THINK MICE listopad 2022

TOGETHER WE CAN

Tytuł listopadowego „wstępniaka” nie mógłby chyba brzmieć inaczej Oto bowiem kilka dni temu, w Krakowie zakończył się 61. kongres sto warzyszenia ICCA (International Congress and Convention Association), któremu przyświecało właśnie takie hasło To bez wątpienia jedno z naj ważniejszych wydarzeń światowego przemysłu spotkań, które gościło w Polsce po raz pierwszy w swojej długiej historii. Już pozyskanie cieszą cej się tak wielką renomą imprezy to powód do dumy Szczególnie że stolica Małopolski w wyścigu o zdobycie tytułu miasta gospodarza kon gresu pokonała wielu mocnych konkurentów, w tym na ostatniej pro stej takie destynacje jak Ateny i Bangkok. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie ogromne zaangażowanie i współpra ca reprezentantów różnych gałęzi branży MICE nie tylko w Krakowie, ale praktycznie w całym kraju Po raz kolejny okazało się, że niekoniecz nie konkurencja, ale kooperacja i koopetycja są kluczem do zwycięstwa. Przedstawiciele polskiego przemysłu spotkań doskonale zdali sobie spra wę, że walcząc o tak ważną imprezę są w jednej drużynie i grają do jed nej bramki (porównanie chyba dość adekwatne, ze względu na zbliżający się wielkimi krokami mundial) Zjednoczyli się, zbudowali i zaprezento wali fantastyczną ofertę. Taką, która okazała się najlepsza.

To cieszy Jeszcze większą dumą napawa jednak fakt, że 61 kongres ICCA w Krakowie nie był tylko piękny w zapowiedziach i prezentacjach, ale rzeczywiście zakończył się wielkim sukcesem (więcej na temat tego wydarzenia piszemy w dziale THINK EVENT przyp. red.). Podkreślali to zarówno przedstawiciele władz stowarzyszenia ICCA, jak i sami uczestnicy A warto przy tym wspomnieć, że ich oczekiwania były na prawdę wysokie Chociażby dlatego, że było to pierwsze w pełni stacjo narne spotkanie od trzech lat, czyli po przerwie wymuszonej przez pandemię Polsce nie sprzyjały też inne okoliczności, dające uzasadnione obawy o frekwencję Przede wszystkim mowa o wojnie w Ukrainie, ale też trudnej sytuacji ekonomicznej wielu przedsiębiorców, ich problemach z personelem czy rosnących kosztach podróży

Mimo wszystko udało się! Dość wiedzieć, że Polska i Kraków zapre towały się z najlepszej możliwej st zyskując jeszcze większą rozpozna ność Pokazaliśmy, że nad Wisłą bez blemu da się przygotować n najbardziej prestiżowe imprezy M ogromne znaczenie zwłaszcza ter w świetle wspomnianej już wojn za naszą wschodnią granicą, która spowodowała anulację wielu ważnych wydarzeń, głównie tych międzynarodowych Nie będę ukrywał, że w tym kontekście bardzo zależało nam na tym, aby ten kongres się odbył Właśnie teraz i właśnie tutaj Po to żeby pokazać, że jesteśmy miastem, które funkcjonuje w sposób nor malny i jest gotowe przyjmować turystów Tak jak do tej pory mó wił podczas ceremonii otwarcia prezydent Krakowa Jacek Maj chrowski

Nie sposób się z nim nie zgodzić Kongres ICCA był oczywiście zna czącą inwestycją i wiązał się z niemałym wysiłkiem organizacyjnym, ale dał wielką szansę na szybszą odbudowę i dalszy prężny rozwój branży spotkań w Polsce Szansę, którą trzeba teraz „tylko” dobrze wykorzystać Ale o to możemy być chyba spokojni, w końcu Together We Can!

Michał Kalarus

THINK MICE

BiznesHub PGE Narodowy Al Ks J Poniatowskiego 1 03 901 Warszawa tel +48 690 12 12 69

redakcja@thinkmice pl www thinkmice pl www facebook com/thinkmice/

OKŁADKA: Maroko Meczet Koutoubia w Marrakeszu

REDAKTOR NACZELNY Michał Kalarus michal kalarus@thinkmice pl

ZESPÓŁ

Ksenia Bednarek, Iwona Borowska Roman Borowski, Agnieszka Jurewicz, Maciej Kompała, Monika Kowalska, Irena Krzyżewska, Ewa Kubaczyk, Katarzyna Rogowska

PROJECT MANAGER Anna Łukasik think@thinkmice pl

DZIAŁ REKLAMY reklama@thinkmice.pl

DZIAŁ PRENUMERATY prenumerata@thinkmice.pl

DZIAŁ GRAFICZNY studio@thinkmice pl

KOREKTA Joanna Iwanek

DRUKARNIA TAURUS

PARTNER MERYTORYCZNY (DZIAŁ PRAWNY) ©COPYRIGHT BY

ZASIĘG: ogólnopolski

zacieśnia współpracę z Hotelstars Union i wprowadza program dobrych praktyk

Powraca Meet the Bidder w wersji Grand Edition

Katowice gościły konferencję PRECOP 27

Szkolenie dla pilotów incentive

ITB Asia: sukces po pandemii

IMEX America 2022: na taki powrót wszyscy czekali

THINK EVENT

Światowy kongres ICCA w Krakowie

Azymut zrównoważony rozwój...

THINK DESTINATION

Issam Kazim: Chcemy być numerem jeden

Maroko przygoda, która pobudza zmysły

THINK VENUE

Wysokie koszty zjadają zyski

Rynek hotelarski potrzebuje nowych przepisów prawnych

Zaskocz ich, czyli niestandardowe miejsca na organizację spotkań biznesowych

SYLWETKA

Anastazja Szerkus: Conqueror znaczy zdobywca

PRAWO

Szkolenia a prawo autorskie

RAPORT

Europa nie docenia bleisure?

SEKCJA BLOGERSKA

10 sposobów na wykorzystanie eventów w działaniach marketingowych na Facebooku. Część II

Kongres ICCA w Krakowie spełnione marzenie

MICE W OBIEKTYWIE

Relacje fotograficzne z wydarzeń branżowych

KATOWICE gościły konferencję PRECOP 27

W dniach 18 19 października br w Międzynarodowym

Kongreso wym w Katowicach odbywała się konferencja PRECOP 27, organizowana przez United Nations Global Compact Network Poland oraz Grupę PTWP Wydarzenie zgromadziło ponad 1,2 tys uczestników, ponad 2,5 tys osób śle dziło towarzyszącą mu transmisję online PRECOP 27 to dwudniowa impreza pełna paneli, rozmów i spotkań zorga nizowanych z udziałem ponad stu prelegentów, na której nie zabrakło reprezen tacji biznesu, nauki, instytucji, przedstawicieli rządu i organizacji pozarządowych oraz polityków unijnych. Wszystko po to, aby w toku dialogu, wypracować wspólne stanowisko różnych środowisk wobec najważniejszych tematów oma wianych podczas światowego Szczytu Klimatycznego, który w listopadzie br odbywa się w Szarm el Szejk w Egipcie (UN Climate Change Conference 2022 COP27)

Agenda spotkania objęła łącznie 21 sesji, które dotyczyły takich zagadnień, jak

m in zielone budownictwo, zrównoważony transport, edukacja klimatyczna, zrównoważona moda, ESG, technologie dla klimatu, miasta dla klimatu, zasoby wodne i retencja Wyzwania, przed którymi stajemy dzisiaj jako organizacja międzynarodo wa, są ogromne: pandemia COVID 19, konflikty zbrojne i katastrofy klima tyczne. Szczególnie w tej ostatniej kwestii potrzebny jest przełom, bo to właśnie kryzys klimatyczny zmusza nas do coraz poważniejszego kwestionowania sta tusu quo, do poszukiwania zmian systemowych, do dostrzeżenia zależności, jakie zachodzą między kryzysem a pojawiającymi się możliwościami. Ale wy maga to od nas również porozumienia na wszystkich szczeblach władzy od poziomu globalnego po lokalny, a także współpracy z szeroką siecią part nerów, również z tymi z sektora prywatnego powiedziała Maimunah Mohd Sharif, dyrektor wykonawcza Programu Narodów Zjednoczonych ds Osiedli Ludzkich (UN Habitat) IK

Centrum

Światowy kongres ICCA w Krakowie

Ponad 900 osób z 80 krajów świata przyjechało do Krakowa, aby wziąć udział w 61. kongresie stowarzyszenia ICCA (International Congress and Convention Association). Impreza, uważana za jedną z najważniejszych w branży spotkań, odbywała się w dniach 6 9 listopada. Po raz pierwszy w Polsce.

gólnie jeśli będziemy mówić jednym głosem, zwracając uwagę na uniwersalne wartości powiedziała Marta Gomes, nowa prezydent ICCA (wybrana na to stanowisko podczas kongresu w Krakowie) Program merytoryczny składał się zarówno z wystąpień kluczowych mówców podczas sesji głównych (tzw. keynote speech), jak również z szeregu innych, odbywających się równolegle wykładów, prelekcji i warsztatów, w tym spotkań utrzymanych w formule „out of the box”. Zdecydowaną większość z nich przy gotowano w Centrum Kongresowym ICE Kraków, chociaż nie zabrakło też wizyty m in w krakowskim Muzeum Lotnictwa Polskiego czy Muzeum Sztu ki i Techniki Japońskiej Manggha. Chcieliśmy, aby nasz tegoroczny program jeszcze mocniej angażował uczestników, aby stali się integralną częścią kongre su To wydarzenie tworzone przez naszych członków, dla naszych członków tłumaczył Senthil Gopinath, CEO stowarzyszenia ICCA

TWARZĄ W TWARZ

Temat przewodni tegorocznego kongresu brzmiał „Together We Can”. Było to oczywistym nawiązaniem do odbudowy przemysłu spotkań po pandemii oraz konieczności dostoso wania się do warunków tzw nowej normalności, która nas otacza

TRZY FILARY

Organizatorzy zaproponowali trzy główne obszary tematycz ne, którym przypisano poszczególne dni obrad. To DEI (di versity, equity, inclusion, czyli różnorodność, równość i włączanie), sustainability (zrównoważony rozwój) oraz lega cy (dziedzictwo). Jako ICCA chcemy budować przyszłość branży, która będzie opierać się właśnie na tych filarach. Dla tego stanowiły one fundament naszego kongresu Po kilku trudnych latach wydarzenia MICE nareszcie wracają, z pełną mocą. Mimo wszystko cały czas musimy mieć na uwadze wy zwania, które przed nami stoją Możemy im sprostać, szcze

Poza częścią merytoryczną organizatorzy zaproponowali cały szereg wydarzeń networkingowych. Oprócz lunchów i mniej formalnych spotkań w ICE Kra ków, każdego wieczoru delegaci mieli okazję wziąć udział w dużym evencie. Pierwszego dnia było to uroczyste powitanie (welcome reception) w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, drugiego gala dinner w Starej Zajezdni Kraków by DeSilva, a trzeciego „ICCA I amsterdam challenge night” (sponsorowana przez Amsterdam Convention Bureau) w Tauron Arenie Miało to tym większe zna czenie, że krakowski kongres ICCA, był pierwszym w całości stacjonarnym wydarzeniem tego typu od trzech lat (czyli od kongresu w Houston w 2019 r.). Ostatnie dwa spotkania, ze względu na pandemię, odbywały się w formule hy brydowej w okrojonej formie gościły w głównej destynacji przyjmującej (naj pierw w Taichung na Tajwanie, a potem w Cartagena de Indias w Kolumbii), a oprócz tego w kilku innych miastach (tzw. hubach) na całym świecie oraz w przestrzeni online Dziękuję wszystkim członkom lokalnego komitetu or ganizacyjnego, którzy sprawili, że tym razem mogliśmy się spotkać w histo rycznym Krakowie. Wreszcie w pełnym składzie, na żywo, twarzą w twarz, jak dawniej Nasz wspólny wysiłek i praca sprawiły, że w imprezie wzięło udział po nad 900 delegatów z 80 krajów. Nie ukrywam, że frekwencja przerosła nasze oczekiwania mówił James Reed, ustępujący prezydent ICCA.

NARZĘDZIE PROMOCJI

Możliwość zorganizowania eventu tej rangi w Krakowie miała ogromne zna czenie wizerunkowe i promocyjne Stanowiła świetną okazję pozwalającą efek

tywnie wyróżnić się na tle konkurencji. Nie tylko Krakowowi, ale praktycznie całej Polsce jako destynacji, która ze względu na nowoczesną infrastrukturę oraz know how, jest gotowa na przyjęcie nawet największych i najbardziej spek takularnych imprez. Branża kongresowa i targowa najmocniej odczuły skut ki wywołanego przez pandemię globalnego kryzysu w turystyce. O ile turystyka krajowa i indywidualna relatywnie szybko odrabia straty, zdecydowanie trud niej jest walczyć o klientów biznesowych. Dlatego jesteśmy szczególnie dum ni z faktu, że to właśnie Kraków stał się miastem gospodarzem 61. kongresu ICCA To idealny moment, aby zaprezentować silny i nowoczesny rynek MICE w Polsce Mamy wszystko co potrzebne do organizacji międzynarodo wych wydarzeń: nowoczesną bazę hotelową, obiekty konferencyjne i wysta wiennicze, coraz lepszą infrastrukturę komunikacyjną oraz prezentujące najwyższy, światowy poziom firmy, specjalizujące się w profesjonalnej obsłudze spotkań powiedział Andrzej Gut Mostowy, wiceminister sportu i turystyki.

Promocją Polski przed, w trakcie, ale także po kongresie zajęła się Polska Organizacja Turystyczna (POT) wraz z Poland Convention Bureau POT oraz lokalnymi biurami convention. Uczestnikom zaproponowano m.in. wyjazdy studyjne do kilku regionów naszego kraju (Warszawa, Gdańsk i Sopot, Katowice i Górny Śląsk), w ramach współpracy z ICCA oraz Krakowem, POT, z ramienia Ministerstwa Sportu i Turystyki, odpowiedzialna była też za przygotowane ceremonii otwarcia oraz wystawy okolicznościowej „Destination Poland”, prezentującej na 30 fotografiach zlokalizowanych w głównym foyer ICE Krakow, zarówno miasta kongresowe, jak i flagowe wydarzenia kulturalne oraz malownicze zakątki polskich regionów.

Kongres jest jak przemieszczająca się z miejsca na miejsce karawana, któ ra na kilka dni szuka domostwa Jeżeli to domostwo zaprezentuje się z jak najlepszej strony i zrobi na delegatach wrażenie, na pewno zostanie przez nich zapamiętane zwrócił uwagę Senthil Gopinath. Działaniom marke tingowym sprzyjał fakt, że w tym roku przypada 20 rocznica utworzenia Poland Convention Bureau POT, a zarazem 20 lecie obecności tego biura w ICCA.

ODPOWIEDZIALNE PODEJŚCIE

W tym roku podczas kongresu szczególnie dużo uwagi przykładano nie tylko do teoretycznych rozważań na temat szeroko rozumianego zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu, ale też do praktycznych dzia łań podejmowanych w tym kierunku. Zależało na tym zarówno polskim part nerom, jak i przedstawicielom ICCA. W czasie imprezy mierzony był ślad węglowy, nie zabrakło też udogodnień, takich jak bezpłatna komunikacja dla delegatów czy stacje do napełniania wody. Dla upamiętnienia spotkania w są siadującej z ICE Kraków alei Kongresowej posadzono kolejne drzewo, a w ra mach akcji przygotowanej przez Poland Convention Bureau POT („Friendship Postcards for Kraków's Senior Residents”) wolontariusze ze Skandynawii brali udział w warsztacie polskiego rękodzieła. Wypisane przez nich kartki i upominki przekazano pensjonariuszom Domu Pomocy Społecz nej W momencie rejestracji delegaci mogli również wesprzeć polską pomoc humanitarną w Ukrainie. Ostatniego dnia kongresu, tuż przed ceremonią za mknięcia, Brian Allan (Rock Your Business) wraz z polskimi i ukraińskimi

dziećmi dał też krótki koncert przybliżający warsztaty mu zyczne „Rock for Ukraine”.

Kongres ICCA to jedno z najważniejszych wydarzeń związa nych z przemysłem spotkań na świecie. Każdego roku skupia ok. tysiąca najbardziej doświadczonych specjalistów odpowia dających za organizację międzynarodowych konferencji i kon gresów To m in reprezentanci stowarzyszeń, destynacji, obiektów, biur PCO, DMC i firm podwykonawczych. Spotka nia rotują między krajami członkowskimi, ich ostatnie edycje gościły m in w Kolumbii, na Tajwanie, w Stanach Zjednoczo nych czy w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, a przyszło roczna odbędzie się w Bangkoku w dniach od 12 do 15 listopada Starania o organizację kongresu w Polsce były wieloetapowe i rozpoczęły się wiosną 2020 roku.

THINK MICE był oficjalnym i jedynym polskim partne rem medialnym 61 kongresu ICCA Na miejscu nie zabrakło naszego stoiska, było tam również dystrybuowane międzyna rodowe, anglojęzyczne wydanie magazynu. Lokalnym koor dynatorem imprezy była firma Symposium Cracoviense MK

AZYMUT – ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ...

Zrównoważony rozwój turystyki i przemysłu spotkań jest konceptem rozwijanym od co najmniej dwóch dekad, ale temat traktowaliśmy dotąd jak modę. Dzisiaj zaczynamy uświadamiać sobie, jak ważny jest to obszar, a zrównoważo ne działania w każdej dziedzinie stają się koniecznością Świadomie wybieramy tę ścieżkę i rozpoczynamy proces transformacji naszego sektora w kierunku bycia bardziej „praktycznym” i „zorientowanym na wpływ ” .

Tuż przed wybuchem pandemii COVID 19, podczas Szczytu Kli matycznego ONZ, Zurab Pololikashvili, sekretarz generalny Świa towej Organizacji Turystyki (UNWTO) powiedział: „Podczas gdy światowi przywódcy spotykają się na Szczycie Klimatycznym ONZ w Madrycie, aby znaleźć konkretne rozwiązania dla kryzysu kli matycznego, wydanie najnowszego Światowego Barometru Tury styki (World Tourism Barometer) pokazuje rosnącą siłę turystyki, sektora z potencjałem do napędzania programu zrównoważonego rozwoju Wraz ze wzrostem liczby turystów rosną również możli wości, jakie może przynieść turystyka, a także odpowiedzialność naszego sektora wobec ludzi i planety ” . No właśnie... Dyskusję o zrównoważonym rozwoju należałoby toczyć ze świadomością glo balnego rozwoju turystyki, który może iść w parze z odpowiedzial nym działaniem. Odpowiedzialność i zrozumienie są tutaj bez wątpienia kluczowymi pojęciami W końcu zbiorowo odpowiada my za środowisko, w którym będą funkcjonowały nasze dzieci i wnuki. Każdy z nas ma na nie wpływ.

W ZGODZIE Z MIESZKAŃCAMI

Ideę „zrównoważonego użytkowania” sformułował w XVII wieku Hans Carl von Carlowitz w odniesieniu do lasu i leśnictwa

Z czasem przełożyliśmy to pojęcie na współczesne potrzeby, by dziś doktryna zrównoważonego rozwoju zapewniała sprawiedliwość spo łeczną poprzez m.in. ekonomiczną i środowiskową efektywność przedsięwzięć. Krótko mówiąc, jest to wzrost gospodarczy przy rów noczesnym zwiększeniu spójności społecznej i podnoszeniu jakości środowiska naturalnego.

Podążanie ścieżką zrównoważonego rozwoju jest łatwiejsze w de stynacjach, które już poczyniły pewne kroki w tym kierunku W Pol sce dobrym przykładem jest Kraków i jego „Polityka zrównoważonej turystyki na lata 2021 2028”, przyjęta uchwałą Rady Miasta. Doku ment wskazuje, że zrównoważony rozwój nie dotyczy tylko ekolo gii, ale kładzie nacisk na równowagę w relacjach pomiędzy samorządem gospodarczym sektora turystycznego a interesariusza mi tegoż sektora, w tym przede wszystkim mieszkańcami. Dzięki te mu w Krakowie, jednym z najpopularniejszych kierunków turystycznych w Europie i destynacji, która mierzyła się ze zjawi skiem overtourismu, coraz mocniej wybrzmiewa głos mieszkańca. Co ważne, w dokumencie wskazano, że Kraków powinien postawić na turystykę biznesową oraz kulturalną, gdyż będzie to bardziej przy jazne dla miasta, aby rozwijało się w sposób zrównoważony. Zrównoważony rozwój to więc także kwestia niwelowania dyso

MAROKO

przygoda, która pobudza zmysły

Wschód słońca nad Saharą, podróż krętymi drogami wzdłuż gór Atlas czy zakupy na tętniącym kolorami i zapachami pla cu Dżami al Fana w Marrakeszu. To podstawowe chociaż wciąż niesamowite i budzące emocje punkty zwiedzania Maroka Co jeszcze warto przeżyć w tym kraju? Koniecznie trzeba zobaczyć jak żyją mieszkańcy gór, jak powstają pięk ne, zdobiące niemal wszystko mozaiki oraz nauczyć się oddychać przez miętę w garbarni w Fez. To na początek…

Maroko to bez wątpienia kraj barwny, z burzliwą historią i niesamo witym klimatem Jest jednym z najstarszych państw Afryki Znajdu je się pomiędzy Morzem Śródziemnym na północy, górami Atlas na wschodzie, Saharą na południu i Atlantykiem na zachodzie. Takie położenie daje duże możliwości organizacji aktywności dla grup i spę dzania wolnego czasu. Dzięki dobrej ofercie, rozbudowanej infrastruk turze oraz bezpośrednim połączeniom lotniczym Maroko stało się ciekawą propozycją dla turystów z Polski zarówno indywidualnych, jak i biznesowych.

OTWARCIE NA TURYSTYKĘ

Historia Maroka sięga czasów starożytnych i jest ściśle związana z pod bojem tych ziem. Era wojen i zewnętrznych wpływów zakończyła się dopiero w 1956 roku, gdy proklamowano długo oczekiwaną niepod ległość (na tronie zasiadł wtedy Muhammad V) Obecny król Mu hammad VI wprowadził program modernizacji całego kraju, zakładający m.in. wzrost roli kobiet w życiu publicznym oraz unowo cześnienie gospodarki, zwłaszcza infrastruktury drogowej Co istotne, postawił też na rozwój turystyki.

TRADYCJA I NOWOCZESNOŚĆ

Rabat stolica Maroka to miejsce specyficzne Z jednej strony znaj dziemy tam barwne targi i niesamowite zabytki, z drugiej to miasto nowoczesne i poukładane, niemal jak spod linijki Zwiedzanie warto

zacząć od symbolu Rabatu Wieży Hassana II, która z założenia mia ła być największym minaretem w świecie islamu i częścią meczetu Hassana. Powstawała w XII w., jednak po śmierci ówczesnego wład cy zaniechano dalszych prac. Nieukończona budowla przetrwała aż do 1755 roku, kiedy to na skutek trzęsienia ziemi zawaliła się jej zna cząca część. Do dziś zachowały się tylko podstawy kolumn, które zdo bią ogromny plac, oraz górujący nad nimi fragment wieży. Naprzeciw znajduje się Mauzoleum Muhammeda V Niespotykanego klimatu te go miejsca dodają ogromne, łopoczące flagi Maroka umieszczone do okoła placu. Ale flagi w Rabacie są niemal wszędzie wzdłuż dróg, na skrzyżowaniach, na latarniach

Kolejnym charakterystycznym punktem stolicy jest Kazba Al Uda ja twierdza obronna z XI w., która m.in. miała chronić miasto przed najazdem piratów. Dziś to ukryte za murami i pięknie zdo bioną bramą miasteczko, które z roku na rok zamieszkuje coraz wię cej artystów. Na turystach wrażenie robią też znajdujące się przy wejściu do Kazby Ogrody Andaluzyjskie. Ciekawostką tego miej sca jest poza tym piekarnia spółdzielcza, w której mieszkańcy pieką własny chleb. Wszystkie te zabytki podkreślają charakter Rabatu. Mimo wszystko stolica, wraz z przylegającym do niej miastem Sale, to aglomeracja no woczesna Powstaje tam m in szklana wieża Banku Afryki, nazwana oficjalnie Muhammed VI Tower. Docelowo ma to być największa bu dowla na całym kontynencie Na 55 piętrach znajdzie się luksusowy

hotel, apartamenty, wysokiej klasy biura oraz taras widokowy. Tuż obok zlokalizowany jest Grand Théâtre de Rabat To centrum sztuk scenicznych, zaprojektowane przez słynną architektkę Zahę Hadid Teatr ma powierzchnię 27 tys. mkw. i składa się z amfiteatru mogące go pomieścić do 7 tys osób, teatru wewnętrznego z 1,8 tys miejsc oraz sal prób i restauracji Kompleks powstał w ramach szerszego projek tu króla Mohammeda VI, którego celem jest promowanie rozwoju kultury i sztuki. Od lat nad brzegiem rzeki Wadi Bu Rakrak powsta je też nowoczesna dzielnica z zapleczem mieszkaniowym, biurowym i kulturalno rozrywkowym.

BARWY, SMAKI, GWAR

Poza Rabatem, warto udać się do miejsc, które swoją barwnością i gwarnością przywołają skojarzenia bardziej typowe dla Maroka. Jed nym z nich jest z pewnością znajdujący się u stóp Atlasu Średniego Fez To miasto królewskie, które zaskakuje wielobarwnością, ale też panującym tam gwarem. Fez znany jest przede wszystkim z wyrobów rzemieślniczych W wąskich uliczkach lokalnego suku możemy zaj rzeć do malutkich warsztatów, w których do dziś wszelkiego rodzaju wyroby powstają ręcznie. Warte odwiedzenia są garbarnie, na czele ze słynną Chouwarą. W zakładzie wykorzystuje się naturalne substancje zarówno do oczyszczania skór (m in gołębie odchody), jak i do ich barwienia (szafran, indygo, kurkuma i płatki maków). Cały plac wy pełniony jest baliami, w których najpierw zmiękczane, a następnie far bowane są skóry, które suszą się na powietrzu To właśnie tam wykonywane są wszelkiego rodzaju kurtki, torebki, buty czy portfele. Ale garbarnia to tylko jeden z przykładów ciężkiej, misternej pracy. Wszakże Maroko słynie też z ceramiki Powstają tam piękne naczy nia, jak chociażby używane powszechnie tadżiny, misy, talerze, pate ry, kubki oraz mozaiki. W sklepie i galerii Art D’Argile w Fez możemy poznać tajniki ich produkcji, jak również to w jaki sposób tworzy się wszelkiego rodzaju stoliki czy fontanny Wszystkie one składają się z malutkich, kolorowych płytek wykuwanych ręcznie przez wykwali fikowanych rzemieślników. Następnie są misternie układane w pożą dany wzór i spajane w jedną całość Tego typu płytki są też elementami zdobień ścian marokańskich budynków. Można się o tym przekonać wędrując niepozornymi, krętymi uliczkami Fezu czy Marrakeszu, z których wchodzimy wprost do niesamowitego świata pięknych ria dów Czym jest riad? To dom praktycznie bez okien na ulicę, ale za to z zaskakującym, osłoniętym ścianami atrium. W takim atrium często znajduje się ogród lub fontanna Dziś co istotne dla organizatorów

MICE riady często przekształca się w luksusowe hotele czy restau racje Są wypełnione smakami i zapachami tadżinów, a także prze pysznych dań z kaszą kuskus, którym towarzyszy cała masa przystawek. Mówiąc o kulinariach, na uwagę zasługuje też m.in. pasti la z Fez, czyli marokańskie ciasto z kurczakiem, posypane cukrem pu drem i cynamonem Takie niezwykłe połączenie smaków, zapachów, ale także ulicznego gwaru z pewnością może posłużyć jako opis placu Dżami al Fana w Marrakeszu (wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO)

To serce miasta, tętniące życiem szczególnie po zmroku. Można tam zobaczyć zaklinaczy węży, tancerzy, czy kobiety przyozdabiające dło nie turystek tatuażami z henny Wszystko jest intensywne, głośne i nie zwykle barwne.

AKTYWNE I ZASKAKUJĄCE

Ale wielkie, tętniące życiem miasta, to tylko jedna strona marokańskiej rzeczywistości. Bez wątpienia jedną z największych atrakcji tego kraju jest Sahara Nie można przecież ominąć zachodu słońca na pustyni Łatwo dostać się na nią m in z miasteczka Merzouga najpierw sa mochodami z napędem 4x4, a następnie karawaną, na wielbłądach.

To jedna z ulubionych aktywności wykorzystywanych przez organiza torów imprez MICE Warto uzupełnić ją o zapadający w pamięć noc leg na pustyni. Służą temu bardzo dobrze wyposażone namioty, w których znajduje się nie tylko pełnowymiarowe łóżko, toaleta i prysz nic, ale także klimatyzacja Gościom takiego luksusowego obozowiska serwowana jest klasyczna marokańska kolacja, przy płonącym ognisku dobrze też obejrzeć koncert Berberów grających na bębnach.

Doskonałym pomysłem na plenerowy event będzie również lot balonem w okolicach Marrakeszu To niesamowite doświadczenie, połączone z oglądaniem wschodu słońca, pełne emocji i wrażeń. Tra dycyjny lot balonem trwa około godziny. W koszu może zmieścić się od kilkunastu do nawet 28 osób Po każdym locie turystom wręcza ne są pamiątkowe certyfikaty, a na ziemi czeka na nich tradycyjne marokańskie śniadanie.

Na jakie atrakcje warto się jeszcze skusić będąc w Maroku? Jedną z nich jest wizyta w hammanie, czyli publicznej marokańskiej łaźni. Są one przeznaczone zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet (oczywi ście w osobnych pomieszczeniach) W hammamie można poddać się zabiegom dogłębnego oczyszczania ciała i odprężyć się po aktywnym poznawaniu pełnego pięknych miejsc Maroka.

Agnieszka Jurewicz

WYSOKIE KOSZTY ZJADAJĄ ZYSKI

GDYBY WZIĄĆ POD UWAGĘ TYLKO ŚREDNIE STAWKI ZA POKÓJ I WSKAŹNIKI OBŁOŻENIA, W BRANŻY HOTELARSKIEJ DZIEJE SIĘ DOBRZE. NIESTETY NIE WYMAŻĄ ONE MASY PROBLEMÓW, KTÓRE BARDZO NEGATYWNIE WPŁYWAJĄ NA PROWADZONĄ PRZEZ HOTELARZY DZIAŁALNOŚĆ WŚRÓD NICH NA PIERWSZY PLAN WYSUWAJĄ SIĘ LAWINOWO ROSNĄCE KOSZTY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI I WYNIKAJĄCA Z NICH NIEPEWNOŚĆ JUTRA. DLA KLIENTÓW OZNACZA TO JEDNO BĘDZIE JESZCZE DROŻEJ.

Najpierw pandemia, potem wojna w Ukrainie, a teraz problemy go spodarcze, inflacja, wzrost cen i drastycznie zwiększające się przez to koszty operacyjne. Chociaż sytuację hotelarzy ratuje nieco zadowala jący popyt, także ze strony klientów biznesowych, najbliższe kilkana ście miesięcy na pewno nie będzie dla nich łatwe O tym, jak radzić sobie z wyzwaniami współczesności i prowadzić biznes w dobie nie pewności, rozmawiano podczas niedawnej konferencji Hotel Trends Poland & CEE, która odbyła się w Warszawie.

DOBRE WYNIKI

Kondycja rynku hotelarskiego jest niezła. Przynajmniej jeśli patrzeć na nią przez pryzmat średnich wskaźników obłożenia oraz średnich stawek za pokój (ADR „average daily rate”). Trafnie obrazują to naj nowsze dane opublikowane przez firmę analityczną STR zarówno te globalne, jak również dotyczące Europy i wreszcie Polski Pierwszą ważną wiadomością jest to, że praktycznie na całym świe cie obłożenie w hotelach wyraźnie zbliżyło się już do stanu sprzed pandemii, tj do wyników uzyskanych w rekordowo dobrym 2019 ro

ku. Pod tym względem (dane z sierpnia br.) najlepiej wypada Amery ka Środkowa (98 proc stanu sprzed pandemii), Południowa (96 proc ) i Północna (94 proc.) oraz Bliski Wschód (95 proc.). Pozostałe regio ny także nie mają się jednak czego wstydzić w Europie i Afryce to dobre 87 proc , z kolei Australia i Oceania osiągnęły wynik na pozio mie 83 proc Nieco gorzej radzi sobie jedynie Azja (75 proc ) Jest to spowodowane polityką bezwzględnej, wyjątkowo restrykcyjnej wal ki z wszelkimi przejawami koronawirusa w Chinach. Przez to tury ści z Państwa Środka stanowiący dla całej Azji niezwykle ważną grupę klientów w dalszym ciągu podróżują stosunkowo rzadko. Druga ważna wiadomość to średnie stawki za pokój (ADR), któ rych wzrosty są jeszcze bardziej zauważalne Poziomu z 2019 roku nie przekroczyły one tylko w Azji (91 proc.) i klasyfikowanych osob no Chinach (85 proc.). W każdej innej części świata jest pod tym względem lepiej przykładowo w Europie to 116 proc cen sprzed pandemii, w Australii 117 proc , a w Ameryce Północnej i na Bli skim Wschodzie po 113 proc. Rekord z wynikiem 129 proc. osią gnęła Afryka Północna

ZASKOCZ ICH, CZYLI NIESTANDARDOWE MIEJSCA NA ORGANIZACJĘ SPOTKAŃ BIZNESOWYCH

Wydarzenia, które są ważnym elementem budowania wizerunku firmy, wymagają wyjątkowej dbałości o najdrobniejsze detale Liczy się pomysł i ciekawe miejsce Gdzie i jak zorganizować spotkanie firmowe, konferencję lub imprezę integracyjną? Uczestników takich eventów z pewnością mile zaskoczą obiekty sieci Leonardo Hotels

IMPREZA NA DACHU WIEŻOWCA

W sercu Warszawy, na dachu NYX Hotel Warsaw jednego z obiektów sieci Leonardo Hotels kryje się jedno z najciekaw szych miejsc w tym mieście, wręcz idealne do organizacji nietypo wych spotkań. Roof top bar Ether na 19. piętrze oferuje wyjątkowy widok na szklane wieżowce stolicy, w tym na majestatyczną Varso Tower To 260 mkw powierzchni przeznaczonej na formalne eventy oraz na niestandardowe przyjęcia pod gwiazdami z DJ em Już teraz nasi goście i osoby spoza hotelu chętnie odwiedzają Ether. Podczas wydarzeń biznesowych albo niestandardowych imprez, m in

połączonych z występami drag queen, silent disco, muzyką DJ-a lub występami na żywo, możemy zmieścić tam nawet 150 osób. W przy szłym roku sezon otworzymy z nowym, efektownie podświetlonym zadaszeniem mówi Natalia Borowicka, Operations Manager NYX Hotel Warsaw. Chociaż spotkanie w tego rodzaju przestrzeni kojarzy się głównie z sezonem letnim, to również zimą można zorganizować tam np kameralny welcome drink z grzanym winem Dla osób, które wolą spędzać czas w ciepłych, klimatycznych miej scach rozwiązaniem nieco bardziej standardowym, ale jednak nadal zaskakującym jest bar i restauracja Clash na pierwszym piętrze hote

lu NYX, która pomieści do 350 gości To też ciekawe miejsce na mniej lub bardziej niestandardowe imprezy oprócz eleganckiej powierzch ni restauracyjnej posiada wydzieloną strefę chillout’u ze stołem bilar dowym, magnetycznie przyciągający bar, przestrzeń na menu bufetowe i imprezy typu live cooking Znajduje się tam także stałe sta nowisko DJ a, który niemal codziennie gości w NYX Hotel Warsaw. A to z kolei gotowa już atrakcja dla gości organizowanych tam wyda rzeń NYX Hotel Warsaw powstał, żeby spełnić wszystkie oczekiwa nia swoich gości zarówno szukających biznesowych standardów, jak i tych zorientowanych na efekt wow oraz zaskoczenie uczestników eventów dodaje Natalia Borowicka

Dla organizatorów spotkań szukających zdecydowanie bardziej standardowych pomieszczeń alternatywą może być przygotowanie wydarzenia w Leonardo Royal Warsaw Tamtejsze wnętrza oferują przestronne sale konferencyjne, ale i miejsce do organizacji warszta tów gotowania na żywo. Hotelowa restauracja to przestrzeń, w któ rej zorganizować można np koncert lub modny obecnie stand up, a także skosztować dań regionalnych i specjałów kuchni międzyna rodowej.

GARDEN PARTY W KAMIENICY

Trudno o bardziej urokliwe miejsca niż zaułki i dziedzińce krakow skich kamienic. Kameralna atmosfera, która w nich panuje, może być czymś, co wyróżni organizowane tam biznesowe spotkania. Tym bar dziej, jeśli całości dopełni open bar i wyborna kuchnia, ciekawa mu zyka lub dodatkowe atrakcje takie jak zajęcia jogi, warsztaty typu wine & painting albo występ artystyczny, utrzymany w tematyce da nego wydarzenia Już teraz z powodzeniem takie eventy można zorga

nizować w patio połączonym bezpośrednio z barem hotelu Leonardo Boutique Krakow Old Town Od przyszłego roku zagoszczą one też na dobre w Leonardo Boutique Krakow City Center. Sprawdzą się tam wiosenne imprezy oparte o wachlarz lokalnych smaków oraz zi mowe atrakcje przy choince koniecznie z toastem wzniesionym grza nym winem z aromatycznymi przyprawami. Lokalizacja naszych obydwu hoteli w ścisłym centrum Krakowa i posiadanie tak atrakcyjnych dla organizatorów imprez miejsc, jaki mi są nasze patia, łączy się z wyszukanym butikowym stylem każde go z tych obiektów. Z drugiej strony, bliskość najwspanialszych atrakcji miasta takich jak Rynek Główny, Wawel, czy tętniący ży ciem Kazimierz, daje nam możliwość bycia idealną bazą wypadową dla grup biznesowych zainteresowanych niestandardowymi atrak cjami jak chociażby zwiedzaniem okolicy z pokładu statku płyną cego po Wiśle albo obejrzeniem miasta z platformy balonu widokowego mówi Monika Maciąg, Operations Manager Leonar do Boutique Krakow Old Town

LICZY SIĘ COŚ JESZCZE

Podczas organizacji wydarzeń warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt, który choć powinien być standardem, to nadal jest raczej czyn nikiem wyróżniającym tylko niektóre obiekty i miejsca. To założenia odpowiedzialnego biznesu. Niedawno sieć Leonardo Hotels rozbu dowała swoją dotychczasową strategię ESG (Environmental, Social and Governance), dodając do niej nowe cele i środki w zakresie prze ciwdziałania zmianom klimatycznym, zwiększenia zaangażowania społecznego i określenia dalszych kierunków rozwoju.

CONQUEROR ZNACZY ZDOBYWCA

ZDECYDOWANIE WIZJONERKA, ŁĄCZY W SOBIE WIELE TALENTÓW KIEDYŚ PILOTKA I PRZEWODNICZKA, DZIŚ SZEFOWA I WŁAŚCICIELKA AGENCJI INCENTIVE, ALE TEŻ MARKI OLEJU REGIONALNEGO SWOIMI PASJAMI I ENERGIĄ ANASTAZJA SZERKUS MOGŁABY OBDZIELIĆ CO NAJMNIEJ KILKA OSÓB OD 15 LAT PROWADZI CONQUEROR TRAVEL CLUB, AKTYWNIE DZIAŁA W STOWARZYSZENIACH BRANŻOWYCH, KOCHA DOBRĄ KUCHNIĘ, A PRZEDE WSZYSTKIM POZOSTAJE WIERNA PRZEKONANIU, ŻE PODRÓŻOWANIE TO NIE TYLKO PASJA I PRZYJEMNOŚĆ, ALE KONIECZNOŚĆ

Nasza bohaterka pochodzi z Suchej Beskidzkiej i do dziś stamtąd pro wadzi swój biznes Jej zainteresowania kształtowały się już w okresie szkolnym Pasję do podróżowania rozwijała dzięki harcerstwu Orga nizowałam biwaki, obozy. W latach 80. to była jedyna możliwość wy jazdu, poznania ludzi i świata Najlepiej wspominam obozy harcerskie w Jugosławii Do dziś mam tam przyjaciół, choć wielu z nich zginęło w czasie wojny. To był krwawy konflikt, o którym już trochę zapomnie liśmy. A dziś to samo dzieje się w Ukrainie zauważa Anastazja. Poza aktywnością w harcerstwie, zaczytywała się książkami podróżniczymi, pasjonowała geografią i marzyła o tym, by zostać archeologiem. Roz poczęła nawet studia na tym kierunku, ale wtedy dopadła ją smutna rzeczywistość Dlatego zamiast nauki musiała na moment wybrać pracę wyjechała za Ocean, gdzie przez cztery miesiące pracowała w jednej ze słynniejszych, wysokiej klasy restauracji. Trafiła na niesa mowitego szefa kuchni, Portugalczyka, dzięki któremu nauczyła się odróżniać i doceniać smaki, a przede wszystkim w ciągu zaledwie miesiąca gotować (w czym pomógł jej wrodzony talent). Co cieka we, nie we Francji, ale właśnie w Stanach po raz pierwszy spróbowałam wtedy prawdziwego szampana Podobnie, jak wielu innych nieznanych jeszcze u nas produktów przyznaje Anastazja.

Pilot to był „gość”

Szybko jednak wróciła do Polski i na studia, na czym bardzo jej zale żało Przez chwilę pracowała też we Włoszech (pilotowała tam swoje pierwsze grupy), gdzie się zakochała, a wkrótce na świecie pojawił się jej syn i córka. Była połowa lat 90… Anastazja stanęła przed wyborem, w jakim kierunku rozwijać swoją karierę Kroki postanowiła skiero

wać do dużej firmy, skąd wyniosła doskonały back office i gdzie pa radoksalnie zorganizowała pierwszy wyjazd szyty na miarę Konkret nie na Galapagos W roku 1998, czyli erze papierowych przewodników i kontaktów przez faks, było to nie lada sztuką. Chwilę później, za na mową znajomego, trafiła do turystyki Jak wspomina, w pierwszym miejscu pracy nauczyła się, jak nie prowadzić biznesu Właścicielka kombinowała na każdym kroku. Wykorzystywała ubezpieczenia, bra ła pieniądze od klientów i wysyłała ich w miejsca, gdzie zamiast 30 apartamentów czekało na nich tylko 15, a potem tłumaczyła, że to kon trahent ją okłamał. Najgorsze, że wszyscy w branży o tym wiedzieli, ale nikt jej niczego nie udowodnił. A na nas wszystkich patrzono co najmniej z politowaniem opowiada Anastazja Za to sama praca pilota dostarczała jej wielu ciekawych doświadczeń, tym bardziej, że przewodnik to był wtedy „ktoś”. Odpowiadał za grupę, przekazywał wiedzę, a z racji znajomości języka był praktycznie jedynym łączni kiem ze światem zewnętrznym Co ciekawe, nasza bohaterka pracowa ła „za darmo” jedynie na prowizji, co w dzisiejszych czasach byłoby nie do pomyślenia. Ale wtedy zarabiano głównie na napiwkach, czasa mi nie najgorzej Raz pilotowałam grupę Rosjan Jeden z gości popro sił mnie o załatwienie wódki, takiej ze złotymi płatkami. Poszłam więc do kucharza, który zajmował się deserami. Dodał do zwykłej wódki trochę złotej posypki, a ja dostałam 500 euro napiwku, bo klient nie miał drobnych wspomina Szerkus.

Marki lokalne

W karierze pilockiej przeszła przez różne biura pracowała m.in. w Triadzie (śmieje się, że chyba wszyscy ludzie związani z turystyką