3 minute read
Op zoek naar een historische grenspaal in Sterrenburg
Tekst: Freek Wermer - Foto’s: Mark van Giessen
In heel Nederland zijn ze volop te vinden: grenspalen. Meestal in steen of in gietijzer uitgevoerd. Ze staan langs de grens met België en vanzelfsprekend ook bij onze oostelijke grens met Duitsland. In Sterrenburg is er in ieder geval ook één te vinden aan de Wieldrechtse Zeedijk. Een grenspaal? Jazeker. Een zoektocht naar de plek en het achterliggende verhaal.
Advertisement
Ergens in de ontwikkeling van de menselijke beschaving is men begonnen om de grenzen van het eigen leefgebied te markeren. De grenspaal of grenssteen vindt daar zijn oorsprong. Waar de grens een knik maakt plaatste men een paal. Alleen al bij de grens van Nederland met België en met Duitsland zijn er zo’n 1300 te vinden. Alhoewel te vinden? Soms zijn ze verscholen, verplaatst of omgevallen. Er is zelfs een meldpunt voor vermiste grenspalen. Onmisbaar voor grenspaalverzamelaars, want die zijn er ook. Ze leggen elke grenssteen of grenspaal vast op foto.
Grenspaalsafari
Toen een enthousiaste Dordtse grenspaalverzamelaar mij tipte over een bijzonder historisch exemplaar in Sterrenburg werd ik nieuwsgierig. Op zoek dus naar die grenspaal. Aangekomen bij de kruising van de Wieldrechtse Zeedijk met de Bovenweg leek er geen grenspaal te ontdekken. Beter turen in het hoge gras en ja, aan de voet van de dijk stond daar de paal pontificaal. Een beetje weggezakt. Het lijkt een eeuwenoude paal, maar het is niet de originele. Dit exemplaar dateert uit 2014 toen hij is herplaatst op initiatief van museum Twintighoeven van de Natuur- en Vogelwacht Biesbosch. Uitgevoerd in natuursteen, met een fraai goudkleurig plaatje er op. Ik daal steil af naar beneden. Mijn zomerschoenen zijn net geschikt om niet te eindigen in een glijpartij.
Graafschap Holland
De grenspaal markeert de voormalige scheidslijn tussen de bezittingen van de Prins van Oranje (Nassau-Brabant) en het graafschap Holland uit 1560. Voor 1420 was het ook de noordelijke grens van het plaatsje Twintighoeven, dat tijdens de Sint-Elisabethsvloed van 1421 is verzwolgen. De oude rivier de Maas (Maeze) aldaar was niet langer herkenbaar. Omdat deze de grensrivier vormde tussen de graafschappen Holland en Nassau-Brabant werd de oude loop gemarkeerd met bolbakens, verzwaard met molenstenen. Na inpoldering werden op de grens aan de Wieldrechtse Zeedijk (1653) ‘limietpalen’ geplaatst. Dit werd de nieuwe grens. De originele limietpaal is helaas verdwenen, vandaar dat een replica 8 jaar geleden geplaatst is.
Historisch
Na een klimpartij de dijk op, realiseer ik me dat ik in dit buitengebied van Dordrecht, net op de grens van Sterrenburg, op een historische plek ben geweest. De grenspaal zelf is niet historisch, maar de plek kent een geschiedenis van vele eeuwen. En één ding is zeker: Sterrenburg is gebouwd op het grondgebied van het voormalige graafschap Holland. Een grenzeloos gegeven.