samen met kinderen
Eerst als duizend sterren schijnen Komt Sint Nicolaas over het dak En als alle kinderen slapen Komt hij stiekem met zijn zak Dan pas wil hij bij je komen Als je stil ligt in je bed Als je rustig ligt te dromen En je schoen hebt neergezet
De cadeautjes voor het paard verwijzen naar de
praktisch
Sinterklaas vieren
Wie gelooft er nog in Sint? Gaat hij ten onder in de commercie of blijft zijn boodschap altijd bestaan?
Verlanglijstjes zijn niet nodig Sint kent je, door en door, dus waarom zou je verlanglijstjes maken? (pag. 24)
offers die aan de goden werden geschonken.
Speculaas, anijsmelk en sinaasappels
Een geur wekt herinneringen op die je in één keer terugbrengen naar vroeger. (pag. 25)
Tradities, gewoontes en rituelen: Generositeit
“Mam, zal ik het sinterklaastafelkleed even pakken?” (pag. 26)
is edelmoedigheid, grootmoedigheid en mildheid Als je die gaven als kind al ontwikkelt sta je als volwassenen stabieler in het leven. (pag. 26)
Het rijden over de daken gaat waarschijnlijk terug op de Noordse oppergod Odin, die deze kunst ook beheerste.
e du c a r e
5/2010 [ pagina 23 ]
Zie de maan schijnt Zie de maan schijnt door de bomen, Makkers staakt uw wild geraas. Heerlijk avondje is gekomen, avondje van Sinterklaas! Welke waarheid schuilt er in dit lied dat we elk jaar opnieuw uit volle borst zingen? Het feest van Sinterklaas gaat verder dan alleen maar surprises maken en cadeautjes uitpakken. Over het algemeen brengt het vreugde en vrolijkheid in de periode dat de herfst overgaat in de winter. Echter kan de spanning rondom Sinterklaas soms zo hoog oplopen dat het binnen net zo stormt als buiten. Makkers staakt uw wild geraas!
Geheime helpers Net als Zwarte Piet een geheime helper zijn? Voor kinderen die niet meer geloven in Sinterklaas is dit een heel leuk spel. Het helpt de kinderen om feeling te krijgen met ‘iets’ aan de ander te geven en maakt ze bewust van het gevoel dat je daarbij krijgt. Het spel wordt ook wel wichtelen genoemd en gaat als volgt: Een kind wordt in het geheim gekoppeld aan een ander kind (gezins- of familielid). Gedurende de dag of avond helpt hij/zij de ander zonder dat diegene dat merkt. Dit kunnen allerlei kleine klusjes of verrassingen zijn zoals: een drankje halen, veters strikken, cadeautje aangeven, een lief briefje in een jaszak stoppen, deur ophouden. De uitdaging is om het zo onopvallend mogelijk te doen. Zwarte Piet zie je immers ook niet pontificaal over de daken huppelen. Zo kruipen de kleine helpers in de huid van Sints knecht. Aan het einde van de dag/avond kun je vragen of er iemand iets heeft opgemerkt. Mooie Sint Nicolaaslegenden vind je in ‘Daar wordt aan de deur geklopt’ van Ineke
Hebberig!!
Verschuren, uitgeverij Christofoor.
Sint Nicolaas weet wat goed voor je is. Deze gedachten is een mooie grondstelling om de Sinterklaasviering op te bouwen. Er zijn heel veel prachtige Russische Nicolaas legenden die je aan de kinderen kunt vertellen of voorlezen. De legende dragen de boodschap over de goedheid en het gulle geven van Sint Nicolaas. Zijn alwetendheid wordt in de oude legendes mooi beschreven en laten zien dat ellenlange verlanglijstjes overbodig zijn. De Sint kent je wensen en verlangen. Hij weet wat je nodig hebt en wat goed voor je is. Sint Nicolaaslegenden vind je in ‘Daar wordt aan de deur geklopt’ van Ineke Verschuren, uitgeverij Christofoor.
Wie stout is de roe? De roe van zwarte piet is gelukkig uit het straatbeeld verdwenen. Straffen en belonen tijdens een traditioneel feest is niet meer van deze tijd. We willen naar een cultuur van respect en gelijkwaardigheid. Maar hoe laat je je kind weten dat je bepaald gedrag niet prettig vindt, zonder te dreigen met de zak of de roe? Het volgende voorbeeld herken je vast. Pakjesavond! Gezellig met zijn allen bij elkaar. Eén van de kinderen kan de spanning niet goed aan en dreigt met zijn vervelende gedrag de sfeer te verpesten. Spreek je kind dan als volgt aan: “Ik merk aan je dat het wachten tot je aan de beurt bent voor jou bijna niet meer te dragen is. Wat kan je helpen om nog even vol te houden?" Je zult merken dat het begrip dat je naar je kind toont (en benoemt in aanwezigheid van de anderen) de lucht klaart. Benoem de deugd geduld wanneer je die opmerkt: "Opa heeft al heel veel geduld getoond. Nu mag hij een pakje uitpakken." Door je positieve aanpak richt je de aandacht op eigenschappen die jullie allemaal kunnen oefenen. En heb je een onvergetelijke avond. Deugdenkaarten en boeken zijn verkrijgbaar via www.actonvirtues.nl
Websites
http://www.nl.wikipedia.org/wiki/Sinterklaas
[ pagina 24 ] 5/2010
e du c a r e
Succesvolle surprise-avond Peter Petersen, pedagoog en bedenker van het Jenaplanconcept zegt dat menselijke interactie het beste werkt als gesprek, werk, spel en samen iets vieren met elkaar in balans zijn. • Een gesprek is nodig om er achter te komen wat de verwachtingen en ideeën van iedereen zijn voor deze avond. Tijdens een gesprek kom je tot een plan en worden de taken (pepernoten bakken, de stoel van Sint versieren) verdeeld. • Je betrekt de kinderen bij het feest door de kleintjes een kleine taak te geven: de pakjes aangeven, met de schaal lekkernij rondgaan en de grote kinderen meer verantwoording te geven: drankjes inschenken of zorgen voor de muziek. Dat is het werk.
• Spel voorziet in de natuurlijke behoefte van de mens. Pak de favoriete bordspelen er dus bij. • Vieren is het delen van lief, maar ook van leed. Is er iemand overleden? Ook die hoort er nog bij. Het meest belangrijke van alles is dat je er een leuke avond van maakt waar iedereen bij betrokken is. Een vreugdevolle sinterklaasavond draagt bij aan de saamhorigheid binnen het gezin. Hulp nodig bij het opzetten van een succesvolle avond? Kijk eens naar het Sinterklaas Surprisespel. Zowel op de website als in het boekje vind je speltips die ervoor zorgen dat iedereen bij elkaar betrokken is, én blijft. www.sinterklaassurprisespel.nl
En dan nu: de muziek!
De geur van speculaas
Een feest is geen feest als muziek achterwege blijft. En om de vreugde, de saamhorigheid en het plezier nog intenser te beleven is het leuk om samen muziek te maken en te zingen. Laat de cd-speler dit jaar maar in de kast en maak samen jullie eigen sinterklaasmedley. Regel voor regel kun je allerlei sinterklaasliedjes door elkaar husselen en er een eigen compositie van maken. Wil je met oudere kinderen geen gebruik maken van bestaande liedjes dan kan een goede inspirator hun eigen popidool zijn. Verbouw met woorden de felbegeerde hit tot een ware sinterklaaskraker. Het intermezzo met gebruik van muziekinstrumenten maakt het natuurlijk helemaal af. Heb je geen muziekinstrumenten? Met je handen, keukengerei en huisraad kun je hele mooie ritmes en klanken produceren. Ga aan de slag en ervaar de melodieuze creativiteit die op gang wordt gebracht. Wat de muzikaliteit ook nog een toonladdertje hoger brengt, is hetzelfde liedje steeds in een andere stijl zingen. Maak van Sinterklaas kapoentje bijvoorbeeld een rap-, jazz-, hiphop-, reggae- of soulliedje. En om alle vrolijke noten dan niet verloren te laten gaan,is het misschien nog een ‘hip’ idee om een sinterklaashit-talentenjacht te organiseren.
Wist je dat geur en herinnering direct met elkaar verbonden zijn? Ons reukzintuig staat in rechtstreekse verbinding met ons emotionele brein (limbisch systeem) waar alle emoties en herinneringen liggen opgeslagen. Geuren kunnen we ons na een jaar voor 65 procent herinneren terwijl een visuele herinnering na drie maanden al met 50 procent is gedaald. Elke dag ruiken we vele geuren zonder dat we ons ervan bewust zijn. Alleen geuren die ons irriteren, ons laten herinneren of die plezierig ruiken merken we op. Op dat moment worden we ons bewust van de geur. Geef dus vooral veel geur aan je Sinterklaasfeest en haal wat lekkernij in huis. Bak samen met je kinderen overheerlijke pepernoten van speculaaskruiden. Of begin pakjesavond met een beker warme melk met anijs!
e du c a r e
5/2010 [ pagina 25 ]
Drie heiligen met een rode mantel In de Werfklas (Culemborg) horen Sinterklaas en Zwarte Piet bij de adventstijd, waarin we ons voorbereiden op de komst van Christus. Sint weet alles, hij ‘leest’ de mens. Het grote boek is daar het symbool van. Zijn knecht spiegelt met zijn grappen en grollen onze scherpe karakterkantjes. Hij vraagt ons naar die kant van onszelf te kijken: in fopcadeaus, gedichtjes en grapjes. Sinterklaas past in de rij van drie heiligen met een rode mantel: Michael, Sint Maarten en Sint Nicolaas. Michael die de moed heeft om de draak te verslaan (je innerlijke draak), Sint Maarten die de helft weggeeft van wat hij bezit en Sint Nicolaas die gulle gaven geeft. Meer lezen: Juul van der Stok, Schipper mag ik overvaren; de jaarfeesten in de stroom van de seizoenen, Nearchus 2010.
Terug in de tijd Sinterklaas is een feest voor kinderen. Ook onze grootouders zijn kind geweest en kunnen kleurrijk vertellen hoe zij vroeger Sinterklaas vierden. Enkele jaren geleden nam het pietje van de foto het initiatief om naar een verpleeghuis te gaan waar somatische patiënten en dementerende ouderen wonen. Met een zak vol pepernoten wist zij de opa’s en de oma’s blij te verrassen. De interactie van geven en ontvangen tussen het pietekind en de ouderen was verrijkend voor beiden. Het pietje leerde veel tijdens dit bezoekje. Vanaf nu wist ze hoe leuk het is om te geven en hoe makkelijk geven gaat. Ze hoorde verhalen van vroegere tijden en kwam erachter dat het toen heel anders was. Ze mocht ervaren hoeveel vreugde het haar gaf om een paar uurtjes van haar vrije woensdagmiddag te delen met deze mensen.
Houd de traditie hoog
Rituelen en tradities zijn gewoonten die gezinnen en families bijeen houden, zoals cement en stenen een huis bij elkaar houden. Ze brengen orde in de chaos, benadrukken de saamhorigheid en ze accentueren het unieke karakter van een familie of gezin. Rituelen hebben een verbindende kracht en geven de leden een gevoel van verbondenheid. Het terugkeren van een gewoonte of het steeds opnieuw gebruik maken van dezelfde voorwerpen of materialen geeft houvast en zekerheid. Voor kinderen betekenen rituelen nog iets extra's. Ze zijn namelijk van invloed op hun mentale en emotionele ontwikkeling. Kinderen uit gezinnen met stevige tradities doen het beter op school, hebben een betere spraakontwikkeling, zijn zelfs gezonder. Die stevige tradities betreffen kleine gewoonten zoals gezamenlijk avondeten of een verhaaltje voor het slapen gaan. Zelfs voor pubers geldt dat ze Geven aan anderen heeft je hele lange leven effect op je geestelijke en lichamesteviger in hun schoenen staan lijke gezondheid. Tientallen jaren aan onderzoek in Amerika wees uit dat kinderen als ze betrokken worden bij en tieners die hoog scoren op generositeit in de toekomst gezonder en gelukkiger regelmatige gezinsactiviteiten. zijn. Generositeit is het vermogen om een stuk van jezelf te geven, de volgende Juist in levensfasen waarin men- generatie te leiden en een spoor na te laten in de toekomst. Als ouder kunnen wij sen zich vervreemd voelen van deze kwaliteit stimuleren door kennis en wijsheid door te geven, zowel binnen als de rest hebben ze de geborgenbuiten het gezin. Het vraagt wel productiviteit en creativiteit. Maar wie generosiheid nodig van familieleden die teit beoefent voelt zich bijzonder waardevol en nuttig voor de maatschappij. voorspelbare dingen doen. http://nl.odemagazine.com/doc/0099/geven-maakt-ons-gelukkig/
Geven maakt gelukkig!
Volgende nummer! Kinderspel: wat kan, wat mag?
[ pagina 26 ] 5/2010
Tekst: Hilde van Engelen; Annemarijke ten Tije; Marijke Sluijter Foto's: Hilde van Engelen; Admar Kwant; Adriënne Baars; Patricia Ritsema van Eck; Menno Herstel Lies Post; Henriëtte Scheiuit en HansvanDam
e du c a r e
Dit katern kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl