονο κοινό. Πόσο σημαντικό είναι για ένα αρχαιολογικό μουσείο το κομμάτι της επικοινωνίας του χθες με το σήμερα με σύγχρονα μέσα; Τα Μουσεία, ανάμεσα στο οποία και το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, έχουν υιοθετήσει εδώ και χρόνια -σε διαφορετικό βαθμό το καθένα- τη σύγχρονη τεχνολογία για την προβολή των πολιτιστικών θησαυρών τους, την εκπόνηση παιδαγωγικών προγραμμάτων για σχολεία ή άλλες κοινωνικές ομάδες και γενικότερα για την επικοινωνία τους με το ευρύ κοινό. Στους ρυθμούς της ιντερνετικής κοινωνικής δικτύωσης σε πραγματικό χρόνο, δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Χάρις αλλά και εξαιτίας αυτού, η επικοινωνία των Μουσείων με το κοινό τους πέρα από την πρωτοτυπία και την αμεσότητα, είναι ουσιώδες, κατά τη γνώμη μου, να συνδυάζει συμπύκνωση αλλά μαζί και αφαίρεση στη διάχυση των μηνυμάτων. Τα Μουσεία να κοινοποιούν δηλ. στον σύγχρονο άνθρωπο εύληπτα μηνύματα χωρίς να «κλέβουν», όπως ίσως αυτός θα νόμιζε, χρόνο από τον καθημερινό αγώνα του. Ο «μέσος επισκέπτης» που είναι ο πρωταρχικός στόχος των Μουσείων (οι επισκέπτες με ειδικά ενδιαφέροντα έχουν ούτως ή άλλως σχέση με Μουσεία) να καταλάβει ότι υπάρχει και γι΄ αυτόν ζωτικός χώρος για Μουσεία μέσα στις ταχύτητες της καθημερινότητάς του. Στη λεπτή αυτή γραμμή κινείται και το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ που βραβεύτηκε. Είναι τα μουσεία ο τόπος όπου ο χρόνος δεν σβήνει τη μνήμη; Βεβαίως, αλλά και ένας χώρος που γίνεται η σύνδεση με το παρόν. Τα Μουσεία φροντίζουν να μας δείχνουν τις γέφυρες που συνδέουν τα δύο, απομένει σε μας να τις διαβούμε σε ένα διάλειμμα γνώσης και αυτογνωσίας στην καθημερινότητά μας.

Ο νεολιθικές κοινωνίες άλλαξαν τη ζωή του Homo Sapiens (δηλ. του σημερινού «σοφού» ανθρώπου) με τρόπο που δεν είχε προηγούμενο μέχρι τότε. Σημειώνεται ότι η παραγωγή του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας «Ο άνθρωπος πλάθει τον άνθρωπο», τιμήθηκε με δύο βραβεία στον Διεθνή Διαγωνισμό Museums in Short (Καλύτερης Παραγωγής όλων των διαγωνιστικών κατηγοριών και βραβείο Αφήγησης) αποδεικνύοντας τη γνώση και την αγάπη των ανθρώπων του μουσείου στο επιστημονικό τους αντικείμενο αλλά στον τρόπο επικοινωνίας της αρχαίας τέχνης στο σύγχρονο κοινό. Η αρχαιολογική εποπτεία του ντοκιμαντέρ είναι του Γιώργου Τουφεξή, η σκηνοθεσία και καλλιτεχνική παραγωγή του Γιώτη Βράντζα και το σενάριο της Κατερίνας Μπόλματη. Το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας βραβεύεται για δεύτερη φορά μετά το 2018 στον ίδιο διαγωνισμό. Μπορείτε να το παρακολουθήσετε στο You tube: https://youtu.be/EOqTE4YoILg ή στο site του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας: dml.culture.gr

ΘΕ

1/2021

37

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

γράφει η Χαρίκλεια Βλαχάκη

Λουκία Βαλάση Η μουσική ως πρεσβευτής του τόπου

Η διακεκριμένη λαρισαία σολίστρια στο σαντούρι αναβιώνει την ιστορία με μελωδίες και εικόνες

38

1/2021

ΘΕ

Η Λουκία Βαλάση είναι μια εξερευνήτρια. Της αρέσει να ανακαλύπτει νέα μουσικά μονοπάτια και να εξερευνά παραδοσιακές μελωδίες και όργανα από την Ελλάδα και τον κόσμο. Συνοδοιπόροι της σε αυτό το ταξίδι είναι το σαντούρι, η αρχαία λύρα και η αδερφή της Στέλλα Βαλάση με την οποία μοιράζονται το ίδιο πάθος για τη μουσική. Έχει συνεργαστεί και περιοδεύσει δίπλα σε διακεκριμένους Έλληνες και ξένους τραγουδιστές και συνθέτες σε Ευρώπη και Αμερική, ωστόσο σταθμό στην καλλιτεχνική της πορεία αποτέλεσε η δημιουργία βίντεοκλίπ στον Όλυμπο - το πρώτο που γυρίζεται στο μυθικό βουνό διασκευάζοντας στο σαντούρι το αριστουργηματικό δημιούργημα «Νύχτα μαγικιά», του Μίκη Θεοδωράκη. Ξεχωριστή είναι επίσης η σύνθεση της «Ύμνος της Ειρήνης» με αρχαία μουσικά όργανα και όργανα κλασικής μουσικής, ένα κομμάτι που ξεχώρισε όχι μονό για την πρωτότυπή μουσική του, αλλά και για την ευρηματική παρουσίαση του με ένα βιντεοκλίπ γυρισμένο στο Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας.

ΘΕ

1/2021

39

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κυρία Βαλάση, τι είναι αυτό που σας ωθεί σε αυτές τις τόσο ιδιαίτερες μουσικές παραγωγές για τις οποίες διακρίνεστε. Παραγωγές όπως η σύνθεση μαζί με την αδελφή σας Στέλλα Βαλάση του «Ύμνου της Ειρήνης» και του βιντεοκλίπ που τον συνόδευσε με φόντο το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας αλλά και του βιντεοκλίπ που γυρίσατε στον Όλυμπο, διασκευάζοντας στο σαντούρι το Νύχτα Μαγικιά του Θεοδωράκη; Χρόνια τώρα μελετώ, εξερευνώ και ανακαλύπτω πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα μέσα από τη μουσική καθώς θεωρώ ότι δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα στα διάφορα μουσικά είδη. Αρκεί να έχεις την προθυμία να τα ανακαλύψεις. Ως εκ τούτου οι μουσικές αυτές παραγωγές δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα της μακρόχρονης πορείας μου και των μουσικών μου ανησυχιών. Ο «Ύμνος της Ειρήνης» είναι ένα αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας δικής μου και της αδερφής μου Στέλλας Βαλάση σε ό,τι αφορά το μουσικό μέρος αλλά και συνεργασιών όπως με την Περιφέρεια Θεσσαλίας που έθεσε την παραγωγή υπό την αιγίδα της και την ευχαριστούμε θερμά. Αρωγός σε αυτή την προσπάθεια στάθηκε επίσης και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας η οποία συντέλεσε τα μέγιστα για την παραχώρηση του Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας για τα γυρίσματα. Δράττομαι της ευκαιρίας να πω ότι η αδερφή μου Στέλλα Βαλάση είναι μια διακεκριμένη μουσικός και σολίστρια στο σαντούρι σε Ελλάδα και εξωτερικό, με πολλές σημαντικές συνεργασίες όπως με τον Γ. Νταλάρα, τον Γ. Πάριο, την Ελεονώρα Ζουγανέλη, τον Π. Θαλασσινό αλλά και με συνθέτες όπως τους Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη Μαρκόπουλο, Δημήτρη Παπαδημητρίου, Πηγή Λυκούδη, Γιώργο Θεοφάνους, Κώστα Λειβαδά κ.ά.

σεγγίσουμε τις πανέμορφες αυτές κορυφές του Ολύμπου βοήθησαν το κλιμάκιο του ΚΕΟΑΧ και το ΓΕΣ. Η μεγάλη μου ικανοποίηση βέβαια από μουσικής άποψης είναι η προσέγγιση του έργου του Μίκη Θεοδωράκη με όργανα παραδοσιακά όπως το σαντούρι, η αρχαία λύρα και το duduk, παραδοσιακό όργανο της Αρμενίας, που έπαιξε ο Αρμένιος σολίστ Arsen Petrosyan. Ο Μίκης Θεοδωράκης άκουσε τη διασκευή του τραγουδιού; Βεβαίως και την άκουσε και είδε το βίντεο. Θαύμασε την προσπάθεια και εξέφρασε θετικά σχόλια για την προσέγγιση που είχα στο έργο του, και φυσικά για όλο το project. Γιατί επιλέγετε να συνοδεύετε τις συνθέσεις σας με βιντεοκλίπ; Είναι η εικόνα ενδεχομένως το μέσο για να αποκτήσει η παραδοσιακή μουσική περισσότερους ακροατές; Φυσικά δεν συνοδεύονται όλες οι συνθέσεις που δημιουργώ με βίντεο αλλά πιστεύω ότι η οπτικοποίηση μιας σύνθεσης με τη δημιουργία ενός βιντεοκλίπ όταν γίνεται με σεβασμό και αισθητική αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση. Ιδιαίτερα όταν η μουσική και οι στίχοι συνδυάζονται οπτικά με σημαντικά τοπόσημα και μνημεία. Όσον αφορά στην παραδοσιακή μουσική πιστεύω ότι είναι από μόνη της τόση ισχυρή ώστε κάθε εγχείρημα οπτικοποίησής της αποτελεί απλώς ένα οπτικό συμπλήρωμα.

Παίζοντας σαντούρι και αρχαία λύρα, η Λουκία Βαλάση γύρισε το πρώτο βιντεοκλίπ στον Όλυμπο σε μια απόλυτη ταύτιση τοποθεσίας και μαγευτικής μελωδίας.

Ειδικά σε ό,τι αφορά στην παραγωγή στον Όλυμπο, πως προέκυψε η ιδέα και κυρίως πόσο απαιτητικό ήταν το γύρισμα; Αφορμή για την πραγματοποίηση αυτού του εγχειρήματος στάθηκε ο θαυμασμός μου για τον Έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη και η συνάντηση που είχα την τύχη και την τιμή να κάνω προσωπικά μαζί του. Η πραγματοποίηση βέβαια του βίντεοκλιπ, προαπαιτούσε πολλή δουλεία, τόλμη, ψυχραιμία και αποφασιστικότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εικόνες του βίντεο είναι από λήψεις πού πραγματοποιήθηκαν σε υψόμετρο 2.400 μ, τον Φεβρουάριο. Στο να μπορέσουμε να προ40

Τι είναι για εσάς το σαντούρι και τι είναι αυτό που αγαπάτε περισσότερο στις παραδοσιακές μελωδίες; Το σαντούρι για μένα είναι το όργανο που μου άνοιξε αρχικά τον δρόμο μελέτης και αγάπης της παραδοσιακής μουσικής. Θεωρώ ότι το σαντούρι έχει μια ποιητική και μουσική αρτιότητα. Είναι συνοδοιπόρος στην καλλιτεχνική μου πορεία και αποτελεί πηγή έμπνευσης και δημιουργίας. Είναι το όργανο που με συντροφεύει σε πολλές και διαφορετικές στιγμές της ζωής μου και παράλληλα ένα μέσο έκφρασης των μουσικών μου ιδεών αλλά και των προσωπικών μου συναισθημάτων. Με τον καιρό ανακάλυψα τη μοναδική ιδιότητα του σαντουριού να μεταμορφώνεται σε ένα όργανο που μπορεί να παίξει διάφορα είδη μουσικής. Στη μουσική δεν χρειάζεται να έχουμε στερεότυπα παρά μόνον σεβασμό σε αυτό που κάνουμε. Εκείνο που είναι πολύ εντυπωσιακό και εκπληκτικό στην παραδοσιακή μουσική, είναι ότι μέσα από την απλό1/2021

ΘΕ

τητα της μελωδίας και των στίχων τους, ξεπηδά και εκφράζεται η ίδια μας η ζωή. Έτσι στα παραδοσιακά τραγούδια θα ακούσουμε να εξυμνείται η χαρά, η λύπη, ο έρωτας, η ξενιτειά και το πιο εκπληκτικό είναι ότι η λιτότητα που διακρίνει τη μελωδία και τον στίχο την κάνει προσιτή σε όλον τον κόσμο κάθε ηλικίας. Έχετε κάνει πολλές αξιόλογες συνεργασίες και εμφανίσεις. Πως υποδέχονται το σαντούρι στις συναυλίες που έχετε κάνει στο εξωτερικό; Η κάθε συνεργασία για μένα αποτελεί ένα λιθαράκι γνώσης και εμπειρίας γι’ αυτό και νιώθω τυχερή και ευγνώμων για τις μέχρι τώρα συνεργασίες μου με αξιόλογους και σπουδαίους καλλιτέχνες και συνθέτες. Η καλλιτεχνική μου δραστηριότητα στο εξωτερικό μου δίνει ιδιαίτερη χαρά, ανοίγει τους ορίζοντες και διευρύνει το μυαλό καθώς έρχεσαι σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και ανθρώπους αλλά κυρίως γιατί συναντώ τους ομογενείς μας. Αυτό που παρατηρώ στις συναυλίες που έχω κάνει είναι η μεγάλη απήχηση και το ενδιαφέρον να το δουν, να το ακούσουν και να μάθουν πληροφορίες για την ελληνική εκδοχή του καθώς υπάρχουν και άλλοι τύποι σαντουριού. Ένα από τα όργανα που παίζετε είναι και η αρχαία λύρα. Δείχνει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η επαναφορά ενός θρυλικού μουσικού οργάνου στον 21ο αιώνα. Μέσα από τις μουσικές μου αναζητήσεις ένιωσα την ανάγκη να στραφώ στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής μουσικής. Με αυτή λοιπόν την αφορμή ήρθα σε επαφή με την αρχαία λύρα (η συγκεκριμένη είναι του Απόλλωνα). Είναι λιτός και παράλληλα λυρικός ο ήχος της και παραπέμπει στον αρχαίο μας πολιτισμό. Μελετώντας ό,τι σώζεται από παλιά για την αρχαία μουσική, προσπαθώ με μεγάλη ευλάβεια να το εντάσσω σε νέα δημιουργήματά μου. ΘΕ

1/2021

ΒΙΟ Η Λουκία Βαλάση είναι μια διακεκριμένη σολίστρια στο σαντούρι, συνθέτρια και ερμηνεύτρια. Έχει τελειώσει τα ανώτερα θεωρητικά όπως Αρμονία, Αντίστιξη, Φούγκα και έχει πάρει δίπλωμα Πιάνου και δίπλωμα Βυζαντινής. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στο τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης με ειδίκευση σαντουριού. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού πάνω στον τομέα της Ειδικής Εκπαίδευσης με ειδίκευση στην Μουσικοθεραπεία. Έχει περιοδεύσει δίπλα σε διακεκριμένους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες σε Ευρώπη και Αμερική και με άλλους σημαντικούς Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες και συνθέτες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ενδεικτικά αναφέρονται ο Γιώργος Νταλάρας, Κώστας Μακεδόνας, Δημήτρης Μπάσης, Γιώτα Νέγκα, Θάνος Μικρούτσικος, Πέτρος Γαϊτανος, Πετρολούκας Χαλκιάς, Dilek Koc, Λάκης Χαλκιάς κ.α. Ως συνθέτρια έγραψε μουσική για την κινηματογραφική ταινία αγγλοελληνικής παραγωγής «The winter». Επίσης έχει γράψει μουσική για τη γνωστή τραγουδίστρια της Τουρκίας Şevval Sam, αλλά και μέρος της μουσικής επένδυσης της πολυβραβευμένης αμερικανικής σειράς ντοκιμαντέρ της δημοσιογράφου και παραγωγού ντοκιμαντέρ Αθηνάς Κρικέλη με τίτλο «My Olympus». Σταθμό στην καλλιτεχνική της πορεία αποτέλεσε η δημιουργία του πρώτου της βίντεοκλίπ που γυρίστηκε στον Όλυμπο ερμηνεύοντας το αριστουργηματικό δημιούργημα «Νύχτα μαγικιά», του Μίκη Θεοδωράκη. Επίσης η σύνθεση του «Ύμνου της Ειρήνης» με αρχαία μουσικά όργανα όπως λύρα, τύμπανον και σαντούρι σε συνδυασμό με όργανα της κλασικής μουσικής.

41

ΜΟΥΣΙΚΗ

42

συνέντευξη: Χαρίκλεια Βλαχάκη, φωτογραφίες: Κώστας Μάντζιαρης

1/2021

ΘΕ

Πατήστε enter στη μουσική δημιουργία To Φεστιβάλ Μουσικότροπο 2021 πατάει enter και μας καλεί να παρακολουθήσουμε διαδικτυακά το φετινό πρόγραμμά του, που- παρά τις δύσκολες συνθήκες- παραμένει πλούσιο και δημιουργικό κρατώντας ζωντανή μέσα μας τη μουσική φλόγα. Από τις 13 Φεβρουαρίου εώς τις 7 Μαρτίου λοιπόν και από την πόλη της Λάρισας για όλον τον πλανήτη, το φεστιβάλ που διοργανώνεται από το Δημοτικό Ωδείο Λάρισας μας καλεί να βιώσουμε μαζί ένα νέο «ταξίδι στην τέχνη» γεμάτο μουσικές συγκινήσεις, σεμινάρια, ομιλίες, πρωτότυπα εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής και εμπνευστής του Μουσικότροπου κ. Χρήστος Λενούτσος, έχοντας στο πλευρό του την υπεύθυνη καλλιτεχνικού σχεδιασμού του Φεστιβάλ κ. Ολυμπία Τσαγιάννη μιλούν για τους στόχους και της προσδοκίες της φετινής διοργάνωσης.

ΘΕ

1/2021

43

ΜΟΥΣΙΚΗ

Κύριε Λενούτσο μιλήστε μας για το Φεστιβάλ Μουσικότροπο. Το Μουσικότροπο είναι η έκφραση της τέχνης. Είναι μία γιορτή της μουσικής που αγκαλιάζει πολλές και διαφορετικές πτυχές της, στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αναδεικνύει τη δύναμή της προσφέροντας εξαιρετικές συναυλίες από σπουδαίους μουσικούς, παρουσιάζει τη μουσική σαν παιχνίδι για τους μικρούς μας φίλους, δημιουργεί πρωτότυπα εργαστήρια για τους εκπαιδευτικούς και λάτρεις της μουσικής και προσκαλεί άτομα με αναπηρία επιδρώντας με τον τρόπο της ευεργετικά. Είναι μία διοργάνωση με επιλογές που στοχεύουν σε όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένη μουσική παρουσίαση.

Είστε επίσης ιδρυτής του διεθνούς φεστιβάλ σύγχρονης σύνθεσης «outHEAR New Music Week» που πραγματοποιείται στην πόλη μας εδώ και δύο χρόνια. Είναι κάτι που σχετίζεται με το Μουσικότροπο; Όχι, είναι δύο τελείως διαφορετικές διοργανώσεις σε όλα τα επίπεδα. Αν όμως το δείτε συνολικά, το ένα προσθέτει στο άλλο με το δικό του τρόπο. Eδώ το είδος της μουσικής είναι κάτι εξειδικευμένο. Η Λάρισα με το «outHEAR New Music Week» αποκτά μία νέα πολιτισμική ταυτότητα, καθώς συν-διοργανώνεται από κορυφαίους καλλιτεχνικούς φορείς, και σε λίγα χρόνια, αν ευδοκιμήσει αυτή η πρωτοβουλία, το όνομα της πόλης μας θα ταυτίζεται με τη σύγχρονη μουσική δημιουργία.

Τι κάνει το Μουσικότροπο προκειμένου να είναι σημαντική η παρουσία του; Το Μουσικότροπο εντάσσεται στις δράσεις του Δημοτικού Ωδείου, αλλά από μόνο του αποτελεί κάτι αυτόνομο και ξεχωριστό. Χρησιμοποιεί τη δύναμη, τη γνώση, τη διάδραση των προσκεκλημένων συντελεστών του, οι οποίοι αποτελούν ισχυρές μουσικές προσωπικότητες. Πιστεύω ότι ο κάθε καλλιτέχνης έχει ανάγκη να επαναπροσδιορίζει την αισθητική του αντίληψη, ο εκπαιδευτικός να ανανεώνει τις μουσικές πεποιθήσεις του. Είναι χρέος να δημιουργούμε ένα υγιές πολιτιστικό περιβάλλον που βασίζεται στη μεταφορά γνώσεων, στην ανταλλαγή απόψεων και στην αποδοχή νέων ακουσμάτων. Με τον τρόπο αυτό γινόμαστε καλύτεροι μουσικοί, εμπνευσμένοι παιδαγωγοί, αλλά επίσης εξελίσσει το μουσικό αισθητήριο του κάθε φιλόμουσου. Αυτό έρχεται να εξυπηρετήσει το Μουσικότροπο.

Ποιος είναι ο στόχος σας από το Μουσικότροπο; Να κοιτάμε στα μάτια επαγγελματικές διοργανώσεις μεγάλων καλλιτεχνικών φορέων γιατί το αξίζουμε. Είμαστε μία πόλη με βαθιά και μεγάλη ιστορία στη μουσική που ξεκίνησε το 1900, προσφέροντας για πρώτη φορά μουσική εκπαίδευση. Το ωδείο μας δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου ρίχνοντας το σπόρο και τα θεμέλια ενός μουσικού πολιτισμού που σήμερα είμαστε ακόμα περήφανοι. Είναι χρέος μας να εξυψώσουμε αυτή την προσφορά. Έχουμε τη γνώση, τις υποδομές, τη διάθεση. Μέσα από αυτό προσβλέπουμε να φέρουμε στους χώρους μας νέο κόσμο. Να γνωρίσουν οι νέοι που αποτελούν το μέλλον μας τη δύναμη της μουσικής. Η μουσική είναι μία μαγεία. Με τη μουσική μπορείς να προσεγγίζεις τις καταστάσεις της ζωής από μία άλλη οπτική, να εκφράζεσαι με ένα δικό σου τρόπο και να νιώθεις ότι η δημιουργία, η εξέλιξη, είναι αλληλένδετο κομμάτι της ύπαρξής σου.

44

1/2021

ΘΕ

τροπο μας δίνει την ευκαιρία να έχουμε όλη αυτή την βιωματική διάδραση στην πόλη που ζούμε.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το φεστιβάλ στο www.mousikotropo.gr

Τι θα περιλαμβάνει το φετινό Μουσικότροπο; Oι νέες συνθήκες μας οδήγησαν σε αχαρτογράφητα μονοπάτια. Κρατήσαμε το βασικό σχεδιασμό του φεστιβάλ διαμορφωμένο έτσι, ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε στα νέα δεδομένα. Διαδικτυακές συναντήσεις, διαδικτυακές προβολές. Τα θέματα όμως που έχουν επιλεγεί, κρατούν έντονο το μουσικό και εκπαιδευτικό ενδιαφέρον, μιας και εστιάζουμε στα 250 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου συνθέτη Λούντβιχ βαν Μπετόβεν και προχωρούμε στην εμβάθυνση του αισθητικού και ιστορικού νοήματος της ρομαντικής μουσικής. Ο τομέας της ψυχολογίας απασχολεί πάντα το Μουσικότροπο και θα αναπτυχθεί η ψυχική ανθεκτικότητα και ευημερία των μουσικών στην πανδημία. Επίσης δυσλεξία και αυτισμός είναι θέματα που φέτος θα συζητηθούν και θα αναλυθούν σε σχέση με τη μουσική. Το Μουσικότροπο είναι εδώ έτοιμο να προσφέρει μουσικές συγκινήσεις, με κορυφαία μουσικά προγράμματα, και μέσα από τη στήλη σας, προσκαλώ όλους τους συμπολίτες μας να βιώσουμε μαζί αυτό το νέο “Ταξίδι στην Τέχνη”. Κυριά Τσαγιάννη ποιες θεωρείτε είναι οι καλλιτεχνικές εκπαιδευτικές ανάγκες της Λάρισας και η σχέση τους με το Μουσικότροπο; Θεωρώ ότι ο συντονισμός μας με τις εξελίξεις στα νέα μουσικά πράγματα και η επαφή μας με τις νέες ιδέες που εμφανίζονται συνεχώς στον καλλιτεχνικό κόσμο είναι κάποιες από τις βασικές ανάγκες. Έτσι θα μπορούμε να έχουμε αφορμή για έμπνευση νέων δικών μας, οι οποίες θα ενεργοποιηθούν εδώ στην πόλη μας και έτσι θα συμμετέχουμε κι εμείς στη γενικότερη καλλιτεχνική κίνηση. Το ΜουσικόΘΕ

1/2021

Σχετικά με τα παιδιά τι προσδοκάτε από αυτή τη διοργάνωση; Χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση γιατί τα παιδιά συμβολίζουν και είναι το μέλλον της πόλης μας. Σ’ αυτό το μέλλον λοιπόν εντάσσεται και το μουσικό μέλλον. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από την ποιοτική ψυχαγωγία αλλά και την βιωματική εκπαίδευση μέσα από μελετημένα προγράμματα και δράσεις. Ζούμε στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας που δεν αφήνει και πολύ χώρο για φαντασία στα παιδιά αλλά την προσφέρει έτοιμη. Ψυχολόγοι και θεωρητικοί της εκπαίδευσης συμφωνούν σήμερα στο ότι η ικανότητα της φαντασίας στα μικρά παιδιά είναι μία ένδειξη νοητικής ανάπτυξης και μία δεξιότητα που θα πρέπει να καλλιεργηθεί. Σε αυτή τη βάση κινούνται οι επιλογές για τα προγράμματα για παιδιά του Μουσικότροπου. Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να υπογραμμίσουμε το κομμάτι του Μουσικότροπου που από την πρώτη χρονιά ασχολείται με εναλλακτικές προσεγγίσεις εκμάθησης της μουσικής που υπάρχουν ως προτάσεις και αφορούν τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Θεωρώ ότι είναι μια πολύ σημαντική προσφορά του Φεστιβάλ η ένταξη αυτού του κομματιού στο πρόγραμμα του ως ειδική επιμόρφωση στη μουσική εκπαίδευση. Τι σημαίνει για σας η συμμετοχή σας στο Μουσικότροπο και ποιες οι σκέψεις σας για τη διαδικτυακή προβολή των δράσεων; Πάντα πίστευα, κρίνοντας αν θέλετε ακόμα και από τις προσωπικές μου ανάγκες ως ενεργής μουσικού στην πόλη, ότι η καλλιτεχνική εξωστρέφεια και συναναστροφή, είναι δυο απαραίτητα στοιχεία στα πολιτιστικά δρώμενα ενός τόπου, για να υπάρξουν εξελίξεις και νέες προτάσεις από εμάς τους ίδιους που ζούμε σε αυτόν. Όλοι όσοι συμμετέχουν στη μέχρι τώρα πορεία του Φεστιβάλ, είναι άνθρωποι που έχουν πάθος για τη δουλειά τους, ενώ με το ίδιο πάθος- έχω παρατηρήσει- μεταφέρουν τις γνώσεις και τέχνη τους κάθε χρόνο στις δράσεις του φεστιβάλ. Γι’ αυτό και όλοι έχουν κάτι καινούργιο πάντα να μας πουν με έναν πολύ ενδιαφέρων τρόπο ώστε να μας ενεργοποιήσουν να πάμε ένα βήμα παρακάτω. Αυτά όλα μαζί ανήκαν και στις προσωπικές μου αναζητήσεις προκειμένου να ικανοποιώ τις μουσικές ανησυχίες μου για ενημέρωση και ερεθίσματα. Με γνώμονα λοιπόν αυτές τις πεποιθήσεις, θεώρησα καλό να συμμετέχω για μια ακόμα φορά στο Μουσικότροπο και να συνεισφέρω με τον τρόπο μου όσο καλύτερα μπορώ. Το 2018 είχαμε ξανασυνεργαστεί με τον κύριο Λενούτσο στα προγράμματα για παιδιά του Φεστιβάλ. Η διαδικτυακή προβολή είναι ο επίκαιρος τρόπος επικοινωνίας του Μουσικότροπου με τον κόσμο, διατηρώντας όμως την ποιότητα των επιλογών του και προσαρμόζοντας αυτές στην ψηφιακή τεχνολογία.

45

ΜΟΥΣΙΚΗ & ΜΟΥΣΙΚΟΙ

γράφει ο Κώστας Σταυριανός

Ο Νικόλας Άσιμος του Σωτήρη Παστάκα Μια συνομιλία με τον Λαρισαίο ποιητή για τη ζωή και το πολυεπίπεδο έργο του ανένταχτου τραγουδοποιού

Τριάντα δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, με ιδιαίτερη χαρά και με μεγάλο σεβασμό στη μνήμη του, παραδίδουν στο αναγνωστικό κοινό άπαντα τα στιχουργήματα και τα τραγούδια του Νικόλα Άσιμου σε μια συλλεκτική έκδοση που προλογίζει ο Λαρισαίος ποιητής, πεζογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός, εκδότης και ψυχίατρος Σωτήρης Παστάκας.

46

Η γνωριμία τους έγινε στη δεκαετία του ’80 αρχικά στα Εξάρχεια και συνεχίστηκε κατά την περίοδο της νοσηλείας του Νικόλα Άσιμου στο Δαφνί, όπου ο ψυχίατρος Σωτήρης Παστάκας έκανε την ειδικότητα του. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου αυτό που προτείνει ο Σωτήρης Παστάκας στον αναγνώστη είναι να προσπαθήσει να ξεχάσει τη μουσική από τα τραγούδια που πιθανόν γνωρίζει και να επικεντρωθεί στους στίχους και στη «γυμνή τους ομορφιά». Η αποστολή αυτή που αναθέτει στον αναγνώστη είναι πολύ δύσκολη για κάποιον που γνωρίζει το έργο του Άσιμου και σίγουρα θα δυσκολευτεί να μην σιγοτραγουδήσει διαβάζοντας το δίστιχο: «Αφήνω πίσω μου τις αγορές και τα παζάρια. Θέλω να τρέξω στις καλαμιές και τα λιβάδια». Εντούτοις όμως, όπως πολύ εύστοχα μας προτρέπει ο Σ. Παστάκας, είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος ανάγνωσης του βιβλίου δίνοντας μας τη δυνατότητα να αποκρυπτογραφήσουμε τις διαθέσεις και το πνεύμα του στιχουργού, μακριά από τη μελωδία. Για ποιόν λόγο άραγε ασχολούμαστε ακόμα με τον Άσιμο και τα τραγούδια του; Γιατί να μας απασχολεί σήμερα ένας «τρελός» που αυτοκτόνησε 32 χρόνια πριν; Προσωπικά θεωρώ ότι παρόλα τα σκουπίδια με τα οποία βομβαρδιζόμαστε καθημερινά και στρατηγικά, η απάντηση βρίσκεται στην έμφυτη τάση που έχουμε ως άνθρωποι να θαυμάζουμε καθετί που αναγνωρίζουμε ως αυθεντικό και ειλικρινές. Με αυτόν τον τρόπο – κάποιοι πιο ανοιχτά, κάποιοι άλλοι από την κλειδαρότρυπα – βρίσκουμε στο έργο καλλιτεχνών μόνιμα ασυμβίβαστων και μόνιμα ανήσυχων, όπως ο Άσιμος, ένα σημείο ψυχικής και ηθικής ανάτασης. «Ο Νικόλας -λέει ο Σωτήρης - δεν σήκωνε αμφισβητήσεις από κανέναν, είχε τρομερή αυτοπεποίθηση για όσα πίστευε και για όσα πρέσβευε και ήταν αυθεντικός γιατί ήταν πραγματικά ανένταχτος στην καθημερινή του ζωή. Παρέμεινε έξω από κυκλώματά, δεν έδινε συνεντεύξεις, δεν κυνηγούσε την καριέρα. Η στάση του είναι απορριπτική, δεν εντάχθηκε ποτέ στο σύστημα και μόνο και μόνο για αυτό ξεχωρίζει». Την αδιαμφισβήτητη γοητεία του Άσιμου ο Σωτήρης Παστάκας την ονόμασε «Μαγνητισμό» και όπως θα πει στη διάρκεια της συζήτησής μας, κάθε φορά που κάποιος βρισκόταν στον ίδιο χώρο με εκείνον ένιωθε αδιαμφισβήτητη την έλξη από την παρουσία και την προσωπικότητά του.

1/2021

ΘΕ

ΦΩΤ.: FOTIS

Την ίδια ελκτική δύναμη φαίνεται πως ένιωσαν και όλοι οι τρόφιμοι στο Δαφνί, ειδικά όσοι βρισκόταν στον ίδιο θάλαμο με τον Άσιμο. Ο ίδιος φαινόταν να διασκεδάζει τις σχεδόν τριάντα ημέρες της νοσηλείας του όπου, ως σολίστας της Μαγικής Φλογέρας «γήτευε» ανάλογα με τις διαθέσεις του, τους συγκατοίκους του. Εκεί όπου γνωρίστηκε και με τον Σωτήρη Παστάκα και αναπτύξανε σχέση εμπιστοσύνης, ίσως επειδή γνωρίζονταν από παλιά ίσως και από αυθόρμητη συμπάθεια, όπως σημειώνει ο ποιητής. Κατά το διάστημα της νοσηλεία του, κουβέντιαζαν άπειρες ώρες ενώ τα σημειώματα που του έστελνε ο Άσιμος τα δημοσίευσε αργότερα στο επιστημονικό περιοδικό Τετράδια Ψυχιατρικής. Όμως το παραμύθι είχε τελικά και δράκο. Σύντομα οι συγγενείς του Άσιμου επέλεξαν να τον μεταφέρουν από το Δαφνί σε ιδιωτική κλινική των Βορείων προαστίων. Ο Σωτήρης Παστάκας συνεχίζει να τον επισκέπτεται συχνά ωστόσο η κατάσταση του βαίνει επιδεινούμενη με αποτέλεσμα να μην μπορεί να παίξει ούτε ένα ακόρντο. Γεγονός που τον θυμώνει και τον απογοητεύει. Όταν εν τέλει βγήκε από την κλινική ήταν ήδη στον δρόμο προς το τελευταίο του διάβημα. Άφησε πίσω του το σαματά και τους ανθρώπους στις 17 Μαρτίου 1988. Αυτάρκης, ασκητικός, βωμολόχος και λεξιπλάστης, ειρηνιστής και διεθνιστής, πολέμιος του κρατικού ελέγχου και της καταστολής, μίλησε από πολύ νωρίς για την επίπλαστη ευδαιμονία και την υπερκατανάλωση και μάχονταν τους εφησυχασμένους και τους νοικοκυραίους. Αναρχικός διωγμένος από τους Αναρχικούς, προδομένος από συνεργάτες και λοιπές «καλλιτεχνικές δυνάμεις» έμεινε ως το τέλος ανένταχτος, ανεξάρτητος, σε μαγεμένη τροχιά όπως σημειώνει στο τέλος της κουβέντας μας ο Σωτήρης Παστάκας. «Ο πραγματικός δημιουργός που παράγει τέχνη βρίσκεται πάντα σε μαγεμένη τροχιά, τίποτα δε τον ακουμπά στον παράξενο του χρόνο. Με δίχως σημαίες και δίχως (έτοιμες) ιδέες, δίχως καβάντζα καμιά κι η ψυχή του να πηδά στου απέραντου τη ψύχρα. Πρέπει να νοιώσει ηττημένος αυτού του κόσμου, στο μαγγανοπήγαδο να γυρνά και να ξαναγυρνά, για να νικήσει. Ο Νικόλας Άσιμος τα κατάφερε. Τα κατάφερε με τις ιδέες του». Δίχως καβάτζα καμιά. ΘΕ

1/2021

Ακούστε: • Νικόλας Ασιμος - «Ξαναπές Ο»(1983) • Βασίλης Παπακωνσταντίνου - «Χαιρετίσματα» (1987)

Δείτε: • Νίκος Ζερβός - «Ο Δράκουλας των Εξαρχείων» (1983)

Διαβάστε: Σωτήρης Παστάκας (ενδεικτικά): • «Όρος Αιγάλεω» - Ενδυμίων 2009 • «Χαμενο κορμί» - Μελάνι 2010 • «σώμαΜΕσώμα» - Απλές εκδόσεις 2011 • «Ραψάνη» - Θράκα 2014 47

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ

Ο μέγας... μικρόκοσμος της Μαίρης Ένα ολόκληρο χωριό στο ράφι μιας βιβλιοθήκης με δημιουργό την 55χρονη καλλιτέχνη της μινιατούρας

Μαίρη Μουλαλή

Η νοικοκυρά με μία αχυρόσκουπα έχει μαζέψει τα ξερά φύλλα που έριξε ο φθινοπωρινός αέρας. Στο τραπεζάκι της αυλής υπάρχουν δύο κολοκύθες, ενώ μπροστά από την εξώπορτα του διπλανού σπιτιού, η γιαγιά έχει αφήσει το πλεκτό της σε μία καρέκλα. Λίγο πιο πέρα από την πλατεία, το σκηνικό είναι χειμωνιάτικο. Τα γυμνά κλαδιά των δέντρων καλύφθηκαν από μία στρώση χιονιού, ενώ κάποια παιδιά έχουν φτιάξει έναν χιονάνθρωπο.

48

1/2021

ΘΕ

ΘΕ

1/2021

49

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ

Η συλλογή χειροποίητων κατασκευών της... επίμονης Θεσσαλονικιάς, αριθμεί εκατοντάδες μινιατούρες που κατασκευάζει με μεράκι και πάθος που μένει αμείωτο εδώ και είκοσι χρόνια.

Όλο αυτό το χωριό είναι στημένο στα λίγα εκατοστά ενός ραφιού μιας βιβλιοθήκης, ενώ οι εποχές εναλλάσσονται χωρίς καν να μετακινήσεις το βλέμμα. Αρκεί να αλλάξεις το σημείο όπου εστιάζει το μάτι. Ο «κόσμος» αυτός που... χωρά σε μια χούφτα, δημιουργήθηκε από τη Μαίρη Μουλαλή, η οποία με ακρίβεια χειρουργού, χειρίζεται μικροαντικείμενα και δημιουργεί θέματα με μινιατούρες. «Όποιο υλικό περάσει από το χέρι μου το αξιοποιώ για να φτιάξω μια χειροποίητη κατασκευή, αρκεί στο άλλο χέρι... να κρατώ τον μεγεθυντικό φακό», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, σημειώνοντας ότι και οι φίλοι της, έχουν μάθει πια να της δίνουν ό,τι γι' αυτούς είναι άχρηστο, προκειμένου να το δουν να μεταμορφώνεται! «Έχω μετατρέψει καπάκι οδοντόκρεμας σε πορτατίφ, έχω κάνει από κουτί φωτογραφικού φιλμ μία σόμπα, με μία αμπούλα φαρμακευτικού προϊόντος δημιούργησα λάμπα ασετυλίνης», λέει η 55χρονη καλλιτέχνιδα, με τον κατάλογο του νέου «ρόλου» που αποκτούν τα αντικείμενα, να μην έχει τέλος. Η συλλογή χειροποίητων κατασκευών της... επίμονης Θεσσαλονικιάς, αριθμεί εκατοντάδες μινιατούρες που κατασκευάζει με μεράκι και πάθος που μένει αμείωτο εδώ και είκοσι χρόνια. Μέσα από πολλούς πειραματισμούς κατάφερε να επιλέγει τα σωστά υλικά και οι όποιες δυσκολίες συνάντησε κατά καιρούς, το μόνο που πέτυχαν ήταν να την πεισμώσουν να καταφέρνει άρτιο αποτέλεσμα. Η ιστορία της όμως φτάνει τέσσερις δεκαετίες πίσω στον χρόνο.

50

«Από την ηλικία των δεκαπέντε ετών ξεκίνησα να συλλέγω μικροπράγματα. Τη συλλογή μου εμπλούτιζαν συγγενείς και φίλοι που μετά από ταξίδια τους, μου έφερναν πάντα μινιατούρες», θυμάται η κ. Μουλαλή. «Όλα αυτά τα έβαζα σε προθήκες, αλλά στην πάροδο των χρόνων πολλαπλασιάστηκαν και θεώρησα καλό να τις ομαδοποιήσω και να τις εντάξω σε αντίστοιχα θέματα», αναφέρει. Με τα διάφορα μπουκαλάκια που είχε στην κατοχή της, αποφάσισε να κάνει ένα μπαρ. Εκεί διαπίστωσε πως της λείπουν οι υπόλοιπες... εγκαταστάσεις. «Έτσι πήρα χαρτόνι και έφτιαξα τον πάγκο και τα ράφια. Με σύρμα κατασκεύασα τη βάση των σκαμπό και με βαμβάκι το οποίο έραψα μέσα σε ύφασμα έκανα το πάνω μέρος των καθισμάτων. Ένα κομμάτι πραγματικού καθρέφτη το επένδυσα με ένα κόκκινο λαμέ χαρτί και συμπλήρωσα το σκηνικό», περιγράφει το πρώτο της εγχείρημα. Αυτό συνέβη σε ηλικία 35 χρονών και από τότε άρχισε να δημιουργεί ασταμάτητα, να εξοικειώνεται με κάθε είδους υλικό και να δηλώνει σήμερα ότι μπορεί να επεξεργαστεί σχεδόν τα πάντα εκτός από γυαλί. Καθημερινά φεύγει από την οικογενειακή εστία και πηγαίνει στο σπίτι της μητέρας της, όπου βρίσκεται το εργαστήριό της. Από εκείνον τον πάγκο, ανάμεσα από εργαλεία ακριβείας και υλικά όπως ο πηλός, το κερί, το χαρτί, η κλωστή, το πλαστικό και το ξύλο, έχουν «βγει» τρισδιάστατα μικροσκοπικά μαγαζιά, μπακάλικο, μανάβικο, ζαχαροπλαστείο, φούρνος, 1/2021

ΘΕ

καθώς και άλλοι επαγγελματικοί χώροι όπως ατελιέ ζωγραφικής, ραφείο, δικηγορικό γραφείο... «Όταν εξαντλήθηκαν οι χώροι στους οποίους τοποθετούσα τα διοράματα με τις θεματικές μου, άρχισα να στήνω τις δημιουργίες μου μέσα σε κάδρα, από τα οποία κρατώ μόνο το πλαίσιο της κορνίζας, τοποθετώ ξύλα για να αποκτήσουν βάθος, βάζω στην κατάλληλη θέση τις μινιατούρες, κλείνω το τζάμι και τα κρεμάω». Γυναίκα με καλλιτεχνική φλέβα, με μητέρα ζωγράφο, πατέρα που «έπιαναν τα χέρια του» σε μαστορέματα και ξυλοτεχνία, προσπάθησε να μπει στη Σχολή Καλών Τεχνών, κάτι που αντί γι' αυτήν κατάφερε η κόρη της. Τα θέματα τα οποία «ζωντανεύει», συνήθως τα αντλεί από παιδικές της μνήμες. «Μια από τις αγαπημένες μου μινιατούρες είναι το μουσλούκι, το δοχείο με το νερό που είχε μία βρυσούλα στο κάτω μέρος και το κρεμούσαν για να πλένουν τα πιάτα πριν γίνει το δίκτυο ύδρευσης, το οποίο έφτιαξα με ένα πλαστικό μπουκαλάκι από κολλύριο», λέει, ενώ παραδέχεται ότι τη γοητεύουν οι προσόψεις σπιτιών. «Έχω φτιάξει μακεδονικό σπίτι με φουρούσια και χαγάτια. Κυκλαδίτικο με μπλε λεπτομέρειες. Πέτρινα σπίτια όπως αυτά που συναντούμε σε ορεινά χωριά. Από όλα αυτά όμως αγαπημένο μου είναι το πιστό αντίγραφο του σπιτιού της ΘΕ

1/2021

γιαγιάς μου στην Έδεσσα», επισημαίνει. Την περίοδο της καραντίνας του πρώτου κύματος της πανδημίας της Covid-19, η Μαίρη Μουλαλή έκανε όπως οι περισσότεροι, σε καθημερινή βάση γλυκά και φαγητά. Με τη διαφορά ότι δεν πήρε επιπλέον βάρος, διότι τα δικά της, αν και είχαν αλεύρι και αλάτι, δεν ήταν βρώσιμα! «Κάθε βράδυ σκεφτόμουν τι θα φτιάξω την επόμενη μέρα. Τη μία μέρα έκανα πίτσα, την επόμενη κρουασάν, άλλη φορά αβγά με λουκάνικα. Τα περισσότερα τα κατασκεύαζα με ζύμη αλατιού, κάτι σαν χειροποίητη πλαστελίνη», εξηγεί. Το δεύτερο διάστημα καραντίνας που διανύουμε, έχει σκοπό να αρχίσει να δημιουργεί μινιατούρες από παλιές πόρτες, άλλες πλάι σε μισογκρεμισμένους τοίχους, άλλες αραχνιασμένες, με ρόπτρα, με γλάστρες με χλωρά ή ξερά φυτά μπροστά τους... Πόρτες, που αρχικά φυλάκισε ο φωτογραφικός της φακός και τώρα θα τους δώσει τρισδιάστατη υπόσταση. Η Μαίρη Μουλαλή, όπως λέει, αγαπά τόσο πολύ τις δημιουργίες της, που δυσκολεύεται να τις δώσει σε φίλους, που συχνά της παραγγέλνουν θέματα. Τώρα όμως που οι διαθέσιμοι χώροι αποθήκευσης έχουν εξαντληθεί, υπόσχεται να το ξανασκεφτεί...

51

ΓΥΝΑΙΚΑ

ΡΙΤΑ ΧΕΪΓΟΥΟΡΘ

Η μόδα αλλάζει συνεχώς όμως κάποια πράγματα παραμένουν σταθερά όπως η κομψότητα και η γοητεία. Κι αυτό φαίνεται πως το γνώριζαν αρκετές κυρίες που με την προσωπικότητα και το απαράμιλλο

ΜΕΡΙΛΙΝ ΜΟΝΡΟΕ

Γυναίκες που

στυλ τους καθόρισαν την ιστορία της μόδας πολύ πριν το Instagram μπει στις ζωές μας.

ΓΚΡΕΪΣ ΚΕΛΙ

52

ΚΑΘΡΙΝ ΧΕΠΜΠΟΡΝ

1/2021

ΘΕ

Ποιος θα ξεχάσει το εκπληκτικό λευκό φόρεμα της Μέριλιν Μονρόε από τα «Επτά χρόνια φαγούρα» που την καθιέρωσε ως το απόλυτο sex symbol. Το συγκεκριμένο πατρόν μιμήθηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν διάσημοι οίκοι, ενώ πολλές κυρίες της κινηματογραφικής βιομηχανίας το έχουν αντιγράψει σε διάφορες παραλλαγές. Η Μέριλιν επίσης, ευθύνεται και για την επέλαση του ροζ, όταν εμφανίστηκε με την περιβόητη τουαλέτα στο «Oι άντρες προτιμούν τις ξανθιές». Από εκείνη την εμβληματική εμφάνιση το ροζ άρχισε να εμφανίζεται παντού: από τα αυτοκίνητα μέχρι τα ψυγεία! Και φυσικά το απόλυτο ξανθό των μαλλιών της, είναι ακόμη και σήμερα ένα από τα πιο αγαπημένα γυναικών και αντρών. Η Γκρεις Κέλι, η θλιμμένη πριγκίπισσα του Μονακό, φημιζόταν για το αψεγάδιαστο σοφιστικέ στυλ της και υπήρξε καθοριστική επιρροή για τη μόδα της δεκαετίας του ‘50. Στην ταινία «Σιωπηλός Μάρτυς» εγκαθίδρυσε τις στενές φούστες και τα φουσκωτά φορέματα. Επίσης εκείνη πρώτη κράτησε την γνωστή Kelly Bag, που ο οίκος Ηermès ονόμασε έτσι προς τιμή της. Όταν μιλάμε για femme fatale, μια εικόνα μας έρχεται κατευθείαν στο μυαλό: η Ρίτα Χέιγουορθ στη «Τζίλντα» με το μαύρο στενό στράπλες Dior φόρεμα και τα μακριά γάντια, που έγιναν συνώνυμα μιας κρυφής ερωτικής υπόσχεσης. ΛΟΡΙΝ ΜΠΑΚΟΛ

ΤΖΑΚΙ ΚΕΝΕΝΤΙ

καθόρισαν την ιστορία του στυλ

ΤΖΑΝΙΣ ΤΖΟΠΛΙΝ

ΘΕ

1/2021

To ανδρόγυνο λουκ λάνσαρε πρώτη η Κάθριν Χέπμπορν, που φόρε σε τα ανδρικά παντελόνια πολύ πριν γίνουν μόδα, ενώ δεν δίσταζε να κυκλοφορεί χωρίς μακιγιάζ, λανσάροντας ένα πιο αθλητικό στυλ. Ίνδαλμα της μόδας από τη δεκαετία του ’40 η πανέμορφη Λορίν Μπακόλ διακρινόταν για το καλό της γούστο. Αποθέωσε τα μοτίβα, φόρεσε όπως καμιά άλλη τα μεταξωτά πουκάμισα και τα πλισέ παντελόνια τα οποία συνδύασε εντυπωσιακά με μπλέιζερ. Η Τζάκι Κένεντι δεν ήταν μόνο η Πρώτη Κυρία της Αμερικής που απασχόλησε όσο καμία τον Τύπο με την προσωπικότητά της, αλλά και ένα σύμβολο της εποχής της, που άφησε το δικό της στίγμα στη μόδα. Τα τεράστια μαύρα γυαλιά ηλίου, τα μαντήλια που έδενε με χάρη στο κεφάλι της, οι κάπες αντί για πανωφόρια, τα μακριά λευκά γάντια που ταίριαζαν απίθανα με τις στράπλες τουαλέτες της, τα καπέλα χωρίς γείσο και τα Channel ταγιέρ της αποτελούν στοιχεία κάθε γυναίκας που θέλει να θεωρείται καλοντυμένη. Η Τζάνις Τζόπλιν δεν ήταν μόνο η πρώτη γυναίκα ροκ σταρ, αλλά κι εκείνη που καθιέρωσε το χίπικο στυλ με τα πολύχρωμα ρούχα της και τα μεγάλα της κοσμήματα. Φορούσε πολλές σειρές από βραχιόλια και κολιέ, καθώς και αρκετά δαχτυλίδια και η όλη της η εμφάνιση απέπνεε μια ελευθερία απόλυτα ταιριαστή με τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα της.

53

ΓΥΝΑΙΚΑ Η πανέμορφη Ντέπι Χάρι, τραγουδίστρια του πανκ ροκ συγκροτήματος Blondie και μούσα του Άντι Γουόρχολ ξεχώρισε όχι μόνο για τη φωνή της αλλά και για τα λεοπάρ κολάν, τα δερμάτινα τζάκετ, και βέβαια τα κατάξανθα μαλλιά της που χαρακτήριζαν το πρωτοποριακό της στυλ, που ταυτίστηκε με την punk κουλτούρα. Η απόλυτη ντίβα της σόουλ μουσικής Ντάιαν Ρος έκανε μόδα τις αστραφτερές ολόσωμες φόρμες, τα πουά, τις παγιέτες και τις μακριές βλεφαρίδες, αποδεικνύοντας πως και ο μαξιμαλισμός έχει τη γοητεία του αν έχεις γούστο. ΝΤΕΠΙ ΧΑΡΙ

ΝΤΑΪΑΝ ΡΟΣ

OΝΤΡΕΪ ΧΕΠΜΠΟΡΝ

Στυλ Audrey Hepburn Στα μέσα της δεκαετίας του ’50, η Hepburn δεν ήταν απλά μια από τις μεγαλύτερες σταρ του κινηματογράφου, αλλά και πρότυπο κομψότητας. Το στυλ που διέθετε θαυμάστηκε και αποτέλεσε αντικείμενο μίμησης από εκατομμύρια γυναίκες. Σε όποια ταινία έπαιζε γινόταν επιτυχία. Ό,τι φόραγε γινόταν μόδα. Όλοι οι μεγάλοι σχεδιαστές λαχταρούσαν να φορέσει δημιουργίες τους. Όλα τα μεγάλα περιοδικά την ήθελαν στο εξώφυλλο τους. Η Audrey Hepburn ήταν και παραμένει μύθος. Τι μας πέρασε στο στυλ: Το μικρό μαύρο φόρεμα (little black dress), τις μπαλαρίνες, το λευκό πουκάμισο, το παντελόνι κάπρι, το φόρεμα με ζώνη, τις ριγέ μπλούζες (μαρινιέρες). Στυλ Coco Channel Με ταπεινή καταγωγή η Κοκό Σανέλ ξεκίνησε από το μηδέν και έφτασε στην κορυφή. Έθεσε τα θεμέλια της γυναικείας μόδας, πρωτοπόρησε με σχέδια και ρούχα τολμηρά και ανεπίτρεπτα μέχρι τότε. Καινοτόμος σε όλα, έφερε στη μόδα το μαύρισμα, το κοντό κούρεμα στις γυναίκες αλλά και τις μίνι φούστες. Το όνομά της έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα στη βίβλο της μόδας και το όνομά της είναι το πιο αναγνωρίσιμο παγκοσμίως, σύμφωνα με σχετική έρευνα. Εξακολουθεί να επηρεάζει με το απαράμιλλο στυλ της τις γυναίκες έως και σήμερα. Τι μας πέρασε στο στυλ: Τις πέρλες, το τουίντ σακάκι, το παπούτσι με μπαρέτα, το παντελόνι σε ίσια γραμμή, την πλισέ φούστα, το γυναικείο κοστούμι.

ΛΑΙΔΗ ΝΤΑΪΑΝΑ

54

Στυλ Lady Di H Λαίδη Νταϊάνα ή αλλιώς Λαίδη Ντι έζησε μόλις 36 χρόνια, πρόλαβε ωστόσο να σφραγίσει ανεξίτηλα τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Η θλιμμένη πριγκίπισσα της Ουαλίας με την πλούσια φιλανθρωπική δράση και την απλότητά της έγινε αντικείμενο λατρείας σε ολόκληρο τον κόσμο. Το προσωπικό στυλ της Πριγκίπισσας Νταϊάνα που την καθιέρωσε ως το απόλυτο σύμβολο κομψότητας του 20ου αιώνα παραμένει μοναδικό μέχρι και σήμερα. Τι μας πέρασε στο στυλ: Τα υπέροχα στενά μίνι φορέματα, αλλά και τα στράπλες, τα φαρδιά t-shirts με σακάκι, τα boyfriend τζιν, τα ογκώδη μανίκια, αλλά και τα κοντά αθλητικά σορτσάκια και τις μονοχρωμίες.

1/2021

ΘΕ

ΓΥΝΑΙΚΑ

Στυλ στη μικρή οθόνη Λέμε «ναι» στις ποιοτικές σειρές με καλό σενάριο και σφιχτή πλοκή, αλλά λέμε επίσης «ναι» σε σειρές με απίθανα κοστούμια και αισθητική που σε καθηλώνει. Εκεί όπου το μάτι χορταίνει κολλαριστά υφάσματα, χρώματα και άψογα σύνολα και που η σημασία του ρόλου του ενδυματολόγου διαγράφεται ολοκάθαρα. Δεν είναι τυχαίο που υπάρχει Όσκαρ αλλά και τόσα αντίστοιχα βραβεία κοστουμιών. Οι ενδυματολόγοι συνήθως μελετούν για μήνες τα κοστούμια της εκάστοτε εποχής, ανακαλύπτουν αυθεντικά vintage κομμάτια ή δημιουργούν καινούρια στα πρότυπα παλιών, λαμβάνοντας υπόψη τους χαρακτήρες κάθε σειράς ή ταινίας και τις προσωπικότητές τους. Άλλωστε, τα ρούχα είναι η προέκταση του κάθε ήρωα και επιλέγονται με τη σύμφωνη γνώμη του σκηνοθέτη μετά από πολύωρες πρόβες και πάντα με γνώμονα το τι γράφει καλύτερα στον φακό. Πάμε λοιπόν να δούμε μερικές από τις πιο stylish σειρές που πέρασαν αυτό το διάστημα από την μικρή οθόνη. ΘΕ

1/2021

RATCHED

THE QUEEN'S GAMBIT

HOLLYWOOD

THE CROWN

Ratched (Netflix) Το πόσο πηγαίνει το 40s στυλ στην Sarah Paulson το είχαμε ήδη διαπιστώσει από τη δεύτερη σεζόν του American Horror Story. Και μπορεί η πολυαναμενόμενη σειρά με ηρωίδα τη δαιμόνια νοσοκόμα Mildred Ratched (από τη διάσημη Φωλιά του Κούκου) να εισέπραξε κάκιστες κριτικές, όμως όλοι είχαν έναν καλό λόγο να πουν για τα υπέροχα 40s κοστούμια.

The Queen's Gambit (Netflix) Η σειρά του Netflix έσπασε πολλά ρεκόρ και μας θύμισε πόσο γοητευτική και σοφιστικέ ήταν η μόδα στα 60s. Tα συγκλονιστικά vintage κοστούμια ενίσχυαν το κλίμα της εποχής και έδιναν στους πρωταγωνιστές έξτρα φωτογένεια, ενώ ορισμένα κομμάτια της γκαρνταρόμπας της Beth Harmon θα μπορούσαν άνετα να φορεθούν και σήμερα.

Hollywood (Netflix) Η Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ δια χειρός Ryan Murphy -μια σειρά τόσο ελαφριά όσο και λαμπερή. Σκηνές που μοιάζουν να ζωντάνεψαν από περιοδικό, αδίστακτοι και φωτογενείς ήρωες και κυρίως θεϊκά μεταπολεμικά φορέματα και vintage χτενίσματα, λαμέ και μπούκλες ανεβάζουν κατά πολύ τη συνολική εικόνα της σειράς.

The Crown (Netflix) Η τέταρτη σεζόν της επιτυχημένης σειράς εστίαζε στην περίοδο όπου η πριγκίπισσα Νταϊάνα μπήκε στη βασιλική οικογένεια και μερικά από τα πιο θρυλικά της σύνολα (όπως το φούξια βραδινό φόρεμα) αλλά και το νυφικό της έκαναν την εμφάνισή τους στη μικρή οθόνη. Εντυπωσιακά ακόμα και έτσι!

55

ΜΟΔΑ

Καινούργια αρχή στη… ντουλάπα Ειδικά φέτος που οι εμφανίσεις μας περιορίζονται εντός σπιτιού, οι τάσεις τις μόδας ακολουθούν (μάλλον) μια πιο μίνιμαλ εκδοχή, και καλοσωρίζουν το νέο έτος με κομψά διαχρονικά κομμάτια.

Έντονες ασυμμετρίες Έντονοι ώμοι: Φορώντας ένα ρούχο που έχει τετράγωνο ή γενικότερα έντονο όγκο στους ώμους μπορείτε να δώσετε στυλ ακόμη και στο πιο απλό σύνολο. Ασύμμετροι ώμοι: Μια λαιμόκοψη που αποκαλύπτει τον έναν ώμο και καλύπτει τον άλλο, έχει την δυνατότητα να κάνει το ντύσιμο σας πιο ενδιαφέρον και σαγηνευτικό. Είτε πρόκειται για ένα φόρεμα ή για μια μπλούζα, το αποτέλεσμα είναι εξίσου μαγευτικό.

56

1/2021

ΘΕ

Τα φουσκωτά μανίκια παραμένουν στη μόδα Μια από τις κορυφαίες τάσεις που θα συνεχίσουν να βρίσκονται στην κορυφή των επιλογών μας είναι και τα φουσκωτά μανίκια. Διακοσμώντας μπλούζες, πουκάμισα ή φορέματα, τα μανίκια με όγκο θα δώσουν και πάλι ένα ενδιαφέρον στυλ στο ντύσιμο μας.

ΘΕ

1/2021

Το πλεκτό φόρεμα Τα πλεκτά φορέματα αποτελούν πλέον διαχρονικά κομμάτια σε κάθε γυναικεία γκαρνταρόμπα, ανεξαρτήτως εποχής. Και ενώ την Άνοιξη τα είδαμε περισσότερο σε λευκές και μπεζ αποχρώσεις, αυτόν το χειμώνα επιλέγουμε σιλουέτες στο χρώμα του μαύρου που είναι πάντα κομψό και σίγουρα, μια ασφαλής επιλογή.

57

ΜΟΔΑ Δερμάτινο παντελόνι Το δερμάτινο παντελόνι μπορεί να είναι ένα από τα γοητευτικότερα «ατού» της μόδας, με ισχυρή παρουσία στον χρόνο, αλλά δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Οι σχεδιαστές και οι γυναίκες το λατρεύουν, αλλά για να απογειωθεί πρέπει να γνωρίζετε πώς να το συνδυάσετε, ανάλογα με την περίσταση. Συνδυάζεται εξαιρετικά με πουλόβερ, βαμβακερά φανελάκια αλλά και πουκάμισα. Παλτοσκόπιο Σύμφωνα με τους κανόνες του στιλ, εκτός από το κατάλληλο σύνολο και τα σωστά αξεσουάρ, τις εξόδους μας ολοκληρώνει πάντα ένα εντυπωσιακό παλτό. Ενα πανωφόρι φορεμένο κομψά ή ριγμένο ανάλαφρα στους ώμους μπορεί να δώσει μια ιδιαίτερη νότα στις εμφανίσεις μας – είτε είναι πρωινές, είτε βραδινές. Αντλώντας έμπνευση από τα σόου των μεγαλύτερων οίκων για τη σεζόν Φθινόπωρο-Χειμώνας 20-21, μακριά πανωφόρια με πολυτελείς υφές, εντυπωσιακά μοτίβα και αποχρώσεις έρχονται να διεκδικήσουν μια θέση στη γκαρνταρόμπα μας. Ανάμεσα σε εκτυφλωτικά κόκκινα χρώματα, ζωηρά animal prints, σχέδια με έντονους ώμους και ντελικάτες λεπτομέρειες στα μανίκια, η αναζήτηση του τέλειου παλτό ξεκινά εδώ.

58

1/2021

ΘΕ

Είναι τα νεσεσέρ η νέα τάση στις τσάντες; Η τσάντα είναι αδιαμφισβήτητα η προέκταση του χεριού μιας γυναίκας. Από καθημερινές τσάντες πλάτης μέχρι βραδινούς φακέλους, είναι σίγουρα το αξεσουάρ που δεν αποχωρίζεται καμιά γυναίκα! Θέλουμε τσάντες που να χωράνε όλα μας τα πράγματα χωρίς να είναι αντιαισθητικά τεράστιες και όσον αφορά τη βραδινή μας έξοδο να είναι μικρές και διακριτικές, αλλά να χωράνε τα απαραίτητα. Ειδικά σε ότι αφορά στις μικρές τσάντες, οι μεγαλύτεροι οίκοι ενσωμάτωσαν μικροσκοπικά νεσεσέρ στις προτάσεις τους, δίνοντας μας μια ακόμη επιλογή, όχι και τόσο πρακτική ωστόσο καθώς μπορούν να χωρέσουν ελάχιστα πράγματα. Καλσόν σαν δεύτερο δέρμα Aν αισθάνεστε πως έχετε παραφορέσει το αγαπημένο σας παντελόνι αυτόν τον χειμώνα, ένα στιλάτο καλσόν είναι η ιδανική λύση για να αναδείξετε τα πόδια σας. Από το Παρίσι, στη Νέα Υόρκη, τα καλσόν ήταν το κομμάτι κλειδί που ξεχώρισε στις πιο στιλάτες εμφανίσεις, αλλά και στις πασαρέλες. Μονόχρωμα, με ιδιαίτερη πλέξη, μοντέρνα μοτίβα και αναπάντεχα χρώματα, τα καλσόν μας έχουν κλέψει την καρδιά και έχουν αναδειχθεί σε νούμερο ένα τρόπο να αναβαθμίζουμε τα χειμερινά μας σύνολα – χωρίς πολλή προσπάθεια. ΘΕ

1/2021

59

ομορφιά Τα μπαχαρικά της ομορφιάς και DIY προϊόντα περιποίησης Μπορεί να τα χρησιμοποιούμε για να χαρίσουμε γεύση στο φαγητό μας, όμως υπάρχουν μπαχαρικά που μπορούν να νοστιμίσουν και την… περιποίησή μας, φροντίζοντας την επιδερμίδα μας Ορίστε λοιπόν ποια μπαχαρικά έχουν εντυπωσιακές καλλυντικές ιδιότητες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τοπικά ως συστατικά DIY καλλυντικών. Σε κάθε περίπτωση, ποτέ μην εφαρμόζετε ένα νέο συστατικό στο δέρμα σας προτού κάνετε τεστ για αλλεργικές αντιδράσεις. Εφαρμόστε στο χέρι σας μια μικρή ποσότητα από το συστατικό και περιμένετε 24 ώρες για τυχόν αντιδράσεις. Μοσχοκάρυδο Το μοσχοκάρυδο είναι γνωστό για τις αντιμικροβιακές ιδιότητες του. Αποτελεί ένα εξαιρετικό συστατικό για το λιπαρό δέρμα με τάσεις ακμής, καθώς μειώνει την πιθανότητα μολύνσεων, εξυγιαίνει τους φραγμένους πόρους και βοηθά στον έλεγχο του σμήγματος. Κανέλα Πλούσια σε μαγνήσιο, φώσφορο, ασβέστιο, κάλιο και φυτικές ίνες, βιταμίνες Α, C, E, έχει αντιμυκητιασικές και αντισηπτικές ιδιότητες που καταπολεμούν την ακμή και βοηθάνε στην ανάπλαση του δέρματος. Επίσης θεωρείται ένα εξαιρετικό τονωτικό για το τριχωτό.

Κουρκουμάς Ο κουρκουμάς αποτελεί ένα από τα κορυφαία συστατικά της κοσμετολογίας. Εκτός από την κουρκουμίνη, περιέχει την τουρμερόνη, ένα κουρκουμινοειδές που ανακαλύφθηκε πρόσφατα και σύμφωνα με έρευνες βελτιώνει την επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων, ενεργοποιώντας τις ζωτικές λειτουργίες του δέρματος όπως ενυδάτωση, θρέψη, οξυγόνωση, προστασία, ανανέωση. Γι’ αυτό και τα καλλυντικά που περιέχουν στοιχεία κουρκουμά θεωρούνται από τα πιο αποτελεσματικά. Επίσης, χάρη στις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του καταπραΰνει τις κοκκινίλες και τους ερεθισμούς και καταπολεμά τα σπυράκια.

Mαύρο Πιπέρι Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικούς παράγοντες, βιταμίνη Α και C, πράγμα που σημαίνει ότι έχει εξαιρετική αντιγηραντική δράση. Επίσης, προκαλεί υπεραιμία που συμβάλλει στην αποτοξίνωση και κάνει το δέρμα λαμπερό. Επιπλέον, οι κόκκοι του μπορούν να προστεθούν σε scrub για πιο απαλό δέρμα.

DIY μάσκα μαλλιών με κανέλα Θα χρειαστείτε: 1 κουταλάκι του γλυκού σκόνη κανέλας 1 κουταλάκι του γλυκού μέλι 3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο 3 κουταλιές της σούπας γιαούρτι 1 αυγό Πώς θα φτιάξετε τη μάσκα: Ανακατέψτε τα υλικά έτσι ώστε να έχετε ένα ομοιογενές μείγμα. Απλώστε το μείγμα σε όλο το μήκος των μαλλιών, αφήστε το περίπου 13-15 λεπτά και ξεβγάλετε.

60

1/2021

ΘΕ

Το κούρεμα, το χρώμα και το στυλ που θα επιλέξουμε για τα μαλλιά μας το 2021 Πιθανότατα να μην ασχοληθήκατε ιδιαίτερα με την εμφάνιση των μαλλιών σας τη χρονιά που πέρασε καθώς η καθημερινότητα που διαμόρφωσε η πανδημία περιόρισε την επαφή με τους κομμωτές και έκανε την περιποίηση των μαλλιών ….σπιτική υπόθεση. Το 2021, ελπίζουμε να είναι μια καλύτερη χρονιά, σε όλα τα επίπεδα. Από αφέλειες -που έχουν κάτι από την αίγλη των 60’s-, μέχρι τα αυστηρά καρέ παρακάτω ακολουθούν οι μεγαλύτερες τάσεις στα μαλλιά για το 2021. Επιλέγουμε αυτό που ταιριάζει στο στιλ μας, στα χαρακτηριστικά του προσώπου μας και ζητάμε από τον κομμωτή μας να ξεδιπλώσει το ταλέντο του και να μας χαρίσει το πιο εντυπωσιακό χτένισμα. Έντονο φιλάρισμα Τo shag είναι στην ουσία τα φιλαριστά μαλλιά μετρίου μήκους με αφέλειες. Πρόκειται για ένα κούρεμα που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στα ‘70s αλλά και στα τέλη των ‘90s. Η σύγχρονη εκδοχή του είναι εμπλουτισμένη με πολλά επίπεδα τα οποία ξεκινούν από το ύψος των ζυγωματικών και σταδιακά κατεβαίνουν μέχρι τους ώμους. Το συγκεκριμένο ΘΕ

1/2021

κούρεμα έχει ήδη αγαπηθεί από πολλούς διάσημους καθώς δείχνει αθεράπευτα ρομαντικό, σέξι και ροκ ταυτόχρονα. Οι αφέλειες σε αυτό το ύφος εκτός από το ότι «λεπταίνουν» το πρόσωπο, κρύβουν και χρόνια, καθώς καμοφλάρουν εξαιρετικά τις ρυτίδες. Επίσης δεν χρειάζεται ιδιαίτερη περιποίηση καθώς το έντονο φιλάρισμα προσφέρει απλόχερα όγκο στα μαλλιά. Καρέ κουρέματα Τα καρέ κουρέματα της χρονιάς έχουν κυρίως έντονο – ίσιο τελείωμα και είναι πιο κλασσικά. Δείχνουν το ίδιο εντυπωσιακά με χωρίστρα στη μέση, όσο και με μια πλάγια. Επίσης, μπορούν να συνδυαστούν με αφέλειες ή φράντζα δημιουργώντας έτσι ένα πιο ενδιαφέρον στυλ. Αγορέ γυναικεία κουρέματα και το 2021 Τα πολύ κοντά γυναικεία κουρέματα έχουν έρθει για να μείνουν. Αν και για πολλές γυναίκες δεν είναι εύκολο να τολμήσουν ένα τόσο κοντό μήκος, το τελικό αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά στυλάτο και κομψό!≥ 61

ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΗ

Τα θεραπευτικά βότανα του χειμώνα Ο Ιπποκράτης εστίασε και κατέγραψε αρχικά με σχολαστική επιμέλεια τη θεραπευτική δράση εκατοντάδων βοτάνων, αιώνες πριν. Η γνώση αυτή μεταδόθηκε από γενιά σε γενιά, εμπλουτισμένη κάθε φορά με καινούρια στοιχεία και παρατηρήσεις και σήμερα δεκάδες μελέτες έρχονται να επιβεβαιώσουν τα οφέλη υγείας πολλών βοτάνων. Πέρα όμως από τις ιδιαίτερες θεραπευτικές χρήσεις διαφόρων βοτάνων, το να πίνουμε αφεψήματα αποτελεί σίγουρα μια υγιεινή συνήθεια. Ας δούμε λοιπόν από κοντά κάποια από τα αγαπημένα µας φυτά από τα οποία παίρνουμε ευεργετικά ροφήµατα: Το φασκόµηλο εμπεριέχει πλειάδα βιοενεργών συστατικών, όπως καμφορά, άλφα- και βήτα-καρυοφυλλένιο, ροσμαρινικό οξύ, χλωρογενικό οξύ, διτερπένια και φλαβονοειδή όπως η ισχυρά αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη λουτεολίνη. Έχει ευεργετική επίδραση σε περιπτώσεις κρυολογήματος, λαρυγγίτιδας και φαρυγγίτιδας, ενώ λαϊκές αναφορές εικάζουν ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανακούφιση των δυσάρεστων εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων. εν συνιστάται η πόση του κατά την εγκυμοσύνη ή τον θηλασμό.

Tο «τσάι του βουνού» ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών φυτών και εμπεριέχει ουσίες που ευθύνονται τόσο για την αντιφλεγμονώδη δράση σε οξεία φάση φλεγμονής όσο και για τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες. Μάλιστα, υπάρχουν και μελέτες που υποδεικνύουν προληπτικά οφέλη τα οποία προκύπτουν από το τσάι του βουνού έναντι του ενδεχομένου εμφάνισης καταρράκτη, θρόμβων και υπέρτασης. Το τσάι του βουνού, το οποίο στη χώρα μας συλλέγεται από τον Όλυμπο, τον Ταΰγετο, τον Παρνασσό, την Εύβοια και την Κρήτη, δεν εμφανίζει διεγερτική δράση, σε αντίθεση με το κλασικό. Συνεπώς, μπορεί να καταναλωθεί και βράδυ, χωρίς να επηρεάσει τον ύπνο. Η εχινάκια είναι το αγαπημένο φυτό των αστέρων του Χόλιγουντ. Μοιάζει με μαργαρίτα και εμπεριέχει μια άκρως δραστική ουσία, την εχινακίνη, η οποία καταπολεμά τα βακτήρια σαν φυσικό αντιβιοτικό, ειδικά για στρεπτοκοκκικές και σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις. Σε κυτταρικό δε επίπεδο, η εχινακίνη ελαττώνει την παραγωγή της υαλουρονιδάσης, ενζύμου που, ως γνωστόν, καταστρέφει το υαλουρονικό οξύ και οδηγεί σε λύση του συνδετικού ιστού. Ο δίκταµος ή έρωτας φύεται μόνο στην Κρήτη και μας δίνει ένα εξαίσιο και τονωτικό ρόφημα. Τα κυριότερα συστατικά του αιθέριου ελαίου του δίκταμου είναι η καρβακρόλη, η θυμόλη και η πουλεγκιόνη. Οι ουσίες αυτές έχουν ισχυρές αντισηπτικές και αντισπασμωδικές ιδιότητες. Ο δίκταμος χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως επουλωτικό ρόφημα και τελευταία επιβεβαιώθηκε η δράση του κατά του έλκους του στομάχου με πειράματα που έγιναν σε στελέχη ελικοβακτηριδίου του πυλωρού.

62

1/2021

ΘΕ

Για τον βήχα Γλυκύρριζα Το βότανο που έχει χρησιμοποιηθεί ως ιατρική θεραπεία εδώ και αιώνες. Η γλυκύρριζα καταπραΰνει τον ερεθισμένο λαιμό και ανακουφίζει από τον βήχα χάρη στις μαλακτικές και βλεννολυκτικές τις ιδιότητες. Μολόχα Το δημοφιλές βότανο της Μεσογείου ανακουφίζει από τον ερεθισμένο βλεννογόνο καθώς επίσης γιατρεύει τη λαρυγγίτιδα και τη φαρυγγίτιδα χάρη στις αντιφλεγμονώδεις και μαλακτικές της ιδιότητες.

Για το συνάχι Ευκάλυπτος Ένα από τα είδη του φυτού εισήχθη στην Ελλάδα το 1862 και έχει ισχυρές αντιμικροβιακές και αντιβιοτικές ιδιότητες. Έτσι οι εισπνοές ατμών ευκαλύπτου μπορούν να καταπραΰνουν τις βρογχίτιδες και να ανακουφίσουν από τον πονόλαιμο και τους πονοκεφάλους. Θυμάρι Η θυμόλη, που περιέχεται στο θυμάρι έχει αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιπυρετικές δράσεις, είναι ιδανικό συστατικό για τη θεραπεία του βήχα και της βρογχίτιδας. Μέντα Στην Αρχαία Ελλάδα η μέντα χρησιμοποιούνταν κατά της δυσπεψίας, των νευρικών διαταραχών, των ιλίγγων, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας, του βήχα, του κρυολογήματος, του πονόλαιμου, του πυρετού. Σήμερα συνεχίζεται να πιστεύεται το ίδιο καθώς το βότανο αυτό είναι ισχυρό αντιβακτηριδιακό και αποτοξινωτικό. Σαμπούκος Ο σαμπούκος (κουφοξυλιά, αφροξυλιά) ανακουφίζει από τον πόνο, καταπολεμά τις μολύνσεις, γιατρεύει τις δερματικές παθήσεις, θεραπεύει τον βήχα, την ιγμορίτιδα και τον πυρετό. Το αφέψημα του προκαλεί εφίδρωση, η οποία κατευνάζει τον πυρετό.

Για την καταρροή Σολιντάγκο Αυτό το όμορφο κίτρινο φυτό έχει αντικαταρροϊκες, αντιμυκητιακές, αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδες, αντιπυρετικές, αντιοξειδωτικές, ελαφρά διουρητικές και τονωτικές δράσεις. Θεωρείται πως είναι το πλέον αποτελεσματικό βότανο για την καταρροή του αναπνευστικού συστήματος, οξείας ή χρόνιας μορφής.

ΘΕ

1/2021

63

αγορά ● Cosmos

Στo Cosmos θα βρείτε εκπτώσεις έως -70% και μια υπέροχη συνεργασία της BoConcept με την LG Έως τις 28 Φεβρουαρίου στο κατάστημα Cosmos θα βρείτε όλη τη συλλογή της ΒοConcept με έκπτωση 40% ενώ με κάθε αγορά ΒοConcept σας επιστρέφουμε το 20% της αξίας, για αγορές σε τηλεοράσεις LG. Και φυσικά μην χάσετε τις εκπτώσεις έως και -70% που ισχύουν για τις υπόλοιπες συλλογές του Cosmos.

COSMOS A.E. Περιφερειακή Λάρισας-Τρικάλων, Λάρισα, τηλ: 2410 670970, www.cosmos.com.gr : Cosmos Α.Ε - Οικιακός Εξοπλισμός Δευτέρα-Παρασκευή: 10:00-21:00 Σάββατο: 10:00-16:00

● BM Insurance Η BM INSURANCE δραστηριοποιείται στον ευρύτερο χώρο των ασφαλειών, με λύσεις ασφάλισης που καλύπτουν κάθε ανάγκη επιχειρήσεων και ιδιωτών, διαθέτει δε έναν διευρυμένο κύκλο υπηρεσιών που εκτείνεται σε ολόκληρη την Ελλάδα. Στην BM INSURANCE ασφάλειες Λάρισα υπάρχει ένα άριστο δίκτυο τεχνολογικού/ηλεκτρονικού εξοπλισμού και οργάνωσης όπου τα πάντα είναι ελεγχόμενα για την καλύτερη και γρήγορη εξυπηρέτηση των πελατών της. Στην Σκαρλάτου Σούτσου 5 σε ένα χώρο με ευχάριστο και φιλικό περιβάλλον, με ιδιαίτερο design, τηρώντας αυστηρά όλα τα μέτρα ασφαλείας λόγω του COVID 19, η ΒΜ INSURANCE με το έμπειρο στελεχιακό δυναμικό της αναλαμβάνει να εξυπηρετήσει το κοινό για τις όλες τις πληρωμές του, άνετα, εύκολα και γρήγορα, χωρίς αναμονή σε ουρές.

64

BM INSURANCE: Σκαρλάτου Σούτσου 5, Λάρισα, τηλ. 2411 172500, κιν. 6977 776242, e-mail: info@bminsurance.gr, : Manolis Voubaris BM INSURANCE 1/2021

ΘΕ