Tijdschrift Educare - nummer 1 uit 2008

Jaargang 26

nr. 1/2008

â‚Ź

6,60

educa r e Over leven en leren met kinderen

Ja leuk!

Stiltespelletjes Wie dacht dat kinderen niet van stilte houden?

'Haal kind van school om te leren' zegt onderwijsgoeroe John Taylor Gatto

Passend onderwijs?

Ervaren moet, met je hele wezen

Geef kinderen de ruimte om zelf te beslissen

Lezen?

Laat kleuters nog even wachten

Oude ambachten Oud en jong samen wijs Deze keer in het katern: Democratie om te doĂŠn

Colofon Educare is een uitgave van de Stichting Universele Opvoeding.

Voorzitter: Aad Streng Penningmeester: Hannie Hanhart Abonnementsgegevens Abonnement: 5 nummers binnen een periode van 12 maanden.

Kan bij elk gewenst nummer ingaan.

Opzegging abonnement: Schriftelijk, twee maanden voor afloop abonnement.

Zie voor een Cadeauabonnement, Geboorteabonnement of Groepsabonnement de in Educare aanwezige antwoordkaarten.

Kosten: Abonnement € 25,- In Nederland € 33,75 Binnen Europa € 38,75 Buiten Europa Proefnummer € 4,50 In Nederland Abonnementenadministratie SP Abonneeservice Vraag naar Annette de Bruin Postbus 105 2400 AC Alphen aan den Rijn Tel. 0172 47 60 85 Fax 0172 65 33 07 info@spabonneeservice.nl

4 Haken is in: orde, structuur en concentratie 6 De Yin Yang School: een school voor lichaam én geest 10 Lezen? Laat kleuters nog even wachten Het is zelfs schadelijk voor hun ontwikkeling 14 ‘Haal kinderen van school om te leren’ zegt onderwijsgoeroe John Taylor Gatto 17 Verzorgde voetjes Warme wintertips 18 Laten zijn, kan je dat?

23 Democratie moet je doen Een katern vol democratische ideeën om meteen mee aan de slag te gaan 27 Colour4kids Kleurige kinderhulp 28 Toverkool Experimenten voor alle leeftijden 33 Dierenrugzakspel Een beeld zegt meer dan duizend woorden

Advertentie-acquisitie Identeam Contact: Frans de Steur Vennemansweg 2 7251 HX Vorden 0575 55 65 91 t 0575 55 65 93 f 06 53 692 580 m identeam@wxs.nl

34 Stiltespelletjes houden?

Wie dacht dat kinderen niet van stilte

39 Geef ze de ruimte om zelf te beslissen 42 Hoe ‘passend’ maak jij onderwijs?

Kinderen willen ervaren via Body, Mind, Spirit en Soul

Redactie Hendrik Marsmanweg 16 4103 WS Culemborg 0345 52 38 77 redactie@educare.nl Kamer van Koophandel Amsterdam: 41059473 Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie.

44 Oud en jong

samen wijs (reportage)

Website, forum en weblog www.educare.nl ISSN: 0921-2426 Aan deze Educare werkten mee Hoofdredactie Marijke Sluijter Frans de Steur Bladmanagement Vormgeving Ivar Hamelink Patricia Ritsema van Eck Webredactie Verder werkten mee: Irene Muller-Schoof Adriënne Baars Marianne Offereins Else Rozema Wilma van Dijk Heleen Zaanen Coverfoto © Admar Kwant

4

6

28

34

Educare wordt gedrukt op CyclusPrint, een 100% gerecycled papier en verpakt in een 100% biologisch afbreekbare folie.

[ pagina 2 ] 1/2008

e du c a r e

Columns 13 Kees Verhage: Kan Keesje niet leren?

30 Juul van Aken: Ik kan niet slapen 38 Julia van Bohemen: Opa is dood En verder: 36 Mededelingen 37 Waar gaan we heen met de kids?

Tips voor buiten- en binnenbezigheden

20 Spelen met… spiegels 21 Lezen en luisteren Uitvinden met Kaat en yoga met Helen

41 Enz. Nieuws en actualiteiten

46 Ukkies

Van de lezer Soms zie ik het even niet meer zitten met m’n groep… maar dan komt het nieuwe nummer van Educare en heb ik opeens weer goede ideeën om het anders te doen!

Spreuk van de maand “Ieder kind heeft recht op een menswaardig bestaan en hoeft maar één persoon in zijn of haar jonge leven tegen te komen die in hem of haar gelooft om het te laten beseffen dat het bestaansrecht heeft en dat er hoop is op liefde en een toekomst."

Christina Noble, Colour4kids (zie ook pagina 27)

Vraag en aanbod van lezers

Oproep Wij vragen alle lezers zich aan te melden als lid van de website van Educare. Zo kunnen wij je via tussentijdse berichten op de hoogte houden en kun je gebruik maken van alle mogelijkheden die de website biedt. Zoals je cursusdata op de kalender zetten, e-cards verzenden of je eigen interessegroep starten.

Bouwen aan democratie

‘D

14

44

at is niet democratisch!' riep een van de kinderen op het schoolplein waar ik langsliep. Druk gebarend kwam hij voor zijn rechten op. Ik kon niet horen waar het over ging, maar na enig onderhandelen ging het spel weer verder. Kennelijk waren deze kinderen in staat ruimte te geven en te nemen. Democratie in actie, daar heb je heel wat kernkwaliteiten voor nodig! Je moet een gevoel voor rechtvaardigheid hebben, inclusief kunnen denken (de belangen van anderen zijn net zo belangrijk als die van jou), kunnen omgaan met 'anders', of dat zich nou in kleding, gebruiken of manier van denken uit en op een heldere, vriendelijke manier kunnen zeggen wat je belangrijk vind.

Dat leer je niet uit boeken. Daar heb je een goede voedingsbodem voor nodig. Een omgeving waarin je deze kwaliteiten kunt ontwikkelen. Een plek waar democratische deugden kunnen groeien. Dit nummer daagt uit tot nadenken over onze taak als opvoeder in het opbouwen van een democratische samenleving.

Niet met diepgravende artikelen, wel met inspiratie, met tips en ideeën.

We hebben vooral gezocht naar direct toepasbare mogelijkheden om de democratische spieren van de aan jou toevertrouwde wereldburgers in beweging te brengen. Spieren waarmee ze kunnen bouwen aan een democratische samenleving!

Marijke Sluijter

e du c a r e

1/2008 [ pagina 3 ]

Haken,

Vlijtige vingers Kilometers draad verwerkt de mensheid tot kleedjes, babysokjes, tassen...

Soms zijn oma’s kleedjes ouderwets, maar ze duiken steeds weer op, in telkens andere gedaante. Geen wonder dat haken steeds weer terugkomt. Het is gemakkelijk te leren en je ziet meteen resultaat van je inspanning. Van niets bijzonders tot iets moois of bruikbaars, welk mensenkind wordt daar niet blij van?

Tekst: Adriënne Baars Foto's: Admar Kwant, Adrienne Baars

[ pagina 4 ] 1/2008

1

Rustgevend Opeens zie je kinderen niet meer knikkeren of rollerskaten, maar fanatiek vingerhaken. Zouden ze zo zelf hun behoefte aan rust en concentratie opzoeken?

2

Eenvoudig Een armbandje is zo gemaakt. En zodra een kind in datzelfde armbandje een extra reeks steken kan haken zijn de mogelijkheden eindeloos: hangertjes, haarspeldjes, bloementjes voor op je rok…

Kilometers ‘Je valt in de onderwijsbusiness van de ene verbazing in de andere. Op dit moment hebben de jongens in mijn klas namelijk een nieuwe hobby. Het heeft niet te maken met spinners, skaten of stoeien.... maar met vingerhaken!

Hele koorden worden er gemaakt, en vooral ook aan elkaar vastgemaakt. Je zou bijna denken dat je bij breiclub ‘Haak 'm erin’ bent, in plaats van in groep 6/7. Een groepje van vier jongens heeft het zelfs al gepresteerd om een vingerhaakwerk van veertig meter te maken! Maar waarom nou uitgerekend vingerhaken? De jongens weten het zelf ook niet.

Het is gewoon gemakkelijk, verstrooiend en je kunt het zo wegleggen.

Dus mocht je graag willen dat je kinderen iets rustigs gaan doen als ze klaar zijn met hun werk, laat ze dan vingerhaken! Het is weer helemaal cool!’

Meester Geoffrey www.meestergeoffrey.nl

e du c a r e

terug van weggeweest

3

Snel Een kleuter kan al vingerhaken. Als je de beweging eenmaal in de vingers hebt gaat het razend snel. Met geen andere activiteit wordt je zo uitgedaagd je fijne motoriek te oefenen.

4

Eindeloos Een cirkeltje haak je zo, haak ze aan elkaar en je hebt een lapje. Haak de lapjes aan elkaar en je hebt een poppendekentje. Haak de dekentjes aan elkaar en je hebt een lekkere warme doek.

5

Anders Geef eens diverse soorten touw en zacht ijzerdraad om mee te haken en laat je verrassen door de vele nieuwe mogelijkheden die hierdoor ontstaan.

Balans

Hoe ging het ook weer?

Haken is vermoedelijk heel goed voor het aanleggen allerlei neurologische verbindingen. Zoals bij alle activiteiten waar je beide handen bij nodig hebt worden bij haken beide hersenhelften actief en ontstaat er door de ritmische herhaling balans tussen beide.

Lossen, vasten, meerderen, minderen, afsluiten, weet je niet meer hoe het ging? Kijk op www.hobbydoos.nl/haken/haaktechnieken.asp voor de basistechnieken en je kunt zo weer aan de gang. Of op www.hakenishot.nl voor een startpakket of een workshop.

Geduldig handwerk Haken is zo bijzonder omdat er geen machine bestaat die dit kan (in tegenstelling tot bijvoorbeeld een breimachine).

Amigurumi Als je al een doorgewinterde haker of haakster bent kijk dan eens bij amigurumi voorbeelden. Bij deze van oorsprong Japanse haakstijl worden diertjes en knuffels gemaakt van rondgehaakte spiralen met een dunnere haaknaald. Voor inspiratie: kijk op www.amigurumikingdom.com of www.lasilvia.nl

Zelf geen tijd of zin? Je kunt ook erg mooie gehaakte dingen bestellen, bijvoorbeeld bij: www.madeliefke.nl (lieve bloemetjes, matroeska's etc.) www.lepetittom.nl (Anne-Claire Petit, van babykleertjes tot muziekdozen en knuffels)

e du c a r e

1/2008 [ pagina 5 ]

De Yin Yang School

een school voor lichaam én geest

I Marja de Vries

n de jaren ’80 van de twintigste eeuw heeft er in Californië een school bestaan waar kinderen hun volledig potentieel konden ontwikkelen. Deze school, de Yin Yang School, werd eind jaren ’70 opgericht door Susan en Lewis Bostwick na de geboorte van hun twee kinderen. Het doel van deze school was om kinderen zodanig te begeleiden dat ze zowel hun lichamelijke als hun spirituele aspecten volledig zouden kunnen ontwikkelen. De school was verbonden met het Berkeley Psychic Institute (BPI) in Californië dat Lewis Bostwick in 1975 had opgericht. Het BPI is een centrum waar mensen o.a. worden opgeleid tot aura-reader en -healer.

Unieke docenten

Marja de Vries is auteur van De Hele Olifant in Beeld (2007, Ankh-Hermes). Zij houdt zich bezig met transformatie van leren en onderwijs, zodat het meer in lijn zal zijn met wie we in essentie zijn.

Zie www.marjadevries.nl

Door de connectie met het BPI waren de docenten op de Yin Yang School uniek omdat ze allemaal minimaal een drie-jarige opleiding als aura-healer en –reader hadden gevolgd. Hierdoor waren ze in staat om hun onderwijsdeskundigheid te combineren met hun sensitieve vaardigheden. Door zowel de spirit als het lichaam van ieder kind te erkennen, waren de docenten in staat om een plek te creëren waar kinderen het leven volledig vanuit beide perspectieven konden ervaren. In deze situatie voelden de kinderen zich vrij om ook hun persoonlijke spirituele vaardigheden te verkennen, er volledig te laten zijn en er volop van gebruik te maken. Wat de docenten op basis van hun ervaringen ontdekten was, dat wanneer bij een kind beide aspecten vanaf de allereerste dag worden erkend en gerespecteerd, zulke kinderen opgroeien als liefdevolle personen met een groot zelfvertrouwen en dat hun verdere leven met zich meer dragen. De ervaringen op de Yin Yang school laten zien, dat we in feite allemaal beginnen als sensitieve kinderen. “We raken onze spirituele vaardigheden nooit kwijt, maar ze raken uit beeld wanneer ze niet worden gewaardeerd en

[ pagina 6 ] 1/2008

e du c a r e

we geen toestemming krijgen om onze waarheid te spreken,” schrijft Mary Bell Nyman, een van de docenten die op deze school met de allerjongste kinderen werkte.

De school werd bewust heel geleidelijk opgebouwd, beginnend met slechts een paar kinderen van 3 jaar.

In die begintijd werden er geen oudere kinderen toegelaten. De docenten leerden deze driejarigen een dagelijkse routine om met behulp van eenvoudige meditatie met hun eigen energie te werken. Toen de eerste kinderen zich dat eenmaal eigen gemaakt hadden, was het mogelijk dat er nieuwe kinderen bijkwamen, want de oudere kinderen leerden het als vanzelfsprekend aan de nieuwe kinderen.

Geboortecentrum Om vanaf de allereerste dag (h)erkennen van zowel de spirit als het fysieke aspect van kinderen volledig mogelijk te maken, werkte de Yin Yang School nauw samen met de ouders en was het bovendien ook met een speciaal geboortecentrum verbonden.

Mary Bell Nyman leerde in dit geboortecentrum te werken als een spirituele vroedvrouw. Dat wil zeggen, dat ze in plaats van met het lichaam, met de spirit van het kind werkte. Zo kon de communicatie met de spirit van het kind al beginnen, terwijl het zich nog in de baarmoeder bevond. Deze communicatie focuste zich met name op de vraag waarom deze spirit zich bij dit gezin voegde en wat ieder persoon zo hoopte te leren van elkaar. Tijdens de thuisbevalling waren de gezinsleden aanwezig en werd er zorgvuldig een liefdevolle energie neergezet.

“Wanneer het kleine lichaampje dan eindelijk verscheen en de baby zijn of haar ogen opendeed, was daar de spirit – waarmee we al negen maanden hadden gecommuniceerd – die nu telepathisch hallo tegen ons zei.” Ieder kind werd verwelkomd als een vrije spirit en hun spirituele intentie voor dit leven werd erkend nog voordat de navelstreng werd doorgesneden.

Kinderen van alle leeftijden Als helderziende spirituele vroedvrouw nam Mary Bell waar dat de spirit van een baby aanvankelijk komt en gaat en pas volledig in het lichaam integreert tussen het eerste en het tweede jaar. Een kind van deze leeftijd beschrijft ze als ‘een spirit met informatie van vele levens en een spiksplinternieuw

© ANTIEN GRIJSEELS

Hoe ziet een school er uit waar bewust ouderschap en bewust onderwijs de dagelijkse praktijk zijn? Een school waar een optimale groei- en leeromgeving voor kinderen wordt gecreëerd?

Waar kinderen niet alleen met plezier leren, maar zich ook ontwikkelen tot krachtige, complete persoonlijkheden, die tot veel meer in staat zijn dan we geneigd zijn te denken?

Liefdevol en vol zelfvertrouwen

“Kinderen die volledig in hun lichaam zijn, leren sneller, hebben meer plezier en zijn zich bewuster van zichzelf”

lichaam’. Net zoals wij ons kunnen herinneren wat we vijf jaar geleden hebben gedaan, zo kan een éénjarige baby dat ook, volgens haar. In deze eerste tijd is een veel groter deel van de aandacht van het kind in de spirituele wereld dan bij het fysieke lichaam.

In de eerste vier jaar vertrouwen kinderen meer op hun spirituele informatie dan op de levenservaringen van het fysieke lichaam. Bij de meeste kinderen is het zo, dat het lichaam rond het zesde jaar zodanig is geprogrammeerd dat ze de fysieke realiteit accepteren boven de sprituele.

Op basis van dit inzicht begon men, toen de school eenmaal goed functioneerde, ook met een babydag.

Babies van zes tot twaalf maanden waren zo samen met hun moeders één dag per week aanwezig. Vanaf een tot twee jaar kwamen de kinderen vaker, zodat ze geleidelijk steeds beter gewend raakten aan deze plek waar kinderen het leven volledig vanuit beide perspectieven konden ervaren. Zo bleek dat kinderen al vanaf twee jaar in staat waren om mee te doen met de dagelijkse meditaties. Uiteindelijk ontwikkelde de school zich tot drie kleuterscholen en twee basisscholen en variëerden de kinderen in leeftijd van zes maanden tot twaalf jaar. Deze scholen hebben ongeveer tien jaar bestaan en moesten helaas begin jaren ’90 om financiële redenen gesloten worden.

Werken met eigen energie De kleuters leerden in een dagelijkse routine om met hun eigen energie te werken. Zo leerden ze allereerst om bij het afscheid nemen van hun ouders hun eigen energie te scheiden van die van hun ouders.

De deur openhouden Als volwassenen kunnen we helpen om ‘de deur open te houden’ zodat kinderen het contact met hun eigen spirituele aspect niet verliezen als ze ouder worden. De beste manier om kinderen te helpen om het contact met hun spirituele aspecten te behouden en te ontwikkelen, is volgens Mary Bell Nyman door te leren om het zelf te doen en door het vervolgens een deel van je dagelijkse taal te maken. Zo maak je een harmonieus geheel van beide werelden en geef je kinderen toestemming om hetzelfde te doen.

[ pagina 8 ] 1/2008

e du c a r e

Hierdoor waren ze beter in staat om op school volledig in het hier en nu aanwezig te zijn. Bovendien was het met behulp van deze vaardigheid gemakkelijker voor hen om te leren hun aandacht naar binnen te richten om daar antwoorden te vinden op de vragen over hun wereld.

Daarnaast leerden de kinderen op een speelse wijze om zich dagelijks goed te gronden, omdat een goede gronding het gemakkelijker voor de spirit van een kind maakt om volledig aanwezig te zijn in het fysieke lichaam. Kinderen die volledig in hun lichaam zijn, leren sneller, hebben meer plezier en zijn zich bewuster van zichzelf. Het geeft hen toestemming om zichzelf te zijn en om datgene te manifesteren waarvoor ze in dit leven zijn gekomen.

Verder leerden de kinderen om hun energie af te stemmen op de energie van de school, die door de docenten voor die dag in de schoolruimte was gecreëerd. Dat betekende dat de kinderen hun energie afstemden op een trillingsenergie met de kwaliteit van toestemming om zelf te leren en te ontdekken.

Zo kreeg de spirit van het kind de vrijheid om geheel onbevooroordeeld de wereld met nieuwe ogen te verkennen en de toestemming om zijn of haar eigen waarheid te vinden.

Leren met meer gemak Het voorbeeld van de Yin Yang School heeft laten zien dat de kinderen de gewone vaardigheden, zoals rekenen, schrijven, lezen, taal, aardrijkskunde, geschiedenis, en ook sociale vaardigheden en vaardigheden om problemen op te lossen met veel meer gemak en plezier leerden. Wanneer de energie van alle anderen eenmaal uit hun hoofd was, bleek het voor de kinderen gemakkelijk om te visualiseren en om antwoorden op problemen te zien. In plaats van te leren vanuit de motivatie om iemand anders te behagen, genoten ze er van om te leren door zélf te ontdekken. Ze voelden zich niet schuldig wanneer ze een fout maakten, maar zagen het als een positief deel van het ontdekkingsproces. Ook gingen ze als vanzelf de waarde van hun eigen werk zien en namen ze de verantwoordelijkheid voor wat ze deden. En gedurende het gehele schooljaar bleven ze enthousiast, nieuwsgierig en open om nieuwe dingen te leren.

Het bibliotheekverhaal

Tot veel meer in staat

Op een dag besloot Mary Bell de kinderen mee te nemen naar de plaatselijke bibliotheek om geleende boeken terug te brengen en nieuwe te halen. Eén van de geleende boeken kon ze echter niet vinden. Een meisje van vier jaar kwam naast haar staan en plotseling voelde Mary Bell hitte pulseren in haar hand en zag hoe het gezochte boek zich daar materialiseerde! “Ik was volledig verbijsterd,” schrijft ze.

Vervolgens keek het meisje haar aan met een twinkeling in haar ogen en vroeg of ze voorin mocht zitten als ze naar de bibliotheek reden. (Mary Bell had nog helemaal niet tegen de kinderen gezegd dat dat haar plan was…) “Wat kon ik doen? Ik zei ja!” Het duurde een tijd voordat ze met haar collega’s over het gebeurde kon praten, want niemand op de Yin Yang School had de intentie gehad om dit soort vaardigheden aan de kinderen te leren. Mary Bell concludeert: “Het gebeurde omdat de docenten bewust de energie van de school de kwaliteit van “toestemming om te ontdekken” hadden gegeven en niemand deze kinderen ooit had verteld dat ze fysieke grenzen hadden.”

Naast dat alles bleken deze kinderen bewust helderziend te zijn, te praten over hun dromen, vorige levens en elkaar healingen te geven, zónder dat iemand hen dát had geleerd. Het bleek het vanzelfsprekende gevolg te zijn van het feit dat hen vanaf de allereerste dag toestemming gegeven was om zichzelf te zijn. Ze hadden ervaren dat zowel hun spirit als hun lichaam werd erkend en gerespecteerd.

“Deze kinderen demonstreerden dat kinderen tot veel meer in staat zijn dan we geneigd zijn te denken. Bovendien geven ze terug wat ze leren. De kinderen op de Yin Yang School waren vol liefde en vitaliteit en dat zijn ze – nu ze begin twintig zijn – nog steeds,” vertelt Mary Bell. “De Yin Yang School was zijn tijd ver vooruit. Hopelijk zullen alle kinderen in de toekomst een vorm van onderwijs krijgen dat beide aspecten van het kind erkent en er laat zijn.“

Dit artikel is gebaseerd op een telefoongesprek dat ik had met Mary Bell Nyman en op haar artikel ‘A Guide for Raising Your Child’ in Messages from Thomas - Raising Psychic Children, p.

122 - 136, red. James Twyman, 2003, gepubliceerd door Findhorn Press, Schotland.

Het volledige artikel van Mary Bell Nyman is ook te lezen op mijn website: http://marjadevries.nl/transformatievanlerenenonderwijs/YinYangschool.php

[ADVERTENTIES]

Mandala van handen.

€ 14,40

Meer weten?

Workshops op 13 maart en 12 april Zie www.educare.nl voor meer informatie

Bestellen, of informatie over cursussen via www.educare.nl; marijkesluijter@educare.nl; 0345 523877

e du c a r e

1/2008 [ pagina 9 ]

Kleuters zijn er niet klaar voor

Leren lezen?

Het leesonderwijs start op steeds jongere leeftijd. De schade die we kinderen daarmee aandoen moeten we niet onderschatten, zegt Ewald Vervaet, auteur van ‘Naar school; psychologie van 3 tot 8’. Tura Gerards (maker van de CD’s Eerste Hulp bij Kinderen) voelt hem aan de tand.

U Tura Gerards interviewt Ewald Vervaet

bent het er niet mee eens dat kleuters al leren lezen en schrijven? Wat is er verkeerd aan als ze het leuk vinden?

“Kinderen groeien sprongsgewijs. In elke fase functioneren ze anders omdat de structuur waarbinnen ze denken fundamenteel verschilt van een vorige of opvolgende fase. In fase 13 bijvoorbeeld (gemiddeld 4,5 - 6,5 jaar) kan het kind letters van het alfabet reproduceren, maar het spiegelt die zoals in 'd' voor 'b' en omgekeerd. In fase 14 (gemiddeld tussen de 6,5 - 8,5 jaar) houdt het 'd' en 'b' wel uit elkaar.

Het kind kan dus ‘ineens’ iets wat het in de fase daarvoor niet kon. Hoe verklaart u dat?

“In drie stappen: om te beginnen moet er op neurologisch vlak een nieuw soort verbinding tot stand zijn gekomen. Dat kan, want uitlopers van hersencellen groeien voortdurend. Voorts moet het kind in aanraking zijn gekomen met letters en woorden.

Ten slotte moet het tijdens het lezen hypotheses kunnen opwerpen en natrekken, zoals: 'Is ‘d’ de eerste letter van /boom/?' In fase 13 meent het kind van wel, maar in fase 14 ziet het dat het geen b is.

Ewald Vervaet (1949) is natuurkundige en psycholoog. Hij doet ontwikkelingspsychologisch onderzoek bij Stichting Histos en is docent aan Academie Gradatim en diverse Volksuniversiteiten. Van zijn hand verschenen twee boeken. (zie pagina 11)

Hoe komt het toch dat kinderen als 'beginnende schrijvers' letters spiegelen en omkeren? Een 'd' is toch duidelijk anders dan een 'b' of een 'p'?

Om 'd' en 'b' uit elkaar te kunnen houden moet een kind begrijpen dat een d altijd d blijft en een b altijd b, ongeacht de eigen positie ten opzicbte van die letter. Stel, ik heb geleerd dat de klank /d/ wordt voorgesteld door een staand streepje met onderaan een rondje van me af. Dan is 'd' inderdaad het juiste figuur als ik me rechts van die streep bevind. Maar als ik me links daarvan bevindt, is 'b' het juiste figuur! Pas als ik in dat geval in gedachte rechts van die streep kan gaan zitten (terwijl ik feitelijk dus links blijf zitten), kan ik onder alle omstandigheden de /d/-klank als 'd' schrijven. Maar dat vermogen om in gedachte rechts te gaan zitten, heeft een fase13-kind niet - nog niet. Vandaar dat het ertoe neigt 'd' en 'b' voortdurend door elkaar te gooien. Ik

[ pagina 10 ] 1/2008

e du c a r e

noem dat omkeerbare relaties (fase 13). Pas in fase 14 is het in staat tot het zien van onomkeerbare relaties.).

We zien ditzelfde verschijnsel in de bekende limonadeproef. Als je limonade van een lang smal glas overgiet in een kort breed glas, denken de meeste kleuters (fase 13 dus) dat ze daarna minder limonade hebben. Ze letten alleen op de stand van de limonade en gaan in gedachte niet terug naar de situatie van vóór het overgieten. Een minderheid meent dat hun hoeveelheid limonade is toegenomen: zij letten op de doorsnee van het glas en gaan evenmin terug naar de oorspronkelijke situatie.

Het is niet overdreven om te stellen dat het kunnen beschikken over onomkeerbare relaties bepaalt of een kind toe is aan leren lezen. Helaas houden de meeste scholen hier geen rekening mee. .

Maar is het schadelijk?

“Ik denk van wel: ik zie veel blijvende fouten bij kinderen die al op jonge leeftijd zijn gaan lezen die typisch bij de fase van de omkeerbare relaties horen.

Ze draaien hardnekkig letters om, waarschijnlijk omdat ze zijn ingesleten. Ik vermoed dan ook dat heel veel ‘dyslexie’ ontstaat door het kind dingen te laten doen die op dat moment nog niet passen. Zo slijp je fouten in die je niet wilt.”

Zijn er manieren of middelen om kinderen sneller in fase 14 te krijgen?

“Nee! Aan een volgende psychologische fase gaat vooraf dat er tussen de hersencellen een nieuw soort verbinding tot stand is gekomen. Groepen hersencellen die tot en met fase 13 niet met elkaar communiceerden, zullen dat in fase 14 wel doen. Nieuwe verbindingen zijn mogelijk doordat de uitlopers van hersencellen langzaam maar zeker groeien - door die groei worden nieuwe hersencellen bij het lezen betrokken die er voordien nog buiten stonden.

Uitlopers groeien echter in het wild, om het zo maar eens te zeggen. En in feite houden versnellingspogingen in dat men invloed meent uit te kunnen oefenen op die uitlopers en hun groei.

Dat wil niet zeggen dat je helemaal niets kunt doen als ouder, als opvoeder of als leerkracht. De beste voorbereiding op fase 14 is het aansluiten bij fase 13. Voor het lezen wil dat zeggen: liedjes zingen, rijmpjes en rijmspelletjes leren; de middelste klank in het woord 'bal' veranderen in 'bel', 'bijl', 'boel', 'buil' en dergelijke: de zogeheten wisselrijtjes. Dat is de auditieve analyse. Kleuters - dus fase-13-kinderen zijn er gek op en ze leren er veel van over hun gesproken taal!

De reden dat auditieve analyse (rijm- en klankspelletjes) de beste voorbereiding is op het lezen, is dat in lezen (en schrijven) letters en klanken direct aan elkaar gekoppeld zijn: het figuurtje 'a' staat voor de klank /a/, 'b' voor /b/, enzovoort. In ons alfabetische schrift zijn die klanken de kleinste eenheden. Wil het kind aan de klank /b/ het figuurtje 'b' kunnen koppelen, dan zal het in zijn denken toch eerst ontdekt moeten hebben dat in de woorden /boom/, /kribbe/ en 'gebit' iets gemeenschappelijks zit, namelijk de klank /b/. Dááraan en aan niets anders moet het in fase 14 het figuurtje 'b' leren koppelen.”

Bent u het nog eens met de woorden die in een interview met Caroline Abcouwer in 2005 uit uw mond geschreven staan: "Het is onzin om te denken dat je de ontwikkeling van de hersenen kunt versnellen. Zoals ook het begrip 'opvoeden' niet moet worden overschat. Opvoeden is niet meer dan een kind optimaal begeleiden. En dat tempo, dat bepaalt het kind toch echt zelf."

“Ja zeker. Maar het bepalen van het tempo moet natuurlijk niet verstaan worden als een wilsbesluit van het kind. Eigenlijk zijn het zijn hersencellen en hun uitlopers die het ontwikkelingstempo bepalen.

Ja, de beste opvoeding is die waarin de volwassenen aansluiten bij de persoonlijkheid van het kind (waar houdt het kind van, waarvan niet) en bij de fase waarin het zich op allerlei ontwikkelingsdomeinen (lezen, schrijven, zingen, fietsen enzovoort) bevindt.

Mijn opvoedingstheorie laat zich samenvatten tot: aansluiten bij wat het kind kan en aanvullen van waar het niet zelf toe in staat is. Het is daarom ook zo belangrijk dat ouders en opvoeders inzicht hebben in het fasische verloop van de psychologische ontwikkeling.”

e du c a r e

1/2008

[ pagina 11 ]

Meer weten?

Groeienderwijs; psychologie van 0 tot 3 ; Naar school; psychologie van 3 tot 8. www.stichtinghistos.nl.

[ADVERTENTIES]

Kidsgids Nederland Dé wegwijzer voor elk gezin met kinderen van o tot 12 jaar.

Te koop in de boekhandel en de 100 grotere postkantoren.

Educare voor het voetlicht • In je wachtkamer, voor je cursisten of cliënten.

• Met 7 nummers voor €8,25 is het leuk om door middel van Educare je visie en je werk te promoten.

• Bestel je eigen promotiepakket annette@spabonneeservice.nl of bel 0172 476085 en vraag naar Annette de Bruin

[ pagina 12 ] 1/2008

e du c a r e

[ADVERTENTIES]

Schumacher College

MSc in Holistic Science Schumacher College, in partnership with the University of Plymouth, runs the first postgraduate programme in the world to offer an MSc in Holistic Science.

An international Centre for Ecological studies Dartington, Devon, UK tel: +44 1083 865934 fax: +44 1083 866899 mailto: admin@schumacherco www.schumachercollege.org .uk/index.html

Educare als bedankje aan uw TEAM? Vraag Frans de Steur: identeam@wxs.nl

Kan Keesje niet leren?

De juffrouw van de kleuterschool zei het al: Keesje kan niet leren, die moet naar de blo. En op de lagere school bakte ik er niet veel meer van. Voor mijn ouders het probleem naar welke school hun nog elfjarige zoon zou kunnen gaan.

Het werd ‘dan maar’ de ambachtsschool, zoals de technische school toen meestal nog genoemd werd. En alhoewel ik opzag tegen de ambachtsschool, leek dat beter dan het regime van het hoofd der school die zijn lessen met handkracht onderstreepte –vooral bij kinderen die minder vlot leerden. In de loop van het jaar op de ambachtsschool bleek dat dit niet mijn school was. Met mijn belangstelling voor boeken en muziek kon ik daar slecht uit de voeten. Mijn hoofd vond het er maar matig, maar mijn handen genoten. Timmeren, metaalbewerking en schilderen waren de vakken waar de helft van de tijd aan besteed werd. Als er één opleiding is waar ik nu nog de vruchten van pluk is het de Technische School in Middelburg. Na dat jaar ging ik naar de mulo waar ik langzamerhand het imago van de mislukte scholier wist af te schudden.

De Technische School bestaat niet meer, de mulo bestaat niet meer, de latere mavo in ingelijfd. Alles tezamen is dat het vmbo geworden: Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs. Vmbo-scholen zijn tegenwoordig vaak onderdelen van grote scholengemeenschappen: van vmbo tot atheneum. ‘Ongewenst’, vond de politiek het speciale en reguliere technisch onderwijs. De lat moest hoger gelegd worden dan bij een eenvoudige praktijkschool. Binnen het vmbo moest er een opwaartse kracht ontwikkeld worden waardoor de leerlingen ‘omhoog’ konden stijgen tot aan het theoretische niveau van de (vroegere) mavo. Het is een van de schaalvergrotingsprojecten geworden die jammerlijk mislukt zijn. Kleine scholen verdwenen, grote onderwijskolossen werden gebouwd. De opwaartse kracht bleek te groot. Veel leerlingen haken af omdat ze de theorielessen niet kunnen volgen. Het vmbo bewijst dat het maaiveld in Nederland ook een onderkant heeft. Wie er onderuit steekt moet de kans krijgen om toch tot de middelmaat te mogen horen. Dan moet je weten wat er in de Middeleeuwen gebeurde en wat een voltooid deelwoord is.

Onderwijs dat dat niet aanleert is ongewenst in Nederland.

Ik heb wat leren betreft het licht zien aangaan in de derde klas van de mulo. In een geschiedenisles van een hospitant over de Renaissance begreep ik ineens: alles heeft met elkaar te maken. Je leert geen losse feiten, maar het ene feit vult het andere aan. Er zit logica in het leren. Vanaf dat heldere moment was ik geen laatbloeier meer maar een opbloeier. De vrijeschool heeft vaak de leuze gehanteerd: ‘worden die je bent’. Dan moet je niet te hoog grijpen. Je moet uitgaan van wie de leerling is. Niet van wat de overheid politiek correct vindt. Waar we last van hebben in Nederland is een overheid die groot wil denken, maar het kleine niet opmerkt.

Laat ik voor al die vroegtijdige schoolverlaters Rudolf Steiners motto ‘Finsternis, Licht, Liebe’1 maar eens eigentijds vertalen. En ik weet niet welk onderdeel veelzeggender is, de titel of het motto.

Duisternis, licht, liefde Wie alleen opbrengst ziet, vermorzelt mensen; wie de juiste snaar raakt, verbindt mensen; wie oog heeft voor mensen, bouwt werelden.

e du c a r e

1/2008 [ pagina 13 ]

Kees Verhage is directeur van de Rudolf Steinerschool in Alkmaar-Oudorp

We hebben last van een overheid die groot wil denken, maar het kleine niet opmerkt

Onderwijsgoeroe Taylor Gatto predikt revolutie:

'Haal kinderen van school School maakt kinderen dommer, aldus onderwijsrevolutionair John Taylor Gatto (75). Dus de vraag: Waarom onderwijs? die onlangs werd gesteld tijdens een gelijknamig congres van onderwijsvernieuwers lijkt gerechtvaardigd.

Wat gebeurt er op scholen en dienen ze nog wel het doel dat wij denken te bereiken? Taylor Gatto: "Wij maken de fantasie van de kinderen kapot".

V Frans Vermeulen

raag de man in de straat waarom je naar school gaat en hij zal je antwoorden: “scholing helpt je het beste uit jezelf te halen voor een goed leven tussen andere goede burgers.” Maar dat verheven idee gaat voorbij aan het ontstaan van het onderwijs, zoals wij dat nu kennen. Laten we daarvoor teruggaan naar het Pruisen aan het begin van de 19e eeuw.

Taylor Gatto: "Dat Pruisische onderwijsmodel diende in de eerste plaats de sociale efficiency: het effectief hanteren van een explosief groeiende populatie en tegelijkertijd het opbouwen van een machtige economie, met uniforme consumenten. Hierachter schuilt een eenvoudig idee: ieder van ons moet perfect en afhankelijk gemanaged kunnen worden.

Daarvoor gebruikt men elke truc uit het boekje: psychologie, sociale druk of bruut geweld."

leerlingen veel 'vrij' van school, zodat ze konden werken aan opdrachten die in de praktijk een verschil maakten. Eén uit een lange reeks van voorbeelden is het project waarbij zijn leerlingen een gedenksteen voor John Lennon in Central Park oprichtten.

Gevangenisregime In het huidige onderwijs ligt de nadruk op toetsen en testen. "Waanzin," zegt Taylor Gatto, "want in het verdere leven stopt dat ineens. Wie vraagt aan toekomstige partners hun testscore? En als je in de stoel van de kapper plaats neemt, vraag je ook niet naar zijn cijfers."

Dumbing us Down is de titel van een van de boeken die Taylor Gatto heeft geschreven, en betekent zoiets als (dat scholen) ons dommer maken. Midas Dekkers

Aangeleerde hulpeloosheid

John Taylor Gatto is drievoudig leraar van het jaar in de staat New York geweest. Hij trekt nu ten strijde tegen de negatieve gevolgen van het huidige massa-onderwijs.

Taylor Gatto was 30 jaar leraar en drie keer onderwijzer van het jaar in New York totdat hij het licht zag. "School is het meest ambitieuze stuk social engineering in de moderne geschiedenis, en het is in dat opzicht - kijk maar om je heen - een klinkend 'succes'."

In essentie, zegt Taylor Gatto, leer je op school dat je je mond moet houden, stil moet zitten, er heel veel regels zijn en dat je daarin geen inspraak krijgt, dat de leerstof met de hulp van eindtermen en leerplannen in de linker hersenhelft wordt geplaatst en dat het succesvol reproduceren van die lesstof op een examen zorgt voor een succesvol leven. Wat dat de leerlingen in een moeite ook aanleert, is hulpeloosheid. Een aangeleerde hulpeloosheid die als gevolg van conditionering ook zorgt voor reflexmatig gedag.

Klassikaal onderwijs maakt mensen dus efficiënter, maar uiteindelijk gaat dat ten koste van hun fantasie, hun ondernemingszin, zegt Taylor Gatto. "En zo creëren we mensen, die over het algemeen goed in de pas lopen, maar uiteindelijk weinig eigen denkkracht hebben."

Taylor Gatto was zelf een ander soort leraar. Hij gaf

[ pagina 14 ] 1/2008

e du c a r e

7 lessen die kinderen niet zouden moeten leren • Blijf in de klas(se) waar je thuishoort. Individualiteit is daarmee in strijd en derhalve de vloek van elk systeem van classificatie.

• Onverschilligheid. Wat je ook doet op school, niets is de moeite waard om af te maken als de bel gaat.

• Emotionele afhankelijkheid door straffen en belonen.

De leraar is degene die gunsten kan verlenen en zonder reden weer intrekken.

• Rechten zijn er niet; goed gedrag houdt de kinderen gegijzeld.

• Intellectuele afhankelijkheid: wacht tot een leraar vertelt wat je moet doen. Het is de belangrijkste les van allemaal: we moeten wachten op anderen, beter getraind, hoger in hiërarchie of ouder om betekenis te kunnen geven aan ons leven.

• Zelfvertrouwen is afhankelijk van de mening van een expert. (Maar kinderen die van hun ouders geleerd hebben dat ze van hen houden ondanks alles, laten zich gelukkig onmogelijk conformeren.)

• Afwezigheid van privacy. Er zijn geen privéruimtes voor kinderen, kinderen hebben geen privétijd. School breidt haar invloed uit door huiswerk, anders kan het voorkomen dat kinderen thuis iets leren buiten de autoriteit van de leraar om, of van een wijs iemand uit de buurt.

kan het niet méér met hem eens zijn. In zijn boek De Larf schrijft hij: 'Op school wordt de nieuwsgierigheid vermoord. Je krijgt er antwoord op vragen die je je nooit hebt gesteld en blijft met de echte vragen zitten tot het vlammetje flakkert en dooft. Op school beschouwen ze je als een vat dat moet worden volgestampt, niet als een spons die zich vanzelf volzuigt, zolang je de gaatjes maar niet met onzin verstopt. Het is bijna onmogelijk om een kind het leren te beletten, maar op school krijgen ze het voor elkaar'. En: '(...) scholen zijn niet zozeer gebouwd om kinderen iets te leren als wel om de maatschappij van ze te vrijwaren, ongeveer zoals gevangenissen dienen om de maatschappij tegen boeven te beschermen'.

Niet dat Taylor Gatto scholen wil afschaffen. "Wel het schoolsysteem. Dat is een gevangenisregime waarin kinderen twaalf jaar in klassen zitten met leeftijdgenoten, met een onderwijzer die hun precies vertelt wat ze wel en niet moeten doen. Zulke kinderen wordt alleen maar geleerd op behavioristische gronden te gehoorzamen en zo min mogelijk eigen initiatief te nemen."

In de zeven lessen van een leraar (zie kader) vatte Taylor Gatto samen wat leraren hun leerlingen ècht leren op school. "Of een van beiden dat nu wil of niet, het gemonopoliseerd onderwijs is in de ban van het one size fits all-principe en is daarmee verworden tot weapon of mass instruction."

Thuisonderwijs Toch ziet Taylor Gatto de toekomst niet somber in.

"Wij hebben onderwijs nodig dat vrij denken stimuleert. Het beste systeem daarvoor is thuisonderwijs.

Ouders kunnen hierin zelf de natuurlijke ontwikkeling van hun kind begeleiden met advies, kennis en praktijklessen. Dat heeft wat mij betreft de toekomst, zoals de cijfers aantonen.”

De gelauwerde New Yorker doelt dan op een stijging van 10.000 naar drie miljoen Amerikanen in dertig jaar tijd die de educatie van hun eigen kinderen ter hand hebben genomen. In Nederland zijn dat ongeveer honderd gezinnen.

© CHIDI KWUBIRI: ‘QUIET DANCES’ (GALERIE DE OPSTEKER, AMSTERDAM)

om te leren'

Behoort thuisonderwijs niet tot de mogelijkheden, dan heeft Taylor Gatto enkele radicale suggesties om de huidige manier van scholing te veranderen. Zo pleit hij voor scholen die niet groter zijn dan een paar honderd leerlingen, en waarin iedereen kan lesgeven. 'Ik zou het liefst het monopolie van de leraar-met-diploma breken, zodat iedereen die iets te leren heeft kan lesgeven. Daarbij zou leren primair op basis van ervaring moeten plaatsvinden ten koste van het abstract leren. Laten we toegeven", zegt Taylor Gatto, "dat er geen juiste manier is om succesvol op te groeien."

John Taylor Gatto leerde zelf zijn belangrijkste levenslessen in de buitenwereld. En daarom rebelleerde hij tegen de kunstmatige en rigide controle van het schoolsysteem. Hij stelde daar lesgeven aan kinderen als individuen tegenover.

e du c a r e

1/2008 [ pagina 15 ]

Meer weten: John Taylor Gatto, The Underground History of American Education; Dumbing Us Down; The Exhausted School; A Different Kind of Teacher; http://www.johntaylorgatto.com De Kampanje, School voor Persoonlijk Ondernemerschap; http://www.dekampanje.org/; http://www.waaromonderwijs.nl; Why Schools Don't Educate door John Taylor Gatto op http://www.educare.nl

Studenten opgelet!

Het goedkoopste abonnement deel je samen.

Voor het luttele bedrag van € 5,71 per persoon een heel jaar Educare?

Doen toch?

• • • •

Trommel 6 medestudenten op Ga naar www.educare.nl, klik op studentenabonnement Vul het bestelformulier in Je krijgt 7 exemplaren per nummer

Uitdelen maar!

[ADVERTENTIES]

Op de aarde

Meer lezen?

De lachende boeddha; T.v.Gelder/F.de Vos Complete gids voor de

stevige voeding en grond onder je voeten

Makrobiotische keuken; Aveline Kushi/Alex Jack www.simoneskitchen.com

Kinderen moeten veel en hebben het druk. Het bombardement aan prikkels uit de ether - beeldschermen, mobieltjes, tv, gsm-masten - geeft irritatie, onrust, hoofdpijn en drukte in het hoofd. Bescherm je kind door aandacht aan voedsel en voeten.

H

et is de plaag van deze tijd: veel in je hoofd zitten. Zeker (hoog)gevoelige kinderen, wat in wezen alle kinderen zijn, hebben er last van. Veel in je hoofd zitten en indrukken via je hoofd binnen laten komen (middels pc, tv, gameboy) geeft een afgescheiden gevoel van de rest van hun lijf en zintuigen.

Al deze prikkels en indrukken worden verhalen in het hoofd en geven spanning, wat zich bij ieder kind anders uit.

In je lijf Voor kinderen die niet zo makkelijk uit zichzelf vertellen: voer een vertrouwelijk gesprekje via de teentjes en voetjes tijdens de voetmassage. Laat ze maar vertellen wat ze allemaal hebben meegemaakt vandaag. Vonden jullie het fijn vandaag? Moesten jullie ver lopen vandaag? Hadden jullie het koud/warm? Dit indirect over zichzelf vertellen kan je kind de ruimte geven om zich veilig te uiten.

www.yokidoki.nl

Tekst Marien van Os Foto Admar Kwant

Nierenergie In de winter kan het gevoel van angst en onveiligheid nog groter worden door een zwakke nierenergie. Vanuit de Chinese leer van de vijf elementen gezien staat in deze tijd het element water centraal: de nieren en de blaas. Mensen en kinderen met een sterke nierenergie zijn vol vertrouwen, kunnen dienstbaar zijn, hebben warmte en compassie en zijn doelgericht. In de (bij)nieren ligt het vermogen zich aan te passen aan stress en onveiligheid (vecht-ofvlucht respons).

Een zwakke nierenergie daarentegen zorgt voor een voortdurend gevoel van angst, onveiligheid en kan de oorzaak zijn van (water)fobieën. Versterk de nierenergie door korte termijndoelen te stellen om het zelfvertrouwen te versterken. Voldoening is belangrijk, warmte, zachtheid en meegaandheid, overgave en buigzaamheid - elkaar de ruimte leren geven.

De nierenergie is ons directe contact met de energie van de aarde. Stamp! Dans als een Afrikaanse krijger! Ga drummen! Bespeel de djembé en trommel erop los!

Yang Fruit kun je yang maken door het te verwarmen of verwarmende kruiden te gebruiken.

Bijv. gebakken banaan met kaneel, appel met kaneel uit de oven, warme stoofpeertjes en tutti frutti.

Gebruik vaak gember in je thee of soep of eet een stukje gember met honing. Gember versterkt je afweer en je darmen; het is goed voor de spijsvertering en verlicht pijn.

Verwarmende kruiden (yang) zijn o.a. kaneel, nootmuskaat, steranijs, rozemarijn, dille, kruidnagelen en zwarte peper

Warmte en Kracht Winter is yin. Eet daarom yang- en verwarmend voedsel om de yin- en yangenergie in evenwicht te houden. Eet in deze tijd met mate fruit en rauwkost. Dit is yin en koud.

Sta stevig op de aarde, met je voeten als stevige wortels in de grond. Kijk naar een Het lichaam verbruikt veel energie punt in de verte. Laat je niet afleiden! Zet één om het te verwerken. Het kost je voet tegen de binnenkant van het andere been ter kinderen meer energie dan ze hoogte van de knie, dijbeen of enkel (afhankelijk van eruit halen. hoe moeilijk je het wil). Blijf zo rustig staan en laat je adem gaan en komen. Breng je handen tegen elkaar voor je borst, daarna gestrekt boven je hoofd. Door de concentratie geeft de oefening rust in het hoofd.

Voor de kleintjes: laat je kind met de onderkant van zijn voet een bezemsteel of rond blokje uit de blokkendoos met stevige druk op en neer rollen (met het gewicht op het andere been).

Voor onrustige hoofdjes

e du c a r e

1/2008 [ pagina 17 ]

Minder Kun je iets laten zijn We oordelen nog al eens te snel over wat we waarnemen, omdat we gewend zijn dat wat we zien snel een etiket te geven… Hoe zou het zijn als we meer beschouwend in het leven staan?

E Esther Dijkman

en kind van vier jaar doet een proefmaand mee met kinderyoga. De ouders willen het kind graag mee laten doen omdat zij het te druk vinden. Het kind is speels, dynamisch en wil graag veel vertellen. Dat mag. De ouders onderbreken zo nu en dan de les door het kind instructies te geven over zijn gedrag.

Ze weten niet dat het kind hiermee zodanig gestuurd wordt dat het niet de ruimte krijgt zelf te ontdekken, omdat zíj voor het kind denken. Ze zijn zich niet bewust van de uitwerking van hun gedrag op het kind. Na twee keer meedoen beslissen ze dat hun kind niet meer komt. Ze verwachten dat het kind rustig wordt, maar ze zien geen resultaat. Er wordt voorbijgegaan aan het feit dat kinderen van vier tot zeven jaar dynamisch zijn en je niet kunt verwachten dat ze een uur stil zitten. Uiteindelijk wordt het kind getest op ADHD en hoogbegaafdheid. Het krijgt een stempel zodat het gedrag van het kind voor de ouders meer acceptabel wordt.

Controledwang

Esther Dijkman werkt in de

Niet iedereen is in staat voorbij het gedrag van kinderen te kijken. Een kind kan druk gaan doen of wild, omdat het meer ruimte nodig heeft om zich te ontwikkelen. Het laat daarmee zien hoe dwangmatig opvoeders kunnen handelen in hun wil om het kind te controleren. Kinderen spiegelen ouders en andersom. Als je uitgaat van het waarneembare gedrag van het kind en op grond daarvan bepaalt of het wel of niet goed bezig is, mis je vaak de achterliggende betekenis. Daar moet je alert op zijn.

Naschoolse Opvang en heeft daarnaast haar eigen kinderen tieneryogaschool, de Sterrenboom (onderdeel van Solide Yoga) in Den Haag.

Workshop: donderdag 27 maart www.sterrenboom.nl www.solideyoga.nl

Soms doen kinderen dingen vanwege de schreeuw om aandacht, vanwege een behoefte die zij niet beantwoord zien. Natuurlijk kunnen niet alle behoeftes beantwoord worden maar aan vele wordt voorbijgegaan. In de kinder- en tieneryoga kom ik soms tot die kern: kinderen kunnen dan opeens verwoorden wat nu eigenlijk de behoefte is die ten grondslag ligt aan hun gedrag. Vijandig gedrag naar

[ pagina 18 ] 1/2008

e du c a r e

bijvoorbeeld zusjes of broertjes. Of een jongetje dat vaak wild deed en duwde of schopte. Het werd bij nader doorvragen gepest en probeerde zo zijn frustratie kwijt te raken. Straffen maakt dat zo’n kind zich nog minder begrepen voelt. Effectiever zijn de drie A’s: Aankijken, Aandacht geven en Aanmoedigen om een andere oplossing te zoeken.

Niet oordelen maar waarnemen Voorbij het gedrag van kinderen kijken betekent niet oordelen, maar alleen waarnemen. Hieronder een oefening om te ervaren welk effect oordelen op jou en op kinderen heeft: Neem een dagje vrij van je neiging alles te labelen en laat alles wat je ziet zomaar 'zijn' voor wat het is. Je zult zien dat als je dat doet je jezelf erop betrapt dat je, vaker dan je lief is, vanuit je rede of ego van alles beoordeelt. Probeer eens deze houding: als iemand op straat vuil op de grond gooit, dan is dat zo, punt! Als een kind luidruchtig is, is dat ook zo, punt! Je voelt misschien een neiging om het te veranderen, je kneedt de beelden in je hoofd en je piekert erover. Maar de hoofdzaak is dat het niet belangrijk is. Met laten 'zijn', bedoel ik dat je het laat zoals het is. Het kost energie om het in het hokje goed of fout te plaatsen. Probeer het maar eens een dag! Je zult merken dat het in het begin moeilijk gaat maar dat je het steeds makkelijker los kunt laten. Als je jezelf erin traint zal blijken dat het je niet meer zoveel kan schelen. Niet vanuit onverschilligheid, maar omdat er een belangrijker doel is weggelegd voor de mens. Namelijk Liefde: liefdevol met elkaar omgaan, liefdevol in het leven staan en vooral acceptatie. Als je iets kan laten zijn voor wat het is, zonder het in gedachte te kneden, zonder het te willen vervormen, zonder er een stempel aan te geven, dan wind je je veel minder op, voel je minder irritatie en kom je tenslotte veel vrediger in het leven te staan.

stress voor wat het is?

Tevredenheid Waarom is het eigenlijk zo moeilijk om iets te laten 'zijn'? Het is een stukje zielsontwikkeling. Ik heb in de afgelopen jaren boeken bestudeerd, workshops gevolgd en bestudeer nu de yogaleer. Ik heb lang gezocht naar een manier om me te ontwikkelen, een manier om niet het waarneembare voor lief te nemen, maar om verder te kijken achter wat ik ‘zie’, zonder te oordelen. Het wil niet zeggen dat als je zoveel informatie tot je neemt je het ook direct integreert, dat komt vaak later. Maar het heeft me wel een heel andere kijk gegeven op het leven, op de mensheid en op het kind: een vredige kijk.

Een van de regels die ik leerde is tevreden te zijn met wat er is: oordeel niet, kijk verder dan het gedrag dat jij misschien niet fijn vindt. Want achter dat gedrag zit vaak een schreeuw om aandacht, een schreeuw om liefde, een schreeuw om acceptatie.

Ieder kind heeft zijn waarde, draagt zijn steentje bij aan deze wereld. Kinderen zijn niet goed of slecht, een kind is een kind. Uiteindelijk wil iedereen een plekje op de aarde, een plekje om je thuis te voelen.

Onze taak is om dat te bieden, al vanaf het eerste levenslicht. Daar dienen we ons van bewust te zijn, als begeleiders, opvoeders en docenten.

Accepteren is een kunst

Innerchild Yoga

© ADMAR KWANT

In de workshops Innerchildyoga maak ik ouders, opvoeders en docenten bewust van hun gedrag.

Stress en zorgen van alle dag laten we achter ons en we stappen uit de verantwoordelijke ouder/beroepsrol. Weer even kind zijn, met verwondering naar de wereld kijken, intuïtief bewust worden en de speelse kant in jezelf de ruimte geven, dat heft de ernst van de situatie op. Zo trek je kinderen niet mee in jouw stress en geef je hen én jezelf lucht.

lezen

Spelen met...

spiegels

In de stad vind je het soms nog, zo'n oud drogisterijtje, waar een grijsaard je met plezier dat doosje onverkoopbare vlekkerige spiegeltjes cadeau doet.

"Nou speel er maar fijn mee" en met dit doosje schatten en een lekker stuk salmiakdrop in je mond kom je thuis.

Eerst maar eens met de extra spiegeltjes kijken of er ècht spinazie in je oren groeit zoals je vader zei toen je je oren niet goed had gewassen. Na deze geruststellende inspectie gaan we spelen.

Tekst en illustratie Mieke van der Feen

Spiegeltikkertje Als de zon in de kamer schijnt kunnen we tikkertje spelen met onze spiegeltjes. Om te weten van wie welk spiegeltje is, is het handig als je er een papiertje overheen plakt, waar je een cirkel of een hart of een ster uitknipt.

Nou, laat de spiegeltjes maar rennen, links, rechts, kiekeboe en weer weg.

Je kunt 'm in je eentje zijn, maar je kunt ook hulp krijgen van de al afgetikten, want het valt niet mee.

Kinesiologie voor kinderen H. Baureis en C. Wagenmann/ Panta Rhei € 14,50 ISBN 978 90 76771 95 3

Een wonderdoosje Je kunt van de spiegeltjes ook een vierkant of driehoekig wonderdoosje maken. Gebruik linnen plakband om de hoeken aan elkaar te bevestigen.

Dat kleine blauwe veertje van de koolmees, die glazen knikker, dat mooie steentje, het eikendopje… het is ook fascinerend mooi om iets aan een nylondraadje er in te hangen. Hoeveel keer zie je het allemaal wel niet terug in het spiegeldoosje?

Dubbelgangers!

Met twee of drie spiegels om je, voor en naast je, kun je eindelijk ook eens zien wat anderen allemaal van jou zien wat jij zelf nog nooit hebt gezien.

Waar je kruin bij jou zit en dat plukje lichtere haar en hoe je profiel is, een iets opwippend neusje bijvoorbeeld en alles wat je nog meer ontdekt.

Het is bijna alsof je opnieuw met jezelf kennis maakt. Hoeveel keer zie jij jezelf eigenlijk in al die spiegels?! En... hoe zou jij het eigenlijk vinden om ineens zoveel kinderen te ontmoeten die er precies hetzelfde uitzien als jij?

Heb je wel eens ruzie met je zelf? Dan kun je nu eens behoorlijk de waarheid tegen al die zelven zeggen! En dan eindelijk, als je er zelf om moet lachen, ervaar je hoe ze allemaal opgelucht meelachen! Al die lachende zelven om je heen is al iets om de rest van de dag vrolijk bij te blijven.

Portret tekenen De enige die lang genoeg stilzit om een portret te schilderen dat ben je zelf. We zetten een paar spiegels neer, een vel papier, een paar penselen, verf. Zet een mooie hoed op, een bloem op je hoofd en leef je uit op een prachtig zelfportret!!

[ pagina 20 ] 1/2008

e du c a r e

Een hulpmiddel bij leeren concentratieproblemen.

Voor ouders, docenten en hulpverleners.

Kinderen staan tegenwoordig erg onder druk en hebben vaak moeite met het voldoen aan de verwachtingen van ouders en docenten. Ze krijgen huiswerkbegeleiding of bijlessen, rennen van de ene club naar de andere met als gevolg: onzekerheid, faalangst en chronische vermoeidheid.

Kinesiologie is een methode om deze druk op de kinderen te verlichten. De oefeningen nemen psychische en lichamelijke blokkades weg, waardoor de energie weer vrij kan stromen en de kinderen (en de ouders) meer lucht krijgen.

Kinesiologie is een natuurlijke, holistische bewegingsleer waarmee het energiesysteem van het lichaam in balans gebracht kan worden. Geestelijke blokkades en stress worden opgeslagen in de spieren: met een speciale spiertest kunnen deze blokkades opgespoord worden.

Die spiertest wordt uitvoerig beschreven en kan door iedereen uitgevoerd worden.

In heldere bewoordingen wordt uitgelegd hoe deze uitgekiende bewegingsoefeningen (ook wel Brain-Gym genoemd) de hersenen zodanig kunnen beïnvloeden dat leer- en concentratieproblemen verdwijnen. De aanbevolen bewegingsoefeningen kunnen zowel door ouders, docenten als therapeuten samen met de kinderen worden uitgevoerd. De duidelijke tekeningen spreken voor zich.

en luisteren Haal het beste uit je kind en jezelf Annelies Wiersma/ Act On Virtues

Magische Avonturen Helen Purperhart/ Oreade Music

€ 19,95 ISBN 978-90-812238-2-9

€ 14,50 Luisteren en bestellen: www.oreade.com

Annelies Wiersma ontdekte de boeken van Linda Kavelin Popov met daarin 52 inspirerende deugden zoals moed, enthousiasme en verantwoordelijkheid.

Inmiddels geeft zij cursussen volgens Popovs opvoedmethode. In haar boek bespreekt ze voorbeelden uit de trainingen en beschrijft voor haar en haar eigen zoon vaak herkenbare leermomenten telkens aan de hand van de deugden. Achterin staan oefeningen om zelf mee aan de slag te gaan. Het Deugdenproject wordt toegepast door ouders en op scholen in meer dan 85 landen. In 1994 werd het door de Verenigde Naties uitverkozen als beste opvoedprogramma voor mensen van alle culturen. Oprah Winfrey over ‘Het grote deugdenboek voor ouders en kinderen’: ”Ouders zeggen altijd dat kinderen geboren worden zonder gebruiksaanwijzing, maar dit is er één. Het boek zet ouders en kinderen op het spoor om een goed leven te leiden.”

Het boek is via info@actonvirtues.nl te bestellen. Als je er ‘Educare’ bij zet hoef je geen verzendkosten te betalen.

Baukelien Franken

De visualisaties zijn bedoeld om de fantasie en de creativiteit te prikkelen.

Het zijn korte visualisaties vol inzichten die op subtiele wijze bijdragen aan het ontwikkelen van de verbeelding. Kinderen kunnen zelfstandig met de CD aan de slag. Deze is ook goed te gebruiken in het onderwijs of kinderopvang als rustmoment tussen de lessen door of na inspanning tijdens de gymles.

Louv introduceert de term NDD, ‘Nature Deficit Disorder’ (natuurtekort-syndroom), een ziekte die wordt veroorzaakt door een gebrek aan natuur. Symptomen van deze ziekte zijn: concentratieproblemen, overgewicht, depressie en gebrek aan zingeving.

Louv benadrukt de noodzaak van het verband tussen buiten zijn, met de natuur bezig zijn en het gevoel ergens geworteld te zijn, ergens thuis te horen, om op te kunnen groeien tot een evenwichtig mens.

Boordevol goede voorbeelden!

Het saaie mannetje en de regenboog Mariska Krab en groep 3a € 18,95 ISBN 90 77564 39 x

Het laatste kind in het bos.

Richard Louv/ Jan van Arkel € 19,95 ISBN 978-90-6224-468-3

Kinderen komen steeds minder in contact komen met de natuur.

Ze zitten achter de computer of ze hangen voor de televisie, met als gevolg dat veel kinderen vandaag de dag meer ‘Pokemon’-soorten kennen dan dieren of planten.

De planten, zijn bed, de gordijnen, zijn haren, de kat, werkelijk alles werd rood.

Zou hij nu dan wel heel bijzonder zijn? Of moet hij toch de volgende kleur van de regenboog gebruiken?

Die is toch ook heel erg mooi....

Een verhaal over kleuren en bijzonder willen zijn. In eigen beheer uitgegeven: www.mariskakrab.nl

Doe meer met een boek Ik ben Kaat, uitvinder Tim Gladdines en Doeska Bramlage Uitgeverij Gottmer € 12,50 | ISBN: 97890257 4243 0

Uitvinden is oplossingen zoeken waar nog niemand gezocht heeft! Kaat is daar goed in. Ze kijkt niet hoe het hoort maar kijkt hoe het kan. Daarvoor moet je nieuwsgierig zijn en iets durven uitproberen om te kunnen ontdekken of wat jij bedacht hebt klopt en wat je gemaakt hebt werkt. Uitvinden is op avontuur gaan, zonder de deur uit te moeten want uitvinden kunt je overal, altijd en met alles! Jij kan het ook!

Probeer dit eens - Zoek 10 manieren om papier aan elkaar vast te maken*.

- Stel je voor! Geen apparaat werkt nog! Doe eens een dag alles zelf.

- Kaat gebruikt wat ze tegenkomt. Weet jij waar je een oude wekker voor kan gebruiken?

- Bedenk waar je een vreselijke hekel aan hebt of wat je vies vindt maar toch eten moet en vindt uit hoe dat makkelijker, leuker en lekkerder wordt.

Marianne de Valck www.speelgoedadvies.nl

e du c a r e

1/2008 [ pagina 21 ]

[ADVERTENTIES]

Landelijke Opleiding Spirituele Kinderhulp (LOSK) Doel: Hulpverleners tot het besef en inzicht brengen dat zij kinderen leren zelf richting te geven aan hun leven en dat zij zo tot zelfheling komen.

Thema’s: spiritueel mensbeeld, pedagogie van de nieuwe tijd, nieuwetijdskinderen, casuïstiek, behandelingen.

Basisjaar: 12 zaterdagen van 10.00 tot 14.00 uur, kosten: € 645-,Verdiepingsjaar: 12 zaterdagen van 10.00 tot 14.00 uur, kosten € 645,Start september 2008 te Capelle aan de IJssel.

Inlichtingen en aanvraag folder: 010-4502543 Aangeboden door de stichting Bewustwording en Integratie van Spiritualiteit (BIS).Website: www.bispiritualiteit.nl

Wilt u iemand of u zelf een (proef) nummer van Educare cadeau doen?

• Kijk op www.educare.nl naar de mogelijkheden.

• Of bel SPA en vraag naar Annette de Bruin, 0172 47 60 85.

• Een briefje aan SPA, Postbus 105, 2400 AC Alphen a/d Rijn kan natuurlijk ook.

[ pagina 22 ] 1/2008

e du c a r e

Democratie?

Moet je doen!

Lezing Democratisch Burgerschap door prof. dr.

Micha de Winter op de conferentie Vernieuwen Verbetert van het Samenwerkingsverband voor Vernieuwingsscholen.

2 april te Utrecht www.onderwijsweb.nl

Kinderfilosofie Conferentie Kinderfilosofie: Passie voor filosoferen, 19 maart 2008 in Arnhem. www.kinderfilosofie.nl.

“Laat alles een beetje beter

Kinderen bewust maken met de juiste vragen? Filosoferen stimuleert de democratische vaardigheden.

Zie p. 24

achter dan je

Roep je complimenten,

het aantrof�

fluister je kritiek

Nieuwe democratische idealen: medezeggenschap, individualisme en integriteit. Zie p. 25

Buurtbetrokkenheid Hoe doe je dat?

De zevenbladmethode:

Democratie is

Pesticide tegen pesten. Zie p. 25

een houding, een levenswijze

e du c a r e

1/2008 [ pagina 23 ]

praktisch

Democratie op school

Mag jij zelf kiezen?

Om kinderen zich bewust te laten worden van wat ze wel of niet mogen, waar ongeschreven regels voor zijn of waar samen over beslist wordt heeft Gerda van Jaarsveld een Kiesschijf gemaakt. Bij alle vragen (Kies je zelf je kleren uit?

Bepaal je zelf wat je met je zakgeld doet? Maak jij zelf uit wat je later worden wil?) mogen de kinderen een taartpunt groen (kies zelf), rood (bepalen mijn ouders) of rood en groen (wordt overlegd) kleuren. In groep 3 en 4 kan dit al gedaan worden als de taartpunten genummerd zijn en de leerkracht de vraag voorleest of uitlegt.

Als je het ieder jaar herhaald kunnen kinderen ook zien dat ze steeds iets meer mogen. Bron: www.huvo-gvj.nl

De juiste vragen stellen Democratie op school is niet een losstaand ‘vak’, samenleven en onderwijs leveren zelf al de basis voor democratische vaardigheden. Een van de manieren om dit te stimuleren is door te filosoferen met kinderen. Filosoferen begint met het stellen van vragen. In de dialoog die ontstaat worden ook andere vaardigheden geoefend: naar elkaar luisteren, begrip hebben voor de mening van een ander, gelijkwaardigheid ondanks de verschillen, besef van de eigen identiteit en autonomie. De eerste resultaten van het onderzoek ‘Democratie leren door filosoferen’ wijzen er inderdaad op dat kinderen zich daar meer van bewust worden, en de leraren zijn enthousiast omdat een ander manier van vragen stellen ervoor zorgt dat je ‘de diepte ingaat’ en andere wegen inslaat.

Dit project wordt op een aantal scholen sinds maart 2007 uitgevoerd. Er wordt o.a. aandacht besteed aan vragen stellen, het ontwikkelen van een dialoog en redeneren, aan de hand van uiteenlopende onderwerpen (van groep 1/2 tot groep 7/8) als ‘echt en niet echt’, ‘kunstmatige intelligentie’, ‘geluk’ en ‘jezelf zijn’.

Meer informatie: www.xs4all.nl/~rob1sept www.kinderfilosofie.nl; Voor inspirerende vragen: www.wijsneus.org

Websites www.huvo-gvj.nl

[ pagina 24 ] 1/2008

e du c a r e

Democratische deugden Kees Schuyt analyseert in zijn Cleveringa-oratie ‘Democratische deugden’ de voorwaarden voor een goed geïntegreerde gezonde samenleving: • eigen identiteit is belangrijker dan groepsidentiteit; • groepsonderscheidingen geven ordening aan het sociale leven. Groepstegenstellingen moeten niet gaan overheersen en zich ontwikkelen tot wij-zij tegenstellingen; • Groepsconflicten ontstaan, zij kunnen beter opgelost worden binnen een cooperatieve context dan in een competetieve context; • de emoties schaamte en woede moeten erkend worden, bij ontkenning hiervan wordt een gewelddadige oplossing in de hand gewerkt.

In een goed geïntegreerde samenleving is sprake van een tweesoortig evenwicht binnen en tegelijkertijd tussen groepen. De westerse samenleving loopt het risico het evenwicht binnen groepen en tegelijkertijd tussen groepen te verliezen: te veel Ik, te weinig ruimte en respect voor Zij. Men kan het ook anders zeggen: als de democratie goed werkt is de kans op evenwichtige sociale integratie het grootst.

Democratische deugden, Kees Schuyt, Leiden University Press, 2006.

Wie woont er in dit land?

We zijn niet allemaal hetzelfde, en dat is leuk! Om hier bij stil te staan is het leuk om statistische gegevens (bijvoorbeeld hoeveel mannen/vrouwen wonen/werken hier; welke kinderen gaan naar welke soort onderwijs) in een presentatie te verwerken. Dat kan op een heel eenvoudig te begrijpen niveau (wie wonen er in jouw huis?) of voor oudere kinderen op regionaal of nationaal niveau.

Ook kun je het in de tijd bekijken, wie woonden er vroeger in jouw huis? (of in een nieuwbouwwijk: in jouw stad). Kinderen kunnen er een tekening van maken, of een beschrijving geven aan de hand van de vraag: kun je ook te weten komen wie er allemaal al voor jullie in dit huis woonden en waar die mensen vandaan kwamen en later naar toe gingen?

De zevenbladmethode Zevenblad in de tuin is een onkruid dat nooit helemaal weg te halen is, altijd duikt het ergens weer op. Als je zevenblad weghaalt komt het terug, als je er iets anders dat sterker is voor in de plaats zet raak je het langzamerhand kwijt. Ongewenst gedrag en pesten is eigenlijk het onkruid op school. Het lastige is dat hoe meer aandacht je aan negatief gedrag besteedt, des te meer het kan gaan woekeren. Dat is een goede reden om het in de klas anders aan te pakken (let wel, het gedrag)!

Een zevenbladverbond in de klas betekent: 1 positief gedrag van alle kinderen bevorderen.

2 de sociale competentie van leerlingen te vergroten. Het effect van zo’n ‘zevenbladverbond’ is dan dat kinderen en jongeren zich in de groep socialer, meer betrokken en verantwoordelijk gedragen.

3 ‘diepe’ complimenten geven. Geef kinderen (en volwassenen) de waardering die iedereen nodig heeft om zich gezien, gerespecteerd en gewaardeerd te voelen.

4 Samenwerken om van elkaar te leren, je kunt elkaar aanspreken op goed en minder fijn gedrag.

5 Iedereen actief te betrekken. Meedenken en zelf vorm geven, samen verantwoordelijk zijn en samen zoeken naar verbeteringen.

Democratische idealen

6 ‘echte lessen’. Hoe interesssant, concreet, betekenisvol en nuttig is het leren en hoe echt zijn de praktijksituaties waarin ze leren?

7 Zelf het goede voorbeeld geven. Organiseer je lessen zo dat je de kinderen uitdaagt zich respectvol en positief te gedragen: tegenover zichzelf, anderen en hun omgeving. Zeggen wat je bewondert en goed vindt, gaat soms moeilijker dan zeggen wat je afkeurt of fout vindt, daarom: roep je complimenten, fluister je kritiek. www.zevenbladverbond.nl

Kleur je buurt Kleurloze saaie plekken kom je overal tegen: bijvoorbeeld sombere parkeergarages of terreinen, verloederde speelplaatsen, bedrijfskantines, bouwputten, enge straatjes etc. ‘SchilderprojeKten’ doet er wat aan. Met vrolijk heldere kleuren èn humor wordt de leefbaarheid verbeterd. Het resultaat is dat de betrokkenen meer binding voelen met hun omgeving, een band die nog versterkt wordt door het gezamenlijk uitgevoerde schilderwerk. Men ontmoet elkaar bovendien op een geheel andere wijze dan gebruikelijk en dat heeft over het algemeen een verfrissende invloed op de sociale structuur en samenhang van een buurt. Heb je ook zo’n kale muur in je buurt en wordt het tijd dat de bewoners elkaar beter leren kennen?

Schakel SchilderprojeKten in en je hele buurt kleurt ervan op!

SchilderprojeKten is sinds 1995 een samenwerkingsverband van kunstenaars naar initiatief van Heleen Boersma. www.schilderprojekten.com

Een oefening om idealisme naar boven te brengen: maak een collage van foto’s, woorden en plaatjes waarin de idealen van de democratie (vrijheid, gelijkheid en broederschap) of meer eigentijds geformuleerde idealen (medezeggenschap, individualisme en integriteit) aan de orde komen en praat er over wat er onder verstaan wordt. Het mooiste is om met een groepje aan een poster te werken en democratisch te beslissen over wat er wel en niet op komt. Zo oefen je democratie meteen in de praktijk.

Meer oefeningen kun je vinden in het Deugdenboek. www.virtuesproject.nl

e du c a r e

1/2008 [ pagina 25 ]

Verbondenheid Verbondenheid bestaat op meerdere niveaus: met jezelf, met de groep, met de samenleving en met de aarde. Als je goed verbonden bent met jezelf, als je weet wie je bent, als je weet wat je wilt dan leer je vanuit innerlijk motivatie. Als het kind zich verbonden voelt met de directe omgeving; de omgeving waar het dagelijks in functioneert, zal het zich veilig voelen. Er wordt aan het veilig functioneren in een groep een enorme kracht ontleend op sociaal emotioneel gebied.

Van daaruit durf je verder naar buiten, naar de samenleving waar je gelijkgestemden tegenkomt, maar ook mensen die met heel andere dingen bezig zijn en op een andere manier. De verbondenheid met de aarde, de verantwoordelijkheid voor de aarde is ook iets dat kinderen van kleins af aan kunnen ervaren. Als kinderen dagelijks de verbinding met de aarde voelen komen zij ook beter in contact met zichzelf, door lekker te spelen, te voelen, te bewegen, vrij te zijn.

Mensen die hechte schakels met de diverse levensgebieden hebben ontwikkeld zijn minder geneigd tot respectloos en crimineel gedrag.

‘Verbondenheid als antwoord op de-link-wentie. Preventie op een nieuw spoor’ van Anouck Depuydt; Acco Leuven http://www.law.kuleuven.be/PCW/

Leren debatteren Samen de regels bepalen Aan welke regels willen we ons houden? En over welke waarden ontstaat discussie? Speel eens een spelletje met de regels. Maak kaartjes met stellingen, ook een paar die discussie op kunnen roepen. Op ieder kaartje staat een regel, bijvoorbeeld ‘Je mag klikken’. Degene die het kaartje draait mag zeggen of hij het ermee eens is, of de regel altijd geldt of alleen in bepaalde gevallen en de medespelers kunnen daarna hun eigen mening geven. Aan het eind is er een stapeltje regels waar iedereen het mee eens is, een waarover discussie bestaat en misschien ook wel kaartjes waar het gezelschap afstand van wil nemen. Met het Normen en Waardenspel van Teach Tools kun je daar met een groep, op school of in het gezin meteen mee aan de slag.

Bestellen via www.teachtools.nl, 5,95 en 0,88 verzendkosten

Voor je eigen mening opkomen en naar elkaar leren luisteren kan heel goed in de vorm van een Lagerhuis voor kinderen. De spelleiding houdt de gang van zaken in de gaten, wie gaat staan wil graag iets zeggen en er wordt met respect omgegaan met ieders mening. Een prikkelende stelling is wel vereist, verder kan eigenlijk ieder onderwerp aangesneden worden. Om een paar voorbeelden te geven: ‘Vrijheid van meningsuiting betekent dat je alles mag zeggen wat je wilt’, ‘Kinderen die ouder zijn mogen bepalen welk spel we spelen’. Het publiek heeft aan het eind gelijk, welke mening de meeste stemmen krijgt, of waarvoor het hardst geklapt wordt is de winnaar. De waarheid ligt zoals vaak, in het midden.

Zie o.a. www.debatinstituut.nl en http://omroep.vara.nl/Op_weg_naar_Het_Lagerhuis.1501.0.html

Dit zijn wij!

Verdeel de groep in kleinere groepjes van ongeveer 4 tot 6 deelnemers.

Elke groep krijgt een papier en hierop moeten de die kenmerken komen die alle leden van het groepje hebben (het kan hier gaan om: uiterlijkheden, voorkeuren, eigenschappen, gewoontes). Het groepje bedenkt een naam voor hun team en een logo. Uiteindelijk stelt elk team zich voor in de gehele groep. Daarna bedenkt elk team een activiteit die met de gehele groep tijdens de les gedaan kan worden en waarvan ze verwachten dat de hele groep er plezier aan zal beleven. In het nagesprek kan aandacht gegeven worden aan vragen als: Was het moeilijk of juist makkelijk om gezamelijke kenmerken te vinden? Waar lag dat aan? Hoe zijn jullie tot de keuze van de activiteit gekomen? Wie had hierop de meeste invloed? etc.

Volgende nummer!

Eén met de natuur

[ pagina 26 ] 1/2008

Tekst: Adriënne Baars, Tryntsje de Groot, Rob Bartels Foto's/illustraties: Adriënne Baars, Gerda van Jaarsveld, Robert de Vos, Admar Kwant, Antien Grijseels

e du c a r e

Colour4kids brengt kleur in het leven van zwerf- en weeskinderen, o.a. door het kleurrijk opknappen van opvanglocaties www.colour4kids.nl

Toverkool Dat oudere kinderen heel goed in staat zijn les te geven aan jongere kinderen werd weer eens duidelijk toen Sofie (9) na een proefjesles over zuren en basen, deze les een dag later gaf aan een groepje kleuters. Ademloos luisterden en keken de kleuters naar Sofie. Toen ze daarna in jampotjes zelf allerlei stoffen mochten mengen leek het wel toveren! Wat een kleuren!

Uiteraard heeft Sofie er heel andere dingen aan beleefd dan de kleuters, maar zij zullen op hun beurt de meer theoretische kant gaan begrijpen als zij 9 zijn.

Gefascineerd volgen de kleuters de les van Sofie Welke kleur zal er komen?

Help, het stroomt over!”

Tekst en foto's: Hannah Beckers

De proef

• • • •

Benodigdheden:

kookvocht van rode kool glazen potjes diverse kannetjes met vloeistoffen. bakpoeder Interessant zijn: azijn, citroensap, schuurmiddel (verdund met water), soda opgelost in water, olie. Zet voor jonge kinderen geen hele flessen neer, die zijn dan zo leeg…

Laat de kinderen een klein beetje van een vloeistof in het potje doen. Daarna gieten ze er wat rodekoolsap bij en bekijken ze het effect.

De zure stoffen kleuren rood, de basische stoffen kleuren groen. Olie zal gaan drijven en bakpoeder met azijn geeft heel veel schuim. Experimenteren maar!

Meer proefjes doen? Er zijn veel proefjesboeken in de handel, of kijk eens op: www.proefjes.nl

[ pagina 28 ] 1/2008

e du c a r e

e du c a r e

1/2008 [ pagina 29 ]

Jelle heeft veel moeite met inslapen en komt ’s avonds regelmatig zijn bed uit. Hij heeft dan allerlei diepzinnige vragen over het leven en vooral over de dood. Gertie besluit om EMDR bij Jelle toe te passen. e eerste keer dat Jelle bij Gertie komt vraagt ze hem om op te omschrijven wat hem in de weg zit wanneer hij gaat slapen: “Hij vertelt dat hij vaak aan oorlog en dode mensen denkt. Hij is vooral bang voor zijn eigen dood. Wanneer ik hem vraag om met zijn handen aan te geven hoe heftig dit voor hem is, doet hij zijn handen heel ver uit elkaar.

Het zit hem duidelijk in de weg”.

Gertie nodigt Jelle uit om naar zo’n heftig gevoel terug te gaan en van het lastigste stukje een plaatje te maken. Dit stilstaande beeld mag hij tekenen. Jelle zegt dat hij dit liever niet wil doen omdat hij het akelig vindt. Gertie vertelt dat het erg belangrijk is om van dit gevoel af te komen. Dan tekent Jelle zichzelf, op de grond liggend met een doorgesneden keel.

Dan vraagt Gertie hem het stukje op de tekening aan te wijzen dat hem het meest raakt. “Dat is de rode nek” zegt Jelle. Jelle neemt dat beeld in zijn gedachten en Gertie tikt beurtelings op zijn linker en rechterknie terwijl hij zijn ogen dicht houdt. Er komen allerlei beelden in Jelle op waar hij over vertelt. Dan is er rust. Hij doet zijn ogen open en kijkt weer naar de tekening. “Wanneer ik hem opnieuw vraag met zijn handen aan te geven in hoeverre het hem in de weg zit, doet hij zijn handen nu ietsje dichter bij elkaar. Zo gaan we verder totdat Jelle rustig naar de tekening kan kijken zonder het heftige gevoel te ervaren” vertelt Gertie.

Jelle zegt daarna: “De tekening klopt niet meer hoor”. Hij wil graag een nieuwe tekening maken van het laatste positieve beeld wat bij hem naar boven kwam. Hij tekent zichzelf voetballend op een heldergroen grasveld samen met andere kinderen. Als positief etiket geeft Jelle aan: ‘kanjer’.

Hierna gaat Gertie naar een situatie in de toekomst en past daar ook EMDR op toe. Jelle zegt dat hij er zonder een akelig gevoel naar kan kijken. Hij is zichtbaar verbaasd én opgelucht! Jelle laat dan weten dat hij de eerste tekening niet meer wil. “Wat wil je ermee doen?” vraagt Gertie.

Buiten begraven vindt Jelle niet zo’n goed idee. Wijfelend zegt hij: “Zullen we hem verbranden?”. “Dat doen we, en Jelle begraaft de as in mijn tuin. De nieuwe tekening heb ik geplastificeerd zodat Jelle een prachtige placemat heeft om thuis te gebruiken. Zo kan hij vaak denken aan zijn mooie gedachten. De placemat is hierbij een positief anker”, vertelt Gertie.

D

Juul van Aken is kunstzinnig therapeut. Ze heeft een eigen praktijk en werkt met o.a. kinderen. Juul interviewt graag haar collega therapeuten.

Informatie: 0313 415075 en/of 06-52427924 r.langerak1@chello.nl

Gertie Kersten heeft een eigen praktijk waar ze kinderen en volwassenen begeleidt en coacht. Zij werkt o.a. met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) om kinderen te helpen bij het verwerken van angstige gebeurtenissen of steeds terug komende vervelende gedachten.

Voor meer informatie: De Hoek 13 1693 AA Wervershoof gertie@helenderwijs.nu www.helenderwijs.nu 0228583560

leuke

Ik kan niet slapen!

Vlak voordat zijn moeder en Jelle voor de volgende sessie komen moeten ze stoppen voor een begrafenisstoet. Zijn moeder maakt zich al zorgen dat Jelle vanavond misschien weer vervelende gedachten zal krijgen. Gertie gaat meteen met Jelle aan het werk en al snel blijkt dat de EMDR van de vorige keer zijn uitwerking heeft gehad. “Ik vind het wel rot voor die mensen hoor, die zijn vast heel verdrietig!”, zegt Jelle.

Kanjer-Jelle kan het nare beeld niet meer oproepen. Hij slaapt weer goed en heeft geen vervelende gedachten meer!

Juul van Aken

[ pagina 30 ] 1/2008

e du c a r e

Tips voor deze rubriek zijn van harte welkom bij leuke dingen@educare.nl

dingen Mooie zachte stoffen en leuke ontwerpen kenmerken de producten van Natur-elle. Gemaakt van bio-katoen met grappige details, bijvoorbeeld deze slab Let it grow. Maar ook leuke spulletjes uit de Pink&Blue babyline, of kussenhoezen en knikkerzakken als de kinderen groter zijn.

Zie www.natur-elle.nl In het boek Wat voor type is mijn kind van Frans Kusse worden kinderen beschreven naar hun homeopathisch geneesmiddelenbeeld. Het boek is niet bedoeld voor zelfmedicatie, maar geeft wel een leuke doorkijk naar hoe kinderen zich van elkaar onderscheiden door gedrag, aanleg voor ziektes en lichamelijke eigenschappen. Doe het testje op www.vsmpuurmama.nl of bestel het boek daar (€14,95 exclusief verzendkosten).

Punniken is echt een feest met deze echte paddenstoel en punnikpen van goudenregenhout. Met uitleg van de werkwijze op de website (Aanbevolen leeftijd v.a. 6 jaar). De paddestoel is plm 11,5 cm hoog. Per stuk inclusief pen € 9,75 bij www.seizoenerwinkel.nl (exclusief verzendkosten).

Kikkerlamp of andere leuke dingen voor de kinderkamer. Gemaakt van mooi hout met aandacht voor details door de Noest (voor verkooppunten zie www.denoest.nl).

Vrolijk emaille serviesgoed dat gemaakt wordt door alleenstaande Zuid-Afrikaanse vrouwen. Een deel van de opbrengst gaat naar AIDS-wezen. Bijvoorbeeld waterwereld kopjes en bordjes. Verkooppunten en prijzen op www.lumela.nl.

De eibellino Ballance is een zitbal op een beuken ring.

Actief zitten verbeterd de houding van kinderen (zithoogte 34 cm) en volwassenen (zithoogte 44 cm) en ontlast de wervelkolom. Met vrolijk gekleurde hoezen.

Via www.eibe.nl, prijzen vanaf € 49,95.

De Beest8tig kaartjes van Margot Janssen kunnen op verschillende manieren gebruikt worden. De ronde kaartjes met 48 verschillende dieren benadrukken bepaalde eigenschappen die kinderen kunnen herkennen, en in het boekje kunnen de plaatjes ook zelf gekleurd worden. Bestellen via www.tarot.nl, € 19,95 (exclusief verzendkosten).

Voor wie nog geen kalender heeft is de bewegend leren-kalender een aanrader. De oefeningen zijn gebaseerd op verschillende uitgangspunten zoals ontspanning, lichaamsbesef, gevoelens en vaardigheden. Iedere dag een leuke oefening voor kinderen van 4-8 én hun ouders. Te bestellen via de website http://www.bewegendleren.nl voor € 15,00 (en € 3,00 verzendkosten).

e du c a r e

1/2008 [ pagina 31 ]

[ADVERTENTIES]

EDUQREATION Leren en leven in verbondenheid Workshops op maat voor scholen en kindercentra

Zinvol Tekenen Tekenen en spelen als middel tot ontwikkeling en groei

Onderlinge Kindermassage Werken aan een gezond pedagogisch klimaat in school en kindercentrum

Educreation: een creatief leerproces Leren rekenen, schrijven en lezen in verbinding met jezelf, de ander en de wereld Voor schoolteams die hun school zien als een werkplaats voor onderzoek en samenwerking

Hoe moeder jij?

Moeder zijn is steeds weer je kind ontvangen, dragen en loslaten Door het tekenen van mandala's krijg je inzicht over jouw unieke manier van opvoeden Voor informatie: marijkesluijter@educare.nl

[ pagina 32 ] 1/2008

e du c a r e

ta or da Zie vo tenties ver blad de ad n dit i s r e eld

Het Dierenrugzakspel Eigenschappen die je altijd bij je draagt

Meer leren: Brandon Bays: De Helende Reis voor Kinderen; Forum

Jeroen wil zich beter concentreren in de klas. “Welk dier heb je daarvoor nodig?”, vraagt de juf. Jeroen kiest de reiger. Hij stopt het dier in zijn rugzak en weet dat hij die er altijd uit kan halen wanneer hij het nodig heeft.

• Leg alle kaartjes van Beest8tig open op tafel. Laat het kind zijn lievelingsdier(en) uitkiezen. Benoem de positieve eigenschappen van dit dier. Benadruk dat het kind deze eigenschap ergens in zich heeft en altijd kan gebruiken.

• Vraag voor welk dier het kind bang is, en welke eigenschap van het dier daarbij een rol speelt, welke eigenschap je nodig hebt om daarmee om te gaan. Zoek de dieren met die eigenschap op. Stop ze allemaal in je (denkbeeldige) rugzak.

• Speel het Dierenrugzakspel • Met de kopietjes uit het kleurboekje bij Beest8tig kan je ieder kind een eigen ‘krachtboekje’ laten maken.

• Laat de kinderen de handen op hun buik leggen of vraag waar ze een eigenschap het diepst voelen.

• Sluit af met meditatieve muziek.

Koppenhol Workshop Dierenrugzakspel: paulinekuin@zonnet.nl of gertie.helenderwijs@quicknet.nl.

Tekst: Pauline Kuin Foto’s: Antien Grijseels

W

Beest8tig

Margot Janssen, De Kracht van 8;

e zijn in de klas van Gertie. Ze is bezig met het project ‘Piraten’. Het dierenrugzakspel sluit daarbij aan.

“Gaan jullie mee op reis naar het eiland van Sterke Piet en Lange Lourens? We komen op het strand en voelen het warme zand aan onze voeten. In de verte zie je de blauwe golven aan komen rollen. De warme zon schijnt op onze velletjes. Hé, wat ligt daar? Een rugzak! Precies eentje die bij jou past! Pak de rugzak maar op en doe die op je rug”. Juf Gertie neemt met een rustige stem de kinderen mee op avontuur. “Kijk daar, een valk! Hij voelt zich vrij en zweeft heel hoog, zo kan hij alles goed zien. Beneden zich ziet hij een dier. Precies dat dier dat jij nodig hebt. Welk dier zie je? Wat brengt het jou?” Gertie loopt rustig rond en vraagt een paar kinderen welk dier ze zien. “Een leeuw, en die geeft me moed.” “Ik zie een dolfijn, die geeft me plezier.” “Een haai, die geeft me energie.” “Een paard, dat geeft me kracht.” Zo geven de kinderen zélf de betekenis aan de dieren die ze tegenkomen. “Vraag maar of de leeuw in je rugzak wil gaan, dan heb je moed altijd bij je wanneer jij het nodig hebt.”

Doorleven Gertie brengt op deze manier de kinderen in contact met de positieve eigenschappen die deze dieren bezitten, die we willen vasthouden. We weten dat de kinderen al deze positieve eigenschappen zelf ook bezitten, maar dat ze zelf niet altijd weten hoe ze erbij kunnen komen. Door de eigenschap aan een dier te koppelen, kan dit door de kinderen worden doorleefd en gevoeld.

Altijd toepasbaar Later tijdens de werkles heeft Daan moeite om aan een opdrachtje te werken. Hij reageert boos en verdrietig. Juf Gertie zegt: “Daan, wat voor dier heb je in je rugzak gestopt, misschien kan die je helpen?” Daan fronst zijn voorhoofd en zegt: “Een leeuw …die geeft me moed!” Daans gezicht klaart op, hij lacht, pakt z’n potlood en gaat ontspannen aan het werk.

e du c a r e

1/2008 [ pagina 33 ]

Helende Reis Het Dierenrugzakspel is bedacht door Pauline Kuin naar aanleiding van het boek ‘De Helende Reis voor Kinderen van Brandon Bays.

“Ik doe liever iets actiefs met de kinderen dan een lange meditatie. Daarom veranderde ik ‘De helende reis’ in een actief spel. Ik liet de kinderen met een denkbeeldige rugzak door de zaal lopen en dan speelde ik de helende reis met hen. Zo kon ik de kinderen op een simpele manier bij hun goede eigenschappen laten komen.”

Stilte beleven met I Simone de Groot

Simone de Groot is musicus, yoga- en kinderyogadocent en Muziek, Spel & Bewegingsdocent.

Zij geeft playshops aan kinderen en is als docent verbonden aan de opleiding Holistische

edereen zal beamen dat stilte in onze hectische maatschappij een kostbaar goed is geworden.

Hebben we het gehad over milieuvervuiling en horizonvervuiling, dan zal onvermijdelijk als derde stiltevervuiling volgen. Als volwassenen denken we nog wel eens aan stilte als een nostalgische herinnering ‘van vroeger’. Voor kinderen is echter de ervaring met stilte steeds schaarser aan het worden. Het kan zelfs voorkomen dat een kind zich zo onbekend voelt met stilte dat het als ‘leeg’ of misschien zelfs als beklemmend kan worden ervaren.

Het kan dan de gewoonte worden om stilte vervolgens onmiddellijk met een handeling of actie te willen invullen. Met als gevolg dat een kind in een spiraal van prikkels en onrust terechtkomt waarin het zelf geen uitweg meer vindt.

Het is daarom belangrijk een kind positieve ervaringen met stilte aan te reiken waardoor het terug kan keren naar zijn kern. In werkelijkheid is stilte namelijk een thuiskomen bij onze bron, waarin we kunnen ervaren wie we werkelijk zijn en wat we werkelijk willen. En ook belangrijk: om te voelen dat het goed is wíe we zijn en niet wát we zouden moeten zijn. We zijn niet altijd alleen maar onderweg om iets te worden, maar het is goed zoals het is. De weg naar zelfacceptatie en zelfwaardering begint nu en op dit moment.

Door kinderen stilte te laten beleven, leren zij ook weer rustpunten ervaren - als een natuurlijke cyclus van inspanning naar ontspanning. Ook door op school rustmomenten in te bouwen, leert het kind ontspannen na een activiteit en ervaart het vaker een begin- en eindpunt wat de concentratie verhoogt. Dit kan al eenvoudig door gezamenlijk een ademspelletje, een visualisatie in de vorm van een fantasieverhaaltje of een activiteit in stilte te doen.

Kinderyoga en Bijscholing Muziek, Spel & Beweging van

Voorbereiding op stiltespel

Arterre.

Als wij als volwassenen bewuster stiltemomenten inbouwen, werkt dit als een sterk voorbeeld door naar kinderen. Niet zelden zijn wij zelf namelijk degenen die kinderen aansporen veel activiteiten te ondernemen en als het ware een agenda van een volwassene te voeren.

Playshop bij Arterre: 9 maart Educare-lezers krijgen €10,korting. www.holistischekinderyoga.nl www.muziekspelenbeweging.nl

[ pagina 34 ] 1/2008

e du c a r e

Door zelf ook meer rustmomenten te creëren, word je je bewuster van je (on-)rust en dit heeft een onmiddellijke weerslag op je kind. Kinderen voelen onrust of spanningen vaak feilloos aan en reageren daarop als een spiegel in hun gedrag en gemoedsstemming.

Geef kinderen daarom de tijd en de ruimte om veel te spelen; in spelvorm is zichtbaar dat kinderen van nature de neiging hebben om inspanning en ontspanning te reguleren. Even wegdromen is daarbij geen nutteloos moment maar eerder een voorwaarde!

Sta ook eens stil bij je eigen herinneringen aan stilte en je innerlijke beelden daarvan. Misschien herinner je je de stille beslotenheid van een geheime hut uit je jeugd, de serene stilte die in de lucht hing wanneer het buiten sneeuwde, of de waardige stilte bij het binnenlopen van een kerk. Deel je ervaringen met kinderen; we kunnen hierin aangeven dat stilte vele kleuren kan hebben en dat je deze in jezelf kunt beleven wanneer je je deze momenten ‘herinnert’.

Voor je aan stiltespel begint, is het voor de begeleider en kinderen belangrijk goed geaard te zijn. Door vooraf grondingsoefeningen te doen of even bewust te ontspannen zal de werking sterker zijn. Dit kan bijvoorbeeld door je aandacht naar je voeten te laten gaan of door middel van oefeningen die het contact met de grond te versterken. In kinderyoga worden hierbij ook oefeningen gedaan die het wortelchakra, stimuleren en reguleren, wat een aardende werking heeft.

Spelvormen Stiltespelletjes om met kinderen toe te passen, kunnen velerlei zijn; zo kun je met je kind een stiltewandeling maken met de afspraak niet te spreken en elkaar achteraf vertellen wat je gezien en beleefd hebt. Luisteren naar de stilte van het huis of naar de stilte in je eigen lichaam brengt kinderen ook weer tot rust na een dag vol indrukken en helpt bij het inslapen. Of zet eens alle ramen open en luister naar de geluiden van buiten en naar de muziek van het leven! Kinderen worden zich daardoor bewuster van hun omgeving en raken meer vertrouwd met hun eigen plek daarin. Ook kan de concentratie gericht

© P. BOUVY

Geruisloos en met volledige overgave spelen twee kinderen in een zandbak. Er wordt met trage bewegingen gezamenlijk zand geschept in één emmer tot hij gevuld is. Vervolgens wordt de emmer weer geleegd waarna het ritueel zich keer op keer herhaalt. Beide kinderen gaan helemaal op in het gelukkige gebeuren en niets lijkt hen daar vanaf te brengen. Er lijkt niets anders meer te bestaan dan het zand en de stilte van het moment….

kinderen Kom in je kracht

De Stiltetuin

worden op een mooi voorwerp als een kristal, kaarsvlam of de lichtval op een mooie verzameling gekleurd glaswerk.

Stiltespel hoeft overigens niet een stilte-beleven in passieve vorm te zijn. Het past bij de energie van kinderen om daar een speelse vorm in te vinden. Geef in een groep elk kind een prismakijker en laat hen daarmee in stilte hun eigen wondere wereld in de ruimte ontdekken en bekijk elkaar in regenboogkleuren. Je kunt ook een slinger van kinderen vormen en achter elkaar door de ruimte lopen en op een gebaar van kop wisselen. Het kind dat voorop loopt geeft daarbij de beweging aan in de vorm van sluipen, springen, etc. Kinderen kunnen daarbij in stilte hun eigenheid aangeven en tegelijk de rol van leider en volger ervaren. Aan de hand van deze spelletjes ontdekken kinderen dat stilte, als is het soms maar een kort moment, overal en altijd kan worden beleefd, wanneer je je er maar bewust je aandacht op richt.

Levende stilte Ook hoeft stiltespel geen tafereel te zijn dat zich altijd strikt in totale stilte afspeelt. Door kinderen de overgang van muziek of geluid naar stilte te laten ervaren wordt deze ervaring door het contrast extra intens.

Dit kan onder meer al door kinderen een klankschaal aan te laten slaan en vervolgens te luisteren naar het wegstervende geluid daarvan in de ruimte.

Of door te luisteren naar een muziekstuk en daarna kinderen in stilte hun klankavontuur te laten tekenen of schilderen. Je prikkelt hiermee de fantasie en bovendien vinden kinderen het vaak heerlijk om deze vorm van ‘levende stilte’ in een groep gezamenlijk te beleven.

Ook door een visualisatie aan te reiken, prikkel je de fantasie van kinderen en breng je hen weer terug bij hun innerlijke, stille kern. Gedurende een fantasiereis belanden kinderen in een eigen landschap waar geen grenzen bestaan en leren zij zichzelf (her-)kennen door het oproepen van hun innerlijke beelden.

Maak in een visualisatie gebruik van zintuiglijk en beeldend taalgebruik en stem je zoveel mogelijk af op de belevingswereld van het kind.

Maak vooraf afspraken als het de bedoeling is dat een activiteit in stilte wordt beleefd. Wees niet teleurgesteld of te berispend als het stiltemoment niet geheel verloopt zoals je vooraf bedacht had.

Herhaling en positieve associaties met stiltespel zijn de belangrijkste ingrediĂŤnten voor succes. Als stiltespelletjes namelijk regelmatig terugkeren in het ritme van het huishouden of in een groepssituatie, gaan kinderen deze stiltemomenten als vertrouwd ervaren. Ieder kind pikt hier elementen uit op die voor hem goed voelen en zal deze als vanzelfsprekend gaan integreren in zijn dagelijkse doen en laten. Waardevol om eens bij stil te staan!

e du c a r e

1/2008 [ pagina 35 ]

Ga zitten of liggen met je ogen open of gesloten zoals je het fijn vindt.

Je wandelt over een paadje en komt bij een tuin met een hek eromheen. Je opent het hek en loopt een prachtige tuin binnen.Witte vlinders komen naar je toe en fladderen in een cirkel om je heen om je te begroeten.

Je ziet prachtig gekleurde bloemen en de lucht is gevuld met hun zoete geur.

Geniet van de rust en stilte in deze tuin. Het is een heel bijzondere tuin, een tuin waar kinderen, planten en dieren elkaar begrijpen zonder woorden te gebruiken.

Dit is jouw stiltetuin en je mag nu zelf je eigen avontuur beleven

Tip voor jezelf: Denk terug aan een stilteervaring uit je jeugd. Zet al je zintuigen in bij het oproepen van deze herinnering. Weet je nog op welke plaats je je tijdens dat stiltemoment bevond, hoe de kleuren van het licht waren en welke geluiden en geuren je waarnam? Welk gevoel riep deze ervaring bij je op?

g mededelin en

Onbeperkt Ontspannen

De Federatie Onbeperkt Ontspannen is opgericht. De mensen die de opleiding tot leraar/lerares ‘Onbeperkt ontspannen’ hebben gevolgd en de ontspannningsoefeningen doorgeven aan jongeren en volwassenen (bijvoorbeeld bij het coachen van mensen, in verzorgingshuizen, ziekenhuizen, bedrijven) kunnen zich aansluiten bij de Federatie Onbeperkt Ontspannen. De Federatie zorgt voor bekendmaking van de diverse cursussen en lesmogelijkheden.

Interesse? Kijk op: www.a-dvaita.net

© ANTIEN GRIJSEELS

Startpagina jongeren en natuur

De samsam-webexpeditie

Kracht en kwaliteit van leerlingen

‘Wie ben jij?’ is de samsam-webexpeditie van 2008. Scholieren uit de bovenbouw kunnen van 6 maart tot 6 april volgen hoe vier Nederlandse kinderen kennis maken met leeftijdgenoten in de Indiase megastad Bombay. De vier Nederlandse kinderen maken er kennis met Indiase leeftijdgenoten uit diverse milieus. Ze krijgen er opdrachten zoals Indiaas eten koken en yogalessen volgen. Scholieren worden via filmpjes, internet en een magazine deelgenoot van de speurtocht door de miljoenenstad en leren dat de bewoners voor enorme uitdagingen staan. Aan het einde van de webexpeditie komen de Indiase kinderen naar Nederland en zien we door hun ogen het leven in Amsterdam.

De expeditie is een multimediaproject met TVuitzendingen, een DVD, een eigen website, een gratis samsam-magazine en een docentenhandleiding. Het doel is om jonge wereld burgers nieuwsgierig te maken naar het leven van kinderen in ontwikkelingslanden. Om aan de webexpeditie deel te nemen heeft een klas alleen enkele pc’s met internetverbinding nodig.

Voor informatie en aanmeldingen: www.samsam.net

Als je niet voor iemand kwaliteiten gaat, moet je van zijn gebreken afblijven. Dit is het motto van het jubileumsymposium van StiBCo, de stichting ter bevordering van de cognitieve ontwikkeling die dit jaar 20 jaar het werk van professor Feuerstein onder de aandacht brengt. Met een lezing van Emiel van Doorn en workshops over het inzetten van mediërend leren om de krachten en kwaliteiten van leerlingen te stimuleren.

Datum en tijd: zaterdag 12 april van 9.30 tot 15.00 uur Plaats: Bodegraven Meer informatie: www.stibco.nl of 0172-65213

Tekentaal De Vereniging Tekentaal organiseert op 30 maart 2008 de Landelijke Tekendag. Tijdens deze dag kan informatie worden verkregen en kan ervaren worden wat het is om op diverse manieren te tekenen en wat dat met je doet.

Door het hele land zijn er tekentherapeuten en tekentaal docenten die op deze dag hun praktijk of atelier vrijblijvend openstellen voor geïnteresseerden.

Ook Marijke Sluijter (hoofdredacteur van Educare) zal een doemiddag Zinvol Tekenen verzorgen in de inspiratieruimte van Educare te Culemborg.

Voor de lijst met aangesloten tekentherapeuten/ tekentaal docenten kijk je op www.tekentaal.nl

[ pagina 36 ] 1/2008

Het onbegrensde menselijk potentieel De essentie in elk kind is gezond en gelijk aan een wereld in balans, in overvloed en in vrede. Zodra de belevingswereld van een kind afwijkt van deze essentie, ontstaat het verlangen en de droom naar verbetering en dus weer die essentie. Kinderen hebben volwassenen nodig om een voorbeeldfunctie te zijn om zelf bij hun eigen identiteit te kunnen komen, zodat ze in alle aspecten van hun leven zo gezond mogelijk kunnen zijn. Ursula Aerts demonstreert aan de hand van voorbeelden hoe iemand toegang krijgt tot het onbegrensde potentieel om in een korte tijd de kwaliteit van leven te verbeteren, zoals de leer- en werkprestaties.

Datum: woensdag 13 februari 2008 Locatie: Vrije School De IJssel te Zutphen Aanvang: 20.00 uur, gratis entree Meer informatie: www.definest.nl

e du c a r e

Het onderwerp jongeren en natuur staat steeds meer in de belangstelling. Journaliste en schrijfster Jolanda Pikkaart heeft de informatie verzameld in de startpagina: http://natuur-jongeren.startpagina.nl. Op haar weblog www.natuurkind.nl verschijnt het nieuws over kinderen en de natuur. Tot nu toe was het lastig om al die kennis over kinderen/jongeren en natuur boven water te halen. Enkele onderwerpen op de natuur-jongeren.startpagina zijn: natuuractiviteiten, lesmateriaal, natuurclubs, natuur op school, natuurmusea en heel veel informatie over jongeren en de natuur.

Bekijk http://natuur-jongeren.startpagina.nl en zorg dat jongeren weer echt contact maken met de natuur.

Zelfontdekking

Twee zondagen per maand is TonsenT open voor jongeren van 8 tot en met 28 jaar die zich afvragen wie ze zijn en wat ze komen doen op deze planeet. Om te mijmeren, filosoferen en mediteren op een veilige, inspirerende plek midden in de natuur of praktisch bezig te zijn met smeden, koper drijven, dansen, muziek maken, artistiek bezig zijn, houthakken, vuur maken of zelf een activiteit bedenken.

Plaats: Lage Vuursche op het terrein van Venwoude Tijd : van 11.00 tot 16.30 uur Meer informatie: www.kumararigpa.nl

Help Kenia Download Share your Smile en help Kenia aan een kindertehuis voor kinderen die bijzondere [ADVERTENTIES]

Persbericht De Vereniging Tekentaal organiseert op 30 maart 2008 de Landelijke Tekendag. Tijdens deze dag kan informatie worden verkregen en kan ervaren worden wat het is om op diverse manieren te tekenen en wat dat met je doet.

Door het hele land zijn er tekentherapeuten en tekentaaldocenten die op deze dag hun praktijk of atelier vrijblijvend openstellen voor geïnteresseerden.

Kijk op www.tekentaal.nl voor de lijst met aangesloten tekentherapeuten/tekentaaldocenten.

Waar gaan we heen met de kids Op stap met opa Is het weer minder fijn? Of een autogek in de familie? In het Fordmuseum in Hillegom kun je wel 200 oude auto’s bekijken, een kopje koffie drinken of een leuke speurtocht doen.

Geopend van woensdag t/m zondag van 10.00-17.00 Den Hartogh Fordmuseum Haarlemmerstraat 36 2181 HC Hillegom Kinderen t/m 4 jaar gratis, Kinderen 5 t/m 12 jaar € 6,00, 65+ € 6,00, Overige € 7,50 www.fordmuseum.nl

Conferentie ‘Vernieuwen Verbetert’ Een conferentie over vernieuwing van het netwerk van vernieuwend onderwijs en Instituut Theo Thijssen. Met een lezing van Micha de Winter over Democratisch Burgerschap en bijdragen van diverse vernieuwende basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs. Ook zullen instellingen voor advies- en begeleiding hun diensten in het kader van onderwijsvernieuwing presenteren.

Tijd: 2 april van 15.00 toto 21.00 uur.

Plaats: Instituut Theo Thijssen; Faculteit Educatie te Utrecht Meer informatie op: www.onderwijsweb.nl jaar in november droomhuis, villa of kasteel bouwen onder begeleiding van een echte architect. Er wordt gewerkt met kurk, hout, glas,

Pikler studiedag Emmi Pikler Stichting Nederland organiseert een studiedag voor docenten, leidinggevenden en pedagogen die werken met medewerkers in kinderopvang / gastouderopvang en die reeds eerder een Pikler studiedag of cursus volgden.

Het thema "Taal" zal worden verdiept. De dag biedt daarnaast veel mogelijkheden voor het uitwisselen van ervaringen en beantwoorden van vragen uit ieders praktijk.

Datum: vrijdag 18 april van 10.00 tot 16.00 u Plaats: Utrecht Groepsgrootte: 15 deelnemers Kosten: €150,-- (incl. lunch) Aanmelding: pikler@chello.nl

Struinen in de uiterwaarden In diverse uiterwaarden is het goed struinen. Bij de Waal is bijvoorbeeld een route van ongeveer 14 kilometer uitgezet, en in het voorjaar wordt daar ook nog het kunstproject Lange tenen gerealiseerd. Bij Berkum kun je langs de Vecht op avontuur. Ook langs de Lek is het mogelijk om lekker te struinen, maar bij nat weer is het dragen van laarzen aan te raden en sommige gebieden kunnen vanwege trekvogels of het broedseizoen tijdelijk niet toegankelijk zijn.

Meer informatie op www.staatsbosbeheer.nl; www.zwolle.nl en www.mecnijmegen.nl

kids

zorg nodig hebben. Het lied is speciaal voor RELIEF Nairobi geschreven door de Deense componist Torben Thoger. Terwijl je meer over het project te weten komt download je het nummer voor op je Ipod of MP3-speler. Als je na lezing geld wilt doneren doe dat dan naar het banknummer van Stichting Relief/Africa in Rijssen: 1361580, dat scheelt de organisatie kosten. www.camcom.dk

Huilend Hart

[ADVERTENTIES]

Opa is onverwacht overleden en dat komt bij mijn dochter behoorlijk hard aan. Hoe verwerkt een kind zo’n verlies?

es jaar is ze. En voor het eerst in haar jonge leventje wordt ze geconfronteerd met eindigheid. Opa is dood. Niemand had het zien aankomen, dus niemand was er op voorbereid, laat staan dat we haar er op voor hadden kunnen bereiden.

Op de dag van de crematie is ze ’s morgens blij omdat ze haar nieuwe jurk aan mag. In de loop van de dag toont ze vrolijk omdat ze oma ziet en er nog meer familie is. Het lijkt wel een feestje.

En ineens is er dat afscheid. Dat definitieve afscheid. Droevige mensen om haar heen. En trage muziek. Ik zie mijn dochter om zich heen kijken. Verbaasd, geschrokken, maar ook heel wijs. Haar grote groene ogen kijken scherp in het rond. Ze ziet ‘grote mensen’ hun tranen bedwingen. Soms lukt dat. Soms niet. Dan huilt er iemand, heel zachtjes. Zij niet. Zij huilt gewoon zoals je huilen kan. Hard verscheurend, met lange uithalen of niet. Zachtjes, of zelfs zonder tranen. Ik zie het haar de weken na de crematie regelmatig doen.

Zomaar tussen het spelen door, tijdens een zielige film, of even voor het eten. Wanneer het maar komt, laat ze haar verdriet zien. En als het zo uitkomt haar tranen de vrije loop. Ze denkt er niet over na, ze volgt haar gevoel. Om jaloers op te worden.

Zij denkt niet over verdriet na. Zij voelt. En volgt dat gevoel bij alles wat ze doet. “Ik moest op school ineens aan opa denken,” zegt ze me.

Als ik vraag hoe dat is gegaan, vertelt ze dat de juf het wel begreep en dat ze toen een tekening mocht maken over opa en wat ze beleefd had. En haar ogen beginnen te stralen.

Hoe makkelijk schakelt een kind van het ene gevoel naar het andere.

Van de ene naar de andere emotie. Een vrolijke bui verandert voor even in zware emotionele stortregen. Maar even snel is de zon er weer. We weten als volwassene ook wel dat die zon er altijd is, maar dat je hem helaas niet altijd zien kunt. Dat vertellen we maar al te vaak aan vrienden of familieleden die rouwen om een verlies. Haar hoef je dat niet te vertellen. Zij weet! Zij voelt!

Hoe ver zijn wij ‘grote mensen’ van dit beeld verwijderd? En hoeveel moeite moeten we doen om daar weer een klein beetje dichterbij te komen. Toch is het een manier om verdriet een plaats te geven. Door het gewoon te laten komen zoals het komt en te voelen dat die zon er ook voor jou is. Altijd, en overal. Je hoeft er je ogen maar voor te openen. En er verder niet te veel over nadenken.

Als er een crematie op televisie te zien is, wil ik snel weg zappen. Mijn dochter draait zich om en kijkt me aan. “Kijk; net zo’n kist als opa had,” zegt ze. “Daar heb ik mijn hand vol verf nog op gedrukt, weet je nog? Dat was leuk.” En dan volgt er een zware blik. Ik verwacht een huilbui, maar er volgt iets heel anders. “Ik hoef nu niet te huilen hoor.

Soms komt het gewoon niet. Maar mijn hart huilt wel, mama.”

Z

Julia van Bohemen (44) is moeder van vier kinderen (15, 13, 11 en 6 jaar), auteur en coach persoonlijke ontwikkeling via de beeldtaal. www.comhla.nl

Ze denkt er niet over na, ze volgt haar gevoel

Geef ouders een goede start met een zinvol cadeau.

Geef een abonnement op Educare.

Stuur een (kopie van het) geboortekaartje mee met uw aanmelding en u betaalt voor een cadeau-abonnement slechts €12,50

Wie brengt Educare VOOR HET VOETLICHT? Per 7 stuks slechts € 8,25 Vraag naar Annette de Bruin: annette@spabonneeservice.nl

Julia van Bohemen

[ pagina 38 ] 1/2008

Gefeliciteerd met de nieuwe baby!

e du c a r e

Geef ze de ruimte

Laat ze hun eigen zegje doen

Meer weten?

In onze haast vergeten we wel eens dat we niet alleen een zender zijn, maar ook ontvanger: van de berichten.

Wanneer je nauwkeurig kunt luisteren wordt je denken helder en je communicatie vanzelfsprekend

I

ngeschreven voor een wedstrijdje, met de datum in zicht komt de twijfel… Angst dat het niet zal lukken houdt Merel uit haar slaap. Hoe kan ze hier mee om leren gaan? Niet als ik voor haar beslis.

Om toch aan nachtrust toe te komen schrijven we de vraag op een briefje ‘zal ik meedoen met de wedstrijd’? Het antwoord laat een nachtje op zich wachten maar dan weet ze het zeker, ‘nee ik doe niet mee’. Dus naar de wedstrijdleiding, ‘Merel wil iets zeggen…’ En tot mijn verbazing zegt ze ‘ik wil het graag proberen’. Ik had al bijna verontschuldigingen gemaakt en alles afgeblazen, maar ben blij dat ik haar de ruimte heb gegeven om het zelf te zeggen, en ondertussen nog van gedachten te veranderen.

Samen een oplossing bedenken

Kok 1999

klaar te leggen, of door een kwartier eerder gewekt te worden en dan nog de tijd te hebben om lekker te dommelen en ‘uit te slapen’ zonder dat vader of moeder daar bijzonder gestrest van wordt.

Beslismomenten Sommige vragen moeten snel beantwoord worden, maar sommige beslissingen kunnen ook op een heel ander moment genomen worden. Open vragen en elkaar uit laten praten zijn goede manieren om met elkaar in gesprek te komen. Naima vergeet iedere keer haar gymtas mee te nemen omdat ze gym altijd een beetje eng vind. Maar als ze de spullen de dag ervoor klaarlegt heeft ze eerst nog een middag om lekker te spelen, en hoeft ze niet meteen aan de gymles te denken. Aan de andere kant zijn er natuurlijk de dagen die afgeteld worden tot een verjaardag of schoolreisje. Als er een afstreeplijstje is kan daar ook al een paar dagen vantevoren bekeken worden wat je aan wil, of wat je wil eten… dan hoeven niet alle beslissingen op de belangrijke dag zelf genomen te worden.

© GISELAFOTOGRAFIE

Tekst: Adriënne Baars

Soms zijn we zo met ons eigen denkkader bezig dat we er niet bij stil staan dat iemand er ook anders over kan denken. Neem ochtendstress: ontbijten, aankleden, alle schoolspullen mee. Maar je kind is ’s morgens met hele andere dingen bezig. Misschien heeft het zelf de oplossing door kleren van tevoren

J. Ruigrok, ‘Praten met je kind’;

Tips

© ERICA JANSE

• Laat het kind zijn eigen woorden vinden. Het helpt om te beginnen: “Aisha wil je iets vertellen….” En haar daarna zelf het woord te laten doen.

• Open vragen zoals ‘hoe denk je’ of ‘wat wil je’ zijn niet met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden en laten de ruimte om zelf een antwoord te bedenken.

• Er een nachtje over slapen is handig, ook overdag kan een vraag ‘in een doosje’ gestopt worden. Wacht tot je kind er zelf weer over begint.

e du c a r e

1/2008 [ pagina 39 ]

Blokjes

Studio "IN DE KLEINE ZEEMEERMIN" ligt in het groenste hart van de Krimpenerwaard. Voor een héél bijzondere verjaardag voor (groot)ouder en (klein)kind. Ga naar mijn website: www.almaadviezen.nl www.bb-bergambacht.nl MarieThérèse de Jongh, kunstzinnig counselor, tekenares, logopediste, trainer/coach.

NIEUWE KINDER- EN TIENERYOGALESSEN op een prachtige ‘zonnige’ locatie in Den Haag! Maar ook Innerchild Yoga en andere workshops voor iedereen die met kinderen werkt of leeft. De workshops geven u rust, inspiratie, plezier en zelfkennis mee in uw werk of leven met kinderen. Solide Yoga, want rust geef je door. www.solideyoga.nl en www.sterrenboom.nl

ONTWAPENEND COMMUNICEREN In het weekend van 16 en 17 februari en op maandagavond 26.5 - 2.6 - 9.6 en 16.6 worden in Eindhoven 2 cursussen ontwapenend communiceren -volgens M. Rosenberg- gehouden. Neem voor meer informatie contact op met: Helen Janssen. www.helenjanssen.nl <http://www.helenjanssen.nl>

KINDERCOACH WORDEN? Wil jij een verschil maken voor kinderen en een eigen praktijk opstarten of coachingsvaardigheden aanleren om te gebruiken in je eigen situatie dan is de opleiding LPL kindercoach misschien wel iets voor jou! Een training van 3 keer 2 dagen. Kijk op www.lpl-coaching.nl onder “trainingen”.

IK BEN MEZELF! Een bijzondere training waarin kinderen en hun ouders via verschillende werkvormen hun eigen kracht en kwaliteit ervaren en dit leren in te zetten binnen het gezin. Datum zaterdagmiddag 16 februari. Informatie www.lpl-coaching.nl onder “trainingen”.

ENCOURAGING-TRAINER 2-jarige opleiding. "Wilt u een moedig, positief persoon zijn met een opbouwende houding en wilt u anderen beter leren omgaan met zichzelf, ouders, kinderen, partner en collega's? Dan is dit de opleiding voor u !" 1e weekend (tevens oriëntatie-weekend) 20/21 september 2008 Info 0592-302933 / www.adler-schoenaker-instituut.nl

www.fontaines.nl , daar is een plek die je ieder kind gunt ! Het kleine boerendorpje, omringt door heuvels, bossen en weilanden. Bij de waterval aan de rand van het bos ontspringt het beekje, wat midden door het dorp stroomt. CREATIEVE GEZINSVAKANTIEWEKEN in de Maasvallei. Een melange van KUNST, MUZIEK en NATUUR 0104526570.

OP VERHAAL KOMEN met verbeeldingskracht en creativiteit.

Therapeutisch tekenen voor kinderen en volwassenen in A'dam en A'veen, bel voor informatie 020 641 0447/06 285 21 638 of kijk op www.claargoossens.nl

VISION QUEST EN ZOMERWEEK IN DE VOGEZEN In samenwerking met Ecolonie organiseert Spirit Company (Jos Kester en anderen) in Frankrijk van 11 tot en met 15 augustus 2008 een zomerweek (De wereld van de sjamaan) en van 20 t/m 27 augustus 2008 een Vision Quest.

SHAMANIC COACHING voor het vinden van de weg naar je bestemming en een blik in de wereld van de sjamaan. Sjamanen zijn al eeuwenlang de helers van het hart en de ziel. Westerse sjamanen introduceren de eeuwenoude wijsheid opnieuw om binnen onze samenleving hart en ziel te helen. Meer informatie Spirit Company – Jos Kester – Den Haag www.spiritcompany.org of info@spiritcompany.org.

HOE KOMT DE BEGINNER BIJ Ú OP SCHOOL TOT BLOEI? Leerkracht in beweging is een begeleidingstraject voor beginnende leerkrachten en docenten. Informatie en aanmelding: www.leerkrachtinbeweging.nl of info@leerkrachtinbeweging.nl

YOGA OP SCHOOL: training voor leerkrachten om yoga te introduceren in de klas. Yoga biedt waardevolle technieken die geheugen, concentratie, ontspanning, beweging en een positief leerklimaat bevorderen. Data: zie website, ook op locatie. Tevens kinderyoga docentenopleiding. informatie: www.kidsyoga.nl Femmy Brug, 0317- 617555.

Een Blokje plaatsen?

Neem contact op met Frans de Steur 0575 55 65 91 t 0575 55 65 93 f 06 53 69 25 80 m identeam@wxs.nl Per blokje €40,- ex. BTW

WORKSHOPS ONDERLINGE KINDERMASSAGE met Marijke Sluijter: donderdag13 maart of 12 april. Zie www.educare.nl voor informatie en aanmelding

[ADVERTENTIES]

ZINVOL TEKENEN met Marijke Sluijter: 8 maart; 22 maart; 5 april en 19 april Zie www.educare.nl voor informatie en aanmelding

[ pagina 40 ] 1/2008

INTUÏTIEF TRAJECT Cursuscentrum voor Intuïtieve Ontwikkeling te Nijmegen OPEN HUIS, zaterdag 29 maart van 12.00 –16.00 uur. Je bent van harte welkom. De cursussen gaan van start vanaf 7 april.

Planetenstraat 30 in Nijmegen.

Voor meer info: www.intuitieftraject.nl Tel: 06-16 05 17 82, e-mail: info@intuitieftraject.nl

e du c a r e

www.tekenenismeer.nl info op de site o.a Heilige Geometrie 16 mei bouwen en ervaren ,voel de energie

ONTMOETEN VIA VERHALEN schept saamhorigheid en verbondenheid.

Breng ook jouw (levens)verhaal mee in de vertelkring/workshop op 17 februari a.s. (10.00 – 16.00 uur) bij Het Kunstbedrijf, Heemstede.

Ervaring niet nodig, vertelvragen zorgen voor plezier en lichtvoetigheid. Info 0252-521122 of www.jennydebode.nl

Moederskind

De redactie schuimde kranten, tijdschriften en internet af op zoek naar interessant nieuws uit de wereld van opvoeding en onderwijs.

Wie van kinds af aan een nauwe band heeft met zijn ouders, staat later vaak zelfstandiger en onafhankelijker in het leven dan mensen die een minder goede band hadden met hun ouders. Vaak wordt een hecht contact met ouders gezien als een vorm van afhankelijkheid, maar uit nieuw onderzoek blijkt nu juist het tegenovergestelde het geval te zijn. Degenen die een goede band hebben met hun ouders, zijn over het algemeen financieel en emotioneel onafhankelijk.

Veel onafhankelijker dan mensen die geen hechte

familieband hebben. Een hechte familieband is in het onderzoek omschreven als: een gezinssituatie waarin het kind zich vrij voelt om gedachten en gevoelens te delen, waarin kind en ouder veel met elkaar praten en regelmatig samen de tijd doorbrengen. Kinderen uit dergelijke gezinnen blijken zich volwassener, vrijer en stabieler te voelen en hebben intiemere relaties dan kinderen uit gezinnen met minder onderling contact. Ook wat betreft hun loopbaan staat de eerste groep er onafhankelijker voor. In totaal hebben honderd gezinnen meegedaan aan het onderzoek.

Bron: www.nu.nl 6 december 2007

Sociaal gedrag

Huiswerk plannen

Baby’s beoordelen onbekenden op hun gedrag en hebben de voorkeur voor individuen die anderen helpen. Tot die conclusie komen Kiley Hamlin en haar collega’s, psychologen van Yale University in New Haven, VS. Baby’s van 6 en 10 maanden oud werden onderworpen aan een reeks experimenten om te achterhalen of sociaal gedrag jegens derden al beoordeeld wordt door zulke jonge mensjes. Gezeten voor een soort poppenkast bekeken ze houten figuurtjes met grote opgeplakte ogen die een groene heuvel op en af gingen. Een houten rondje probeerde tevergeefs de heuvel te beklimmen. Een driehoekje en een vierkantje hielpen het klimmertje respectievelijk omhoog te komen, of duwde hem juist naar beneden. Als de kinderen vervolgens konden kiezen tussen de helper en de pestkop, reikten ze vrijwel allemaal naar de helper.

Daar kregen de baby’s een volgende poppenkastopstelling te zien, met alle drie figuurtjes tegelijk, met de klimmer in het midden. Als de klimmer in de richting van de pestkop bewoog, bleven de ogen van de 10-maanden oude zuigelingen een seconde langer hangen op het tafereel, dan als het klimmertje naar de helper ging. Dat wijst er volgens de psychologen op dat ze verrast waren door het eerste. Bij baby’s van 6 maanden oud was dit verschil niet te meten.

Dat wijst erop dat kinderen die slechts 6 maanden oud zijn wel individuen die anderen helpen verkiezen boven zij die anderen hinderen. Maar op die leeftijd hebben ze nog geen verwachtingen over hoe anderen zullen kiezen tussen helpers en pestkoppen.

Als ze 10 maanden oud zijn wel. Dit alles wijst erop dat sociale beoordeling een aangeboren eigenschap is van de mens.

Bron: Nature 22 november 2007, uit NRC

In de puberteit maken de hersenen enige tijd een ontwikkeling door die voor chaos in het hoofd kan zorgen. Er worden in de hersenschors veel nieuwe zenuwverbindingen aangelegd. Plannen is in deze periode moeilijk. Zo onderzocht neuropsycholoog Jolles dat jongeren prima kunnen kiezen voor iets dat nu moet gebeuren, maar iets plannen voor iets dat pas na een week consequenties heeft, is

moeilijker. Dit wreekt zich onder meer bij het moeten maken van huiswerk.

Huiswerk doet een beroep op iets dat velen tijdelijk niet zo goed kunnen.

Verstandig huiswerk maken betekent immers vooruitwerken en niet pas een dag van tevoren leren voor een schriftelijke overhoring. Als ze eenmaal aan huiswerk beginnen kunnen ze wel systematisch te werk gaan, maar het is vaak te laat om de

stof nog goed te kunnen opnemen. Het is daardoor dat ook goede leerlingen tijdelijk in de knoei kunnen raken met huiswerk en daardoor onvoldoendes halen, ongelukkig worden, gedemotiveerd raken en de emotionele spiraal naar beneden kan worden ingezet. Goede huiswerkbegeleiding helpt dan ook vooral bij leren vooruitwerken.

Bron: www.kleineontwikkelingspsychologie.nl

Biologisch ritme Basisschool De Oosterweide in Gouda is de enige school in Nederland die volgens het biologisch ritme van kinderen werkt. In Frankrijk en Zweden gaan kinderen al sinds jaar en dag volgens dit ritme naar school. ’s Ochtends gewone schooltijden, dan een lange middagpauze van 12.00 uur tot 14.30 uur waarin gezamenlijk gegeten wordt en uiteenlopende activiteiten plaatsvinden en vervolgens nog twee uurtjes school. En om 16.30 uur naar huis. De grootste winst die Wortman hoopt te behalen is een sprong in de prestaties van haar leerlingen. Uit onderzoek is gebleken dat jongeren hun cognitieve piek hebben tussen 10 en 12 uur ’s ochtends. Het kost ze dan veel minder energie en moeite om nieuwe dingen te leren. Dat vertelt neuroloog Marcel Smits. Volgens hem kost de strijd van jongeren tegen hun biologisch ritme in de vroege ochtenduren zoveel energie dat taken als concentre-

e du c a r e

ren en alert zijn er bij inschieten.

Daarom begint een schooldag op de Oosterweide met taken die kinderen ‘in de slaapstand’ kunnen doen: muziekles of zelfstandig lezen. Pas na 10 uur wordt er nieuwe stof aangeboden, die het korte termijn geheugen aanspreekt.

De uren na de lunchpauze zijn het meest geschikt om het lange termijn geheugen te trainen. Bijvoorbeeld door de stof die ‘s ochtends is aangeboden op een andere manier te laten terugkomen. Het cognitieve aspect is niet het enige dat telt.

“Wij staan in een achterstandswijk. Een aantal kinderen komt uit probleemgezinnen. Met een lunch op school kun je ze een gezonde maaltijd voorzetten. Een ander pluspunt van de andere dagindeling is dat de kinderen hierdoor ook kennis kunnen maken met activiteiten als toneel, yoga en zwemles. Het project draait nu drie maanden.

Bron: NRC 24 november 2007, ingekort

1/2008 [ pagina 41 ]

Hoe passend maak Een kind heeft vier leer-ingangen Ivonne Vlaarkamp heeft door haar opleiding tot holistisch (kinder)therapeute een andere kijk op haar werk als lerares basisonderwijs gekregen. ‘Passend onderwijs’ is de norm waar basisscholen nu en in de toekomst aan moeten werken. Tijd om die term eens nader te bekijken.

H

Tips Kinderen ontwikkelen zich het best als zij kunnen leren met Body, Mind, Spirit en Soul.

Laat ‘springen’ op sommen. Een grote sprong vooruit is 10 erbij, een stap achteruit is 1 eraf.

Laat kinderen met rechte en gebogen vormen, bijvoorbeeld van chenilledraad, zelf tot cijfer- en lettervormen komen. Het levendig aanbieden van de symbolen van het rekenen, lezen en schrijven is van belang voor het verinnerlijken van deze symbolen) Laat voor de activering van beide hersenhelften de lemniscaat tekenen, ook met beide handen, laat hem ‘nalopen’ op een voorgeplakte vorm, laat een groepje erop lopen waardoor er gekruist moet worden.

Maak gebruik van verhalen, geluiden (regen, onweer, stromend water, muziek) en laat dit tegelijkertijd op papier tot uitdrukking komen. Met beide handen.

Leer handgebaren aan ter ondersteuning van het letter-of cijferbegrip.

Laat letters uitbeelden met het lichaam door twee of meer kinderen.

Ga filosoferen met kinderen. Zo leren ze hun mening te uiten, stelling te nemen en te luisteren naar andere meningen.

Laat leersituaties uitbeelden d.m.v. rollenspel of poppenkastspel.

Vertel sprookjes, zij kunnen een “blauwdruk”zijn voor het vormen van normen en waarden.

Geef eens een gezongen opdracht of klap een ritme ter ondersteuning van taal.

Laat sterke, ononderbroken lijnen tekenen en inkleuren, dit ondersteunt het IK-gevoel.

Gebruik eens foto’s van onbekende mensen of een voorwerp en laat daar een verhaal over schrijven.

Laat een Persoonlijk Ontwikkel Plan maken, door middel hiervan leert het kind keuzes maken en het geeft persoonlijke sturing.

• • • • • • • • • • • • •

Meer weten?

Holistisch (kinder)therapeute en leerkracht basisonderwijs Ivonne Vlaarkamp Praktijk Bloei, Castricum www.praktijkbloei.nu info@praktijkbloei.nu Informatie uit: “SIWEB, de ervaring van Leven” Frédéric Abbají, De Shu’em Press

[ pagina 42 ] 1/2008

e du c a r e

et bouwpakket van de nieuwe slaapkamerkast ligt midden in de kamer. We zitten er met het hele gezin om heen: mijn man, onze twee tieners en ik. Ik heb de bijbehorende werktekening in mijn hand. “Ik zal even kijken waar we moeten beginnen, jongens” zeg ik en begin de tekst hardop voor te lezen. Mijn man scheurt alvast het pakket open en begint direct stukken hout tegen elkaar aan te leggen. De schroeven heeft hij al in zijn hand. Onze zoon pakt de werkbeschrijving uit mijn handen. “Je hoeft niet alles voor te lezen, mam ! Je kijkt gewoon goed naar de tekening, zo simpel!”. Onze dochter volgt intussen het voorbeeld van vader: ze legt soortgelijke stukken hout tegen elkaar en vergelijkt dit met haar vaders werk.

Vier mensen, vier manieren (of werkwijzen) om de kast in elkaar te zetten.

Iedereen heeft een favoriete aanpak voor het oplossen van problemen. Iedereen heeft ook een favoriete manier van leren. Volgens de leerstijlentheorie van de Amerikaanse psycholoog Kolb zijn er vier manieren van leren: als Doener, als Dromer, als Denker of als Beslisser.

-concreet ervaren (doener) -waarnemen en overdenken (dromer of bezinner)

-analyseren en abstract denken (denker) -actief experimenteren (beslisser) Kolb betoogt dat mensen een voorkeur voor een van de vier leerstijlen hebben. Het is de stijl waarmee zij (vaak onbewust) het eerst beginnen en waaraan ze de meeste tijd besteden.

De ene leerstijl is niet beter dan de andere en vaak hebben mensen meer dan één leerstijl.

Voor een ideaal leermodel zouden alle stijlen moeten worden doorlopen. Dan zou je werkelijk leren van je ervaringen en deze ervaring weer gebruiken om verder te leren!

Langzamerhand breekt dit inzicht in het onderwijs door en er wordt meer en meer rekening mee gehouden.

Vensters op de wereld Naast het werken met de leerstijlen kun je ook kijken naar de verschillende waarnemingsgebieden. Dit zijn verschillende ingangen om te leren, onze vensters op de wereld. We kunnen ze benoemen als Body, Mind, Spirit en Soul (Frédéric Abbají in ´SIWEB, De ervaring van Leven´). De Engelse termen worden gebruikt omdat ze meer omvatten dan de Nederlandse vertaling.

Body is het gebied van waarneming door middel van het

jijonderwijs? lichaam, de zintuigen. (Ik ruik, hoor, proef, voel, zie).

Mind is het gebied van waarneming met het hoofd, het denkgebied. (Ik denk) Spirit is het gebied van waarneming waarbij het doel een belangrijke rol speelt, waarnemen met intentie en overtuiging. (Ik wil) Tot slot is Soul het gebied van waarneming waarbij de emoties geprikkeld worden, de interesse gewekt wordt doordat men door iets geraakt wordt. (Ik voel)

Niet alleen hoofd Op reguliere basisscholen wordt de leerstof in groep 3 tot en met 8 voor 90% als Mind-waarneming aangeboden. Dat is heel jammer voor de grote groep die dat gebied niet als favoriete ingang heeft! In de kleutergroepen wordt er doorgaans wel met alle waarnemings- of ervaringsgebieden gewerkt.

Blijkbaar wordt dat voor de hogere groepen niet meer van belang gevonden of als tijdverspilling gezien. Het leerrendement zou vele malen hoger zijn als er in de methodes en in de manier van lesgeven rekening gehouden werd met deze verschillende ´prikkelgebieden´.

Stel dat je met de kinderen een les wil geven over ´Kastelen in de Middeleeuwen´ dan zou met de waarnemingsgebieden in je gedachten je les kunnen voor-

bereiden. Een aantal kinderen zou een kasteel kunnen bouwen van lego of ander materiaal, eventueel met een plaatje of foto als voorbeeld. Een andere groep kinderen zou van alles over kastelen op het internet kunnen opzoeken, of in het documentatiecentrum.

Een volgende groep zou een spreekbeurt kunnen voorbereiden, of een tentoonstelling met allerlei foto’s, boeken, muziekinstrumenten en voorwerpen die iets met het onderwerp te maken hebben. De laatste groep zou het leven op een kasteel kunnen uitbeelden in een toneelstukje of er over kunnen schilderen, dansen of muziek maken. Uiteindelijk kunnen de kinderen aan elkaar presenteren wat ze te weten gekomen zijn over de kastelen in de Middeleeuwen. Kun je je voorstellen hoe sprankelend en interessant de lessen zullen worden? Kun je je voorstellen dat niet een deel van de groep, maar de hele groep leert van deze les en de lesstof onthoudt? Want dat is toch het uiteindelijke doel van ons onderwijs: op een zinvolle manier zinvolle dingen laten leren.

Misschien moet de leerkracht als informatieverstrekker een stapje achteruit doen: leren doe je met heel je lijf en niet alleen met je hoofd. Wedden dat de kinderen enthousiast zijn?

‘Ik zie het kind meer in zijn totaliteit’ “De laatste jaren werd er van hogerhand steeds meer gestuurd naar het eerder en gestructureerd werken aan het voorbereidend lezen, schrijven en rekenen.

Daarmee verlies je de natuurlijke ‘rijping’ in dit proces al snel uit het oog.

Lichamelijke en geestelijke ontwikkeling gaan hand in hand, je kunt het één niet zomaar loskoppelen van het ander… Er zal eerst een goede voedingsbodem moeten zijn voordat iets gaat groeien.

Bij een meer ‘holistische’ aanpak met oog voor Body, Mind, Spirit en Soul heb ik gemerkt dat het kind meer wordt ‘gezien’ in zijn totaliteit, talenten komen meer in beeld, er is meer diversiteit en er zijn meer kansen om je te ontwikkelen. Door te kijken naar de kwaliteiten van het kind en in te spelen op zijn ‘prikkelgevoeligheid’ of favoriete leer-ingang kun je werkelijk passend onderwijs bieden, ook in de hogere groepen.”

Waarnemen bepaald de ervaring De gebieden van waarneming (Body, Mind, Spirit en Soul) leveren alle vier een andere ervaring op.

Situaties leveren meestal een mengvorm aan ervaring op. Als je bijvoorbeeld op een boot zit, zullen je zintuigen (Body) vaststellen dat je op een boot zit. De zintuigen geven impulsen aan de hersenen, waardoor je je er ook bewust van zult worden dat je op een boot zit (Mind). Je zult er ook een gevoel bij hebben (Soul), waardoor je het op een boot zitten als prettig of niet prettig zult ervaren. Dit heeft dan weer te maken met je herinneringen aan andere keren dat je op een boot zat. En tot slot zal het ook te maken hebben met het doel (Spirit) waarom je daar zit: is het een pleziertochtje of een zakentrip? Al deze ervaringsvormen bepalen je waarneming. Veranderd er iets binnen de ervaringsgebieden, dan veranderd de hele ervaring. Als je zeeziek wordt, zul je je later niets meer herinneren van het mooie uitzicht!

Hoe meer ervaringsgebieden geprikkeld worden, hoe steviger de situatie beleefd zal worden en hoe meer herinnering er zal zijn. Zo geldt het ook voor het onderwijs: hoe meervoudiger de lesstof beleefd wordt, hoe meer het kind ervan zal opsteken!

Om te leren is vooral de Soul-ervaring doorslaggevend.

Natuurlijk, het lezen en begrijpen gebeurt in Mind, maar het opslaan in de herinnering is een Soul-aspect. Hierbij speelt de emotionele stimulans dus een grote rol! In oude onderwijssystemen werd de tucht en straf hiervoor gebruikt. Tegenwoordig zoeken we het liever in enthousiasme en geboeidheid!

e du c a r e

1/2008 [ pagina 43 ]

Oud en

Tekst: Adriënne Baars, met dank aan Lea Busch Foto’s: Yvonne Groenewoud

In Amsterdam is het project Oude Ambachten een groot succes. Kinderen van basisschool Augustinus en bewoners van het Verzorgingscentrum Nieuw Vredenburgh (her)ontdekken vrijdags oude ambachten.

Hoe ging dat ook al weer, meubels maken? En lukt het ook als we zelf proberen om poppenmeubeltjes in elkaar te zetten? Het is leerzaam voor de kinderen, maar ook de ouderen steken er nog wat van op.

Na een serie met onder andere een bakker, drukker, molenaar, tegelzetter, beeldgieter en een bezoek aan een scheepswerf, wordt in februari een nieuwe cyclus gestart met andere oude ambachten die het ontdekken waard zijn.

Na een korte introductie gaan jong en oud samen aan de slag met ontwerpen en uitvoeren. ’s Middags wordt er samen gegeten en de dag wordt afgesloten met een echt kunstwerk.

Naast kennis van de oude ambachten levert dit ook meer inzicht en begrip op voor elkaars manier van werken. De enthousiaste reacties van kinderen, ouderen en vrijwilligers zeggen genoeg.

OK, weer wat geleerd vandaag. Want of je acht bent of 80, een hamer blijft iets om rekening mee te houden.

[ pagina 44 ] 1/2008

e du c a r e

jong

leren van elkaar

Oude ambachten Buiten Amsterdam valt er natuurlijk ook genoeg te beleven op het gebied van oude ambachten. Zoals in het (rolstoelvriendelijke) oude ambachtenmuseum in Terschuur, in de buurt van Barneveld. Neem opa of oma mee en kijk welke verhalen er los komen.

Ook verschillende openluchtmusea bieden de mogelijkheid om het verleden een klein stukje terug te halen.

Meer weten? www.ambachtenmuseum.nl www.openluchtmuseum.nl www.ervekots.nl/ www.zuiderzeemuseum.nl/ www.eynderhoof.nl

ONDERZOEK Wij zijn op zoek naar basisscholen die ervaring hebben met de IMPLEMENTATIE van leren hoe te leren. Neem contact op met de redactie van lerenleren.nu: redactie@lerenleren.nu. Zie voor meer info www.lerenleren.nu.

VRAAG EN AANBOD Het GELUKSMUSEUM!! Een programma dat als doel heeft kinderen dichterbij hun eigen potentie te brengen en te laten ervaren hoe positief een goed gevoel hebben is. Het geluksmuseum wil op elke school in Nederland langs komen, dus heb je een idee hoe we dat kunnen realiseren ? Stuur een mailtje naar het team van het Geluksmuseum!! www.geluksmuseum.nl Het DEUGDENPROJECT is op zoek naar een creatieve vrijwilliger die onze website een metamorfose wil geven. Of misschien opnieuw ontwerpen: professioneler, interactiever. Zie www.virtuesproject.nl.

Reactie graag naar info@virtuesproject.nl Het deugdenproject (zie www.virtuesproject.nl) zoekt een vrijwilliger die ervaring heeft met fondsen en subsidies WERVEN. Heb je goede tips of wil je hierin actief zijn voor onze Stichting? Reactie graag naar Willy Hensen, whensen@home.nl.

De Vrije Ruimte, school voor Natuurlijk Leren in Den Haag, is op zoek naar enthousiaste begeleiders voor haar kinderen (4-18 jaar). Wij zijn (nog) financieel afhankelijk van de ouderbijdrage, sponsoring en giften en kunnen daarom de komende 3 jaar geen salaris bieden. Alle BEGELEIDERS die met ons werken, met en zonder bevoegdheid, doen dat op vrijwillige basis. Voor meer info: www.Devrijeruimte.org Wil je ervaring opdoen binnen het DEMOCRATISCH onderwijs? Wij zoeken nog versterking van ons team: www.aventurijn.org of hannah@aventurijn.org 055-5051222

Jouw hulp is zeer welkom! Voor het onderhouden van de website van Educare hebben we enkele vaardige handen nodig. Ben je handig met het plaatsen van beeld en tekst en heb je vijf keer per jaar een of twee dagen de tijd? Neem dan contact op met Marijke Sluijter: redactie@educare.nl Het gaat om vrijwilligerswerk.

Wij zoeken vrijwilligers die kinderen willen helpen met leerproblemen via MSN (tbv lereniseenmakkie.nl) en/of bij groepsessies .De vrijwilligers worden kosteloos getraind door HERA Instituut voor Snel>Leren. Zie voor meer informatie www.lereniseenmakkie.nl, 031 (0) 643573944

KINDERYOGA bij Jong & Yoga in Weesp nodigt je uit voor een proefles. Gratis voor Educare lezers.Yoga helpt je herinneren aan de verbinding met jezelf en met je omgeving. Kinderyoga doet dat op een speelse manier. We oefenen houdingen, zingen, masseren, mediteren, dansen. Kijk voor meer info op www.jongenyoga.nl Workshop INTUÏTIE-ONTWIKKELING , om de intuïtie van kinderen te stimuleren en om ze hun gevoelens te leren verwoorden. Start in februari 2008 in De Vrije Ruimte, school voor Natuurlijk Leren, in Den Haag. TOTARA zal de workshops samen met kinderen en begeleiders van De Vrije Ruimte opzetten en uitvoeren. Er zijn geen kosten aan verbonden voor de school. Voor meer informatie: www.totara.nl en www.devrijeruimte.org De Vrije Ruimte organiseert iedere maand, samen met Het Nieuwe Trivium en De Zwerm Groep een FILOSOFISCH CAFÉ. Iedereen die zich vragen stelt over de ontwikkeling van mensen en organisaties is welkom. We onderzoeken een thema met behulp van filosofietechnieken. Meer info en inschrijving via www.devrijeruimte.org

HULP AAN ELKAAR Van 25 t/m 31 augustus organiseren wij een creatieve spirituele ACTIVITEITENWEEK op een prachtig ongerept naturistenterrein in Midden-Nederland.

We zoeken nog enkele enthousiaste betrouwbare mensen die originele kinderworkshops verzorgen: bijv. natuurbeleving, niet-competitief spel, yoga, schilderen, vlotten bouwen… Het gaat om vrijwilligerswerk; bewust heel lage deelnameprijzen. Meer weten? Hein van Elteren: 024-6843736, heinster@hetnet.nl

DIVERSEN Er is nog praktijkruimte vrij voor één of meer dagen per week, in een gezellige praktijk in Haarlem. Nu werken er een kinder- en jeugdtherapeute, en een integratief psychotherapeute.

Interesse om met jouw zelfstandige praktijk ons team te versterken, bel of mail Desirée Orij: 06 16479235 of info@steuntjeinderug.nl.

Zoek je een prettige kleine ruimte in Apeldoorn; voor een één op één gesprek of een overleg met een aantal (max. zes) mensen? Mijn therapieruimte is een aantal dagdelen beschikbaar en goed betaalbaar. Er wordt niet gerookt in de ruimte. Geïnteresseerd?

Neem contact op met Keti Ruwhof :055- 3670412.

Dit voorjaar organiseren wij een gratis dag over: HOOGGEVOELIGHEID, ter introductie van de training die wij gaan verzorgen. Doel: inzicht in de gevoeligheid van het kind ( adhd, pddnos, angst, pesten), omgaan met je energie middels lichaamswerk, meditaties en visualisaties. Nadere info: www.emovar.com of eva@emovar.com of tel.: 06 46 29 06 96

In het weekend van 18,19 & 20 april 2008 wordt de cursus ‘ADEMPAUZE’ gegeven, naar het gelijknamige boek van psychologe Linda Kavelin Popov. ACTIE: lezers van Educare krijgen het boek Adempauze GRATIS (bij aanmelden o.v.v. Educare). Informatie: www.actonvirtues.nl (Annelies Wiersma: 050 5279139) of www.emoveri.nl (Willy Hensen: 073 5517063).

Wil je de band met je kind versterken en tegelijkertijd bruin worden? Dan is ‘Ken je kind, ken jezelf’ in Italië iets voor jou! Een midweek bedoeld voor ouders en kinderen van 6-12 jaar. Ga naar www.kenjekind.nl of bel. 035-6028931. Bij aanmelding krijg je het boek ‘Ken je kind’ van Anita Matheij cadeau.

Op dinsdag 12 feb. is er in Veenendaal een ontmoetingsavond voor ouders met een kind met dyslexie of een vermoeden hiervan. Er wordt informatie gegeven over DYSLEXIE en mogelijkheden voor begeleiding en ontspanning. Voor informatie en aanmelding: D. Reijn: d.reijn@xs4all.nl. 0318 529882, P van Dreven, patriciavandreven@hotmail.com, 0318-541958.

[ADVERTENTIES]

Voor alle HULP-OUDERS een Educare?

Vraag Frans de Steur: identeam@wxs.nl

[ pagina 46 ] 1/2008

Iedere maand is er een OPEN MIDDAG op De Vrije Ruimte, school voor Natuurlijk Leren in Den Haag, voor leerlingen van 4-18 jaar. Laat je inspireren en loop binnen woensdagmiddag 30 januari tussen 13.00-16.00 uur! Meer info via www.devrijeruimte.org

GEZOCHT Als pedagogisch trainer in de kinderopvang ben ik vanaf 2006 geabonneerd op Educare. Ik wil een verzameling van oudere nummers aanleggen, om uit te kunnen putten. Heb jij nog oude nummers die je weg wilt geven, je doet mij daar een groot plezier mee. Contact via: ellen@denotedop.nl of bel me op 030 63 55 181.

GRATIS MEEDOEN Kinderwandelingen en andere NATUURACTIVITEITEN? Natuurkind wil jongeren en hun omgeving informeren, inspireren en stimuleren. Gratis tips?

Kijk op: www.natuurkind.nl, of bel met Jolanda Pikkaart, 035 5432885

e du c a r e

g vraa & aanbod

UKKIES bieden plaats aan oproepen van ouders aan ouders, uitwisseling van docenten, ideële projecten/evenementen, vraag en aanbod en dergelijke.

Deze service is gratis voor abonnees.

Stuur een tekst van maximaal 50 woorden aan: Wilma: wsvandijk@planet.nl De redactie kiest per nummer de actueelste en origineelste Ukkies uit voor plaatsing op in de volgende Educare.

[ADVERTENTIES]

Te huur Educare workshopruimte Vrolijke lichte ruimte centraal in Nederland te Culemborg.

Grootte: 16-20 personen voor een workshop, 24 voor een lezing.

Goed bereikbaar, ook per openbaar vervoer. Vlak bij het station, 12 minuten ten zuiden van Utrecht.

Informatie via: info@educare.nl

tekenen met kinderen Ontwikkelingsgericht tekenen ondersteunt het kind in zijn groei. Maak contact met diepere lagen in het kind door middel van tekenspelletjes en gerichte oefeningen.

Voor professionals in onderwijs en kinderopvang die willen werken aan een goed pedagogisch en didactisch klimaat.

Ook geschikt voor yogadocenten, kindertherapeuten en geïnteresseerde ouders.

Winter: 4 donderdagen 8/3; 22/3; 5/4; 19/4 Tijd: 10.00 tot 16.00 uur Plaats: Educare te Culemborg Info en aanmelden via: www.educare.nl

Opvoedings-en onderwijsnetwerken Nationaal Team Onderwijs Bevordering van leren leren in het onderwijs. 0318 487249, info@nationaal-team-onderwijs.nl Netwerk Aarde, Milieu & Spiritualiteit Geïnteresseerd in de relatie persoonlijke groei, spirituele ontwikkeling en de zorg voor natuur en milieu in het leven van alledag?

Bel 058 288 32 16 of email: aerda@wxs.nl www.aerda.nl Reggio Emilia Netwerk Werkgroep pedagogiekontwikkeling gebaseerd op Reggio Emilia. 020 622 86 55 Quality Parenting Ouders en leraren werken aan het verbeteren van hun kwaliteit als opvoeder. 070 383 48 53 SHAK Spirituele hulpverlening aan kinderen.

010 450 25 43 Werkgroep De Kunst van de Liefde Wil liefde als levenshouding in het onderwijs bevorderen. Actiegroep van therapeuten, docenten en politici. 020 463 37 24 Liedloff en Natuurlijk Ouderschap Ouders wisselen ervaringen uit over dragen, borstvoeding en samen slapen o.a. geïnspireerd door Liedloff en Attachment Parenting.

Nederland: 020 685 1355 en België: 033 094686 of www.attachmentparenting.nl Avalon Informatie over bewuste begeleiding van het ongeboren kind. 0570 633742 Stichting Lichaamstaal Filmavonden voor zwangeren, jonge ouders en professionals. 0475 562 975 of lichtaal@plex.nl Achter de regenboog Verlies- en rouwverwerking: 030 233 41 41 Project ‘Verbondenheid’ Een vormingsnetwerk van organisaties die werken rond de band met zichzelf, de ander, de materiële, de sociale en de ecologische context in de school- en klaspraktijk in Vlaanderen, 016 325467 Bevordering van bemoediging in de opvoeding Tel 024 3582 349 / 0592 302 933 www.encouraging-training.nl Stichting Natuurbeleving Creatieve natuurbeleving voor (school)kinderen in Het Bewaarde Land www.natuurbeleving.org 071-5123911, skluut@hotmail.com Emmi Pikler Stichting Nederland Pleit voor respectvolle verzorging en vrije bewegingsontwikkeling vanaf de geboorte. e.piklerfonds@chello.nl Beelddenken bureau Ojemann Doel: onderzoek en ondersteuning van beelddenkers, cursussen en lezingen. www.ojemann.nl; 0575 543211 LevenderwijsClub Organiseert bijeenkomsten voor kinderen die thuisonderwijs krijgen en ondersteunt ouders die er over nadenken thuisonderwijs te geven. www.levenderwijs.nl

e du c a r e

Educare Educare is een tijdschrift over opvoeden: het samen leven en leren met kinderen in harmonie met de wetten van de natuur.

Het is een platform voor denkers en doeners die met elkaar praktische ideeën en levende voorbeelden uitwisselen over de relatie opvoeder-kind(eren).

Educare is meer dan een tijdschrift.

Het is óók een verbindende schakel in een levend netwerk van opvoeders die een antwoord zoeken op de vragen van deze tijd: - Hoe creëren we een interculturele samenleving waarin kinderen zich deel van het geheel en medeschepper kunnen voelen?

- Hoe dragen we bij aan een gastvrije aarde waar ieder kind voldoende gevoed, beschermd en onderwezen wordt?

STICHTING UNIVERSELE OPVOEDING Stichting Universele Opvoeding is in 1982 opgericht, geïnspireerd door een internationale conferentie in Italië waar de sprekers opriepen tot een opvoeding in mededogen en verbondenheid als antwoord op de milieu- en migratieproblemen die zij voorzagen.

Het doel van de stichting is het initiëren, steunen en verbinden van visies en praktijken die een bijdrage leveren aan het leven en leren in heelheid en verbondenheid. Om dienstbaar te zijn aan de ontwikkelingen binnen opvoeding, onderwijs en hulpverlening heeft SUO het tijdschrift Educare en de website www.educare.nl in het leven geroepen. Tientallen vrijwilligers leveren hieraan hun bijdrage.

Visie op opvoeden Educare is Latijn voor opvoeden, in de betekenis van uitlokken tot ontwikkeling.

Onderwijzen is hier deel van.

Opvoeder zijn is: - voorbeeld en antwoord zijn voor het opgroeiende kind; - een voedzaam klimaat scheppen waarin ieder kind uitdrukking kan geven aan wat in de kiem al aanwezig is.

Stagnaties zijn het signaal dat er verandering in de situatie nodig is.

In de visie van SUO is opvoeden een levenslang dynamisch proces. De opvoeder ontwikkelt zich aan het kind, zoals het kind zich aan de opvoeder ontwikkelt.

Opvoeder zijn is een doorlopend proces van zelfopvoeding en bewustwording.

Opvoeden en leren beperkt zich niet tot gezin, kinderdagverblijf of klaslokaal, het leven zélf is de leerschool.

1/2008 [ pagina 47 ]

Gratis: Educare Nieuwsbrief!

Educare is een tijdschrift vol praktische inspiratie voor ouders en leerkrachten om kinderen te laten opgroeien in verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 6x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren.

Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites.

Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen

Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen.

De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – de nieuwste opvoedingsboeken op een rij... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Vraag even toestemming als je hier iets uit wilt kopiëren!

St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl