Cul Crisis

cul Crisis

Op tijd beginnen over ziek zijn Correspondent van verborgen oorlogen Spectaculaire toekomst voor Groenland?

Hoofdredactioneel

Colofon Onafhankelijk antropologisch tijdschrift Cul is verbonden aan de afdeling Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie van de Universiteit van Amsterdam.

Hoofdredacteur Adjunct-hoofdredacteur Vormgeving Beeldredactie

Eindredactie Coördinator sociaal Reiscoördinator Penningmeester & Acquisitie Webredacteur Cover

Paola Leijssen Pascal de Haas

Lola Rogaar Sam van den Nieuwenhof Rowan Meereboer Daniëlle Kronenburg Oscar Slagveer Lucca de Ruiter Roos Metselaar Marije Nieuwland Stans de Jong Jip Leferink Yasmine Fikken Eva Frijns Daniëlle Kronenburg

Speciale dank aan Lennart Hofman, Nathalie Weisz, Lieve, brusheezy.com Tijdschrift Cul is altijd op zoek naar nieuw schrijftalent. De redactie heeft het recht bijdragen in te korten of te weigeren. Voor informatie en advertentiemogelijkheden mail naar redactie@tijdschriftcul.nl Drukkerij Andeko Graphic Oplage: 500 ISSN: 18760309 Tijdschrift Cul Nieuwe Achtergracht 166 1018 WV Amsterdam redactie@tijdschriftcul.nl www.tijdschriftcul.nl Volg ons nu ook op Facebook en Instagram! @tijdschriftcul

Deze uitgave is in vele opzichten bijzonder. Halver-

wege maart 2020 kreeg het coronavirus Nederland echt in de ban. Het land werd in een intelligente lockdown gezet. Universiteiten, scholen en de horeca moesten hun deuren sluiten. Festivals en grootschalige evenementen werden afgelast, en iedereen moest zoveel mogelijk thuisblijven om de verspreiding van het virus te beperken. Deze intelligente lockdown, en de uitbraak van het virus, heeft ook gevolgen gehad voor het proces van de Cul. Daarom hebben we aan het einde van deze editie twee pagina’s besteed waar dit verloop te zien en te lezen is. Zo kunnen jullie, als lezers, een kijkje achter onze schermen nemen.

Met onze redactie hebben wij gekozen voor het thema: Crisis. Niet alleen met een focus op de crisis waarin Nederland en de rest van de wereld nu verkeert, maar ook met belangstelling voor andere vormen van Crisis. Crisis is door onze redacteuren gevarieerd behandeld in de artikelen. Zo gaat het om persoonlijke vormen zoals de midlifecrisis en ontkenning, en om internationale gebeurtenissen zoals de protesten in Chili en het gebruik van opiaten in de Verenigde Staten.

Voor ons, de hoofdredactie, was dit de laatste Cul waarin wij onze geweldige redactie mochten begeleiden. Wij willen hen bedanken voor een ongelooflijk jaar met een prachtige samenwerking. In het speciaal willen wij de redactie bedanken voor hun werk de afgelopen twee maanden waarin wij deze bijzondere Cul op een speciale manier hebben gemaakt. Wij wensen de nieuwe hoofdredactie, bestaande uit hoofdredacteur Roos Metselaar en adjunct-hoofdredacteur Lucca de Ruiter veel succes en vooral plezier komend jaar.

Lieve redactieleden, bedankt.

Wij wensen u naast veel leesplezier, veel sterkte en gezondheid toe de komende tijd!

Paola Leijssen Hoofdredacteur Pascal de Haas Adjunct-hoofdredacteur

2

Tijdschrift Cul

Inhoud

Essay 22 Beginnen over ziek zijn

Paola Leijssen Achtergrond 24 Dokters als dealers

Jip Leferink

4

Student in beeld Nathalie Weisz Pascal de Haas

Column 7 Een stukje positiviteit?

Sam van den Nieuwenhof Essay 8 Bovenaards geluk

DaniĂŤlle Kronenburg Achtergrond 11 Kunst van de harde waarheid

Marije Nieuwland Essay 14 De botsing voorkomen

Stans de Jong

Interview 26 De eeuwig tikkende tijdbom

Lucca de Ruiter Essay 29 Geen man overboord

Yasmine Fikken Achtergrond 32 De laatste dagen voor Armageddon

Roos Metselaar

Achtergrond 34 De Deense droom

Eva Frijns Reportage 38 Cul in corona

Pascal de Haas

Achtergrond 16 Steeds groener land

Rowan Meereboer Beeldreportage 18 Boter-kaas-en-eieren

Lola Rogaar

Column 21 Ontkenning: de meester van deceptie

Oscar Slagveer Tijdschrift Cul

3

Student in beeld

Student in beeld: Nathalie Weisz Chili in chaos, chaos in Chili Het is april 2018. Antropologie studente Nathalie Weisz zit in haar eerste jaar van de bachelor als ze besluit om haar studie tijdelijk op pauze te zetten en voor een jaar naar Chili te vertrekken. Ze had al een passie en liefde voor Zuid-Amerika, maar als haar Chileense vriend Andres Huhner aangeeft dat hij terug wil naar Chili en zijn familie daar, besluit ze mee te gaan. Het jaar dat ze zou blijven, is anderhalf jaar geworden.

Tekst Pascal de Haas Beeld Nathalie Weisz

4

Tijdschrift Cul

In Chili volgde Nathalie lessen Spaans. Ze wilde graag beter in contact komen met de Chileense bevolking. Verder gaf ze individuele Engelse les aan Chilenen. Op die manier kwam ze in contact met de lokale bevolking, van jong tot oud, arm tot rijk.

Tijdens haar eerste weken in Chili werd ze al snel geconfronteerd met een vooroordeel over de Chileense bevolking. Ze had namelijk gehoord dat ze heel stug zouden kunnen overkomen. Veel Westerse toeristen, waaronder de vader van Nathalie, liepen tegen dit gedrag aan. Nathalie ervoer dit anders, grotendeels omdat ze de Chilenen ook beter leerde kennen dan toeristen die slechts twee weken langskomen. ‘Westerse toeristen verwachten misschien de altijd vrolijke, Spaanssprekende, salsa-dansende Zuid-Amerikaanse bevol-

Student in beeld

king’, vertelt Nathalie. Na een tijdje kwam ze erachter dat de redenen voor deze terughoudendheid de sociale problemen in het land zijn. In veel van de wijken komt criminaliteit en geweld voor. Daarnaast is er een gigantische kloof tussen arm en rijk. In Chili zijn de prijzen net zo hoog als in Nederland, maar liggen de lonen veel lager. De pensioenen zijn laag en de zorg is slecht geregeld.

Protesteren met het hart Nathalie kwam erachter dat er veel ongelijkheid en sociale problemen waren in het land. Uit eigen ervaring, die van haar leerlingen en van de familie van Andres, begreep ze dat er veel mis is in het land. Er was een grote behoefte aan verandering.

Op 18 oktober 2019 vindt er een begin van die gewenste verandering plaats. Voor Nathalie en Andres komt het desalniettemin onverwachts. De moeder van Nathalie was die week uit Nederland overgevlogen en ervoer die dag de chaos in de hoofdstad, Santiago. Nathalie vertelt: ‘Ik was met mijn moeder onderweg naar huis. Andres had mij al laten weten dat er protesten waren en dat er chaos was in de metrostations. Hij had een filmpje gestuurd waarin te zien was dat een televisiescherm op de metrorails kapot werd gegooid. We namen een taxi, maar het was enorm druk op straat, overal waren mensen. Plotseling stond er een agent vijftien meter voor onze taxi op de straat die een kogel de lucht in schoot.

We schrokken ons rot, net als alle mensen op straat.’ Met een omweg thuis aangekomen, volgden ze op televisie de beelden uit de hoofdstad, waar ze zojuist doorheen waren gereden.

Het bleek dat de overheid had aangegeven dat de prijs van de metrokaartjes verhoogd zou worden met dertig pesos, wat omgerekend iets meer is dan drie eurocent. Protesten tegen deze prijsverhoging hadden ertoe geleid dat studenten over de metropoortjes klommen en de boel vernielden. Als een vonk bij een vat olie leidde dit tot een revolutie. Althans, zo wordt het gezien door de Chileense bevolking. ‘Dit waren geen normale protesten die die dag plaatsvonden. Er werd een verandering geëist. Protesten zijn de normaalste gang van zaken in Chili: overal zijn protesten tegen en die worden vol passie en emotie uitgevoerd. Op 18 oktober wist ik alleen echt niet wat ik meemaakte.’ Nathalie geeft aan dat alles chaotisch was vanaf die dag. ‘Politie en militairen op straat en er stond zoveel in brand.’

Verhalen, roddels en mediaweergave De eerste weken na 18 oktober kwam Chili nog in het Nederlandse nieuws, maar de laatste maanden krijgen we er weinig meer van mee. ‘Dat komt omdat Chili letterlijk en figuurlijk ver van ons bed is,’ geeft Nathalie aan, ‘we weten niks van Chili, en het is echt aan de andere kant van de wereld.

Niet dat ik het wil goedpraten dat er nauwelijks aandacht aan besteed wordt.’

Zo wordt er door Nederlandse media halverwege oktober 2019 geschreven over ‘plotselinge’ protesten in Zuid-Amerika. Tijdens deze maand zijn er namelijk niet alleen protesten in Chili, maar ook in Argentinië, Bolivia en Peru. Er kan een kritische noot gelegd worden bij het gebruik van het woord ‘plotseling’. Zoals Nathalie tijdens haar tijd in Chili ervoer, speelt er al langere tijd een hoop onvrede in het land. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de hoge kosten voor levensonderhoud en de sociale ongelijkheid. De protesten zijn dus geen ‘plotselinge’ gebeurtenissen, maar ver-

oorzaakt door ontevredenheid die op de lange termijn is opgebouwd, al sinds de dictatuur die aan het eind van de twintigste eeuw eindigde. De grondwet in 2020 stamt nog uit die tijd. Nathalie beschrijft het als volgt: ‘het gaat niet om dertig pesos, maar om dertig jaar.’

De opa van Nathalie stuurde haar de eerste weken een aantal Nederlandse krantenartikelen over de Chileense chaos. Nathalie was onder de indruk van het verhaal dat werd beschreven. In deze uitgebreide artikelen klopte het verhaal namelijk wel. Daarentegen werd in veel andere Westerse media het idee geschetst dat het brave Chileense volk alleen in opstand was gekomen door een verhoging van de prijs van de metrokaartjes. De onderliggende factoren en andere frustraties van de Chilenen leken er niet toe te doen.

Ook zijn er een hoop complottheorieën rondom de ware reden van het begin van de revolutie. ‘Er zijn sommige mensen die zeggen dat het een georganiseerde criminele organisatie is die is begonnen met het vernielen van de metrostations. Ook zijn er ideeën over dat het handlangers waren van Maduro, de president van Venezuela. Hij zou mensen hebben gestuurd om hier een crisis te veroorzaken’, vertelt Nathalie. Er zijn veel verhalen, maar de meeste mensen zijn het er over eens dat het niet anders kan dan dat het georganiseerd is. ‘Het was zo’n massale opkomst, en binnen zo’n korte tijd. Het was zo vreemd dat het allemaal zo gebeurde op plekken waar je niet zomaar kan zijn. Mensen moeten hierover na hebben gedacht, of sleutels tot bepaalde gebouwen of plekken hebben gehad.’ Volgens Nathalie moet het vernielen wel vooraf bedacht zijn, omdat het organisatorisch zo goed in elkaar zat.

Aanwakkering van de vlam Natuurlijk doet niet heel de Chileense bevolking actief mee aan de revolutie. Al voelde dat voor Nathalie wel zo. Ze geeft aan dat misschien alleen de allerrijksten of rechts-radicalen de revolutie maar niks vonden. Nathalie benadrukt dat het vooral gaat om de context van de personen die meedoen en zich geroepen voelen om mee te doen. Het protest werd niet alleen uitgevoerd door mensen uit de lagere- of middenklasse van de samenleving. Ook jongeren uit de rijke bovenlaag waren actief. Achteraf denkt ze wel dat bijna iedereen de revolutie steunt, al is er wel een verschil van mening over hoe het wordt uitgevoerd. ‘Ik heb een man lesgegeven die werkte in

Tijdschrift Cul

5

Student in beeld

het kantoor van een mijnbedrijf. Hij was begin zestig en was actief geweest in het leger tijdens de periode van de Chileense dictatuur. Deze meneer was het er wel mee eens dat er dingen moesten veranderen, maar was het niet eens met de manier waarop dat gebeurde. Hij steunde het vandalisme niet.’ Een andere leerling, wiens familie uit het zuiden van Chili komt, begrijpt helemaal niks van de revolutie. Hij vertelde haar dat hij vond dat mensen gewoon zelf moesten vechten voor de dingen die zij wilden bereiken, en dat ze niet afhankelijk moeten willen zijn van de overheid of andere organisaties.

Voor Nathalie was de situatie in de revolutie anders dan voor de Chileense bevolking. ‘Voor mij was het tijdelijk en anders. Ik ben hier niet opgegroeid. Wel heb ik de problemen gezien en voor een klein deel zelf meegemaakt. Ik zal dit voor altijd met me meenemen, ik ben gewend geraakt aan de geur van traangas en het horen van schoten.’ Ze is vooral bezorgd om de armere gezinnen in Chili. Zij zijn namelijk echt de dupe van de revolutie en de sociale problemen. Zij hebben de verandering nodig.

Nathalie vertelt dat de protesten grotendeels werden gevoed door de macht van sociale media. Online gingen er filmpjes en foto’s rond over militairen en hoe zij omgingen met de protestanten. Voor Nathalie voelde het af en toe als een filmscène: ‘Ik ben zo verbaasd geraakt over het gedrag van mensen. Er was een filmpje online gezet van een militair die een groep mensen toesprak bij een supermarkt. Hij zei dat de deuren zo open zouden gaan en dat mensen mochten pakken wat zij wilden. De enige voorwaarde die hij stelde is dat ze het gebouw niet in de fik mochten zetten.’ De militair liet toe dat gewone mensen, die dringend op zoek waren naar voedsel, naar binnen gingen en de winkel leegplunderden. Zolang het pand maar niet verwoest werd. ‘Ik wist niet meer wat ik moest geloven of niet. Op televisie werden de plunderende mensen neergezet als debielen, maar op Instagram zie je dat een militair dat gewoon toelaat. Wie kan je dan nog geloven?’.

6

Tijdschrift Cul

Het heden en de toekomst Het lijkt een bijzondere vergelijking, maar Nathalie ziet overeenkomsten tussen de revolutie in Chili en de coronacrisis in Nederland. Ten eerste noemt ze het feit dat mensen in een heel ander leven terecht komen. Ook zorgen de maatregelen die zijn genomen in beide situaties voor saamhorigheid en creativiteit. Verder noemt Nathalie de positie van supermarkten: ‘Mensen gingen hamsteren, winkels werden gesloopt en leeggeplunderd. In de angst dat er van alles kon gebeuren, wilden mensen voorbereid zijn op de toekomst. Supermarkten gingen uiteindelijk ook dicht. Deze angst is ook te zien in Nederland in tijden van corona. Daarbij komt wel kijken dat winkels in Chili echt vernield werden en dat er veel geweld plaatsvond.’ Ook noemt ze dat er een overeenkomst is tussen de manier waarop mobiliteit is afgenomen. ‘Wij, als Nederlanders, moeten nu zoveel mogelijk thuisblijven, voor de veiligheid van onze gezondheid. In Chili werd de noodtoestand en avondklok ingezet. Elke dag werd er een tijd aangegeven waarop mensen ‘s avonds thuis moesten zijn. Daarnaast lag de stad in puin, metrostations waren gesloopt en overal waren mensen. Veel mensen konden of durfden er niet doorheen te reizen. De schoonmaakster bij de opa en oma van Andres, kon bijvoorbeeld niet meer terugkeren naar haar huis, dat aan de andere kant van de stad ligt.’

Wat veel mensen waarschijnlijk niet weten, is dat er tot halverwege maart 2020 elke dag geprotesteerd werd: totdat de chaos van corona uitbrak en mensen thuis moesten blijven. De eisen van de revolutionairen zijn een nieuwe grondwet en het aftreden van de huidige president Sebastián Piñera. Op 26 april zou er gestemd worden over een nieuwe grondwet. Door het coronavirus is dit verschoven naar oktober 2020, een jaar na het begin van de protesten.

Column

Een stukje positiviteit?

Tekst & Beeld Sam van den Nieuwenhof ‘Hoi buurman, nog hulp nodig met de boodschappen?’ is tegenwoordig dagelijkse kost voor veel mensen met buren die de 65 gepasseerd zijn. Een blijk van solidariteit, zoals premier Rutte het voor ogen had. Net als een begroeting of een vriendelijk knikje wanneer mensen op gepaste afstand langs elkaar lopen. Of de gezellige ‘buurtbabbels’ die spontaan ontstaan tussen mij en mijn buren. Voorheen had ik geen idee wie er in mijn straat woonden. Het zijn allemaal kleine tekenen van een maatschappij waarin mensen op zoek gaan naar waardering en mededogen in deze tijden van sociale onthouding. Je zou het als een stukje positiviteit kunnen beschouwen. Of is deze vorm van solidariteit puur schijn en zijn we, zodra het vaccin voor COVID-19 gevonden is, weer terug bij af ?

Laat ik vooropstellen dat ik het verschrikkelijk vind dat er veel leed omtrent corona is en dat ik natuurlijk niemand een besmetting toewens. Maar, er zit in zekere zin een keerpunt aan de vreemde situatie waarin we ons begeven. Veel mensen om mij heen zien de liminele fase als mogelijkheid om als beter mens tevoorschijn te komen wanneer dit allemaal voorbij. Het ‘ik-denken’ zal verleden tijd moeten zijn, en het ‘wij-denken’ zal weer zijn intrede moeten doen. Niet alleen voor mensen is er de hoop op voorspoed, ook moeder aarde is in haar nopjes en ziet veel ruimte voor verbetering.

Het leven dat in nagenoeg alle delen van de wereld is stilgelegd, zorgt voor schone luchten en heldere wateren.

Vliegtuigen blijven op de grond en toeristen blijven thuis.

Gevolgen hiervan zijn dat inwoners van Shanghai voor het eerst in lange tijd weer een heldere hemel hebben kunnen

aanschouwen en dat de burgers van Venetië eindelijk weer eens vissen zagen zwemmen in het kristalheldere water dat stroomt door de kanalen. Het overheidsorgaan dat in India toezicht houdt op luchtkwaliteit heeft daarnaast geconstateerd dat de luchtkwaliteit sinds de landelijke lockdown met 33% verbeterd is. De bergtoppen van het Himalayagebergte in het noorden van India zijn voor het eerst sinds decennia weer zichtbaar. Massaal werden de besneeuwde toppen dan ook gedeeld op sociale media door voornamelijk jonge Indiërs die dit fenomeen nog nooit hadden ervaren.

Nieuw virus, nieuwe ik! De liminele fase, de periode van transitie tussen het ‘oude’ en het ‘nieuwe’, waarin we onszelf op dit moment veelal terugvinden kan dus wel eens voordelig uitpakken voor jezelf en de rest van de wereld. De transitie van ‘leven in een vervuilde kapitalistische wereld’ naar het vinden van een ‘beter, liever en minder vervuild leven’ kan toch alleen maar positieve effecten hebben?

Klimaatactivisten, waaronder ikzelf, noemen de lockdown dan ook een ‘wakeup-call’. De hoop is nu gevestigd op mensen die voor eens en voor altijd hun gedrag blijvend zullen veranderen en dus ook na het verlaten van deze liminele fase een stukje liever voor elkaar en voor de wereld zullen zijn. Of hebben we, als het ‘normale leven’ weer hervat is, de wereld weer in een mum van tijd vervuild en zijn de vissen van Venetië, de bergtoppen van de Himalaya en de heldere hemel boven Shanghai dan voor eens en voor altijd verleden tijd?

Tijdschrift Cul

7

Essay

Bovenaards geluk New age spiritualisten bewapenen zich met compassie

De wereld verkeert op dit moment in een crisis van ongekende schaal. Volgens aanhangers van new age spiritualiteit ligt het probleem hiervan bij de huidige toestand van het collectieve bewustzijn van de mensheid. In de moderne tijd zouden mensen in continu zelfbedrog leven. Door onder andere technologische ontwikkelingen zijn we de kern van de kracht van het leven uit het oog verloren. We moeten samenwerken om het licht van de mensheid weder te vinden.

Tekst & Beeld Daniëlle Kronenburg New age is een individualistische, spirituele beweging die

ontstaan is in het Westen. Aanhangers bekijken religieuze kwesties vanuit een holistisch perspectief. New age spiritualisten halen de kern uit vele georganiseerde religies en geven hier zelf nieuwe betekenissen aan. Ze staan bekend als beoefenaars van meditatie en alternatieve geneeskunde. Daarnaast focussen ze zich op hun connecties met hogere dimensies en de wezens die daar leven.

Volgens de new age beweging focussen we ons op winstbejag en ons eigen succes, waardoor we zijn vergeten te denken aan onze medemens. Waar mensen vroeger volgens het animisme de geest van het universum konden terugvinden in een steen of insect, weten mensen deze geest nu niet eens meer terug te vinden in hun buurman. We zijn de draad van ons bestaan kwijtgeraakt. Het is tijd om deze draad weer op te pakken. Het verlies van ons optimisme heeft de fysieke wereld in crisis gebracht. Dit hebben we te danken aan de wet van aantrekkingskracht. Deze wet stelt dat alles in de wereld bestaat uit vibraties van bepaalde frequenties. Positiviteit is van een hoge frequentie en negativiteit van een lage. Jij en ik bestaan net zo goed uit vibraties als de gedachten die door je hoofd gaan en het tijdschrift dat je nu in je handen hebt. Nu is het zo, volgens de wet van aantrekkingskracht, dat dingen van dezelfde frequentie elkaar aantrekken. Als ergens meer nadruk op wordt gelegd door middel van bijvoorbeeld acties en conversaties, versterkt datgene zijn energie, waardoor het alleen nog maar meer van hetzelfde aantrekt. Iedereen heeft wel eens een nieuw woord geleerd dat ze vervolgens de dagen daarna steeds weer opnieuw horen. Dit komt door de wet van aantrekkingskracht. Het woord is deel geworden van je persoonlijke frequentie, waardoor het nu vaker op je pad komt.

Doordat steeds meer mensen de positieve en vredelievende focus op het aardse leven zijn verloren, is dit gebrek steeds verder verspreid van mens tot mens. Het probleem is klein begonnen, maar kreeg al gauw veel energie. Dit komt doordat negativiteit, volgens psychologen, van nature een gro-

8

Tijdschrift Cul

tere impact heeft op het menselijk brein dan positiviteit. Er lag dus een grotere focus op de donkere kant van het leven, waardoor dit zich op immense schaal heeft kunnen verspreiden. De wereld ligt nu onder een waas van negatieve energie.

Hoe kan het dan ook anders dat er externe, negatieve situaties opduiken? De problemen die we in de wereld om ons heen terugzien, zijn er doordat de mensheid al eeuwenlang met een bergafwaartse beweging de afgrond van het bewustzijn invalt.

Menselijke ideeën hebben deze crisis gecreëerd. Gelukkig betekent dit ook dat menselijke ideeën de crisis weer kunnen doen verdwijnen.

Een vijver vol gedachten Volgens Eckhart Tolle, new age spiritueel leraar en auteur, bestaan onze gedachten louter als manifestatie van ons ego. De motivatie van ons ego is om te overleven, dit doet het door zich te voeden met gedachten. Gedachten zijn het levenselixir van het ego. Door het ego worden onze gedachten compulsief en verliezen we de controle. Door het verlies van deze controle kunnen gedachten onafhankelijk doorleven en nieuwe vormen aannemen. In deze vrije, onafhankelijke ruimte, hebben ideeën de potentie om destructief te worden. Onze gedachten drijven rond in een grote vijver. Deze vijver staat symbool voor ons bewustzijn. Het is de essentie van wie we zijn. Het bewustzijn staat in connectie met hogere machten en met de bron van het leven, hetgeen veel religies als ‘God’ benoemen. Door je niet te identificeren met deze gedachten, maar juist met de vijver waar de gedachten zich in bevinden, het bewustzijn, voorkom je dat gedachten op zichzelf in destructieve gedachten veranderen. Je krijgt de macht over je gedachten terug en kunt nu je ideeën uit je onderbewuste halen. Deze ideeën komen uit de bron van het leven en zijn daarom inherent puur en goed. Deze ideeën hebben het ego overwonnen. Deze ideeën zullen de mensheid helpen om de crisis te overmeesteren en de macht terug te nemen.

Het is niet makkelijk om deze staat van zijn te bereiken. Er zijn talloze boeken geschreven over dit onderwerp en verschillende religies werpen zich op dit probleem. Het kost tijd, energie en een enorme wil. Toch kan iedereen, in principe, deze verlichting bereiken. Spiritualiteit is inclusief.

Het overschrijdt grenzen van ras, leeftijd, klasse, gender en nog veel meer. Iedereen die zijn zinnen hier daadwerkelijk op zet, kan de verlichting bereiken.

Om beter te begrijpen waar new age spiritualisten naar op zoek zijn, is het nuttig om deze abstracte concepten te verhelderen. Hoe komt iemand op het pad van verlichting terecht? Het begint dicht bij jezelf. Je begint met naar binnen keren en het observeren van de gedachten die ronddrijven in de vijver. Sommige gedachten dobberen op een rustig tempo

Essay

De wereld ligt onder een waas van negatieve energie

langs en gaan mee met de stroming. Andere gedachten proberen op volle kracht tegen de stroming in te zwemmen en creëren een rimpeleffect waardoor vrijwel alle andere gedachten in de vijver geraakt worden. De gedachte creëert chaos. Om de eigenwijze gedachte te kalmeren, moet je weten waarom deze zo graag tegen de richting in wil zwemmen. Hier kan je alleen achter komen door er van heel dichtbij naar te kijken en je af te vragen wat de oorzaak is. Het antwoord komt dan vanzelf naar boven en zal de gedachte kalmeren en het rimpeleffect tegengaan. Uiteindelijk wil je dat alle gedachten rustig, zonder interruptie, mee dobberen met de stroming. In essentie is dit een vorm van meditatie, maar het observeren van je gedachten is mogelijk op ieder moment van de dag.

Als je op deze manier met je eigen bewustzijn werkt, kun je je eigen mentaal-emotionele capaciteit significant verhogen. Door bewust te zijn van de fouten in je eigen denkpatronen, leer je deze herkennen in de wereld om je heen. Je leert ze niet alleen te identificeren, je leert ze ook te observeren en te laten zijn. Je krijgt meer vrede met alles wat er om je heen gebeurt. Door deze vrede zal je liever zijn tegen jezelf en tegen de wereld. Is dat niet waar het allemaal om draait?

We doen het samen Hoe zorgen we er nu voor dat, door deze persoonlijke ontwikkeling, de mensheid op een beter punt terechtkomt? Dit is waar de wet van aantrekkingskracht weer om de hoek komt kijken. Neem een individu met een hoge staat van bewustzijn. Deze persoon is actief bezig met het vorderen van zijn bewustzijn, waardoor de frequentie van zijn bewustzijn stijgt, en dus meer van zulke staten van bewustzijn aantrekt. Zo zal deze persoon meer mensen om zich heen krijgen die met dezelfde dingen bezig zijn. Deze mensen kunnen nu door samen te werken, hun collectieve bewustzijn op een nog hoger niveau tillen. Hoe meer mensen overal ter wereld bezig zijn met hun zoektocht naar verlichting, hoe makkelijker het voor de rest zal gaan, omdat zij continu in contact komen met kleine acties die voort zijn gekomen uit een verlicht individu.

Ieder contact met verlichting bouwt op de frequentie hiervan.

Iedere verlichte actie zorgt voor een vlindereffect, dat verder strekt dan wij ons kunnen voorstellen.

Er bestaat dus, door de wet van aantrekkingskracht, een exponentiële groei in verlichte individuen. Hoe meer mensen verlicht zijn, hoe meer mensen werken aan het ver-

Tijdschrift Cul

9

Essay

beteren van de aarde. De theorie vanuit spiritualiteit luidt dan ook dat verlichting de oplossing is voor de wereldwijde crisis waar wij ons nu als mensheid in bevinden. Als we met z’n allen werken aan een nieuwe, betere aarde, komen we er zeker.

We hebben het geluk van de mensheid in onze eigen handen.

Altruïstische lichtwerkers In de moderne tijd van globalisering staan we als mensheid op gigantische schaal met elkaar in connectie. Hierdoor komen we dagelijks in contact met de verlichte acties die verspreid worden door onze spirituele medemens. De altruïsten die bewust deze hoge frequenties verspreiden staan binnen new age ook wel bekend als lichtwerkers. Het voornaamste doel van de lichtwerker is het verhogen van de frequentie van de aarde.

Dit doen ze door zoveel mogelijk mensen bewust te maken van de kracht die ze zelf bezitten. Ze willen dat iedereen weet dat men zelf bewust kan kiezen om een mooiere wereld aan te trekken. Hoe meer mensen hun energie focussen op een vredige wereld, hoe sneller we deze met elkaar kunnen aantrekken, hoe sneller de crisis opgelost kan worden. Lichtwerkers zijn continu op zoek naar manieren om hun boodschap over te brengen aan de mensheid.

Lichtwerkers zijn dus vaak op zoek naar een groter bereik. Het is dan ook niet verrassend dat veel van deze mensen zich op grote sociale media platforms hebben gevestigd om hun boodschap te verkondigen. Deze boodschappen gaan onder andere over het verlichten van je eigen mentaal-emotionele toestand en hoe je anderen het goede voorbeeld kan geven door het zelf zo goed mogelijk te doen.

Als jij kan laten zien dat het leven niet zo zwaar is als het lijkt, doordat jij zoiets simpels doet als het observeren van je gedachten, zullen anderen graag jouw voorbeeld volgen. Je kan echter niet bij de massa beginnen, dus beginnen lichtwerkers bij de mensen om hen heen, bij de mensen waarmee ze makkelijk in contact kunnen komen. Uit iedere actie ontstaat een vlindereffect, die de frequentie van de oorspronkelijke actie verspreidt en versterkt. Lichtwerkers streven er daarom naar om acties van een zo hoog mogelijke frequentie te verspreiden. Volgens new age spiritualiteit is liefde de hoogste frequentie. Het doel is dus ook om voornamelijk vanuit liefde te handelen. Compassie is één van de hoogste deugden.

Lichtwerkers geven om elkaar en zullen de medemens niet beoordelen. Ze bekijken de positieve kant van het leven en proberen hier altijd een groot licht op te schijnen. Zo verhogen zij met elkaar de frequentie van de wereld om de negatieve spiraal waar we in zijn beland te bestrijden.

Het creëren van een nieuwe aarde begint bij onszelf.

Door de meester over ons eigen bewustzijn te worden, leren wij hoe te handelen vanuit liefde. Door samen te werken kunnen we allemaal ons steentje bijdragen aan een mooiere wereld. Lichtwerkers zijn de zonnestralen op een schemerige ochtend, die langzaam de ochtenddauw van het gras doen verdwijnen, om ruimte te maken voor een nieuwe dag met nieuwe, pure kansen.

Liefde is de hoogste frequentie

10

Tijdschrift Cul

Achtergrond

Kunst van de harde waarheid Hiphop in tijden van crisis

Twee nachten lang was het donker. De iconische skyline van New York verdween toen de zon onderging. Een blikseminslag had ervoor gezorgd dat de stad een paar dagen zonder stroom kwam te zitten. Mensen raakten in paniek. New York was binnen korte tijd een puinhoop geworden. De armste wijken, voornamelijk bewoond door Afro-Amerikanen, werden het hardst getroffen. Maar van een doemscenario was geen sprake. Al snel bleek dat niet voor iedereen het licht was uitgegaan.

Tekst Marije Nieuwland Beeld Sam van den Nieuwenhof

De donkere nachten gingen de geschiedenis in als de New York Blackout van 1977. In de wijk de Bronx bestond het straatbeeld uit geplunderde winkels en gebouwen die in vuur en vlam stonden. Toch zag de jongste generatie van de Bronx ook mogelijkheden in de chaos. Het verminderde toezicht van de politie zorgde ervoor dat dure draaitafels, speakers en versterkers binnen handbereik waren. Gauw na de New York Blackout werd de Bronx ‘s nachts wakker gehouden door feestjes die plaatsvonden in de vele kraakpanden in de wijk: het geluid van hiphop.

De chaos dat jaar had de Afro-Amerikaanse jongeren de kans gegeven om via hiphop hun stem te laten horen.

Over de beats en breaks heen werd voornamelijk gerapt over

de armoedige toestand in de getto’s. ‘It’s a jungle sometimes, it makes me wonder how I keep from going under’ rapten Grandmaster Flash & the Furious Five in 1982 vanuit de Bronx. Met onvrede werd er gesproken over de deprimerende realiteit en systematische onrechtvaardigheden die Afro-Amerikanen in het dagelijks leven ervoeren. De opkomst van hiphop zette kracht bij een stem die er al was, maar tot dusver niet werd gehoord.

Ware reflectie Muzikale subculturen zijn vaak een reactie op politieke instabiliteit en sociale onrust. Ze kunnen in een sneltreinvaart ontstaan in tijden van crisis. Crisis brengt een maatschappij in

Tijdschrift Cul

11

Achtergrond

een staat van chaos, maar maakt ook de werkelijke structuren van een maatschappij duidelijk zichtbaar. Het gegeven dat de Bronx het zwaarst kwam te lijden onder de plotse stroomstoring, was geen toeval. Hiphop bracht deze realiteit aan het licht. Muziek kan binnen chaos een nieuwe ruimte creëren voor activisme.

Hiphop ontwikkelde zich stapsgewijs tot een prominente stem in de strijd tegen institutioneel racisme. Politieke raps brengen de ‘waarheid’ van de straten van Amerika in kaart. Essayist Ta-Nehisi Coates beschrijft hiphop als een unieke vorm van kunst. Volgens Coates zijn raps niet mooi, hoopvol of motiverend. Hiphop stelt niet als doel om men beter te laten voelen over de wereld waarin we leven. De esthetische essentie van hiphop ligt in ‘de ware reflectie van alle brutaliteit en schoonheid die de wereld rijk is’. Onderdrukkende structuren worden zichtbaar en mythen worden ontrafeld.

Brand Nubian bracht in 1994 het nummer ‘Claiming I’m a Criminal ’ uit. Via een persoonlijk verhaal rapt de groep over hoe bepalend huidskleur is in de Amerikaanse samenleving: ‘Down at the station, interrogation is taking place. Overcrowded jails, but for me they’re making space’.

De tekst verwijst naar gevangenissen die voor 40,2% gevuld zijn met Afro-Amerikanen, in een land waar dezelfde groep maar 6,5% van de bevolking uitmaakt. De verklaring van het grote aantal Afro-Amerikanen achter slot en grendel is niet alleen te vinden in de armoedige toestand van getto’s, maar ook in het criminaliteitsbeleid van de Amerikaanse overheid.

Gedurende de jaren 70, kort na het ondertekenen van de Civil Rights Act, werden Afro-Amerikaanse criminelen actief opgespoord. DeDrugs Abuse Act hielp hierbij: crack, een drugs vooral gebruikt in getto’s, werd honderd keer zo hard gestraft als de poedervormige en duurdere variant cocaïne.

Het aantal Afro-Amerikanen in gevangenissen steeg snel. Na het afschaffen van de slavernij en de wetten van Jim Crow, leek massa-opsluiting een nieuwe vorm van raciale onderdrukking. Brand Nubian had de titel Claiming I’m a Criminal niet beter kunnen kiezen: het ‘crimineel zijn’, word je in de schoenen geschoven.

Er bestaan veel negatieve stereotypen over Afro-Amerikanen, maar bovenal worden ze door veel witte Amerikanen gezien als een ‘potentieel gevaar’. Deze angst is van invloed op hoe Afro-Amerikanen door overheidsinstanties worden behandeld. Witte Amerikanen bekleden namelijk sinds het ontstaan van de Verenigde Staten de belangrijkste politieke functies. Ook vandaag de dag nog. Weinig politici zetten zich in voor de inclusie van Afro-Amerikanen. Heden ten dage leeft bijna een kwart van de Afro-Amerikaanse bevolking in armoede. Dat is ongeveer hetzelfde percentage als toen de Civil Rights Act werd ondertekend. Hiphop laat zien dat de Civil Rights Act Amerikanen van kleur misschien gelijke rechten heeft gegeven, maar geen gelijke kansen.

Bewustwording van dubbel-bewustzijn De structurele uitsluiting van Afro-Amerikanen is terug te vinden in elk hoofdstuk van de Amerikaanse geschiedenis.

Tijdens de slavernij werden Afro-Amerikanen uitgesloten van vrijheid, met de wetten van Jim Crow werden ze aan de zijlijn van de samenleving geplaatst en na de Civil Rights Act werd ‘zwarte criminaliteit’ zwaarder berecht dan ‘witte criminaliteit’. In Amerika heeft huidskleur tot vandaag de dag een

12

Tijdschrift Cul

wezenlijke invloed op je positie in de samenleving. Het besef van de eigen inferieure positie in een maatschappij waar ‘wit zijn’ de norm is, dwingt Afro-Amerikanen de witte norm te internaliseren om zo hun maatschappelijke kansen te vergroten. Socioloog William Du Bois stelt dat Afro-Amerikanen leven in een staat van ‘dubbel-bewustzijn’. Ze zien zichzelf door de ogen van ‘wit Amerika’, maar ook door hun eigen ogen. Zwart zijn betekent het steeds moeten schikken naar wat er in de witte wereld van je verwacht wordt, terwijl je ondertussen zo dicht mogelijk bij je eigen ‘zelf ’ probeert te blijven.

Een dubbel-bewustzijn kan een enorme mentale last geven. Je bevindt je in het midden van twee identiteiten: wie jij bent en wie je verwacht wordt te zijn. Al schipperend tussen beide identiteiten, is het moeilijk om je eigen waarde in te zien. De ‘witte blik’ kijkt met minachting of medelijden naar de ‘zwarte onderklasse’. Dubbel-bewustzijn kan zo een aanleiding zijn voor het internaliseren van minachting naar het eigen ‘zelf ’. Een manier om hiermee om te gaan, is je volledig aan te passen aan de witte norm. Maar op deze wijze blijft de waarheid voor een belangrijk deel verborgen.

Politieke hiphop gooit het daarom over een andere boeg. Menig rapper probeert de luisteraar bewust te maken van dubbel-bewustzijn. Het herkennen van gedachtepatronen maakt het mogelijk ze te verwerpen. Zo pleitte Dead Prez ervoor om zich los te wringen van de geïnternaliseerde witte blik. In 2000 schreven deze rappers het nummer ‘Psy-

Achtergrond

chology’: ‘The mind is the place where I make my plans. The world is the place where I take my stand. The beauty of life is mine today. They cannot take my mind away.’ De geest is

misschien genoodzaakt te denken binnen een kader van onderdrukkende raciale structuren, maar dit betekent niet dat de geest zich hierdoor laat overmeesteren. Door mythes te doorgronden, kan een bepaalde mate van vrijheid worden teruggewonnen. Bij het terugwinnen van het eigen bewustzijn, past ook het opnieuw leren appreciëren van het eigen ‘zelf ’.

Politieke hiphop vervangt geïnternaliseerde minachting met een gevoel van trots. De hiphop van het huidige millennial-tijdperk wordt gekarakteriseerd door black pride activisme.

Het Afro-Amerikaanse individu dat ondergewaardeerd is in de maatschappij, wordt geherwaardeerd in hiphop.

Een derde blik De artiesten die de hitlijsten van deze tijd domineren, rappen met trots over behaalde persoonlijke successen en prestaties.

DeAmerican Dream, het idee dat in Amerika alles mogelijk is zolang je maar hard genoeg werkt, lijkt te worden omarmd.

Veel raps gaan over de vervolmaking van het eigen individu en het meetbare succes, in de vorm van streams en geld, dat daarop volgt. Hedendaagse hiphop spreekt naast de taal van black pride, ook uitstekend de taal van de millennial; een ‘zelftaal’ met neoliberaal accent.

Westerse millennials zijn opgegroeid in een wereld waar gemeenschapsgevoel ruimte heeft gemaakt voor een

sterke focus op de maakbaarheid van het individu. De millennial werkt niet meer om voor het hele gezin brood op de plank te leggen, maar is zichzelf als project gaan zien. Volgens psycholoog Paul Verhaeghe heeft de millennial het concept van arbeid geïnternaliseerd: het individu moet zichzelf maximaal ontwikkelen om zoveel mogelijk ‘menselijk kapitaal’ te verwerven. Dit menselijk kapitaal is hét recept voor meetbaar succes in de neoliberale samenleving waar je waarde wordt afgemeten aan wat je hebt bereikt. Voor iedereen die hard genoeg werkt en zichzelf maximaal ontwikkelt, schijnt succes binnen handbereik te liggen.

Politieke raps brengen de waarheid van Amerikaanse straten in kaart

Het is interessant om Verhaeghe’s idee van ‘menselijk kapitaal’ naast Du Bois’ ‘dubbel-bewustzijn’ te leggen.

Een derde blik duikt op. Kijken we niet allemaal naar onszelf door de ogen van de markt? Het ‘zelf ’ zien als product ligt ten grondslag aan het neoliberale millennial-denken. De American Dream is een uitwas hiervan, te vinden in alle populaire cultuur, waaronder hiphop. Maar de American Dream, blijft voor veel Amerikanen een droom. De wedstrijd van menselijk kapitaal is een nieuw soort survival of the fittest met winnaars en verliezers. Daarbij beschikt niet iedere Amerikaan over dezelfde startpositie van de race. De gevolgen van slavernij, Jim Crow, massa-opsluiting en hedendaags racisme zorgen ervoor dat Afro-Amerikanen ergens achteraan starten. De racistische historie van Amerika klinkt als een echo door het neoliberale heden.

Volgens Coates ontrafelt hiphop mythes. Maar de American Dream, het idee dat in Amerika alles mogelijk is zolang je maar hard genoeg werkt, lijkt een mythe die in hiphopteksten eerder wordt uitgedragen dan ontkracht. Hiphop toont zich als ode aan het eigen succes en de daarbij passende meetbare resultaten. Of toch niet? Verscheidene rappers nemen een andere afslag. Kendrick Lamar bracht in 2015 het album ‘To Pimp a Butterfly’ uit. Het album eindigt met een gelijknamig gedicht. Lamar spreekt: ‘The butterfly represents

the talent, the thoughtfulness and the beauty within the caterpillar. But having a harsh outlook on life, the caterpillar sees the butterfly as weak’. De tekst is een verwijzing naar de American Dream: de rups verwerft de ultieme hoeveelheid

aan menselijk kapitaal om zichzelf vervolgens te ontpoppen tot vlinder. Maar in de realiteit kent deze wedstrijd om menselijk kapitaal meer verliezers dan winnaars. In plaats van de vlinder te prijzen, stelt Lamar daarom de vlinder ter discussie.

Misschien is het tijd om, als samenleving, nieuwe dromen toe te laten en andere doelen te stellen.

Waar hiphop ontstaat uit crisis, zoekt het ook antwoorden op crisis. De New York Blackout had de Bronx aan het einde van de jaren 70 in een ravage gebracht. Het armste deel van Amerika bleek over weinig weerbaarheid te beschikken en werd hard getroffen. Tegelijkertijd zorgde het wegvallen van de dagelijkse orde ervoor dat er in korte tijd een nieuw podium kon worden gebouwd. Een podium dat tot vandaag de dag betreed wordt door rappers met een boodschap.

Tijdschrift Cul

13

Essay

De botsing

Een midlifecris Terug naar een avond in 2009. Het was mij zojuist ter ore gekomen dat veel van mijn grote helden behoorden tot de club van 27: een groep beroemde muzikanten die allemaal op de desbetreffende leeftijd zijn overleden. Op dat moment was ik dertien jaar oud, wat inhield dat ik op de helft van 27 was. Ik ervoer een gevoel dat ik niet kon beschrijven, totdat mijn vader met zijn nieuwe sportauto thuiskwam. Ik was in een midlifecrisis beland.

Tekst Stans de Jong Beeld Daniëlle Kronenburg Als het over een midlifecrisis gaat, denkt men vaak meteen aan humoristische beelden die veel worden gebruikt in films, boeken en televisieseries. Denk bijvoorbeeld aan de man die er vandoor gaat op zijn nieuwe motor met een twintig jaar jongere vrouw, een nieuw kapsel én een leren jas. Overal hoor en zie je dit soort stereotyperende voorbeelden die in het echte leven meestal niet op deze manier terug te vinden zijn. Er wordt dus vaak een vrij onrealistisch beeld van de midlifecrisis neergezet.

In de praktijk wordt het vaak namelijk niet als komisch ervaren. Op middelbare leeftijd beseft men dat het leven voorbij gevlogen is. Er komen bepaalde zingevingsvraagstukken aan de orde zoals: wat heb ik nou eigenlijk bereikt in mijn leven? Heb ik wel de juiste keuzes gemaakt? En ben ik wel gelukkig? Dit soort vragen kunnen ervoor zorgen dat iemand in een onstuimige en onzekere periode terechtkomt.

Soms bestaat er namelijk een kloof tussen wie men is geworden en wie men had willen zijn. Er ontstaat dan een bepaald verlangen om veranderingen in het leven aan te brengen. Men komt vast te zitten in een identiteitscrisis waarin de balans van het leven verstoord is geraakt.

Is dit alles?

Steeds vaker komt naar voren dat ook dertigers al kampen met een vergelijkbare crisis, dit wordt dan ook wel de quarterlife

crisis genoemd. Het is ongeveer hetzelfde als een midlifecrisis, maar vindt eerder in het leven plaats. Dertigers lopen vast op bepaalde vragen over hun leven. Er was ooit die droom van wat je voor je dertigste bereikt wilde hebben, de twijfel of dit gelukt is slaat hardnekkig toe. Wat zegt het ontstaan van de quarterlife crisis over de betekenis van beide crises?

Het internet staat vol met informatie over wat deze crises zijn, hoe je ze kan herkennen en hoe je ermee om moet gaan. Waar vaak minder aandacht naartoe gaat is de vraag: kan je ze voorkomen? Het antwoord wordt geregeld in het midden gelaten, maar het feit dat mensen steeds eerder tegen een crisis aanlopen, maakt deze vraag des te interessanter.

Misschien speelt leeftijd namelijk niet de grootste rol.

In een prestatiemaatschappij worden mensen klaargestoomd voor de arbeidsmarkt. Hoe meer dingen je gedaan krijgt, hoe beter. Er moeten aan de lopende band keuzes gemaakt worden zonder tijd om er goed over na te denken.

Als je dan eenmaal bent aangekomen op de arbeidsmarkt en een baan hebt weten te krijgen, moet je bewijzen dat de twee minors én dubbele master ervoor hebben gezorgd dat je een betere werknemer bent dan de op de loer liggende vervangers.

Deze prestatiedrang zorgt voor een enorme druk om goed genoeg te zijn en altijd een extra tandje bij te willen zetten voor een beter resultaat. Je kunt nooit ambitieus genoeg zijn. Hierdoor wordt de competitie steeds groter en moet je

Elk moment van de dag moet nut hebben, anders is het verloren tijd

14

Tijdschrift Cul

Essay

g voorkomen

sis zonder midlife

Soms bestaat er een kloof tussen wie men is geworden en wie men had willen zijn

extra stappen zetten om bij te blijven. Daarnaast zorgen we er in de prestatiemaatschappij voor dat niemand zich ook maar een seconde hoeft te vervelen. Als je jezelf niet bezig kunt houden, dan kan je mobiel of televisie dat wel. Op papier klopt je leven tot in de puntjes. Je voldoet aan alle onderdelen om een succesvol lid van de samenleving te zijn, maar de bestaande druk en overvolle invulling van het leven zorgt ervoor dat mensen steeds sneller tegen het punt aanlopen van: ‘is dit alles?’ en in een crisis belanden.

De muur ontwijken Een vaak genoemde oplossing om een midlifecrisis óf quarterlife crisis te voorkomen, is om eerder in het leven bewust stil te staan bij bepaalde kritische vragen. Het kan anders een stuk makkelijker gebeuren dat je vast komt te zitten en in een crisissituatie terecht komt. De vraagstellingen hoeven namelijk niet per se tot een crisis te leiden. Dit gebeurt enkel omdat men opeens met een harde klap tegen een muur aanloopt.

Misschien heeft deze crisis dus inderdaad niet álles te maken met de leeftijd die je hebt, maar veel meer met de manier waarop je leeft en naar het leven kijkt.

In een maatschappij waarin alles draait om succes is er niet veel ruimte om stil te staan. Elk moment van de dag moet nut hebben, anders is het verloren tijd. Hierin vergeet men vaak om eens te reflecteren op het leven. Want wat ben

je nou eigenlijk aan het doen? Ben je gelukkig met je baan of met je partner? En maak je wel de juiste keuzes in het leven?

Deze reflectie zorgt ervoor dat men tijdig kan bijsturen, zodat je later niet tot een plotseling besef komt dat je al tijden totaal de verkeerde richting op bent gereden.

Het ontstaan van de quarterlife crisis laat ons zien dat leeftijd niet de grootste rol speelt in het ervaren van zo’n crisis, maar de manier van leven en kijken naar het leven. Iedereen kan op elk moment van zijn of haar leven geconfronteerd worden met bepaalde zingevingsvraagstukken. De reden waarom zich dit uitmondt in een crisis, is omdat men vaak niet genoeg heeft stilgestaan bij deze vragen en er daarom met een harde klap tegenaan loopt en vast komt te zitten. We bevinden ons op een snelweg waarop je het landschap amper ziet en zo snel mogelijk naar een eindbestemming wilt. Misschien wordt het eens tijd om de afrit te nemen en ons te verplaatsen naar een landelijke weg. Of om te beginnen, de snelheid te verlagen naar 100 km per uur.

Tijdschrift Cul

15 15

Achtergrond

Steeds groener land

Anticiperen op klimaatverandering in Groenland Het begin van de 21ste eeuw wordt misschien nog wel het meest gekarakteriseerd door de klimaatverandering. We vrezen de klimaatverandering. En dat is ook niet gek.

Want door de opwarming van de aarde zal de ecologische orde verstoord raken waar weer ongekende consequenties uit voort zullen komen. Voor mens, dier en milieu.

Maar deze crisis kan mogelijk ook zorgen voor nieuwe gelegenheden die voorheen onvoorstelbaar leken.

Tekst & Beeld Rowan Meereboer De gevolgen van de klimaatverandering zullen voor de één negatief kunnen uitpakken en voor de ander positief. Deze afweging is goed toepasbaar op de situatie in Groenland.

Groenland, het grootste eiland van onze aarde, ligt onder een grote ijsplaat. Voor duizenden jaren heeft dit ervoor gezorgd dat het land vrijwel onbewoonbaar was en koloniale mogendheden weinig interesse in het gebiedsdeel toonden. Hierdoor is het bevolkingsaantal van Groenland bijzonder laag. Het land heeft een inwoneraantal van slechts 56.081. Dit is ongeveer één vijftiende van de bevolking van de gemeente Amsterdam.

Tussen 1200 en 1400 kwamen vanuit het huidige Canada de Inuit op het eiland. In ongeveer dezelfde periode koloniseerden Vikingen uit IJsland en Noorwegen het zuidelijke deel van Groenland. Vanaf 1721 werd Groenland officieel geadministreerd door het koninkrijk Denemarken-Noorwegen en is tot vandaag de dag een gebiedsdeel bestuurd door het Deense koninkrijk. Wel is Groenland sinds 1979 een autonoom gebiedsdeel binnen het Deense rijk. Er zijn echter steeds meer mogendheden die interesse zijn gaan tonen in het gebied, waardoor de soevereiniteit van Groenland in gevaar zou kunnen gaan komen.

Scramble for Arctica In augustus 2019 kwam de Amerikaanse president Donald Trump met het opmerkelijke voorstel Groenland te kopen van Denemarken. Maar niet alleen de Amerikanen zijn bezig hun invloed op het Noordpoolgebied te vergroten. Zo hebben de Russen claims gelegd op bepaalde delen van de Noordpool en heeft ook de Europese Unie haar gulzige blik naar het Noorden gekeerd.

Deze vergrote interesse in Groenland is te danken aan de klimaatverandering en aan de rijke bodem van Groenland. Vermoedelijk kent het eiland grote proporties aardolie,

16

Tijdschrift Cul

ijzer en goud. Maar er is ook een rijkdom aan zeldzame metalen die essentieel zijn voor het maken van mobiele telefoons, waar daarom veel vraag naar is. Door de smeltende ijskappen wordt het winnen van deze mineralen steeds gemakkelijker.

Ook het verhandelen van deze mineralen zal effectiever gaan door nieuwe vaarroutes die vrij zullen komen.

Het noordpoolgebied dat op heden een groot natuurreservaat was, zal in de toekomst een drukte kunnen gaan kennen van schepen die op en af varen. Als deze ontwikkelingen zich doorzetten zal dat ongetwijfeld nadelig zijn voor het al labiele ecosysteem van Arctica. De vraag is of deze ontwikkelingen positief of negatief zullen uitpakken voor de Groenlanders. De Groenlanders moeten zich hoe dan ook anticiperen op een vernieuwde leefomgeving. In het Groenlands zijn er twee woorden voor anticiperen; aarlerlaa en neriguaa.

Aarlerlaa betekent ‘het bang zijn voor wat gaat komen’ en neriguaa betekent ‘het hoopvol zijn voor wat gaat komen’.

Aarlerlaa

De Groenlanders hebben veel om voor te vrezen. Hun habitat en levensstijl zal radicaal kunnen gaan veranderen door de klimaatverandering. De opportunistische houding van de VS en China maakt deze dreiging niet minder. Een mogelijk scenario is er een van aarlerlaap. Een scenario waarin de Groenlanders hard geraakt zullen worden door de ontwikkelingen omtrent klimaatverandering.

Wetenschappers waarschuwen dat het gegeven dat Groenland steeds groener wordt, bedreigend is voor de ‘traditionele’ levensstijl van de oorspronkelijke volkeren van het Arctische gebied. De Groenlandse Inuit, die tachtig procent van de Groenlandse bevolking vormen, zijn van oudsher vissers en jagers wiens levensstijl is aangepast aan het arctische klimaat van Groenland. Door de veranderende leefomgeving wordt het lastiger voor de Inuit om bepaalde gewoontes en gebruiken in stand te houden.

Naast de gevolgen van de klimaatverandering zou ook de interesse die andere mogendheden in Groenland hebben een gevaar kunnen gaan vormen voor de Groenlanders.

Wanneer Groenland en zijn grondstoffen koopwaar worden, zoals Trump had gewild, zullen de Groenlanders als oorspronkelijke bevolking hier waarschijnlijk onder gaan lijden.

De Groenlanders, die slechts een kleine groep vormen, kunnen in dit geval vrij weinig tegen de hebzucht van de Amerikanen, de Chinezen of de Europese Unie inbrengen. De Groenlanders zouden zich daarom op internationale rechten moeten beroepen willen ze dit scenario voorkomen.

Neriguaa

Het beroep doen op internationale rechten zal voor Groenland alleen mogelijk zijn wanneer het land lid is van de Ver-

Achtergrond

enigde Naties en dus officieel onafhankelijk is van Denemarken. Wanneer dit zou zijn bereikt, zou er een ander scenario mogelijk zijn voor de Groenlanders; een van neriguaa.

De Groenlandse economie draait momenteel op twee sectoren. Enerzijds de visserij en anderzijds de jaarlijkse schenking die het autonome gebiedsdeel krijgt uit Kopenhagen. Ondanks het kleine bevolkingsaantal wil het Deense autonome gebiedsdeel toch op den duur onafhankelijk worden. Zo pleiten alle regeringspartijen in Groenland voor verdere soevereiniteit of onafhankelijkheid. Wanneer Groenland morgen onafhankelijk zal worden, zal de welvaart en de Groenlandse economie snel achteruitgaan. Groenland zal het dan vooral moeten hebben van de visserij en het geringe toerisme. Een Groenlandse onafhankelijkheid zal er in de komende tijd dan ook niet van komen.

Wanneer het in de toekomst gemakkelijker wordt om grondstoffen te winnen en deze te vervoeren vanuit Groenland, zal er een nieuwe inkomstenbron zijn voor de Groenlanders. Mits er beleidsmatig voor wordt gezorgd dat de Groenlanders hiervan het meest zullen profiteren. Zo zou een situatie kunnen worden gecreëerd waarin zij niet meer afhankelijk zijn van Deense staatssteun en zouden zij onafhankelijk kunnen worden.

De som is niet moeilijk te maken. De Groenlandse economie, die momenteel nog erg afhankelijk is van subsidies uit Kopenhagen, zou omhoog kunnen schieten wanneer

het land in staat zal zijn haar grondstoffen te exploiteren. In Groenland is men nu al aan het onderhandelen met de Verenigde Staten en China over mogelijke handelsovereenkomsten.

Dubai van het Noorden Klimaatverandering is een crisis die de hele wereld treft. Een crisis wordt bevreesd door de mens. De mens hecht veel waarde aan structuur, de ‘manier hoe dingen altijd zijn gegaan’ en de zekerheid die dit brengt. Door een crisis stort er een structuur in elkaar waar mensen afhankelijk van zijn. De mens kan echter ook hoopvol zijn tijdens een crisis, want door het uiteenvallen van een structuur ontstaan er ook nieuwe kansen en mogelijkheden die er eerst niet waren. Voor Groenland betekent dit twee mogelijkheden. Of het wordt geëxploiteerd door grote mogendheden, of het zijn de Groenlanders zelf die van de opwarming van de aarde kunnen profiteren.

Het is voorstelbaar dat Groenland een soort Dubai of Saoedi-Arabië van het Noorden wordt. Ook deze landen hebben hun welvaart te danken aan de grondstoffen die zij tot hun beschikking hebben in combinatie met een lage bevolkingsdichtheid. Maar wil dit scenario zich voordoen, dan zou Groenland op het juiste moment onafhankelijk moeten worden en zou er beleidsmatig voor gezorgd moeten worden dat Groenland zijn grondstoffen op een manier kan verkopen dat de Groenlanders zelf hier het meeste kunnen uithalen.

Tijdschrift Cul

17

Beeldreportage

Boter-kaasen-eieren Terug naar het simpele leven Beeld Lola Rogaar

18

Tijdschrift Cul

Beeldreportage

Tijdschrift Cul

19

Beeldreportage

20

Tijdschrift Cul

Column

Ontkenning: de meester van deceptie Tekst & Beeld Oscar Slagveer Je weet dat er een obstakel aankomt en je weet niet wat je moet doen. Overal om je heen zijn mensen verward en je hoofd doet zijn uiterste best om niet in paniek te raken. Je lichaam verkrampt en dan hoor je het: ‘Rustig aan, misschien komt het helemaal jouw kant niet op.’ Langzaam ontspant je lichaam zich weer en alhoewel alle alarmbellen nog steeds verder rinkelen, ga je verder met je dag. Dit sentiment heet ontkenning en het is waarschijnlijk één van de meest gevaarlijke sentimenten die wij als mensen kunnen ervaren.

Het jaar was 1986. Het inmiddels beruchte ruimtevaartuig de Challenger stond net op het punt de ruimte in te verdwijnen voordat het na 73 seconden opbreekt en explodeert voor de ogen van duizenden toeschouwers die via de televisie meekijken. Na latere inspectie bleek dat het ongeluk was veroorzaakt door een defecte O-ring, een essentieel deeltje waarmee NASA bij eerdere lanceringen al problemen ondervond maar verder niks aan had gedaan. In 2003 ontvlamde vervolgens het Columbia ruimtevaartuig bij terugkomst door een vergelijkbaar probleem. Een stuk isolatieschuim schoot los en raakte de linkervleugel van het voertuig. Ook hier bleek dat onderzoekers sinds de jaren 90 al waarschuwden voor de fragiliteit van deze stukjes schuim en de mogelijkheid dat ze onder lage temperaturen kunnen losschieten. Uiteindelijk hebben in beide gevallen veertien mensen hun levens verloren door deze technische misstanden. Ontkenning kan fataal zijn.

Het gevaar van ontkenning is geen absentie van erkenning. Dit is een foutieve algemene gedachte die de bedrieglijke aard van het woord ondermijnt. De twee woorden gaan namelijk juist samen. Er kan geen ont-

kenning plaatsvinden zonder dat men erkent dat er een probleem is. In tegenstelling tot de algemene gedachte zijn het daarom geen tegenstellingen maar aanvullingen op elkaar. De werkelijke ontkenning zit namelijk in wat men met erkenning doet: men ziet een probleem aankomen maar doet er niks aan. We wachten af en laten ons overmeesteren door een ongunstig lot dat we goed praten met waanideeën en angsten.

In plaats van aanpakken bedenken we smoesjes en plaatsen we het probleem buiten de realiteit alsof dit daadwerkelijk een mogelijke optie is.

Op 20 januari 2020 werd in Nederland voor het eerst gerapporteerd over een dodelijk virus in China dat van mens tot mens wordt overgedragen. Op 13 februari werd bekendgemaakt dat er toen al 44 besmettingen in Europa waren gemeld en op 28 februari waren er wereldwijd 87.232 besmettingen. Toch tweette het RIVM op 5 maart dat er “geen reden is om evenementen te vermijden of af te lasten” en gaat de mensheid nog volop door met hun levens alsof er niks aan de hand is. Inmiddels, een maand later, zijn er meer dan dertigduizend positief geteste personen in Nederland, waarvan er reeds meer dan drieduizend zijn overleden. Wereldwijd zijn landen nu ook al maanden in lockdown of quarantaine en is het aantal besmettingen sinds februari vertienvoudigd.

Net zoals het virus is ontkenning een ziekte en het werkt het ons op een wereldwijde schaal tegen. Het besmet ons op momenten van zwakte en in tijden van paniek en chaos.

Hoe sneller wij dit probleem daarom gaan behandelen als het epicentrum van onze problematiek, des te sneller wij een vaccin kunnen ontwikkelen tegen het virus dat onze soort al sinds de oudheid kwelt.

Tijdschrift TijdschriftCul Cul

21 21

Essay

Beginnen over ziek zijn Het leven van een patiënt tussen twee werelden in Tekst Paola Leijssen Beeld Daniëlle Kronenburg Wie ziek is, is niet gezond. Klinkt logisch, maar dat is het niet. Wie ziek is, wordt constant heen en weer gejojood tussen gezond voelen, maar het niet zijn. Een patiënt leeft continu tussen twee werelden in: de vrije wereld en de wereld binnen het ziekenhuis. En daar wordt te weinig over gepraat. Er heerst een soort schaamte, angst en onbekendheid, terwijl het een belangrijk en voor velen herkenbaar onderwerp is.

Een patiënt voldoet niet helemaal aan de algemene norm, want hij is nét iets anders dan de rest. Laten we deze patiënt Bram noemen. Bram is chronisch ziek is, maar dit is op een paar kleine uiterlijke kenmerken niet aan hem te zien. Voor de rest voelt hij zich hartstikke goed en draait hij gewoon mee met het dagelijkse leven van de samenleving. Er zijn weinig belemmeringen, zowel fysiek als mentaal, die hem ervan weerhouden om iets te doen. Een paar keer per jaar moet hij naar het ziekenhuis om weer eens goed door de molen gehaald te worden en daar blijft het dan bij. Enkele mensen uit zijn omgeving weten van zijn ziekte, maar dat is het dan ook.

Bram heeft namelijk geen zin om het aan de grote klok te hangen. Hij weet dat als hij aan mensen vertelt wat hij heeft, men anders naar hem zal gaan kijken. Misschien krijgen ze wel medelijden met hem en dat is het laatste wat Bram wil.

Dus houdt hij zich stil. En dat is ergens heel fijn voor hem, ook al is er een keerzijde. Want het kan ook slechter met hem gaan. Zijn chronische ziekte kan ook achteruitgaan, waardoor hij opeens wel allemaal handicaps heeft om dingen niet meer te kunnen doen die hij voorheen wel kon doen. De ziekte wordt dan opeens zichtbaar voor de buitenwereld. Moet hij het dan gaan vertellen? Waar moet hij dan beginnen? Dit is een vraag die vaak bij Bram door het hoofd spookt. En hij zal niet de enige patiënt zijn.

Het kantelpunt Sophie is jong, vrij en ze leeft volop. Zij geniet van het prachtige leven en ze doet alles wat anderen ook doen. Dat ze ziek

is, lijkt ze op dit moment even te zijn vergeten, terwijl ze ook weet dat de jaarlijkse ziekenhuisbezoeken opeens het tegendeel kunnen bewijzen. Ze leeft constant in twee werelden. Haar leven is als een soort elastiek, dat het ene moment aan het verslappen is, maar op het andere moment zo strak staat dat het op knappen staat. Ze weet dat het ook opeens slechter kan gaan, maar ze sluit daar haar ogen voor. In haar hoofd staat ze met beide benen in het gezonde, mooie en vrije leven, terwijl haar lichaam ieder been in een andere wereld heeft staan.

Voor Sophie is het heel lastig om te accepteren dat zij ziek is.

Maar ze weet ook dat ze zichzelf voor de gek houdt als ze dat niet doet, dus leeft ze voortdurend in een tweestrijd.

Een heel ander leven Wanneer Laura het ziekenhuis instapt, komt zij in een hele andere wereld terecht. Het is een wereld waar gezond zijn niet de norm is, maar juist uitzonderlijk. Voor haar is het misschien normaal om op een maandagochtend een af-

Het is ontzettend moeilijk om 22 22

TijdschriftCul Cul Tijdschrift

Essay

Een patiënt voldoet niet aan de norm

spraak te hebben op de polikliniek, maar er zijn ontzettend veel mensen die überhaupt nog nooit in een ziekenhuis zijn geweest, laat staan zelf in de behandelstoel hebben gezeten. Laura is part van een wereld die allesbehalve doorsnee is.

Ze vindt het iets geks hebben en toch ergens ook iets moois, want ze neemt deel aan een collectieve plek van arts en patiënt waar beide partijen vechten; de arts voor iemand zijn leven en de patiënt voor haar eigen leven. Het is een plek waar Laura zich kwetsbaar op durft te stellen, want het gaat daar om haar, zij die wat ‘heeft’.

Alleen vindt ze het ontzettend lastig om mensen te vertellen over een wereld, het ziekenhuis, die zij nog nooit hebben betreden, omdat ze weet dat zij het toch nooit zullen begrijpen, dus laat ze dat vaak maar achterwege.

Nederlanders praten niet over ziek zijn Nederlanders zijn ontzettend nuchter.

Nuchterheid zorgt ervoor dat er luchtig over onderwerpen wordt besproken of helemaal niet wordt gesproken, en daar is ziek zijn onderdeel van. We praten niet over ziek zijn, terwijl dat voor velen toch heel belangrijk kan zijn. Toen Max te horen kreeg dat hij kanker had, was hij in één klap ‘ziek’. En dat wekt angst op bij anderen. De buiten-

staander durft er nauwelijks over te beginnen, uit een soort van onwetendheid en het misschien ook niet begrijpen. Dus is de makkelijkste weg om er niet over te praten. Max begint er zelf ook niet snel over: waar hij in het ziekenhuis zichzelf kwetsbaar durft op te stellen doet hij dat in het normale dagelijkse leven niet of nauwelijks. Hij wil niet in het hokje ‘ongezond’ geplaatst worden, en ook niet medelijden creëren.

Dat maakt de situatie er namelijk niet beter op voor hem.

Toch zou het heel goed zijn, voor zowel de patiënt als de buitenstaander, om over ziek zijn durven te praten en te gaan praten. Want voor zieken kan het soms enorm zwaar zijn om tussen de twee werelden te leven. Het zal heel veel mensen goed doen om soms even heel hard te huilen, boos te worden, en je vooral kwetsbaar durven op te stellen. Het gevoel bang te zijn voor verslechtering, voor een onzekere toekomst, dat je het soms allemaal gewoon even niet meer weet. Het is ontzettend moeilijk om je zo kwetsbaar op te stellen over iets dat helemaal niet leuk is. Alleen is het wel heel belangrijk.

Er zijn ontzettend veel mensen ziek. Maar er wordt weinig over gepraat. Terwijl dat zo belangrijk is voor beide partijen. Alleen weet ik niet of ik alle kaarten op tafel durf te leggen. Uit angst. Bij het idee krijg ik al een brok in mijn keel.

Dus stop ik het weg, heel diep en ver. Ik weet ook wel dat ik mezelf dan voor de gek houd. Maar zolang de buitenwereld niet van mijn jaarlijkse ziekenhuisbezoeken en controles afweet, voelt het toch alsof die beide benen in het volle leven staan en niet één been in de ziekenwereld. Die keuze maak ik bewust. Ik begin er pas over als ik weet dat ik het wel moet vertellen en dan alleen aan de mensen waarvan ik wil dat ze het weten. Dat wanneer ik na een ziekenhuisbezoek of -uitslag alleen maar kan huilen, ze weten dat het slecht nieuws is.

Je leeft twee levens

m je kwetsbaar op te stellen

Tijdschrift Tijdschrift Cul Cul

23 23

Achtergrond

Dokters als dealers Hoe miljoenen Amerikanen verslaafd raakten aan opiaten In de Verenigde Staten voltrekt zich op dit moment de grootste drugs crisis uit de Amerikaanse geschiedenis. In 2017, het recordjaar van deze crisis, stierven er zeventigduizend Amerikanen aan een overdosis. Wat opvalt aan de cijfers, is dat het bij ongeveer de helft van deze gevallen gaat om een overdosis van zeer verslavende pijnstillers zoals oxycodon en fentanyl. Dit zijn geneesmiddelen die op doktersrecept af te halen zijn.

Tekst Jip Leferink Beeld Rowan Meereboer Anders dan je zou verwachten bij een drugs crisis, ontstond deze epidemie bij de Amerikaanse gezondheidszorg zelf. De epidemie werd als ‘crisis’ bestempeld omdat het aantal verslaafden aan medicatie en drugs erg hoog is in Amerika. Het probleem ontstond in de jaren negentig, toen er een nieuwe optiek over pijn opkwam: een pijnloze behandeling werd vanaf toen gezien als een betere behandeling. Het streven van specialisten was dan ook om een patiënt zo min mogelijk pijn te laten voelen. Hierdoor ontstond er een behoefte aan zwaardere pijnstillers. Het farmaceutische bedrijf Purdue Pharma bracht het zeer verslavende opiaat OxyContin op de markt.

Hierna volgden andere farmabedrijven, die op hun beurt ook opiaten gingen fabriceren en distribueren. Opiaten zijn pijnstillende middelen die de werking van opium hebben of nabootsen. Hoe zwaarder de middelen zijn, hoe verslavender het opiaat is. Onder andere de promotie van deze farmaceutische bedrijven leidde ertoe dat artsen in de Verenigde Staten op grote schaal verslavende opiaten gingen voorschrijven aan patiënten. Er werden misleidende campagnes gevoerd waar het verslavende effect van de opiaten werd ontkend. Daarnaast kregen artsen die meer medicatie voorschreven beloningen van de bedrijven, zoals snoepreisjes of bonussen. In korte tijd raakten veel Amerikanen verslaafd aan opiaten. De crisis escaleerde met de komst van fentanyl: een sterke pijnstiller die bijvoorbeeld wordt voorgeschreven voor pijnbestrijding bij kanker. Fentanyl is qua samenstelling verwant aan heroïne, maar is wel vijftig keer zo sterk. Na de opkomst van fentanyl verdriedubbelde het aantal doden door overdosissen in de Verenigde Staten. Amerikanen onder de vijftig sterven statistisch gezien eerder aan een overdosis dan aan een verkeersongeluk.

Heroïne als alternatief Naast het feit dat deze pijnstillers ontzettend verslavend zijn, zijn ze ook nog eens erg duur. Zo kost één pil OxyContin, de pijnstiller waar deze crisis mee begon, ongeveer 35 dollar.

Heroïne kost daarentegen ongeveer 6 dollar per shot. Legale

24 24

Tijdschrift TijdschriftCul Cul

opiaten lijken qua werking op illegale opiaten zoals heroïne.

Aangezien heroïne een stuk goedkoper is dan legale opiaten, kiezen verslaafden op den duur vaak voor het goedkopere alternatief. Driekwart van de heroïneverslaafden in Amerika is ooit begonnen met pijnstillers. Zowel bij heroïne als bij fentanyl ontstaat er bij gebruikers een behoefte om steeds meer te gaan gebruiken. Dit heeft in de Verenigde Staten geresulteerd in veel doden door een overdosis. Daarnaast verlagen opiaten als oxycodon en fentanyl de bloeddruk en onderdrukken ze de ademhalingsprikkel. Wanneer een gebruiker deze medicatie combineert met andere medicatie, of met alcohol, kan er vrij plotseling een overdosis ontstaan, omdat de lever deze middelen minder snel kan afbreken.

Wanneer men denkt aan een ‘verslaafde’, wordt er vaak gedacht aan een stereotype beeld van een man met een ingevallen gezicht die op straat bedelt om aan een dagelijkse dosis drugs te komen. Dit stereotype gaat echter niet op voor de huidige situatie in Amerika. Het is een crisis die elke laag van de Amerikaanse samenleving treft. De gevolgen zijn enorm. Gezinnen worden ontwricht door verslaving van ouders, waardoor veel kinderen eindigen in pleegzorg. Drugscriminaliteit neemt toe door de vraag naar opiaten. De druk op de gezondheidszorg is ontzettend groot. Veel ziekenhuizen geven aan dat hun crisisdienst overbelast raakt en dat de situatie op deze manier onhoudbaar is geworden. Ziektes als Hepatitis B en C nemen toe als gevolg van hergebruikte naalden.

En niet alleen de gezondheidszorg, maar ook de Amerikaanse economie staat onder druk door de opiatenepidemie: naar schatting van het Witte Huis kost het de staat 540 miljard dollar per jaar.

Bestrijding Inmiddels wordt er vanuit de Amerikaanse regering veel ondernomen om de verslavingsproblematiek te bestrijden. In augustus 2017 werd de crisis bestempeld als een nationale noodtoestand door president Donald Trump. Het Congres heeft zes miljard dollar vrijgemaakt om de epidemie te be-

Achtergrond

strijden. Artsen kunnen door strengere regels minder makkelijk opiaten voorschrijven als medicatie. Door beleidsverandering heeft er een bijstelling plaatsgevonden wat de huidige omgang met verslaafden betreft. Waar verslaafden eerst werden behandeld als criminelen die naar de gevangenis moeten, worden ze nu behandeld als zieke mensen. Er is veel geïnvesteerd in goede verslavingszorg en therapie, maar dit is vooral beschikbaar voor mensen uit hogere milieus. Veel mensen zijn niet verzekerd voor passende hulp voor hun verslaving, waardoor er ongelijkheid ontstaat. Om overdosissen tegen te gaan, is inmiddels iets effectiefs bedacht. Vandaag de dag hebben alle politieagenten, verpleegkundigen en doktoren die ter plaatse gaan bij een overdosis het middel naloxon bij zich. Dit is een geneesmiddel dat een overdosis kan verhelpen omdat het werkt op de opioïde receptoren en daarmee de werking van een signaalstof in oxycodon of fentanyl remt. Een relatief nieuwe ontwikkeling is dat farmabedrijven die zware pijnstillers hebben gefabriceerd op grote schaal worden aangeklaagd.

In mei 2019 werd Johnson & Johnson, een grote farmaceut, aangeklaagd door de staat Oklahoma. Het bedrijf heeft volgens de aanklager een grote bijdrage geleverd aan de opiatencrisis in de staat. In Oklahoma zijn er sinds het jaar 2000

naar schatting zesduizend mensen overleden ten gevolge van een overdosis. In deze rechtszaak werd voor het eerst een uitspraak gedaan door een rechter over wie er verantwoordelijk is voor de opiatenepidemie. Uiteindelijk heeft de staat een schadevergoeding gekregen van 572 miljard dollar, om verslavingszorg en preventieprogramma’s te financieren.

Sinds twee jaar daalt het aantal doden door een overdosis voor het eerst sinds 1990 in de Verenigde Staten. Dit is natuurlijk goed nieuws: het lijkt erop dat de maatregelen vanuit de overheid succes hebben. Toch sterven er volgens de laatste statistieken van het National Centre of Health Statistics nog zo’n 130 Amerikanen per dag aan een overdosis. Er zullen nog meer middelen ingezet moeten worden om deze crisis effectief te bestrijden. Het huidige beleid is verre van inclusief, waardoor er een nóg groter contrast tussen rijk en arm ontstaat. Er zal meer ruimte moeten komen om alle verslaafden goede hulp te bieden en er zal nog meer geld geïnvesteerd moeten worden in adequate preventieprogramma’s.

Tot die tijd zal de opiatenepidemie in de Verenigde Staten voortduren.

Tijdschrift Tijdschrift Cul Cul

25 25

Interview

De eeuwig tikkende tijdbom Een interview met oorlogsjournalist en alumnus Lennart Hofman

Oorlog begrijpen, dat is de missie van oorlogsjournalist Lennart Hofman. Als ‘correspondent verborgen oorlogen’ bij online journalistiek platform De Correspondent reist hij de hele wereld over om inzicht te krijgen in oorlogen die de andere media uit het oog zijn verloren of die overheden geheim willen houden. Hij bezocht onder andere Sudan, Oekraïne, Myanmar, de Filippijnen en Jemen, op zoek naar de verhalen die schuilgaan achter geweld.

Tekst Lucca de Ruiter Beeld Lennart Hofman, Moh Saadduddin, Andreas Staahl ‘Ik wil laten zien dat er oorlog speelt zonder dat we het zien.’

Dat kan volgens Hofman gaan over oorlogen die we letterlijk niet waarnemen, omdat ze zich ver weg afspelen, maar over ook oorlogen die alleen vanuit de lucht worden gevoerd, met gevechtsvliegtuigen of drones. Na zijn opleidingen Culturele antropologie en Religiestudies aan de Universiteit van Amsterdam besloot hij, zonder ervaring, naar Syrië te gaan, waar de pas begonnen burgeroorlog aan het escaleren was. Een conflict begrijpen is ingewikkeld, stelt hij, en als het dan gaat over iets dat plaatsvindt op een ander continent en ons niet lijkt te raken, worden de artikelen die erover worden geschreven vaak ook minder gelezen. Toen Islamitische Staat (IS) aanslagen begon te plegen in Europa, werden Hofmans stukken over Syrië ineens veel meer gelezen. ‘Het is iets psychologisch’, denkt Hofman, ‘je moet op een bepaalde manier een noodzaak voelen om te lezen over het leed van anderen’. Veel mensen voelen die noodzaak niet, maar hij is er wel degelijk.

Wie oorlog beter begrijpt, ziet dat de wereldwijde wapenhan-

26

Tijdschrift Cul Tijdschrift Cul

del ervoor zorgt dat er altijd meer landen betrokken zijn bij een oorlog dan aan de oppervlakte zichtbaar is.

Altijd op je hoede Het aan het licht brengen van dit soort verborgen oorlogen is niet zonder gevaar. Hofman vertelt zijn bestemming slechts aan een paar mensen voor vertrek. Hij wil koste wat het kost voorkomen dat de verkeerde mensen die informatie in handen krijgen. Op iedere plek is het gevaar anders: ‘De Syrische overheid zou je kunnen oppakken om bijvoorbeeld later de Nederlandse overheid onder druk te kunnen zetten in een diplomatiek steekspel. In Mali kunnen extremisten je gijzelen om je te verkopen voor heel veel losgeld. Je bent onderdeel van een politiek spel als ze je te pakken krijgen.’ Wanneer hij eenmaal in een oorlogsgebied is, moet hij tevens oppassen dat hij niet in zee gaat met onbetrouwbare mensen. Daarom maakt hij altijd van tevoren een veiligheidsplan. Hij zorgt ervoor dat er altijd een plan B, een plan C en zo nodig een

Interview

safehouse is. Ook heeft hij met zijn team vaak meerdere auto’s

met geblindeerde ramen, zodat niemand hen kan zien. Soms ruilen ze zelfs van kleding zodat mensen hen minder snel herkennen. Tot nu toe is dit telkens goed gegaan, maar Hofman vertelt dat hij enkele keren door het oog van de naald is gekropen: ‘Ik was er telkens net niet bij, maar een cameraman met wie ik samenwerkte in Syrië is een keer door zijn voet geschoten en er is een keer een Oekraïense jongen door zijn hoofd geschoten waar mijn fotograaf naast stond. Toen ik in de Filippijnen was had de lokale militie van IS ons gezien en kwamen ze achter ons aan. We waren net op tijd weg. Ze hebben toen uiteindelijk een informant van het leger gegijzeld.

Die hebben ze onthoofd en dat filmpje hebben ze toen naar ons opgestuurd als dreigement.’

Een sprong in het diepe In 2018 maakte Hofman iets mogelijk dat onmogelijk leek.

Na anderhalf jaar en 14.075 euro besteed te hebben aan visa, transport, steekpenningen en fixers, is het Lennart Hofman als één van de weinige journalisten gelukt om Jemen binnen te komen. Dat heeft hij klaargespeeld door zich voor te doen als een consultant op het gebied van waterwerken. Het was een grondige dekmantel: hij had een Nederlandse NGO zover gekregen om hem op de loonlijst te zetten en met diverse consultants gesproken om zo hun ‘taal’ te leren. ‘Ik wil naar een oorlogsgebied en als ik daarvoor moet liegen vind ik dat geen probleem. Het is een oorlog waar mensen doodgaan, er worden allemaal vuile spelletjes gespeeld en mensen moeten dat weten. Dan is liegen geen ramp. De regels van het spel zijn immers dat er geen regels zijn.’ Hoewel hij zich grondig had voorbereid, heeft hij ook veel geluk gehad. Hofman vertelde de ambassade-medewerker dat hij naar Jemen wilde om daar investeerders te vinden om zijn projecten uit te voeren.

De medewerker geloofde hem en probeerde er nog een slaatje uit te slaan door voor te stellen dat zijn neef hem wel zou kunnen helpen. Door de fout van die medewerker wist Hof-

man een visum te bemachtigen. Toen hij eenmaal in Jemen was, trof Hofman een andere situatie aan dan hij had verwacht. Behalve uitgehongerde kinderen, zag hij ook markten vol voedsel. Het verhaal van de overvolle markten vindt hij interessanter dan dat van de hongersnood, want hoe kan het dat er voedsel is en dat dit niet terechtkomt bij de mensen die het heel hard nodig hebben? ‘Als je wilt weten hoe het kan dat de oorlog in Jemen al zo lang duurt, dan moet je die corruptie begrijpen’, stelt hij, ‘want er zijn mensen die geld verdienen aan de oorlog. Dat zien mensen nu niet en daarom hebben ze een versimpeld beeld van die oorlog, maar wie beter kijkt ziet dat er wel degelijk duidelijk aanwijsbare redenen zijn dat die oorlog zo lang voortduurt.’

Een belangrijk inzicht dat Hofman door de jaren heen heeft opgedaan is dat mensen de tegenpartij niet zozeer haten, maar dat ze vooral vechten om hun naasten te beschermen: ‘Oorlog wordt niet zozeer gevoerd uit haat voor de mensen die tegenover je staan, maar uit liefde voor de mensen achter je.’ In Syrië is hij zowel aan de kant van de Arabische milities als aan de kant van de Koerdische milities geweest en allebei waarschuwden ze hem voor de ander. Wanneer hij ze daarop wees, vertelden ze hem dat ze dat eigenlijk wel wisten, maar dat het nou eenmaal oorlog is. Dat ziet hij eigenlijk overal: in elke oorlog komt hij aardige, goede mensen tegen.

‘Mensen zijn groepswezens’, stelt hij. De kant die mensen kiezen heeft dus veel te maken met groepsvorming en identiteit en ‘in een oorlog is je identiteit vaak het enige dat je nog hebt.’ De groep beschermt je. Dat merkt Hofman zelf ook: ‘Als ik met een groep mensen ben, en we liggen onder vuur dan voel je verbinding. Je bent van elkaar afhankelijk, je deelt alles, je hebt veel voor elkaar over.’

Goodiebags en killerrobots

Hofman bevindt zich niet alleen fysiek aan het front. Hij kijkt ook naar structurele ontwikkelingen en bezoekt bijvoorbeeld wapenbeurzen om inzicht te krijgen in het veranderende ka-

Tijdschrift Tijdschrift Cul Cul

27 27

Interview

rakter van oorlog. Gek genoeg zijn dit soort beurzen best gezellig. Je wordt warm ontvangen, kunt er te eten krijgen en bij verschillende stands krijg je een goodiebag mee. Ook op deze wapenbeurzen treft hij sympathieke mensen, die zeggen bezig te zijn met defensie. ‘Ik heb niemand daar gehoord die zei: ja toch rottig dat ik producten ontwikkel die mensen dood maken.’ Hofman vermoedt dat ze dit voor zichzelf onbewust op een dergelijke manier goedpraten om zich minder slecht te voelen over hun werk. En juist daar zit de crux. De technologische ontwikkelingen gaan ontzettend snel en worden mooi verpakt, maar zijn uiteindelijk bedoeld om zo efficiënt mogelijk oorlog te voeren. Volgens Hofman is de wereldorde aan het veranderen. China is steeds machtiger aan het worden, Amerika probeert haar positie te handhaven door meer wapens te kopen, waardoor China ook meer wapens gaat kopen. ‘Iedereen is bezig om zichzelf “veiliger” te maken, maar bij elkaar opgeteld wordt de wereld er onveiliger door.’ Er wordt veel geïnvesteerd in drones en autonome wapens en dat is volgens Hofman een slechte ontwikkeling, mede omdat de oorlog daarmee minder menselijk wordt. ‘Als je oorlog voert

als mens dan weet je in ieder geval wat je doet, dus je kunt het ook stoppen, want je ziet mensen doodgaan en de effecten ervan.’ Een voorbeeld hiervan is de oorlog die ons eigen land voert in Syrië. Volgens hem zijn weinig Nederlanders zich bewust van de rol die Nederland heeft in dat conflict omdat het ze niet raakt: er gaan geen Nederlandse soldaten dood. Daarnaast is de overheid niet erg open over de burgerdoden die vallen en wordt IS gezien als een groot gevaar en de bestrijding ervan daardoor per definitie als iets goeds. ‘De oorlogen die wij voeren zijn minder zichtbaar door de manier waarop ze worden gevoerd. Dat zorgt ervoor dat mensen zich minder bewust zijn van wat oorlog is, maar ook van wat onze rol is in grotere conflicten.’

Hofman ziet de toekomst met lede ogen aan: ‘Op het moment dat niet mensen zelf oorlog voeren, maar robots of soldaten vanuit vliegtuigen in de lucht, dan duren oorlogen veel langer.’ Dat zijn het soort oorlogen waar we ons niet bewust van zijn, en met behulp van nieuwe technologie kunnen die oneindig voortduren.

Lennart Hofman: ‘De foto waar je een paar mensen door een kapotte straat ziet lopen heb ik gemaakt in de buurt van Idlib, Syrië, in 2013. Die was door het regeringsleger kapot gebombardeerd.

De foto waar ikzelf opsta is gemaakt op een militair schip in de Filippijnen door Moh Saadduddin in 2018. De andere is gemaakt door Andreas Staahl, de fotograaf waarmee ik altijd samenwerk.

Dat was 2014.’

28

Tijdschrift Cul Tijdschrift Cul

Essay

Geen man overboord Ecofascisme in tijden van Corona De zoektocht naar lichtpunten in tijden van COVID-19 is verraderlijk. In ons verlangen om de pandemie een positieve draai te geven aan de hand van verminderde koolstofdioxide-uitstoot, ligt ecofascisme op de loer. Ecofascisme, waar klimaatactivisme en etnonationalisme samenkomen, is een gevaarlijk gedachtegoed waar we ons tegen moeten wapenen in de strijd voor de aarde en iedereen die daar op leeft. Het redden van het klimaat hoeft en hoort niet ten koste te gaan van mensenlevens.

Tekst Yasmine Fikken Beeld Sam van den Nieuwenhof

De COVID-19 pandemie zal het begin van 2020 voor altijd tekenen. Het virus heeft de eerste maanden van het jaar duizenden levens gekost en, als we de spreiding niet wereldwijd onder controle krijgen, zullen er nog velen volgen. Lockdowns worden over de hele wereld aangekondigd en veel mensen leven in grote economische onzekerheid. Het alledaagse leven is in korte tijd compleet getransformeerd: metropolen zijn veranderd in spooksteden, het kantoor is ingeruild voor de webcam en een knikje van anderhalve meter afstand is de nieuwe handdruk. De maatschappelijke langetermijngevolgen zijn nog niet te overzien, maar ze zullen zeker lang voelbaar blijven. Het is logisch, en niet meer dan natuurlijk, dat mensen op dit moment hard op zoek zijn naar een stukje po-

sitiviteit. Eén van de lichtpuntjes waar mensen in deze duistere tijden naar kijken is het klimaat. De koolstofdioxide-uitstoot is sterk afgenomen nu veel van het vlieg- en wegverkeer stil ligt. De natuur lijkt haar domein uit te breiden terwijl de mensheid zich binnen verschuilt. Er zit echter een duistere kant aan dit optimisme wanneer mensen door dit positieve bijeffect de gehele pandemie als een zegening gaan zien.

Ecofascisme ‘Corona is het medicijn, mensen zijn de ziekte’. Deze inmiddels verwijderde, virale tweet door een onofficieel account van de wereldwijde klimaatbeweging Extinction Rebellion illustreert het moment waarop zoeken naar lichtpuntjes in een duister denkbeeld verandert. Hoewel Extinction Rebellion zich inmiddels van dit statement en het account heeft gedistantieerd, leeft het sentiment bij velen door. Maar het coronavirus zal ons geen echte vooruitgang brengen op klimaatgebied zonder dat we systematische veranderingen aanbrengen in hoe we met elkaar en de aarde omgaan. Het vieren van een crisis als deze in naam van het klimaat is niks anders dan ecofascisme. Ecofascisme is een politiek model waarin een autoritaire overheid het belang en de levens van individuen opoffert voor het klimaat. Deze stroming is al sinds haar beginne verbonden met racistische en problematische ideeën over witte superioriteit, (etno-)nationalisme en migratie in het licht van klimaatverandering en zogenaamde ‘overpopulatie’. Het is een liefdeloos huwelijk tussen extreemlinks milieuactivisme en extreemrechts racisme.

Kaarlo Pentti Linkola is één van de bekendste schrijvers in modern ecofascistisch denken. De inmiddels op tweeëntachtig jarige overleden Fin was een fel tegenstander van de democratie en geloofde dat de aarde haar huidige populatie niet allemaal van een bestaan kan voorzien. Linkola prees onder andere de treinaanslagen van 2004 in Madrid, gepleegd door aanhangers van Al Qaida, als aanvallen op het westerse systeem dat de aarde vernietigt. Zelf claimde hij echter niet ‘kundig of dapper’ genoeg te zijn om zoiets te doen.

Om zijn visie op radicale populatie-inkrimping te ondersteunen gebruikte hij de inmiddels populair geworden reddingsboot-analogie: ‘Wat te doen wanneer een schip met honderd passagiers plotseling kapseist en er maar één reddingsboot is?

Als de reddingsboot vol is, zullen degenen die het leven haten, proberen om er meer mensen in te laten en de boot laten zinken. Wie het leven liefheeft en respecteert, neemt de bijl van het schip en hakt de extra handen die zich aan de zijkanten vastklampen af.’ Moord, omwille van de meerderheid, is volgens Linkola dus niks anders dan een lofzang aan het leven.

Tijdschrift Cul

29

Essay

Geweld in naam van het klimaat Een bekende ecofascist die het heft wel in eigen handen heeft genomen is Ted Kaczynski, beter bekend als de Unabomber.

Tussen 1978 en 1995 stuurde hij in totaal zestien verschillende bombrieven naar verschillende locaties in de Verenigde Staten om de vernietiging van de natuur door de moderne, industriële samenleving tegen te gaan. In ruil voor een einde aan zijn terreur publiceerde de New York Times in 1995 Kaczynski’s manifest ‘De Geïndustrialiseerde Samenleving en Haar Toekomst’, waarin hij zich onder andere afzet tegen socialisten, feministen, homoseksuelen en andere ‘politiek correcte types’. Mede dankzij zijn academische achtergrond werd dit manifest, ondanks de afschuwelijke daden en racistische denkbeelden van de dader, goed ontvangen en is het nog steeds een invloedrijke tekst in ecofascistische kringen.

In 2017 werd Kaczynski’s verhaal ‘in zijn eigen woorden’ vertaald op populair streaming-platform Netflix, wat volgens sommigen voor een hernieuwde interesse in zijn gedachtegoed heeft gezorgd.

Kaczynski zou helaas niet de laatste gewelddadige ecofascist zijn. In maart en augustus van 2019 openden twee zelfbenoemde ecofascisten het vuur met als resultaat in totaal 73 dodelijke slachtoffers. Brenton Tarrant beschoot op 15 maart 2019 een moskee in het Nieuw-Zeelandse Christchurch waar hij 51 mensen vermoordde en nog meer mensen verwondde. In zijn warrige manifest ‘De Grote Vervanging’ beroept hij zich op nazistische symbolen, ideeën van witte superioriteit, etno-nationalisme en ecofascisme. Hij noemt migranten ‘indringers’ met als doel de witte, ‘originele’ bevolking weg te vagen. De moordenaar van 22 Walmart-bezoekers in El Paso, Patrick Crusius, beriep zich op eenzelfde logica in zijn eigen manifesto ‘Een Ongemakkelijke Waarheid’.

In deze perverse parodie op het werk van Al Gore schreef Crusius onder andere het volgende: ‘Alleen als we ons van genoeg mensen kunnen ontdoen, kan onze manier van leven duurzamer worden.’

Dit soort aanslagen zijn niet alleen tragedies op zich, maar worden ook gebruikt voor de politieke agenda van klimaatontkenners. Omdat deze mensen hun afschuwelijke daden in naam van het klimaat pleegden worden ze door

30

Tijdschrift Cul

extreemrechts afgeschilderd als klimaatactivisten om zo de gehele klimaatbeweging in diskrediet te brengen. De woordvoerder van de Amerikaanse president Trump, Kellyanne Conway, noemde Tarrant wel een ‘eco-terrorist’, maar geen ‘nazi’ of ‘conservatief ’ om hem bij milieuactivisten als die van Extinction Rebellion te scharen zonder te begrijpen dat ecofascisten een combinatie van alle drie zijn. Het gaat hier om een racistische ideologie verschuild achter zorgen over de aarde met genocidale oplossingen voor ons ‘overpopulatie-pro-

De rijkste 10% van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor 50% van de totale koolstofuitstoot De mythe der overpopulatie De beginselen van ecofascistische denkbeelden, die ondertussen menig slachtoffer geëist hebben, zijn terug te vinden bij econoom Thomas Malthus die aan het einde van de negentiende eeuw al waarschuwde voor overpopulatie. In zijn bekende werk ‘Een essay over het principe van bevolkingsgroei’ stelt hij dat de mensheid hard af zou stevenen op het punt waar de voedselproductie de bevolking niet langer kan voorzien. Hij argumenteerde dat er gigantische hongersnoden in de toekomst lagen omdat de voedselproductie nooit zo exponentieel zou kunnen groeien als de bevolking. Deze ideeën inspireerden latere aanhangers van de eugenetica. Alleen bepaalde, ‘superieure’ mensen zouden zich nog mogen voortplanten om zo de populatie zowel uit te dunnen, als te perfectioneren. Uit de ideologische bodem van eugenetica groeide onder andere het nazi-regime van de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw met haar miljoenen slachtoffers voort. De nazi-slogan Blut und Boden, oftewel: Bloed en Bodem, waarmee ze bepaalde ‘rassen’ aan bepaalde grondgebieden verbonden, kan gezien worden als één van de zaden voor het huidige ecofascisme waarin etno-nationalistische ideeën over de verbintenis tussen de bevolking en het land waarop ze leven nog steeds centraal staan.

Essay

Meer dan twee eeuwen later klinkt Malthus’ waarschuwing voor overpopulatie nog steeds luid en duidelijk. De gedachte dat een overschot aan mensen ons einde zal zijn, is erg hardnekkig, maar toch klopt er vrij weinig van. De voedselproductie is namelijk wél meegegroeid met de bevolking.

Er zijn nog nooit zo veel mensen op de aarde geweest en toch blijft de levensstandaard stijgen. Dat er nog steeds mensen met honger zijn, heeft veelal politieke redenenen, want er wordt meer dan genoeg voedsel voor iedereen geproduceerd.

Hoewel we als mensheid wel degelijk het klimaat kapot maken, heeft dit niks met onze aantallen te maken, maar met de hebzucht van sommigen. Ondanks dat fascistisch gedachtegoed zich vaak richt op minderheden en armere componenten van de samenleving als het offer dat we moeten maken voor een betere wereld, ligt het klimaatprobleem bij de bovenlaag van de samenleving. De rijkste 10 procent van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor 50 procent van de totale koolstofuitstoot. Een groot deel van onze samenleving hoort bij deze 10 procent aangezien Nederland in een studie uit 2015 op plek zes stond van de landen met de meeste welvaart per hoofd van de bevolking.

Sinds de industriële revolutie in Groot-Brittannië waarin we de economische ‘voordelen’ van het verbranden van fossiele brandstoffen ontdekten, stijgt ons uitstootniveau steeds verder, met vernietigende gevolgen voor de aarde. Omdat de industriële revolutie begon in ‘het Westen’ liggen hier nog steeds de rijkere, en ook meest vervuilende landen, in de wereld. Toch zijn het veelal armere landen, met dus relatief minder aandeel in het veroorzaken van het probleem, die de eerste catastrofes van onze opwarmende planeet voelen.

Bangladesh, een land verantwoordelijk voor ongeveer 0,3% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, ziet nu al

dramatische gevolgen in de vorm van overstromingen. Experts verwachten dat er dankzij klimaatverandering binnenkort meer dan twintig miljoen Bengalezen geen woonplek meer hebben. En zelfs als al deze mensen zouden sterven heeft dat geen enkele impact op ons klimaat, aangezien ze voor nog minder dan één procent van het probleem zorgen.

Een oplossing voor ons klimaatprobleem kan niet los gezien worden van een oplossing voor het ongelijke systeem dat dit probleem veroorzaakt heeft.

De mensheid is geen virus Ecofascisme is geen onschuldige beweging, maar een gevaarlijk gedachtengoed waar we ons met hand en tand tegen moeten verzetten, terwijl we blijven vechten tegen klimaatverandering. COVID-19 is geen straf van Moeder Aarde, maar simpelweg een menselijke tragedie. De grootste slachtoffers van deze pandemie zijn, net zoals bij de meeste rampen, namelijk gemarginaliseerde mensen die relatief de minste impact op het klimaat hebben. De coronacrisis zal ons nog lang bijblijven. We staan als mensheid op een keerpunt: hoe we met deze crisis en alle bijkomstige maatschappelijke gevolgen omgaan, zal onze toekomst kleuren. Het is tijd om voor het te laat is kritisch te reflecteren op het kapitalisme en de schade die we het klimaat toebrengen. Een gezondere planeet begint bij een vragende blik naar de inrichting van onze eigen consumptiesamenleving en niet bij het accepteren, vieren of zelfs veroorzaken van de dood. Gelukkig is de wereld geen overvolle roeiboot dus hoeven we geen man overboord te gooien om de aarde te redden als we dat niet willen. Laten we deze strijd dan ook met z’n allen aangaan opdat naast een deel van de mensheid ook medemenselijkheid onze huidige crisissen overleeft.

Het coronavirus zal ons geen echte vooruitgang bieden op klimaatgebied

Tijdschrift Cul

31

Achtergrond

De laatste dagen v

De profetie waar Jehovah’s Getui Jehovah’s Getuigen staan vaak bekend als ‘die mensen die ongevraagd opeens bij je op de stoep staan’. Weinig mensen weten dat dit bezoek eigenlijk een waarschuwing en uitnodiging is. Als je volgens de leefwijzen van Jehovah leeft, maak je misschien nog kans op het eeuwige leven in het paradijs.

In deze wereld zullen slechte mensen, milieuproblemen, ziekte en de dood enkel een herinnering zijn. Maar wees snel, want er zijn tekenen dat we in de laatste dagen leven!

Tekst Roos Metselaar Beeld Oscar Slagveer Toen ik de eerste keer voor veldwerk in een Koninkrijkszaal van Jehovah’s Getuigen bij een dienst aanwezig was, leerde ik onder andere dat de organisatie pas sinds het eind van de negentiende eeuw bestaat en dat God zichzelf in de Bijbel Jehovah noemt. Het meest verbaasde ik me echter over de praktische manier waarop er werd gesproken over het einde van de wereld. In plaats van een mythisch verhaal met veel metaforen en symboliek, omschreef de spreker een soort boodschappenlijstje met spullen die je in huis moest halen voor als ‘het zo ver was’. Hoewel ik niet in God geloof, riep het verhaal op dat moment bij mij toch een zekere angst op. De mensen om mij heen deelden die angst niet: als de voorspelling uitkomt, zien de Getuigen elkaar binnenkort terug in het paradijs.

Het komt als een dief in de nacht God heeft goed nieuws voor ons!

Toen ik met Lieve (21), die zelf Getuige is, sprak over het einde van de wereld, vertelde zij me dat de voorspelling alleen begrepen kan worden als je begint bij het begin: de schepping van Adam en Eva. Dit verhaal is bij velen bekend; God bood Adam en Eva een mooie plek, waar ze met hun kinderen voor altijd zouden kunnen leven. De voorwaarde was dat ze niet van een van de appelbomen mochten eten. Nadat een slang op Eva had ingepraat, nam eerst zij en daarna Adam echter toch een hap. Volgens de Getuigen was dit het moment dat er

32

Tijdschrift Cul

een einde kwam aan het paradijs op aarde. Adam en Eva leefden niet voor altijd, maar overleden aan ouderdom. Sinds dit moment heerst Satan over onze wereld, maar uiteindelijk zal het paradijs weer hersteld worden. Volgens de brochure God heeft goed nieuws voor ons!, die ik vind op de Nederlandse website van Jehovah’s Getuigen, is Jehovah namelijk ‘uit liefde iets geweldigs met de mensheid van plan’.

In een video van de religieuze organisatie worden de bedoelingen van Jehovah uitgelegd met een metafoor. Een vader bouwt een mooi huis voor zijn zoon en geeft het aan hem cadeau, maar de zoon is ondankbaar en verwaarloost het huis. De vader besluit te wachten tot er andere mensen zijn om het huis aan te schenken, die wel dankbaar zullen zijn. Hij doet dit echter niet direct. Tijdelijk laat hij de opstand en het bestuur van Satan toe, om uiteindelijk te bewijzen dat mensen zichzelf niet kunnen regeren. Volgens de brochure is dit in de afgelopen decennia bewezen doordat geen enkele menselijke regering ooit een einde heeft weten te maken aan oorlog, misdaad, onrecht of ziekte.

Als een dief in de nacht In 1975 dacht een groot aantal Getuigen dat het einde zou komen. Aan de hand van berekeningen met gegevens uit de Bijbel werd vastgesteld dat het ontstaan van de aarde zesduizend jaar geleden was en dat dat jubileum het einde zou inluiden. In een interview in het Haarlems Dagblad uit 1970 sprak een van de Getuigen zelfs: ‘Wij zullen de lijken van de straat moeten halen, iedereen die niet Jehovah’s Getuige is zal omkomen, want

Achtergrond

voor Armageddon

igen ons voor willen waarschuwen God is rechtvaardig.’ Het einde kwam niet. De dagen gingen voorbij, de oorlog brak niet uit en het paradijs verscheen niet. Voor sommige gelovigen had dit grote gevolgen. Er zijn zelfs verhalen bekend van Getuigen die hun huis verkochten. Volgens Lieve was er op dat moment nog niet genoeg kennis, maar is er ondertussen meer informatie. De Getuigen weten bijvoorbeeld dat het helemaal niet zeker is dat alleen zij uitverkoren zijn. Bovendien stelt de Bijbel dat de uiteindelijke oorlog, ook wel Armageddon genoemd, ‘als een dief in de nacht’ zal komen. Het zal dus onverwachts komen. Toch stellen de Getuigen, opnieuw op basis van berekeningen, dat we sinds 1914 in de laatste dagen leven; ze zien tekenen die eerder in de Bijbel omschreven zijn.

In de Bijbel voorspelde Jezus dat ‘het ene volk zal strijden tegen het andere, en het ene koninkrijk tegen het andere. Er zullen grote aardbevingen zijn en in de ene plaats na de andere voedseltekorten en epidemieën.’ Volgens de Getuigen zijn deze tekenen nu duidelijk terug te zien. Denk bijvoorbeeld aan de oorlog in Syrië, de bosbranden in Australië en COVID-19. Aan de hand van deze tekenen voorspellen ze dat we in de laatste dagen leven, maar wanneer de laatste dag echt aanbreekt, blijft twijfelachtig.

Er zal geen dood, verdriet of pijn meer zijn

Een hemels leger Ergens in de toekomst zullen wereldleiders spreken over een periode van ‘vrede en veiligheid’, maar deze belofte zal een illusie zijn. In werkelijkheid zal de uitspraak juist het begin zijn van de laatste oorlog. Regeringen zullen strijden tegen religieuze organisaties en de religieuze stromingen die niet ‘het ware geloof ’ uitdragen zullen in deze strijd worden vernietigd.

In de laatste fase zullen de regeringen en legermachten, onder leiding van Satan, recht tegenover Jezus Christus staan, die een hemels leger aanvoert. Enkel ‘Gods aanbidders’ zullen deze oorlog overleven. Zij zullen eeuwig voortleven in Gods Koninkrijk, waarover Jezus Christus vanuit de hemel regeert.

De daadwerkelijke voorspelling over de oorlog van Armageddon is natuurlijk veel ingewikkelder dan deze korte schets. De profetie is gebaseerd op veel verschillende Bijbelteksten en voorspellingen. Zelfs deze korte samenvatting geeft echter goed inzicht in de enorme hoop die uit de belofte voortkomt: in het paradijs zullen doden weer worden teruggebracht. In een filmpje van de organisatie is een vrouw uit Senegal te zien die haar man is verloren. Wanneer twee Getuigen haar het nieuws brengen dat haar man weer tot leven kan komen, begint de vrouw in extase te dansen. In de Bijbel staat: ‘God zal bij jullie zijn. Er zal geen dood, verdriet of pijn meer zijn. Dat alles is voorbij.’

De Jehovah’s Getuigen zien elkaar binnenkort terug in het paradijs

Het geloven in zo’n alomvattende profetie kan grote gevolgen hebben voor het dagelijks leven. Zo is de dood plotseling veel minder eng en definitief, is het missen van een overledene nog maar tijdelijk en heeft elk onrecht een door God gerechtvaardigd doel. Toch zijn ook veel verhalen over Jehovah’s Getuigen enkel fabels. Lieve en ik kennen elkaar ondertussen al zo’n negen jaar, maar toch stel ik soms nog ‘domme’ vragen.

Toen ik haar vertelde dat ik op internet had gelezen dat Getuigen vaak geen verzekering afsluiten, zei ze lachend: ‘dat zou ik heel gek vinden’. Hoewel internet een goede informatiebron kan zijn, is het beter het gesprek aan te gaan en je zo in elkaar te verdiepen, ook als je het niet met elkaar eens bent.

Lieve is een pseudoniem, haar echte naam is bekend bij de redactie.

Tijdschrift Cul

33

Achtergrond

De Deense droom

Maak Denemarken weer Deens Elk land gaat anders om met een crisis. Premier Rutte had nog maar net de eerste maatregelen over corona aangekondigd, of Denemarken was al bezig met het sluiten van de grenzen. Denemarken, het land waar in Nederland zo vaak tegen op wordt gekeken, is niet bang om hard in te grijpen om de eigen natie te beschermen. De bewaking van de Deense natie en haar territorium staat ook centraal in het Deense ghettoplan uit 2018.

Tekst Eva Frijns Beeld Rowan Meereboer Volgens een groot deel van de Deense politici staat de gewaardeerde Deense welvaartsstaat onder druk. Ze stellen zelfs dat het land wordt bedreigd door zogenoemde ‘parallelle samenlevingen’. Hiermee doelen zij op groepen die andere religieuze, sociale of culturele normen hebben dan de meerderheid van de Deense bevolking. Volgens de politici bedreigen deze groepen de Deense natie. Om weer één Denemarken te creëren heeft de toenmalige premier Lars Løkke Rasmussen in 2018 het ghettoplan in het leven geroepen.

Discriminatie als middel voor assimilatie Het ghettoplan is in 2018 door een grote meerderheid van het Deense parlement aangenomen. Sindsdien gelden er in deze ghetto’s andere wetten dan in de rest van het land. Inwoners krijgen bijvoorbeeld hogere straffen en kunnen gemakkelijker uit huis geplaatst worden door woningcorporaties. Ook moeten kinderen verplicht naar de peuterspeelzaal waar ze de Deense taal moeten leren en Deense, christelijke feestdagen moeten vieren. Op deze manier zou de Deense overheid een einde maken aan de parallelle samenlevingen en de ‘gevaren’ die hiermee gepaard gaan.

Om dit te bewerkstelligen deelt dit plan de wijken in drie categorieën in. Hoe zwaarder de categorie, hoe zwaarder de maatregelen. Het eerste type wijk is een ‘kwetsbare wijk’. Dit is een wijk waarin een groot deel van de inwoners in het bezit van een strafblad is, een laag opleidingsniveau heeft, werkloos is of een lager inkomen heeft dan het regionale gemiddelde. Wanneer aan minstens twee van deze vier criteria is voldaan, wordt de wijk gecategoriseerd als een

34

Tijdschrift Cul

‘kwetsbare wijk’. Wanneer in zo’n wijk vervolgens ook nog eens meer dan 50% van de inwoners een niet-westerse achtergrond heeft, wordt deze wijk een ghetto genoemd. Dit tweede type wijk is dus enkel gebaseerd op etniciteit. De derde en zwaarste categorie is een ‘hardnekkige ghetto’. Dit betekent dat een geclassificeerdeghetto al meer dan vijf jaar op de zogenoemde ghetto-lijst staat. De Deense regering ziet grote groepen inwoners die voldoen aan deze criteria dus als gevaar voor de natiestaat.

De criteria worden gezien als kenmerken die niet passen bij de Deense samenleving en moeten om deze reden onder handen worden genomen. Enkel het hebben van een ‘niet-Westerse etniciteit’ wordt als zo’n groot probleem gezien dat dit het verschil kan maken tussen een ‘kwetsbare wijk’ en een ‘ghetto’. Ondanks dat het merendeel van de inwoners van deze wijken de Deense nationaliteit heeft, is dit blijkbaar niet genoeg om ‘Deens’ te zijn.

De ingevoerde maatregelen moeten ervoor zorgen dat de wijken een meer gemengde bewonerssamenstelling krijgen. Zo worden bijvoorbeeld flatgebouwen uit de wijken gesloopt en worden de bewoners geforceerd om te verhuizen.

Maar er wordt ook grote controle uitgeoefend op wie in een wijk mag komen wonen. Door bijvoorbeeld geen mensen toe te laten die geen werk hebben of die een strafblad hebben, probeert de overheid ervoor te zorgen dat de parallelle sa-

Achtergrond

menlevingen niet meer de overhand krijgen in deze wijken.

Het doel hiervan is om de inwoners uit de ghetto’s te mengen met de Deense samenleving, waardoor er een eind zou komen aan de parallelle samenlevingen. Op deze manier zouden deze ‘niet-Deense’ groepen assimileren in de Deense maatschappij op de door de overheid gewenste manier.

In de ghetto’s gelden andere wetten dan in de rest van het land Een bedreigd Denemarken Het ghettoplan doelt dus duidelijk op het assimileren van de inwoners van deze ghetto’s. De manier waarop zij nu leven in deze wijken strookt namelijk volgens de Deense overheid niet met de normen en waarden van de Deense samenleving.

De strijdlust van de overheid om deze wijken te ‘heroveren’ en ze niet te verliezen aan ‘buitenlanders’ komt onder andere voort uit een groot nationaal Deens trauma. Op haar hoogtepunt vielen namelijk alle Scandinavische landen, inclusief een deel van Duitsland, onder het Deense bewind. Stuk voor stuk verloor Denemarken deze landen tot het uiteindelijk het kleine stukje land is geworden zoals wij het nu kennen. Koste wat het kost lijkt Denemarken niet weer territorium te willen verliezen en al helemaal niet als deze gebieden ook nog eens midden in het land liggen, zoals bij de ghetto’s het geval is. Deze ‘niet-Deense’ wijken moeten dus terugveroverd worden om weer bij deze staat te horen. Zoals de officiële titel van het ghettoplan ook luidt: er moet één Denemarken, zonder parallelle samenlevingen, komen.

Bovendien is sinds het eind van de jaren 90 bij de overheid de behoefte aanwezig om een homogene Deense samenleving te creëren, waarbij de stigmatisering en discriminatie van mensen met een migratieachtergrond niet uit de weg wordt gegaan. Het terugkrijgen van de nationale soevereiniteit en de homogene natie, zoals Denemarken lange tijd is geweest, staat hierbij centraal. Zo bestond de Deense populatie in de periode tussen 1880 en 1990 voor ongeveer 97% uit in Denemarken geboren mensen. Uitzonderingen hierop kwamen grotendeels uit Westerse landen. Na 1990 nam het aandeel in Denemarken geboren mensen relatief snel af tot 94% in 2005 en nam het aantal mensen uit niet-Westerse landen sterk toe. De welvaartsstaat zou in

toenemende mate onder druk staan door deze niet-westerse migranten die zich in Denemarken vestigden. In dezelfde periode traden de rechts-nationalistische partijen ook steeds meer op de voorgrond. Hun populariteit groeide snel en daarmee ook dat van hun nationalistische gedachtegoed, dat tegenwoordig ook steeds meer doordringt bij onder andere de sociaaldemocraten.

Het brede politieke draagvlak voor nationalistische wetgeving heeft er toe geleid dat de Deense regering niet onbekend is met het nemen van maatregelen tegen migranten of mensen met een niet-westerse migratieachtergrond. In één jaar wist de regering van oud-premier Løkke meer dan vijftig verscherpingen van de immigratie- en integratiewetgeving door te voeren. Dit is vervolgens door de minister van immigratie en integratie uitgebreid gevierd met een taart waar de Deense vlag en het getal ‘vijftig’ op te zien waren. Maar ook wanneer het door bijvoorbeeld bestaande regelingen met de Europese Unie niet mogelijk was om een wet te verscherpen, wist Denemarken een manier te vinden om immigratie naar Denemarken te ontmoedigen. Zo plaatste de regering in 2015 advertenties in Libanese kranten waarin vluchtelingen sterk werd afgeraden om naar Denemarken te gaan.

Eén Denemarken In de berichtgeving in de Deense media over de zogenoemde ghetto’s ligt de nadruk op de parallelle samenlevingen en de criminaliteit, werkloosheid en de niet-Deense cultuur die hiermee verbonden zou zijn. Zo wordt bijvoorbeeld het beeld geschetst dat criminaliteit hoort bij deze niet-Deense cultuur. Om te zorgen dat criminaliteit wordt tegengegaan, moet dus ook deze cultuur worden tegengegaan. Door middel van onder andere dit soort beeldvorming worden de wijken herhaaldelijk geproblematiseerd en gestigmatiseerd. Het verschil tussen wat het betekent om niet-Deens te zijn en wat het inhoudt om wel Deens te zijn, wordt hiermee ook continu bevestigt. Zo is het dus volgens deze beeldvorming heel Deens om niet crimineel te zijn, te werken en een opleiding te hebben gevolgd. Dit contrast tussen wat wel Deens is en wat niet Deens is, wordt ook door oud-premier Løkke vaak besproken en bevestigd. Zo verwijst Løkke bijvoorbeeld naar deze wijken als de ‘zwarte gaten in de kaart van Denemarken’.

Deze wijken, zo zwart geworden door haar inwoners, zouden volgens hem door deze inwoners dus niet horen bij Denemarken.

Tijdschrift Cul

35

Achtergrond

De negatieve beeldvorming over de ghetto’s die in de loop van de jaren tot stand is gekomen en zich geworteld heeft in het Deense gedachtegoed, legitimeert de maatregelen die het land heeft genomen. De noodzaak om de wijken weer ‘Deens’ te maken, wordt op deze manier namelijk keer op keer benadrukt. Dat er problemen zijn in deze wijken moet ook niet worden ontkend, maar de manier waarop met het ghettoplan wordt ingegrepen sluit niet bij deze problemen aan.

De relatie tussen etniciteit en de vier criteria over inkomen, opleidingsniveau, criminaliteit en werk, klopt niet. De Deense regeringspartijen stellen dat deze kenmerken verbonden zijn met de cultuur van deze inwoners, maar negeren het systeem waarbinnen deze mensen zich bevinden. Zo is het voor mensen met een niet-westerse migratieachtergrond bijvoorbeeld moeilijker om een goede baan te krijgen door systematisch racisme. Doordat deze kenmerken worden toegeschreven aan de cultuur van de inwoners, worden de daadwerkelijke, onderliggende oorzaken vergeten. De maatregelen sluiten dan ook aan bij de bestaande beeldvorming in de Deense media en politiek over deze wijken, maar niet bij de realiteit van het dagelijkse leven in deze wijken.

Naar de bewoners zelf wordt bovendien amper geluisterd. Hun woningen en leefwerelden worden letterlijk gesloopt op basis van problematische wetgeving en maatregelen.

De maatregelen van het ghettoplan zorgen er onder andere voor dat de ongelijkheid binnen Denemarken in stand worden gehouden of misschien zelfs wordt vergroot. Niet alleen de ongelijkheid tussen de zogenaamde ‘etnische Denen’ en Denen met een niet-westerse migratieachtergrond, maar ook de ongelijkheid tussen arm en rijk wordt met deze wetgeving versterkt. Zo ligt in vijf van de elf officiële Kopenhaagse ghetto’s, het bruto-inkomen lager dan het gemiddelde van deze stad, één van de eerdergenoemde criteria van het ghettoplan.

Met het feit dat er behoorlijk veel rijke mensen in Kopenhagen wonen, waardoor dit inkomstgemiddelde erg hoog ligt, wordt geen rekening gehouden in dit plan. Hoe rijker de rijke Kopenhagenaars worden, hoe armer de arme Kopenhagenaars namelijk lijken te zijn. De zogenaamde ghetto’s wordt hierdoor de mogelijkheid ontnomen om van dit label af te komen en de ongelijkheid tussen rijke en minder rijke Kopenhagenaars wordt hiermee vergroot.

Ondanks dat de rechtse regering van Løkke plaats heeft gemaakt voor de nieuwe sociaaldemocratische regering, zijn ook zij nog niet van dit plan afgestapt. Wel hebben de sociaaldemocraten tot op heden niet het woord ‘ghetto’ in de mond genomen en stelde de partij ook al voor om dit woord vanwege het stigmatiserende karakter te verwijderen uit de wetgeving. Het verwijderen van het woord ghetto uit de Deense wetgeving is echter nog niet gebeurd. De eerste flatgebouwen zijn al wel gesloopt en de gevolgen van de maatregelen al goed voelbaar.

In een crisis komt vaak de ware aard van een persoon, groep of land naar voren. Denemarken heeft sinds de jaren 90 een steeds sterkere, negatieve houding tegenover ‘niet-Denen’. Een voorbeeld hiervan is het ghettoplan waarbij

36

Tijdschrift Cul

de ‘andere’ cultuur zoveel mogelijk moet worden geassimileerd en ‘verdeenst’. Vergaande maatregelen en de ‘hoeken van de wet’ worden hierbij opgezocht, zonder dat dit de problemen in deze wijken daadwerkelijk oplost. Het zogenaamde inspirerende voorbeeld voor de Nederlandse verzorgingsstaat, is misschien toch niet zo voorbeeldig als het lijkt.

In een crisis komt vaak de ware aard van een persoon, groep of land naar voren

Reportage

Cul in corona Een tijdschrift maken in crisistijd Het is 27 februari 2020 als de corona-angst in Nederland werkelijkheid wordt: de eerste besmetting in Nederland met het virus wordt gemeld. Sinds het begin van 2020 is iedereen al bezig met het virus. Er is veel onduidelijkheid over de toekomst en het verloop van het virus. Vanaf 12 maart groeit de onzekerheid betreft de situatie. Er wordt bekend dat onder andere de Universiteit van Amsterdam de komende tijd geen fysiek onderwijs meer aanbiedt.

Tekst Pascal de Haas Beeld DaniĂŤlle Kronenburg, Lola Rogaar, Marije Nieuwland, Pascal de Haas

Tijdschrift Tijdschrift Cul Cul

37 37

Reportage

Binnen de hoofdredactie ontstond ook al snel twijfel en onduidelijkheid over hoe het komende productieproces van de Cul eruit zou zien. Op 24 maart stond de eerstvolgende vergadering gepland waarin we het nieuwe thema zouden bepalen met de redactie.

Op 16 maart wordt er meer duidelijk over de toekomst van Nederland de komende weken. Allerlei landen voerden al strenge maatregelen in tegen de bestrijding van het virus. Veel West-Europese landen kiezen voor een strenge lockdown, waarbij de bewegingsvrijheid van de burgers enorm beperkt wordt. In Nederland wordt er gekozen voor een ‘intelligente lockdown’, op het advies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, het RIVM. Dit heeft als gevolg dat een groot gedeelte van de bevolking besmet raakt, maar dat dit wordt uitgespreid over een langere tijd.

Mensen moeten thuis werken waar dat mogelijk is, contactberoepen worden tijdelijk niet meer uitgevoerd, en onderwijsinstituten sluiten tijdelijk de deuren.

tien redactieleden kan best een uitdaging worden. Het is maar de vraag of de techniek op veertien laptops fijn meewerkt en of iedereen wel goed actief is. De vergadering verloopt gelukkig voorspoedig. Nog nooit is er zo snel een thema unaniem gekozen, alle ideeën waren gericht op het thema ‘Crisis’. We kunnen zo een relevant en interessant tijdschrift maken over zowel de huidige situatie, als andere vormen van crisis in andere contexten.

Iedereen binnen de redactie is verbaasd hoe enorm soepel de online vergadering verliep. Iedereen had lekker gewerkt, de techniek werkte mee en er is veel besproken. We waren sneller klaar dan tijdens een fysieke themavergadering.

Er wordt besloten om online te vergaderen voor de rest van het proces, en dat werkt fijn. In de artikelvergadering zijn er eigenlijk te veel briljante ideeën bedacht om over te schrijven.

Ook de beeldredactievergadering en de eindredactievergadering verlopen soepel. Met een iets kleiner groepje wordt er online hard gewerkt en nagedacht over de uitwerking van het beeld en het nakijken van de artikelen.

De vergaderruimte wordt ingeruild voor veertien studentenkamers

Onnodige stress Vanuit de hoofdredactie van de Cul wordt er besloten om de Cul wel door te laten gaan. Waar normaal op Roeterseilandcampus vergaderd werd door de redactie, wordt de vergaderzaal op de afdeling antropologie nu vervangen door veertien studentenkamers. Het plan was dat in ieder geval de themavergadering en de artikelvergadering online gehouden zouden worden, in de hoop dat de rest van de vergaderingen weer fysiek plaats konden vinden op de Universiteit. Deze twee vergaderingen dienen ervoor om eerst het thema van de volgende Cul te bepalen, en om te brainstormen over welke artikelen er geschreven zullen worden in deze uitgave.

Met lichte stress start de hoofdredactie Skype op om 18:00 op 24 maart. Een vergadering leiden online met veer-

38

Tijdschrift Tijdschrift Cul Cul

Teleurstelling en creativiteit Helaas is er ook een tegenvaller voor de redactie. Er is besloten om de reportagereis naar Turkije, die gepland stond voor juli 2020, niet door te laten gaan. In plaats daarvan wordt er nagedacht over een alternatieve vorm van de Cul, waarover op dit moment nog hard gebrainstormd wordt.

In de tweede week van de ‘intelligente lockdown’ wordt er besloten om de webagenda van de Cul uit te breiden. Waar er normaal gesproken alleen op dinsdag en donderdag een webartikel online komt, wil de hoofdredactie nu meerdere mensen de kans geven om een stuk te schrijven voor het tijdschrift. Zo kunnen antropologie studenten en andere geïnteresseerden hun vrije tijd besteden aan het schrijven van een artikel, en zal er meer leesvoer online beschikbaar komen voor de lezers. Inmiddels zijn er al veel interessante artikelen online verschenen, vanuit verschillende perspectieven. Niet alleen antropologie studenten bleken geïnteresseerd te zijn om te schrijven. Wij willen iedereen bedanken die een webartikel heeft geschreven. Wij, en onze lezers, hebben ervan genoten.

Deze Cul is in vele opzichten bijzonder. We hebben elkaar als redactie niet fysiek gezien, maar gelukkig is de samenwerking net zo sterk gebleven als in het afgelopen jaar.

We hebben onze interviews online afgenomen, hebben digitaal vergaderd en ondanks de fysieke afstand toch veel contact met elkaar gehad. We hebben dit jaar helaas op een andere manier moeten afsluiten dan andere jaren. Maar ondanks dat het proces van deze Cul anders is gegaan dan we gewend zijn, is het resultaat er niet minder op geworden. De redactie is er maximaal voor gegaan en heeft nog harder gewerkt dan bij de vorige uitgaven. Iedereen bedankt voor deze fijne digitale samenwerking.

Reportage

Een vergadering leiden online met veertien redactieleden kan best een uitdaging worden

Ziezoprint.nl is onderdeel van:

. .

DRUKKERIJ & GRA FI SCH E VORMGEVI NG

�i� D�����! s����� d j � � � i � O�� � do�� i� ������r .�� � ���z����n

DRUKKEN PRINTEN RECLAME

Andeko Graphic Bocksmeulen 22 9101 RA Dokkum info@andekodokkum.nl www.andekodokkum.nl T 0519 - 22 03 67

V�n� & � H��� �� es��� . �v �� vo�r �u�i� ���i�!

flyers - folders - posters - brochures - briefpapier - enveloppen - visitekaartjes - geboortekaarten uitnodigingskaarten - menukaarten - kalenders - memo/notitiebloks - stoepborden - stickers - belettering magneetplaten - reclameborden en nog veel meer!

www.ziezoprint.nl

Tijdschrift Tijdschrift Cul Cul

39 39

De grootste quality film collection van Nederland

Kijk onbeperkt naar de allermooiste kwaliteitsfilms.

Met CineMember heb je onbeperkt toegang tot de grootste quality filmcollection van Nederland; meer dan 700 kwaliteitsfilms kun je onbeperkt streamen voor maar â‚Ź9,99 per maand.

Via web en app. Op tablet, desktop, mobiel of op TV via AirPlay of Chromecast.

Op maximaal vier schermen tegelijk. CineMember kijk je waar en wanneer je maar wilt.

Ga naar www.cinemember.nl

Cinemember_HPDeTijd_215x285_mei.indd 1

14-05-20 11:31