PANDUAN PELATIHAN PARALEGAL
Panduan Pelatihan Paralegal Cetakan 1
Diterbitkan oleh Yayasan Tifa
dengan dukungan dana dari Pemerintah Australia melalui Program AustraliaNusa Tenggara Assistance for Regional Autonomy (ANTARA), berdasarkan arahan dari Badan Nasional Penempatan dan Perlindungan Tenaga Kerja Indonesia (BNP2TKI)
Penulis : Bambang Tridahana Buana Endang Susilowati Yayah Sobariyah Wirawan Editor : Wirawan Jakarta 2010
DAFTAR ISI PENGANTAR DARI YAYASAN TIFA ........................................................................................ (i)
PENDAHULUAN ................................................................................................................................ 1 1. Langkah-langkah untuk Mempersiapkan Pelatihan ..................................................... 1 • Langkah 1: Kenali kebutuhan belajar peserta pelatihan • Langkah 2: Pahami Alur pelatihan serta pokok- pokok bahasan dalam pelatihan • Langkah 3: Pelajari Buku Panduan ini
2. Tentang Langkah-langkah Fasilitasi ...................................................................................... 4 3. Apalagi yang Perlu Dipersiapkan? ......................................................................................... 6 POKOK BAHASAN I : MEMULAI PELATIHAN ................................................................ 7 Sub-pokok Bahasan • Perkenalan .................................................................................................................................. 8 • Kesepakatan waktu dan tata tertib ..................................................................................... 8 • Pemetaan harapan dan kekhawatiran ................................................................................. 9 POKOK BAHASAN II : POTRET TKLN .............................................................................11 Sub-pokok Bahasan • Prosedur pelayanan dan penempatan TKLN ............................................................14 • Mengidentifikasi beberapa masalah TKLN sebelum keberangkatan, • di tempat kerja dan saat kepulangan yang sensitive terhadap • persoalan perempuan dan anak .................................................................................... 19 • Perlindungan hak-hak TKLN ........................................................................................... 22 POKOK BAHASAN III : MENGENAL PARALEGAL ……………………........................ 24 Sub-pokok Bahasan • Pengertian Paregal Mengapa paralegal dibutuhkan Perbedaan pengacara dan paralegal …..…………….………………...………........…... 30
POKOK BAHASAN IV: PEMBELAAN TERHADAP TKLN .……………..........………….. 32 Sub-pokok Bahasan • • • •
Memahami hukum ……………………………………………………..………………………..……... Pendampingan kasus ..…………………………………………………..……………………………. Prinsip dasar konseling …………………………………….……………..………………………… Pemantauan pelanggaran hak TKLN .. ..................................................................................
37 44 53 60
POKOK BAHASAN V: PENGORGANISASIAN MASYARAKAT .…………………….... 62 Sub-pokok Bahasan
• Prinsip dasar dan daur pengorganisasian ………………………….......……………………. 64
POKOK BAHASAN VI : MENYELENGGARAKAN PELATIHAN PARALEGAL ..... 66 • • • •
Peran dan fungsi fasilitator ………………………………………………………………….……… 70 Menjadi fasilitator .......................................................................................................................... 74 Praktek fasilitasi ............................................................................................................................. 77 Pengembangan kurikulum ......................................................................................................... 82
POKOK BAHASAN VII : RENCANA TINDAK LANJUT DAN EVALUASI……..…….. 84 Sub-pokok Bahasan
• Rencana Tindak Lanjut ………………………………………………………………….……………. 85 • Evaluasi …………………………………………………………………….……………………………….. 87
LAMPIRAN – LAMPIRAN :
Lampiran 1 :
UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 39 TAHUN 2004 TENTANG
PENEMPATAN DAN PERLINDUNGAN TENAGA KERJA INDONESIA DI LUAR NEGERI .... 90
Lampiran 2 : TIPS MENJADI TKLN AMAN …………..…………………………………………………………… 137 Lampiran 3 : DAFTAR ALAMAT PERWAKILAN R.I DI NEGARA TUJUAN .........……………………. 141 Lampiran 4 : DAFTAR LEMBAGA / LSM PEDULI TKLN DI LUAR NEGERI …………………………. 147
Lampiran 5 : DAFTAR LEMBAGA / LSM PEDULI TKLN DI INDONESIA …………………………….. 149
Lampiran 6 : DAFTAR ALAMAT BP3TKI DI SELURUH INDONESIA ……………..……………………. 151
Pengantar dari Yayasan Tifa ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วณ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ศ อด ศ วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อถอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อด ศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย วก ศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย อดอฒอฒอป Tri Nugroho ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
(i)
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬด
Pendahuluan
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ศ วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ A. Langkahวฆlangkah untuk Mempersiapkan Pelatihan Langkah 1: Kenali kebutuhan belajar peserta pelatihan ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
อณ 1
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬด
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ วค Langkah 2: Pahami Alur Pelatihan serta Pokokวฆpokok Bahasan dalam Pelatihanวค ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ Adaptasi Kondisi
Pengetahuan, keterampilan Pembelaan terhadap TKLN
Potret TKLN
Memahami Konseling
Konsep Dasar Paralegal
Sistem Gerakan Paralegal
Memahami hukum
Berlatih praktek: Menyusun Kronologi Kasus.
Berlatih: Memberikan Konseling
Teknik Memfasilitasi Memfasilitasi Pelatihan
Berlatih: Memfasilitasi Pelatihan
Perspektif, Tindak Lanjut, Evaluasi
2
อด
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ǡ Ǧ ȋ ȌǤ ǡ Ǣ Ǧ dz dz ǡ ȋdz dzȌ ȋdz dzȌǤ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ Ǧ Ǣ Ǥ Langkah 3: Pelajari Buku Panduan ini Mengapa Panduan Ini Disusun? Ǥ ǡ ǣ Ǧ Ǥ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ ȋ Ȍ Ǥ Ǧ ǡ Ǧ Ǥ
͵ 3
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
4
Ǧ Ǥ Pokok Bahasan dan SubǦpokok BahasanǤ ǡ Ǥ TujuanǤ Ǥ ǡ Metode. Ǥ Ǥ Alat dan BahanǤ ǡ Ǥ Ǥ WaktuǤ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ LangkahǦlangkahǤ ǡ Ǧ Ǧ Ǥ Ǧ Ǥ Ǧ Ǥ B. Tentang LangkahǦlangkah Fasilitasi ǣ Ǧ ȋͳǡ ʹǡ ͵ǡ ȌǤ Ǧ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ ǡ Ǥ
Ͷ
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬด
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ Langkahวฆlangkah 1. Berikan pengantar. Jelaskan apa yang hendak Ruang Kosong. dipelajari pada sesi ini. Dapat digunakan untuk 2. Bagikan Lembar Kasus: Aminah Kembali dari menulis catatan Sabah. tambahan. อตวค Jelaskan, [dan seterusnya]. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วณ ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย วณ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Memberikan Uraian Tugas Memberikan Pengantar Mengkaji-ulang
Menyimpulkan
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
อท 5
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬด
3. Apalagi yang Perlu Dipersiapkan? ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Mengganti Bahan Belajar, Lembar Kasus, dsbวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Perlukah Mengundang Narasumber? ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วจ Tim Penulis
6
อธ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
I. MEMULAI PELATIHAN
SubǦpokok Bahasan : ͳǤ
7
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬด
Memulai Pelatihan ; Sesi Adaptasi Kondisi
ย ย ย
ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อปอฒ ย ย ย ย ย
8
อบ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
LangkahǦlangkah
Perkenalan : ͳǤ Ǥ ʹǤ Ǥ
͵Ǥ
ͶǤ
ͷǤ Ǥ
Ǥ ͺǤ
ǡ ǡ ǡ Ȁ Ǥ
Ȁ Ǥ Ǥ
ǣ ǡ ǡ Ȁ ǡ Ǥ
͵ Ǥ ǡ ǡ Ǥ
Kesepakatan waktu dan tata tertib : ͻǤ Ǧ Ǥ
ͻ 9
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
ͳͲǤ Ǥ Pemetaan harapan dan kekhawatiran: ͳͳǤ ǡ Ǯ ǯ Ǯ ǯ ȋ Ȍǡ
ͳʹǤ Ǯ ǯǤ
ͳ͵Ǥ ǡ ǣ ǡ ǡ Ǥ
10
ͳͶǤ Ǥ ͳͷǤ Ǥ
ͳͲ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
II. POTRET TENAGA KERJA LUAR NEGERI (TKLN)
SubǦpokok Bahasan : ͳǤ ʹǤ ͵Ǥ Ǧ
ͳͳ 11
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Bahan Bacaan IǦ1 : ȋ ǣ ʹ Ȍ
PROSEDUR PELAYANAN PENEMPATAN DAN PERLINDUNGAN TENAGA KERJA INDONESIA DI LUAR NEGERI
1
Perjanjian Penempatan Job Order / Visa Wakalah/ Demand Letter Rancangan Perjanjian Kerja
2
ȋ Ȍ Ȁ Ȁ
3
BNP2TKI/DEPNAKERTRANS
DISNAKER Ǧ PPTKIS
DISETUJUI OLEH KBRI/KJRI
6
DEP HUKUM & HAM
7
8
5
SARKES
9
PPTKIS
KEBERANGKATAN
4
PPTKIS
ǡ Ƭ ȋ ͻʹȀʹͲͲͲȌ ǣ ͳͷ ȋ Ȍ
DEPKEU Ǧ PPTKIS
Ȁ Ȁ
BNP2TKI
10
12
ͳʹ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
/$ $1-87$ $1
Ȁ Ȁ ͵ ȋͳȌ Ȁ Ǧ Ȁ ǡ
PPTK KIS/AGENCY – – KBRI/KJ KJRI – PENGGU UNA
Ǧ
BNP2TKI – ME B ENEGKOP&U UKM – JAMSOSTEK K – DEPERIND D – PERBANK KAN Ǧ PEMDA A
PP PPTKIS/AGEN NCY Ǧ KBRI/KJJRI Ǧ PENGGUN NA
Ȁ Ȁ
PPT TKIS – BNP2T TKI – DEPHUB B – POLRI – DEPKES D
ͳ͵ 13
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
14
SubǦpokok Bahasan I.1
Tujuan Ǧ Ǥ Metode ȋ Ȍ
Alat dan Bahan Bahan Bacaan IǦ1 : Dz Prosedur Pelayanan Penempatan dan Perlindungan Tenaga Kerja Indonesia di Luar Negeri ”
Waktu ͻͲ
ͳͶ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
LangkahǦlangkah ͳǤ ǡ ʹǤ ͷ ȋ ǡ ǡ ǡ ȌǤ ͵Ǥ Ǥ ͶǤ ǫ ǡ 5. Bahan Bacaan IǦ1 : Dz Prosedur Pelayanan Penempatan dan Perlindungan Tenaga Kerja Indonesia di Luar Negeri ” ʹͲ ȋ Ȍ Ǥ
Ǥ Ǥ Ǥ ͺǤ Ǥ ͻǤ Ǧ Ǥ
ͳͷ 15
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Bahan Bacaan IǦ2 Beberapa Masalah yang Dihadapi Tenaga Kerja Luar Negeri ȋ ǣ Ȍ
A. Sebelum berangkat : ¾ ǣ ͳͲͲ Ψ ¾ ǡ Ǥ ¾ ǣ ȋPPTKISȌ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ȁ Ǥ ¾ ǣ ǡ Ǥ ¾ ǡ Ȁ Ȁ Ȁ ǡ ǣ ǡ Ǥ ǡ ǡ Ǥ Ǥ ǣ unfit fitǡ Ǥ
16
ͳ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Ǥ
Ǥ Ȁ ǡ Ǥ
ǡ Ǥ Ǥ
¾ ǣ ǡ ǡ Ǥ Ǧ Ǥ Ȁ ͳ
B. Di penampungan / di perjalanan : Ǥ ͵ Ǥ ǡ ǡ Ǧ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ͵ Ǥ Ǥ Ǧ ȋ Ȍ C. Di tempat kerja : ¾ Ǥ
ͳ 17
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬด
ยพ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ยพ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ วค ยพ ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
ยพ ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย D. Kepulangan : ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วก ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Subวฆpokok Bahasan I.2
18
อณอบ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
SubǦpokok Bahasan I.2 ǡ Ǥ
Tujuan ǡ Ǥ Metode Alat dan Bahan Bahan Bacaan IǦ2 : “Permasalahan yang Dihadapi Tenaga kerja luar negeri”.
Waktu ͻͲ ȋ Ȍ
ͳͻ 19
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
LangkahǦlangkah
20
ͳǤ ʹǤ Bahan Bacaan IǦ2 : “Permasalahan yang Dihadapi Tenaga kerja luar negeri” ǣ Ǣ ǡ ʹ Ǣ ǡ ʹ Ǣ Ǥ ͵Ǥ ͵Ͳ ǡ ȋ ǡ ǡ Ȁ ȌǤ ͶǤ ǡ Ǧ ͳͷ ͷǤ Ǧ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ
ʹͲ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Bahan Bacaan IǦ3 : HakǦhak Tenaga Kerja Luar Negeri yang Dilindungi Peraturan Perundangan
Ǧ Ǧ ͵ͻ ʹͲͲͶ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ǡ ǡ Ǧ Ǣ Ǥ Ǧ Ǧ Ǧ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ
ʹͳ 21
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬดฬด
22
Subวฆpokok Bahasan I.3 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Tujuan ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Metode ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Alat dan Bahan ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Bahan Bacaan IIวฆ3 : โ Perlindungan Tenaga kerja luar negeri โ Waktu อธอฒ ย ย ย ย ย
อดอด
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
LangkahǦlangkah
ͳǤ Ǧ ͵ Ǥ ʹǤ Ȁ ͵Ǥ Ǧ ǡ Ǧ ͶǤ Dz Ȁ dz ͷǤ Ǧ ǡ Dz Dz Ǥ Bahan Bacaan IIǦ3 : “Perlindungan Tenaga kerja luar negeri”ǡ ͳͲ ȋ Ȍ Ǥ
Ǥ ȋ Ȍ Ǧ 8. ȋ Ȍ Ǧ Ǥ
ʹ͵ 23
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Bab. II MENGENAL PARALEGAL
SubǦpokok Bahasan : ͳ Ǥ ʹ Ǣ ǫ ͵ Ǥ
24
ʹͶ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Bahan Bacaan II.1 : Mengenal Paralegal
Apa yang dimaksud dengan paralegal ? ǡ Dz dzǡ Dz dzǤ Dz dz Ǥ Ǥ ǡ Dz dzǤ ǡ Ǥ ǡ ǡ Ǥ Latar belakang paralegal Ǧ Ǥ Ǧ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ Ruang lingkup pekerjaan paralegal ͳǤ Ǧ Ǥ ʹǤ ȋ ȌǤ ͵Ǥ Ǥ ͶǤ Ǧ Ȁ Ȁ Ǥ ͷǤ Ǧ ǡ Ǧ Ǥ
ʹͷ 25
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Catatan : ¾ Dz dzǤ ¾ Ǥ ¾ Ǥ Syarat menjadi paralegal ͳǤ ǡ Ǥ ʹǤ Ǥ ͵Ǥ Ǥ ͶǤ ǡ Ǥ ͷǤ ǡ Ǥ Beberapa aktivitas paralegal 1. Konsultasi : - Ǥ - ǣ Ǥ Ǥ Ǥ ǣ ǤͳǤ ǤʹǤ 2. Pendampingan : - ǡ Ǥ - ǣ Ǥ ǡ ȋ ȌǤ Ǥ Ȁ ȋ Ȍ Ȁ ȋ ȌǤ Ǥ Ǥ
26
ʹ
̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴̴
Ǥ Ǧ ȋ ȌǤ Ǥ Ǧ Ǥ
3. Mediasi : - ǡ ȋ Ȍ Ǥ 4. Pelimpahan kasus : - ǡ Ǥ
ǡ ǡ ǡ ǡ ȋ ǡ ǡ ǡ Ȍǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ
ʹ 27
Bahan Bacaan II.2 : Paralegal Tenaga kerja luar negeri: Mengapa Diperlukan?
Ǥ Ǥ ǡ Sharmilaǡ ʹͲͲͲǤ Ǥ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ ǫ Pertamaǡ dz dzǤ Ǥ ǡ ǡ Ǥ Kedua, ǡ ȋ Ȍ ǡ Ǥ
Ǩ
28
ʹͺ
Bahan Bacaan II.3 : Perbedaan Paralegal dengan PengacaraǤ
Paralegal Hubungan dengan korban Ǥ ǡ Ǥ Cara kerjaǤ ǡ Ǥ
TujuanǤ
Ǥ Ǥ Ǥ
Pengacara Komersil Ǥ
ǡ Ǥ Ǥ Ȁ Ǥ Ǥ
ǣ Ǥ Ǥ
ʹͻ
29
30
SubǦpokok Bahasan 1. 2. Ǣ ǫ 3. Tujuan Dz dz Ǥ Metode Alat dan Bahan Waktu Ͳ
͵Ͳ
LangkahǦlangkah
ͳǤ Bahan Bacaan IIǦ1 : Mengenal dengan Paralegaldzǡ ͳͲ Ǥ ʹǤ dz dz
͵Ǥ ǣ ͶǤ ǣ ǫ ǫ ͷǤ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ Bahan Bacaan IIǦ2 dan IIǦ3 Ǥ
͵ͳ
31
Bab III. PEMBELAAN TERHADAP TENAGA KERJA LUAR NEGERI
SubǦpokok Bahasan :
ͳǤ
ʹǤ ͵Ǥ
͵ʹ
32
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Bahan Bacaan IIIวฆ1 วฃ Memahami Hukumวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Lahir dari kesepakatan. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
อตอต
33
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Apa tujuannya? ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Bagaimana hukum bekerja? ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย อตอถ ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Dinamis, mengikuti perkembangan kebutuhan masyarakat.
อตอถ
34
ͳ ʹͶ Ǥ Ǧ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ ǡ
Ǥ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ Apa itu Hukum?
seperangkat alat untuk menegakkan nilai-nilai dan norma yang telah ditentukan baik dengan sengaja maupun tidak oleh masyarakat yang bersangkutan yang disertai sanksi apapun bentuknya bagi yang melanggar. sistem aturan yang secara resmi dianggap mengikat dan dikukuhkan oleh penguasa, pemerintah, atau otoritas lainnya melalui lembaga atau institusi hukum.
͵ͷ
35
Tabel : Kepastian Hukum Pernah mendengar istilah ”Kepastian Hukum” ? Inilah syarat agar kepastian hukum bisa benarǦbenar terwujud. 8
2.
1.
Harus diumumkan secara layak. Masyarakat harus dapat mengetahui peraturan tersebut melalui lembar negara dan dilengkapi dengan berita negara.
3.
Peraturannya harus ada.
harus ada keserasian antara tindakan pejabat hukum dengan peraturan yang dibuat.
7.
harus tetap. tidak boleh sering diubahubah.
Tidak boleh berlaku surut.
4.
Jelas, terperinci, harus dapat di mengerti masyarakat. Harus disertai dengan peraturan pelaksana dan penjelasan.
5.
Tidak boleh meminta untuk menjalankan hal yang tidak mungkin (yang melanggar undangundang). Termasuk didalamnya menghalalkan segala cara. (Misal: peraturan perjudian, ijin perjudian dll.
6.
tidak bertentangan dengan peraturan lain.
͵
36
SubǦpokok Bahasan III.1 Tujuan Ǥ Metode Alat dan Bahan Waktu Ͳ
͵
37
LangkahǦlangkah
1. Ǥ 2. ǣ Dz ǡ ǥǥǥǥǤǤ Dz
3. Bahan Bacaan IIIǦ1 : Dz Dz ʹͲ ȋ Ȍ Ǥ
4. Ǧ
5. ǣ Ǥ 6. Ǥ
͵ͺ
38
STUDY KASUS : ǡ ͳ ʹͲͲͺ ȁ ͳͺǣͲʹ Perjuangkan hak, Miswati Dituduh Curi 300 Dolar ǡ Ǧ ǡ ǡ ʹͺǡ Ǥ ȋdomestic workerȌ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ ǡ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ ͵ǤͲ Ǥ ̶ ͳǤͺͲͲ ǡ̶ ȋͳȀͷȌǤ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ
Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ
Ǧ Ǥ Ǧ Ǥ ȋordinance employmentȌ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ̶ ȋ Ȍ Ǥ ǡ̶ Ǥ Ǥ
͵ͻ
39
ǡ ͵ͲͲ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ̶ Ǥ ǡ ȋ Ȍǡ̶ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ͵ͲͲ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ ̶ ǡ ǡ̶ Ǥ ǡ
Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ̶ ǡ̶ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ ȋ Ȍ Ǥ ̶ Ǥ ǡ̶ Ǥ
ͶͲ
40
Bahan Bacaan III.2a : Membuat Surat Kuasa
Apa itu Memberikan Kuasa? ǡ Ǥ Apa itu Surat Kuasa? Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Apa saja hal yang perlu dinyatakan dalam surat kuasa? ǣ Ͳ Ͳ ǡ ȋ ǣ dz ǤǤǤ dz Ͳ Ͳ Ǧ ȋ ǣ dz ǤǤǤǤdz Ͳ Ǥ Mengapa surat kuasa diperlukan ? Ǥ ǡ Ǥ Ǥ
Ͷͳ
41
Bahan Bacaan III.2b : Membuat Kronologi Kasus Apa itu Kronologi kasus ? Ǥ ǡ ȋ ȌǤ Ǥ ǣ Ͳ ʹ ʹͲͲͻǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥͳ ǡ Ǥ Ͳ ͵ ʹͲͲͻǡ Ǥ Ͳ ǤǤǤ Mengapa kronologi penting disusun? ǡ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ǡ Ǥ ǡ ʹ ǡ ͵ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ
42
Ͷʹ
Tabel : Pendampingan Hukum Tenaga Kerja Luar Negeri Pendampingan
Kemampuan yang ditumbuhkan. Tahap pra keberangkatanǣ Ǥ Ǥ Ȁ Ȁ Ǥ
Pendampingan langsung, tatap muka
Selama bekerja di luar negeriǤ
ǣ Ǧ ǡ Ǥ Ǥ ȋ ǡ ǡ ȌǤ
Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ Ǧ Ǧ Ǥ Pada saat kepulanganǤ
Pendampingan langsung, Tatap muka
ǣ ǡ Ǥ ǡ Ǥ
Ͷ͵
43
44
SubǦpokok Bahasan III.2 Tujuan Ǧ Ǥ ǡ Metode Alat dan Bahan Waktu ͳʹͲ
ͶͶ
LangkahǦlangkah
ͳǤ Ǥ ʹǤ Ǥ ͵Ǥ Ͷ Ǥ
ͶǤ Study Kasus : ” Perjuangkan hak, Miswati Dituduh Curi 300 Dolar”, Ǥ ͷǤ ͵Ͳ ȋ Ȍ Ǧ ǫ Ǥ Ǧ Ǥ
Ǥ Ǥ ͺǤ Ǥ
ͻǤ ȋ ǡ Ȍ ȋ
Ͷͷ
45
ǡ ǡ Ȍ Ǥ
46
Membuat Surat Kuasa dan Kronologis: ͳͲǤ Ǥ ͳͳǤ Ǥ ͳʹǤ Bahan Bacaan IIIǦ2a : ”Surat Kuasa” ͳͲ ȋ Ȍ Ǥ ͳ͵Ǥ Bahan Bacaan IIIǦ2b : ”Kronologi Kasus” ͳͲ ȋ Ȍ Ǥ
ͳͶǤ ǣ Ǥ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ ͳͷǤ Ͷͷ ǡ Ǧ ǡ ͳǤ ǡ
Ͷ
ͳǤ Ͷ ǡ ǣ Ǥ ͳͺǤ Ǥ
ͳͻǤ Ǥ
Ͷ
47
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Bahan Bacaan III.3 Kawan bagi TKLN yang Ditimpa Kemalangan 1. Tekanan yang dialami TKLNวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ stressศ วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซ ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Dampak dari pengalaman traumatisวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
48
อถอบ
ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ ǯ Ǥǯ Ǥ ǡ Ǧ ȋ ȌǤ Ǧ Ǥ Dampak seketika yang mungkin terjadi korban peristiwa traumatik. Terus terpaku pada peristiwa kekerasan, mimpi buruk, mudah teringatkan pada peristiwa kekerasan (korban perkosaan dapat menjadi seketika panik ketika didekati lakiͲlaki yang tidak dikenal). Reaksi tubuh selalu siaga atau waspada. Putus asa, kehilangan semangat, menyendiri. Reaksi emosional yang hebat (marah, takut, panik, cemas) terhadap hal yang (bagi orang biasa) sepele. Sukar menenangkan diri, kadangͲkadang disertai gangguan sulit tidur karena takut mengalami mimpi buruk. Menyalahkan diri sendiri. Kemarahan, baik yang terarah pada diri sendiri maupun orang lain. Sukar berkonsentrasi, mudah lupa terhadap kejadian biasa, bergantung pada orang lain untuk mengambil keputusan yang sederhana. Sama sekali tidak dapat mengingat, peristiwa kekerasan ’dibuang’dari ingatan, seakanͲakan tidak pernah terjadi.
Ͷͻ
49
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
2. Mengupayakan Dukungan bagi Korban Kekerasanวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย วค 3. Menjadi Kawan bagi Korban Kekerasan. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย
50
อทอฒ
Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ 4. Beberapa keterampilan dasar. Berusaha Memahami KorbanǤ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ǯ ǯ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ MendengarkanǤ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ȃ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ Memantulkan isi perasaanǤ ǡ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ǡ ǡ Ǥ ȋ ǣ dzwah, saya bangga sekali anak saya mendapat beasiswadzȌǤ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ǡ Ǥ Ǥ
ͷͳ
51
ǣ ǡ Ǥ ǣ dzJadi ibu merasa sakit hati setiap hari diperlakukan seperti itu....?.dz dzseperti..., merasa dilecehkan, begitu..?” Membahasakan KembaliǤ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ Ǧ ǡ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ ǣ ǡ Ǥ Ǧ Ǥ Membantu korban untuk menerima pengalaman yang menyakitkanǤ ǡ Ǥ Ǧ ǡ ǯ ǯ ȋ ȌǤ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ Sumber:Bessel A. van der Kolk, dkk. Approaches to the Treatment of PTSD.
ͷʹ
52
Sub pokok bahasan Tujuan Ǧ Ǥ Metode Alat dan Bahan Waktu ͺͲ
ͷ͵
53
LangkahǦlangkah
ͳǤ Ǥ ʹǤ Ǥ ͵Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ ͶǤ ǡ ǡ Ǥ ͷǤ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ ͺǤ ǡ Ǥ ͻǤ ǡ ǡ ͳͲǤ ǣ
54
ͷͶ
ǣ Dz ǫdz ǣ Dz ǫdz ǣ Dz ǫdz
ͳͳǤ Ǥ ͳʹǤ Ǧ Ǥ Ǣ Ǥ
ͳ͵Ǥ Bahan Bacaan VǦ4 ǣ Dz dz ͳͶǤ ȋ Ȍ Ǧ ǡ Ǧ Ǥ ͳͷǤ Ǧ Ǥ
ͷͷ
55
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Bahan Bacaan III.4 Pemantauan Pelanggaran Hak TKLN
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค 1. Jenisวฆjenis Pemantauanวค Memantau Perkembangan Kasus. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
56
อทอธ
Ǥ Ǧ ǡ ǣ ͳͻͻͲ Ǥ ȋ ǣ ͵ͻȀʹͲͲͶȌǤ Ǥ Ǧ ǡ ǡ Ǥ Memantau Pelaksanaan Kebijakan dan Layanan Pemerintah terhadap Tenaga kerja luar negeri. ȋ Ȍ Ǧ ǡ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Memantau Perkembangan Desa. Ȁ Ǥ Ǧ ǣ ǫ ǫ ǫ ǫ Ȁ Ȁ ǫ Ǥ
ͷ
57
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
2. Cara Melakukan Pemantauan. Dapatkan keterangan lebih banyakวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Pastikan bahwa suatu peristiwa/keadaan benarวฆbenar terjadiวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Catatวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Pelajari kembali seluruh fakta dan Simpulkan. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วซวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
58
อทอบ
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย วค 3. Manfaatkan Hasil Pemantauan. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Bantuan kemanusiaan, pertolongan segera. ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Pembelaan Hukum. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค Pendidikan Rakyat. ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
อทอป
59
60
SubǦpokok Bahasan III.4 Tujuan Ǥ Ǥ Metode Alat dan Bahan Waktu ͺͲ
Ͳ
LangkahǦlangkah
ͳǤ Ǥ ʹǤ ǡ Ǧ ǡ ȋ ȌǤ ͵Ǥ Ǥ Ǥ ͶǤ Ǥ ͷǤ Bahan Bacaan IIIǦ3 ǣ dz dz Ǥ ǡ Ǥ Ǧ Ǥ ͺǤ Ǧ Ǥ
ͳ
61
Bab. IV PENGORGANISASIAN MASYARAKAT
SubǦpokok Bahasan : ͳǤ
ʹ
62
Bahan Bacaan IVǦ1 : Daur Pengorganisasian
DAUR PENGORGANISASIAN
1. Mulai dari masyarakat sendiri
2. Ajak mereka berfikir kritis
6. Lakukan Evaluasi 3. Lakukan analisis kearah pemahaman bersama
5. Lakukan Tindakan
4. Capai pengetahuan kesadaran, perilaku baru
SubǦpokok Bahasan IV.1
͵
63
64
Tujuan ǡ Ǧ Ǥ Metode
Alat dan Bahan ȋ dz ǣ dzȌ Bahan Bacaan IVǦ1 ǣ dz dzǤ Waktu ͳͺͲ
Ͷ
LangkahǦlangkah
ͳǤ ”Sambil Berjalan : Satu Dekade Baileo Maluku” Ǥ ʹǤ Ǧ ǣ ͳ ǣ a. ǫ b. ǫ c. ǫ ʹ ǣ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ ͵Ǥ Ǧ ͶǤ Ǧ ǡ Ǧ Bahan Bacaan IVǦ1 ǣ dz dzǤ
ͷ
65
Bab. V MENYELENGGARAKAN PELATIHAN PARALEGAL
SubǦpokok Bahasan : ͳǤ ʹǤ ͵Ǥ ͶǤ
66
Bahan Bacaan V.1 : Peran Fasilitator dalam Pelatihan Partisipatif. 1. Fasilitator, Orang yang Memudahkan ProsesǤ Ǥ ǡ Ǥ Fasilitator. Berasal dari bahasa Ingris: facilitator, to facilitate. ĺ membuat sesuatu jadi mudah. ĺ proses mempermudah sesuatu untuk mencapai tujuan tertentu. Ǥ ǣ Menciptakan suasana belajar yang menyenangkanǤ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ Memperkuat kepercayaan diri, mengembangkan sumberdayaǤ ǡ Ǥ Ǥ Mengundang partisipasi pesertaǤ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ Memandu proses belajarǤ ǡ Ǥ Ǥ ǡ ǡ Ǧ
67
ǡ Ǧ
Membantu merumuskan rencana tindakanǤ Ǥ ȋ Ȍ Ǥ Ǥ
2. Bukan guru, bukan presenter. Fasilitator bukan guruǤ Ǥ Ǧ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Bukan pula presenterǤ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ Peserta akan segan untuk berbicara, jika fasilitator sering mengemukakan hal sebagai berikut : ”Lho, itu khan sudah tercakup di saran yang tadi. ”Sudahlah, kita sederhanakan saja....” Ayo cepat bu,.. waktu kita cuma sedikit ! ”Saran apa itu? Mustahil berhasil.
68
ͺ
Bagan: Anak Tangga Kebutuhan Manusia, Dihubungkan dengan Kebutuhan Peserta dalam Pelatihan
Kebutuhan akan rasa amanǤ Ǥ
Kebutuhan dasar/fisikǤ Ǥ ǡ ǡ Ǥ
Kebutuhan pelatihan
peserta
Kebutuhan aktualisasi diri. Ǥ
ǡ Ǥ
Kebutuhan untuk bersosialisasiǤ ǡ Ȁ Ǥ
ǡ Ǥ
Kebutuhan harga diriǤ Ǥ
ǡ Ǥ Ǥ
ǡ ǡ Ǥ Ǥ
ǡ ǡ Ǥ Ǥ
ͻ
69
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
วฃ
70
Subวฆpokok Bahasan V.1 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Tujuan ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Metode ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Alat dan Bahan ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Waktu อบอฒ ย ย ย ย ย
อนอฒ
LangkahǦlangkah ͳǤ ǣ Dz ǫdz Ǥ ʹǤ ǡ ǡ ȋ ȌǤ ȋ ȌǤ ͵Ǥ Ǥ ͶǤ Ǥ ͷǤ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ Ǧ Bahan Bacaan VǦ1 ǣ dz dz Ǥ
ͳ
71
Bahan Bacaan V.2 : Sikap yang perlu dimiliki seorang fasilitator
Sikap yang perlu dimiliki EmpatiǤ ǡ Ǥ
Keinginan mengguruiǤ Ǥ Dz dzǡ Ǥ
WajarǤ ǡ ǡ Ǣ ǡ Ǥ
Keinginan menonjolkan diriǤ Ǥ
Hadir bersama pesertaǤ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ
Kerap memotong pembicaraan pesertaǤ Ǥ Ǧ ǡ ǡ Ǥ
Menghargai pesertaǤ Ǣ ǡ Ǥ
Memposisikan diri sebagai ahliǤ Ǥ
Membuka diriǤ ǡ ǡ Ǣ Ǥ
Bertengkar dengan pesertaǤ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ
72
Sikap yang perlu dijauhi
ʹ
SubǦpokok Bahasan V.2
Tujuan
Metode Alat dan Bahan Waktu Ͳ
͵
73
LangkahǦlangkah
74
ͳǤ ǡ ʹǤ Ǥ
͵Ǥ dz Ȁ dz ǤǤǤ Ǥ
ͶǤ Bahan Bacaan VIǦ2 : Ǧ Ǥ ͷǤ Ǧ Ǥ Ǥ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǧ Ȁ ǡ Ǥ ͺǤ Ǧ Ǥ Ǥ
Ͷ
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Bahan Bacaan V.3 : TIPS membangun hubungan dengan peserta:
9
9
9
9
ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
อนอท
75
TIPS memfasilitasi tanya jawab peserta ǣ Ǧ ǡ
ǡ Ǧ Ǥ ǡ Ǧ ǡ Ǥ ǡ ǡ Ǥ ȋ Ȍ Ȃ Ǥ Ǥ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǥ
Ǧ
ǡ ǣ Dz ǫdzǤ Dz dz Ǥ Ǥ ǡ Ǥ
Sumber : Pendidikan populer membangun kesadaran kritis, Mansour Fakih, Roem Topatimasang, Toto Raharjo.
SubǦpokok Bahasan V.3
76
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Subวฆpokok Bahasan V.3 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Tujuan ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Metode ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Alat dan Bahan ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Waktu อท ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
อนอน
77
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Langkahวฆlangkah อณวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อดวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อถ ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อถอท ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อตวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อถวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อทวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วค อธวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อนวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อบวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
อนอบ
78
Mengembangkan Kurikulum Pelatihan ParalegalǤ PengantarǤ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ ǣ ͳǣ Ǧ ǡ ʹǣ Ǥ ǫ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ Ǧ Ǥ
ͻ
79
Lembar Kerja. Mengembangkan Kurikulum Pelatihan ParalegalǤ ͳǣ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ ͳǤ
ʹǤ
ͶǤ
80
͵Ǥ
ͷǤ Ǥ Ǥ
[gunakan lembar tambahan jika diperlukan]
ͺͲ
ʹǣ Ǥ Ǥ Ǥ
Ǥ
Ǥ
Ǧ Ǥ
ͳǤ ʹǤ
ͶǤ
Ǥ
Ǥ
͵Ǥ
5.
[gunakan lembar tambahan jika diperlukan]
ͺͳ
81
82
SubǦpokok Bahasan ͶǤ Tujuan Ǥ Ǥ Metode
Alat dan Bahan Waktu Ͳ
ͺʹ
ƒ�†—ƒ� ‡Žƒ–‹Šƒ� ƒ”ƒŽ‡‰ƒŽ
LangkahÇŚlangkah
ͳǤ ƒ•‹Ž‹–ƒ–‘” Â?‡Â?Œ‡Žƒ•Â?ƒÂ? –—Œ—ƒÂ? †ƒ”‹ Â?ÂƒÂ–Â‡Â”Â‹ÇĄ ʹǤ ‹Â?–ƒ ”‡Žƒ™ƒÂ? —Â?–—Â? Â?‡Â?›—•—Â? ’‘‹Â?–‡” Â?—”‹Â?—Ž—Â? •—ƒ–— ’‡Žƒ–‹ŠƒÂ? ’ƒ”ƒŽ‡‰ƒŽ „—”—Š Â?‹‰”ƒÂ?ÇĄ ;Ǥ ‡–‡ŽƒŠ ”‡Žƒ™ƒÂ? Â?‡Â?›—•—Â? Â?‡–ƒ’ŽƒÂ?ÇĄ ˆƒ•‹Ž‹–ƒ–‘” Â?‡Â?Œ‡Žƒ•Â?ƒÂ? •—•—Â?ƒÂ? ’‘‹Â?–‡” Â?—”‹Â?—Ž—Â? †ƒÂ? Â?‡”‡˜‹•‹ Œ‹Â?ƒ –‡”†ƒ’ƒ– Â?‡Â?‡Ž‹”—ƒÂ? †ƒŽƒÂ? ’‡Â?›—•—Â?ƒÂ? ’‘‹Â?–‡” Â?—”‹Â?—Ž—Â?Ǥ ͜Ǥ ƒ•‹Ž‹–ƒ–‘” Â?‡Â?„ƒ‰‹ ’‡•‡”–ƒ †ƒŽƒÂ? Íś Â?‡Ž‘Â?’‘Â?Ǥ ͡Ǥ ‡–‹ƒ’ Â?‡Ž‘Â?’‘Â? †‹Â?‹Â?–ƒ —Â?–—Â? Â?‡Â?›—•—Â? Â?—”‹Â?—Ž—Â? ’‡Žƒ–‹ŠƒÂ? ’ƒ”ƒŽ‡‰ƒŽ †‹•‡•—ƒ‹Â?ƒÂ? †‡Â?‰ƒÂ? Â?‡„—–—ŠƒÂ? †ƒÂ? Â?‘Â?†‹•‹ ’‡Žƒ–‹ŠƒÂ?ÇĄ †‡Â?‰ƒÂ? Â?‡Â?‰‰—Â?ƒÂ?ƒÂ? ’ƒÂ?†—ƒÂ? ›ƒÂ?‰ –‡”†ƒ’ƒ– †ƒŽƒÂ? Bahan Bacaan VIÇŚ3 ÇŁ Dz ‡Â?‰‡Â?„ƒÂ?‰Â?ƒÂ? —”‹Â?—Ž—Â? ‡Žƒ–‹ŠƒÂ? ƒ”ƒŽ‡‰ƒŽ Dz 6. Fas. menjelaskan juga bahwa ice breaker / game sangat diperlukan dalam proses pelatihan untuk mencairkan suasana maupun untuk masuk pada sesi materi diberikan pengantar melalui game, sebagai fasilitator diharapkan mempunyai kreativitas membuat game sehingga peserta merasa senang. Berikan copy game yang ada ( ada di bahan bacaan). ͚Ǥ Â?Š‹”‹ •‡•‹ ‹Â?‹ †‡Â?‰ƒÂ? Â?‡Â?‡Â?ƒÂ?Â?ƒÂ? ÂŠÂƒÂŽÇŚÂŠÂƒÂŽ ›ƒÂ?‰ †‹ƒÂ?‰‰ƒ’ ’‡Â?–‹Â?‰Ǥ
ͺ;
83
VI. RENCANA TINDAK LANJUT
SubǦpokok Bahasan : ͳǤ Ǥ ʹǤ Ǥ
ͺͶ
84
SubǦpokok Bahasan VI.1
Tujuan Ǧ
Metode
Alat dan Bahan
Waktu ͻͲ
ͺͷ
85
LangkahǦlangkah
86
ͳǤ Ǥ Ǧ Ǥ ʹǤ Ǥ Ǧ ǡ ǡ Ǥ ͵Ǥ Ǧ Ȁ Ǧ Ǧ Ǥ ͶǤ ǡ a. Ǥ b. ǡ Ǧ
ͷǤ Ǥ Ǥ
ͺ
SubǦpokok Bahasan VI.2
Tujuan
Metode
Alat dan Bahan
Waktu Ͳ
ͺ
87
LangkahǦlangkah
88
ͳǤ Dz dz Ǥ ʹǤ ǫ ǫ ǫ halǦhal lainnya ͵Ǥ Ǧ Ǥ ͶǤ ǣ ȋ Ȍ ȋ Ȍ ȋ Ȍ ȋ Ȍ ȋ Ȍ Ǧ ǥǥǤǤȋ Ȍ ͷǤ Ǥ Ǥ Ǥ
Ǥ
ͺͺ
LAMPIRAN – LAMPIRAN
ͳ ǣ Ǧ ͵ͻ ʹͲͲͶ ʹ ǣ ͵ ǣ Ǥ Ͷ ǣ Ȁ ͷ ǣ Ȁ ǣ ͵
ͺͻ
89
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Lampiran 1 :
Catatan : Beberapa pasal yang diberi huruf tebal, adalah tambahan dari editor yang merupakan beberapa pasal yang penting untuk diperhatikan.
ย ย ย ย ย ย ย ย
90
วฆ อตอป อดอฒอฒอถ วก วฃ
ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
อปอฒ
Ǣ Ǥ Ǧ ǡ ǡ Ǣ Ǥ Ǧ ͳ͵ ʹͲͲ͵ Ǧ Ǣ Ǥ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǧ Ǣ ǣ ͳǤ ʹͲǡ ʹͳǡ ʹ ȋʹȌǡ ʹͺ ȋͳȌ ȋʹȌǡ ʹͺ ȋͳȌ ȋ͵Ȍǡ ʹͻ Ǧ ͳͻͶͷǢ ʹǤ Ǧ ͳ͵ ʹͲͲ͵ ȋ ʹͲͲ͵ ͵ͻǡ ͶʹͻȌǢ ǣ
ǣ Ǧ Ǥ
ͳ Ǧ ǣ ͳǤ Ǥ ʹǤ Ȁ Ǥ ͵Ǥ ǡ ǡ
ͻͳ
91
92
ͶǤ
ͷǤ
Ǥ
Ǥ
ͺǤ
ͻǤ
ͳͲǤ
ͳͳǤ
ͳʹǤ
ͳ͵Ǥ
ͳͶǤ
ͳͷǤ
ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ Ȁ Ǧ Ǧ ǡ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ ǡ ǡ Ȁ Ǥ Ǧ Ǥ Ǧ Ǧ Ǥ Ǧ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ ǡ Ǥ Ǥ
ͻʹ
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
อณอธวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อณอนวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย อด ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย อต ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย อถ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
วก
วก ย ย ย ย อท ศ อณศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ศ อดศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ อณศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย วค
ย ย ย ย อธ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค
ย ย ย ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย ย ย ย ย
ย ย ย ย อน ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อท ย ย ย ย ย ย ย อธ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วข
อปอต
93
Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ǡ ǡ Ǥ
ͺ Ȁ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ǡ ǡ Ǧ Ǣ Ǥ Ǧ Ǧ Ǧ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ
ͻͶ
94
ͻ Ȁ ǣ Ǥ Ǧ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǧ Ǣ Ǥ ǡ Ǥ ͳͲ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ
ͳͳ ȋͳȌ ͳͲ ǡ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ
Pasal 12 Perusahaan yang akan menjadi pelaksana penempatan TKI swasta sebagaimana dimaksud dalam Pasal 10 huruf b wajib mendapat izin tertulis berupa SIPPTKI dari Menteri. ͳ͵ ȋͳȌ ͳʹǡ ǣ Ǥ ȋ Ȍ Ǧ Ǣ Ǥ ǡ Ǧ ͵ǤͲͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ ȌǢ
ͻͷ
95
ȋʹȌ ȋ͵Ȍ
ȋͳȌ ȋʹȌ
96
Ǥ ͷͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ Ȍ Ǣ Ǥ Ǧ ͵ ȋ Ȍ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ ǡ ȋͳȌ ȋͳȌ ǡ Ǥ ȋͳȌ ǡ ȋͳȌ ǡ Ǥ ͳͶ
ͷ ȋ Ȍ ͷ ȋ Ȍ Ǥ ȋͳȌ ͳ͵ ȋͳȌ Ǧ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǧ ͷΨ ȋ Ȍ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ʹ ȋ Ȍ Ǣ Ǥ Ǥ ͳͷ ͳʹǡ ͳ͵ǡ ͳͶ Ǥ ͳ Ȁ Ǥ
ͻ
ͳ ȋͳȌ Ȁ Ǥ ȋʹȌ Ǥ ȋ͵Ȍ ǡ ǡ ǡ ȋͳȌ ȋʹȌǡ Ǥ ͳͺ ȋͳȌ ǣ Ǥ ͳ͵Ǣ Ǥ Ȁ Ǧ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ Ǥ ͳͻ Ǥ ȋͳȌ
ȋʹȌ (1) ȋʹȌ
ʹͲ ǡ Ǥ ȋͳȌǡ Ǧ Ǥ ʹͳ Pelaksana penempatan TKI swasta dapat membentuk kantor cabang di daerah di luar wilayah domisili kantor pusatnya. ȋͳȌǡ Ǥ
ͻ
97
ȋ͵Ȍ ȋͳȌ ȋʹȌǡ Ǥ Pasal 22 Pelaksana penempatan TKI swasta hanya dapat memberikan kewenangan kepada kantor cabang untuk : a. melakukan penyuluhan dan pendataan calon TKI; b. melakukan pendaftaran dan seleksi calon TKI; c. menyelesaikan kasus calon TKI/TKI pada pra atau purna penempatan; dan d. menandatangani perjanjian penempatan dengan calon TKI atas nama pelaksana penempatan TKI swasta. Pasal 23 Seluruh kegiatan yang dilakukan oleh kantor cabang pelaksana penempatan TKI swasta sebagaimana dimaksud dalam Pasal 22, menjadi tanggung jawab kantor pusat pelaksana penempatan TKI swasta. ʹͶ ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ Ǧ Ǥ ʹͷ ȋͳȌ ʹͶǤ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋʹȌǡ
Ǥ ȋͶȌ ͵ ȋ Ȍ Ǥ ȋͷȌ ȋͳȌ ȋ͵Ȍǡ Ǥ
98
ͻͺ
ʹ ȋͳȌ ͳͲǡ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ
Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ȁ Ǣ Ǥ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ ȋʹȌǡ Ǥ ʹ ȋͳȌ Ǧ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǧ Ǥ ʹͺ Ǥ
ͻͻ
99
ʹͻ ȋͳȌ Ȁ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ ȋʹȌ Ȁ ȋͳȌ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ Pasal 30 Setiap orang dilarang menempatkan calon TKI/TKI pada jabatan dan tempat pekerjaan yang bertentangan dengan nilaiǦnilai kemanusiaan dan norma kesusilaan serta peraturan perundangǦ undangan, baik di Indonesia maupun di negara tujuan atau di negara tujuan yang telah dinyatakan tertutup sebagaimana dimaksud dalam Pasal 27. Pra Penempatan TKI ͵ͳ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ȋ ȌǢ Ǥ Ǥ ͳ ͵ʹ ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ ǡ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ
100
ͳͲͲ
ȋ͵Ȍ ǡ ǡ ȋʹȌ ǡ ǡ Ǥ ȋͶȌ Ǥ ͵͵ Ǥ
ʹ ͵Ͷ ȋͳȌ Ǧ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ȁ Ǣ Ǥ ǡ ǡ Ǣ Ǥ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ ȋʹȌǡ Ǥ
Pasal 35 Perekrutan calon TKI oleh pelaksana penempatan TKI swasta wajib dilakukan terhadap calon TKI yang telah memenuhi persyaratan : a. berusia sekurangǦkurangnya 18 (delapan belas) tahun kecuali bagi calon TKI yang akan dipekerjakan pada Pengguna perseorangan sekurangǦkurangnya berusia 21 (dua puluh satu) tahun; b. sehat jasmani dan rohani; c. tidak dalam keadaan hamil bagi calon tenaga kerja perempuan; dan d. berpendidikan sekurangǦkurangnya lulus Sekolah Lanjutan Tingkat Pertama (SLTP) atau yang sederajat.
ͳͲͳ
101
ƒ�†—ƒ� ‡Žƒ–‹Šƒ� ƒ”ƒŽ‡‰ƒŽ
102
ƒ•ƒŽ ;͸ Č‹ÍłČŒ ‡Â?…ƒ”‹ Â?‡”Œƒ ›ƒÂ?‰ „‡”Â?‹Â?ƒ– „‡Â?‡”Œƒ Â?‡ Ž—ƒ” Â?‡‰‡”‹ Šƒ”—• –‡”†ƒˆ–ƒ” ’ƒ†ƒ ‹Â?•–ƒÂ?•‹ ‡Â?‡”‹Â?–ƒŠ ƒ„—’ƒ–‡Â?Č€ ‘–ƒ ›ƒÂ?‰ „‡”–ƒÂ?‰‰—Â?‰ Œƒ™ƒ„ †‹ „‹†ƒÂ?‰ Â?‡–‡Â?ƒ‰ƒÂ?‡”ŒƒƒÂ?Ǥ Č‹Í´ČŒ ‡Â?†ƒˆ–ƒ”ƒÂ? ’‡Â?…ƒ”‹ Â?‡”Œƒ •‡„ƒ‰ƒ‹Â?ƒÂ?ƒ †‹Â?ƒÂ?•—† ’ƒ†ƒ ƒ›ƒ– Č‹ÍłČŒÇĄ †‹ŽƒÂ?—Â?ƒÂ? •‡•—ƒ‹ †‡Â?‰ƒÂ? ‡”ƒ–—”ƒÂ? ‡Â?–‡”‹Ǥ
Pasal 37 Perekrutan dilakukan oleh pelaksana penempatan TKI swasta dari pencari kerja yang terdaftar pada instansi Pemerintah Kabupaten/Kota yang bertanggung jawab di bidang ketenagakerjaan sebagaimana dimaksud dalam Pasal 36 ayat (1). Pasal 38 (1) Pelaksana penempatan TKI swasta membuat dan menandatangani perjanjian penempatan dengan pencari kerja yang telah dinyatakan memenuhi persyaratan administrasi dalam proses perekrutan. (2) Perjanjian penempatan sebagaimana dimaksud pada ayat (1) diketahui oleh instansi yang bertanggung jawab di bidang ketenagakerjaan Kabupaten/Kota. ƒ•ƒŽ ;͝ ‡‰ƒŽƒ „‹ƒ›ƒ ›ƒÂ?‰ †‹’‡”Ž—Â?ƒÂ? †ƒŽƒÂ? Â?‡‰‹ƒ–ƒÂ? ’‡”‡Â?”—–ƒÂ? …ƒŽ‘Â? ÇĄ †‹„‡„ƒÂ?Â?ƒÂ? †ƒÂ? Â?‡Â?Œƒ†‹ –ƒÂ?‰‰—Â?‰ Œƒ™ƒ„ ’‡ŽƒÂ?•ƒÂ?ƒ ’‡Â?‡Â?’ƒ–ƒÂ? •™ƒ•–ƒǤ ƒ•ƒŽ ͜Ͳ ‡–‡Â?–—ƒÂ? Â?‡Â?‰‡Â?ƒ‹ –ƒ–ƒ …ƒ”ƒ ’‡”‡Â?”—–ƒÂ? …ƒŽ‘Â? ÇĄ †‹ƒ–—” Ž‡„‹Š ŽƒÂ?Œ—– †‡Â?‰ƒÂ? ‡”ƒ–—”ƒÂ? ‡Â?–‡”‹Ǥ ƒ”ƒ‰”ƒˆ Íľ ‡Â?†‹†‹Â?ƒÂ? †ƒÂ? ‡Žƒ–‹ŠƒÂ? ‡”Œƒ ƒ•ƒŽ ͜ͳ Č‹ÍłČŒ ƒŽ‘Â? ™ƒŒ‹„ Â?‡Â?‹Ž‹Â?‹ •‡”–‹ˆ‹Â?ƒ– Â?‘Â?’‡–‡Â?•‹ Â?‡”Œƒ •‡•—ƒ‹ †‡Â?‰ƒÂ? ’‡”•›ƒ”ƒ–ƒÂ? Œƒ„ƒ–ƒÂ?Ǥ Č‹Í´ČŒ ƒŽƒÂ? ŠƒŽ „‡Ž—Â? Â?‡Â?‹Ž‹Â?‹ •‡”–‹ˆ‹Â?ƒ– Â?‘Â?’‡–‡Â?•‹ Â?‡”Œƒ •‡„ƒ‰ƒ‹Â?ƒÂ?ƒ †‹Â?ƒÂ?•—† ’ƒ†ƒ ƒ›ƒ– Č‹ÍłČŒÇĄ ’‡ŽƒÂ?•ƒÂ?ƒ ’‡Â?‡Â?’ƒ–ƒÂ? •™ƒ•–ƒ ™ƒŒ‹„ Â?‡ŽƒÂ?—Â?ƒÂ? ’‡Â?†‹†‹Â?ƒÂ? †ƒÂ? ’‡Žƒ–‹ŠƒÂ? •‡•—ƒ‹ †‡Â?‰ƒÂ? ’‡Â?‡”ŒƒƒÂ? ›ƒÂ?‰ ƒÂ?ƒÂ? †‹ŽƒÂ?—Â?ƒÂ?Ǥ ƒ•ƒŽ ͜ʹ Č‹ÍłČŒ ƒŽ‘Â? „‡”ŠƒÂ? Â?‡Â?†ƒ’ƒ– ’‡Â?†‹†‹Â?ƒÂ? †ƒÂ? ’‡Žƒ–‹ŠƒÂ? Â?‡”Œƒ •‡•—ƒ‹ †‡Â?‰ƒÂ? ’‡Â?‡”ŒƒƒÂ? ›ƒÂ?‰ ƒÂ?ƒÂ? †‹ŽƒÂ?—Â?ƒÂ?Ǥ
ͳͲʹ
ȋʹȌ ȋͳȌ ǣ Ǥ ǡ ǡ Ǧ Ǣ Ǥ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ȁ Ǥ Ͷ͵ ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ Ǧ Ǥ
ͶͶ Ͷ͵ǡ Ǥ Ͷͷ Ǥ Ͷ Ǥ Ͷ Ǥ Ͷ Ͷͺ
ͳͲ͵
103
ƒ�†—ƒ� ‡Žƒ–‹Šƒ� ƒ”ƒŽ‡‰ƒŽ
104
�‡•‡•—ƒ‹ƒ� �‡’”‹„ƒ†‹ƒ� …ƒŽ‘� †‡�‰ƒ� ’‡�‡”Œƒƒ� ›ƒ�‰ ƒ�ƒ� †‹Žƒ�—�ƒ� †‹ �‡‰ƒ”ƒ –—Œ—ƒ�Ǥ
ƒ•ƒŽ ͜͝ Č‹ÍłČŒ ‡–‹ƒ’ …ƒŽ‘Â? Šƒ”—• Â?‡Â?‰‹Â?—–‹ ’‡Â?‡”‹Â?•ƒƒÂ? Â?‡•‡Šƒ–ƒÂ? †ƒÂ? ’•‹Â?‘Ž‘‰‹ ›ƒÂ?‰ †‹•‡Ž‡Â?‰‰ƒ”ƒÂ?ƒÂ? ‘Ž‡Š •ƒ”ƒÂ?ƒ Â?‡•‡Šƒ–ƒÂ? †ƒÂ? Ž‡Â?„ƒ‰ƒ ›ƒÂ?‰ Â?‡Â?›‡Ž‡Â?‰‰ƒ”ƒÂ?ƒÂ? ’‡Â?‡”‹Â?•ƒƒÂ? ’•‹Â?‘Ž‘‰‹ǥ ›ƒÂ?‰ †‹–—Â?Œ—Â? ‘Ž‡Š ‡Â?‡”‹Â?–ƒŠǤ Č‹Í´ČŒ ‡–‡Â?–—ƒÂ? Â?‡Â?‰‡Â?ƒ‹ ’‡Â?›‡Ž‡Â?‰‰ƒ”ƒƒÂ? ’‡Â?‡”‹Â?•ƒƒÂ? Â?‡•‡Šƒ–ƒÂ? †ƒÂ? ’•‹Â?‘Ž‘‰‹ „ƒ‰‹ …ƒŽ‘Â? †ƒÂ? ’‡Â?—Â?Œ—Â?ƒÂ? •ƒ”ƒÂ?ƒ Â?‡•‡Šƒ–ƒÂ? †ƒÂ? Ž‡Â?„ƒ‰ƒ ›ƒÂ?‰ Â?‡Â?›‡Ž‡Â?‰‰ƒ”ƒÂ?ƒÂ? ’‡Â?‡”‹Â?•ƒƒÂ? ’•‹Â?‘Ž‘‰‹ •‡„ƒ‰ƒ‹Â?ƒÂ?ƒ †‹Â?ƒÂ?•—† ’ƒ†ƒ ƒ›ƒ– Č‹ÍłČŒÇĄ †‹ƒ–—” Ž‡„‹Š ŽƒÂ?Œ—– †‡Â?‰ƒÂ? ‡”ƒ–—”ƒÂ? ”‡•‹†‡Â?Ǥ
ƒ•ƒŽ ͡Ͳ ‡ŽƒÂ?•ƒÂ?ƒ ’‡Â?‡Â?’ƒ–ƒÂ? •™ƒ•–ƒ †‹Žƒ”ƒÂ?‰ Â?‡Â?‡Â?’ƒ–Â?ƒÂ? …ƒŽ‘Â? ›ƒÂ?‰ –‹†ƒÂ? Â?‡Â?‡Â?—Š‹ •›ƒ”ƒ– Â?‡•‡Šƒ–ƒÂ? †ƒÂ? ’•‹Â?‘Ž‘‰‹Ǥ ƒ”ƒ‰”ƒˆ ͡ ‡Â?‰—”—•ƒÂ? ‘Â?—Â?‡Â? Pasal 51 Untuk dapat ditempatkan di luar negeri, calon TKI harus memiliki dokumen yang meliputi : a. Kartu Tanda Penduduk, ijazah pendidikan terakhir, akte kelahiran, atau surat keterangan kenal lahir; b. surat keterangan status perkawinan, bagi yang telah menikah melampirkan copy buku nikah; c. surat keterangan izin suami atau istri, izin orang tua, atau izin wali; d. sertifikat kompetensi kerja; e. surat keterangan sehat berdasarkan hasil pemeriksaan kesehatan dan psikologi ; f. paspor yang diterbitkan oleh Kantor Imigrasi setempat; g. visa kerja; h. perjanjian penempatan TKI; i. perjanjian kerja; dan j. KTKLN. ƒ•ƒŽ ͡ʹ Č‹ÍłČŒ ‡”ŒƒÂ?Œ‹ƒÂ? ’‡Â?‡Â?’ƒ–ƒÂ? •‡„ƒ‰ƒ‹Â?ƒÂ?ƒ †‹Â?ƒÂ?•—† †ƒŽƒÂ? ƒ•ƒŽ ͡ͳ Š—”—ˆ Š †‹„—ƒ– •‡…ƒ”ƒ –‡”–—Ž‹• †ƒÂ? †‹–ƒÂ?†ƒ–ƒÂ?‰ƒÂ?‹ ‘Ž‡Š …ƒŽ‘Â? †ƒÂ? ’‡ŽƒÂ?•ƒÂ?ƒ ’‡Â?‡Â?’ƒ–ƒÂ? •™ƒ•–ƒ •‡–‡ŽƒŠ …ƒŽ‘Â? ›ƒÂ?‰ „‡”•ƒÂ?‰Â?—–ƒÂ? –‡”’‹Ž‹Š †ƒŽƒÂ? ’‡”‡Â?”—–ƒÂ?Ǥ Č‹Í´ČŒ ‡”ŒƒÂ?Œ‹ƒÂ? ’‡Â?‡Â?’ƒ–ƒÂ? •‡„ƒ‰ƒ‹Â?ƒÂ?ƒ †‹Â?ƒÂ?•—† ’ƒ†ƒ ƒ›ƒ– Č‹ÍłČŒÇĄ •‡Â?—”ƒÂ?‰njÂ?—”ƒÂ?‰Â?›ƒ Â?‡Â?—ƒ– ÇŁ
ͳͲ͜
Ǥ Ǣ Ǥ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǧ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋʹȌ Ǧ Ǥ ȋͶȌ ȋͳȌ ȋʹȌ Ǧ ʹ ȋ Ȍ Ǧ ͳ ȋ Ȍ Ǥ ͷ͵ Ȁ ǡ Ǥ ͷͶ ȋͳȌ Ȁ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ ͷͷ
ͳͲͷ
105
ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ Ǥ ȋ͵Ȍ Ǥ ȋͶȌ ȋʹȌǡ Ǥ ȋͷȌ ȋʹȌ ȋ͵Ȍǡ Ǧ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ǡ ǡ ǡ Ǣ Ǥ Ǥ Pasal 56 (1) Perjanjian kerja dibuat untuk jangka waktu paling lama 2 (dua) tahun dan dapat diperpanjang untuk jangka waktu paling lama 2 (dua) tahun. ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋʹȌǡ Ǥ Pasal 57 (1) Perpanjangan jangka waktu perjanjian kerja sebagaimana dimaksud dalam Pasal 56 ayat (1), dapat dilakukan oleh TKI yang bersangkutan atau melalui pelaksana penempatan TKI swasta. ȋʹȌ ȋͳȌ Ǧ ͵ ȋ Ȍ Ǥ ͷͺ ȋͳȌ Ǥ
ͳͲ
106
ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ ȋʹȌǡ Ǥ Pasal 59 TKI yang bekerja pada Pengguna perseorangan yang telah berakhir perjanjian kerjanya dan akan memperpanjang perjanjian kerja, TKI yang bersangkutan harus pulang terlebih dahulu ke Indonesia. Ͳ ǡ Ǥ ͳ ǡ ǡ ǡ Ǥ Pasal 62 (1) Setiap TKI yang ditempatkan di luar negeri, wajib memiliki dokumen KTKLN yang dikeluarkan oleh Pemerintah. (2) KTKLN sebagaimana dimaksud pada ayat (1) digunakan sebagai kartu identitas TKI selama masa penempatan TKI di negara tujuan. ͵ ȋͳȌ ʹ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ȋ ȌǢ Ǥ Ǥ ȋʹȌ ǡ ǡ Ǥ Ͷ Ǥ
ͳͲ
107
108
ͷ Ǥ
Ǧ Ǥ
ȋͳȌ ͷͳ ͷʹ ȋʹȌǤ ȋʹȌ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌǡ Ǥ
Pasal 68 (1) Pelaksana penempatan TKI swasta wajib mengikutsertakan TKI yang diberangkatkan ke luar negeri dalam program asuransi. ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ Pasal 69 (1) Pelaksana penempatan TKI swasta wajib mengikutsertakan TKI yang akan diberangkatkan ke luar negeri dalam pembekalan akhir pemberangkatan. ȋʹȌ ȋ Ȍ ǣ Ǥ Ǧ Ǣ Ǥ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋ Ȍ Ǥ ȋͶȌ ȋ Ȍ ȋͳȌǡ ȋʹȌǡ ȋ͵Ȍ Ǥ
ͳͲͺ
ȋͳȌ ȋʹȌ ȋ͵Ȍ ȋͶȌ
(1) ȋʹȌ
Ͳ Ǥ Ȁ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Pasal 71 Setiap TKI wajib melaporkan kedatangannya kepada Perwakilan Republik Indonesia di negara tujuan. ȋͳȌ Ǥ
ʹ Ǥ ͵ ȋͳȌ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ ǡ ǡ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ
ͳͲͻ
109
ȋʹȌ ȋͳȌ ǡ ǣ Ǥ ͵ ȋ Ȍ ʹͶ ȋ Ȍ Ǣ Ǥ Ǧ
Ǣ Ǥ ǡ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǧ Ǥ ȋ͵Ȍ ǡ ǡ ǡ ȋͳȌ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ Pasal 74 (1) Setiap TKI yang akan kembali ke Indonesia wajib melaporkan kepulangannya kepada Perwakilan Republik Indonesia negara tujuan. ȋʹȌ Ǥ
Pasal 75 (1) Kepulangan TKI dari negara tujuan sampai tiba di daerah asal menjadi tanggung jawab pelaksana penempatan TKI. ȋʹȌ ȋͳȌ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǧ Ǥ ȋ͵Ȍ Ǥ
110
ͳͳͲ
ȋͶȌ ȋͳȌǡ ȋʹȌǡ ȋ͵Ȍ Ǥ Pasal 76 (1) Pelaksana penempatan TKI swasta hanya dapat membebankan biaya penempatan kepada calon TKI untuk komponen biaya : a. pengurusan dokumen jati diri; b. pemeriksaan kesehatan dan psikologi; dan c. pelatihan kerja dan sertifikasi kompetensi kerja. ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ ȋʹȌ Ǥ
Pasal 77 (1) Setiap calon TKI/TKI mempunyai hak untuk memperoleh perlindungan sesuai dengan peraturan perundangǦundangan. (2) Perlindungan sebagaimana dimaksud pada ayat (1) dilaksanakan mulai dari pra penempatan, masa penempatan, sampai dengan purna penempatan. ͺ ȋͳȌ Ǧ Ǥ ȋʹȌ ǡ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋʹȌ Ǧ Ǥ ͻ ǡ Ǥ
ͳͳͳ
111
Pasal 80 (1) Perlindungan selama masa penempatan TKI di luar negeri dilaksanakan antara lain : a. pemberian bantuan hukum sesuai dengan ketentuan peraturan perundangǦundangan di negara tujuan serta hukum dan kebiasaan internasional; b. pembelaan atas pemenuhan hakǦhak sesuai dengan perjanjian kerja dan/atau peraturan perundangǦundangan di negara TKI ditempatkan. ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ͺͳ ȋͳȌ Ȁ ǡ Ȁ ǡ Ȁ Ǧ Ǥ ȋʹȌ Ȁ ȋͳȌǡ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌǡ Ǥ Pasal 82 Pelaksana penempatan TKI swasta bertanggung jawab untuk memberikan perlindungan kepada calon TKI/TKI sesuai dengan perjanjian penempatan. ͺ͵ Ȁ Ǥ ͺͶ ͺ͵ Ǥ
ͺͷ
112
ͳͳʹ
(1) Dalam hal terjadi sengketa antara TKI dengan pelaksana penempatan TKI swasta mengenai pelaksanaan perjanjian penempatan, maka kedua belah pihak mengupayakan penyelesaian secara damai dengan cara bermusyawarah. (2) Dalam hal penyelesaian secara musyawarah tidak tercapai, maka salah satu atau kedua belah pihak dapat meminta bantuan instansi yang bertanggung jawab di bidang ketenagakerjaan di Kabupaten/Kota, Provinsi atau Pemerintah.
ͺ ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ ǡ Ȁ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ ȋʹȌ Ǥ ͺ ͺǡ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ ͺͺ ͺ ǡ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ ͺͻ ͺ ǡ ǣ
ͳͳ͵
113
Ǥ
Ȁ Ȁ Ǣ Ǥ Ǥ ͻͲ ͺ ǡ ǣ Ǥ ǡ Ǣ Ǥ Ȁ Ȁ Ǣ Ǥ Ǧ Ǣ Ǥ Ǧ Ǥ ͻͳ ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ ǡ ǡ Ȁ Ǥ
ȋͳȌ ȋʹȌ ȋ͵Ȍ
ȋͳȌ
114
ͻʹ ǡ ǡ Ȁ Ǥ Ǥ ȋͳȌ ȋʹȌǡ Ǥ ͻ͵
Ȁ
ͳͳͶ
ǡ ǡ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ
ͻͶ ȋͳȌ ǡ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋʹȌǡ Ǥ
ͻͷ ȋͳȌ ͻͶ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌǡ ǣ Ǥ ͳͳ ȋͳȌǢ Ǥ ǡ ǡ ǣ ͳȌ Ǣ ʹȌ ȋ ȌǢ ͵Ȍ Ǣ ͶȌ Ǧ Ǣ ͷȌ Ǣ Ȍ Ǣ Ȍ Ǣ ͺȌ Ǣ ͻȌ Ǥ
ͳͳͷ
115
ͻ ȋͳȌ Ǧ Ǥ ȋʹȌ ǡ ͻͷ ȋʹȌ Ǧ Ǥ ͻ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ ͻͺ ȋͳȌ ǡ Ȁ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋʹȌ Ǧ Ǥ ͻͻ ȋͳȌ ͻͺ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ͳͲͲ ȋͳȌ Ǧ ͳ ȋͳȌǡ ʹͲǡ ͵Ͳǡ ͵ʹ ȋͳȌǡ ͵͵ǡ ͵Ͷ ȋ͵Ȍǡ ͵ͺ ȋʹȌǡ ͷͶ ȋͳȌǡ ͷͷ ȋʹȌ ȋ͵Ȍǡ ͷͺ ȋͳȌ ȋʹȌǡ ʹ ȋͳȌǡ ȋͳȌ ȋʹȌǡ ͻ ȋͳȌǡ ͳǡ ʹǡ ͵ ȋʹȌǡ Ͷǡ ȋͳȌǡ ͺʹǡ ͺ͵ǡ ͳͲͷǤ ȋʹȌ ȋͳȌ ǣ
116
ͳͳ
Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ȁ Ǥ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ ȋʹȌǡ Ǥ
ͳͲͳ ȋͳȌ ǡ ǡ Ȁ Ȁ Ǧ ͺ ͳͻͺͳ ǡ Ǧ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ȁ Ǣ Ǥ Ǣ Ǥ Ǥ
ͳͳ
117
ȋ͵Ȍ ȋʹȌ Ǧ ͺ ͳͻͺͳ Ǥ
ͳͲʹ ȋͳȌ ʹ ȋ Ȍ ͳͲ ȋ Ȍ Ȁ ʹǤͲͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ Ȍ ͳͷǤͲͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ Ȍǡ ǣ Ǥ ͶǢ Ǥ ͳʹǢ Ǥ Ǧ ͵ͲǤ ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ͳͲ͵ ȋͳȌ ͳ ȋ Ȍ ͷ ȋ Ȍ Ȁ ͳǤͲͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ Ȍ ͷǤͲͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ Ȍǡ ǣ Ǥ ͳͻǢ Ǥ ͵͵Ǣ Ǥ ͵ͷǢ Ǥ ͶͷǢ Ǥ ͷͲǢ Ǥ Ȁ ͷͳǢ Ǥ ͺǢ Ǥ Ͳ ȋ͵ȌǤ
118
ͳͳͺ
ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ ͳͲͶ ȋͳȌ ͳ ȋ Ȍ ͳ ȋ Ȍ Ȁ ͳͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ Ȍ ͳǤͲͲͲǤͲͲͲǤͲͲͲǡͲͲ ȋ Ȍǡ ǣ Ǥ ʹͶǢ Ǥ ʹ ȋͳȌǢ Ǥ ͶǢ Ǥ ͶǢ Ǥ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ Ǥ Ǧ ͳͲͷ ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ ǡ Ǥ ͳͲ ȋͳȌ Ǥ ȋʹȌ ȋͳȌ Ǧ Ǥ
ͳͳͻ
119
ͳͲ ȋͳȌ Ǧ Ǧ ʹ ȋ Ȍ Ǧ Ǥ ȋʹȌ Ǧ ǡ Ǧ Ǧ Ǥ ȋ͵Ȍ ȋͳȌ Ǧ Ǧ ǡ Ǥ
ͳͲͺ ͻͶ ȋʹȌ ʹ ȋ Ȍ Ǧ Ǥ ͳͲͻ Ǧ Ǥ
ǡ Ǧ Ǥ
ͳͺ ʹͲͲͶ
ǡ Ǥ
120
ͳͺ ʹͲͲͶ ǡ Ǥ
ͳʹͲ
ʹͲͲͶ ͳ͵͵ Ǧ ͵ͻ ʹͲͲͶ
Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǧ ͳͻͶͷ ʹ ȋʹȌ Ǥ ǡ Ȁ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǧ Ǧ Ǥ ǡ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ ǡ
ͳʹͳ
121
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ Staatsblad ย ย ย ย อณอบอบอน ย ย ย ย อบศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อณอต ย ย ย ย อดอฒอฒอต ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อดอน ย ย ย ย ศ อดศ ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อณอปอถอทวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
122
อณอดอด
Ǥ Ǧ ͳͻͶͷǡ Ǥ Ǥ Ǥ Ǧ Dz dzǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ Ǧ ǡ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǧ Ǧ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǧ ǡ Ǧ ͳ ͳͻͺʹ ͳͻͳ ͳͻ͵ ǡ Ǧ ʹ ͳͻͺʹ (Special Missions) ͳͻͻǡ Ǧ ͵ ͳͻͻͻ ǡ Ǧ ǡ ǡ Ǧ Ǥ Ǧ ǡ Ǥ
ͳʹ͵
123
II.
PASAL DEMI PASAL
Pasal 1 Cukup jelas Pasal 2 Cukup jelas Pasal 3 Cukup jelas Pasal 4 Menempatkan warga negara Indonesia dalam Pasal ini mencakup perbuatan dengan sengaja memfasilitasi atau mengangkut atau memberangkatkan warga negara Indonesia untuk bekerja pada Pengguna di luar negeri baik dengan memungut biaya maupun tidak dari yang bersangkutan. Pasal 5 Ayat (1) Penyelenggaraan penempatan dan perlindungan TKI di luar negeri dilakukan secara seimbang oleh Pemerintah dan masyarakat. Agar penyelenggaraan penempatan dan perlindungan TKI di luar negeri tersebut dapat berhasil guna dan berdaya guna, Pemerintah perlu mengatur, membina, dan mengawasi pelaksanaannya. Ayat (2) Cukup jelas Pasal 6 Cukup jelas Pasal 7 Cukup jelas Pasal 8 Cukup jelas Pasal 9 Cukup jelas Pasal 10 Huruf a Cukup jelas Huruf b
ͳʹͶ
124
Pelaksana penempatan TKI swasta sebelum berlakunya UndangǦundang ini disebut dengan Perusahaan Jasa Tenaga Kerja Indonesia (PJTKI). Pasal 11 Cukup jelas Pasal 12 Cukup jelas Pasal 13 Ayat (1) Huruf a Cukup jelas Huruf b Cukup jelas Huruf c Jaminan bank dalam bentuk deposito atas nama Pemerintah dimaksudkan agar ada jaminan untuk biaya keperluan penyelesaian perselisihan atau sengketa calon TKI di dalam negeri dan/atau TKI dengan Pengguna dan/atau pelaksana penempatan TKI swasta atau menyelesaikan kewajiban dan tanggung jawab pelaksana penempatan TKI swasta yang masih ada karena izin dicabut atau izin tidak diperpanjang atau TKI tersebut tidak diikutkan dalam program asuransi. Huruf d Cukup jelas Huruf e Cukup jelas Huruf f Yang dimaksud dengan sarana prasarana pelayanan penempatan TKI antara lain tempat penampungan yang layak, tempat pelatihan kerja, dan kantor. Ayat (2) Cukup jelas Ayat (3) Cukup jelas Pasal 14 Cukup jelas Pasal 15 Cukup jelas Pasal 16 Cukup jelas Pasal 17 Cukup jelas
ͳʹͷ
125
Pasal 18 Cukup jelas Pasal 19 Yang dimaksud dengan mengalihkan atau memindahtangankan SIPPTKI adalah yang dalam praktek sering disebut dengan istilah “jual bendera” atau “numpang proses”. Apabila hal ini ditolerir, akan membuat kesulitan untuk mencari pihak yang harus bertanggung jawab dalam hal terjadi permasalahan terhadap TKI. Pasal 20 Ayat (1) Pembentukan perwakilan dapat dilakukan secara bersamaǦsama oleh beberapa pelaksana penempatan TKI swasta. Ayat (2) Cukup jelas Pasal 21 Ayat (1) Kantor cabang dapat dibentuk di Provinsi atau Kabupaten/Kota sesuai dengan kebutuhan. Ayat (2) Cukup jelas Ayat (3) Cukup jelas Pasal 22 Cukup jelas Pasal 23 Cukup jelas Pasal 24 Ayat (1) Pengguna perseorangan dalam Pasal ini adalah orang perseorangan yang mempekerjakan TKI pada pekerjaanǦpekerjaan antara lain sebagai penata laksana rumah tangga, pengasuh bayi atau perawat manusia lanjut usia, pengemudi, tukang kebun/taman. PekerjaanǦpekerjaan tersebut biasa disebut sebagai pekerjaan di sektor informal. Ayat (2) Cukup jelas Pasal 25 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2)
ͳʹ
126
Persetujuan Perwakilan Republik Indonesia meliputi dokumen perjanjian kerja sama penempatan, surat permintaan TKI, dan perjanjian kerja. Ayat (3) Cukup jelas Ayat (4) Cukup jelas Ayat (5) Cukup jelas Pasal 26 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Huruf a Cukup jelas Huruf b Cukup jelas Huruf c Cukup jelas Huruf d Cukup jelas Huruf e Perlindungan asuransi yang dimaksud dalam huruf ini sedikitǦdikitnya sama dengan Program Jaminan Sosial Tenaga Kerja yang diatur dalam peraturan perundangǦundangan. Huruf f Cukup jelas Ayat (3) Cukup jelas Pasal 27 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Yang dimaksud dengan pertimbangan keamanan pada ayat ini antara lain negara tujuan dalam keadaan perang, bencana alam, atau terjangkit wabah penyakit menular. Pasal 28 Yang dimaksud dengan pekerjaan atau jabatan tertentu dalam Pasal ini antara lain pekerjaan sebagai pelaut. Pasal 29 Cukup jelas Pasal 30 Cukup jelas
ͳʹ
127
Pasal 31 Huruf a Cukup jelas Huruf b Cukup jelas Huruf c Pelatihan kerja bagi calon TKI dapat dilakukan oleh lembaga pelatihan maupun unit pelatihan yang dimiliki pelaksana penempatan TKI swasta. Huruf d Pemeriksaaan psikologis dimaksudkan agar TKI tidak mempunyai hambatan psikologis dalam melaksanakan pekerjaannya di negara tujuan. Huruf e Cukup jelas Huruf f Cukup jelas Huruf g Cukup jelas Huruf h Cukup jelas Pasal 32 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Huruf a Cukup jelas Huruf b Surat permintaan TKI dari Pengguna dalam huruf ini dikenal dengan sebutan job order, demand letter atau wakalah. Huruf c Cukup jelas Huruf d Cukup jelas Ayat (3) Cukup jelas Ayat (4) Cukup jelas Pasal 33 Cukup jelas Pasal 34 Ayat (1) Cukup jelas
ͳʹͺ
128
Ayat (2) Agar informasi dapat diterima secara benar oleh masyarakat, harus digunakan bahasa yang mudah dipahami. Ayat (3) Cukup jelas Pasal 35 Huruf a Dalam prakteknya TKI yang bekerja pada Pengguna perseorangan selalu mempunyai hubungan personal yang intens dengan Pengguna, yang dapat mendorong TKI yang bersangkutan berada pada keadaan yang rentan dengan pelecehan seksual. Mengingat hal itu, maka pada pekerjaan tersebut diperlukan orang yang betulǦbetul matang dari aspek kepribadian dan emosi. Dengan demikian resiko terjadinya pelecehan seksual dapat diminimalisasi. Huruf b Cukup jelas Huruf c Cukup jelas Huruf d Cukup jelas Pasal 36 Cukup jelas Pasal 37 Ketentuan dalam Pasal ini berarti bahwa pelaksana penempatan TKI swasta tidak dibenarkan melakukan perekrutan melalui calo atau sponsor baik warga negara Indonesia maupun warga negara asing. Pasal 38 Cukup jelas Pasal 39 Cukup jelas Pasal 40 Cukup jelas Pasal 41 Cukup jelas Pasal 42 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Huruf a
ͳʹͻ
129
Cukup jelas Huruf b Cukup jelas Huruf c Yang dimaksud dengan mampu berkomunikasi dengan bahasa asing adalah mampu menggunakan bahasa sehariǦhari yang digunakan di negara tujuan. Huruf d Cukup jelas Pasal 43 Cukup jelas Pasal 44 Yang dimaksud dengan sertifikasi kompetensi kerja adalah proses pemberian sertifikat kompetensi yang dilakukan secara sistematis dan obyektif melalui uji kompetensi yang mengacu pada standar kompetensi nasional dan/atau internasional. Pasal 45 Cukup jelas Pasal 46 Cukup jelas Pasal 47 Cukup jelas Pasal 48 Cukup jelas Pasal 49 Ayat (1) Sarana kesehatan dan lembaga yang menyelenggarakan pemeriksaan kesehatan dan psikologi dalam ketentuan ini dapat merupakan milik Pemerintah baik Pusat maupun Daerah dan/atau masyarakat yang memenuhi persyaratan yang ditetapkan sesuai dengan peraturan perundangǦundangan. Ayat (2) Cukup jelas Pasal 50 Cukup jelas Pasal 51 Huruf a Cukup jelas Huruf b Cukup jelas
ͳ͵Ͳ
130
Huruf c Cukup jelas Huruf d Cukup jelas Huruf e Cukup jelas Huruf f Paspor diterbitkan setelah mendapat rekomendasi dari dinas yang bertanggung jawab di bidang ketenagakerjaan di Kabupaten/Kota setempat. Huruf g Cukup jelas Huruf h Cukup jelas Huruf i Cukup jelas Huruf j Cukup jelas Pasal 52 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Huruf a Cukup jelas Huruf b Cukup jelas Huruf c Cukup jelas Huruf d Cukup jelas Huruf e Cukup jelas Huruf f Jaminan yang dimaksudkan dalam huruf ini adalah pernyataan kesanggupan dari pelaksana penempatan TKI swasta untuk memenuhi janjinya terhadap calon TKI yang ditempatkannya. Misalnya, apabila dalam perjanjian penempatan pelaksana penempatan TKI swasta menjanjikan bahwa calon TKI yang bersangkutan akan dibayar sejumlah tertentu oleh Pengguna, dan ternyata dikemudian hari Pengguna tidak memenuhi sejumlah itu (yang tentunya dicantumkan dalam perjanjian kerja), maka pelaksana penempatan TKI swasta harus membayar kekurangannya. Demikian pula apabila calon TKI dijanjikan akan diberangkatkan pada tanggal tertentu namun ternyata sampai pada waktunya tidak diberangkatkan, maka pelaksana penempatan TKI swasta wajib mengganti kerugian calon TKI karena keterlambatan pemberangkatan tersebut.
ͳ͵ͳ
131
Dengan dimuatnya klausul perjanjian penempatan seperti ini, maka pelaksana penempatan TKI swasta didorong untuk mencari dan menempatkan calon TKI pada Pengguna yang tepat. Huruf g Cukup jelas Huruf h Cukup jelas Huruf i Cukup jelas Huruf j Dalam perjanjian penempatan dapat diperjanjikan bahwa apabila TKI setelah ditempatkan ternyata mengingkari janjinya dalam perjanjian kerja dengan Pengguna yang akibatnya pelaksana penempatan TKI swasta menanggung kerugian karena dituntut oleh Pengguna akibat perbuatan TKI tersebut, maka dalam perjanjian penempatan dapat diatur bahwa TKI yang melanggar perjanjian kerja harus membayar ganti rugi kepada pelaksana penempatan TKI swasta. Demikian pula dapat diatur sebaliknya bahwa apabila pelaksana penempatan TKI swasta mengingkari janjinya kepada TKI, maka dapat diperjanjikan bahwa pelaksana penempatan TKI swasta harus membayar ganti rugi kepada TKI. Huruf k Cukup jelas Ayat (3) Cukup jelas Ayat (4) Cukup jelas Pasal 53 Cukup jelas Pasal 54 Cukup jelas Pasal 55 Cukup jelas Pasal 56 Cukup jelas Pasal 57 Cukup jelas Pasal 58 Cukup jelas Pasal 59 Cukup jelas
ͳ͵ʹ
132
Pasal 60 Cukup jelas Pasal 61 Cukup jelas Pasal 62 Cukup jelas Pasal 63 Cukup jelas Pasal 64 Cukup jelas Pasal 65 Cukup jelas Pasal 66 Cukup jelas Pasal 67 Cukup jelas Pasal 68 Cukup jelas Pasal 69 Cukup jelas Pasal 70 Ayat (1) Oleh karena proses pengurusan dokumen atau pemeriksaan kesehatan calon TKI membutuhkan waktu yang relatif lama, dan mengingat pelaksanaan pelatihan kerja pada umumnya dipusatkan pada lokasi tertentu sehingga untuk kelancaran pelaksanaan pendidikan dan pelatihan mereka dapat tinggal di penampungan. Ayat (2) Cukup jelas Ayat (3) Cukup jelas Ayat (4) Cukup jelas Pasal 71 Ayat (1)
ͳ͵͵
133
Pada dasarnya kewajiban untuk melaporkan diri sebagai seorang warga negara yang berada di negara asing merupakan tanggung jawab orang yang bersangkutan. Namun, mengingat lokasi penempatan yang tersebar, pelaksanaan kewajiban melaporkan diri dapat dilakukan oleh pelaksana penempatan TKI swasta. Ayat (2) Cukup jelas Pasal 72 Penempatan TKI yang tidak sesuai dengan pekerjaan dalam ketentuan perjanjian kerja, misalnya di dalam perjanjian kerja TKI tersebut dipekerjakan dalam jabatan baby sitter (pengasuh bayi), maka pelaksana penempatan TKI swasta tersebut dilarang menempatkan pada jabatan selain jabatan yang tercantum dalam perjanjian kerja dimaksud. Pasal 73 Cukup jelas Pasal 74 Cukup jelas Pasal 75 Cukup jelas Pasal 76 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Setiap negara tujuan atau Pengguna dapat menetapkan kondisi untuk mempekerjakan tenaga kerja asing di negaranya. Oleh karena itu terdapat kemungkinan adanya tambahan biaya lainnya yang menjadi beban calon TKI. Agar calon TKI tidak dibebani biaya yang berlebihan, maka komponen biaya yang dapat ditambahkan serta besarnya biaya, untuk dibebankan kepada calon TKI. Ayat (3) Cukup jelas Pasal 77 Cukup jelas Pasal 78 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Penetapan jabatan Atase Ketenagakerjaan pada Perwakilan Republik Indonesia tertentu, dibahas dan dilakukan bersama oleh Menteri yang bertanggung jawab di bidang hubungan luar negeri, Menteri yang bertanggung jawab di bidang keuangan, Menteri yang bertanggung jawab di bidang pendayagunaan aparatur negara, dan Menteri yang bertanggung jawab di bidang ketenagakerjaan.
ͳ͵Ͷ
134
Ayat (3) Cukup jelas Pasal 79 Cukup jelas Pasal 80 Cukup jelas
Pasal 81 Cukup jelas Pasal 82 Cukup jelas Pasal 83 Cukup jelas Pasal 84 Cukup jelas Pasal 85 Ayat (1) Cukup jelas Ayat (2) Yang dimaksud dengan Pemerintah termasuk di dalamnya Badan Nasional Penempatan dan Perlindungan TKI dan Balai Pelayanan Penempatan dan Perlindungan TKI. Pasal 86 Cukup jelas Pasal 87 Cukup jelas Pasal 88 Cukup jelas Pasal 89 Cukup jelas Pasal 90 Cukup jelas Pasal 91 Cukup jelas Pasal 92 Cukup jelas Pasal 93 Cukup jelas Pasal 94 Cukup jelas
ͳ͵ͷ
135
Pasal 95 Cukup jelas Pasal 96 Cukup jelas Pasal 97 Cukup jelas Pasal 98 Cukup jelas Pasal 99 Cukup jelas Pasal 100 Cukup jelas Pasal 101 Cukup jelas Pasal 102 Cukup jelas Pasal 103 Cukup jelas Pasal 104 Cukup jelas Pasal 105 Cukup jelas Pasal 106 Cukup jelas Pasal 107 Cukup jelas Pasal 108 Cukup jelas Pasal 109 Cukup jelas TAMBAHAN LEMBARAN NEGARA REPUBLIK INDONESIA NOMOR 4445
ͳ͵
136
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Lampiran 2 : TIPS MENJADI TKLN YANG AMAN อณวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย Surat Pengantar Rekrut Calon TKI (SPRCTKI) yang diterbitkan oleh BP3TKIวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อดวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
อณอตอน
137
Ǥ Ǥ Ǥ ͵Ǥ Ȁ ǣ 9 ȋ ͳͺ ʹͳ
Ȍ 9 ȋ Ȍ 9 9 Ȁ 9 Ȁ Ȁ 9 ȋ Ȍ 9 9 Ǥ 9 ȋ Ȍ ͶǤ Ȁ ǡ ǣ ȋ Ȍ ͷǤ ǡ Ǥ Ȁ Ǥ ǡ ǣ 9 9 Ǥ 9
138
ͳ͵ͺ
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
อนวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อต ย ย ย ย ย ย ย ย อบวค ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อปวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วฃ 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ ศ ย ย ย ย อต อณอฒวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วฃ อฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อฒ ย ย ย วก อฒ ย ย ย ย วก อฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อณอณวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อณอดวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วฃ
อณอตอป
139
ǡ ǡ ȋ ǡ ǡ ǡ Ȍǡ ȋ Ȍǡ (daftar alamat terdapat pada Lampiran 3). Ǥ
ͳ͵Ǥ ȋ Ȍ Ǥ ͳͶǤ ǡ Ǥ ǡ ȋ Ȍ ͳͷǤ Ǥ ǦǦ ǦǦ Lampiran 3 :
140
ͳͶͲ
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
DAFTAR ALAMAT PERWAKILAN R.I DI NEGARA TUJUAN MALAYSIA ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย วคอดอตอตวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วกอทอฒอถอฒอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วก วค อณอฒอบอบอป ย ย ย ย ย ย วฃ อดอถอดอณ อตอทอถวกอดอถอด อณอณอทอณวกอดอถอณอท อดอดอบวกอดอถอณ อณอถอดอณ ย ย วฃ ศ อฒอตศ อดอถอณ อนอปอฒอบวกอดอถอด อตอบอนอบ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย วค ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย อณอณอทอปอทวกอบอบอบอณอน ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอบอบศ อดอณอบ อธอฒอฒวกอดอณอบ อดอทอบวกอดอณอบ อทอณอบ ย ย วฃ อธอฒวฆอบอบวฆอดอณอทอณอนอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อถอธอนวก ย ย ย ย ย ย ย ย อณอฒอตอทอฒวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย วค อทอฒอดวกอณอฒอตอทอฒวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ อฒอถวฆอตอนอถ อธอบอธวกอฒอถวฆอตอนอถ อนอฒอถ ย ย วฃ อฒอถวฆอตอธอท อบอบอน SINGAPURA ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อน ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย ย ย อดอถอปอนอธอณวก ย ย ย ย ย ย วฃ อนอตอนอนอถอดอดวก ย ย วฃ อนอตอน อทอฒอตอนวกอดอตอท อทอนอบ BRUNEI DARUSSALAM ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย อถอถอปอบวก ย ย ย ย ย ย อทอดอบวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย วค อตอฒอณอตวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอธอนอตอดศ อตอตอฒ อณอบอฒวกอตอตอฒ อทอตอบวกอตอตอฒ อตอธอณวกอตอตอฒ อถอถอทวฆอตอตอฒ อทอนอป ย ย วฃ ศ อฒอฒอธอนอตอดศ อตอตอฒ อธอถอธ HONG KONG ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อณอดอนวฆอณอดอป ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อธวฆอบ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อบอทอดศ อบอปอฒอถอถอดอณ ย ศ ย อบอปอฒ อถอถอดอบวก อทอนอน อดอถอทอปวก ย ย วฃ ศ อบอทอดศ อบอปอท อฒอณอตอป
อณอถอณ
141
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
KOREA SELATAN ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อทอทวก ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย วก ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย อณอทอฒวฆอฒอณอฒศ ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอดศ อนอบอต อตอธอนอทวฆอนอนวก อนอบอต อนอตอนอณ ย ย อนอด ย ย วฃ ศ อฒอดศ อนอบอฒ อถอดอบอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อบย ย ย ย ย ย วก อตอบอถวฆอน ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย อดวฆ ย ย ย ย วก ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอทอณศ อบอฒอบ อฒอฒอถอณวก ศ อฒอทอณศ อบอฒอบ อฒอฒอถอณวก อบอฒอบ อฒอฒอทอน ย ย วฃ ศ อฒอทอณศ อบอฒอป อฒอฒอถอณ JEPANG ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อทวฆอดวฆอป ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย วก ย ย ย ย อณอถอณวฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอตศ อตอถอถอณ อถอดอฒอณ วข ศ อฒอตศ อตอถอถอณ อถอดอฒอณ ย ศ ย อตอถอถ อณอถอดอฒอบ ย ย วฃ ศ อฒอตศ อตอถอถอนวฆอณอธอปอน ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อธย ย วก ย ย ย ย อถวฆอดอณวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย อถ วฆ ย ย ย ย ย ย วฆ ย วก ย ย ย ย อทอถอด ย ย ย ย ย ย วฃ อดอทอดอดอปอบอดอต ย ศ ย อดอน อดอทอดอด อปอฒอนอณ ย ย วฃ วฆ ARAB SAUDI DAN OMAN วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ วก ย วค อปอถอตอถอต ย ย ย ย ย อณอณอธอปอตวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ อถอบอบ อดอณอตอณวกอถอบอบ อดอดอบอดวกอถอบอบ อดอถอนอดวก ย ย วฃ อถอบอบ อดอปอธอธ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย วค อณอฒวก ย ย ย ย ย อดอณอถอณอณ วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอฒอปอธอธวคอฒอดศ อธอนอณวฆอณอดอนอณวก ศ อฒอฒอปอธอธวคอฒอดศ อธอนอณวฆอณอดอนอณ วก ย ย วฃ ศ อฒอฒอปอธอธวคอฒอดศ อธอนอตวฆอฒอดอฒอท UNI EMIRAT ARAB ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ศ ย ย ย ย ย ย ย ย อดอฒวฆอตอฒวฆอฒอถอตอตอฒวก ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก วค อนอดอทอบวก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ อฒอป อนอณอดวฆอถอทอถ อถอถอบ วข อฒอป อนอณอดวฆอถอทอถ อถอถอบวก ย ย วฃ อฒอป อนอณอดวฆอถอทอท อถอทอต
อณอถอด
142
BAHRAIN, KUWAIT, QATAR ͷǡ Ǥʹͳǡ Ǥ ʹͳͷͲ Ǧ ͳ͵Ͳ ǣ ȋͲͲͻͷȌ Ͷͺ͵ ͻͻʹ ȋͲͲͻͷȌ Ͷͺ͵ ͻͻʹǡͶͺ͵ ͻͻͷ͵ ǣ ȋͲͲͻͷȌ Ͷͺͳ ͻʹͷͲ YAMAN ǡ Ǥͳǡ ǡ ȋ Ǥ Ǥ ͳͻͺ͵ Ȍ ǣ ȋͻǦͳȌ ͶͳͶ ͵͵ǡ ȋͻǦͳȌ ͶͳͶ ͵͵ ǣ ȋͻǦͳȌ Ͷͳʹ ͻͷ ǣ ̷ Ǥ Ǥ YORDANIA ǡ Ǧ ǡ ǡ ǡ Ǥ ͺͳͳͺͶ MAROKO ͵ǡ ǡ ǡ ȋ Ǥ Ǥ Ȍ ǣ ȋʹͳʹǦȌ ͷ ͺͲǡ ͷ ͺͳ ǣ ȋʹͳʹǦȌ ͷ ͺͷͻ ǣ ̷ Ǥ Ǥ AUSTRALIA ǡ ͺǡ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ʹͲͲǡ ǡ ǡ Ǥ ͳ ʹͲͶ ǣ ȋͲͺȌ ʹͷͲͺͲͲ ǣ ȋͲͺȌ ʹͷͺǡ ȋͲͺ Ȍʹ͵͵ͷͶͷ ǡ ʹ͵Ǧʹ͵ͺ ǡ ʹͲ͵ͷǡ Ǧ ǣ ȋͲʹȌ ͵ͶͶ ͻͻ͵͵ Ǣ ȋͲʹȌ ͵ͶͶ ͻͻ͵͵ ǣ ȋͲʹȌ ͵Ͷͻ ͵Ͷͻ ͺͷͶ ʹ ǡ ǡ ͵ͲͲͶǡ ǣ ȋͲ͵Ȍ ͷʹͷ ʹͷͷǡ ȋͲ͵Ȍ ͷʹͷ ʹͷͷǡ ǣ ȋͲ͵Ȍ ͷʹͷ ͳͷͺͺ
ͳͶ͵
143
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อดอฒวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอบอปศ อถอณอฒ อฒอถอบวกอถอณอฒ อฒอทอณ ย ย วฃ ศ อฒอบอปศ อถอณอด อนอฒอป ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อณอตอถวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วก อธอฒอฒอถวก ย วค อธอธอบอตวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อฒอปศ อดอดอณ อทอบอทอบ ย ย วฃ ศ อฒอปศ อดอดอณ อทอธอบอบ AMERIKA SERIKAT ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อดอฒอดอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก วค วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย อดอฒอฒอตอบวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อดอฒอดศ อนอนอท อทอดอฒอฒ ย ศ ย อตอถอถ อณอถอดอฒอป ย ย วฃ ศ อดอฒอดศ อนอนอท อทอตอธอท ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย อณอถอด อดอตอต ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย อธอฒอธอฒอณวก ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อตอณอดศ อปอตอบวฆอฒอณอฒอณวกอปอตอบ อฒอตอณอณ ย ย วฃ ศ อตอณอดศ อปอตอบวฆอตอณอถอบ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อณอฒอปอฒอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย อนอนอฒอถอดวก ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อณอนอณอตศ อนอบอท อณอธอปอณ วข ศ อณอนอณอตศ อนอบอท อณอธอปอณ ย ย วฃ ศ อณอนอณอตศ อนอบอฒ อปอธอถอถ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อตอถอทอน ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย อปอฒอฒอณอฒ วฆ ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อดอณอตศ อตอบอทอท อณอดอบ ย ย วฃ ศ อดอณอตศ อถอบอนอต อปอนอณ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อทวก ย ย ย อธอบย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย อณอฒอฒอดอณวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อดอณอดศ อบอนอป อตอฒอธอฒอฒ วข ศ อดอณอดศ อบอนอป อตอฒอธอฒอฒ ย ศ ย อบอนอป อตอฒอธอณอท ย ย วฃ ศ อดอณอดศ อทอนอฒ อธอดอฒอธ ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก อณอณอณอณ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วกอปอถอณอตอตวก ย ย ย ย ย ย วฃ ศ อถอณอทศ อถอนอถ อปอทอนอณวก ย ย วฃ ศ อถอณอทศ อถอถอณ อถอตอดอฒ
144
อณอถอถ
BELGIA
ǡ͵ͺǤ ǦͳʹͲͲ ǡ ǣ ȋ͵ʹʹȌ ͻͲͻͳͷ ǣ ȋ͵ʹʹȌ ʹͺʹͳͲ BELANDA ǡ ͺǡʹͷͳ Ǧ ǣ ȋͲͲȌ ͵ͳͲͺͳͲͲǡ ͵ͳͲͺͳͺʹ ǣ ȋͲͲȌ ͵Ͷ͵͵͵ͳ CANADA ǡ ͷͷ ǡ ǡ ͷ ǣ ȋͳ͵Ȍ ʹͶ ͳͳͲͲ ǣ Ǧͳ͵ ǡ ͳͶͷͷ ʹ ǡ ǡ ʹ ͵ ǣ ȋͲͶȌ ͺʹ ͺͺͷͷ ǣ ȋͲͶȌ ʹ ͺ͵ͻ ǡ ͳʹͻǡ ǡ ǡ ǡ Ǧ ͷ ʹ ǣ ȋͶͳȌ ͵ͲͶ ͲʹͲǡ͵ͲͶ Ͳʹ͵ ǣ ȋͶͳȌ ͵ͲͶ ʹͻͷ INGGRIS ͵ͺǡ ͳ ͻ ǣ ȋͶͶǦͳͳȌ Ͷͻͻ ͳ ǣ ȋͶͶǦͳͳȌ Ͷͻͳ Ͷͻͻ͵ ǣ ̷ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ ̷ Ǥ ǣ Ǥ Ǥ Ǥ
ͳͶͷ
145
ITALY ͷ͵Ǧͷͷǡ ͲͲͳͺ ǣ ȋ͵ͻǦͲȌ ͶʹͲ Ͳͻͳͳǡ ȋ͵ͻǦͲȌ ͶʹͲ Ͳͻͳͳ ǣ ȋ͵ͻǦͲȌ Ͷͺͺ ͲʹͺͲ ǣ ̷ Ǥ ǡ ̷ Ǥ Ǥ JERMAN ʹǡͷ͵ͳͷ ǡ ǣ ȋͲʹʹͺȌ ͵ͺʹͻͻͲǡ ȋͲʹʹͺȌ ͵ͺʹͻͻͲ ǣ ȋͲʹʹͺȌ ͵ͳͳ͵Ͳ͵ ǡ ǡͳͲͲͲ ͵͵ǡ ǡ ͳͷǡʹʹʹͻͻ ǡ ǣ ȋͲͶͲȌ ͷͳʹ Ͳͳǡ ȋͲͶͲȌ ͷͳʹ Ͳͳǡͷͳʹ Ͳʹǡͷͳʹ Ͳ͵ ǣ ȋͲͶͲȌ ͷͳͳ ͷ͵ͳ
146
ͳͶ
Lampiran 4 : DAFTAR LEMBAGA / LSM PEDULI TKLN DI LUAR NEGERI MALAYSIA : Tenaganita ǡ ǡ Ǥ͵ͳǡ ͷͲͳͲͲǡ ǡ Ǥ Ǥ ȋͲ͵Ȍ ʹͻͳ ͵ͻͳȀ ʹͻ ͵ͳ Ǥ ȋͲ͵Ȍ ʹͻͳ ͵ͺͳ ǣ Ǥ Ǥ Community Service Centre ͷʹͺǤ Ǥ ͷͲʹͷͲ ǡ Ǥ ȋͲ͵Ȍ ʹͲͺ Ͳʹ͵ͻ The Human Rights Commission Of Malaysia ʹͻǡ ǡ Ǥ ǡ ͷͲ͵ͷͲǡ ǡ Ǥ ȋͲ͵Ȍ ʹͳʹ ͷͲͲ Ǥ ȋͲ͵Ȍ ʹͳʹ ͷʹͲ ǣ ̷ Ǥ Ǥ Lac – Legal Aid ǡ Ǥͻǡ ǡ ͷͲͲͷͲ ǡ Ǥ ȋͲ͵Ȍ ʹͻ͵ ʹͲʹ Ǥ ȋͲ͵Ȍ ʹͻ͵ Ͳͷʹ HONGKONG : Asian Domestic Workers Union Ȁ ǯ Ǥ ͺ ǡ ͵ǦͶǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ȋͲͺͷʹȌ ʹͲ͵ͳ ͵Ͷͳʹ
ͳͶ
147
ƒ�†—ƒ� ‡Žƒ–‹Šƒ� ƒ”ƒŽ‡‰ƒŽ
Association of Indonesia Migrants Workers in Hongkong ‘Ǥ͜ ‘”†ƒÂ? Â‘ÂƒÂ†ÇĄ ‘™Ž‘‘Â? Â?‹‘Â? Š”—…Šǥ ‘™Ž‘‘Â?ÇĄ ‘Â?‰Â?‘Â?‰ ‡Ž’Ǥ Č‹Í˛ÍşÍˇÍ´ČŒ ʹ;ͳ͜ ͚;ͳ͸ SINGAPORE : Archdiocesan Commision for The Pastoral Care Migrant and Itinerant People Í´ ƒ‹‰ŠŽƒÂ?† ‘ƒ† Í“ Ͳ;njͳ͝ „—‹Ž†‹Â?‰ǥ ‹Â?‰ƒ’‘”‡ ͜͡͝ͳͲʹǤ ‡Ž’Ǥ Č‹Í˛Í¸ÍˇČŒ ͸ʹͺͲ ͜͡ʹ͜ǥ ͸ʹͺ; ͝͝͡;Ǥ ƒšǤ Č‹Í˛Í¸ÍˇČŒ ͸ʹͺ͜ ͺͳ͡͸ Â?ƒ‹Ž ÇŁ Â?‹‰”ƒÂ?–•̡•‹Â?‰Â?‡–Ǥ…‘Â?Ǥ•‰ Assosiation of Women for Action and Research ‡Â?–”‡Ǥ ÂŽÂ? ͡ ‘˜‡” ”‡•…‡Â?– Í“ ͲͳnjͲʹǥ ‹Â?‰ƒ’‘”‡ ‡Ž’Ǥ Č‹Í˛Í¸ÍˇČŒ ͸͚͚͝ ͚ͳ;͚
148
ͳ͜ͺ
Lampiran 5 : DAFTAR LEMBAGA / LSM PEDULI TKLN DI INDONESIA Sekretariat Nasional KOPBUMI (Konsorsium Pembela Buruh Migran Indonesia). Ǥ Ȁ͵ͳ ǡ Ǥ Ȁ ǣ ȋͲʹǦ ͲʹͳȌ Ͷͳ ͳͺͲͷ LBH APIK Jakarta Ǥ Ǥͳ ǡ ͳ͵ͷͶͲ Ȁ ǣ ȋͲʹǦͲʹͳȌ ͺ ͻʹͺ Migrant Care Ǥ Ͷͳ ǡ ǤͲ͵ȀͳͶǡ Ǥ ǡ ǡ ͳ͵ͶͳͲǤ Ȁ ǣ ȋͲʹ Ȃ ͲʹͳȌ ͺͷͻͲ ͵ͻͷͲ LBH Jakarta Ǥ Ǥ Ͷǡ ͳͲ͵ʹͲǤ Ǥ ȋͲʹ Ȃ ͲʹͳȌ ͵ͳͶ ͷͷͳͺǤ Ǥ ȋͲʹ Ȃ ͲʹͳȌ ͵ͻͳ ʹ͵Ǥ Solidaritas Perempuan Ǥ ǡ Ǥ ǤͶ ǡ Ǥ ȋͲʹ Ȃ ͲʹͳȌ ͺʹ ͲͲͺǤ Ǥ ȋͲʹ Ȃ ͲʹͳȌ ͺͲ ʹͷʹͻǤǤ Perkumpulan Panca Karsa Ǥ Ǥ ʹ Ȃ ǡ Ȁ ǣ ȋͲʹ Ͳ͵ͲȌ ʹͶ ͵ͲͶ LBH APIK NTB Ǥ Ǥʹǡ ǡ ǣ ȋͲʹ Ͳ͵ͲȌ ͵ʹ Ͷͳ
ͳͶͻ
149
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
AP2BMI ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วคอตอต ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย วฃ ศ อฒอธอด อฒอตอนอณศ อธอดอธ อดอทอธ YAYASAN KOSLATA ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วคอตอธ ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ศ ย ย วฃ ศ อฒอธอด อฒอตอนอฒศ อธอดอท อถอทอน วฆย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย อฒอดฬทย ย ย ย ย วคย ย ย ADBMI ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วคอน ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ศ ย ย วฃ ศ อฒอธอด อฒอตอนอธศ อดอณอบอบอฒ ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อณฬทย ย ย ย ย วคย ย ย Rumah Perempuan Kupang ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วคอณอน ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ศ ย ย วฃ ศ อฒอธอด อฒอตอบอฒศ อบอดอตอณอณอน ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฬทย ย ย ย ย วคย ย วคย ย Delsos โ Komisi Pengembangan Sosial Ekonomi (Komisi PSE) Keuskupan Larantuka, Flores Timur, NTT ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย อณอบวก ย ย ย ย ย อบอธอดอณอปวก ย ย ย วคศ ย ย วค ศ อฒอธอด อฒอตอบอตศ วฃ อดอณอถอฒอปวก ย ย ย ย วฃ ย ย ย ย ฬดย ย ฬทย ย ย ย ย วคย ย วคย ย
150
อณอทอฒ
ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
Lampiran 6 : DAFTAR ALAMAT BP3TKI DI SELURUH INDONESIA NAMA KANTOR
BNP2TKI (PUSAT)
BP3TKI ACEH BP3TKI MEDAN
BP3TKI PEKANBARU
BP3TKI PALEMBANG BP3TKI BANDUNG BP3TKI JAKARTA BP3TKI SEMARANG BP3TKI YOGYAKARTA UPT P3TKI SURABAYA BP3TKI MATARAM BP3TKI KUPANG BP3TKI PONTIANAK
ALAMAT
ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วค อทอด ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย วค ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย วค อณอณอน ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย วค อณอถอต ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย
ย วค อณอดอดอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย อตอฒอณอตอน ย วค ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย วค อตอฒอณ ย ย ย ย ย ย อถอฒอดอตอถ ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อนอณ ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย
ย วค ย ย ย ย ย ย
ย วค อธอถวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อตอณอณ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อตอทอบวก ย ย ย ย ย ย ย อถอฒอดอตอถ ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อฒอปวก ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อธวก ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค อบอด วก ย ย ย ย ย ย ย ย
Telp /Fax วฃ อฒอดอณวฆอนอปอบอณอดอฒอท วฃ อฒอธอทอณวฆ อนอถอณอฒอตอทอทวก วฃ อฒอธอทอณวฆอถอปอณอบอธ ศ วฃ อฒอธอณวฆ อบอถอนอธอธอทอน
วฃ อฒอนอธอณวฆอตอบอบอบอปอถวก วฃ อฒอนอธอณวฆอตอถอถอนอป ศ วฃ อฒอนอณอณวฆ อตอณอดอฒอธอด
ศ วฃ อฒอดอดวฆ อทอดอฒอถอฒอปอณ วฃ อฒอดอณวฆ อบอนอนอบอณอบอถอฒวก วฃ อฒอดอณวฆ อบอนอนอบอณอบอถอณ วฃ อฒอดอถวฆ อนอฒอนอปอปอดอนอตวก วฃ อฒอดอถวฆ อนอธอถอบอณอนอด ศ ศ อฒอดอนอถศ อถอปอนอถอฒอต
วฃ อฒอตอณวฆอบอถอปอนอทอนวก วฃ อฒอตอณวฆอบอถอณอณอถอถอท
วฃ อฒอตอนอฒวฆอธอตอปอนอณอดวก วฃ อฒอตอนอฒวฆอธอตอปอนอณอด
วฃ อฒอตอบอฒวฆอบอดอทอตอทอทวก วฃ อฒอตอบอฒวฆอบอตอปอธอทอต
วฃ อฒอทอธอณวฆอนอตอทอดอถอถวก วฃ อฒอทอธอณวฆอนอถอณอทอธอถ
อณอทอณ
151
BP3TKI BANJARBARU BP3TKI NUNUKAN BP3TKI MAKASSAR
BP3TKI TANJUNGPINANG
BP3TKI SERANG BP3TKI DENPASAR
Ǥ Ǥ ͳ Ͷ ǡ ͲͳͶ Ǥ Ǥ ʹͳǡ Ǥ Ǥ Ͷǡ Ǥ ͻǡ
Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ʹǡ Ǥ Ǥ ʹͷ
Ȁ ǣ ͲͷͳͳǦ Ͷͺʹ͵ͷʹ
Ȁ ǣ ͲͷͷǦ ʹͳͲͳͺ
ǣ ͲͶͳͳǦͶʹͷͲ͵ͺǡ ǣ ͲͶͳͳǦͶʹͷͲ͵ͻ Ȁ ǣ ͲͳǦ ͶͶʹͷͲ ǣ ͲʹͷͶǦʹͲͶͻͲ ǣ Ͳ͵ͳǦʹ͵ͷͷͲǡ Ͳͺͳͷͷͺʹʹ͵Ͳ
ͳͷʹ
152