EducarePlus: Beleef het bos Uitgebreide spelregels
Van zelf ervaringen opdoen in de natuur onthoud en leer je veel meer dan van een les, een boek of een film. Daarom ontwierp Joseph Cornell een leermethode voor natuur- en milieueducatie: ‘Sharing Nature’. Met behulp van spelvormen leren vàn en ìn de natuur. Zo doen kinderen ervaringen op die ze hun leven lang niet vergeten. Zijn recept? Bouw een natuurervaring op in vier fasen. Kom eerst in beweging en maak plezier. Zorg dan voor concentratie en focus. Dan volgen diepgaande natuurervaringen. En: deel tot slot de ervaringen, want leren verdiept zich enorm door te praten over wat iedereen heeft beleefd. Sharing Nature© is een leermethode voor natuur- en milieueducatie, ontwikkeld door de Amerikaan Joseph Cornell. Sharing Nature wordt wereldwijd ingezet om mensen diepgaande natuurervaringen te geven. In dit artikel leer je hoe je kinderen in de natuur directe, diepgaande ervaringen op kunt laten doen met bomen. In plaats van kinderen te vertellen over bomen, ga je met hen de natuur in en zorg je ervoor dat ze zelf directe ervaringen opdoen over bomen, zodat ze dingen leren die levensecht en betekenisvol voor ze zijn. Met deze spelvormen leren kinderen ván de natuur en ín de natuur in plaats van óver de natuur en geef je ze ervaringen mee die ze hun hele leven niet meer vergeten. The best and most beautiful things in the world cannot be seen or even touched. They must be felt with the heart. – Helen Keller
Flow Learning™
Flow Learning is de didactiek waarmee je leerlingen in vier fasen begeleidt naar een steeds intensere beleving van de natuur. Fase 1: Stimuleer enthousiasme. De spelvormen in deze fase zorgen voor beweging en plezier. Fase 2: Concentreer de aandacht. Er komt daardoor concentratie, rust en focus. Fase 3: Directe natuurervaringen. Zorg voor eigen, diepgaande ervaringen in de natuur waarbij je op kunt gaan in de natuur (flow). Fase 4: Deel inspiratie en ervaringen. Het leren verdiept door te reflecteren op wat je hebt meegemaakt en hebt geleerd. Op de volgende pagina vind je voor elke fase een spelvorm.
De wijze boswachter Speel dit spel op een plek in een park of bos waar verschillende soorten bomen bij elkaar staan. Maak groepjes van 4 á 5 spelers. Per groepje is een van de deelnemers de boswachter. Elke boswachter krijgt een andere kleur sjaaltje, en papier en potlood. De boswachters staan naast elkaar op een rij met hun rug naar de bomen toe. Ze mogen niet kijken in de richting van de bomen. De andere deelnemers in elk groepje zijn de assistenten van de boswachter. Zij gaan op een rijtje staan voor de boswachter, zij kijken wel in de richting van de bomen. De spelleider hangt de gekleurde sjaal van elke boswachter in één van de bomen en bepaald hiermee welke boom bij welk team hoort. Het doel van het spel is, dat de boswachter via zijn assistenten zoveel mogelijk informatie verzamelt over de boom. De boswachter geeft telkens een opdracht aan de assistent die aan de beurt is. Bijvoorbeeld: ‘Hoe dik is de stam?’, ‘Hoe hoog is de boom?’, ‘Hoe ziet de bast eruit?, ‘Wat voor vorm zijn de bladeren?’, ‘Geeft de boom vruchten?’. De boswachter mag maar één vraag per keer aan een assistent vragen. De assistenten hebben geen spullen, geen papier om op te schrijven. Ze rennen telkens naar de boom, doen daar hun onderzoek, en rennen terug om de informatie te vertellen aan de boswachter. Ze mogen hierbij uitbeelden, iets tekenen op het papier van de boswachter, erover vertellen, etc. Dan haalt de spelleider de sjaals op en geeft deze aan boswachters. De boswachters mogen zich omdraaien en proberen om hun boom te herkennen. Als ze het weten hangen ze hun sjaal aan de boom. Daarna gaan de assistenten en de boswachter samen naar de boom om na te praten.
Verzamelen Zoek vooraf 10 dingen die veel voorkomen in de natuur waar het spel gespeeld wordt (dennenappels, eikels, een berkenblad, een takje, een stukje schors, etc.). Leg deze 10 dingen onder een doek. Til de doek 25 seconden op. De deelnemers nemen goed in zich op wat je zien, en gaan daarna zelf op zoek naar dezelfde dingen. Geef 5 minuten om te zoeken. Roep dan iedereen weer bij elkaar. Til de doek op en praat samen even over elk voorwerp.
Ontmoet een boom Speel dit spel in tweetallen. Blinddoek je partner en begeleidt hem of haar rustig naar een boom, ongeveer 25 meter verderop. Hou voor jonge kinderen een kortere afstand aan. Aangekomen bij de boom help je je partner de boom met – nog steeds de blinddoek voor- met alle overgebleven zintuigen te verkennen: ‘Hoe ruikt de boom?’, ‘Kun je je armen eromheen slaan?’, ‘Leven er planten of dieren op je boom?’. Breng dan je partner via een omweg terug naar het beginpunt. De blinddoek mag af. Kun je jouw boom herkennen? Loop daarna samen naar de boom en bekijk deze van dichtbij.
Recept voor een bos In dit spel stelt elk deelnemer zich voor dat hij de eigenaar wordt van een denkbeeldige hectare land. Je gaat er je eigen droombos creëren, met bomen, dieren, bergen en rivieren. Schrijf eerst de ingrediënten voor je bos op, en teken daarna je bos. Je kunt dingen toevoegen zoals watervallen en windstormen, regenbogen of lianen. Denk ook aan bijvoorbeeld de voedselketen: zorg voor planteneters, planten, beestjes die plantenresten afbreken zoals mieren, paddenstoelen en bacteriën, etc.. Denk ook aan subtielere factoren zoals aarde en het weer/ klimaat. Eindig deze spelvorm door het samen te hebben over of alle zelfbedachte bossen in staat zijn jaar na jaar te blijven bestaan, net als het bos waar jullie je nu in bevinden. Of mis je nog belangrijke elementen in je bos?
Bouw samen een boom
Tot slot worden de deelnemers samen de verschillende onderdelen van de boom. Het kernhout geeft kracht. De pen- en zijwortels verankeren de boom in de grond en zuigen water en mineraalsporen op. Het spinthout brengt het water naar de takken en de bladeren. In het cambium groeit de boom en het floëem transporteert de voedingstoffen. De bast beschermt de boom. Tip: ga naar www.sharingnature.nl/producten/downloads/ voor een gratis download met de uitgebreide spelregels van dit spel. Sharing Nature wordt in Nederland vertegenwoordigd door Anne Mijke van Harten van Earth Games. Ze ontwikkelde een kaartenset met 20 Sharing Nature spelvormen en geeft workshops Sharing Nature voor leerkrachten, BSO medewerkers en NME begeleiders. In samenwerking met A3boeken (www. a3boeken.nl) werd het boek ‘Sharing Nature: spelvormen voor natuurbewustzijn’ met 77 spelvormen in Nederland uitgegeven. Voor meer informatie over de boeken en spelvormen zie www.sharingnature.nl.
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl