10-03-2010
12:55
Pagina 23
Hoe wij Workshop perpetuum mobile bouwen, een apparaat dat oneindig lang blijft bewegen. woensdag 28 april van 14:00 tot 16:00 in het Teylers museum Haarlem, aanmelden noodzakelijk via www.teylersmuseum.eu
omgaan met TIJD
Maya 2012: over de geheimen van de eeuwenoude maar nog springlevende Mayacultuur. Museum voor Volkenkunde Leiden tot 22 augustus, zie www.groeimee.com
“Opzij, opzij,
Hoe lang duurt 5 minuten?
opzij, maak
Als je haast hebt en je moet wachten in een rij voor de kassa lijkt het wel een eeuwigheid te duren! Maar in een gezellig gesprek met vrienden zijn vijf minuten zo voorbij‌
plaats, maak plaats, maak plaats, we hebben ongelofelijke haast! Herman van Veen
praktisch
p.22-27 edu2-10
De tijd wordt ingedeeld in vaste eenheden:
dagen, uren, minuten. Kijkend naar de grote bewegingen, de aarde rond de zon, de lichtjaren, worden die minuutjes heel klein. Bekijk het ook eens vanuit het grote perspectief!
Ouders en leerkrachten die zich tijd-afgemeten
door de dag haasten, zouden zich eens moeten afvragen welk voorbeeld zij hun kinderen voorspiegelen.
Tomorrow is a mystery. Today is a gift,
Ontdek je eigen tijdsporen.
that's why we call it the
Welke sporen laat je achter in de tijd, en hoe kun je je daar bewust van worden. Maak een tekening of vergelijk foto's van jezelf op verschillende leeftijden.
Present
Hoezo geen tijd?
Elk moment krijg je nieuwe tijd!
e du c a r e
2/2010 [ pagina 23 ]
p.22-27 edu2-10
10-03-2010
12:55
Pagina 24
Hoe laat is het?
Realitijd
Tijd is voor kinderen (en veel grote mensen) een ongrijpbaar begrip. Enerzijds heb je beleeftijd, anderzijds kloktijd. Daar kun je mooi gebruik van maken door kinderen klok te leren kijken aan de hand van wat er gebeurt. Het ritme van de dag bijvoorbeeld: we zitten aan het ontbijt, de zon staat daar, het is acht uur, koppelt zonnetijd aan activiteit en aan kloktijd. Dat de zon elke dag een stukje opschuift en telkens om dezelfde tijd iets hoger staat is meteen ook een ontdekking. Dat kan weer tot vragen naar de seizoenen leiden. Ook de lengte van de tijd kun je zichtbaar maken, met zandlopers of door plakkertjes op de klok te plakken.
Kinderen hebben alle tijd. Laten we ons eens afvragen hoe kinderen de tijd beleven en de wereld om zich heen bekijken in plaats van ze in te passen in onze klok-tijd. Leven in het nu kun je leren van een kleuter. Als hij iets wil is het NU, niet morgen of volgende week. Hij gaat op in een activiteit zonder zich zorgen te maken om wat er morgen weer moet of mag. 'Morgen' is een begrip dat je aanleert, eigenlijk is het iets onbekends, want hoe kun je dat nu weten? Door samen te werken en samen over dingen nadenken versterk je het synchronisme - het in dezelfde tijd leven. Door op te gaan in wat je nu aan het doen bent, kom je in een flow, en lijkt alles vanzelf te gaan. Dus wat is mooier dan samen die vloeiende tijd te ervaren? Diana Hunt en Pam Hait: De tao van tijd
Tijd is een beleving Hoe we tijd beleven, heeft alles te maken met het verwerken van informatie en met ons ego. Bij nieuwe dingen onderzoeken en ontdekken, lijkt het of de tijd trager verloopt. Volwassenen besteden vaak tijd aan te veel zaken waardoor ze teveel in hun beperkte tijd willen stoppen. Neem een voorbeeld aan kinderen: geef je hersens nieuwe prikkels om te verwerken! Doe dingen die je normaal niet zou doen en je belandt in een zee van tijd! Door je aandacht volledig te richten op dat wat is, kom je IN de tijd, in het NU. De tijd lijkt dan minder snel te gaan. Het beleven van tijd is ook cultureel bepaald. Wij zijn gewend aan het bestaan van een lineaire tijd: tijd die ergens begint en ook ergens eindigt. Maar culturen die meer in harmonie met de natuur leven, hebben een cyclische beleving van de tijd:alles verloopt in voortdurende ritmes. Hoe wil jij de tijd beleven? Steve Taylor, Tijd maken; tijdsbeleving en hoe we er mee omgaan.
Websites www.ipcnederland.nl
[ pagina 24 ] 2/2010
e du c a r e
Meten is weten Ontdek met kinderen eens de geschiedenis van het meten van de tijd. In de geschiedenis van de mensheid speelde het meten van tijd altijd al een rol. Dertigduizend jaar voor Christus verschenen de eerste kalenders die gebaseerd waren op de beweging van de hemellichamen. Met het verstrijken van de eeuwen probeerde men de tijd steeds nauwkeuriger te meten. Zandlopers, waterklokken, zonnewijzers maakten het mogelijk de dag in gelijke delen in te delen. Tegen het einde van de veertiende eeuw had elke belangrijke stad een uurwerk dat de tijd kon meten. Het woord tijd is afgeleid van het Griekse woord daiesthai dat verdelen betekent. Nu is de wereld ingedeeld in tijdszones en zijn er instrumenten die een seconde opdelen in attoseconden: een triljoenste van een seconde!
p.22-27 edu2-10
10-03-2010
12:55
Pagina 25
Kinderen van deze tijd Op de Montessorischool in Culemborg werd het thema 'Tijd' verbonden aan het International Primary Curriculum, een concept dat in wel 51 landen gebruikt wordt. Door op verschillende manieren met het onderwerp bezig te zijn worden alle vaardigheden van de kinderen gestimuleerd. Zo richtten de onderbouwklassen zich op het gezin en ieders eigen plaats in het geheel. Dit werd met verhalen, tekeningen en techniekwerkstukken verwerkt. De middenbouwers namen een iets ruimer perspectief - de relatie tussen de generaties. Wat zijn de verschillen tussen jonge en oude mensen, welke verschillende wensen hebben ze voor voeding, hoe deden jouw opa en oma toen ze jong waren en, hoe zou je er zelf uitzien als je oud bent? In de bovenbouw werd de geschiedenis erbij betrokken door tijdlijnen te maken van verschillende landen en dat ook mooi vorm te geven in kunstprojecten. Aan het eind was er een tentoonstelling waarbij de tijd in allerlei verschijningsvormen zichtbaar werd. De verschillende vaardigheidsvormen uit het Internationaal Curriculum zoals techniek, kunst, interviews afnemen, voedsel en handvaardigheid komen in elk project weer aan bod. Zo ontstaat er door de tijd heen een
gevarieerde manier van samen aan een project werken met daarin alle mogelijkheden voor individuele expressie. Meer informatie over kosmisch onderwijs: http://www.montessori.nl/koo.htm
Neem de tijd
Later als ik oud ben…
“Nog niet zo lang geleden signaleerde Marilee Jones, voormalig hoofd van de toelatingscommissie aan het Massachusetts Institute of Technology, dat de campus van het MIT iets van zijn creatieve glans had verloren. Ze kwam tot de slotsom dat door het toelatingsbeleid de vrije geesten buiten de deur werden gehouden, de Bill Gates-types, de rebellen die een idee vanwege het idee volgen, en niet omdat het hun ouders of potentiële werkgevers bevalt. 'Wie op zijn slaapkamer een telescoop zit te slijpen omdat het hem interesseert, en niet omdat hij er op de schoolbeurs een beloning voor kan krijgen - dat is de echte wetenschapper en onderzoeker,' zegt ze. Haar recept was verkwikkend subversief: kinderen doen het goed als ze de tijd en de ruimte krijgen om te ademen, rond te hangen en zich af en toe te vervelen, zich te ontspannen, risico's te nemen en fouten te maken, te dromen en het op hun eigen manier leuk te hebben, zelfs om te mislukken”.
Tekenen over het onderwerp verandering maakt tijdsverloop zichtbaar. Begin met het tekenen van een verandering van iets dat je in de natuur kunt waarnemen: bijvoorbeeld de groei van een dier of een plant of het proces van vergaan. Teken daarna over een verandering die jij in je leven hebt meegemaakt. Later kun je aandacht besteden aan de vraag hoe je zelf verandert. Laat baby- en peuterfoto's meenemen en maak daar een Veranderposter van. Geef kinderen daarna vier kopieën van een foto van zichzelf en laat erop tekenen hoe ze in hun leven denken te veranderen: hoe zien ze er nu uit (en wil je dat veranderen?), als puber, als volwassene en hoe zullen ze eruit zien als oude man of vrouw?
Citaat uit 'Slow Kids' van Carl Honoré uitgeverij Lemniscaat
e du c a r e
2/2010 [ pagina 25 ]
p.22-27 edu2-10
10-03-2010
12:55
Pagina 26
Sporen in de tijd Door de eeuwen heen hebben mensen de behoefte gehad om wat hen bezighield te tekenen. Je hebt beslist wel eens de grottekeningen uit de oudheid bewonderd of de hiërogliefen van de oude Egyptenaren! Welke sporen laat jij na? Neem een vel papier en ga spontaan tekenen over dingen of gebeurtenissen van je leven die je NU te binnen schieten. Denk er niet teveel over na, maar laat het gewoon gebeuren. Alles wat uit je handen vloeit, is goed: het mogen vormen zijn of gewoon kleuren. Of neem een voorbeeld aan de natuur en probeer heel precies na te tekenen en de veranderingen zichtbaar te maken, bijvoorbeeld het uitkomen van een sneeuwklokje.
De Davismethode In het lineaire aanbod van veel scholen komen kinderen in de knel die meer vanuit hun creatieve (rechter) hersenhelft waarnemen. Als deze kinderen in verwarring raken, kunnen ze de aangeboden informatie niet meer zuiver waarnemen door stress. Dergelijke kinderen hebben dikwijls de rekenbegrippen die de aan de basis liggen van het rekenen niet goed kunnen verinnerlijken. Deze voorwaardelijke concepten zijn: het waarnemen van verandering, het waarnemen van oorzaak en gevolg, het waarnemen van orde en wanorde en het waarnemen van volgorde. De Davismethode leert beelddenkende kinderen hoe ze deze concepten in hun brein kunnen verankeren. Na het integreren van deze waarnemingen kunnen deze kinderen pas besef krijgen van het begrip tijd. Zo leren kinderen bijvoorbeeld dat het begrip tijd gerelateerd is aan de bewegingen van de aarde ten opzichte van de zon. De definitie van tijd luidt: het meten van een verandering ten opzichte van een standaard. Door het begrip van tijd op deze manier te benaderen krijgen ook beelddenkende kinderen grip op hun tijd.
Grip op de tijd
www.davisdyslexie.nl
De volgelingen van de geleerde Newton dachten dat tijd een grootheid was: net als ruimte en materie. Tijd als een constante die vloeiend van het verleden naar de toekomst verloopt. Albert Einstein ontdekte dat tijd en ruimte niet los gekoppeld kunnen worden en dat tijd een relatief begrip is. In navolging van Einstein ontdekten de kwantumwetenschappers dat tijd op het niveau van de schepping niet bestaat. Oosterse meesters ervaren dat al duizenden jaren door meditatie. Bestaat tijd dan niet? Tijd bestaat op het materiële niveau. Klok-tijd is erg handig om te reizen of afspraken na te komen. Maar in de geest bestaat geen tijd. Op een dieper liggend niveau bepaalt de mens zelf van uit in welke tijd hij wilt leven. Voor jezelf: Stephen Hawking: Het heelal,verleden en toekomst van ruimte en tijd. Voor kinderen: Lucy Hawking: De geheime sleutel naar het heelal
Creëer een magische tijd! Als ouders een druk bestaan leiden, komen kinderen weleens in de knel van de tijd. Ze kunnen niet rustig ontwaken en in hun eigen ritme de dag beginnen. Het lijkt dan of kinderen problemen met de tijd hebben. Maar het probleem zit in de volle agenda van de ouders. Zet eens vaker een streep in je agenda en creëer zo bewust tijd voor elkaar. Geniet dan van het lange uitslapen of lekker op de bank hangen van je kinderen en van jezelf. Of trek erop uit naar een plek in de natuur waar je jouw eigen tijd mag bepalen! Ontdek op die dagen je eigen natuurlijke ritme en leef op het ritme van de natuur. Maak je ogen af en toe dicht en creëer dan iets dat je heel graag zou wensen! Bewaar dit in je hart en vertrouw dan op de tekenen van de tijd.
Volgende nummer! Afscheid nemen van de basisschool
[ pagina 26 ] 2/2010
Tekst: Maril Heijen en Adriënne Baars Foto's: Admar Kwant, Lies Post, Hans van Damfotografie, Adriënne Baars, Ellenea, Henriëtte Scheiuit
e du c a r e
Dit katern kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl