Coördinatie: Tijs Ruysschaert
Eerst de waarheid, dan het goede, daarna het mooie Een autobiografie van een Belgische Nobelprijswinnaar Geneeskunde is een zeldzame boekengebeurtenis. In Sept vies en une vertelt Christian de Duve het verhaal van zijn rijk gevulde leven. hristian de Duve werd in 1917 in GrootBrittannië geboren. Zijn ouders, met gedeeltelijke Duitse wortels, hadden daar hun toevlucht gezocht voor WOI. In 1920 keerde de familie terug naar Antwerpen, waar de jonge Christian naar het jezuïetencollege ging. Dankzij zijn hybride taalachtergrond spreekt hij vloeiend vier talen. Het zou de voedingsbodem vormen voor een rijke internationale wetenschappelijke loopbaan. Ondanks zijn wereldburgerschap is de Duve, ondertussen 95 jaar oud, grotendeels onbekend en dus onbemind gebleven in Vlaanderen. Hij woont pal op de taalgrens in Brabant en betreurt vanuit zijn breed, globaal perspectief de Belgische politieke taalverdeeldheid met spijt en onbegrip.
C
Denken in vrijheid
© Imageglobe
Nieuwsgierige scout
De jonge de Duve was een begaafde en nieuwsgierige jongen die zijn ambities met onvervalst scoutsidealisme nastreefde. Hij ▲ Ondanks zijn wereldburgerschap is Christian de ging geneeskunde studeren. De betere stugebleven in Vlaanderen. denten kregen de kans ook in het laboratorium te gaan werken. De Duve greep die kans strikte chemicus was, maar door de geneesmet beide handen. Hij leerde er analytisch den- kunde een brede blik had. Bij zijn mentors zaten ken en nauwgezet experimenteren. Het toe- vier latere Nobelprijslaureaten. Zij hadden visie val leidde hem naar de groep die onderzoek en inzicht, met technische intelligentie, inteldeed naar insuline en glucose. lectuele strengheid en een perHij werd wel arts maar werd De Duve benadrukt hoe sistente veeleisendheid. Terugverder gedreven door wetenbeseft de Duve maar al groot de rol van het toeval blikkend schappelijke nieuwsgierigheid. te goed hoe belangrijk deze epiHij ging daarom scheikunde is geweest in zijn leven, stemische deugden zijn bij wetenstuderen en zette de eerste ook en zeker als het over schappelijk onderzoek en hoe het stappen in de biochemie. toeval hem deze rolmodellen het winnen van een Zijn honger naar kennis wees heeft voorgehouden. Nobelprijs gaat hem de weg. Als jonge postdoc werkte hij in diverse onderIn de cel zoeksinstituten in Zweden en de Verenigde Terug in Leuven werd hij professor, met een Staten. Zo nestelde hij zich in een wereldwijd klein eigen onderzoekslab. Hij verzamelde netwerk van wetenschappelijke kennis. Het capabele jonge onderzoekers rondom zich speelde daarbij in zijn voordeel dat hij geen en zette het onderzoek naar insuline voort, zich
Duve (95) grotendeels onbekend en dus onbemind
concentrerend op de enzymen in de lever. Een toevallige waarneming van de vertraagde actie van een enzym, bracht hem op een nieuw en onverwacht spoor. De hypothese dat het enzym zich niet vrij in de cel bevond maar opgeslagen lag in een gesloten membraan, leidde hem naar de ontdekking van een onbekend celonderdeel: het lysosoom, later gevolgd door nog een ander organel, het perixosoom. In 1962 werd hij professor aan Rockefeller Instituut in New York en leidde sindsdien parallelle onderzoeksgroepen aan beide zijden van de oceaan. In 1974 ontving hij de Nobelprijs Geneeskunde voor de ‘ontdekkingen van de structurele en functionele organisatie van de cel’. Hij richtte het Institut de Pathologie Cellulaire of IPC op, ondertussen herdoopt tot De Duve Institute: voor funda-
Forensisch onderzoek na (para)medische hulpverlening? Wat moet u doen als u als eerst aanwezig bent op een crime scene? En wat mag u vooral níet doen? Op deze en andere vragen geeft Rudy Maes antwoord vanuit zijn jarenlange ervaring als politiecommissaris. aak zijn huisartsen, paramedici of leden van het medisch urgentieteam eerst aanwezig op een crime scene. Op zich geen probleem, ware het niet dat zij niet altijd weten waar ze op moeten letten willen ze het politieonderzoek niet verhinderen. Nochtans is het, om forensische deskundigen hun onderzoek goed te laten uitvoeren, uitermate belangrijk dat iedereen sporenbeveiligend optreedt op de plek waar het zwaarwichtige feit zich voordeed. Huisartsen, (para)medische hulpver-
V
18
menteel, multidisciplinair onderzoek met speciale aandacht voor medische toepassingen.
leners, thuiszorgprofessionals, brandweermannen, medische urgentieteams,... kunnen trouwens ook zélf informatie in handen krijgen die kan leiden tot opheldering van de feiten. Problematisch zijn evenwel de soms tegengestelde belangen. Hulpverlening moet vaak snel en doeltreffend toegediend worden, terwijl forensisch en politioneel onderzoek meestal minutieus en dus tra(a)g(er) verloopt. Interdisciplinaire samenwerking is
ARTSENKRANT Vrijdag 3 mei 2013 Nr. 2316
Na zijn Nobelprijs schreef hij een aantal belangwekkende boeken, die verbazingwekkend genoeg onvertaald bleven in het Nederlands: over de oorsprong en de evolutie van het leven, over de menselijke geest en cultuur, over onze plaats op deze aarde en in het universum. In zijn recentste en wellicht laatste boek vertelt hij zijn eigen verhaal, als een intellectueel testament. Soms met wat te veel details voor de wetenschappelijke leek, hier en daar met te veel namen van wetenschappers waar hij mee samenwerkte of van gedachten wisselde. Het is geen literair meesterwerk maar het geeft wel een interessante inkijk in hoe wetenschap werkt en levert een onderhoudende beschrijving van hoe de biologie in een halve eeuw totaal van aanzien veranderde. De Duve laat niet na te benadrukken hoe groot de rol van het toeval is geweest in zijn leven, ook en zeker als het over het winnen van een Nobelprijs gaat. Hij is een eerlijke en onafhankelijke geest en zet zich af tegen de dogmatische godsdienst. Hij verklaart zich onomwonden tot agnost. Hij volgt Einstein in diens waardenspectrum: eerst de waarheid, dan het goede, en daarna het mooie. Met de liefde als saus eroverheen. De Duve is een groot wetenschapper en een groot mens. In alle sereniteit is hij, zo zegt hij zelf, nu bezig aan de laatste rechte lijn. Geerdt Magiels Christian de Duve, Sept vies en une, Édition Odile Jacob, 335 blz., € 25,90, ISBN 9782738128430.
Drie gratis exemplaren In samenwerking met uitgeverij Acco schenken wij drie gratis exemplaren weg van Forensische aspecten bij (para)medische hulpverlening. Wilt u kans maken op een van die boeken? Mail dan uw gegevens naar tijs.ruysschaert@ actuamedica.be, en wel vóór vrijdag 10 mei.
daarom van cruciaal belang, en kennis van wat de andere disciplines precies inhouden is daarbij doorslaggevend. Met dit boek wil auteur Rudy Maes, politiecommissaris en adjunct-diensthoofd van de rechercheafdeling van de Lokale Politiezone Brussel-Noord, daaraan tegemoetkomen. Hij somt op wat politiediensten precies doen op potentiële crime scenes en formuleert aanbevelingen voor niet-politionele intervenanten om sporenbeveiligend te handelen. Interessante lectuur voor iedereen die in contact kan komen met misdaad! T.R.
Rudy Maes, Forensische aspecten bij (para)medische hulpverlening, uitgeverij Acco, 184 blz.,€ 25, ISBN 9789033489853.