Essay

‘Spermaklodders en behaarde vulva’s horen er ook bij’

Daar stond ik dan als prepuberale tiener voor de klas met mijn zelfgemaakte poster. Dertig leerlingen staarden naar de afschrikzelfgemaakte poster. Dertig leerlingen staarden naar de afschrikwekkende plaatjes van door soa’s aangetaste genitaliën. Ik wekkende plaatjes van door soa’s aangetaste genitaliën. Ik kon eerder een druiper herkennen dan dat ik wist wat het kon eerder een druiper herkennen dan dat ik wist wat het betekende om iemand leuk te vinden. ‘Seksuele voorlichbetekende om iemand leuk te vinden. ‘Seksuele voorlichting is heel erg gefocust op veilige seks, wat heel belangrijk is, dat moet je niet onderschatten, maar het is gewoon is, dat moet je niet onderschatten, maar het is gewoon jammer dat het zich bijna alleen daartoe beperkt.’ jammer dat het zich bijna alleen daartoe beperkt.’

Tekst Floor van der Wulp Beeld Oscar Slagveer

Onze eerste introducties in seks zijn divers, maar vaak alles toekomstige seksleven. behalve accuraat. Van porno leer je dat seks altijd rauw en hard is met veel gekreun en natuurlijk veel orgasmes. Over Het controversiële idee dat seks een orgasmekloof of het feit dat seks niet altijd draait om leuk kan zijn een hoogtepunt bereiken, heb je dan nog niets gehoord. Van Ezra van der Schaaf, de fi lms die je kijkt krijg je mee dat seks romantisch is en mede-oprichter van de altijd soepel en perfect verloopt. Je leert dat seks eindigt met stichting VOOS die zich een man en een vrouw die hijgend en gelukkig in bed liggen in Nederland inzet voor nadat ze net tegelijkertijd zijn klaargekomen. Klinkt goed! leukere, explicietere en diMaar waar zijn de spermaklodders op de lakens of de pauze versere seksuele voorlichting, om het condoom om te doen? Waar zijn de koppels die niet benadrukt dat vooral plezier binnen de binaire heteronorm vallen? Gelukkig is er seksu- hebben in seks centraal zou moeele voorlichting: dat zal je vast een genuanceerder beeld van ten staan bij seksuele voorlichting: seks meegeven! Zelf leerde ik tijdens mijn seksuele voorlich- ‘Bij seksuele voorlichting gaat het er bijna niet ting echter vooral dat seks eng is en dat er van alles mis kan over dat seks leuk kan zijn en dat seks leuk hóórt te zijn.’ Ezra gaan. Ik kreeg als het ware een zwaard in mijn gaan. Ik kreeg als het ware een zwaard in mijn legt uit dat het overbrengen van die boodschap ook indirect handen gedrukt om als een ninja de soa’s en handen gedrukt om als een ninja de soa’s en de gevaren die seks met zich mee kan brengen op een positiezwangerschappen van me weg te slaan, nog zwangerschappen van me weg te slaan, nog ve manier aan het licht brengt: ‘Als je leert dat seks leuk hoort voordat ik ooit maar interesse in romantivoordat ik ooit maar interesse in romanti- te zijn, dan is alles wat pijnlijk of niet leuk is geen deel van sche liefde had getoond. sche liefde had getoond. seks. Hiermee oefen je ook met grenzen herkennen. In plaats Het is fi jn dat scholen er met sek Het is fi jn dat scholen er met sek- van te zeggen “je moet oppassen en niets doen wat je niet suele voorlichting zo vroeg bij zijn en het suele voorlichting zo vroeg bij zijn en het wilt”, zeg je “hé, seks hoort leuk te zijn en wat daarbuiten valt onderwijzen van veilige seks is belangrijk, onderwijzen van veilige seks is belangrijk, wil je dus niet”.’ Neem je als uitgangspunt dat seks leuk is, dan maar de huidige focus op anticonceptie, maar de huidige focus op anticonceptie, kan je op een positieve manier benadrukken dat je wilt voorsoa’s en ongewenste zwangerschappen soa’s en ongewenste zwangerschappen komen dat seks onplezierig wordt door soa’s en ongewenste geeft een te beperkt beeld van wat seks geeft een te beperkt beeld van wat seks zwangerschappen. Door seks vanuit deze invalshoek te beis. Seks zal altijd een leerproces zijn, is. Seks zal altijd een leerproces zijn, naderen, kunnen onderwerpen zoals soa’s, zwangerschappen maar op dit moment wordt het jongemaar op dit moment wordt het jonge- en het aangeven van grenzen op een minder angstaanjagende ren onnodig moeilijk gemaakt doordat ren onnodig moeilijk gemaakt doordat manier worden overgebracht. tijdens de seksuele voorlichting verhatijdens de seksuele voorlichting verha- Waar VOOS zich focust op een leukere, meer posilen over echte seks ontbreken. Door len over echte seks ontbreken. Door tieve kijk op seks, vinden ze bij VOOS ook dat seksuele voorhet te hebben over kwetsbare en het te hebben over kwetsbare en lichting diverser kan. Ook Julia Tsoy en Pascal de Haas, twee onhandige seks, grijze gebieden in onhandige seks, grijze gebieden in antropologiestudenten die binnenkort seksuele voorlichting plaats van zwart-wit grenzen én plaats van zwart-wit grenzen én gaan geven aan kinderen uit groep 7 en 8, viel dit gebrek aan over seksuele diversiteit, beover seksuele diversiteit, be- seksuele diversiteit op. Julia geeft aan: ‘Seksuele voorlichting reid je de volgende generatie reid je de volgende generatie in onze tijd, grofweg tien jaar geleden, was heel binair tussen stukken beter voor op hun stukken beter voor op hun mannen en vrouwen. Meisjes worden ongesteld en jongens

toekomstige seksleven.

Het controversiële idee dat seks leuk kan zijn Ezra van der Schaaf, mede-oprichter van de stichting VOOS die zich in Nederland inzet voor leukere, explicietere en diversere seksuele voorlichting, benadrukt dat vooral plezier hebben in seks centraal zou moeten staan bij seksuele voorlichting: ‘Bij seksuele voorlichting gaat het er bijna niet

Beperk jezelf niet alleen tot enge plaatjes van gonorroe

krijgen een natte droom. Ook nu nog wordt er vanuit gegaan den ze het heel be- langrijk om te laten dat er één standaardmodel op iedereen toepasbaar is en wordt zien hoe verschillend iedereen is, zowel qua er niet uitgegaan van seksuele diversiteit.’ Pascal liep zelf ook lichaam als verlangens, maar ook om diversiteit te tonen in tegen dit eenzijdige standaardmodel aan bij zijn seksuele personen en verhalen: ‘Diversiteit heeft meerdere aspecten. voorlichting op de middelbare school: ‘Ik kon me totaal niet Ten eerste is er diversiteit simpelweg in de personen die je vinden in de manier waarop ik geïntroduceerd werd met seks. ziet. Het is belangrijk dat mensen die de voorlichting volgen Ik snapte daar gewoon helemaal niets van. Ik wist toen al dat zich kunnen herkennen in de mensen die er staan. Maar ook ik homo was en het ging vooral over het vrouwelijk lichaam.’ diversiteit in verhalen: seks wordt op heel veel verschillende Hij legt uit dat hij het gevoel had dat dit voor hem niet rele- manieren beleefd dus je wilt als seksuele voorlichter een heel vant was en dat de informatie over seks tussen mannen ook divers scala aan verhalen kunnen aanbieden, zodat er altijd behoorlijk tekortschoot: ‘Er waren drie regels die gingen over iets tussen zit waarin iemand zich kan herkennen.’ homoseksualiteit, maar verder in het hoofdstuk niet meer. Ik had toen heel veel moeite om me daar iets bij voor te stellen. Hoe werkt dit dan nu voor mij en waar moet ik op letten? Bij het bespreken van soa’s ging het ook alleen maar over hetero-stelletjes.’ Seksuele voorlichting is niet alleen heteronorSeksuele voorlichting is niet alleen heteronormatief, ook is er een duidelijk discours over matief, ook is er een duidelijk discours over de norm en de afwijkingen van de norm, de norm en de afwijkingen van de norm, normaal en abnormaal, de standaard normaal en abnormaal, de standaard Door scholieren één standaardmodel aan te bieden en de rest. Het zou beter zijn en de rest. Het zou beter zijn van wat seks is en zou moeten zijn, creëer je een rimpeleff ect om in plaats daarvan onbeom in plaats daarvan onbe- van jongeren die zich tijdens hun puberteit of later in hun levooroordeeld het rijke scala vooroordeeld het rijke scala ven abnormaal gaan voelen, omdat ze merken dat ze niet aan aan verschillende lichamen aan verschillende lichamen deze norm kunnen voldoen. We zien dit bij sommige biseksuen soorten seks te bespreen soorten seks te bespre- elen en homoseksuelen, maar ook bij vrouwen met vaginisme, ken. Dit voorkomt onnodige ken. Dit voorkomt onnodige die door onvrijwillige aanspanning van hun bekkenbodemonzekerheid, schaamte en onzekerheid, schaamte en spieren niet altijd tampons of vingers in kunnen brengen en gevoelens van abnormaliteit gevoelens van abnormaliteit bij wie penetratie soms onmogelijk is. Als je dan is aangeleerd als een puber zich net even als een puber zich net even dat penetratie de heilige graal is waar seks om draait, kan dit wat eerder, later of anders wat eerder, later of anders je fl ink in de war brengen over of je wel normaal bent. Deze ontwikkelt dan ontwikkelt dan gevoelens van abnormaliteit kunnen leiden tot eenzaamheid, die ene specidie ene speci- schaamte en het idee te falen. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld fi eke norm. fi eke norm. voor meisjes die laat ongesteld worden of jongeren die moeite Ook bij Ook bij hebben met klaarkomen. VOOS VOOS vinvinden ze het heel be- langrijk om te laten zien hoe verschillend iedereen is, zowel qua lichaam als verlangens, maar ook om diversiteit te tonen in personen en verhalen: ‘Diversiteit heeft meerdere aspecten. Ten eerste is er diversiteit simpelweg in de personen die je ziet. Het is belangrijk dat mensen die de voorlichting volgen zich kunnen herkennen in de mensen die er staan. Maar ook

Bij het bespreken van soa’s ging het ook alleen maar over hetero-stelletjes

Geen spoedcursus maar structurele aandacht Oké, dus we willen geen condoom-estafettes waarbij brug-

klassers door de gangen moeten rennen om zo snel mogelijk condooms om een komkommer te doen. We willen ook geen mensen voor de klas hebben staan die de oorlog nog hebben overleefd en vragen over seks onder homo’s niet durven of kunnen beantwoorden. En hoewel slagzinnen zoals ‘zonder hoesje kom je niet in mijn poesje’ lekker catchy zijn, kunnen catchy zijn, kunnen ze je niet vertellen dat communicatie en openheid ze je niet vertellen dat communicatie en openheid je seksleven waarschijnlijk een grotere opkikker je seksleven waarschijnlijk een grotere opkikker gaan geven dan welk seksspeeltje dan gaan geven dan welk seksspeeltje dan ook. Maar wat werkt dan wel? ook. Maar wat werkt dan wel? Wat nou als we een jaar Wat nou als we een jaarlijks terugkerende week op de lijks terugkerende week op de middelbare school introdumiddelbare school introduceren, waarbij je bij elk vak ceren, waarbij je bij elk vak over een ander aspect van over een ander aspect van seks leert? Op de universeks leert? Op de universiteit slaan woorden zositeit slaan woorden zoals ‘interdisciplinariteit’ als ‘interdisciplinariteit’ en ‘diversiteit’ je om de en ‘diversiteit’ je om de oren, maar eerder oren, maar eerder worden die woorworden die woorden vaak minden vaak minder toegepast. der toegepast. Eigenlijk is Eigenlijk is het best gek het best gek dat seksuele dat seksuele voorlichting voorlichting wordt gezien als wordt gezien als onderwerp onderwerp puur voor dat puur voor dat uurtje biolouurtje biologieles op de gieles op de vrijdagmidvrijdagmiddag, wanneer dag, wanneer het overduidelijk het overduidelijk zoveel meer omzoveel meer omvat dan alleen het vat dan alleen het biologische asbiologische aspect ervan. pect ervan. Zo kan de do Zo kan de docent economie cent economie vertellen over vertellen over de rol van de de rol van de overheid in overheid in toegang tot toegang tot anticonanticonceptie en ceptie en maandmaandverband. verband. VervolVervolgens kan je gens kan je bij fi losofi e bij fi losofi e het sociahet sociale construct le construct van maagdevan maagdelijkheid onlijkheid onder de loep der de loep nemen; immers vinden we of je ooit in een nemen; immers vinden we of je ooit in een bus hebt gezeten geen fundamenteel deel bus hebt gezeten geen fundamenteel deel van je identiteit, maar zodra het gaat van je identiteit, maar zodra het gaat over of je ooit een piemel in je hebt over of je ooit een piemel in je hebt gehad of je piemel in iemand hebt gehad of je piemel in iemand hebt gestoken, zien we dit als bepalend gestoken, zien we dit als bepalend en vormend voor wie je bent. Bij en vormend voor wie je bent. Bij geschiedenis leer je dan hoe de geschiedenis leer je dan hoe de uitvinding van de vibrator tot stand uitvinding van de vibrator tot stand is gekomen om ‘hysterische’ vrouwen is gekomen om ‘hysterische’ vrouwen (lees: vrouwen die durfden toe te geven (lees: vrouwen die durfden toe te geven dat ze een libido hadden) gemakkelijdat ze een libido hadden) gemakkelijker te kalmeren én hoe dit kan verklaren ker te kalmeren én hoe dit kan verklaren waarom er nu nog steeds een taboe ligt op waarom er nu nog steeds een taboe ligt op vrouwelijke masturbatie. Bij maatschapvrouwelijke masturbatie. Bij maatschappijleer bespreek je hoe de opvattingen over pijleer bespreek je hoe de opvattingen over seks rondom de wereld verschillen, tijdens biologieles leer je seks rondom de wereld verschillen, tijdens biologieles leer je over soa’s, anticonceptie, menstruatie en zwangerschap en de week eindigt met het kleien van een clitoris bij handvaardigheid. Realistisch gezien is dit wellicht niet de meest haalbare seksuele voorlichting: met een nijpend lerarentekort en de coronacrisis van 2020 en 2021 hebben docenten momenteel andere prioriteiten. Het punt mag echter duidelijk zijn. ‘De kennis die ik kreeg vanuit mijn middelbare school was zo ontzettend nihil dat dat eigenlijk heel problematisch is’, is een zin die we in de toekomst niet meer willen horen uit de mond van jongvolwassenen. Seksuele voorlichting zou nooit een spoedcursusje moeten zijn, die even tussen de lessen wordt gepropt, maar een fundamenteel onderwerp waar structureel en uitgebreid aandacht aan wordt besteed. Dus geen extracurriculaire onhandigheid op de agenda, maar een terugkerend punt op de jaarevaluatie. Het is daarnaast iets wat je moet blijven ontwikkelen, telkens opnieuw moet herzien en waarop we kritisch moeten blijven.

De week eindigt met het kleien van een clitoris bij handvaardigheid

Dus lieve docenten voor wie dit artikel een wake-up call was en die zich herkennen in de heteronormatieve en angstaanjagende manier waarop seksuele voorlichting wordt gegeven: geef je seksuele voorlichting een update en beperk jezelf niet alleen tot enge plaatjes van gonorroe en voordoen hoe een condoom om moet, want seks is zoveel meer. Laten we focussen op hoe leuk seks kan zijn in plaats van hoe eng het wel niet is, en meer aandacht besteden aan seksuele diversiteit en consent. Zoals Ezra het zo mooi omschrijft: ‘Seksuele voorlichting is nooit onbeperkt houdbaar. Het is belangrijk constant terug te blijven blikken en kritisch te blijven op je eigen lesprogramma. Door constant kritisch te blijven op waar je lespakket uit bestaat en of dat wel up-to-date is, zorg je ervoor dat je een breed genoeg perspectief blijft bieden in je les.’