Meer dan een toeristenorganisatie

Zomer met de Algemene Nederlandse Wielrijdersbond

Kaki-groene afritsbroeken, heuptasjes, fleecevesten en wandelschoenen. Wie in Nederland opgroeit, zal dit waarschijnlijk wel herkennen: typische ANWB-producten. De Wielrijdersbond uit 1883 is inmiddels uitgegroeid tot dé toeristenorganisatie van Nederland. Vooral wanneer de zomervakantie aanbreekt, lijken de ANWB-families toe te nemen. Voorbereid en verzekerd gaan we op reis, zoals Brigitte Kaandorp scherp opmerkte: ‘ANWB-stellen houden van verrassingen als het maar niet plotseling is’.

Tekst Anouk Euser Image Rozan Snoek

Deze zomer bevind ik mij ook in ANWB-sferen. Met een kant-en-klaar vakantiepakket trek ik met mijn familie de Franse bergen in. Hoewel avontuurlijk en actief, de wandelroute en slaapplekken zijn vooraf geregeld. Zelfs onze bagage wordt elke dag naar het volgende hotel gebracht. We willen geen ‘te plotselinge verrassingen’: mijn vader heeft de routebeschrijving geprint in mapjes opgeborgen en we gaan iedere dag met belegde broodjes, mueslirepen en grote literflessen water op pad. En natuurlijk is het ANWBledenpasje mee, waarmee we zijn verzekerd, mocht er onderweg iets gebeuren met de auto.

Aangekomen bij het eerste hotel komen we erachter dat de enige andere gasten - twee Nederlandse gezinnen en een Frans stel - dezelfde wandeltocht zullen maken. We zitten de volgende ochtend met z’n allen aan het ontbijt en beginnen vervolgens uitgedost in stevige wandelschoenen, luchtige shirts en volledig ingesmeerd met zonnebrand aan dezelfde route (“volg de rode blokjes GR5”). Eén gezin, komen we elke dag weer tegen. We zien hen ofwel tijdens het wandelen ofwel bij de enige auberge waar je koffiepauze kunt houden. Aan het eind van de dag zitten we aan het diner bij dezelfde slaapplek.

ANWB-stellen ‘houden van verrassingen als het maar niet plotseling is’

Ondernemende wielrenners

Het valt toch op hoeveel alle wandelaars op elkaar lijken. Niet alleen qua uitrusting, maar vooral qua gedrag. Bij de routebordjes staat iedereen zich ongeveer tien minuten te oriënteren en niemand wijkt af van het pad. Ook wij volgen braaf de aangegeven route. De alternatieve paden die mijn broer suggereert, worden weinig vertrouwd. De ANWBroute is heilig.

Een kijkje op de website leert ons meer over de geschiedenis van de ANWB. De bond beschrijft zichzelf als ‘net zo typisch Nederlands als speculaas bij de koffie’, waarbij ik me meteen afvraag wat dan typisch Nederlands is. Eén ding is wel duidelijk: fietsen. Daar begon het ook allemaal mee. In 1883 hielden twee fietsclubs, uit Den Haag en Haarlem, tegelijkertijd pauze in een café in Hillegom tijdens hun fietstocht. De jongens van de Ooievaar uit Den Haag en de Haarlemse Vélocipède Club raakten aan de praat en hieruit ontstond het idee om een samenwerkingsverband van fietsclubs door het hele land op te richten. Dit verklaart ook de benaming van de ANWB: Algemene Nederlandse Wielrijders Bond. Steeds meer wielerverenigingen sloten zich aan en de ANWB groeide uit tot een nationale bond voor wielrijders. Niet alleen kwamen er een eigen blad ‘De Kampioen!’, gidsen en handboeken, ook regelde de ANWB de bewegwijzering op de fietspaden en werden er toertochten en wedstrijden georganiseerd. Natuurlijk waren er ook feestavonden die zorgden voor plezier tot in de late

Van wegenwacht tot Air Assistance

De wielrijdersbond bereikte al snel veel succes en de beleidsterreinen van de organisatie breidde zich uit. Van het uittekenen van fietsroutes nam de ANWB er ook wandelroutes bij en sinds de jaren 60 regelde de ANWB de bewegwijzering van autoroutes. Hoewel de ANWB gezien wordt als dé organisatie van Nederland wat betreft vakantie, is dat niet het enige. Anno 2022 is het haast een overheidsorgaan gezien de uitgebreide diensten die ze leveren. De ANWB-wegenwacht staat 24/7 voor je klaar, er zijn ANWB-experts voor het geven van juridische informatie en de ANWB Medical Air Assistance bieden helikopters plus piloot voor traumacentra en (semi) overheden. Hoewel professionele werknemers belangrijk zijn voor de ANWB, is het succes vooral te danken aan vrijwilligers. Op de website benoemt de organisatie dat deze groep de kracht is waar de organisatie op draait. De vrijwilligers zijn vanaf het begin af aan al nauw betrokken bij de bond. Toen voerden zij taken uit als het uittekenen van routes en het organiseren van de competities en feesten. Nu zetten zij zich in voor een van de maatschappelijke projecten die zijn opgezet door de bond, zoals het ‘ANWB Kinderfietsenplan’ dat fietsen verzamelt voor degenen die dat niet kunnen betalen of het ‘ANWB Automaatje’ waar vrijwilligers zich als chauffeur aandienen en mindervalide buurtgenoten van de ene naar de andere plek rijden. Blijkbaar zit er iets in die gele met witte letters wat een doorsnee van de Nederlandse burgers aantrekt.

Dezelfde windjacks

Maar hoe zorg je er als bond voor dat leden zich blijven herkennen? Het heeft toch iets ‘burgerlijks’ om zo verzekerd en veilig op weg te gaan. Niet echt een sexy identiteit. We moeten lachen als we een ouder echtpaar met dezelfde windjacks naast elkaar zien lopen en drijven de spot op Instagram wanneer we een foto plaatsen waarop we “echt zó ANWB” zijn: #deANWBfamilieopstap.

Toch zit er iets liefs in die identiteit. Soms kijk ik naar het programma We zijn er bijna, waar 50+ers met hun geliefde caravan op groepsreis gaan. Het is aandoenlijk om ze te zien stuntelen met het inparkeren, het aantrekken van wandelschoenen voor een strandwandeling en de reisleider alles tot in de nopjes heeft gepland. En de lol die ze met elkaar maken, roept ontroering op. Vooral als je tijdens de diepte-interviews hoort over de meegemaakte tegenspoed in hun levens. Het programma kijk je niet voor de filosofische diepgang, maar wat je wel ziet is een groep mensen die zich al na dag één verbonden met elkaar voelt.

Zou dat dan de kracht van de ANWB-identiteit zijn? Niet de ANWB, maar juist het kunnen herkennen dat anderen óók die fiets-, wandeltocht of reis gaan maken. Dat je in een onbekend land toch je eigen groep terug kan vinden. Het is de samenhorigheid die de ANWB het succes verleent. Zelfs in tijden waar het speculaasje bij de koffie niet zo vanzelfsprekend meer is en de ANWB-winkels door digitalisering langzaam uit het straatbeeld verdwijnen. Sterker nog: terwijl ons steeds meer wordt geleerd zelf maar voor dat speculaasje te zorgen, hoeft dat bij de ANWB (nog) niet. Daar blijft de verenigingsmentaliteit als een paal boven water: een echte bond die zich inzet voor een groep in plaats van het individu.

Niet echt een sexy identiteit

Terwijl mijn moeder de mueslirepen uitdeelt, lachen we om de overeenkomsten tussen onze medewandelaars. Toch valt er in die overeenkomsten juist wat te halen. De ervaring van de bergwandeltochten kan je namelijk delen. Het afzien, de hitte, de op hol geslagen koe of de onduidelijke instructies heb je niet als enige meegemaakt. Aan het eind van de dag, aangekomen bij de auberge waar iedereen van hetzelfde avondmaal geniet, kunnen deze verhalen onder elkaar in geuren en kleuren worden gedeeld. Ik moet het ze nageven: de ANWB zorgt voor verbinding die we wat mij betreft moeten koesteren.