Essay
‘Spermaklodders en behaarde vulva’s horen er ook bij’ Daar stond ik dan als prepuberale tiener voor de klas met mijn zelfgemaakte poster. Dertig leerlingen staarden naar de afschrikwekkende plaatjes van door soa’s aangetaste genitaliën. Ik kon eerder een druiper herkennen dan dat ik wist wat het betekende om iemand leuk te vinden. ‘Seksuele voorlichting is heel erg gefocust op veilige seks, wat heel belangrijk is, dat moet je niet onderschatten, maar het is gewoon jammer dat het zich bijna alleen daartoe beperkt.’ Tekst Floor van der Wulp Beeld Oscar Slagveer
O
nze eerste introducties in seks zijn divers, maar vaak alles behalve accuraat. Van porno leer je dat seks altijd rauw en hard is met veel gekreun en natuurlijk veel orgasmes. Over een orgasmekloof of het feit dat seks niet altijd draait om een hoogtepunt bereiken, heb je dan nog niets gehoord. Van de films die je kijkt krijg je mee dat seks romantisch is en altijd soepel en perfect verloopt. Je leert dat seks eindigt met een man en een vrouw die hijgend en gelukkig in bed liggen nadat ze net tegelijkertijd zijn klaargekomen. Klinkt goed! Maar waar zijn de spermaklodders op de lakens of de pauze om het condoom om te doen? Waar zijn de koppels die niet binnen de binaire heteronorm vallen? Gelukkig is er seksuele voorlichting: dat zal je vast een genuanceerder beeld van seks meegeven! Zelf leerde ik tijdens mijn seksuele voorlichting echter vooral dat seks eng is en dat er van alles mis kan gaan. Ik kreeg als het ware een zwaard in mijn handen gedrukt om als een ninja de soa’s en zwangerschappen van me weg te slaan, nog voordat ik ooit maar interesse in romantische liefde had getoond. Het is fijn dat scholen er met seksuele voorlichting zo vroeg bij zijn en het onderwijzen van veilige seks is belangrijk, maar de huidige focus op anticonceptie, soa’s en ongewenste zwangerschappen geeft een te beperkt beeld van wat seks is. Seks zal altijd een leerproces zijn, maar op dit moment wordt het jongeren onnodig moeilijk gemaakt doordat tijdens de seksuele voorlichting verhalen over echte seks ontbreken. Door het te hebben over kwetsbare en onhandige seks, grijze gebieden in plaats van zwart-wit grenzen én over seksuele diversiteit, bereid je de volgende generatie stukken beter voor op hun
6
Tijdschrift Cul
toekomstige seksleven. Het controversiële idee dat seks leuk kan zijn Ezra van der Schaaf, mede-oprichter van de stichting VOOS die zich in Nederland inzet voor leukere, explicietere en diversere seksuele voorlichting, benadrukt dat vooral plezier hebben in seks centraal zou moeten staan bij seksuele voorlichting: ‘Bij seksuele voorlichting gaat het er bijna niet over dat seks leuk kan zijn en dat seks leuk hóórt te zijn.’ Ezra legt uit dat het overbrengen van die boodschap ook indirect de gevaren die seks met zich mee kan brengen op een positieve manier aan het licht brengt: ‘Als je leert dat seks leuk hoort te zijn, dan is alles wat pijnlijk of niet leuk is geen deel van seks. Hiermee oefen je ook met grenzen herkennen. In plaats van te zeggen “je moet oppassen en niets doen wat je niet wilt”, zeg je “hé, seks hoort leuk te zijn en wat daarbuiten valt wil je dus niet”.’ Neem je als uitgangspunt dat seks leuk is, dan kan je op een positieve manier benadrukken dat je wilt voorkomen dat seks onplezierig wordt door soa’s en ongewenste zwangerschappen. Door seks vanuit deze invalshoek te benaderen, kunnen onderwerpen zoals soa’s, zwangerschappen en het aangeven van grenzen op een minder angstaanjagende manier worden overgebracht. Waar VOOS zich focust op een leukere, meer positieve kijk op seks, vinden ze bij VOOS ook dat seksuele voorlichting diverser kan. Ook Julia Tsoy en Pascal de Haas, twee antropologiestudenten die binnenkort seksuele voorlichting gaan geven aan kinderen uit groep 7 en 8, viel dit gebrek aan seksuele diversiteit op. Julia geeft aan: ‘Seksuele voorlichting in onze tijd, grofweg tien jaar geleden, was heel binair tussen mannen en vrouwen. Meisjes worden ongesteld en jongens
