Kinderen zeggen meer in beeld Nieuw leerlingvolgsysteem doet recht aan kind
32
educare | januari 2012
Tekst: Marijke Sluijter Beeld: Tekenen is meer!
Tekst Marijke Sluijter Beeld Tekenen is meer!
Een breed ontwikkelingsaanbod lijkt te worden gedwarsboomd door de dwang van de eenzijdige toetsmanie. Kinderen wordt veel meer recht gedaan door evenveel waarde toe te kennen aan ieder van deze leergebieden. Bauk Zwaan en Edith van Poppelen ontwikkelden daarom een leerlingvolgsysteem dat het kind volgt via zijn tekeningen.
Binnen het onderwijs kennen we verschillende leergebieden. Voor een beperkt deel daarvan hebben we leerlingvolgsystemen. Het bijhouden hiervan vergt veel onderwijstijd en richt de aandacht van de leerkracht in de richting van taal en rekenen. Met als gevolg onderaanbod op andere gebieden, zoals de fysieke, kunstzinnige, sociale en emotionele ontwikkeling. Bovendien zijn de meeste leermethoden nog erg gericht op de linkerhersenhelft, waardoor kinderen onvoldoende de beschikking krijgen over hun hele vermogen.
Tekeningen zijn spiegels Bauk Zwaan, docent aan de opleiding Specialist Creatieve Communicatie: “De kindertekening geeft ons de kans om te luisteren naar het verhaal van het kind: want wat het niet
“De kindertekening biedt perspectief op het oorspronkelijke denken van het kind” in woorden zeggen kan wordt zichtbaar in zijn tekening. Vanwege de authenticiteit van de kindertekeningen kunnen we de ontwikkeling van kinderen ermee volgen. Via beelden, symboliek en fantasie vertelt het kind precies wat het op dit
moment van zijn ontwikkeling nodig heeft. Ook wordt zichtbaar wat in overvloed beschikbaar is. Tekeningen zijn spiegels die de belevingswereld zichtbaar maken. Tekenen is een beetje toveren, elke gewenste situatie kan weergegeven worden. Behalve plezier beleven aan het tekenen vertelt elke tekening een verhaal. Een kind vertelt op papier wat hem bezig houdt, verwart, plezier geeft maar ook wat hij nodig heeft. Met een tekening kun je je eigen realiteit en beleving scheppen. In een tekening kun je jezelf uitleven, gevoelens uiten en je temperament tonen. Tekenen helpt kinderen om vanuit hun innerlijke kracht bij hun zelfsturend vermogen te komen.”
Tekening laat zien hoe vlag ervoor staat Diep van binnen weten we allemaal wat we voor ons welzijn nodig hebben. Kinderen kunnen dit bij uitstek goed vormgeven via de tekentaal omdat beeld zo bij het ‘oorspronkelijke denken’ hoort, het aangeboren denken in beelden, in tegenstelling tot het aangeleerde denken in woorden. In de tekening laten kinderen zien hoe de vlag ervoor staat op sociaal-emotioneel gebied, en hoever ze zijn in andere ontwikkelingsgebieden. Als scholen een leerlingvolgsysteem hebben dat de ontwikkeling van de kindertekening volgt, wordt de aandacht van de leerkracht breder gericht. De creeducare | januari 2012
33
COLUMN
Als je geen 80 km per uur kunt lopen... Marnix is 16 jaar oud als hij bij mij in de groep komt. Hij heeft een andere kijk op de wereld dan de meeste jongens van zijn leeftijd. Marnix benadert alles vanuit wiskundige formules. Hij berekent uit het hoofd de wortel uit hoge getallen, hij weet de snelheid waarmee het zojuist gevallen boek de grond raakt. Hij doorziet de weg die een vallend voorwerp aflegt. Voor Marnix is er altijd één weg van A naar B. Dat er meer wegen naar Rome leiden is een onzinnige opmerking. Marnix weet zich geen raad met spreekwoorden, hij praat in logische korte zinnen. Grapjes zijn niet aan hem besteed. Wordt zijn omgeving te talig, dan verlaat Marnix de groep om een van te voren vastgestelde route over de hei te lopen in “hij weet precies hoeveel stappen.” Op een ochtend is Marnix zodanig uit evenwicht gebracht dat hij besluit naar huis te lopen. Hij kent slechts één route, zoals hij gebracht wordt, via de snelweg… Als ik contact heb met de politie is Marnix zojuist staande gehouden op de A27. De motoragent die hem zag lopen had direct door dat Marnix een bijzondere aanpak nodig heeft en vraagt telefonisch om aanwijzingen. Ik zoek naar een logische wiskundige aanpak en vraag de man om hem te zeggen dat je alleen op de snelweg mag lopen als je je met minimaal 80 km. per uur voortbeweegt en ik druk hem op het hart Marnix vooral niet aan te raken. De agent roept de hulp van een auto in, legt Marnix uit wat de gewenste snelheid is en kan hem zonder problemen meenemen naar het bureau waar ik me naartoe ijl. Nu is het de gewoonte de arrestant in de cel te plaatsen met alle bijkomende noodzakelijkheden als het verwijderen van schoenveters en broekriem. De agent die zich over onze jongeman ontfermd heeft, begrijpt gelukkig dat ‘normaal’ opsluiten in dit bijzondere geval een verschrikkelijk slecht idee is. Als ik aankom op het bureau word ik verwezen naar de cel. Op een plank zitten Marnix en de agent naast elkaar. Marnix zit zonder veters en broekriem… de agent ook! Deze pedagogische professional heeft voorkomen dat hij de snelweg overstak en heeft met zijn inlevingsvermogen geen regel overtreden. Ze zijn er nog!
atieve vermogens van kinderen worden dan net zo serieus genomen als hun taal- en rekenontwikkeling.
Leerlingvolgsysteem Bauk Zwaan ontwikkelde daarom in samenwerking met Edith van Poppelen , docent Nederlands /Creatieve communicatie een leerlingvolgsysteem dat het kind volgt via zijn tekeningen. “Via dit leerlingvolgsysteem kunnen we het stadium in de tekentaalontwikkeling herkennen, welke een duidelijke link heeft met andere ontwikkeling- en leergebieden. Motorische, cognitieve, sociaal-emotionele en taalontwikkeling ondersteunen alle leerprocessen binnen het onderwijs, daar is men van overtuigd en ze staan allemaal als vak op het rooster. Het is dan ook nodig dat we daar een stevige onderbouwing aan gaan geven.”
Ontwikkelen en leren in balans Bauk: “Tekenen staat op het rooster van elke basisschool, echter niet als communicatieve , maar als ‘kunstzinnige vorming’. Hiermee wordt voorbijgegaan aan de cruciale ondersteunende rol van tekentaal voor de andere ontwikkeling- en leerprocessen binnen het onderwijs. Door ons leerlingvolgsysteem krijgen we daar zicht op. Bovendien kunnen leerkrachten met gerichte tekenopdrachten uit de methode Tekenen is meer! de ontwikkeling van kinderen steunen.” We moeten toe naar veel meer samenhang binnen de diverse vakken, naar voortdurende samenwerking tussen linkeren rechterhersenhelft en naar het gebruik van meerdere leeringangen (meervoudige intelligentie). Een leerlingvolgsysteem dat juist hierop focust kan net dat steuntje in de rug zijn voor leerkrachten dat ze nodig hebben. Dan kunnen beide hersenhelften in balans komen en krijgen kinderen de beschikking over hun volledige capaciteit.
Tekenen is meer! in BEELD Claire Walkate In het onderwijs lopen we aan tegen kinderen die een andere leerlijn lijken te volgen en niet vanuit het automatiseren, maar vanuit het begrijpen leren. Claire zet zich in om net als de Leonardostroming bestaat voor hoogbegaafde kinderen een Aquariusvariant te ontwikkelen, waarin spiritualiteit een plaats krijgt en uitgegaan wordt van wat het kind wel kan.
34
educare | januari 2012
Op zaterdag 21 april is Bauk Zwaan te gast in de Inspiratieruimte van Educare in Culemborg. Ze geeft dan een studiedag over het leerlingvolgsysteem ‘Tekenen is meer! In BEELD.’ Leerkrachten uit het basisonderwijs worden van harte uitgenodigd om kennis te maken met deze methode. Aanmelden via www.zinvoltekenenmetkinderen.nl Meer informatie: Bauk Zwaan: www.tekenenismeer.nl Edith van Poppelen: www.scheppenderwijs.nl
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl