Ieder stadje hetzelfde tasje?

de wereld ligt aan haar voeten,

maar niemand kent Robin Ruth

De eerste koffie van de dag in mijn ene hand, mijn telefoon in de andere. Ik neem een slok en druk op play . Muziek klinkt door mijn noise cancelling koptelefoon terwijl ik door de lawaaierige Damstraat loop. Voor me loopt een groepje van vijf vriendinnen. Eén van hen loopt voorop. Haar zwierige lichtblauwe jurk beweegt mee met de wind, terwijl ze op haar witte sneakers stevig doorloopt. Ze lijkt precies te weten waar ze heen wil.

Tekst Marije Nieuwland Image Lieke van den Belt

Ik hoor haar Britse accent wanneer ze haar vriendinnen de weg wijst. ‘Toeristen’ concludeer ik, al lopen de vrouwen een stuk sneller dan de gemiddelde toerist in Amsterdam, alsof ze een duidelijk doel voor ogen hebben. Maar ik heb haast, dus versnel mijn pas om ze in te halen. En dan, stoppen ze. Alle vijf kijken ze naar rechts en blijven staan. Want daar, daar staat zij: Robin.

Robin doet er alles aan om in het oog te springen

Ik zie Robin, zoals de vijf vriendinnen haar ook zien. In de hoek van een klein winkeltje trekt ze onze ogen naar binnen. We kunnen eigenlijk niet meer om haar heen, en niet van haar weg. De drukte van de Damstraat vervaagt naar de achtergrond. Robin trekt de aandacht; ze heeft iets verrassends en speels, en toch ziet ze er ook enigszins bekend en vertrouwd uit. Misschien is ze een tikkeltje ordinair, maar daardoor ook extra aantrekkelijk. De vriendinnen lopen naar binnen, naar haar toe. Het lijkt goed te klikken want al snel hangt Robin verleidelijk om de schouder van de vrouw in de lichtblauwe jurk. Ik blijf van een afstandje kijken, maar loop door wanneer ze samen met haar naar buiten lopen. Wanneer ik achterom kijk, zie ik hoe Robin nog steeds nonchalant om de schouder van de vrouw hangt, die haar dichter tegen zich aandrukt. Robin zal meegaan in het vliegtuig naar huis. Bij haar intrekken. Robin weet dat ze de vrouw zal doen herinneren aan deze dag. Want dat deed ze eerder, bij al die andere toeristen die ze verleidde en hen tot de dag van vandaag doet herinneren aan gedenkwaardige reizen uit het verleden.

Ik weet wie ze is, zoals iedereen eigenlijk weet wie ze is. Of ten minste, haar wel herkent. Al weten velen haar naam niet, ze is overal en ze ontgaat niemand. Zij, is het schatje van ieder stadje. Robin Ruth. Mijn koffie is op. Ik gooi de to go beker in de prullenbak voor de metrohalte bij de Nieuwmarkt. In de metro denk ik aan haar. Maar, wat weet ik meer van haar dan hoe ze eruitziet; dat befaamde uiterlijk? Weinig. Thuis blijft de nieuwsgierigheid prikkelen. Ik open mijn laptop en de Google zoektocht naar deze mysterieuze beroemdheid begint.

We kunnen eigenlijk niet meer om haar heen, en niet van haar weg

Multi multi multi multi national Robin Ruth, haar geboortedatum is onbekend, maar waarschijnlijk kwam ze ter wereld in Amsterdam. Haar vader is Boaz Avrahami, de eigenaar van het grootste ‘toeristen fashion’ bedrijf ter wereld: Robin Ruth. Na vier jaar zonder enig succes stropdassen te verkopen, kwam Boaz in 2002 met het briljante idee om souvenirs te produceren met stedennamen. Hij vernoemde het bedrijf naar zijn eerste dochter om ‘haar reislustige spirit vast te leggen en anderen te inspireren om

Al weten velen haar naam

niet, ze is overal en ze ontgaat niemand

de wereld te verkennen’. Op robin.ruth.com lees ik dat Boaz hoopte dat ‘zijn dochter de wereld zou rondreizen en avonturen zou gaan omarmen met een grenzeloze nieuwsgierigheid’. Of zijn dochter dat inmiddels gedaan heeft weet ik niet. Wat ze verder doet in het leven en of ze überhaupt nog op deze planeet rondloopt, kom ik ook niet achter. Maar de souvenirs van Robin Ruth worden inmiddels in 82 landen verkocht.

Ik vind Robin Ruth in toeristenwinkels, museumshops, dierentuinen, op vliegvelden en vele andere plekken die toeristen trekken. Vooral de tassen met de Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam of Barcelona Barcelona Barcelona Barcelona (enzovoort) print zijn bekend. In alle grote steden wordt deze tas verkocht, overal met exact hetzelfde ontwerp. Alleen de plaatsnaam verschilt. Het design valt op en mensen over de hele wereld vinden de tas hun geld waard, maar toch voelt het ontwerp ook wat ‘te veel’. Het lettertype op de tas is lelijker dan Comic Sans: te speels en te schreeuwerig en vaak elk woord in een andere kleur. En niet alleen tassen worden versierd met de eindeloze herhaling van plaatsnamen. De toeristenwinkel waar ik vanochtend voor stond, verkoopt naast tassen ook mutsen, oorwarmers, petten, sleutelhangers, truien, nekkussens, sokken, paraplu’s, slippers, mokken en magneten van het miljoenenbedrijf.

Robin doet er alles aan om in het oog te springen, wat haar tegelijkertijd aantrekkelijk en afstotelijk maakt. Niet gek dat Robin alle aandacht opslokte van de toeristen die voor mij liepen.

Opgemerkt onzichtbaar

Ook op de website lijkt Robin te willen pronken met haar stijl: #BeNoticed luidt de slogan van het bedrijf. Wanneer ik scrol over de pagina’s, krijg ik de vraag gesteld: ‘Zou het niet slim zijn om ontwerpen te hebben die leuk zijn om te dragen en alsnog dezelfde trots laten zien van het ontdekken van een nieuwe coole stad of uniek land?’ Ik denk er een moment over na. ‘Dezelfde trots’ wijst op een vergelijking: ‘Dezelfde trots als…’. Waarbij de puntjes waarschijnlijk kunnen worden ingevuld met ‘het standaard souvenir’.

Maar wat is zo’n souvenir? Een souvenir is voor de meeste mensen een object om een herinnering vast te houden. Ze representeren daarmee een plaats, een ervaring of een cultuur. Zo suggereert een souvenir authenticiteit en lokaliteit, en dat terwijl veel souvenirs in grote hoeveelheden geproduceerd worden op een andere locatie dan waar ze verkocht worden. Dat is in principe wat Robin Ruth doet met hun ‘zelfde tasje voor ieder stadje’. Maar, volgens het bedrijf, is de tas naast een souvenir dus ook een uniek mode-object waarmee de consument zal opvallen en de show zal stelen.

Online is Robin Ruth #UnNoticed, een raadsel

Robin Ruth zal gezien worden en in het middelpunt van de aandacht staan. #BeNoticed is het motto. Waarom vind ik online dan niks meer dan de informatie die op de site van het bedrijf staat? Niet over het bedrijf, niet over de dochter van oprichter Boaz Avrahami. De meest willekeurige objecten of fenomenen hebben anno 2022 een Wikipedia-pagina, zoals: ‘veterstrikdiploma’, ‘krokettenmotie’ en ‘Avril Lavigne replacement theory’ , maar de grootste souvenirproducent ter wereld ontbreekt in de online encyclopedie. Ook Google News en Google Scholar leveren geen verdere informatie op dan het feit dat Robin Ruth een hoofdkantoor heeft op 5th Avenue en een geschatte jaarlijkse omzet heeft van 7,8 miljoen dollar. En Instagram? Ja, er is een Robin Ruth Instagram-pagina maar het volgersaantal staat maar op 6171 volgers en de laatst geposte foto van vier weken geleden heeft wel geteld achttien likes Online is Robin Ruth #UnNoticed, een raadsel. Al is dat misschien zo gek nog niet. Want wat is de relevantie van souvenirs in de omgeving van het internet? Modieus of niet, een souvenir is in de essentie nauw verbonden met een plek in de fysieke wereld. Een Amsterdam Amsterdam Amsterdam Amsterdam tas bestel je niet online. Op het internet, verliest het zogezegd modieuze souvenir aan betekenis.

Heathrow Airport. Samen met de toeristen verlaat ze het vliegtuig. Noem haar Robin Ruth, of noem haar Robin. Een merkwaardige verschijning die je niet ontgaat, maar vervolgens negeert omdat ze een cliché geworden is. Niemand zal tijd besteden aan het oprichten van een Robin Ruth Wikipediapagina, of - tot nu toe - een artikel over haar schrijven. Een cliché, maar toch eigen en speciaal. Want de herinnering, de nostalgie, die ze oproept bij iedere toerist is altijd uniek persoonlijk.