Tiff newspaper 2009 no3

24 Sot E Martë 1 Dhjetor 2009

www.sot.com.al

Sociale

Kryeredaktor Zylyftar Bregu

68 (4) 2 Dhjetor ‘09

SIDA, edhe TIFF kundër sëmundjes së shekullit

Biçikleta e Lindje-Perëndim-Lindje

N

jë disk biçiklete që rrotullo het, një zhurmë e saj që shoqëron këtë skenë, një letër që sjell një lajm. Duket se diçka po leviz se diçka po ndryshon. Alegoria e këtij plani është mjaft e fortë dhe e goditur.

Regjisori ka zgjedhur këtë mjet transporti për të përshkruar të gjithë filmin. Është ajo që përshkon gjithë internerarin e "LINDJE-PERËNDIMLINDJE". Ky mjet i avashtë transporti që kërkon lodhje të madhe fizike është motive kryesor i filmit. Cilido me biçikletën kërkon të gjejë ëndrrat me biçikletën e tij jashtë shtetit. Të gjithë nisen në një garë. Garë e cila nuk fillon kurrë. E gjitha kjo përse?

Sepse zhvillimet politike nuk i lejojnë. A mund të jetë kjo një përgjigje e asaj, që shqiptarët kanë gjithmonë të privuar nga politika. Elementët metaforik që ka përdorur regjisori Gjergj Xhuvani janë të shumta. Në këtë film dallohet ...

Faqe 21

"BABA"

Një gjyshe dhe një mbesë që qëndrojnë afër nga gjaku, por larg nga mentaliteti Filmi me metrazh të shkurtër "Baba" i përkthyer "Gjyshja" flet për një gjyshe të sëmurë për të cilën kujdeset mbesa e saj. Edhe pse filmi zgjat 21 minuta ka një kuptim shumë të qartë që përputhet me jetën reale.

Në këtë film vajza që kujdeset për gjyshen duhet, që të kalojë gjithë kohën bashkë me të. Duke qenë se ajo është e re duhet të jetojë dhe jetën e saj. Dëshira nga ana e vajzës mund të jetë e madhe, por me një gjyshe të sëmurë në shtrat ajo nuk mund të shkojë për as një çast as deri te shkallët e pallatit. Ambjenti i zymtë dhe i errët i shtëpisë tregon se çfarë subjekti dhe gjendjesh...

Faqe 18

Gentian Hazizi

"Në fillim mësova të mos interpretoj" Është vetëm 37 vjeç dhe ka një karrierë shumë të pasur kinematografike. Ai ka luajtur në disa produksione filmike italiane si "Saimir", "Arrivederci amore ciao" etj. Gentian Hazizi vjen së fundmi për publikun shqiptar me një rol kryesor në filmin "LindjePerëndim-Lindje". Bashkëpunimi i tij me regjisorin Gjergj Xhuvani është tepër rastësor, por që rezultoi shumë i suksesshëm. "Gjergji ishte në dijeni të punës sime dhe vendosi që të më jepte një rol në filmin e tij. Padyshim që u ndjeva shumë i përkëdhelur dhe mora përgjegjësitë e mija si aktor", shprehet Gentian Hazizi. Në këtë film ai vjen me rolin e një çiklisti që zgjidhet ...

Faqe 20

Helidion Fino

Nuk e gjej veten në personazhin që kam luajtur Helidon Fino është një prej aktorëve më të talentuar të teatrit dhe kinemasë shqiptare, i cili ka luajtur rolin e njërit prej çiklistëve në filmin "Lindje-perëndim-lindje" të regjisorit Gjergj Xhuvanit.

Këtë mars bëhen rreth dy vjet që përcillet tek publiku ky film, pavarsisht se skenari fillestar mua më ka rënë në dorë përpara tre vjetësh duke pasur parasysh se shfaqja e tij sot nëTeatrin Kombtar nuk është premierë për mua por hera e katërt. Prandaj unë ...

Faqe 21

Bujar Alimani

Shohim njëlloj dhe mendojmë ndryshe Gjatë këtyre ditëve të festivalit të filmit janë shfaqur filma me tematika të ndryshme, përfshirë ata me metrazh të gjatë e të shkurtër. Në lidhje me ecurinë dhe risinë që ka sjellë festivali, anëtari i jurisë ndërkombëtare, Bujar Alimani, duke iu përgjigjur pyetjeve tona, ndër të tjera, tha: "TIFF-i është një mundësi që të afirmojë regjisorët e rinj dhe kjo besoj se është një nga tendencat e këtij festivali".

Jeni pjesëtar i jurisë ndërkombëtare nëTIFF.Është dita e tretë e festivalit. A mund të na shprehni disa përshtypjet tuaja rreth filmave që janë shfaqur deri tani?...

Faqe 23

Programi, e Mërkurë 2/12/09 CYAN

MAGENTA

YELLOW BLACK

23

Sot E Martë 1 Dhjetor 2009

1 dhjetori/ Takim i organizuar nga TIFF dhe Ministria e Kulturës

Dita ndërkombëtare, edhe kinemaja kundër SIDA-s 1 dhjetori, dita botërore e luftës kundër HIV/AIDS nuk ka mbetur pa u përmendur edhe në Festivalin Ndërkombëtar të Filmit nëTiranë (TIFF). Mesazhi për të luftuar këtë fenomen shumë të përhapur, sidomos gjatë viteve të fundit, është përcjellë nëpërmjet transmetimit të një filmi me metrazh të shkurtër në ambjentet e Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve(MTKRS).Takimi i djeshëm i titulluar "CINEMAIDS", u zhvillua në një tavolinë të rrumbullakët, ku të gjithë ishin të lirë të merrnin pjesë në debatin që do të provokohej si pasojë e transmetimit të filmit me metrazh të shkurtër me temë HIV/AIDS.Tema e filmit kishte të bënte me një fenomen shumë të përfolur, siç është droga. Ngjarja kishte ndodhur në një prej lagjeve më të vjetra të Ukrainës, kjo për shkak të përhapjes së madhe të kësaj sëmundjeje në këtë shtet.

Vendet e lindjes krahasur me të tjerat janë më të prekura nga HIV/AIDS, dhe shifrat që paraqesin ato janë tepër problematike. Jo më kot filmi është realizuar në Ukrainë.

Historia e filmit Personazhet kryesore të filmit ishin një grup të rinjsh, ku katër prej tyre ishin djem dhe vetëm një vajzë.Të rinjtë drogoheshin në një godinë të vjetër,diku në një cep të lagjes së tyre. Ata ishin përdorues të rregullt të heroinës, nevoja e të

cilëve për të marrë drogë ishte 2-3 herë gjatë ditës.Vajza protagoniste në film drogohej rregullisht, edhe pse ishte shtatzënë, prej disa muajsh.

Heroina është një nga drogat që merret nëpërmjet shiringës, si një nga mënyrat më të shpejta për të depërtuar në trupin e njeriut. Heroina bën pjesë tek drogat e shtrenjta, për këtë arsye personazhet e filmit e kishin të pamundur ta merrnin atë në mënyrë individuale. Për pasojë zgjidhja e vetme mbetej përdorimi i të njëjtës shiringë për secilin prej tyre. Pikërisht këtu filloi dhe mbaroi historia… Përdorimi i të njëjtës shiringë shkaktoi fatkeqësinë e infektimit të tyre. Një prej skenave më të tmerrshme ishte momenti kur të gjithë po vraponin për tu larguar nga ndërtesa, pasi dëgjuan se po vinte policia. Gjatë përpjekjes për tu larguar në mënyrë të menjëhershme nga ndërtesa, vajza shtatëzënë ra në tokë pa ndjenja. Pasi e dërguan në spital, fëmija lindi i parakohshëm, e megjithatë ai vazhdonte të merrte frymë, pavarësisht komplikacioneve të tjera që kishte.Vajza e tronditur pyet doktorin për gjendjen e fëmijës. Ai i jep një lajm të gëzueshëm duke i thënë që fëmija është gjallë, por nga ana tjetër në atë moment vajza ballafaqohet me një lajm shumë tronditës. Pikërisht aty ajo mësoi se ishte e infektuar nga HIV/AIDS. Por kjo nuk

ishte më e keqja… Fëmija po ashtu ishte i infektuar. Njëri prej djemve, që ishte edhe babai i foshnjes së sapolindur, kur mori vesh lajmin e tmerrshëm, i propozoi vajzës të iknin të dy dhe ta linin fëmijën në spital, pa e marrë vesh njeri.

Vajza nuk pranoi, pasi kishte frikën se mjekët do e përdornin të porsalindurin për t'i shitur organet. Ajo mendoi se do ishte më mirë ta vrisnin fëmijën.Tragjedia në filmin me metrazh të shkurtër pasohet nga një tjetër tragjedi, ajo e vrasjes së fëmijës së porsalindur. Ky ishte fundi…, e në fakt nuk kishte si të ndodhte ndryshe. Edhe nëse fëmija nuk

do kishte vdekur aq barbarisht, një ditë ai përsëri do të ishte pjesë e kësaj tragjedie, edhe pse padrejtësisht.

Debati Ishte pikërisht transmetimi i këtij filmi, ai që provokoi debat dhe diskutim të menjëhershëm nga të gjithë pjesëmarrësit e tavolinës së rrumbullakët. Genc Muçollari bëri publike disa prej shifrave, që konsiderohen tepër problematike në vendin tonë.

"Kjo ngjarje që pamë vërtet realizohet në një vend si Ukraina, por kjo nuk do të thotë që vendi ynë mbetet mbrapa. Numri i përdoruesve të rregullt në vendin tonë arrin

shifrën 30-40 mijë. Kjo është një shifër alarmante", tha Muçollari, drejtori i Shoqatës Aksion Plus. Shifrat konkrete të përdoruesve të "rrugës" arrijnë në 70-80% në të gjithë vendin. Sipas Muçollarit, organizata Aksion Plus ka ndërmarrë një fushatë sensibilizuese në disa prej qyteteve të Shqipërisë, si qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për tu mbrojtur nga një fenomen vdekjeprurës, siç është HIV/AIDS. Numri i lartë i të prekurve shfaqet kryesisht tek adoleshentët.

Kjo, sipas organizatorit vjen si pasojë e mosinformimit të opinionit publik. Disa prej

qyteteve në të cilat kjo shoqatë ka nisur fushatën e saj sensibilizuese janë: Berati, Vlora, Durrësi,Tirana, Gramshi, Peqini. Nga ana tjetër përfaqësuesi i Zyrës së mbrojtjes së Konsumatorit, Altin Goxhaj, vlerësoi punën dhe gadishmërinë e kësaj shoqate dhe u ofroi ndihmë për të arritur nivel më të lartë sensibilizimi për mbarë opinionin publik. Pjesë e këtij diskutimi ishin edhe studentët e Departamentit të Gazetarisë, të cilët "ndezën" edhe më shumë debatet në lidhje me këtë çështje.

Nga: SH.M Arlind Cara

Robert Budina, këtë herë si spektator i thjeshtë Dita e katërt eTIFF ka shfaqur interes edhe për emrat e njohur të artit dhe kinematografisë shqiptare. Një nga ata është dhe regjisori dhe producenti i disa filmave shqiptarë si: "Luleborë", "Vallja e flamujve"etj. Këtë herë ai nuk vjen me një prodhim të tij, por si një shikues i thjeshtë .

Cilat janë përshtypjet tuaja për TIFF-in ?

Mendoj se është një aktivitet që ndihmon si krijuesin ashtu dhe publikun shqiptar, ndihmon që të krijohen kontakte mes njerëzve. Ata ballafaqojnë punën e tyre me atë të njerëzve në botë . Ka momente takimi që mund të shërbejnë për krijime të reja, prodhime që më vonë kushtojnë miliona dollarë. Nuk është thjesht krijim filmash, kemi të bëjmë me krijim kulturor dhe ekonomik.TIFF ka perspective të zgjerohet jo vetëm për

bashkëpunimin kulturor, por dhe rritet mundësia për punë.

Eshtë nga të vetmet aktivitete që e kryen funksionin e vet deri në fund. Pra nuk i shërben vetëm kulturës, por dhe njerëzve.

Po ju pse nuk k eni keni paraqitur një prodhim tuajin?

Mendoj se nuk ishte koha e duhur. Por kjo nuk do të thotë që unë kam hequr dorë si regjisor. Jam i hapur për bashkëpunime. Ç' mendim keni për bashkëpunimin shqiptaroserb në filmin "Muaji i mjaltit" që u shfaq natën e parë të festivalit?

Film shumë i mirë. Për mendimin tim nuk ishte thjesht një vepër e mirë, por një marrëdhënie njerëzore e shkëlqyer. Ne komunikuam si njerëz, ndaj filmi emetoi një energji pozitive. Filmi ka rrëmbyer tre çmime në festival.

Në fakt nuk kishte se si të

kalonte pa marrë mirënjohje. Është një mundësi e madhe për ne.

Si ju duket brezi i ri i aktorëve?

Ne ishim brez që i kapi dy kohërat, atë para dhe postkomuniste. Këtyre mbase iu mungon përvoja e mëparshme, por shoh që i kanë marrë përgjegjësitë për të jetuar me këtë zanat. Është sfidë e jetës. Por nga ajo që unë shoh, mund të them se ka humbur kultura e kinemasë.

Mund të na thoni cilat janë arsyet?

Vite më parë kishte më pak aktivitete, kurse sot kinemasë i duhet të konkurrojë me mijëra gjëra. Kjo sjell humbjen e vlerave të vërteta.

Ajo çfarë duhet të bëjmë është të shkojmë te publiku bashkë me vlerat, jo me antivlerat.

Këto janë probleme që shfaqen në çdo vend të botës.

Sa efikase kanë qenë

politikat kulturore të shtetit?

Komuniteti ynë nuk është akoma i pjekur për të kërkuar të drejtat e veta, dhe kjo nuk duhet të bëhet vetëm me fjalë, por me vepra. Brezi im i kineastëve u mbyllën, nuk patën kontakte me botën.TIFF është një mundësi mjaft e mirë për ta.

Sa mendoni se mediat i

shërbejnë ngritjes së nivelit artistik?

Media luan një rol mjaft të rëndësishëm në promovimin e filmave, regjisorëve dhe aktorëv e të rinj.Televizioni ka mjetet e komercialitetit.

Gjithsesi edhe ajo si në të gjitha fushat e tjera përpiqet të mbijetojë me mjetet e veta cinike ashtu siç mund ti përdorin artistët, politikanët.

Cilat jjanë anë planet tuaja në të ardhmen?

Kam në dorë një pjesë teatrale ,një tragjikomedi me Erand Sojlin që do përgatitet në muajt janarshkurt. Është punë e vështirë sepse ne duhet të dimë të tregojmë mirë pasi teatrin nuk mund ta përgatisim me karrige bosh.

22 Sot E Martë 1 Dhjetor 2009

Flet Bujar Alimani, anëtari i jurisë ndërkombëtare

Shohim njëlloj dhe mendojmë ndryshe Grimca nga TIFF ‘09

Dorela JAHAJ Rezarta DHOGA

Dita e mirë duket që në mëngjes

Gjatë këtyre ditëve të festivalit të filmit janë shfaqur filma me tematika të ndryshme, përfshirë ata me metrazh të gjatë e të shkurtër.

Në lidhje me ecurinë dhe risinë që ka sjellë festivali, anëtari i jurisë ndërkombëtare, Bujar Alimani, duke iu përgjigjur pyetjeve tona, ndër të tjera, tha: "TIFF-i është një mundësi që të afirmojë regjisorët e rinj dhe kjo besoj se është një nga tendencat e këtij festivali".

Jeni pjesëtar i jurisë ndërkombëtare në TIFF. Është dita e tretë e festivalit. A mund të na shprehni disa përshtypjet tuaja rreth filmave që janë shfaqur deri tani?

Unë mund të them një gjë që janë filma shumë të veçantë që nuk i kam parë në festivale të tjera, filma që mund të thuhet se bëjnë premierë nëTiranë ose më saktë janë të marrë nga festivale të tjera të fuqishme. Pwrshembull siç ishte filmi holandez që tregonte për tangon e mbetur të finlandezëve, që ishte për mendimin tim interesant dhe filmat që kishin të bënin me temën ushtarake të vendeve që kanë këto probleme si Gjeorgjia. Mendoj se ka një prurje me shumë interes për sa i përket natyrës së këtij festivali. Është pikërisht ajo që themi filma jo totalisht klasik, por filma që anojnë në fakt nga forma moderne e trajtimit regjisorial. Ka një tendencë për të qenë një formë e thyer nga klasikja. Formë klasike që do të thotë se ka një ngjarje klasike ku aktorët mishërojnë personazhet, ka një fillim, zhvillim, kulm dhe përfundimin forma dramatike të teorisë së dramës.

Si mendoni për risinë e këtij viti që TIFF ka në garë dhe filma me metrazh të gjatë?

Kjo është jashtëzakonisht e rëndësishme dhe besoj se do vazhdoj se kjo i duhet të ketë një festival të filmit të gjatë dheTIFF-i arriti të ruajë formën e vetë duke mos e asgjësuar totalisht filmin e shkurtër, por duke mbajtur në origjinën e vet dhe duke futur dhe sesione të tjera si sesioni dixhital me kamera dixhitale.

TIFF-i nuk ndoqi formën klasike por kaloi direkt rroku format kontemporane të festivalit të ditëve të sotme . Këtu duhet të shikojmë dhe ambientin e festivalit që është komod. Kështu duhet të jetë një festival, ky është vendi ku ne vijmë, të këmbejmë mendime dhe ide. Kjo është streha e festivalit, është një gjë shumë e mirë.

Pothuajse të gjitha festivalet në botë e kanë një vend të tillë dhe për Shqipërinë është diçka e re, le t'i themi kioskë shumë e ngrohtë e krijuesve.

Kështu është dhe në Sarajevë, Selanik, ku vjen takon kolegë, kritikë, njerëz të kinemasë.

Sa e rëndësishme është shtrirja gjeografike e këtij viti duke ditur që nga viti në vit ka prurje të reja?

Sigurisht këtë vit ka një tendencë ku shikojmë më shumë rajone pjesëmarrëse. Kemi filmat turk, gjerman-turk, grek, spanjoll, amerikan, gjeorgjian etj. Gjithashtu të mos lemë pa përmendur dhe filmin shqiptar të Gjergj Xhuvanit "Lindje perëndim lindje"dhe filmin e Paskaljeviç. Kemi figurat më të shquara të kinematografisë botërore që vijnë në Tiranë dhe nderojnë festivalin, kjo është në kuadrin e risive. Publiku shqiptar ka rastin më të mirë për të parë këta filma.

Nëse e keni ndjekur TIFF-in gjatë viteve mendoni se me këtë kompeticion ai ka arritur të sjellë prodhimet më të mira kinematografike, si

Thonë se dita e mirë duket që në mëngjes. E në fakt kur dita e katërt e festivalit nisi me probleme teknike nuk kishte si të ndodhte ndryshe dhe me mbylljen e saj.Pas filmit të Gjergj Xhuvanit, Lindje -Perëndim -Lindje, i cili nuk kaloi pa gjë, salla e mbushur relativisht plot, do të ndiqte filmin "Ingloriuos basterds". Por mesa duket as Quentin Tarantino nuk mund t'i shpëtonte problemeve të teknikës shqiptare. U duk se diçka nuk shkonte, pasi 15 minutat e pushimeve ndërmjet filmave kishin kaluar.Në një çast u ngjit në skenë Genc Përmeti dhe tha se spektatori duhet të priste dhe 10 minuta, pasi kishte disa probleme të vogla. Por mesa duket ato 10 minuta u bënë 15, e pastaj 20 minuta dhe u pa se problemet që tha Genci nuk ishin dhe aq të vogla. Sallës me sa dukej po i sosej durimi dhe filloi të largohej. Më të guximshmit, njëra prej të cilëve, Ema Andrea u thoshtë atyre që kishte afër: "Jo, jo nuk largohem unë pa parë filmin, kam durim kinezi". Por pas 30 minutash një vajzë që orientonte të ftuarit në sallë, u ngjit në skenë dhe tha se filmi nuk transmetohej. Të gjithë duke shfryrë nga mërzia dhe filluan të linin sallën, ndërsa një spektator duke qeshur tha: "Po nuk kishte si të ndodhte ndryshe...Mirëserdhët në Shqipëri".

Borana Hoxha

në filmat me metrazh të shkurtër ashtu dhe ata me metrazh të gjatë?

Nuk them se ka arritur të sjellë filmat më të mirë, por përpiqet që të sjellë prodhime më të mira kinematografike. Ndonjëherë ndodh që të ketë vështirësi teknike si përshembull. nuk vjen një kopje e filmit , por përsëri ka siguruar një pjesëmarrje të mirë të filmave të cilat janë të kualifikuar. E ka pasur në vëmendjen e vet që të sigurojë filma të një kategorie të lartë.

A ndihet ndryshimi i cilësisë së filmave nga viti në vit?

Absolutisht që po. Nuk kam parasysh vetëm figurën e jashtme, por një harmonizim në ndërthurje të të gjithës. Duhet të të them se organizatorët e këtij festivali kanë punuar shumë për të prekur ndryshimin nga viti në vit.

TIFF-i është një ngjarje e rëndësishme dhe unë e them këtë dhe si regjisor.

E rëndësishme është që në këtë festival ka shumë regjisorë të rinj që konkurrojnë me prodhimet e tyre kinematografike, sa u shërben kjo dhe për promovimin e tyre?

Njohim që marketingu, tregu është shumë i vështirë. Kjo ndodh dhe në Evropë dhe jo më në Shqipëri. Është një pasqyrim me një projeksion në ditë ku ka mundësi të shikohet filmi në një masë shumë të madhe njerëzish.

Nuk ka treg e vetmja jetë e filmit të shkurtër është festivali. Këtu një regjisor i ri afirmohet.

TIFF-i është një mundësi që të afirmojë regjisor

të rinj dhe kjo besoj se është një nga tendencat e këtij festivali. Prandaj dhe hapja e këtij festivali në kuadrin e dixhitalit këtu synon,pra te promovimi. Do të sillen filma që nuk bëhen me celuloid, por realizohen me një kamera të thjeshtë.

Filmat që do të shfaqen nga regjisorët shqiptarë mendimi juaj si vijnë ata në këtë festival?

Nuk i kam parë ende filmat shqiptar. Sot do të shikoj filmin e Gjergj Xhuvanit.

Ju e dini që evenimente të tilla realizohen me vështirësi financiare a duhet të ketë më tepër mbështetje për këtë?

Absolutisht po.

Sa e vështirë është të jesh anëtarë i jurisë së festivalit të filmit? Është kënaqësi të jesh anëtarë jurie, unë gjithmonë kam qenë konkurrent dhe vitin tjetër do të jem përsëri konkurrent vitin tjetër pas tre filmave me të cilët kam konkurruar kam qenë dy herë anëtar jurie dhe e bëj me kënaqësi. Këto ngjitje-zbritje që kam bërë nuk janë hierarki por është pjesë e punës domethënë që të vlerësosh miqtë, të vlerësosh kolegët ka një përgjegjësi të madhe. Sigurisht ka vështirësi sepse gjithkush jep mendimin e vet për një film. Debati është pjesë e punës dhe unë uroj që të ketë debat në art se filmi ka qenë instrumenti i dikurshëm i tipit "shohim njëlloj dhe mendojmë ndryshe."

Regjisori Xhuvani lë jetim krijesën e tij Nata e katërt e TIFF ishte rezervuar për filmin "Lindje-Perëndim-Lindje", me regji të Gjergj Xhuvanit. Salla eTeatrit Kombëtar u mbush me artistë, gazetarë dhe shumë dashamirës të artit.Të gjithë prisnin me padurim që në skenë krahas shfaqjes së filmit të ngjitej për të thënë dy fjalë regjisori i tij.

Por në vend të Gjergj Xhuvanit ai që hapi mbrëmjen ishte Genc Përmeti skenarist i filmit "Honeymoons".

Në fjalën e tij ai falenderoi pjesëmarrësit dhe padyshim nuk mund të linte pa shfajësuar regjisorin Xhuvani për mungesën e tij. "Zoti Xhuvani iu kërkon ndjesë për mungesën e pasi nuk ndihej mirë nga ana shëndetësore", u shpreh skenaristi Përmeti. Mesa duket regjisori braktisi krijesën e tij në momentin e fundit, por pavarësisht kësaj përmbajtja madhështore e filmit e anashkaloi mungesën e Xhuvanit. Ne i urojmë këtij të fundit shërim të shpejtë dhe suksese të mëtejshme në karrierën e tij Syrjeva Berberi Era rrëzon TIFF-in E gjithë pamja, të gjitha zbukurimet janë rrëzuar përtokë. Siç duket "fajtori" për këtë është vetëm era, që nuk mund të ndëshkohet nga askush. Janë rrëzuar "bufat edhe sfinksat" simbolet apo statujat që qysh prej datës 27 qëndrijnë të heshtura në këmbë në oborrin e teatrit kombëtar.Kthehet përmbys "tapeti i kuq" kjo ndoshta si një protestë për tu çlodhur pak nga gjithë ato këmbë që ka mbajtur përsipër. Po kështu janë rrëzuar edhe kumbat që ishin të mbushur me pamje të vendeve ku do të zhvillohej festivali, të cilët qëndronin të heshtur përkrah njëri-tjetrit në oborrin eTeatrit Kombëtar.

Edhe flamujt të vendosur krah për krah me kokën posht tashmë kanë vendosur të ndjekin drejtimin e erës. Edhe çadra e bardhë që mban brenda saj artistë dhe organizatore e ndjen presionin e erës, e cila siç duket dje ka vendosur të shkatërojë aparencën e vendit ku po zhvillohet Festivali Ndërkombëtar i Filmit. Pra, dekori i ditës së parë të festivalit ditën e katërt është kthyer përmbys Ollger a Vangjeli Ollgera

21 Sot E Martë 1 Dhjetor 2009

Intervistë me Helidion Fino, njërin prej aktorëve të filmit "Lindje-Perëndim-Lindje"

Nuk e gjej veten në personazhin që kam luajtur Valerjana DEDAJ Isarda SHIQERUKAJ Helidon Fino është një prej aktorëve më të talentuar të teatrit dhe kinemasë shqiptare, i cili ka luajtur rolin e njërit prej çiklistëve në filmin "Lindje-perëndim-lindje" të regjisorit Gjergj Xhuvanit.

Si e shihni realizimin e filmit sot mbas 2 vjetesh?

Këtë mars bëhen rreth dy vjet që përcillet tek publiku ky film, pavarsisht se skenari fillestar mua më ka rënë në dorë përpara tre vjetësh duke pasur parasysh se shfaqja e tij sot në Teatrin Kombtar nuk është premierë për mua por hera e katërt. Prandaj unë gati gati mund ta shoh me syrin e një analisti ose kritiku qoftë duke përfshirë dhe rolin tim është e pamundur që ta përcjell të njëjtë emocionin e herës së parë.

Sa të interesuar jeni ju për mënyrën se si e pret publiku fimin?

Ajo për të cilën mua më ngel në mendje dhe jam i interesuar është fakti sesi përciellet mesazhi te shumë njerëz, tek të afërmit e mi, tek kolegët dhe sidomos te spektatori që mund ta quaj artdashës, profesionist ose amator.

Mendoni se me subjektin e filmit keni arritur të ngjallni te njerëzit një emocion të së kaluarës?

Për moshën që unë kam ne e njohim atë realitet në vendin tonë, kur shqiptarët iknin nga vendi, ku në atë kohë ishte ndryshimi i sistemit në vend. Ishte koha kur shqiptarët po largoheshin me ambasadat. Unë kam udhëtuar vetë në '90 me anije në atë kohë, kështu që e njoh dhe përjetimin, prandaj mendoj se ai realitet i emocionon të gjithë.

Ky film është vlerësuar dhe me çmim në F estiv alin Ndërk ombëtar të F ilmit në Festiv estivalin Ndërkombëtar Filmit Prishtinë, sipas jush subjekti prek dhe Koso varët? osov Nuk e di sesa objektive ose subjektive është ta them pikërshtë unë sepse s'dua të jap opinonin tim. Por mendoj se jo vetëm nga "rraca" janë shqiptar prandaj sigurisht që pati një emocion, një vlersim një impakt, një ndjesi sepse në fund të fundit dhe ata janë pjesë e këtij realiteti.

Cili mendoni se do të ishte një nga mesazhet më interesante në këtë film?

Përveçse një fiksion, jep dhe një periudh të caktuar të Shqipërisë mbas periudhës së komunizmit dhe ky është një nga relitetet që duhet të njohin të rinjtë që nuk kanë qenë pjesë e së kaluarës. Sepse mbi të gjitha është historia e kombit të tyre.

Nga kush dhe ku mendoni se filmi ka marë vlerësimin e duhur?

Për mua impresionet e të huajve kanë një

rëndësi të veçantë sepse për ata pati një emocion të çuditshëm dhe shumë pozitiv për mënyrën sesi transmetohet një situatë. Kurse vlerësim kemi marrë në Kosovë, ku në festivalin e filmit në Prishtinë jemi vleresuar me çmimin e "Pri Jurie Price".

Sa e gjen veten tek ky rol ?

Ky rol është pjesë e profesionit sepse unë nuk e gjej fare veten tek ai personazh.

Fatkeqësisht unë fshatin e njoh shumë pak dhe është pjesë e profesionit të zbuloj, të gërmoj, të njihem me historinë dhe të futem brenda personazhit dhe të realizoj rolin.

A mendoni se ia keni arritur qëllimit

në këtë film?

Praktikisht deri sot dhe në këtë moment unë nuk mendoj asnjëherë se ia kam arritur qëllimit.

Pse? Sa herë që e rishikoni filmin ju mendoni se ka diçka që nuk është realizuar siç duhet ?

Unë kam lexuar nga një njeri që ka qënë shumëfish më i mençur se unë, i cili thotë se arti ka një cikël të tij, por nuk ndërpritet. Do me thënë sa herë e shikon nga lart anash, nga afër ose larg ti gjithmonë kërkon, zbulon dhe shikon gjëra të reja për të realizuar, për të përpunuar dhe përmirësuar, që do të thotë se arti nuk ndërpritet anjëherë.

ESSE

Biçikleta e LindjePerëndim-Lindje

Një disk biçiklete që rrotullohet, një zhurmë e saj që shoqëron këtë skenë, një letër që sjell një lajm. Duket se diçka po leviz se diçka po ndryshon. Alegoria e këtij plani është mjaft e fortë dhe e goditur.Regjisori ka zgjedhur këtë mjet transporti për të përshkruar të gjithë filmin. Është ajo që përshkon gjithë internerarin e "LINDJE-PERËNDIM-LINDJE".

Ky mjet i avashtë transporti që kërkon lodhje të madhe fizike është motive kryesor i filmit.

Cilido me biçikletën kërkon të gjejë ëndrrat me biçikletën e tij jashtë shtetit.Të gjithë nisen në një garë. Garë e cila nuk fillon kurrë. E gjitha kjo përse? Sepse zhvillimet politike nuk i lejojnë. A mund të jetë kjo një përgjigje e asaj, që shqiptarët kanë gjithmonë të privuar nga politika. Elementët metaforik që ka përdorur regjisori Gjergj Xhuvani janë të shumta.

Në këtë film dallohet hipokrizia e njerzve besnike të pushtetit. Çiklisti fshatar, i cili përshëndetet nga i gjithë fshati për udhëtimin e tij, dhe ai qe i jep bekimin është sekretari i partisë, " Je i pari i fshatit që del jashtë shtetit,"- i thotë me qësëndi sekretari barkëmadh me feste.

Gjithashtu i njëjti mesazh përcillet edhe me personazhin e infiltruari në grupin e çiklistëve. Ai ishte i pari që kërkoi pas bllokimit të kufijve azil politik, duke treguar se ishin ata "besnikët e partisë" që u larguan nga vend i tyre dhe gjeten strehë në vend të huaj.

Në film çdo personazh e ka një endërr dhe që përpiqet me çdo kusht ta realizojë kur të kalojë kufijtë. Njëri kërkontë një television me ngjyra, një tjetër të brendëshme te kuqe për gruan e tij. E ndërsa Ilia Zoto i luajtura nga Ndriçim Xhepa kërkon të plotësojë një ëndërr të madhe.Të blinte ilaçet për të pasur një fëmijë me bashkëshorten e tij.

Duket se realizimi të gjithë këtyre ëndrrave ka vetëm një zgjidhje, të kalosh kufirin. Kështu mendojnë përsonazhet në film, se duket sikur atje në botë matanë detit ekziston një shkop magjik që do t'i realizojë endrrat e tyre. Janë ëndrra të thjeshat naïve por me një kuptim të rëndësishëm në jetën tyre.

Ky film tregon se rruga e gjatë e bashkimit me Evropën e idealeve është e mbushur me kufij me mure e shumë barrierra. Polici Italian i mirëpret kur ata kalojnë kufirn për të ikur, edhe kur ata dalin nga kufiri ata sërish mund kalojnë pa viza. Por në momentin kur ata përpiqen të hyjnë sërish në kufijtë Italian atje duket se ndryshon edhe qëndrimi i italianëve.

Duket se ata i kanë njohur tashmë shqiptarët me eksodet e e '90 dhe tashmë përballja nuk duket të jetë e lehte. " nuk ka qen pa zot" është batuta që i pret personazhet shqiptarë kur duan të kalojnë kufirin Italian për së dyti herë.

E njëjta skena madje dhe më e rëndë i pret çiklistët në kufirin serb. Por në kufirin jugosllav duket se grupi shqiptar kryen veprimin e parë kontrabandistik. Çiklistët bashkë me biçikletat e tyre kalojnë kufirin të fshehur në një maune.

Elementët metaforik dhe alegorik nuk mungojnë edhe në skenarin e shkruar nga i madhi Dhimitër Xhuvani. Batuta " e ka thone gjyshi im" e cila është prezente disa herë në skenar duket të lidhi çiklistët me botën shqiptare kur ata janë jashte saj. Edhe përgjgjet që kthehen janë të thjeshta karaktersitke shqiptare dhe plot humor. Kjo mund të jetë një karakteristikë e shqiptarëve që dëgjojnë fjalën e të "madhit". Por kur kjo batutë, e cila mbyll filmin, dhe thuhet kur kalohet kufiri shqiptar ka një kontra-batutë. Pyetjes "e di ça ka thon gjyshi im" merr përgjigje " e kujt i plasi ça ka thon gjyshi im". Kjo fjali shkëput mentalitetin e vjetër, për të dëgjuar fjalën e të "madhit".

E në fakt veç me diçka mund të kuptohet finalja e këtyre çiklistëve të rikthyer në Shqipëri. Ata ishin të parët që pësuan diskrimin e e të qënit shqiptar. Mbase ky nuk është një happy end, por tregon një realitet që do t'i ndiqte shqiptarët pas ndryshimit të '90-es Borana Hoxha Arlind Cara

20 Sot E Martë 1 Dhjetor 2009

Aktori protagonist në filmin Lindje-Perëndim-Lindje tregon për bashkëpunimin e tij të parë me regjisorin Xhuvani dhe pse refuzoi Paskaljeviç

Gentian Hazizi: "Në fillim mësova të mos interpretoj"

Syrjeva Berberi Brikena Kasa

Është vetëm 37 vjeç dhe ka një karrierë shumë të pasur kinematografike. Ai ka luajtur në disa produksione filmike italiane si "Saimir", "Arrivederci amore ciao" etj. Gentian Hazizi vjen së fundmi për publikun shqiptar me një rol kryesor në filmin "Lindje-Perëndim-Lindje".

Bashkëpunimi i tij me regjisorin Gjergj Xhuvani është tepër rastësor, por që rezultoi shumë i suksesshëm. "Gjergji ishte në dijeni të punës sime dhe vendosi që të më jepte një rol në filmin e tij. Padyshim që u ndjeva shumë i përkëdhelur dhe mora përgjegjësitë e mija si aktor", shprehet Gentian Hazizi. Në këtë film ai vjen me rolin e një çiklisti që zgjidhet për të marrë pjesë në një garë në Francë. Historia që filmi trajton është një ngjarje e përjetuar. "Unë e njoh personalisht Rremën, ai ka qenë një çiklist i njohur për kohën.Tani dhe pse një veteran i çiklizmit ai përsëri trajnon një ekip të tijin", tregon aktori 37 vjeçar. Ky i fundit për të realizuar rolin e tij i është dashur që të përgatitet jo vetëm artistikisht, por dhe fizikisht. Gentiani tregon se të gjithë djemtë që luajnë rolin e çiklistëve janë ushtruar tetë muaj në këtë sport .

Ai vazhdon të rrëfejë: "Unë jam përfshirë shumë në rolin që kam pasur në film. Rrema ëndërronte të blinte një biçikletë në Itali ose në Francë.

Sot unë e kam një biçikletë të tillë të cilën e bleva në Itali dhe realizova ëndrrën e personazhit tim". Pas interpretimit të rolit, çiklizmi tashmë është kthyer në një pasion të pandashëm të aktorit Hazizi. Ai tregon se shpesh ushtron këtë sport me ish-çiklistë. Duke qeshur Gentiani pranon se mbetet amator madje gjatë një gare është lënë pas nga çiklistët 62 vjeçar.

Ajo që e ka bërë më të lehtë realizimin e rolit të Rremës ishte bashkëpunimi me aktorin e mirënjohur shqiptar Ndriçim Xhepa. Gentiani tregon se ky bashkëpunim i ka shërbyer si një pikë referimi. Për të Ndriçim Xhepa nuk përfaqësonte vetëm rolin në film. "Çimi ka qenë jo vetëm një trajner i çiklizmit, por dhe një trajner për ne aktorët", shprehet Gentian Hazizi.

Ai gjithashtu gjen rastin që ta falënderojë aktorin e shquar shqiptar dhe pohon se ai është një ndër më të mirët e kinematografisë sonë, që të bën të ndihesh shumë komod në bashkëpunimin me të. Aktori 37 vjeçar tregon se ndihet me fat për bashkëpunimin e tij të parë me regjisorin Gjergj Xhuvani. Për të Gjergji mbetet profesionalist në atë që bën dhe di të përshtasë rolin. "Nuk lë të bësh artifica dhe teatralizma më kot në film. Xhuvani kërkon një vërtetësi personazhi dhe vërtetësi aktoriale të padiskutueshme. Ai e njeh aktorin, e njeh

thelbin e aktorit dhe e di se cili është kapaciteti i tij për personazhin që ka zgjedhur dhe mendoj me të vërtetë që ai është shkollë më vete", pohon Genti. Ky i fundit me dashamirësi pranon se Xhuvani është një nga regjisorët që i do shumë aktorët, nuk bën kinoprovë mbas kinoprove për të vërtetuar që je ti apo s'je ti personazhi i duhur. Gjergji të zgjedh dhe krijon një marrëdhënie shumë miqësore dhe njerëzore.

Për Gentin nuk ka qenë e vështirë që të sillte në rol realitetin e viteve '90 pasi ai në atë periudhë ka qenë vetëm 18 vjeç dhe e ka përjetuar ëndrrën rinore të asaj kohe. Për aktorin ëndrra për t'u larguar nga një vend është universale. Ai shprehet: "Kjo gjithmonë ka qenë një ëndërr e shqiptarëve kundrejt Italisë, e italianëve kundrejt Amerikës. Ikja nga vendi yt për diku është ëndërr universale.E kanë të gjithë, turqit, grekët, amerikanët vetë ikin nga Amerika dhe vijnë jetojnë në Itali, vijnë jetojnë në Shqipëri".

Për Gentianin ëndrra drejt perëndimit tashmë po venitet, këtë ka dashur të tregojë dhe Xhuvani në filmin e tij kur vendos që të pestë çiklistët të kthehen në Shqipëri. "Kjo është më e bukura në këtë film që njerëzit dikur kthehen në shtëpi se është malli, dhe besoj që edhe shqiptarët dikur do të kthehen në vendin e tyre.

Sepse vendi huaj mbetet i huaj, mund ta gjesh veten po si vendi yt nuk ka dhe këtë e thonë shumë mirë pesë çiklistët e filmit. Mendoj se është një ndër filmat më nacionalistë, flas për sensin e mirë jo më kot të gjithë personazhet janë pozitivë". Kjo mesa duket e ka bërë aktorin të pranojë ftesën e Gjergj Xhuvanit. Rolet që Gentiani ka interpretuar ka qenë personazhe negativë. Ai ka luajtur rolin e një trafikanti femrash në filmin "Saimir", me të cilin ka fituar çmim në edicionin e 62-të të festivalit të Venecias apo dhe rolin e një killeri kroat në filmin "Arrivederci amore ciao". Një rol pozitiv në filmin Lindje-Perëndim-Lindje ka bërë që Genti të mos bëhet aktor i etiketuar. " Mund të them se kam refuzuar disa role negative për të mos u krijuar një klishe. Me keqardhje them se refuzova Paskaljeviç me një rol episodik në "Honeymoons", rrëfen aktroi Hazizi.

Roli në filmin e Xhuvanit është një rritje profesionale për aktorin. Gentiani ka mbaruar shkollën për aktrim në Romë, por mendon se aktor nuk të bën shkolla. Duke kujtuar vitet e shkollës ai tregon se gjëja e parë që i është mësuar atje ka qenë si të mos interpretojë.

"Aktorlliku nuk është një shkencë ekzakte që duhet të bësh patjetër një shkollë dhe të marrësh një diplomë, një zanat. Kjo lind me njeriun, shkolla të mëson teknika që duhet t'i vësh në jetë", pranon aktori.

Midis dy dasmave “Midis dy dasmave” është filmi dokumentar i cili u trasmetua në kinema“Millenium 2”i regjisorit Esat Teliti në bashkëpunim me shtëpinë filmike“Papadhimitri” me mbështetjen e Qendrës Kombëtare të Kinematografisë. Ky film i është kushtuar njërit prej luftëtarëve të UÇK-së i quajtur Indrit Cara, i njohur gjatë luftës me emrin “Ushtar Kavaja”. Filmi tregon jetën e protagonistit kryesor duke nxjerr më në pah tiparet e këtij heroi. Dëshira për ta parë vendlindjen e lirë bëri që ai të linte jetën që bënte në qytetin e Londrës vetëm për të

marrë pjesë në luftën që zhvillohej në atë kohë në Kosovë ku më pas ai gjeti vdekjen. Është një histori ku trajtohen situata dramatike të mbushura me emocione dhe dhimbje. Është një film i realizuar në Shqipëri, Kosovë dhe Angli. Ai zgjati rreth 80 minuta dhe solli rrëfimet e ish-drejtuesve të UÇK-së, miqve dhe shokëve të heroit, qytetarëve dhe familjarëve të tij.Pas trasmetimit në Tiranë, dokumentari do të trasmetohet dhe në qytetin e Prishtinës.

Rezarta Dhoga

Planet e 37 vjeçarit janë të qarta. Së shpejti ai do të jetë pjesë e një seriali televiziv në Top Channel sërish me një regji të Xhuvanit. Për këtë bashkëpunim të dytë me këtë regjisor Gentiani padyshim që ndihet fatlum, jo vetëm për mundësinë, por sepse kjo tregon që bashkëpunimi i parë ka pasur sukses.

"Mesa duket fati është në favorin tim që më jep mundësinë për të pasur në krah Xhuvanin si regjisor dhe Ndriçim Xhepën si aktor, sepse

dhe ky i fundit do të jetë pjesë e këtij seriali", shton 37 vjeçari. Ai nuk dëshiron që të tregojë më shumë për këtë produksion, por pranon se do të jetë një sukses i dytë për karrierën e tij.

Në lidhje me kinematografinë shqiptare ai thotë se nuk është në nivelet e ekspertit për të dhënë opinione, por sipas tij ne kemi aktorë shumë të mirë që ditën si të rilindin kinemanë e vendit tonë.

19

Sot E Martë 1 Dhjetor 2009

"BABA"

Një gjyshe dhe një mbesë që qëndrojnë afër nga gjaku, por larg nga mentaliteti TË PËRDITSHMET PËR TIFF Në ditën e pestë tëTIFF-it gazetat vazhdojnë t'u bëjnë jehonë ditëve të festivalit.

Gazeta Standard e dates 1 Dhjetor 2009: Pasqyron në mënyrë kritike dështimin e filmit "Bastardët pa lavdi" me regjinë e QuentinTarantino, i cili nuk arriti të shfaqej për arsye teknike, duke lënë publikun të presë plot një orë.

Edhe pse teknikët janë përpjekur për të rishfaqur filmin përsëri nuk mundën ta transmetonin atë.Ndaj organizatorët e këtij festivali pritet që të lajmërojnë se kur do të shfaqet ky film.Gjithashtu në këtë gazetë trajtohet dhe frekuentimi i festivalit. Anëtari i jurisë ndërkombëtare Bujar Alimani në konferencën për shtyp shprehet se pjesëmarrja nga ana e publikut është e pakët dhe kjo ndodh për shkak të një përvoje jo të gjatë organizimi.

F

ilmi me metrazh të shkurtër "Baba" i përkthyer "Gjyshja" flet për një gjyshe të sëmurë për të cilën kujdeset mbesa e saj. Edhe pse filmi zgjat 21 minuta ka një kuptim shumë të qartë që përputhet me jetën reale. Në këtë film vajza që kujdeset për gjyshen duhet, që të kalojë gjithë kohën bashkë me të. Duke qenë se ajo është e re duhet të jetojë dhe jetën e saj. Dëshira nga ana e vajzës mund të jetë e madhe, por me një gjyshe të sëmurë në shtrat ajo nuk mund të shkojë për as një çast as deri te shkallët e pallatit. Ambjenti i zymtë dhe i errët i shtëpisë tregon se çfarë subjekti dhe gjendjesh emocionale mund të kenë personat e asaj familjeje. Gjyshja në film është paraqitur si një person i moshuar, që nuk është i aftë të kryejë asnjë lëvizje dhe kjo e bën atë një pengesë për pjesën tjetër të familjes. Ajo

kërkon një përkujdesje të veçantë. Dhe mbesa e saj e bën këtë, jo nga dëshira, por se nuk ka çtë bëjë tjetër.

Detyrohet të kujdeset për një njeri të paaftë, që sjell vetëm mundime dhe shqetësime.

Vajza e stërlodhur apo e munduar nga gjithë ky stres i kërkon në një moment të ëmës që ta çojnë gjyshen në spital. Por frika se mos mamasë i ndodh e njëjta gjë e detyron atë ta mbajë gjyshen në shtëpi. Pra siç ndodh në jetën e përditshme shumë njerëz detyrohen t'i mbajnë prindërit e tyre në shtëpi duke menduar se dhe një ditë do t'u ndodhë atyre e njëjta gjë.Të gjithë kanë frikë nga plakja dhe nga ajo çka i pret në këtë moshë. Kjo gjë nuk i përshtatet vajzës që kujdeset për gjyshen. Realiteti i sotëm tregon se të gjithë të rinjtë kanë ëndrrat e tyre dhe duhet ti shkojnë atyre nga pas. Në momentin kur në shtëpinë e

saj hyn një djalosh, që e kishte dhe fqinj, aty jeta e saj merr kthesë. Në një moment vajza gjen një rrugëzgjidhje për veten dhe për gjyshen dhe vendos që t'i shtojë gjyshes dozën e ilaçeve.Vajza mendon se me këtë do të çlirohet dhe do të bëjë një jetë për veten e vet. Një detaj shumë i rëndësishëm që trgon atmosferën dhe gjendjen e tyre shpirtërore është muzika. Muzika e frikshme dhe e tronditse e filmit të bën të mendoje dhe të prisje nga çasti në çast se diçka do të ndodhte. Me muzikën dhe pamjet e errëta të shtëpisë trasmetojnë gjithçka që ndodh tek ajo shtëpi dhe gjendjen emocionale të të gjithëve sidomos të vajzës. Ka një moment kur ndryshon muzika dhe këtu të gjithë mund të mendojnë se për vajzën diçka po ndryshon dhe shfaqja e një djali në jetën e saj tregon se po vijnë

ndryshime, emocione të forta dhe jetë me e mirë, por kjo ishte vetëm për disa momente se më pas gjithçka u kthye në vijën e mëparshme. Pas gjithëçkaje vajza gjendet në një rrugë të madhe dhe ka një problem me shëndetin dhe ndërkohë që pranë saj kalojnë makinat askush nuk ndalon ta ndihmojë, por secili shikon rrugën e tij. Pra, duhet të kuptojmë se ka ardhur koha që çdo njeri shikon interesat e vetë. Ky film edhe pse i shkurter trasmeton një mesazh shumë të qartë.

Realiteti është ai që paraqitet në film. Secili shikon jetën e tij pa u shqetësuar për të tjerët.

Askush nuk pëlqen të ndihmojë një të moshuar, i riu kërkon të bëjë jetën e tij njësoj me bashkëmoshatarët e tij, ndërsa prindrit kërkojnë t'i mbështesin prindërit e tyre, vetëm për faktin se mendojnë plakjen e tyre.

Olger a Vangjeli Olgera

oha J onë" Gazeta "K "Koha Jonë" shkruan për filmin e regjizorit Lindje-Perëndim-Lindje, ku pasqyron subjektin e filmit, ngjarjet e të cilit zhvillohen në një kohë ku Shqipëria ndodhej para një ndryshimi historik. Një grup çiklistësh të përbërë nga disa veta nisen për një garë çiklizmi drejt Perëndimit, por që në fakt ngelën rrugëve të Italisë. Në momentin kur ata dëgjojnë lajmet për shembjen e diktaturës e gjejnë veten të braktisur nëTrieste nga zyrtarët e ambasadës shqiptare në Itali. Rruga e tyre pritet në mes se ata nuk mundën të shkonin dot në Francë dhe me shumë vështirësi kthehen në Shqipëri. Në kastën e aktorëve që luajtën në këtë film mund të veçojmë Ndriçim Xhepën, Helidon Fino, Gentian Hazizi, Ervin Bejleri si dhe aktorja me origjinë boshnjake Nela Lucic. Ndërsa skenari është shkruar nga Dhimitër Xhuvani. anor ama" Gazeta "P "Panor anorama" informon për ditët e festivalit dhe për disa filma të para `90, që do të shfaqen në këtë festival. Dyshja AnagnostiGjika na shfaqen sërish por këtë herë me filmat "Komisari

i Dritës", "Rrugë të bardha" dhe "Debatiku". Në këtë të funditViktor Gjika ka qenë në fillimet e karrierës së tij në pozicionin e operatorit.Genc Përmeti thekson se mes gjithë e asaj krijimtarie të para viteve `90 janë zgjedhur disa filma më pak patetik. Gjithashtu pjesës së retrospektivës i shtohet edhe krijimtaria kinematografike kineze, e cila është pjesë e Arkivit Qendror Shtetëror të Filmit.Këta filma për vite me radhë kanë ngelur të paprekur në arkivat e filmit dhe ndër këta janë përzgjedhur "Lindja është e kuqe", "Nga fitorja në fitore", "Duke kaluar lumen Jance".

Filmat paraprihen dhe nga një dokumentar, që sjell traditën e hershme ku një filëm artistik shfaqet i shoqëruar nga një dokumentar që tregon arritjet e socializmit.

Gazeta "Shqip" shkruan përshtypjet e regjizorit dhe anëtarit të jurisë ndërkombëtare Bujar Alimani, ku sipas tij një nga synimet kryesore të TIFF-it është ngjallja e interesit për kinemanë. Sipas tij risia e këtij festivali është zgjerimi me një seksion i filmit të gjatë. Ai shton: "Festivali përbën një mundësi shumë të mirë, që te publiku të shkojnë filma cilësorë dhe jo komercialë. Janë realizime tepër specifike, që është e vështirë t'i gjesh nëpër transmetime televizive". Filmat që do të jenë në konkurrim do të vlerësohen nga një juri ndërkombëtare, në përbërje të së cilës do të jetë veç Bujar Alimanit, regjisori anglez Ben Rivers, regjisori dhe skenaristi amerikan Joshua Jacob Martson, kritikja franceze e filmave Michelle Levieux dhe gazetari Nick Holdsworth.

18 Sot E Martë 1 Dhjetor 2009

TIFF 2009, sfinksi miku i ri i bufit

Luis TANUSHI

Në hyrje të Festivalit Ndërkombëtar të Tiranës gjendesh përballë dy skulpturave prej bronzi, bufi dhe sfinksi. Secila prej këtyre dy figurave ka një simbolikë të veçantë. Bufi ka qenë maskoti i festivalit në shtatë edicionet e mëparshme. Një nga organizatorët eTIFF-it, Genc Përmeti shprehet se nëse shikohet me kujdes bufi i stilizuar me dy hapësira mes tyre të jep idenë e filmit. "Katrori i prerjes filmike njëkohësisisht njihet edhe si zog i errësirës, i cili mundohet të vëzhgojë me kujdes natyrën,"- pohon skenaristi i filmit "Honeymoons". Përmeti thekson se sytë e bufit janë një detaj vërtet i veçantë, pasi bufi njihet si një shpend fisnik, por që në aspektin filmik është një spektator që sheh ngjarjen dhe vëzhgon natyrën në heshtje. Gjithashtu Përmeti pohon se fillimisht ideja ka qenë vetëm për skulpturën e bufit, e cila ka qenë edhe ne shtatë edicionet e tjera të këtij festivali. Por skulptura e bufit kishte një simbolikë vetëm për konkurimin e filmave me metrazh të shkurtër."Bufin ne e kemi pasur për formatin e filmit të shkurtër, tashmë që kemi përfshirë edhe formatin e filmave të gjatë, dolëm edhe me një statujë të re, që është ajo e sfinksit,"- shprehet Genc Përmeti. Sipas tij, meqenëse në festival u vendos që të transmetohen edhe filma me metrazh të gjatë, u mendua edhe ndryshimi i përmasave të statujave. Përmasat e statujave, sipas Përmetit, janë pjesë mjaft e rëndësishme për skenografinë e festivalit, të cilat ndërthuren këndshëm edhe me pjesët e tjera të dekorit dhe zbukurimeve të ambienteve të Teatrit Kombëtar. Ai thotë se realizimi i tyre do të kishte qenë i pamundur pa kontributin e madh të artistëve të fushës së skulpturës në Akademinë së Arteve. "Falë skulptorëve shumë të aftë që kemi, ne arritëm të bëjmë një sërë statujash, të cilat u stilizuan me anë të metalit, duke e kthyer çdonjërën prej tyre në një vepër të mirëfilltë dhe unikale arti,"- shprehet skenaristi i filmit "Honeymoons". Prodhimi statujave

PROGRAMI filmat që do të shfaqen në 2 Dhjetor Në orën 15.00 në teatrin kombëtar do të shfaqen këta filma .

Re,Duar .

1.Re,Duar Kjo është historia e një djaloshi të ri dhe e qenit të tij, nevoja jonë për të parë në të kaluarën gjërat dhe hapja e gjithçkaje që ndodh rreth nesh.

Omleta 2.Omleta Ekziston një vend ku njerëzit zgjohen shumë të varfër çdo mëngjes. Rritja e inflacionit bëhet çdo orë…. Shtator 1996, Sofie diku në Evropë.

Dashuria 3.Dashuria Përpara një momenti simpatie dhe zemërthyerjesh, memorjet e hidhura të Ernestit dhe Anxhelës ndërhyjnë në thellësinë e dashurisë së tyre.

Mungesa 4.Mungesa Ora biologjike e Anës po bën tik-tak.Numërimi ka filluar.

De si pris 5.De Dy histori dashurie 6.Dy Një vizitë e dy çifteve rom në Kosovë krijon një botë paralele si në linjat dhe në mesin e shoqërisë kosovare.Spote nga rrethi i jetës, dashuria, puna dhe humbja e lidhjeve, tregojnë shumë tipe të ndryshme historish.Pothuajse pa vënë re, vëzhguesi hyn në jetët e tyre dhe intrigohet për të ditur më shumë për ata.Toni dhe imazhet, ndërsa kudo është qetësi dhe në fakt komunikojnë me një rang të madh emocionesh dhe sjelljesh, nga gjallëria deri tek e pashpresa, nga drita në errësirë dhe anasjelltas.

Zemra e Amos Klein 7.Zemra Gjatë një operacioni në zemër , i ndodhur midis jetës dhe vdekjes, oficeri i lartë i ushtrisë Amos Klein kthehet në njw moment domethënës në jetën e tij që korrespondon me momentet kryesore në historinë e Izraelit. .Dalja 8.Dalja Një baba gjen vajzwn e tij .Vajza ka qenë për një kohë të gjatë në një udhëtim vetëm. Në ditët në vazhdim i ati përpiqet të ndajë me atë eksperiencwn ideale dhe zgjuarsinë e jetës.Ndërsa koha kalon , lidhja e tyre kalon në një dimension tjetër.

Koleksioni I Ben Riv ers Në orën 18.00 1.K Rivers Filmat e shkurtër eksperimentalë të regjizorit britanik Ben Rivers na shtyjnë të hyjmë në një tjetër kohë nëpër‘papastërtinë’ e pelikulës 16 milimetra të rishohim botën. .Gruaja pa piano Në orën 20.00 1.Gruaja Rosa është një shtëpiake nga Madridi e cila drejton një biznes parukierie nga shtëpia.Si shofer taksie, burri I saj Françisko largohet për në punë. Ne shohim se si ajo është e gatshme për klientët dhe për punët e shtëpisë.Ndërmjet organizimit sipërfaqësor shtiret një gënjeshtër shqetësuese e cila fillon edhe përparon kur burri I saj shkon në krevat.Roza fillon një natë odiseje.Ne jemi të ftuar ta ndjekim dhe vështrojmë se si aventura do të vazhdojë.

Në kinema Imperial do të shfaqen këta filma.

17.00 Debatik e kaluar lumin J ance (Yangtze) Jance 20.00 Duk Duke

nuk është realizuar në seri.

Organizatorët na thanë se për prodhimin e tyre është proceduar duke realizuar çdo statujë veç e veç. Ata i kanë prerë në metal dhe më pas i kanë bashkuar, por kuptohet që i kanë realizuar prerje pas prerjeje. Sipas Genc Përmetit, puna për realizimin e skulpturave ka qenë e vështirë, sidomos për statujën e parë, e cila ka shërbyer edhe si model për të tjerat: "Është dashur një punë e

madhe, sidomos për të parën, e cila do të ishte edhe model për të tjerat dhe kuptohet se për të tjerat ka qenë më e lehtë. Megjithatë, nuk është se po u prodhua e para, atëherë edhe të tjerat i prodhon në seri. Secila do seriozitetin e saj maksimal,"thotë Përmeti. Organizatorët shprehen të kënaqur me realizimin e figurave dhe i cilësojnë mjaft të arrira nga ana artistike. "Jemi krenarë që ia ofruam këtë publikut të

Tiranës dhe shpresoj që të jetë tërheqëse për ta,"- pohon Përmeti. Numri i skulpturave të vendosura në çdo cep të festivalin arrin deri në 30.

Organizatorët na thonë se numri i tyre është rastësor dhe se ato do të ruhen edhe për edicionet e tjera, jo thjesht për të vazhduar traditën e Festivalit Ndërkombëtar të Tiranës, i cili është në edicionin e tij të shtatë, por edhe për vlerat e larta artistike që ato mbartin.