Slaaf van je beeldscherm… Waar is de ruimte voor de eigen fantasie en beeldenrijkdom van het kind? Hoe ziet de werkelijkheid van jouw kind eruit? Elk kind is een ontdekkingsreiziger. Om te ontdekken, te experimenteren, te fantaseren en op te groeien tot stevige, evenwichtige mensen heeft het ruimte nodig. Ruimte voor zijn eigen tempo en eigen spel, ruimte om op te gaan in zijn binnenwereld, ruimte om de buitenwereld te verkennen met al z’n zintuigen, ruimte voor avontuur. Heeft jouw kind voldoende ruimte om avonturen te beleven ‘voor het echie’, of vindt het vooral avontuur op een beeldscherm?
18
Baas of slaaf?
De Spiegel van Klip en Klaar
Veel kinderen drijven hun ouders tot wanhoop: ze zijn niet weg te branden van de tv, pc, X-box, Playstation of Nintendo. Liefst úúúren kijken of spelen ze. “Ik vind het gewoon té leuk,” geeft de meerderheid aan van de jongens en meisjes die zichzelf gameverslaafd noemen in het onderzoek dat het Jeugdjournaal deed. Jongens blijken vooral gemakkelijk aan computerspelletjes verslaafd te raken, meisjes aan soapseries en msn. Een treffend woord, ‘ver-slaving’! Er zit het woord ‘slaaf’ in. Wie verslaafd is, is slaaf geworden van een stof (alcohol, drugs) of activiteit (gokken, gamen). Die is niet langer de baas over zijn eigen leven, maar laat zich regeren door iets wat sterker is geworden dan hemzelf. Gamen kan een leuke hobby zijn, maar als het dwangmatig wordt, wordt het een verslaving. Dat moment moet je proberen te voorkomen. Maar hoe help je als ouder je kind daarbij?
Om kinderen te laten voelen hoe een verslaving werkt, gebruik ik in mijn kinderboek Het Meestergif het beeld van een koning en een magiër. Het koninkrijk van koning Reinout wordt aangevallen door monsterspinnen en de problemen groeien hem boven het hoofd. Als hij ten einde raad is, laat hij zich door de magiër verdoofd wegzetten in een tent in de Dorre Duinen. En de magiër zet de kroon op… Alle verslavingen hebben met elkaar gemeen dat ze je snel plezierige emoties opleveren: een borrel om te ontspannen, even een sigaretje, de spanning van het gokken, de kick van een koopje. Als je in je dagelijks leven teveel onder druk staat, ben je sneller geneigd naar dit soort noodoplossingen te grijpen. Hetzelfde gebeurt als je te weinig positieve emoties, zoals plezier of spanning, in je dagelijks leven ervaart, als je je leven te leeg of te saai vindt. Een verslaving is op de een of
educare | november 2011
tekst Monique van der Zanden beeld Jeroen van Waas
andere manier altijd een vlucht uit een onbevredigende werkelijkheid. Beter dan te vluchten is het om te werken aan de werkelijkheid! In Het Meestergif speelt de Spiegel van Klip en Klaar een belangrijke rol: het is een magische spiegel die de koning in staat stelt door de betovering van de magiër heen te kijken. De spiegel zit in een lijst vol met ogen die opengaan op het moment dat de betovering verbroken wordt. Laten wij als ouders en opvoeders ook eens een blik werpen in die spiegel: kunnen we de betovering die uitgaat van allerlei aspecten van onze moderne maatschappij doorzien en ontdekken waar wijzelf en onze kinderen in de kou staan?
Avontuur ‘voor het echie’ Een blik in de spiegel… Heeft jouw kind voldoende ruimte om avonturen te beleven ‘voor het echie’? Ruimte in je agenda, in je huis, in de tuin, op school, in de wijk? Of is alles schoon, opgeruimd, aangeharkt, georganiseerd, prestatiegericht en strak gepland? Kijk eens kritisch naar de manier waarop je je leven hebt georganiseerd. Staan bij jou thuis de tv’s en pc’s voortdurend aan, als een soort bewegend behang, of kijken en gamen jullie bewust? Is er plaats om te raggen in je tuin of in de wijk? Plaats voor spannende verstopbosjes, voor zand, water en (boom)hutten (en is je kind daarop gekleed)? Heeft je kind tv op z’n slaapkamer? Gebruik je de tv als babysit omdat je het vaak druk hebt? Heb je verkleedkleren, lappen, verf, klei, papier, lijm, hout en hamers bij de hand waarmee je kind z’n gang mag gaan? En niet te vergeten: ‘waardeloze’ spullen die de fantasie prikkelen? Of ligt die doos van je nieuwe wasmachine al bij het oud papier? Kortom: heeft jouw kind voldoende ruimte om avonturen te beleven ‘voor het echie’, fantasievol spelend met al z’n zintuigen, of kan het voornamelijk avontuur vinden op een beeldscherm? Laten we de werkelijke werkelijkheid (weer) avontuurlijker maken dan de virtuele!
Het Meestergif Het Meestergif is een verhaal dat heel geschikt is om met kinderen in beelden over (het voorkómen van) verslaving te praten: hoe maak je bijvoorbeeld je koning groot en sterk? Wat zou de koning kunnen doen als de monsterspinnen aanvallen? Op www.hetmeestergif.nl vind je allerlei spel- en gesprekstips om aan de slag te gaan met kinderen, zowel onder als boven 11 jaar.
Meer lezen M. Brinkhuis, Beeldhonger; Onderwijs en opvoeding in het mediatijdperk, Van Gennep/DeBalie 2006 Teresa Orange, Louise O’Flynn, The Media Diet For Kids: A Parents’ Survival Guide to TV and Computer Games, Hay House Inc, 2005
educare | november 2011
19
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl