Wat doe je als je kind Vrijheid geven werkt bevrijdend Soms word je er gek van: je kind blijft maar halsstarrig NEE zeggen als je hem wat vraagt. Hij doet niet wat je wil, speelt lekker door, en jij bent ondertussen radeloos, want dit gebeurt zo vaak. Een manier om hieruit te komen: geef je kind het gevoel van vrijheid.
J Claartje van der Grinten
oseph van vijf wil niet naar zijn moeder luisteren, en ook niet naar zijn juf. Moeder weet het niet meer. “Wat moet ik met mijn kind?” Haar zoon zegt: “Ik leef mijn leven op mijn manier, jij doet het op jouw manier.” Maar zijn moeder kan dat niet accepteren: “Hij woont in mijn huis en moet zich voegen naar mij. Ik wil dat hij naar mij luistert, en naar zijn juf.” Naar wie luistert hij eigenlijk wel? “Naar zijn eigen hoofd, denk ik”, zegt zijn moeder. Joseph wil plezier hebben in zijn leven en doet dat op zijn eigen manier.
Gedrevenheid Stel: Joseph blijft doen wat hij wil, luistert alleen naar zichzelf en we zien hem in de toekomst, over 15 of 20 jaar. Hij heeft succes in de dingen die hij onderneemt en hij is gelukkig, en we vragen hem: Joseph, wat is jouw geheim? Dan zou hij kunnen zeggen: “Ik had een gedrevenheid die van binnenuit kwam en ik luisterde alleen daarnaar. Die stem binnenin was luider dan alles waar ik naar luisterde. Ik liet me door niemand afleiden van mijn eigen weg. Zelfs niet door mijn moeder, die alles probeerde en dreigde mij het huis uit te gooien.” Er zijn maar weinig mensen die durven te vertrouwen op hun eigen innerlijke stem. Die stem van binnenuit die hen vertelt wat het beste voor hen is. Als je niet op jezelf durft te vertrouwen, luister je maar naar anderen, die misschien helemaal niet weten wat jij op dat moment het hardst nodig hebt. Hoe kan iemand jou gidsen in wat jij werkelijk wil? Dat kun je alleen zelf doen!
Sturing
“Wanneer ouders hun kinderen met respect bejegenen, kunnen kinderen op hun beurt op een respectvolle en plezierige manier omgaan met hun ouders.” Uit: De Tao van het ouderschap
Maar als je pas vijf jaar oud bent, hoe kun je dan jezelf sturen? Dat kan toch niet! Iedereen wil Joseph sturen. De juf wil hem leren dat hij doet wat zij wil, zijn moeder wil hem laten doen wat zij verlangt. Maar wie stuurt hem in wat hij zelf wil? Dat is het punt dat Joseph wil maken. Natuurlijk is hij nog klein, maar denk weer even aan de toekomst. Wij willen graag volwassenen die gedreven zijn, die luisteren naar hun eigen innerlijke stem en niet teveel naar anderen. Dit kleine jongetje laat heel duidelijk laat blijken wie hij is en wat hij wil. Nu is
[ pagina 34 ] 5/2010
e du c a r e
zijn moeder bezorgd omdat hij niet luistert, maar later zullen mensen trots op hem zijn omdat hij zich niet conformeert aan wat anderen willen. Wij denken altijd dat volwassenen de wijsheid in pacht hebben, dat zij de kinderen moeten leiden. Dat het anders faliekant mis gaat met de kinderen. Maar is dat wel zo? Zijn kinderen niet in staat hun eigen keuzes te maken? Zelf te bepalen wat goed voor hen is? Zouden zij mislukking kiezen, dingen die niet goed voor hem zijn, lui worden en onaardig zijn? Kinderen worden geboren met een eigen kracht en vertrouwen op zichzelf. Als hun omgeving hen de kans biedt om die kracht te meten, te ervaren wat er gebeurt als zelf kiezen, geeft hen dat een gevoel van autonomie. Zij zijn het waard om zelf verantwoording te dragen en voelen zich daar goed bij. Autonomie is een wezenlijk bestanddeel van het welbevinden van de mens. Dit alles in overweging nemende… Is het eigenlijk niet zo dat Joseph onze leraar is?
Sudbury-scholen Er zijn scholen, wereldwijd en hier in Nederland, die zich inzetten om een omgeving te creëren waarin kinderen zelf kunnen leren. Zij zijn verenigd onder de naam ‘democratic schools’ – democratische scholen. Hier wordt niet geleerd omdat het moet, maar omdat een kind wil leren. Deze scholen gaan uit van de innerlijke motivatie van een kind. Een kind wil ontdekken en leren, wil verder komen in zijn leven. Zorg voor een rijke leeromgeving, deskundige begeleiders en het gaat (bijna) vanzelf. Zo maak je kinderen al van jongs af aan verantwoordelijk voor hun eigen keuzes en de consequenties daarvan. Ze leren dat wat zij doen waardevol is. Het jongetje Joseph uit dit verhaal helpt ons eraan te herinneren dát hij wil kiezen. Hij is niet bang om iets te verliezen. Hij denkt hij kan bereiken wat hij wil. Hij zegt tegen ons: “Ik maak het goed!” Hij is niet bang om niets te weten. Hij snapt niet waar wij ons druk om maken.
Overeenstemming bereiken Als moeder moet je verder met je kind. Je wil dat hij zijn eigen weg gaat, maar je wil ook dat dit niet ten
niet luistert?
Meer weten? Filmpje op Youtube: tinyurl.com/2wyfp6w Informatief filmpje over natuurlijk leren: www.leraar24.nl. Zoek op: 'natuurlijk leren' Over democratische scholen en.wikipedia.org/wiki/List_of_de mocratic_schools www.democratischescholen.nl/
zich in zijn vrijheid bedreigt, dan gaat hij met zijn kont tegen krib en weigert alles. Voor hem voelt het dan alsof hij stikt.” Een kind wil leren, maar niet ieder kind zal zich conformeren. Als je dat in je achterhoofd houdt, zal het leven met een niet-luisterend kind een stuk gemakkelijker worden.
koste gaat van jou. Je kunt teleurgesteld worden als het steeds maar niet lukt. Om te zorgen dat jij er zelf niet onderdoor gaat is het belangrijk om open te staan voor de gevoelens van je kind. Probeer te begrijpen wat hij bedoelt. Leef je in in zijn wereld, zorg dat je op één lijn komt. Denk eens aan de positieve effecten van zelfsturend zijn. Josephs moeder zegt: “Hij heeft een sterke wil, een eigen geest, conformeert zich niet.” “Maar”, zegt ze ook, “ik wil niet steeds gebeld worden door zijn juf om te horen dat het niet goed gaat omdat hij niet doet wat zij wil.” De vraag is natuurlijk of je als moeder de leerkracht kunt beïnvloeden anders naar jouw kind te kijken. Iemand veranderen kan niet, maar je kunt in gesprekken wel aangeven hoe jij er tegenaan kijkt en wat jij belangrijk vindt. Tegen Joseph kun je zeggen: “Jij hebt een relatie met je juf, ik – als moeder – sta daar niet tussenin. Ik geef jou de gelegenheid om vanuit je eigen ervaring te bepalen wat je kiest.” Het werkt namelijk niet om hem te leren luisteren. Hij zal koppig blijven. Moet je hem vernederen zodat hij zich aan zal passen? Je kunt ook blij zijn om hoe hij is, en gaan zoeken hoe jij daarmee om kunt gaan. Eigenlijk wil je niet dat hij zich aanpast aan het systeem, je bent trots op hoe hij is. Je wil dat het denken over hem verandert. Dat iedereen ziet wat een fantastisch kind het is.
Wat kun jij als moeder doen om jezelf niet steeds schuldig te voelen over het feit dat jouw kind niet luistert? Jij kunt hem niet veranderen. Je kunt wel anders aankijken tegen zijn keus om zelf te bepalen wat goed voor hem is. Als leerkrachten klagen over jouw kind kun je het volgende doen. Zeggen dat je het heel aardig vindt dat zij zich zo’n zorgen maakt om je kind. “Naar mij luistert hij ook niet.” “Maar”, zeg je dan, “hebt u wel eens geprobeerd om mee te gaan in zijn wereld, in zijn manier van denken? Je zult verbaasd staan over wat je dan ziet. Een kind dat opleeft en heel veel van jou wil leren. Want een kind dat in vrijheid dingen kan leren, gaat dat ook doen. Voelt een kind
© ROY KERKDIJK
Voel je goed!
e du c a r e
5/2010 [ pagina 35 ]
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl