wat mag, wat kan?
Meer weten? Marianne de Valck: Wat mag, wat kan? Uitgeverij Elsevier Kinderopvang. Workshops en ouderavonden: www.speelgoedadvies.nl
"Wanneer ouders alles al hebben
praktisch
Spannend, vies…
Spannend spel, mag dat nog wel? In een boom klimmen, vuurtje stoken, over een hoge balk lopen, slootjes springen
opgebouwd, blijft er voor hun kinderen niet veel
Scharrelkinderen, een bedreigde diersoort
Er is grote behoefte aan stukjes onland. Er moeten meer ontstemmingsplannen komen (pag. 24)
anders over dan
Jongens willen rauzen
de boel weer af te
Teveel vrouwen in de opvoeding beperkt jongens in hun natuurlijke gedrag. Mannen grijpen minder snel in bij ruzies, vinden dingen niet zo gauw gevaarlijk en accepteren blauwe plekken als niet te vermijden deel van het leven. (pag. 26)
breken" G. Cervi
Kleerscheuren? Moet kunnen!
“Ieder kind heeft recht
Vies worden en een gat in je broek zijn geen probleem, als je maar goede speelkleren hebt. (pag. 24)
op zijn eigen bult”
Bewegen met 3 V’s: Veel, Vaak en Verschillend Hoe bouw je een hut? In de modder van een heuvel afglijden. Zwieren aan een touw in een boom.
e du c a r e
1/2011 [ pagina 23 ]
Lopend vuurtje Een creatief geduldwerkje met spannende afloop. Met aandacht de lucifers langzaam de tekening laten ontstaan, houtje voor houtje en dan mag jij voorzichtig een lucifer aansteken. Hoe doe je dat? Houd het luciferstokje stevig tussen je vingers en strijk in één strakke haal het kopje langs het doosje. Vuurtekening: Op een dikke plak klei maak je een tekening door allerlei lucifers in een zelf gekozen vorm dicht bij elkaar te steken. Als je 1 lucifer aansteekt dan gaat het als een lopend vuurtje verder.
‘We smelten de kaarsen!’ Durf jij je hand in gesmolten kaarsvet te steken? Verzamel uit het hele huis oude kaarsstompjes of misschien heb je ze al opgespaard. Smelt ze in een oude kookpot. Wrijf je handen goed in met zeep of met vette crème. Steek nu voorzichtig (Pas op, heet, maar als het goed is. net te hebben) de toppen van je vingers in het kaarsvet. Meteen je hand er weer uithalen en laten afkoelen. Omdat er een beschermend laagje rond je hand ligt kun je steeds verder steken. Weer afkoelen en herhalen. En langzaam komt er een heel grillige en griezelige hand tevoorschijn. Als de was gestold is haal je 'm voorzichtig van je hand, dat gaat vrij gemakkelijk doordat je je handen hebt ingesmeerd of ingezeept. Daarna kan je de hand eventueel opvullen met gips. Als je dan de kaarsvethand verwijdert, heb je een perfecte gipsen afdruk van je hand.
Plant je voort Met een schok zag Kay dat alle bomen langs de dreef weg waren. Kay snapt er niets van en wil het ook niet snappen: Als jij oud en ziek bent, zaag ik jou toch ook niet om? De gedachte dat ze levend worden omgezaagd doet hem bijkans fysiek pijn. Zijn moeder belooft hem dat een nieuwe boom wordt geplant. Door naar www.plantjevoort.nl te gaan en een certificaat van € 10,- voor een boom te kopen, kan ze die middag nog een boom laten planten. ‘Plant je voort’ zorgt ervoor dat er op kale plekken, waar veel kinderen spelen, of langs open velden, waar weinig beschutting is voor dieren, bomen worden geplant. Jaar in, jaar uit, geduldig en vastberaden, omdat ons land er zoveel mooier en beter van wordt. En iedereen kan hieraan mee doen of als cadeau schenken aan een ander.
Websites www.buitengidsvoorkids.nl
[ pagina 24 ] 1/2011
e du c a r e
Kleerscheuren Uit onderzoek blijkt, dat meer dan 245.000 Nederlandse moeders alle activiteiten verbieden waarbij de kleding van de kinderen vies wordt. Omgerekend geldt dan voor 465.500 kinderen dat vies worden niet mag! En waar hebben we de wasmachine dan voor? Oude broeken, overalls, regenlaarzen zorgen voor avonturen waar je lekker vies bij mag worden en kleerscheuren mag maken. Dat is vrijheid en plezier. En al dat avontuurlijke spelen zorgt voor de ervaring van de bult na het vallen, het verdriet, de boosheid wanneer iets niet lukt. Daar leer je van incasseren, inschatten (de overkant van de sloot was verder dan ik dacht) en voelen wat de elementen met je doen.
Het scharrelkind is een bedreigde diersoort Thomas van Slobbe, (stichting wAarde): “Verklaar scharrelkinderen tot een bedreigde diersoort”. Je kunt het rondscharrelen van kinderen nooit zo regelen dat alle problemen voorkomen worden. De oplossing ligt niet in het opstellen van regels, maar in het tegendeel. Nederland kan wel wat ontstemmingsplannen gebruiken. Er is een schrijnende behoefte aan stukjes onland waar niemand van weet waartoe ze dienen en van wie ze zijn. Ruige bosschages of sloten met smalle, gladde plankjes.
‘Op tafel!’ Dat mag doorgaans niet: op je tafel staan. Of zomaar middenin de klas op de grond gaan liggen. Bij deze energizer ‘Simon zegt’, mag het. Dit spel werkt als een oppepper in de klas bij verminderde concentratie of na een flinke mentale inspanning. Bij teveel onrust in de klas helpt het de overtollige energie te laten afvloeien en kunnen de kinderen zich ontladen. Het is tevens een speelse aandachtsoefening. Laat de energie weer stromen! Roep een opdracht die de kinderen moeten uitvoeren. Tenminste als er ‘Simon zegt:’ voor staat, moet je de opdracht uitvoeren. Je kunt de gekste opdrachten doen, maar pas op: je wordt in verwarring gebracht doordat een opdracht klinkt zonder ‘Simon zegt’(niet uitvoeren dus) of dat je als aangever iets anders voordoet dan je zegt (‘Simon zegt’: op de grond zitten! Maar je klimt daarentegen op de tafel.) Laat ook eens een kind de aangever zijn. Eindig altijd met een ‘tranquilizer’ (ontspanningsoefening) om kinderen weer met zachte hand tot rust te laten komen. Meer energizers en tranquilizers? Kijk op www.yokidoki.nl
Sperwers in de dakgoot en paddenstoelen tussen de tegels. Laten we, voordat het laatste scharrelkind is uitgestorven, de natuur een nieuwe kans geven en op zo kort mogelijke termijn een nieuw evenwicht ontwikkelen tussen loslaten en regelgeving op straathoeken, in plantsoenen, parken, weilanden en bossen. Er is bestuurlijke moed voor nodig om los te laten. Boeken van Thomas van Slobbe en aanverwante schrijvers zijn te vinden op: www.waarde.nl/producten.htm
Spelen met alle elementen Spelen met vuur is spannend, geeft rust en je leert heel voorzichtig en aandachtig te handelen. Hoe houd je een vuurtje brandend? Er is lucht voor nodig en natuurlijk hout en vuur. Dat zijn de elementen die het vuurtje laten branden. Het vuurtje wordt gedoofd met de elementen aarde en water, en zo is de elementencirkel weer rond. Dit spel heet De Zebra en leert kinderen op een veilige manier met vuur om te gaan. Het is geschikt voor kinderen vanaf een jaar of tien. Bovendien werkt het voorzichtig concentreren op de vlam als een meditatie. Je speelt het zo: de kinderen zitten in een kring. Een kurk wordt in brand gestoken en doorgegeven. Voorzichtigheid en kalmte is geboden bij het doorgeven, zo blijft het vlammetje branden. Maar voor hoelang? Bij wie de kurk dooft komt er een streep op het gezicht. Het is nog een hele kunst om zonder strepen door het leven te gaan…
e du c a r e
1/2011 [ pagina 25 ]
Smurrieweek Kinderen houden van smurrie. Het voelt en ruikt lekker, plakt, je kunt er op slaan, uitwrijven, ermee verven en gieten. Op een goed kinderdagverblijf mogen kinderen vies worden. Bij de zandbak staan emmers vol water. In een opblaasbaar bad ontstaat een heuse modderpoel. Vingerverf in afwasteiltjes voor voet- en handschilderijen (buik mag ook). Behangselplak om te mengen met krantensnippers en wc-papier tot papiermaché-kledder. Boterhammen om te besmeuren met tomatenpuree, pindakaas en boter, hagelslag of jam. Er staan spuitbussen slagroom en scheerschuim klaar. Er is brooddeeg, ‘smurfensnot’ van groene zeep, vla in drie kleuren, en verf op waterbasis in spuitflessen. Het hoogtepunt: ijs en fruit met chocoladefontein! Natuurlijk blijft het niet bij deze ene week! Uit: ‘Wat kan, wat mag’ van Marianne de Valck
Rauzen!
Een krachtige ui Dit spel vraagt om samenwerken en stevig fysiek contact. Maak een lange rij, zittend, wijdbeens. Degene die voor je zit houd je stevig vast rondom zijn middel. Zo vorm je een ui met vele lagen. Een volwassene gaat nu één voor één de laagjes ‘afpellen’. Pas op! Dat gaat niet zomaar! Onder veel gejoel en gepuf en gehijg wordt ieder kind bij de bovenarmen of benen gepakt en losgetrokken. Degene achter hem houdt hem stevig vast en probeert dat uit alle macht te voorkomen. En degene daarachter ook en daarachter ook. Het eerste laagje helpt als hij is losgetrokken mee met het volgende laagje en die weer verder enz.
Rauzende jongens zijn wild, sterk, druk, intimiderend en overheersend. Typisch jongensgedrag wordt door vrouwen en meisjes niet altijd begrepen en gewaardeerd. Maar jongens hebben veel meer testosteron, waardoor hun spieren krachtiger worden. Hun lichaamsbouw is gericht op bewegen. Ze houden van ruimte, grootte en overzicht. Meisjes zijn gericht op details, inzicht en emoties. Jongens komen op school en in de kinderopvang steeds minder mannen tegen. Ze missen daarmee niet alleen rolpatronen, maar mogen ook minder ‘typisch jongensachtige’ dingen, zoals rauzen. Uit onderzoek blijkt dat jongens daar in toenemende mate last van hebben. Ze voelen zich door de gedwongen ‘rust’ gefrustreerd met de door de vrouwen zo gevreesde uitspattingen, woede-uitbarstingen en agressie als gevolg. Of ze trekken zich niets meer van vrouwelijke bedilzucht aan en gaan zich als ‘haantjes’ intimiderend gedragen. Reden te meer om de stop van de fles te halen en jongens lekker te laten rauzen, waarbij meisjes maar een beetje uit de buurt moeten blijven of gewoon meedoen, zonder gezeur. www.jongensinbalans.nl
Beweging is broodnodig Als we de bewegingsstimulans achterwege laten door kinderen steeds meer achter de computer te zetten en binnen te laten spelen, heeft dat grote gevolgen voor het fysieke systeem en de mentale vermogens. De bekende ‘neurobehavioral disorders’ zoals ADD, ADHD en autisme hangen nauw samen met een gebrek aan deze stimulansen. Onze mentale vermogens en het vermogen om te bewegen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Evolutionair kun je mentale vermogens zien als geïnternaliseerde (naar binnen gekeerde) bewegingen. Astronauten die uit de ruimte terugkomen hebben ineens last van dyslexie en gedragsproblemen (space dyslexia). Mensen kunnen nu eenmaal niet lang zonder invloed van de zwaartekracht overleven. Dus ermee spelen en de grenzen opzoeken van de zwaartekracht, zoals springen, duiken, ondersteboven hangen zijn broodnodige dagelijkse voorwaarden voor kinderen om zich optimaal te kunnen ontwikkelen. Meer lezen: Arjan Kuipers, chiropractic neurologist
Volgende nummer! Leren van de natuur
[ pagina 26 ] 1/2011
Tekst: Marien van Os Foto's: Hansvandam Fotografie, Admar Kwant, Antien Grijsseels, Adriënne Baars, Henriëtte Scheiuit, Lies Post
e du c a r e
Dit katern kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl