Wie zorgt er voor magische natuurmom 'Elk kind heeft recht op tenminste één volwassene om het wonder van de natuur samen mee te beleven. Zo creëer je samen magische momenten waar je je hele leven mee toe kunt.’
Sam ligt samen met zijn vader al zeker drie kwartier op zijn buik aan de waterkant ademloos te kijken naar een libelle die zijn laatste gedaanteverwisseling ondergaat. Ze hadden hem toevallig aan een rietstengel zien hangen. Als de libelle eenmaal is opgedroogd en glinsterend in de zon is weggevlogen legt zijn vader heel voorzichtig de achtergebleven huid op Sam's handpalm. 'Mooi hè?', zegt hij, 'dat noemen ze uitsluipen'. Sam slaakt een diepe zucht. 32
educare | september 2012
Wondere wereld Al in 1956 verscheen in een Amerikaans vrouwentijdschrift een essay met de titel: 'Help je kind zich te verwonderen'. Het was van de hand van Rachel Carson, die later wereldberoemd zou worden met haar boek Silent Spring. Dit was een felle aanklacht tegen de negatieve effecten van overmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen. Carson, die zelf was opgegroeid met een moeder die regelmatig met haar de natuur in ging, stelde dat elk kind intuïtief nog weet wat veel volwassenen helaas lijken te zijn vergeten: dat we allen onlosmakelijk deel uitmaken van een levende, wondere, wereld. Zelf trok ze regelmatig met haar neefje de natuur in, onder alle weersomstandigheden en vaak ook 's nachts.
Leren vanuit het hart Er zijn van die natuurmomenten die magisch zijn en grote indruk maken. Ze kunnen de kiem vormen van een liefde voor het leven. En wie eenmaal gaat houden van de natuur zal er
Tekst Alberthe Papma Beeld Paul Spierings
"Dit vergeet ik echt nooit meer"
hebben ze scherpe klauwtjes. Een paar kinderen beleven het grote geluk er eentje vast te mogen houden. Ze zijn er allemaal stil van. De aanwezige ouders overigens ook. Die kijken even weer door de ogen van hun kind en herinneren zich met een glimlach de magische momenten uit hun eigen jeugd. 'Dit vergeet ik écht nooit meer' zegt Marieke.
Natuurtoegangskracht
menten? vanzelf meer over willen weten en er voor willen zorgen. Vanuit eenzelfde gedachtegang als Carson ontwikkelde natuurpedagoog Joseph Cornell het programma 'Sharing Nature' waar beleving, verwondering en 'flow' de basis vormen van het leren. Ofwel leren vanuit het hart via diepgaande ervaringen in de natuur. Zijn filosofie en spelvormen voor natuurbeleving vormden in ons land belangrijke inspiratie voor het programma Het Bewaarde Land, waar schoolkinderen onder begeleiding van 'wachters' een aantal dagen de natuur in trekken en via allerlei zintuiglijke activiteiten de natuur diepgaand ervaren.
Magische momenten In onze achtertuin staat een hele schoolklas opgewonden te fluisteren. De spanning stijgt ten top. Ze wachten samen met juf Anita en enkele ouders op Jan 'de Uilenman' die vandaag komt om een aantal jonge kerkuiltjes te ringen. Op het moment dat de uiltjes tevoorschijn worden gehaald klinkt er een collectieve zucht. Aaah, wat zijn ze lief en donzig, en wat
Gelukkig zijn er steeds meer volwassenen die, net als Jan de Uilenman, juf Anita en de vader van Sam hun liefde voor de natuur willen delen met kinderen om ze zo onuitwisbare herinneringen mee te geven. Zo wil troubadour Kasper Heineke kinderen meer laten genieten van de natuur. Hij noemt zichzelf 'Natuurtoegangskracht' en gaat met kinderen op avontuurlijke struintochten in de uiterwaarden. Hij roept ouders op om hun mooiste jeugdherinneringen door te geven aan kinderen door met hen speciale plekken in de natuur (weer) op te zoeken. Kok Ianthe Elbers en bioloog Adrieke van Herk gaan samen met kinderen op pad om ingrediënten te verzamelen en daar heerlijk eten van te bereiden in de veldkeuken van Spruit! magische momenten in de natuur via geur en smaak. Iedereen kan op zo zijn eigen manier de natuur toegankelijk maken en beleven met kinderen. Dat hoeft niet moeilijk of ingewikkeld te zijn en vergt niet veel kennis. Begin gewoon eens met samen op je buik aan de waterkant te gaan liggen. Kijk wat er gebeurt en geniet!
Meer weten? • Het essay van Rachel Carson verscheen postuum in boekvorm als A Sense of Wonder. • De boeken met natuurbelevingsspelvormen van Joseph Cornell zullen op initiatief van Sharing Nature Nederland in 2013 in een nieuwe Nederlandse vertaling worden uitgebracht. • Over de programma's 'Aarden in de Uiterwaarden' en 'Spruit!' zie: www.kaspadre.nl en www.tantesfeestje.com.
Zelf doen? Joseph Cornell komt naar Nederland en zal op 7 september een 'sharing nature' workshop verzorgen. Meer info en inschrijven via www.earthgames.nl en www.sharingnature.nl.
educare | september 2012
33
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl