‘Ik beheer mijn eigen budget wel!’ In het traditionele onderwijs wordt door realistisch rekenen de leerling getal- en geldbegrip bijgebracht, bijvoorbeeld door middel van vraagstukjes. In het democratische onderwijs gebeurt dat zoveel mogelijk praktisch. Zelf je budget hanteren, boodschappen doen, verantwoordelijkheid dragen. Hoe gaat dat ‘in het echt’?
In deze tijd van economische crisis lijkt het zinvol om kinderen op jonge leeftijd bekend te maken de waarde van geld. Maar hoe? Want ‘geld’ is geen apart schoolvak. In 2009 kreeg elke leerling van democratische basisschool ‘De Vallei’ in Renkum 11 euro per maand, het leerling-budget. Er was ook een schoolbudget; een ‘pot met geld’ waar de kinderen in samenspraak met Maaike van Mourik, de directrice, het beheer over hadden. Het leerling-budget werd gebruikt om eigen spulletjes van te kopen. Het schoolbudget was een algemene som geld waar schoolartikelen van werden gekocht. Denk aan potloden, papier, schriften, en dergelijke. Dat schoolbudget werd ook aangesproken als er een voorstel was voor een schooluitje dat buiten het gebruik van de museumjaarkaart zou vallen.
Zelf bepalen wat je nodig hebt Hoewel Wouter en Yara thuis al zakgeld kregen vonden ze het leerling-budget op school heel spannend! Aan het begin 30
educare | januari 2012
van een nieuwe maand werd zomaar 11 euro in hun kasboekje bijgeschreven en konden ze besluiten er ‘iets’ van te halen of het op te sparen voor een groter doel! Er waren twee afspraken: geen snoep of andere etenswaren en na iedere uitgave het kasboekje bijwerken. Zo hielden de kinderen overzicht over hun financiën. Mijn man en ik moesten er aan wennen dat dit geld ‘leergeld’ was als Wouter bijvoorbeeld waterballonnen had gekocht, of Yara thuiskwam met een potje ‘smurfensnot’. Ze mochten zelf bepalen of ze het gingen uitgeven en waaraan. Dat hun uitgave niet in ons straatje paste, was van ondergeschikt belang. Zo zagen we dat geld vroeg meerdere doelen kan dienen: • het kan bijdragen aan een groter gevoel van welbevinden voor het kind. (‘Ik heb dat gekocht en het was mijn beslissing!’) • het kan op een andere manier een leermiddel zijn.
Tekst Ankie Boeve-Buurman Beeld Istockphoto
Mijn man en ik moesten er aan wennen dat dit geld ‘leergeld’ was
kwamen ze er dan achter dat de leverancier goedkoper was omdat je als school korting kon bedingen. Het grappige was als de spullen er waren, de kinderen dit zagen als hun spullen. Zij hadden folders doorgekeken, een kostenberekening gemaakt en vervoer geregeld naar de winkel. Het kostte soms moeite om de spulletjes te delen met kinderen die geen deel hadden gehad aan dit proces.
Leren onderhandelen
Helaas… Dit artikel is geschreven in de verleden tijd. Jammer genoeg heeft ‘De Vallei’, net zoals veel andere scholen, te maken met financiële tekorten. De school heeft geen recht meer op bekostiging en dat heeft grote gevolgen voor de geldstromen binnen de organisatie. Het leerling-budget is afgeschaft, en het schoolbudget wordt nu grotendeels beheerd door de directrice zelf.
Rekenen op je mobiel is waarschijnlijk net wat uitdagender dan rekenen uit een rekenboek. • kinderen leren prioriteiten stellen. Een waterpistool kopen, of doorsparen voor een knuffel?
Slim inkopen doen Het schoolbudget bleek voor de kinderen ondoorzichtiger. Als er bijvoorbeeld knutselspullen werden aangeschaft, waren er kinderen die zich stortten op de folders van schoolleveranciers, maar er waren ook kinderen die het direct ergens wilden kopen. Dat leverde interessante discussies op. Als je via een schoolleverancier ging bestellen, dan was je er zeker van dat je een paar dagen moest wachten totdat je de spullen op school had. Als je naar een andere winkel ging, kon je sneller aan de slag. Daarbij kwam het prijsverschil. De kinderen gingen vooraf prijzen uitrekenen van materialen die ze nodig hadden. Soms
In het voorjaar van 2009 wilde een aantal kinderen met de hele school naar de Efteling. Dit plan werd besproken in de schoolvergadering en nadat iedereen accoord was, ging de groep aan het werk. De eerste vraag was: Wat gaat het kosten? Ze wisten dat het beschikbare schoolbudget niet voldoende was om toegang en vervoer te betalen. De website van de Efteling bood uitkomst. Het bleek dat een gewone toegang 32 euro per persoon kostte. Als schoolreisje kostte het 13 euro per persoon vanaf 20 personen. Die optie was aantrekkelijker. Toevallig had een supermarkt op dat moment een actie: bij een volle spaarkaart kreeg je 10 euro korting op een Efteling entreebewijs. Dan zou het uitstapje nog minder kosten! Veel boodschappen werden na een oproep van de kinderen gehaald bij de grote supermarkt en de ene na de andere spaarkaart stroomde binnen.
Leren organiseren Veel leerlingen vonden het handig om een bus te huren. Het voordeel was dat je geen moeite hoeft te doen om op de plaats van bestemming te komen. Maar teveel kinderen vonden de bus niet prettig: je kon niet op elk gewenst moment weer naar huis. Ze wilden liever met auto’s gaan want dan konden ze de dag zo lang maken als ze zelf wilden. Daarnaast was het op dat moment niet duidelijk hoeveel kinderen er mee wilden. Stel je voor: je hebt een bus gehuurd, en de helft van de school gaat niet mee! Zonde van je budget! De kinderen hebben uiteindelijk genoten van hun ‘schoolreisje’! Het was een onvergetelijke dag, mede dankzij de vrijheid in het organisatieproces.
Ankie Boeve-Buurman is Kernkindcoach en oud-leerkracht basisonderwijs. Als betrokken ouder van basisschool ‘De Vallei’ in Renkum schrijft ze artikelen over democratisch onderwijs. Bovendien is zij auteur van het boek ‘Een nieuwe tijd voor onderwijs’ dat medio maart uitkomt bij uitgeverij Boekscout.
educare | januari 2012
31
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl