Het rijke verleden van Haspengouw by Toerisme Limburg

voluit Limburgen Het rijke verleden van Haspengouw 2011 tips vo or de leuk ste cultuu rtrips

Beleef een verrassend stukje Limburg Haspengouw is de fruitstreek bij uitstek. Maar het is ook een regio met statige kastelen, eeuwenoude monumenten en religieus erfgoed. Dompel je onder in het rijke verleden van de oudste stad van het land. Ontdek het religieus erfgoed van de stadjes Sint-Truiden en Borgloon.Of neem een duik onder de grond en bezoek de mergelgrotten... Overal vind je fascinerende sporen van dit rijke verleden terug. Kom deze nazomer dit rijke verleden ontdekken. Geniet van de Limburgse gastvrijheid en een heerlijk stukje verse vlaai. In Haspengouw valt zoveel te beleven dat je er best een meerdaags verblijf van maakt. Welkom in Haspengouw! Jean-Paul Peuskens Limburgs gedeputeerde van Toerisme

Inhoud

Bilzen Borgloon Riemst Sint-Truiden Tongeren Op verkenning met een gids Stijlvol logeren in Haspengouw 2

mergel

gallo-romeins verleden

p. 4 p. 6 p. 8 p. 10 p. 14 p. 19 p. 23 kastelen

religieus

Het rijke verleden van Haspengouw Met zijn glooiende landschappen, historische stadjes, statige kastelen en markante religieuze monumenten heeft Haspengouw heel wat te bieden. Overal ontdek je fascinerende sporen van een bewogen geschiedenis en een rijk verleden. Hier pronkt Tongeren, de oudste stad van België, met talloze restanten uit de Romeinse tijd en de middeleeuwen. Maar ook steden als Borgloon of Sint-Truiden pakken uit met pareltjes van architectuur, kunst en religieus erfgoed. Ook buiten de steden is Haspengouw goed voor een stevige portie levende geschiedenis. De regio telt meer dan 100 kasteeldomeinen, verscholen in het glooiende landschap. Een ontspannende fiets- of wandeltocht voert je langs kastelen met statige parken en langs oude vierkantshoeven. Parel aan de kroon is de landcommanderij Alden Biesen, een van de grootste kasteeldomeinen in de Euregio. Een rijk ondergronds verleden vind je in de mergelgrotten, waar al voor de 15de eeuw mergel ontgonnen wordt.

TIP

Kastelenﬁetsroutes

Vier kastelenroutes loodsen je langs de hoogtepunten van dit rijke verleden. Kastelen met lange lanen en geurige tuinen, robuuste burchten, monumentale vierkantshoeves ... En natuurlijk Alden Biesen, een van de grootste kasteeldomeinen in de Euregio. Prijs: € 2 (te koop in de toeristische infokantoren van Haspengouw)

Bilzen

Je vindt er ook toeristische informatie over de regio. Zin om de omgeving te verkennen? De wandeling Greenspot Alden Biesen – Geschiedenis tussen akker en beemd voert je langs de mooiste plekjes. Meer info vind je op pagina 22. Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven); www.alden-biesen.be. Open: april t.e.m. september: elke dag van 9 tot 17 u.; oktober t.e.m. maart: elke dag van 10 tot 17 u.; gesloten op 25 december en 1 januari. Prijs: domein: gratis; Franse tuin: € 1; kasteel: enkel met gids of tijdens tijdelijke tentoonstelling; bezoek tuin en kasteel: € 3; toeristisch onthaal: gratis.

Remise met bezoekerscentrum De Landschapsruiter

BILZEN,

loons stadje met imposante Landcommanderij Toerisme Bilzen, + 32 89 51 56 54, toerisme@bilzen.be In de Romeinse periode is Bilzen een kleine nederzetting langs de heirbaan Tongeren-Nijmegen. Deze nederzetting groeit uit tot een handelscentrum en verwerft in 1251 de titel Goede Stad van het Graafschap Loon.

Landcommanderij Alden Biesen In 1220 schenken graaf Arnold III en zijn zus Mechtildis een bedevaartskapel met aanhorigheden aan de ridders van de Duitse Orde. Die sticht er een vestiging en Alden Biesen wordt al snel de hoofdzetel van de provincie Biesen. Op het hoogtepunt van zijn bestaan telt de provincie twaalf onderhorige commanderijen die heel wat inkomsten opleveren. In 1971 legt een zware brand het kasteel haast volledig in de as. Het wordt gelukkig knap en met zorg gerestaureerd. Vandaag is Alden Biesen een uniek cultuurcentrum en vormt de waterburcht het decor van verschillende kunst- en historische exposities. Van 14 oktober t.e.m. 4 december loopt hier, in samenwerking met het Bonnefantenmuseum, de hedendaagse tentoonstelling Panta Rhei. Het interactieve onthaalcentrum vertelt het spannende verhaal van de Duitse Orde en Alden Biesen.

145 – 66 v. Christus Tijdens het Krijttijdperk ontstaat Mergel.

54 v. Christus De Eburonen staan onder leiding van hun koning Ambiorix. Zij brengen een zware nederlaag toe aan de Romeinse legioenen van Julius Caesar.

Het oudste deel van het kasteel dateert van 1725. Het doet dienst als pastorie voor de kanunnik van de abdij van Munsterbilzen. In 1850 bouwt de familie Mathys het deel met de dienstgebouwen Remise. En die herbergen vandaag een horecazaak en het bezoekerscentrum De Landschapsruiter. Leroyplein 2, 3740 Bilzen (Munsterbilzen). Open: dagelijks van 11 tot 17 u. Prijs: bezoekerscentrum: gratis.

TIP

• Historisch diner in Alden Biesen

Tijdens de historische diners (3 t.e.m. 6 november) laat je je culinair verwennen en onderdompelen in de sfeer van de 18de eeuw. Chef-kok Felix Alen stelt een menu op dat je terug in de tijd brengt. Info en reservering: pat.vincent@cjsm.vlaanderen.be Prijs: € 100

• Milieuvriendelijk op kastelenroute

Geniet van een rustige rit door het Haspengouwse kastelenlandschap in een elektrisch golfwagentje. Plaats voor 4 personen. Info en reservering: Toerisme Bilzen. Prijs: halve dag: € 55; hele dag: € 85.

10 v. Christus De Romeinen stichten de stad Tongeren. Ze noemen haar Atuatuca Tungrorum.

1ste eeuw De Romeinse grafheuvels, tumuli, verschijnen in Haspengouw. Zij sieren nog steeds het landschap.

BORGLOON,

Kasteel van Rijkel

loons stadje met rijk verleden Toerisme Borgloon, + 32 12 67 36 53 of 54, toerisme@borgloon.be. Borgloon, letterlijk ‘burcht op een beboste heuvel’, dankt zijn naam aan graaf Giselbertus van Loon. Begin 11de eeuw laat hij hier bovenop de restanten van een Romeins legerkamp een burcht bouwen. Van hieruit wordt het graafschap geregeerd. Boven elk huisnummer prijkt vandaag een kroontje dat naar het voormalig graafschap verwijst.

Brigittijnenklooster

De U-vormige kern van het klooster van de paters Brigittijnen dateert uit 1650-63. De gebouwen worden meermaals gerenoveerd. De neogotische kloosterkapel dateert uit 1868. Nieuwland 11, 3840 Borlgoon. Open: oktober t.e.m. november: elke zondag begeleid bezoek om 14.30 u.; vooraf reserveren bij Toerisme Borgloon. Prijs: gratis.

Abdij Mariënlof

In de volksmond de Abdij van Colen, een verwijzing naar Maria van Colen die de abdij in 1438 sticht. In de sacristie bevindt zich het Sint-Odiliaschrijn waarin sinds 1292 de relieken van de Heilige Odilia worden bewaard. De abdij bezit ook de 12de-eeuwse koorstoel van Sint-Lutgart. De legende wil dat elke vrouw die op deze stoel plaatsneemt binnen het jaar zwanger wordt. Colenstraat 1, 3840 Borgloon (Kerniel). Open: dinsdag t.e.m. vrijdag van 14 tot 17 u.; zondag van 15 tot 17 u.; gesloten op maandag en kerkelijke feestdagen. Prijs: € 2.

Kapel van Helshoven

In 1254 richten de ridders van het Sint-Janshospitaal in het gehucht Helshoven een intussen verdwenen gasthuis voor pelgrims op. Gerard, broer van graaf Arnold IV van Loon, laat de kapel bouwen. De site wordt een ankerplaats voor de talloze pelgrims die langs de oude Romeinse baan naar Compostella trekken. Een monumentje herinnert aan de dertien kluizenaars die hier in de loop der eeuwen verblijven. Helshovenstraat, 3840 Borgloon (Hoepertingen). Open: elke dag tot 18 u. Prijs: gratis.

Het kasteel is een 16de-eeuwse herenwoning, uitgebreid tot een U-vormig waterkasteel met drie hoektorens. Na honderd jaar leegstand krijgt het in 1942 een beschermd statuut. In 1966 stort één van de hoektorens in. Vandaag is het kasteel volledig gerestaureerd. D. van Leeuwenstraat 23, 3840 Borgloon (Rijkel). Open: domein altijd toegankelijk. I Prijs: gratis.

Kasteel Mariagaarde

In de 17de en 18de eeuw wordt de middeleeuwse burcht omgebouwd tot een adellijk herenhuis met kasteelhal, kardinaalszaal en huiskapel. Van dit complex blijven enkel het poortgebouw en de hoektoren bewaard. Van 1930 tot 1985 huisvest de kasteelhoeve een meisjesinternaat. Vandaag is het kasteel een centrum voor vorming, bezinning, streekverkenning, kunstbeoefening en cultuurtoerisme. Kasteelstraat 10, 3840 Borgloon (Hoepertingen). Open: domein altijd toegankelijk; begeleide kennismaking met het kasteel en de site met aansluitend koffiemoment: elke zaterdag van oktober en november om 14.30 u. (behalve 1 oktober en 5 november); vooraf reserveren via Toerisme Borgloon. Prijs: rondleiding: € 5 (incl. koffie en huisgebakken taart) of € 6 (incl. koffie en Haspengouwse pannenkoeken).

Kasteel van Rullingen

Dit waterkasteel uit de 17de eeuw is vandaag een luxueus hotelrestaurant. Het 13 ha grote domein maakt deel uit van het Provinciaal Domein Rullingen. Het omvat het kasteel met slotgracht, een Franse tuin, een parkbos, een waardevolle hoogstamboomgaard en een wijngaard. Het kasteel is enkel toegankelijk voor gasten van het hotel-restaurant. De brasserie in het jachthuis biedt Haspengouwse lekkernijen aan. Rullingen 1, 3840 Borgloon. Open: domein altijd toegankelijk I Prijs: gratis.

TIP

Stadswandeling: de route van de Strooplekker

In Borgloon herinneren nog enkele gebouwen aan de heren van Loon, zoals het stadhuis en de monumentale Graethemkapel. Je verkent de stad via de zowat 5 km lange spijkerwandeling van Toerisme Borgloon, waarvan de Strooplekker de mascotte is. De route start aan het stadhuis. Volg de spijkers. Het hoofdje van de Strooplekker wijst je de weg. Markt, 3840 Borgloon. Prijs: begeleidende brochure: € 2.

2de eeuw

4de eeuw

655

Tongeren groeit uit tot een echte Romeinse stad. Een stadsmuur omgeeft de typische openbare en private gebouwen.

Tongeren bouwt een tweede, kleinere omwalling. Dit als bescherming tegen de aanvallen van Germaanse volkeren.

De Heilige Trudo sticht de abdij van Sint-Truiden. Rond de abdij ontstaat een nederzetting die uitgroeit tot de stad Sint-Truiden.

965 In een oorkonde wordt de plaatsnaam “Rumanzeis” voor het eerst vermeld. Later wordt dit Riemst.

Riemst RIEMST,

het hart van de mergelstreek

Toerisme Riemst, + 32 12 44 03 75, toerisme@riemst.be. In het hart van de mergelstreek, met zijn authentieke vierkantshoeves en weidse vergezichten, ontdek je een verborgen schat: een indrukwekkend labyrint van onderaardse gangen en schitterende grotten. Geniet van het verfrissende grottenbier, de lekkere grottenkaas, de beroemde grotchampignons en de sublieme wijn van Genoels-Elderen.

Mergelgrotten Kanne

Al voor de 15de eeuw ontginnen ze in Kanne mergelblokken voor de bouw van kerken en burchten. Het resultaat is een ruim 300 km lang gangen- en grottenstelsel. Een tentoonstelling laat zien hoe de blokken worden bovengehaald. Op de wanden ontdek je muurschilderingen van prehistorische dieren. Je leert er alles over de kweek van grotchampignons en de lagering van het grottenbier. Avergat 14, 3770 Riemst (Kanne). Open: elke zaterdag en zondag om 14 u. Prijs: volwassenen: € 3,75; personen met een handicap en kinderen jonger dan 12: € 2.

Mergelgrotten Zichen

Hier bewonder je wandschilderingen in houtskool, beeldhouwwerken in mergelzandsteen en fossielen uit de Krijtzee. Een vleermuizenreservaat en een voorstelling van de champignon- en witlofteelt maken je bezoek nog boeiender. Je komt hier ook alles te weten over de rijping van grottenkaas en de artisanale ontginning van mergel. Gielenstraat 18, 3770 Riemst (Zichen-Zussen-Bolder). Open: individuen kunnen aansluiten bij groepen van de dag; groepen vooraf reserveren bij Toerisme Riemst. Prijs: volwassenen: € 3,75; personen met een handicap en kinderen jonger dan 12: € 2.

1024

11de eeuw

Duras krijgt de titel van graafschap. Het speelt een belangrijke rol in de strijd tussen het graafschap Brabant en het graafschap Loon.

Abt Adelardus II bouwt een reusachtige abdijkerk in romaanse stijl in Sint-Truiden. De toren en delen van de crypte zijn hiervan restanten.

TIP

Spotter voor een klare kijk

Onder de straten en huizen van Zichen-Zussen-Bolder bevindt zich een doolhof van mergelkuilen. Met de interactieve spotter kijk je tot dertig meter diep in de ondergrond. Een filmpje over de ontginning van mergel, de ingestorte mergelberg Roosburg en de mooiste plekjes van Riemst maakt het plaatje compleet. Kerkstraat, 3770 Riemst (Zichen-Zussen-Bolder).

Waterburcht Millen

Al in 1365 is hier sprake van een gotisch kasteel. De waterburcht in kwestie herbergt nu een Euregionaal bezoekerscentrum. Alles draait hier rond de burchten en versterkingen in de Euregio MaasRijn. Het museum dompelt je onder in het leven van de landadel op het einde van de 16de en het begin van de 17de eeuw. Kattestraat 22, 3770 Riemst (Millen). Open: april t.e.m. september: donderdag t.e.m. dinsdag van 12 tot 18 u.; oktober t.e.m. maart: donderdag t.e.m. maandag van 12 tot 18 u. Prijs: gratis.

Wijnkasteel Genoels-Elderen

Met 22 ha het grootste wijndomein en meteen ook het enige wijnkasteel van België. Dankzij de mergelbodem en het klimaat produceert het kasteel wijnen die moeiteloos met Franse toppers concurreren. Begin 2007 vindt een amateur-archeoloog in Riemst een Romeinse wijnzeef. Ook in de middeleeuwen wordt hier wijn geproduceerd en omstreeks 1700 zegenen ze in de basiliek van Tongeren nog jaarlijks de wijndruiven. Pas in de napoleontische tijd verdwijnen de wijngaarden, naar verluidt omdat Napoleon de concurrentie met de Franse wijnbouw niet zag zitten. Vanaf het einde van de jaren 1980 bloeit de Haspengouwse wijnbouw weer op. Kasteelstraat 9, 3770 Riemst (Genoelselderen). Open: september en oktober: elke zaterdag (behalve feestdagen) om 14 u., mits reservering. Individuen kunnen aansluiten bij een groep. Prijs: volwassenen: € 8; kinderen jonger dan 14 jaar: € 2,5.

1220 Graaf Arnold III van Loon en zijn zus Mechtildis schenken de bedevaartkapel met aanhorigheden aan

de Duitse Ridderorde. Dit is belangrijk voor de uitbouw van de landcommanderij Alden Biesen.

Abdijsite

De abdijsite is grondig gerenoveerd. De crypte is toegankelijk en de barokpoort is opgeknapt. De 196 trappen en vijf rust- en ervaringsplatforms van de knap gerestaureerde, duizend jaar oude abdijtoren leiden je naar een adembenemend panorama. Diesterstraat 1, 3800 Sint-Truiden. Open: elke dag van 10 tot 18 u. Prijs: zie torenticket.

Sint-Truiden SINT-TRUIDEN,

religieuze monumentenstad

Toerisme Sint-Truiden, + 32 11 70 18 18, info.toerisme@sint-truiden.be. Rond 655 sticht Sint-Trudo, een Frankische edelman, hier een klooster. Rond de abdij, die heel wat pelgrims lokt, ontstaat een nederzetting van boeren en handelaren. In 1100 telt Sint-Truiden al elf kerken en in de 13de en 14de eeuw brengt de lakennijverheid welvaart. Het plein voor de abdij wordt een druk bezochte markt. Sint-Truiden is tot de dag van vandaag een stad van kerken en monumenten. Drie torens domineren de skyline: het belfort, de OnzeLieve-Vrouwetoren en de abdijtoren. Met meer dan 250 beschermde gebouwen is Sint-Truiden de zesde monumentenstad van Vlaanderen.

TIP

Hogerop met torenticket

Met een torenticket bezoek je de crypte en de kapucijnenkapel van de abdijkerk. Van 15 maart tot eind oktober geeft het ticket ook toegang tot de Academiezaal en de Keizerszaal. Het ticket is te koop bij Toerisme Sint-Truiden. Prijs: volwassenen: € 2; 55-plussers en studenten t.e.m. 25 jaar: € 1; < 12 jaar: gratis.

1228 Franciscus van Assisi is stichter van de kloosterorde van Franciscanen of Minderbroeders.

Hij wordt heilig verklaard. Het museum de Mindere te Sint-Truiden brengt zijn verhaal.

• Academiezaal

Een realisatie van Louis Roelandt, de 19de-eeuwse architect die ook de Gentse opera bouwt. Je bereikt de zaal via de barokpoort. Veel muzikanten en artiesten gebruiken de sfeervolle zaal voor concerten en opnames. De imposante achthoekige aula is volledig gerestaureerd en behoort tot de mooiste zalen van België. Diesterstraat 1, 3800 Sint-Truiden. Open: 15 maart t.e.m. oktober: zaterdag, zon- en feestdagen van 14 tot 17 u. (behalve bij tentoonstellingen en concerten). Prijs: zie torenticket.

• Abtsvleugel en Keizerszaal

De linkervleugel van de bebloemde erekoer. De middeleeuwse gebouwen worden in de 18de eeuw verbouwd of vervangen. De Keizerszaal is de ontvangstzaal van de abt. De plafondschilderingen zijn van de hand van de 18de-eeuwse Italiaanse kunstschilder Giovanni Antonio Caldelli. Diesterstraat 1, 3800 Sint-Truiden. Open: 15 maart t.e.m. oktober: zaterdag, zon- en feestdagen van 14 tot 17 u. Prijs: zie torenticket.

TIP

Bijzondere nachten

Tijdens de bijzondere nachten (15 oktober en 17 december) bezoek je de abdijtoren uitzonderlijk bij of na zonsondergang. Geniet gezellig na met een glaasje echte jenever of appelsap. Afspraak om half negen. ‘s Avonds, uiteraard! Prijs: volwassenen: € 3. < 12 jaar: gratis.

1258

14de eeuw

Het Begijnhof van Sint-Agnes te Sint-Truiden wordt opgericht. In zijn glorietijd wonen er meer dan 200 begijnen.

Borgloon en negen andere goede steden in het oude land van Loon krijgen de rechten, vrijheden en onschendbaarheden van de stad Luik.

Kasteel Speelhof

Minderbroederssite

De Minderbroedersite bevat een kerk, klooster, kloostertuin en museum.

• Museum De Mindere

Dit museum beheert het religieuze erfgoed van de minderbroeders of franciscanen. Van schilderijen, beelden en zilver tot grafisch werk. Het museum vertelt bovendien het verhaal van Franciscus van Assisi en de orde van de minderbroeders. Voor de kinderen is er een speciaal luisterparcours met sprekende portretten, stemmen uit de hemel, puzzels en andere opdrachten. Er is ook een knuffel-kleuter-knutselhoek. Terug aan het onthaal wacht je een verrassing! Capucienessenstraat 1, 3800 Sint-Truiden, + 32 11 67 29 71, info@demindere.be, www.museum-minderbroeders.be. Open: dinsdag t.e.m. zaterdag van 10 tot 12.30 u. en van 13 tot 17 u., zon- en feestdagen (april - oktober) van 14 tot 17 u. Prijs: gratis.

• Minderbroederskerk

De kerk is opgetrokken in een sobere barokstijl en bestaat uit een grote beuk met zeven fraai gesculpteerde biechtstoelen. Achter het hoofdaltaar wordt het priesterkoor afgesloten met een dubbele aanbouw. Hier bevindt zich de ingang tot de crypte en de portiunculakapel. Open: elke dag van 10 tot 18 u. Prijs: Gratis.

1438 Met de hulp van kruisheren sticht Marie van Colen de abdij van Mariënlof. Sinds 1822 is het in handen van de cisterciënzers.

1468 De oudste vermelding van een wandschildering in de mergelgrotten in Kanne.

In dit buitenverblijf van de abdij komt de abt tot rust. De bouw start omstreeks 1562. In 1989 verwerft Sint-Truiden het 36 ha grote domein. Van de Speelhoflaan leidt een dreef met paardenkastanjes, beuken en eiken via een poortgebouw met duiventil naar de rechthoekige binnenplaats van een 18de-eeuws kasteel met stallingen, een schuur en oranjerie. Het domein is toegankelijk via de horeca in de hoevegebouwen. Speelhoflaan 5, 3800 Sint-Truiden. Open: domein altijd toegankelijk. Prijs: gratis.

Château de la Motte

Het kasteel maakt deel uit van de heerlijkheid Groot-Gelmen. De eerste bewoner is graaf Giselbert van Loon (1015-44). De mottetoren en bijgebouwen zijn in die dagen een toevluchtsoord voor bewoners en omwonenden. Nu kun je er lekker eten en drinken op het terras of in de brasserie. Mettekovenstraat 4, 3800 Sint-Truiden. Open: domein altijd toegankelijk. Prijs: gratis.

TIP

Trudo monumentenwandeling en stadsqueeste voor kids

Volg de spijkers op het trottoir en ontdek de mooiste monumenten van de stad. De Trudowandelgids met plattegrond, routewijzer en foto’s beschrijft meer dan 250 beschermde monumenten. Kies je voor de audioguide, dan hoef je niets te lezen. Een aanrader voor een speurtocht met de kinderen is de stadsqueeste voor kids. Via negen monumenten lossen ze een puzzel op die ze op het spoor brengt van de schat van Trudo. Spannend én leerzaam. Grote Markt, 3800 Sint-Truiden. Info: Toerisme Sint-Truiden. Prijs: Trudowandelgids met stadsqueeste voor kids: € 4, audioguide: € 2.

14de-16 de eeuw Gotische kerken en kastelen worden opgebouwd uit mergelsteen in Haspengouw en de Maasvallei.

1543 De eerste steen van het kasteel van Alden Biesen wordt gelegd.

TIP

Tongeren TONGEREN,

oudste stad van België

Toerisme Tongeren, + 32 12 80 00 70, info@toerismetongeren.be. In het jaar 10 voor onze tijdrekening stichten de Romeinen Atuatuca Tungrorum, kortweg Tongeren. Daarmee is dit de oudste stad van België. Door de gunstige ligging op het kruispunt van de wegen naar Maastricht, Keulen, Bavay, Nijmegen en Doornik komt de stad vanaf de 2de eeuw snel tot bloei. Vandaag zie je nog overal de sporen van dat rijke verleden, zoals de ruim 4,5 km lange Romeinse muur. Ontdek Tongeren en treed in de voetsporen van Romeinse legionairs, herenboeren en de roemruchte Oude Belgen.

Gallo-Romeins Museum

Neem een duik in het verre verleden, van de prehistorie tot het einde van de Romeinse tijd. In dit Europees Museum van het jaar vertellen levensechte personages, maquettes, films, interactieve media en ruim tweeduizend originele objecten het spannende verhaal van onze voorouders. Geniet samen met de kinderen van de speelse animaties of reserveer een gids voor een fascinerende rondleiding. Afsluiten kan in het museumcafé.

1640 De bouw van het kasteel van Rullingen in Maaslandse Renaissancestijl start.

Naast de permanente collectie pakt het museum ook regelmatig uit met tijdelijke tentoonstellingen. Van 29 oktober 2011 tot en met 17 juni 2012 loopt hier Sagalassos, City of Dreams, een overzichtstentoonstelling rond de bekende archeologische site in het zuiden van Turkije. Topstukken zijn te bezichtigen in het museum. Kielenstraat 15, 3700 Tongeren, + 32 12 67 03 30, grm@limburg.be, www.galloromeinsmuseum.be. Open: dinsdag t.e.m. vrijdag van 9 tot 17 u.; weekends, feestdagen en schoolvakanties: van 10 tot 18 u. Prijs: permanente tentoonstelling: volwassenen € 7; 55-plussers, personen met een handicap, kortinghouders en groepen: € 5; jongeren van 4 tot 26 jaar en scholen: € 1; gezinnen: € 15. tijdelijke tentoonstelling: volwassenen € 10; 55-plussers, personen met een handicap, kortinghouders en groepen: € 8; jongeren van 4 tot 26 jaar: € 1; gezinnen: € 21. combi permanente + tijdelijke tentoonstelling: volwassenen € 15; 55-plussers, personen met een handicap, kortinghouders en groepen: € 10; jongeren van 4 tot 26 jaar en scholen: € 1; gezinnen: € 31.

1647

1652

Bij zijn thuiskomst van een bedevaart naar de Heilige Grafkapel te Jeruzalem bouwt Herman Jekermans een analoge kapel in Kanne.

De opbouw van het poortgebouw van de landcommanderij Alden Biesen start.

1659 In opdracht van de Duitse Orde wordt de Mariakapel van Helshoven gebouwd.

Begijnhofmuseum Beghina

TIP

Romeinse wellness en gastronomie

De Tongerse horecazaken geven hun keuken graag een Romeins tintje. Veel restaurants en brasseries serveren een Ambiorix-menu. Ontdek de onvolprezen mix van Gallo-Romeinse ingrediënten en Limburgse gezelligheid. De welnesscentra van Tongeren en omgeving pakken dan weer uit met aangepaste Romeinse kuren. Geniet van massages, baden en behandelingen die zelfs Caesar zouden bekoren.

Moerenpoortmuseum

Het middeleeuwse Tongeren is volledig omwald en telt zes stadspoorten en dertien versterkte torens. Vandaag is alleen de Moerenpoort uit 1379 nog intact. In de jaren 1950 wordt de Moerenpoort een stedelijk militair museum. Zestig jaar later zijn zowel het interieur als de buitenkant van het gebouw toe aan een grondige opknapbeurt. Intussen is de Moerenpoort volledig in ere hersteld. Het museum vertelt vandaag het opmerkelijke verhaal van de militaire geschiedenis van de stad. Tongeren en omgeving worden immers eeuwenlang geconfronteerd met vijandige legers en conflicten. Op de toren geniet je van een buitengewoon zicht op de stad en de streek. Leopoldwal, 3700 Tongeren. Open: paasvakantie t.e.m. 30 september: woensdag - zaterdag: 13 tot 17 u., zondag 9.30 tot 12 u. en 13 tot 17 u., 1 oktober tot paasvakantie: zaterdag van 13 tot 16 u. en zondag van 10 tot 12 u. en 13 tot 16 u. Prijs: € 2; <18: € 1; familieticket: € 4.

Begijnhof

Het oudste begijnhof van de Nederlanden prijkt volkomen terecht op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Dit stadje in de stad overleeft de Grote Brand van 1677. De meeste authentieke huisjes blijven bewaard en worden samen met de oude straatjes gerestaureerd. Dat geldt ook voor de prachtige Sint-Ursulakapel. De kronkelstraatjes voeren je naar de Sint-Catharinakerk, een van de mooiste plekjes van Tongeren. Begijnhof, 3700 Tongeren. Open: domein altijd toegankelijk. Prijs: gratis.

1670 De ridders van de provincie Biesen moeten 16 adellijke grootouders bewijzen om te kunnen intreden en om van inkomsten te kunnen genieten.

17de-18 de eeuw Vele residentiële kastelen leggen prachtige tuinen aan.

De begijntjes laten de deur naar de wereld op een kier staan. Ze zijn non noch leek. Wedden ze op twee paarden? Of gaat het om feministen avant la lettre? Je komt erachter in Beghina, een begijnhofmuseum in een echt begijnenhuis uit 1660. Snuister in het winkeltje, bezoek de kruidentuin en proef van een begijnenbiertje in de woonkelder. Onder de Linde 12, 3700 Tongeren, + 32 12 21 32 59, info@begijnhofmuseumtongeren.be, www.begijnhofmuseumtongeren.be. Open: dinsdag t.e.m. zondag van 10 tot 12.30 u. en van 13.30 tot 18 u. I Prijs: volwassenen: € 4; 60-plussers: € 3,5.

Onze-Lieve-Vrouwebasiliek met romaanse kloostergang en Basilica Museum

De basiliek is een van de mooiste gotische kerken van ons land. Er wordt ruim driehonderd jaar aan gewerkt. De toren domineert de omgeving. Aan de oostkant bevindt zich de 12deeeuwse kloostergang, een zeldzame getuige van de romaanse bouwkunst in België. De kloostergang is vanaf eind juli gedeeltelijk toegankelijk. Vrijthof, 3700 Tongeren. Open: basiliek altijd toegankelijk. Prijs: gratis.

1770 Onder leiding van Franz Karl start de bouw van het kasteel van Hex in rococo-stijl. Het kasteel is een exclusief buitenverblijf van de

prins-bisschop van Luik. Anno 2011 staan de kasteeltuinen bekend om zijn uitgebreide collectie rozen.

TIP

• Doe de Ambiorixroute

Deze bewegwijzerde wandeling voert je langs de belangrijkste bezienswaardigheden en monumenten van de binnenstad. Via Julianus 5, 3700 Tongeren. Prijs: brochure en kaart: € 3; te koop bij Toerisme Tongeren.

• Grasduinen op de antiek- en brocantemarkt

Op verkenning met een gids NAZOMEREN IN HASPENGOUW Tot en met de herfstvakantie kun je in Haspengouw elke woensdag en zondag terecht voor een begeleide najaarswandeling. Onderweg valt heel wat te zien, te ontdekken én te proeven. De tocht eindigt met dampende koffie en verse Limburgse vlaai. Als je in Limburg logeert, is dat zelfs gratis! Zes najaarswandelingen met het rijke verleden van Haspengouw als rode draad staan borg voor heerlijk nazomeren in een schitterend decor.

Elke zondagmorgen kun je in Tongeren kuieren op de grootste antiek- en brocantemarkt van de Benelux. Ruim 350 standhouders en een veertigtal antiekzaken stallen vanaf 6 uur ‘s ochtends hun schatten uit. Hoe vroeger je er bij bent, hoe groter de kans op echte koopjes. Leopoldwal, Veemarkt, Hospitaalplein, Maastrichterstraat, de Schiervelstraat, Clarissenstraat, parking Julianus en Eburonenhal, 3700 Tongeren. Open: elke zondag van 6 tot 13 u. Prijs: gratis.

Ambiorixtreintje

Zet je schrap voor een rit van 45 minuten langs de voornaamste historische en toeristische bezienswaardigheden. Open: oktober: elke zondag om 11.30 en 14.30 u. Prijs: volwassenen: € 4; 60-plussers: € 3,5; kinderen van 6 - 12 jaar: € 3; < 6 jaar: gratis.

1786 De bouw van het Kasteel van Duras start door graaf Van Der Noot.

1940 De Duitsers schakelen de Belgen uit in het Fort van Eben-Emael.

• Verken de wijnstreek rond Borgloon

Voor liefhebbers van wijn en geschiedenis. Je vertrekt in het centrum van Borgloon met zijn historische bezienswaardigheden en verkent de wijngaard aan de Grote Mot. Je krijgt uitleg over de wijn en kunt die uiteraard ook proeven. Tot slot krijg je een stukje van het landschap van Groot-Loon te zien. Wanneer: 28 september en 2 oktober om 14 u. Start: Toerisme Borgloon, Markt, 3840 Borgloon.

• Dwaal door de mergelgrotten van Riemst

Je vertrekt op het Statieplein in Kanne en ontdekt het door de mergelgroeves getekende landschap. Je ziet verschillende in mergelsteen opgetrokken gebouwen en duikt de beroemde mergelgrotten in voor een korte rondleiding, aangevuld met lekkere grottenspecialiteiten. De wandeling leidt tot aan het fort Eben-Emael en eindigt weer in Kanne. Wanneer: 5 en 9 oktober om 14 u. Start: Statieplein, 3770 Riemst (Kanne).

1962 De overblijfselen van drie Romeinse villa’s uit de tweede eeuw na Christus worden gevonden in Millen.

1971 Een zware brand legt het kasteel van Alden Biesen volledig in de as. De Belgische staat koopt de Landcommanderij en restaureert het complex.

• Snuif geschiedenis en kunst op in Alden Biesen

Alden Biesen is met 56 ha een van de grootste kasteeldomeinen in de Euregio. Je vertrekt aan het onthaalcentrum en verkent het rietveld, het apostelhuis en de rentmeesterwoning. Je bezoekt de gerestaureerde ruimtes van het kasteel en ontvangt een ticket voor de hedendaagse tentoonstelling Panta Rhei. Wanneer: 12 en 16 oktober om 14 u. Start: Toeristisch onthaal Alden Biesen, Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven).

• Op monumentenjacht in Sint-Truiden

Sint-Truiden telt ruim 250 beschermde gebouwen. De route leidt je langs de mooiste monumenten, zoals de Onze-Lieve-Vrouwekerk, de abdijsite en het begijnhof met de begijnhofkerk. Je krijgt ook de kans om gratis het Museum De Mindere te bezoeken. Wanneer: 19 en 23 oktober om 14 u. Start: Toerisme Sint-Truiden, Grote Markt, 3800 Sint-Truiden.

• Op kastelentocht in Heers

Je ontdekt de kasteelhoeve van Heurne en het kasteel van Hex met zijn prachtig domein. Als je via de platanendreef het kasteel nadert, komt de luister van weleer weer tot leven. Het landschapspark met zijn indrukwekkende vijver vormt het ideale decor voor een ontspannende herfstwandeling. Wanneer: 26 en 30 oktober om 14 u. Start: Herberg De Horne, Brugstraat 30, 3870 Heers (Vechmaal).

• Ontdek de oudste stad van België

In Tongeren, de stad van Ambiorix, bezoek je de Onze-LieveVrouwebasiliek, het begijnhof met het begijnenmuseum en het pas vernieuwde Moerenpoortmuseum. Samen goed voor meer dan duizend jaar geschiedenis. Wanneer: 2 en 6 november om 14 u. Start: Toerisme Tongeren, Via Julianus 5, 3700 Tongeren.

NAZOMER IN LIMBURG! Deze nazomer ontdek je Limburg van een andere kant. Elke woensdag en zondag van oktober en tijdens de herfstvakantie worden begeleide najaarswandelingen georganiseerd. Verken het Nationaal Park Hoge Kempen, duik de mergelgrotten in, snuif de sfeer op van het charmante snoer van Maasdorpjes. Na deze tocht warm je op met een dampende kop koffie en een heerlijk stuk verse Limburgse vlaai. Als je verblijft in Limburg zijn de wandelingen gratis. Vraag daarvoor jouw voucher bij jouw logies. Meer info? Surf naar www.toerismelimburg.be/nazomeren. Prijs: € 5, gratis als je in Limburg logeert

Begeleide stadswandeling in Sint-Truiden op zon- en feestdagen

Een stadswandeling met gids langs de belangrijkste gebouwen en monumenten van Sint-Truiden. Afsluiten doe je met een lekker en gezond appelsapje in de Begijnhofsite. Wanneer: 15 maart t.e.m. oktober: op zon- en feestdagen om 14 u. Start: Grote Markt, 3800 Sint-Truiden. Prijs: volwassenen: € 4; kinderen: gratis.

1999 101 Keltische munten worden gevonden in Heers. De munten

zijn tentoongesteld in het GalloRomeins museum.

2011 Sagalassos is in de Romeinde tijd een belangrijk centrum. Anno 2011 kan je beelden en objecten

ervan bekijken in het GalloRomeins centrum.

Stijlvol logeren STIJLVOL LOGEREN IN HASPENGOUW Limburg staat bekend voor zijn gastvrijheid. Gasten verwennen zit de Limburgers blijkbaar in het bloed. Geen wonder dus dat je ook in Haspengouw tientallen adresjes vindt waar je vakkundig in de watten wordt gelegd.

Buitengewoon erfgoedlogies Greenspots wijzen de weg naar de mooiste plekjes Liever alleen op pad? Het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren stippelde een hele reeks magnifieke wandelingen uit. De bewegwijzerde greenspots van Alden Biesen, Nieuwenhoven, Munsterbos, Groot-Loon, Mettekoven, Rullingen en Heks voeren je langs kastelen, vierkantshoeven, glooiende fruitlandschappen en verrassende natuuroases. Info: Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, www.rlh.be. Prijs: â&#x201A;Ź 2 per kaart, te koop bij de toeristische infokantoren van Haspengouw.

Op verkenning in Kanne en omgeving

Door het centrum van Kanne lopen heel wat wandelroutes. Sommige daarvan maken deel uit van het grensoverschrijdend wandelroutenetwerk Sint-Pietersberg. Ideaal om Kanne en de mergelstreek beter te leren kennen. Info: www.rlh.be, www.sintpietersberg.org. www.toerismeriemst.be

Kies voor een origineel erfgoedlogies en waan je even een kasteelheer, prinses of kloosterzuster. Kom weer helemaal tot rust in een historisch kader met een eigen verhaal en een vaak eeuwenlange geschiedenis. Een als designhotel ingericht voormalig klooster? Een authentieke vierkantshoeve? Of waarom niet gewoon maar meteen een heus kasteel? In Haspengouw kan het allemaal! Surf naar www.toerismelimburg.be voor een volledig overzicht van alle Haspengouwse logeeradressen.

Colofon Deze brochure is een uitgave van Toerisme Limburg vzw, Universiteitslaan 3, 3500 Hasselt, + 32 11 30 55 00, info@toerismelimburg.be, www.toerismelimburg.be. Alle rechten voorbehouden. V.U.: Willy Orlandini, Herckenrodeplein 4, 3600 Genk Beeldmateriaal: K. de Langhe, K. Wintmolders. Redactie: GabriĂŤl Depauw Eindredactie: Toerisme Limburg Realisatie: www.impuls-reclame.be D/2011/1504/53

Eindhoven

Limburg

Antwerpen Brugge

Gent Keulen

Brussel

Hasselt

Maastricht Aken

Luik

Charleroi

70 min

50 min

HASSELT 60 min

Aken

Maastricht 35 min

Haspengouw

Aken

Kom, zie en geniet! Deze folder geeft je een voorsmaakje van het rijke verleden van Haspengouw. Maar er valt natuurlijk veel meer te ontdekken, te bewonderen en te beleven. Meer info vind je op www.toerismelimburg.be/rijkverleden. Maar om echt van Haspengouw te proeven en te smullen, zit er maar ĂŠĂŠn ding op: kom, zie en geniet!

Een initiatief van de provincie Limburg

limburg.be