p.42-43 edu4-07
23-08-2007
13:53
Pagina 42
Welke structuur voelt vo Dwangbuis of veilige kaders Structuur: de ene persoon rilt ervan, de ander voelt er zich goed bij. Door te komen tot een structuur waar je als ouders achterstaat en die past bij je gezin zal er meer veiligheid, duidelijkheid en balans zijn.
E
Doen • • •
• • •
Neem je gezin of groep eens onder de loep. Zijn er punten die je graag zou willen veranderen? Deel met je partner of je collega's waarom structuur voor jou belangrijk is. Welke behoefte ligt erachter? Wees eerlijk naar jezelf en elkaar. Kijk eens hoe je omgaat met eisen, regels en afspraken. Stel niet meer dan 5 huisregels op. Een aantal andere belangrijke punten zijn: • De regels moeten zin hebben. • Zorg dat je als ouders achter de regels staat. • De regels worden op dezelfde manier geïnterpreteerd. • Beide ouders zijn consequent in het naleven ervan. • Deel de regels met de kinderen Heb regelmatig familieoverleg. Hierin kunnen zowel de opvoeders als de kinderen punten aandragen. In goed overleg worden er afspraken gemaakt. Het grote voordeel van afspraken is dat je er samen op terug kunt komen wanneer ze niet werken. Hoe kom je tot afspraken? Neem er de tijd voor. Zeg wat jouw zorgen zijn. Vraag wat de behoefte van de ander is. Nodig uit tot een compromis. Het is het beste als het kind zelf kan nadenken over een oplossing die voor iedereen acceptabel is. Voorbeeld: We zien dat je 's avonds rond 20.45 uur moe bent en we zijn bezorgd dat je niet bent uitgerust en dat dit effect zal hebben op je humeur en je schoolresultaten. Hoe denk jij erover? Kind: "Ik wil nog zo graag lezen voor ik ga slapen.” Ouders: “Heb je zelf over een oplossing nagedacht?” "Ik kan rond 20.40 uur naar bed gaan, dan kan ik nog even lezen." Dit kan een oplossing zijn waarbij ouders en kind tevreden zijn en waarbij er aandacht is geweest voor ieders behoefte.
Meer lezen? Opgroeien in vertrouwen, Justine Mol Deugdenboek, Linda Kavelin Popov Geef me de 5 , Colette de Bruin
[ pagina 42 ] 4/2007
e du c a r e
én van onze grootste plichten als opvoeders is kinderen veiligheid bieden. Dit kunnen we onder andere doen door het bieden van structuur en door het stellen van grenzen. Kijk maar eens naar een jong kind: een slaap- of eetritueel geeft het kind duidelijkheid maar ook veiligheid en rust. Het weet precies wat het kan verwachten.
Hoe beleef jij structuur? Om structuur te kunnen bieden, is het belangrijk dat je je bewust wordt hoe je hier tegen aankijkt en wat voor gevoel structuur bij je oproept. Dat kan je helpen duidelijke afspraken met je collega's of je partner te maken. Mijn man en ik hebben allebei zeer uiteenlopende ervaringen bij dit woord. Ikzelf ben van nature vrij gestructureerd en heb daar ook veel behoefte aan. Structuur geeft mij rust, duidelijkheid en veiligheid. Voor mijn partner voelt dit heel anders. Voor hem staat structuur gelijk aan moeten doen wat de ander zegt! De kans is dan ook groot dat wanneer wij ons niet bewust zijn van onze verschillende behoefte aan structuur, we een onduidelijke boodschap afgeven aan ons kind. Het gevolg kan zijn, dat er door deze onduidelijkheid, geen veilig-
heid voor ons kind is en dat staat haaks op onze gedachte dat we het bieden van veiligheid als één van onze grootste plichten zien.
Eisen, regels en afspraken Dit heeft ertoe geleid ons gezin eens onder de loep te nemen en te kijken waar onze behoeften liggen. We hadden twee vragen: 'Kunnen we op één lijn komen?' en 'Wat willen we veranderen?' Aan de hand van de woorden: 'eisen, regels en afspraken' hebben we onze situatie geanalyseerd. Van eisen spreek je wanneer je de ander vertelt wat die moet doen en je geen tegenspraak duldt. Ouders zijn de baas van het gezin. Ze zijn verantwoordelijk voor zichzelf en hun kinderen. Ze hebben vanuit hun leiderschapsrol de taak hun macht te nemen. De vraag die hierop volgt is: hoe gebruikje die macht of hoe wend je die aan? Wanneer je voornamelijk eisen stelt, ontneem je een kind zijn eigen verantwoordelijkheid, assertiviteit en groei. Vroeg of laat komt er verzet. In het taalgebruik kun je de volgende woorden horen als iemand eisen stelt: “Je gaat nu!”, "Doe dit!”, “Doe dat!”… Van regels spreek je, wanneer die door één of meerdere mensen zijn bepaald voor een
p.42-43 edu4-07
voor
23-08-2007
13:53
Pagina 43
jou goed?
groep of leden van het gezin. De anderen hebben dus geen inspraak. Regels zijn noodzakelijk voor kinderen, mits ze zinnig zijn, er niet teveel regels zijn, wanneer de regels met de kinderen zijn besproken, en ze er spelenderwijs mee zijn opgegroeid. Ook bij regels hebben ouders macht, maar ze gaan daar op een heel andere wijze mee om. Huisregels fungeren als kaders waarbinnen kinderen zich vrij kunnen bewegen. Het gevolg is, dat er duidelijkheid is en dat kinderen niet worden geremd in hun ontwikkeling. Als ouders heb je ook de taak zelf de regels na te leven. Goede regels hebben als basis een set van kernwaarden/ deugden, van waaruit het gehele zin leeft en waar de kinderen ook de ouders op aan kunnen spreken. Van afspraken spreek je wanneer alle betrokkenen mee hebben kunnen denken over de mogelijkheden en wanneer iedereen het met de uiteindelijke beslissing eens is. In ieder gezin zijn er afspraken. Een afspraak wordt gemaakt met wederzijds goedvinden. Iedereen staat er dus achter. De reden om afspraken na te komen, kan voor ieder gezinslid anders zijn. Het gaat als het ware om de interne motivatie waarmee iemand zich aan de afspraken confor-
meert. De interne motivatie: waarom doe je iets, kan voortkomen uit een behoefte. De behoefte van ouders en kinderen en van andere opvoedenende volwassenen hoeft niet hetzelfde te zijn. Het kan zelfs per moment verschillen. We merken dat het naar elkaar uitspreken hoe ieder van ons structuur ziet, meer begrip geeft. Zowel in denkwijze als behoefte. We kunnen nu eenvoudiger afspraken maken. We spreken erover en helpen elkaar. Op deze manier proberen wij onze zoon een goede basis van veiligheid en duidelijkheid mee te geven, waarin hij kan ervaren dat zijn ouders ook lerende zijn.
Veiligheid, rust en balans Ik nodig je van harte uit je eigen gezin, kinderopvang of school eens onder de loep te nemen. Wat betekent structuur voor ieder van jullie? Is er veiligheid, rust en balans? Of zijn er zoveel regels dat je door de bomen het bos niet meer ziet? Mijn wens is dat iedereen een eigen structuur opzet waar alle betrokken opvoeders achter staan, een structuur die past bij je gezin of het pedagogische klimaat van de instelling waar je werkt, waardoor iedereen meer veiligheid, duidelijkheid en balans ervaart.
"Ik was zo onduidelijk" "Ik vond mijn zoontje altijd zo ongehoorzaam. Ik vroeg hem bijvoorbeeld of hij zijn pyjama aan wilde trekken. Dat deed hij dan niet. Mijn vriendin zei dat ik niet duidelijk was. Ik was het daar in eerste © ANTIEN GRIJSEELS instantie niet mee eens: mijn zoon (7) wist best dat ik bedoelde dat het moest. Zij vond dat iemand op een vraag ja of nee mag antwoorden, dus dat ik duidelijker moest zijn. Gewoon zeggen dat nu de pyjama aanging. Ik wilde dat niet want ik wilde niet zo dwingend overkomen. Maar ik was het wel, want ik bedoelde natuurlijk hetzelfde. Het kostte me heel wat moeite om die gewoonte te doorbreken. Tot ik doorkreeg, dat ik vooral niet op mijn vader wilde lijken. Het was wel even pijnlijk om toe te geven dat ik met een omweg toch op hem leek… Nu maak ik duidelijker verschil tussen een vraag en een opdracht. Dat geeft zowel mij als mijn zoon rust, het scheelt een hoop gehakketak." Namen en foto zijn wegens privacy gefingeerd.
Afspraak is afspraak Anne Mijke en Will houden met hun kinderen maandelijks een familieoverleg. Eén van de kinderen, Bas, wilde eens niet mee doen en ging vervelend zitten doen. Anne Mijke zegt waar zij behoefte aan heeft: “Prima dat je niet mee doet maar ik wil wel doorgaan met het overleg en ik zou het fijn vinden als je iets ging doen waardoor je ons niet stoort”. Bas ging, en liet de anderen met rust. Hij wilde immers niet meedoen! Het overleg was een afspraak, geen regel. Hij was vrij om niet mee te doen. De anderen gingen door en zonder Bas werd er een afspraak over de komende vakantie gemaakt. Bas was uiteindelijk zo nieuwsgierig dat hij terug kwam om toch mee te doen. Kinderen moeten het onderscheid tussen regels en afspraken leren. Door hen te laten experimenteren kun je hen helpen het onderscheid goed te begrijpen. Zo mocht Berno (7) zelf weten wat hij van zijn zakgeld kocht. "Ook een pistool?", wetende dat zijn moeder niet van schiettuig hield. "Afspraak is afspraak", zei zijn moeder. Het klappertjespistool werd na enkele weken sparen gekocht. De lol was er snel af, maar Berno wist dat zijn moeder betrouwbaar was.
e du c a r e
4/2007 [ pagina 43 ]
Vragen en opdrachten bij het artikel ‘Welke structuur hoort bij jou?’ Gemaakt door Marianne Offereins voor studenten van pedagogische opleidingen.
Doel: Begrijpend lezen. Subdoel: inzicht in eigen mening over structuur; ontdekken dat er verschillen in behoefte aan structuur is, zowel bij opvoeders als bij kinderen. Lees eerst het artikel door. Streep moeilijke woorden aan en bespreek met elkaar wat je denkt dat ze betekenen. Beantwoord daarna de volgende vragen 1. Wat is, volgens jou, het verschil tussen een vraag en een opdracht? Waarom is het belangrijk bij kinderen dat onderscheid te maken? 2. Waarom is het belangrijk kinderen structuur te bieden? 3. Wat betekent de uitdrukking ‘Eén lijn trekken’? 4. Waarom is het belangrijk in een opvoedingssituatie een lijn te trekken? 5. Wanneer spreek je van eisen? Geef een zelfbedacht voorbeeld. 6. wanneer spreek je van regels? Geef een zelfbedacht voorbeeld. 7. wanneer spreek je van afspraken? Geef een zelfbedacht voorbeeld. 8. Wat bedoel je met de uitdrukking ‘interne motivatie’? Wat is het tegenovergestelde van interne motivatie? 9. Geef een voorbeeld waaruit blijkt dat je weet hoe je de uitdrukkingen in de voorgaande vraag kunt gebruiken. 10. Aan welke eisen moeten huisregels voldoen?
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl