Toeristische gids Scheldeland 2014 by Toerisme Scheldeland

toeristische gids 2014

www.scheldeland.be

1 : toerisme scheldeland : scheldeland

Scheldeland Toeristische gids

fietsen op Dender en dijk en langs Scheld e, Rupel!

s do or kleine dorpje rustig wandelen nt... aan de waterka

Welkom in

Scheldeland Scheldeland waar ligt dat? Scheldeland is centraal gelegen in Vlaanderen tussen de steden Gent, Antwerpen en Brussel. Het strekt zich uit over delen van de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De regio omvat negentien Oost-Vlaamse en elf Antwerpse gemeenten en heeft haast 300 kilometer aan bevaarbare waterwegen. Scheldeland is een van de vijftien Vlaamse toeristische regio’s van Vlaanderen.

Scheldeland één land Scheldeland vormt een geografische eenheid door zijn talrijke rivieren en waters. Met maar liefst 277 kilometer bevaarbare waterwegen en ontelbare grote en kleine waterplassen is Scheldeland veruit de meest waterrijke regio van Vlaanderen. Een trip naar Scheldeland staat – hoe kan het ook anders – vaak in het teken van water. Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een landschap van groene oevers en unieke slikken en schorren. Ter hoogte van Dendermonde krijgt de Schelde het gezelschap van de wispelturige Dender en ter hoogte van Schelle voegt de verrassende Rupel zich bij de machtige Schelde.

Langs Schelde, Dender of Rupel Aan de oevers van de waterkant liggen vele pittoreske dorpjes. Ze zijn met elkaar verbonden door de voor Scheldeland zo typische veerboten. Schrijvers, dichters en beeldhouwers lieten zich de voorbije eeuwen inspireren door de aantrekkelijke muze van de stroom. Maar het leven aan het water gaf ook aanleiding tot de karakteristieke palinggastronomie. Van de menselijke nijverheid op de stroom getuigt het maritieme erfgoed van de scheepsbouw. Ook de steden langs de rivieren, Ninove, Aalst en Dendermonde bezitten een rijk patrimonium en historisch waardevol erfgoed.

Meedrijven op de stroom Sinds eeuwen oefenen de rivieren van Scheldeland een magische aantrekkingskracht uit op de bewoners. De oerkracht van de rivier is groots, tijdloos en onbedwingbaar. De oeverbewoners hebben dit al lang begrepen. Als geen ander verstaan ze de kunst om zich te laten meedrijven op de stroom van het leven. Genietend, onbezorgd en gemoedelijk. Hun joviale warmte en uitbundige natuur komt het best tot uiting op de vele stemmige markten, feesten en evenementen waar folklore en gastronomie nooit ver weg zijn.

De rivier bedwingen Maar rivieren kunnen ook een bedreiging zijn. Verwoestende overstromingen, ondergelopen gebieden; Scheldeland kreeg in het verleden zijn portie te verwerken en ook vandaag ben je beter alert. Om daaraan te verhelpen is er het Sigmaplan. Dit plan vergroot de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken, maar heeft tegelijk aandacht voor natuurherstel en de toegankelijkheid van het gebied. Met dijkversterkingen en de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden tracht men de kracht van het water te beheersen. 3

Scheldeland Toeristische gids

Inhoudsopgave

r oek, Bat tenb Mechelen

pel, Boska fietsen en van Scheld genieten eland!

Welkom in Scheldeland Inhoudsopgave

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4-5

Typisch Scheldeland! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-9 Op het water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-17 Fietsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18-25 Wandelen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

26-31

In het wiel van Eddy Merckx. . . . . . . . . . 32-33 Op pad met een plus . . . . . . . . . . . . . . . . . 34-35 Groote Oorlog 2014-2018. . . . . . . . . . . . . 36-37 Sigma voor de Schelde. . . . . . . . . . . . . . . . 38-39 Toppers in Scheldeland

. . . . . . . . . . . . . .

40-65

Bloemenstreek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Kastelen in Laarne en Destelbergen. . . . . 42 Donkmeer in Berlare. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Denderende steden: Ninove, Aalst en

nhout

Bugge

Dendermonde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47-53 Buggenhoutbos in Buggenhout. . . . . . . . . 54 Stille watersdorpen Mariekerke en Sint-Amands. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Land van de Schelde in Klein-Brabant. . . 59 Steenbakkerijen in de Rupelstreek . . . . . . 62 Fort van Breendonk in Willebroek. . . . . . . 65

Erfgoed en Cultuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66-75 In steden en dorpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Kunst en musea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Kleine, fijne dingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Verhalen en dichtkunst . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Tradities en legendes . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Processies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Uit in Scheldeland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76-93 Eten en drinken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Evenementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Shopping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Steden en dorpen van Aalst tot Zwijndrecht . . . . . . . . . . 94-128 Aalst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Berlare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Boom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Bornem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Buggenhout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Denderleeuw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Dendermonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Destelbergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Erpe-Mere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Haaltert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Hamme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Hemiksem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Kruibeke (Waasland) . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Laarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Lebbeke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Lede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Mechelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Melle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Merelbeke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Niel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Ninove . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Puurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rumst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sint-Amands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Temse (Waasland) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wetteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wichelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Willebroek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zwijndrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

116 117 118 119 120 121 122 124 125 126 127

Speciaal in Scheldeland . . . . . . . . . . . 129-133 Index . . . . . . . . . . 134

we er He en en ve er t e h met 5

Ve er Sche llebelle

Scheldeland Toeristische gids

Typisch

Scheldeland! “Schattig die kleine dorpjes met hun kerktorentje. Elk dorp heeft wel iets: een dichter, een streekmuseum, een typisch volksgebruik … Maar straks toch eerst een terrasje doen, hé schat. Ik sterf van de dorst!”

Van dorp naar dorp � � �

Wandelkades om te flaneren en lekker te tafelen Historisch erfgoed van monumenten, musea en industriële archeologie Typische oeverevenementen en gezellige markten

Verken de dorpen van Scheldeland op www.scheldeland.be 6

“De veerman komt al aangevaren. We rijden onze fietsen op de veerboot en zetten ons tochtje aan de overkant voort. Wat een relaxdag. De veerman geef ik straks een fooi!”

Schipper mag ik overvaren? � � �

12 veren over Schelde, Durme en Rupel; dagelijks en gratis 1.000 kilometer bewegwijzerde fietspaden 600 kilometer wandelnetwerk

Veerdiensten, routes en stopplaatsen? Bereid je trip voor op www.scheldeland.be 7

Scheldeland Toeristische gids

“Ik eet hem het liefst ‘in ’t groen’. Mijn vrouw kiest meestal voor de gebakken paling. Doorspoelen doen we met een streekbiertje. Schol!”

Beentjes onder tafel � � � �

Brede waaier van smakelijke streekproducten Groot aanbod streekbieren Zeven restaurants met één of twee Michelinsterren Meer dan 20 restaurants met een beoordeling van Gault Millau

Neem een voorproefje van de streekproducten op www.scheldeland.be/uit 8

“Een schitterende toren! Behoort tot het Werelderfgoed heb ik gelezen. Vanop een terras luisteren we naar beiaardmuziek en drinken we een lekker glas. Jan trakteert!”

Denderende Steden � � �

Rijk historisch patrimonium van kerken, musea, begijnhoven en stadhuizen Gezellig tafelen en shoppen in het stadscentrum Grootse tradities van het Ros Beiaard in Dendermonde en het Aalsterse Carnaval

Verdiep je in de Denderende Steden op www.scheldeland.be 9

Scheldeland Toeristische gids

Op het water

Schelde, Dender en Rupel, de blauwe aderen van Scheldeland LANGS SCHELDE … Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een landschap van groene oevers, unieke slikken en schorren en pittoreske dorpen zoals Sint-Amands en Mariekerke. De typische fietsen voetveren over Schelde, Durme en Rupel zijn het symbool bij uitstek van Scheldeland. Zij varen het hele jaar door en zijn helemaal gratis. De talrijke natuurgebieden lonen zeer de moeite en zijn uniek in Vlaanderen. DENDER … Ter hoogte van Dendermonde krijgt de Schelde het gezelschap van de wispelturige Dender. Die heeft er dan al een reis langs de denderende stadjes Ninove en Aalst opzitten. De drie steden kijken elk terug op een boeiend en woelig verleden waarvan de resten nog duidelijk 10

zichtbaar zijn in het straatbeeld. Om over het rijke winkelen horeca-aanbod nog maar te zwijgen. EN RUPEL De verrassende Rupel voegt zich ter hoogte van Schelle bij de machtige Schelde. De steenbakkerijnijverheid die al eeuwenlang op de rechteroever van de Rupel wordt beoefend, heeft duidelijke sporen nagelaten. In de verschillende steenbakkerijmusea kom je meer te weten over deze nijverheid. De oude kleiputten zijn ondertussen veranderd in uitgestrekte natuurgebieden. ER ZIJN NOG MEER GROTE WATERLOPEN IN HET LANDSCHAP TE SPOTTEN: DURME, ZENNE, DIJLE, NETE, KANAAL BRUSSEL-SCHELDE (OOK WEL ZEEKANAAL GENOEMD), KANAAL LEUVENDIJLE EN DE OUDE SCHELDE.

Waterrijk e belevenissen voor kinderen

te n genie

Gewo o

Scheldeland, ten voeten ui t!

Schipper, mag ik meevaren? Geen betere manier om Scheldeland te ontdekken dan van op het water. Tijdens een boottocht op Schelde, Dender of Rupel leer je de regio van een heel andere kant kennen. Je leeft niet langer op het ritme van de klok, maar op dat van eb en vloed, van sluiswachters en

bruggenmannen. Groene oevers, pittoreske dorpjes en bruisende steden glijden langzaam aan je voorbij. Met een beetje zon is genieten op het dek ronduit zalig. De ultieme vorm van onthaasten!

Varen in Scheldeland, dat is: � 277 kilometer waterweg om te ontdekken; � fraaie aanlegsteigers bij steden en dorpen; � goed uitgeruste jachthavens; � zomerboottochten met individuele ticketverkoop; � meerdaagse vaarvakanties; � oeverhoppen dankzij veren, gratis en het hele jaar door! 11

Scheldeland Toeristische gids

TOERISTISCHE BOOTTOCHTEN voor iedereen! Van april tot oktober worden op Schelde, Dender en Rupel zo goed als dagelijks boottochten georganiseerd door verschillende rederijen. Je kan hiervoor op voorhand of op de dag zelf het gewenste aantal tickets aankopen. Belangrijke vertrekplaatsen voor de boottochten zijn: Aalst, Antwerpen en Temse. Maar ook vanuit Brussel, Boom, Dendermonde, Sint-Amands en Mechelen is er een mooi aanbod.

GROTE SCHELDEHAPPENING OP 21 APRIL 2014! BOOTJE VAREN VOOR 2 EURO! Bootje varen is de boodschap, maar aan wal kan je ook genieten van verschillende activiteiten en randanimatie. Vanaf de zuidelijke rand rond Antwerpen tot Dendermonde staan ook talrijke bezienswaardigheden langs de Schelde en Rupel open voor het publiek. Deelname: â&#x201A;Ź2 per rondvaart, gratis (begeleide) fietstochten, wandelingen, bezoeken. Hou de website www.scheldehappening.be in het oog voor het hele programma! Rivertours Vertrekplaatsen: Hemiksem, Schelle, Mechelen, Willebroek, Temse, SintAmands, Dendermonde, Baasrode, Schellebelle, Aalst Contact: 053 72 94 40, info@rivertours.be, www.rivertours.be

Inschepe

n en w eg! rten

a r ondva chtige

Pra

Je kan zowel individueel als in groepsverband deelnemen aan boottochten in Scheldeland. Iedere organisator heeft een eigen programma, werkwijze, prijzen en voorwaarden. Om de gedetailleerde programmaâ&#x20AC;&#x2122;s te bekijken, neem je best contact op met een van onderstaande organisatoren of je bekijkt hun website.

Jan Plezier Vertrekplaats: Antwerpen Contact: 0475 69 68 80, info@janplezier.be, www.janplezier.be Riverstar Vertrekplaatsen: Boom, Mechelen, Temse, Sint-Amands Contact: 03 722 13 10, info@riverstar.be, www.riverstar.be Rodimo Vertrekplaatsen: Aalst, Denderleeuw, Dendermonde, Gent Contact: 0475 23 33 80, info@rodimo.be, www.rodimo.be Flandria Vertrekplaats: Antwerpen Contact: 03 231 31 00, info@flandria.nu, www.flandria.nu

EEN MEETING OF FEESTJE OP EEN BOOT

KIES VOOR EEN THEMATOCHT! Je kan je boottrip niet alleen kiezen op basis van een bepaald traject, maar ook op basis van thema’s. Een greep uit het aanbod: Aspergeboottochten, Barbecuetochten, Brunchtochten, Candlelightcruises, Palingboottochten, Pannenkoekenboottochten, Stille Waterstochten en Vaar- en fietsboottochten. Voor meer informatie raadpleeg je best de rederijen.

Toeristische infokantoren die boottochten met ticketverkoop uitwerken: Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland Contact: 03 899 28 68, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be Boottochten voor groepen op de Schelde. Toerisme Rupelstreek Contact: 03 880 76 25, info@toerismerupelstreek.be, www.toerismerupelstreek.be Boottochten voor groepen op Zeekanaal Brussel-Schelde, Rupel en Schelde.

Wist je dat Scheldeland een mobiele website heeft? Via deze QR-code (p. 134) ga je op verkenning langs de Dendervallei.

Feesten op een boot? Het spreekt steeds meer mensen aan. Je gezelschap blijft hetzelfde, je decor verandert voortdurend! Van een volledig uitgewerkte namiddag met familie en vrienden op het water, al dan niet met gids en/of culinaire verwennerij, tot meerdaagse tochten waarbij je elk hoekje van Scheldeland verkent; de bootverhuurders die actief zijn in Scheldeland en de directe omgeving helpen je met veel plezier verder. Benelux Rederij Contact: 09 225 15 05, info@benelux-rederij.com, www.benelux-rederij.com De Gentse barge Contact: 0473 48 26 59, denise@gentsebarge.be, www.gentsebarge.be V-zit Contact: 03 213 22 51, info@v-zit.be, www.v-zit.be Riverside Contact: 03 888 14 88, boten@sacchettis.be, www.sacchettis.be Tolerant ‘Den Bruinen’ Contact: 03 637 50 50, info@tolerant.be www.tolerant.be

Unieke bezienswaardigheden tijdens boottochten in Scheldeland: � Denderende steden: Dendermonde, Aalst en Ninove! � Scheepsbouwtraditie op Schelde en Rupel � Veren die altijd varen � Sigmawerken 13

Scheldeland Toeristische gids

MEERDAAGSE BOOTTOCHTEN Voor wie het allemaal wel iets langer mag duren, bestaat de mogelijkheid om een vaarvakantie te boeken. Geef toe, overnachten op een ‘hotelschip’, heeft wel iets. Je hebt je eigen kapitein ter beschikking en je kan samen met familie en vrienden een aantal dagen uitvaren om Scheldeland te ontdekken. Een unieke belevenis voor iedereen en voor ieders budget, want een minicruise hoeft niet duur te zijn. Vier rederijen bieden de overnachtingsmogelijkheid op een schip aan. Voor prijzen en voorwaarden neem je best met hen contact op.

VDM SERVICE ‘SPRING RIVERCRUISER’ Voormalige politie- en proviandboot, herbergt nu 4 comfortabele kajuiten voor 2 personen en 1 kajuit voor maar liefst 4 personen. Contact: 0479 77 76 90, www.spring-rivercruise.be UNITEAM ‘BLUE WATER’ Luxejacht met als voormalige thuishaven Saint-Tropez, met 3 kajuiten voor 2 personen. Contact: 0473 68 96 51, www.uniteam.be

DE 4 VAARGETIJDEN Voormalig vrachtschip, volledig heringericht met 4 gerieflijke kajuiten voor 2 personen met eigen sanitair. Contact: 0477 69 63 62, www.de4vaargetijden.com

VAREN MET VEREN! Er zijn in Scheldeland 12 veren die fietsers en wandelaars het hele jaar door gratis van de ene oever naar de andere brengen. Eén veer (De Vliegende Geit ter hoogte van Wintam - Rupelmonde) vaart enkel tijdens het hoogseizoen uit. Alle veren worden in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door zelfstandige veermannen en -vrouwen! De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253). De veren zijn de belangrijkste schakels voor het wandelen fietstoerisme langs Schelde, Durme en Rupel. 14

Heen en wee r met het ve er

De overtocht met een veer vormt een aangename afwisseling tijdens een fietstocht. Voor de allerkleinsten is de overtocht een hele belevenis. In Scheldeland kan je dankzij de veren ‘oeverhoppen’. Van linker- naar rechteroever, zoveel je maar wilt. Door de getijden ziet het landschap er immers altijd een beetje anders uit. Wist je trouwens dat het veer in Schellebelle het enige in Scheldeland is waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen? Aan alle andere veerpontjes wacht je gewoon even,

Goed gez elscha

ieder half uur (behalve om 12u30 want dan luncht de veerman of -vrouw) word je overgezet.

Een gedetailleerd overzicht van alle veerdiensten vind je op de website van Waterwegen en Zeekanaal: www.wenz.be. Meer informatie over de waterwegbeheerder vind je bij Speciaal in Scheldeland. Je kan ook de Toeristische Kaart Scheldeland raadplegen voor de locaties, uurregelingen en overzetperiodes.

JACHTHAVENS en PLEZIERVAART Goed uitgeruste jachthavens en vriendelijke havenmeesters staan garant voor een goed onthaal en sterke dienstverlening voor de individuele pleziervaarders en toervaarders die Scheldeland aandoen. Op de meest strategische punten in de regio is er een jachthaven waar sowieso altijd een paar plaatsen voor passanten worden vrijgehouden. Over specifieke reglementeringen… Als bestuurder van een plezierboot ben je maar beter goed op de hoogte van de vaarreglementering. In de brochure ‘De pleziervaart op de bevaarbare waterwegen in Vlaanderen. Een beknopt overzicht van de reglementering’, worden de belangrijkste punten met betrekking tot de reglementering van de pleziervaart in Vlaanderen toegelicht. Naast deze brochure is er ook een ‘Vademecum van de pleziervaart in België’ met een overzicht van de belangrijkste reglementen. Daarnaast zijn vanzelfsprekend ook het ‘Algemeen Politiereglement voor de Scheepvaart op de Binnenwateren’ en het ‘Algemeen Reglement der Scheepvaartwegen’ van toepassing. Deze reglementering geldt voor alle bevaarbare waterwegen in geheel België. Daarnaast is er ook nog een aantal reglementen die heel specifiek van toepassing zijn op waterwegen in Scheldeland.

Meer informatie over al deze publicaties kan je terugvinden op de website www.waterrecreatie.be. Een overzicht van de jachthavens vind je ook op de Toeristische Kaart. TOERISTISCHE VAARKAARTEN Zelf varen op de Scheldelandse wateren gaat nog vlotter met de nieuwe gratis vaarkaarten ‘Zeeschelde en Rupel’ & ‘Dender’ aan boord. Als pleziervaarder krijg je niet alleen relevante info over de waterweg zelf, maar met telkens een aanlegplaats of jachthaven als uitvalspunt, worden de omgeving en de bezienswaardigheden bondig beschreven en krijg tips en weetjes over bezienswaardigheden en aangename stops onderweg. Naast deze vaarkaarten bestaat er ook een vaarkaart Leie & Schelde en een vaarkaart Gent. Deze kaarten geven je een gedetailleerde weergave van de Gentse wateren en hun aansluitingen naar de Leiestreek (via de Leie), Scheldeland (via de Schelde) en het Meetjesland (via het kanaal Gent-Terneuzen) en zijn te bestellen via de website www.tov. be. Deze vaarkaarten vullen de (betalende) technische vaarkaarten van Promotie Binnenvaart Vlaanderen aan.

Scheldeland Toeristische gids

HENGELEN Bijna 60.000 hengelaars slaan hun hengel uit in Vlaamse openbare wateren. Vlaanderen telt 1.150 km bevaarbare en 12.450 km onbevaarbare waterlopen. Samen vormen die ruim 18.000 hectare hengelplezier voor jong en oud. Het Agentschap voor Natuur en Bos probeert al deze activiteiten in goede banen te leiden. In Scheldeland heb je heel wat locaties om te hengelen. Om te mogen hengelen in openbaar water heb je een visverlof nodig. Dit wordt verkocht in elk postkantoor en is een kalenderjaar lang geldig in heel Vlaanderen. Je kan je visverlof ook online aanvragen op de website van het Agentschap voor Natuur en Bos: www.natuurenbos.be (thema openbare visserij). Eenmaal je visverlof op zak kan je ondermeer hengelen aan het Donkmeer in Berlare, domein Breeven te Bornem, aan de Oude Schelde in Bornem, Walenhoek

in Niel en het Broek Blaasveld in Willebroek. De watersportbaan Hazewinkel en De Bocht in Heindonk herbergen een grote variëteit aan vissoorten. Wie liever een lijntje uitgooit op een stromende rivier, kan terecht op de Dender, dankzij de zuiveringsprogramma’s weer een geliefd viswater! De meest voorkomende vissoorten zijn baars, bittervoorn, blankvoorn, brasem, paling, giebel, karper, snoek, snoekbaars, zeelt en zonnebaars. Ook in het Provinciaal Domein De Schorre in Boom kan je hengelen. Voor een volledig overzicht van de viswaters raadpleeg je best de Provinciale Visserijcommissie van de provincies OostVlaanderen (T: 267 78 02) en Antwerpen (T: 03 240 64 39). Daar kan je ook terecht voor het bestellen van hengelkaarten. De hengelkaarten vermelden ook de meest voorkomende vissoorten per hengelwater. Een aanrader voor elke visser!

SPORTIEF OP HET WATER Scheldeland, dat is bovenal waterpret. Sportieve waterliefhebbers kunnen ondermeer terecht in het recreatiedomein Nieuwdonk in Berlare, op de waterplassen van Hazewinkel in Heindonk of de zwembaden van de Warande in Wetteren. Het Bloso Centrum Hazewinkel heeft met zijn watersportbaan internationale faam verworven voor de kajak- en roeisport. Vele nationale en internationale ploegen vinden het de ideale trainingsplaats. Jaarlijks wordt er ook een aantal nationale en internationale kampioenschappen georganiseerd. Naast de topsport is er uiteraard plaats voor de recreatieve watersportverenigingen. Alle verenigingen geven opleidingen voor beginnelingen. Hier kan je terecht voor kanoën, kajakken, roeien, windsurfen en zeilen! In café De Zwarte Flesch in Pollare bij Ninove kan je een kano of kajak huren om op de Dender te peddelen. Je kan ook (iets minder sportief) genieten van het Donkmeer in Berlare dankzij elektrische motorboten. Of toch liever je eigen spierkrachten gebruiken? Geen probleem want je kan er ook terecht voor de huur van waterfietsen, roeiboten en kano’s.

W atersport vo or iedere en!

Waterratten en zwemliefhebbers springen beter niet in Schelde, Dender of Rupel. Dat is verboden. Je neemt best een frisse duik in het openluchtzwembad van de Warande in Wetteren. In Berlare kan je je zwemvliezen en snorkel uitproberen in de plas van recreatiedomein Nieuwdonk.

Voor een overzicht van de mogelijkheden in Scheldeland, raadpleeg je de Toeristische Kaart of de website www.scheldeland.be/ ophetwater. Veel watersportplezier!

Recreatiedomein teren De W arande W et

Bloso Centrum Hazewink el

Scheldeland Toeristische gids

Fietsen

Scheldeland is … zorgeloos en veilig trappen door een adembenemend rivierenlandschap. De kilometerslange autovrije en verharde dijkwegen en jaagpaden vormen een gedroomd kader voor urenlange fietstochten. De 12 veren over Schelde, Durme en Rupel en verschillende fietsbruggen over Dender, Nete en Dijle zorgen ervoor dat je probleemloos van de ene oever naar de andere kan. De veren in Scheldeland mogen trouwens enkel door wandelaars en fietsers gebruikt worden, ze varen het hele jaar door en zijn ook nog eens helemaal gratis. Voor wie houdt van fietsen is het goed toeven in Scheldeland!

ands Scheldedijk, Sint-Am

Fietsen op kn ooppunten Fietsen in Scheldeland, dat is: � bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd; � kilometerslange autovrije en verharde jaagpaden en dijkwegen; � 12 veren over Schelde, Durme en Rupel die dagelijks en gratis heen en weer varen; � fietsvriendelijke cafés en restaurants om even halt te houden; � verblijfsmogelijkheden waar jij en je fiets met open armen worden ontvangen!

Opgelet: Het fietsnetwerk in de provincie Antwerpen en bijgevolg ook de fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ worden in 2014 herwerkt. Controleer www.scheldeland.be regelmatig voor nieuwsberichten daarover.

Fietsen op knooppunten Dankzij het fietsnetwerk kan je alle uithoeken van Scheldeland per fiets verkennen. Voor de bewegwijzering van het netwerk wordt gebruik gemaakt van het knooppuntensysteem. Je stippelt zelf je fietstocht uit, zo lang of zo kort je maar wilt. Het enige wat je nodig hebt, is een fietskaart van de regio. Je noteert de knooppunten waarlangs je wilt fietsen en volgt de bordjes die je van het ene knooppunt naar het andere loodsen. Met de fietskaart bij de hand, kan je ook onderweg je traject nog aanpassen, als je dat wil. In Scheldeland ligt er bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk en steeds in twee richtingen bewegwijzerd. Fietsen via knooppunten kan je in Scheldeland aan de hand van twee fietskaarten: Langs Schelde en Dender (hoofdzakelijk provincie Oost-Vlaanderen) en Langs

Schelde en Rupel (hoofdzakelijk provincie Antwerpen). Beide knooppuntennetwerken sluiten naadloos op elkaar aan.

Ingenieus netwerksysteem

Scheldeland Toeristische gids

Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ is goed voor 840 km fietsplezier langs de oevers van de Schelde en de Dender, langs unieke zoetwaterslikken en -schorren, over landelijke wegen en door de Denderende steden Ninove, Aalst en Dendermonde. Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ laat je niet enkel kennismaken met de Schelde maar ook met de Rupel, Durme, Nete, Zenne,

niet van achter het computerscherm een fietstocht uitstippelt, wordt op zijn wenken bediend. Je kan nu ook fietsroutes ontvangen als SMS op je GSM. Of wat denk je van fietsen met GPS? De Zonnekeszandroute in Klein-Brabant is zo’n route waar je onderweg landen tuinbouwbedrijven passeert en het cultuurhistorisch erfgoed van de streek ontdekt. Op de website www.scheldeland.be/ fietsen kan je een hele reeks fietstochten in gpx-bestand downloaden. FIETSEN PER SMS!

Gezellig samen langs de waterweg Dijle, het kanaal Leuven-Dijle en het Zeekanaal Schelde-Brussel. Dit gebied telt heel wat monumenten-met-eenverhaal: de Sint-Bernardusabdij in Hemiksem, het Fort van Breendonk en de oude steenbakkerijsites van de Rupelstreek. De fietskaarten zijn verkrijgbaar bij alle toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de kaarten ook online bestellen via www.scheldeland.be/publicaties. GEEN FAN VAN KAARTMATERIAAL? GA ONLINE! Met de online routeplanner gaat het nog gemakkelijker. Je stippelt eenvoudig en snel jouw persoonlijke tocht uit via www.scheldeland.be/routeplanner. Daarna print je de wegbeschrijving of download je alles naar je GPS en je bent klaar om de mooiste plekjes in Scheldeland te ontdekken. Wie liever 20

Op een aantal punten langs het fietsnetwerk Scheldeland vind je fietsinrijpunten met parkings waar je je auto kwijt kan. Aan elk inrijpunt staat een infobord dat je wegwijs maakt en waarop je de nodige uitleg vindt over de SMS-dienst. Door een SMS te sturen met het gewenst aantal kilometer, ontvang je een SMS terug met daarin een routevoorstel. Op het scherm verschijnt een reeks getallen, die de nummers aangeven van de opeenvolgende knooppunten. Je kan meteen op weg. De voorgestelde route is altijd lusvormig, waardoor je terugkomt aan je vertrekpunt. Een SMS versturen en ontvangen kost € 0,50. Dit betekent dat je voor slechts 1 euro een route ontvangt. In Scheldeland vind je fietsinrijpunten met infobord op volgende locaties: Aalst – Frans Blanckaertdreef Boom - Schommelei 1 / De Schorre Dendermonde – De Bruynlaan Hamme – Hamveer Laarne – Mellestraat Merelbeke – Dijsegemwegel Ninove – Dr. Frans Hemmeryckxplein / Denderpad Berlare – Donklaan / Donkmeer Rumst – park ingang langs Markt Wetteren – Wegvoeringstraat / Den Blakken

Thematische fietstochten Scheldeland verkennen per fiets kan ook met lusvormige thematische routes. Deze fietstrajecten variĂŤren tussen 30 en 60 kilometer en geven je ook een heleboel achtergrondinformatie mee. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je vertrekpunt terug. De routes maken gebruik van de groen-witte knooppuntbewegwijzering van het fietsnetwerk of van zeshoekige borden.

De brochures met kaarten zijn verkrijgbaar bij de toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de brochures ook bestellen via www.scheldeland. be/publicaties. Van een aantal routes kan je op de website een gratis plannetje downloaden in pdf-formaat. GPS-gebruikers kunnen sommige van deze routes gratis in gpxformaat downloaden.

Tip: Je vindt alle info over deze routes op de Toeristische Kaart.

bru en fiets W andel- w eu Denderle

Fietsbrug te r h het drie rivi oogte van erenpunt, R umst

Scheldeland Toeristische gids

Fietsvriendelijk onthaal! Onderweg even halt houden om iets te drinken of te eten hoort er vanzelfsprekend bij. In de fietsvriendelijke cafés en restaurants worden fietsers met open armen ontvangen en levert de uitbater ook nog eens extra inspanningen om het fietsers extra naar de zin te maken. Er zijn natuurlijk een heleboel goede cafés en eetgelegenheden langs en in de buurt van het netwerk, maar die laten we je liever zelf ontdekken.

MET DE FIETS BLIJVEN SLAPEN? Wil je enkele dagen uittrekken om te fietsen in Scheldeland? Dan kunnen we je onze fietsvriendelijke logies aanbevelen. Het gaat zowel om hotels met 2, 3 of 4 sterren als gezellige gastenkamers, groepsverblijven en een camping.

Wat deze logies zo uniek maakt? Extra comfort voor fietsers en een sportieve gastheer of -vrouw die je met veel plezier de weg wijst. Alleen de logies die aan een aantal specifieke criteria voldoen, kunnen namelijk het label ‘fietsvriendelijk logies’ krijgen. Een overzicht van deze logies vind je op www.scheldeland.be/overnachten.

Fietsverhuur Je wenst te komen fietsen in Scheldeland, maar je hebt geen eigen fiets of je ziet het niet zitten om je fiets mee te zeulen? Geen probleem! Je kan terecht bij de plaatselijke fietsverhuurders voor kwaliteitsvolle fietsen, extra toeristische informatie én goede raad. Op de Toeristische Kaart en op www.scheldeland.be/fietsen vind je alvast heel wat verhuurdiensten.

Lange afstandsfietsroutes = LF-routes Deze landelijke fietsroutes, die verschillende landen doorkruisen, bezorgen je dagen fietsplezier. De trajecten, vooral bestemd voor meerdaagse fietsvakanties, zijn zoveel mogelijk uitgestippeld over autovrije en in elk geval veilige wegen. Langs de trajecten kom je op regelmatige afstanden overnachtingsmogelijkheden tegen. Vooral trekkershutten vormen een ideale formule voor de rondtrekkende fietser. De LF-routes, die door de LF-werkgroep van Grote Routepaden worden uitgestippeld, zijn bewegwijzerd met geelblauwe tekens, naar analogie met de witrode wandelbewegwijzering. Meer informatie op www.groteroutepaden.be.

Mountainbike Meer in voor avontuur en snelheid? Waag je dan aan een van de mountainbikeroutes. Bloso tekende een aantal routes uit, allemaal bewegwijzerd en bestaande uit verschillende lussen die variëren in moeilijkheidsgraad. Een overzicht van de mountainbikeroutes vind je op www.bloso.be. In Z-O Vlaanderen ligt een mountainbikenetwerk van 490 km met enkele kuitenbijters uit de Ronde van Vlaanderen. Het omvat de gemeenten Aalst, Denderleeuw, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Herzele, Lede, Ninove, Sint-LievensHoutem en Zottegem. Het mountainbikenetwerk Schelde-Durme telt 405 km en omvat de gemeenten Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Destelbergen, Gent, Laarne, Lebbeke, Lochristi, Melle, Merelbeke, Oosterzele, Wetteren, Wichelen en Zele.

Kickbiken Een kickbike? Nooit van gehoord. Een step daarentegen, ken je wel. Scheldeland ontdekken per kickbike? Het

Volgende LF-routes doorkruisen Scheldeland: LF2 Stedenroute   337 km tussen Amsterdam en Brussel via Boom en Mechelen LF5 Vlaanderen Fietsroute 300 km tussen Brugge en Thorn (NL) via Gent, Wichelen, Dendermonde, Temse en Boom LF30 Schelde-Deltaroute  100 km tussen Wachtebeke en Ruien via Laarne, Melle en Gent LF38 Dender-Waaslandroute  100 km tussen De Klinge en Geraardsbergen via Temse, Sint-Amands, Dendermonde, Aalst en Ninove

is een zaligheid om steppend langs het water te bollen én zonder zadelpijn! Voor meer informatie over kickbiken in de streek kan je terecht bij Toerisme Rupelstreek, tel. 03 880 76 25.

Routedokter nodig? Problemen tijdens je trip? Met tientallen fietsen wandelroutes, kilometers fietsnetwerk en tal van andere, recreatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte via www.tov.be/routedokter. Ook wegenwerken kunnen je fietstocht danig in de war sturen. Voor een overzicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang voor fietsers wordt bemoeilijkt of zelfs onmogelijk is, neem je een kijkje op www.scheldeland.be/fietsen.

Scheldeland Toeristische gids

Met de fiets op het veer! VEERDIENSTEN, EEN BROKJE GESCHIEDENIS In de Romeinse tijd bestonden in onze streken reeds veren op plaatsen waar de heirwegen rivieren kruisten. Dit gebeurde doorgaans op doorwaadbare plaatsen, maar oeverbewoners hielden een bootje klaar voor het geval het waterpeil te hoog stond. Zo begonnen de eerste veermannen heen en weer te varen. De oudste vermelding van een veer dat nu nog bestaat, dateert uit 1253. Het ging om de verkoop van het veer Appels-Berlare over de Schelde. Veerpacht bracht immers geld in het laatje van adellijke oeverbezitters of van abdijen. Heden worden de meeste veren in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door zelfstandige veermannen en -vrouwen. Op de autovrije jaagpaden en dijkwegen in Scheldeland proef je als fietser van het rivierenlandschap en het wondermooie panorama. Zeg nu zelf: wat geeft je op een vrije dag meer rust en 24

voldoening dan je te laten meedrijven op het ritme van de rivier? Geen jachtige verkeersaders, maar bochtige oevers waar het heerlijk rustig fietsen is. IS HET GRAS GROENER AAN DE ANDERE KANT? Dan â&#x20AC;&#x2DC;fietsâ&#x20AC;&#x2122; je via de veren moeiteloos van de ene naar de andere oever. Er zijn in Scheldeland 12 veren die fietsers en wandelaars gratis van de ene oever naar de andere brengen. Meevaren met de veerman (of -vrouw!) kan trouwens elke dag van het jaar. Natuurlijk moet je wel rekening houden met de bedieningstijden. Een gedetailleerde dienstregeling is terug te vinden op de Toeristische Kaart of op www.scheldeland.be. Ook de ontelbare sluizen en bruggen zoals de handige fietsbruggen over de Nete en de Dijle, de legendarische Mirabrug in Hamme en de imposante ijzeren constructie over de Schelde in Temse en Bornem - brengen je in een oogwenk naar de overzijde.

TIP: Tussen Schellebelle en Kruibeke zijn er nog opvallend veel actieve veren over de Schelde. Met de Scheldeverentocht kan je ze allemaal uitproberen. Leuk detail: door het succes van de Scheldeverentocht moest de veerman van Schellebelle een grotere boot kopen. Dit veer is trouwens het enige in Scheldeland waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen. Er zijn 2 tochten: Schellebelle-Dendermonde en Dendermonde-Kruibeke. De tocht loopt onder meer langs de dorpjes die het decor vormden van de tv-reeks Stille Waters (63 en 71 km).

He en...

... en weer ...

met het v e er

Scheldeland Toeristische gids

Wandelen

Langs Schelde, Dender en Rupel komt een zeldzaam lint natuurgebieden voor. De getijdenwerking waaraan de Schelde onderhevig is, zorgt er in combinatie met het zoetwater van de rivier voor dat de natuur in Scheldeland binnen Europa zelfs uniek is. Voeg daar de oude kleiputten in de Rupelstreek aan toe, waar de natuur de afgelopen jaren vrij spel heeft gekregen, het lichtglooiende landschap dat zich ten zuiden van Aalst uitstrekt en enkele mooie bossen en je komt al vlug tot de conclusie dat Scheldeland wandelaars heel wat te bieden heeft.

DE STAPSCHOENEN AANTREKKEN Met twee wandelnetwerken, een tiental uniform bewegwijzerde landelijke wandelroutes tussen Schelde, Dender en Durme en digitale wandelingen in Sint-Amands, Mariekerke, Aalst, Dendermonde en Wetteren zal het moeilijk kiezen zijn. Daarnaast is er in elke stad en gemeente een aantal routes uitgestippeld die al dan niet bewegwijzerd zijn.

Bat tenbroek, Mechelen Samen op stap

Wandelen in Scheldeland, dat is: � Bijna 600 km wandelnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd; � Een tiental bewegwijzerde wandelroutes tussen Schelde, Dender en Durme; � Digitale verhalenwandelingen in Sint-Amands, Mariekerke, Dendermonde, Wetteren en digitale carnavalswandeling in Aalst (scan qr-code)! 26

Wandelen op knooppunten Scheldeland telt twee wandelnetwerken: ‘In het Land van Stille Waters’ en ‘Rivierenland’. Met een wandelnetwerk wandel je langs veilige paden, die met elkaar verbonden worden tot een netwerk. Waar twee of meer trajecten elkaar kruisen, ontstaat een knooppunt. Aan de hand van genummerde knooppunten stippel je zelf je wandelroute uit. De kilometeraanduiding op de kaarten laat je toe de lengte van je parcours te bepalen. Het wandelnetwerk ‘In het Land van Stille Waters’ strekt zich uit over de gemeenten Bornem, Puurs en Sint-Amands en delen van Buggenhout, Dendermonde en Hamme. De gemeenten Niel, Boom, Rumst,

€8

Inspiratieboekje

wandelnetwerk ‘In het Land van Stille Waters’ Antwerpen Antwerpe

De Rupelstreek Hamme

Gent

Klein-Brabant

Dendermonde Buggenhout Aalst

Ninove

· 6 suggestielussen · Informatie over Scheldeland · Meer beleven onderweg · Service voor de wandelaar

Langs Schelde, Dender

en Rupel

Mechelen

Willebroek, Sint-Katelijne-Waver en Mechelen maken deel uit van het wandelnetwerk ‘Rivierenland’ (Schelle en Hemiksem vanaf najaar 2014), dat door het gelijknamige Regionaal Landschap wordt beheerd. Alles samen ligt in Scheldeland bijna 650 km wandelnetwerk, in twee richtingen bewegwijzerd, op je te wachten!

De wandelnetwerkkaarten kan je bestellen via www.scheldeland.be/ publicaties of ga langs bij Toerisme Klein-Brabant Scheldeland of Toerisme Rupelstreek. 27

Scheldeland Toeristische gids

Wandellussen Wil je graag de mooiste plekjes van Scheldeland ontdekken en de allermooiste trajecten bewandelen? Probeer een van de bewegwijzerde lusvormige themaroutes uit: de Buggenhoutbosroute, Den Dotterroute, de Kalkense Meersenroute, de Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet van Aken zijn enkele van de talrijke routes die Scheldeland rijk is. Zowel de ver-

kortingen als de hoofdroutes zijn bewegwijzerd. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je vertrekpunt terug.

Er opuit met het gezin!

Lange afstandswandelingen = GR-paden! De lange afstandsroutes of ‘grote routepaden’ bieden je de mogelijkheid om gedurende meerdere dagen weg te wandelen van de alledaagse drukte. Grote Routepaden vzw heeft de trage wegen in Vlaanderen bewegwijzerd met roodwitte strepen, waardoor een aantal lange afstandspaden of GR-paden ontstaat. De paden doorkruisen volledige streken en zelfs landen. Ze maken bijna altijd gebruik van openbare wegen, grinden veldwegen, bosdreven en kerkwegeltjes.

Volgende GR-paden doorkruisen Scheldeland: � GR 128 Vlaanderenroute-West: 195 km van Kemmel naar Aalst via Ieper, Roeselare, Tielt, Deinze, Gent, Laarne, Berlare en Dendermonde � GR 5A Wandelronde van Vlaanderen-Zuid: 314 km van De Panne naar Antwerpen via Menen, Ronse, Aalst, Dendermonde en Temse � GR12 Reynaertland: 102 km van Hulst naar Rupelmonde via Stekene, Daknam, Lokeren, Sinaai, Belsele, Sint-Niklaas, Temse en Steendorp � GR 122 Scheldeland: 160 km van Hulst naar Doornik via Moerbeke, Lokeren, Laarne, Melle, Dikkelvenne, Zwalm, Brakel, Vloesberg, Ronse, Kluisbergen, Celles en Mont-saint-Aubert

Gezellig...

en ... sam

Meer informatie over de Grote Routepaden verkrijg je bij: Grote Routepaden vzw Beatrijslaan 72, 2050 Antwerpen T: 03 232 72 18, F: 03 231 81 26 info@groteroutepaden.be, www.groteroutepaden.be

Wandelnetwerk Rivierenland

Wandelgebieden Langs broeken, meersen en polders! Scheldeland telt heel wat gebieden waar het heerlijk wandelen is. Zowel bossen, natuurgebieden en -reservaten, provinciale domeinen als de vele dijken jaagpaden langs Schelde, Dender, Rupel en Durme bezorgen je een fijne recreatieve of actieve wandeling.

Voor een overzicht van de wandelgebieden raadpleeg je best de website www.natuurpunt.be. In samenwerking met de Regionale Landschappen worden op regelmatige basis wandelactiviteiten georganiseerd.

Scheldeland Toeristische gids

Routedokter nodig? recreatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte via www.tov.be/routedokter.

onde

Denderm

Problemen tijdens je wandeling? Met tientallen fietsen wandelroutes, kilometers fietsnetwerk en tal van andere,

Ook wegenwerken kunnen je wandeltocht danig in de war sturen. Voor een overzicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang wordt bemoeilijkt of zelfs onmogelijk is, neem je best vooraf een kijkje op www.scheldeland.be/wandelen.

Wandelen met GPS Een GPS-ontvanger en zin voor avontuur is alles wat je nodig hebt voor een schattenjacht in Scheldeland. Het principe is eenvoudig. Iemand verstopt een waterdichte doos met een logboek en voorwerpen erin. Via een aantal coördinaten kan je dankzij de GPSontvanger op zoek naar die verborgen schat. Onderweg beleef je het landschap op een meer avontuurlijke manier. In 2014 verstopt Toerisme Rupelstreek een ‘cache’ in haar Rupelgemeentes ter promotie van het nieuwe toeristische infokantoor. Maar... in Scheldeland liggen nu al veel schatten verstopt. Meer informatie: www.geocaching.be. Je moet je toch even voorbereiden voor je op pad kan. 30

Anders dan een wandeling per GPS, maar even modern, is de digitale verhalenwandeling in Mariekerke en Sint-Amands. Via de toepassing van ‘Storynations’ laad je op voorhand een digitaal verhaal op je MP3-speler. Daarna kan je vertrekken en krijg je waar nodig toelichting over de bezienswaardigheden. Voor hen die niet over een geschikte toestel beschikken, ligt een aantal MP3-spelers ter beschikking in het Infopunt. Meer informatie kan je verkrijgen via www.toerismekleinbrabant.be of bij het Infopunt ‘Het Veerhuis’ in Sint-Amands. In Aalst, Dendermonde en Wetteren kan je ook genieten van een verhalenwandeling. Meer informatie vraag je op bij Toerisme Aalst, Toerisme Dendermonde en Toerisme Wetteren.

Te voet op het veer De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding dat nu nog bestaat is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253). Er zijn in Scheldeland 12 veren actief die fietsers en wandelaars gratis van de ene oever naar de andere brengen. Meevaren met de veerman (of -vrouw!) kan trouwens elke dag van het jaar. Natuurlijk moet je wel rekening houden met de bedieningstijden. Een gedetailleerde dienstregeling is terug te vinden op de Toeristische Kaart of op www.scheldeland.be.

12 gr atis

veren!

WIE BETAALT DE VEERMAN? In Scheldeland is die vraag snel beantwoord. Niemand! De schippers op Schelde, Durme en Rupel zetten je immers gratis ĂŠn met de glimlach over.

Scheldeland Toeristische gids

In het wiel van Eddy Merckx De herdenking van honderd jaar Ronde van Vlaanderen trekt in 2014 als een karavaan door het Vlaamse land. Ook Scheldeland kent een rijk wielerverleden. De streek aan de Rupel en het Vaartland liggen bezaaid met herinneringen aan legendarische koersen en spectaculaire overwinningen. En hoe kan je die beter gaan beleven dan op de fiets? De Rupelstreek kent iedereen van zijn steenbakkerijverleden en in Vaartland is het Fort van Breendonk een trekpleister van jewelste. Maar wie wist dat deze regio ook voor fanaten van wielrennen en veldrijden heel wat te bieden heeft? De Jaarmarktcross van Niel, met jaarlijks meer dan tienduizend supporters en illustere winnaars als Sven Nys en Bart Wellens, viert dit jaar zijn vijftigste verjaardag. Eric de Vlaeminck, Roland Liboton en tal van andere wielergoden bestegen er ooit onder luid gejuich het erepodium. Maar ook ex-profwielrenners zoals Ludo Peeters, René Dillens en Johny Macharis zijn illustere inwoners van Scheldeland. FIETSEN Voor recreatieve fietsers zijn er twee nieuwe en hypermodern uitgewerkte fietslussen die het lokale wielererfgoed 32

in de kijker zetten. Je mag je hand niet omdraaien voor 40 à 50 kilometer trappen, maar je krijgt dan wel in één klap alle natuurschoon van de streek samen met zijn roemrijke koershistorie op je bord. Je kunt het natuurlijk the old way doen, dat wil zeggen met de fietskaart aan het stuur en halt houdend bij de kleurrijke infopanelen onderweg. Maar de newbies gaan vast en zeker de digitale toer op met de smartphone. Daarmee scan je de streepjescodes onderweg en zo krijg je beelden audiofragmenten doorgestuurd. Op de Rupeldijk in Niel is er een stukje te zien van de legendarische veldcross die daar jaarlijks plaatsvindt. Van

Sashuis, Klein-Willebr oek

Dillen, s Rene

of de bijzondere velodroomgeschiede- Ex-pr eters en o Pe d u L nis in Boom tot plaatselijke helden acharis ohny M als Rupske Lauwers, Victoire Van Huf- J fel of Rik Van Steenbergen, alle hoogtepunten passeren de revue.

GROEPSARRANGEMENTEN Ook de restaurants, musea en b&b’s sporen in hetzelfde wiel. Zo is er een arrangement te boeken waar ex-profwielrenners fietsfanaten op sleeptouw nemen en hen een eerstehandskijk geven op de wielergeschiedenis van de streek. Vaste stop op de route is het restaurant Casa Grinta in Terhagen. Daar hangt een van de grootste Belgische privécollecties rond wielrennen. Je telt er meer dan driehonderd gesigneerde wielertruitjes van wielrenners zoals Tom Boonen, Fabian Cancellara of Lars Boom. In deze unieke setting krijg je een eersteklas gastronomisch menu voorgeschoteld.

Wielermuseum en restaura nt Casa Grinta, Terhagen

EXPO EDDY MERCKX Net over de grens van Scheldeland, in het Sportimonium in Hofstade, is de expo over Eddy Merckx een aanrader. Het olympische museum trekt helemaal de kaart van het wielrennen. Een digitaal belevingsparcours vertelt er het verhaal van roemrijke hoogtepunten uit de wielersport en staat stil bij memorabele momenten uit de carrière van Merckx. Info Brochure en fietskaart te koop via www.toerismerupelstreek.be en in Provinciaal Recreatiedomein De Schorre. Arrangementen via Toerisme Rupelstreek, www.inhetwielvanEddyMerckx.be. 33

Scheldeland Toeristische gids

Op pad met een plus

Een uitstapje naar Scheldeland niet weggelegd voor wie minder mobiel is? Goed mis. Ook rolstoelgebruikers en gezinnen met kinderwagens kunnen vrij comfortabel heel wat bijzondere plekjes bezoeken. Haal de speciale brochures ‘met een plus’ in huis, bekijk de toegankelijkheidsfiches op het web en je bent zo vertrokken. DONKMEERROUTE BERLARE Deze 5 kilometer lange ‘wandeling met een plus’ is uitstekend geschikt voor rolstoelgebruikers en kinderwagens. Je maakt kennis met het prachtige natuurgebied rond het Donkmeer, een van de grootste toeristische trekpleisters van Oost-Vlaanderen. Bij het vertrek aan het toeristisch infokantoor Donkmeer kun je de auto kwijt op een ruime aangepaste parkeerplaats. De paden langs het traject zijn merendeels verhard en gemakkelijk te bewandelen met rolwagens. De meeste brugjes zijn vlak en op tijd en stond kun je even uitrusten op een comfortabele zitbank. Er is ook cultuur op te snuiven. Het museum Donkmeer-Klim naar democratie en het openluchtmuseum over de traditionele vangst van wilde eenden doen de lokale geschiedenis herleven. Je vindt ter plaatse aangepast en ruim sanitair en een leuke speeltuin. En uiteraard staat de vermaarde 34

paling van het Donkmeer op de kaart in de gezellige eetgelegenheden in de omgeving. Erg handig is dat je er zowel te voet als met de wagen geraakt. Meer info in de brochure ‘Wandelen met een +, 5 toegankelijke wandelroutes in Oost-Vlaanderen’. FIETSLUS IN DE SIERTEELTSTREEK Deze toegankelijke fietslus door de OostVlaamse sierteeltstreek is gloednieuw. Je vertrekt in het provinciaal domein Den Blakken in Wetteren, aan de promotietuin voor sierteeltgewassen. Sommige thematuinen worden momenteel heraangelegd, maar het domein blijft de moeite waard. Alle stops op de route, zoals het pittoreske veer van Schellebelle of de Warandeduinen in Wetteren, maar ook cafeetjes en restaurants werden gescreend op toegankelijkheid. Je kunt de lengte van de fietstrip bovendien gemakkelijk aanpassen door verkortingen te nemen op de fietsknooppunten. Meer info in de brochure ‘Fietsen

TOEGANKELIJK OVERNACHTEN? Aalst: B&B La vie en Roses Buggenhout: B&B Mettes Lede: B&B Mirabella Merelbeke: Jeugdverblijf Ten Berg

met een +, 5 toegankelijke fietsroutes in Oost-Vlaanderen’. Verkrijgbaar vanaf maart. SCHELDELAND-AUTOROUTE Is de auto voor jou het meest aangewezen vervoermiddel? Trek er dan op uit langs de Scheldeland autoroute. Deze route bestaat uit twee lusvormige trajecten van elk ongeveer 100 kilometer. Lus één brengt je door het Antwerpse Scheldeland. Van Klein-Brabant met zijn authentieke landschap en bewoners naar de Rupelstreek tot in cultuurstad Mechelen. Lus twee verkent de Oost-Vlaamse kant van de Schelde, langs Dendermonde, Wetteren en de waterplas van het Donkmeer. Bij de brochure hoort ook een luister-cd. Een must voor mensen met een visuele beperking.

Meer toegankelijke logies in de brochure ‘All-in - Toegankelijke vakantieverblijven in Vlaanderen en Brussel’, verkrijgbaar bij infopunt Toegankelijk Reizen, www.toegankelijkreizen.be. zijn. Musea, toerismekantoren, restaurants en tavernes kregen een groen, groenplus of oranje label. Op www.tov.be/toegankelijkheid kun je bovendien gedetailleerde toegankelijkheidsfiches downloaden. De toegankelijkheidsscreening werd verzorgd door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Omgeving) en CTPA (Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen). Info Brochures te koop via www.scheldeland.be

JE TRIP VOORBEREIDEN De brochures van deze routes zijn te koop via www.scheldeland.be of in de toeristische infokantoren. Aan de hand van gekleurde pictogrammen zie je in een oogopslag hoe toegankelijk de faciliteiten langs de weg 35

Scheldeland Toeristische gids

Groote Oorlog 2014-2018

100 jaar Groote Oorlog

In 2014 is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Ook Scheldeland pakt uit met zijn oorlogsverleden. Vanaf 2014 zullen thematische fietslussen en stadswandelingen het oorlogsverhaal reconstrueren. Ze tonen hoe zwaar de Groote Oorlog het landschap en het leven van de gewone mens tekende.

Het is vaak vergeten, maar in Scheldeland werd verbeten gevochten in 1914. Net na de inval en de Duitse verovering van Brussel, trokken de Duitse legers door het land van Schelde en Dender in hun opmars naar Parijs. Resultaat was een drie maanden durende bloedige guerilla-oorlog. Bruggen worden opgeblazen, spoorlijnen gesaboteerd. Gevechten, plundering en brandstichting zaaien angst en paniek bij de bevolking. Ook de daaropvolgende vier jaren van bezetting laten diepe sporen na. STADSWANDELING In Aalst zal je in een beklijvende themawandeling de plaatsen kunnen aandoen die herinneren aan de oorlog. Zo kom je te weten dat het 36

Belfort, Aalst

stadspark - het grootste van Vlaanderen - zo groot werd omdat de aanleg een afleidingsmanoeuvre was om dwangarbeid te omzeilen. De aangereikte informatie onderweg, in print en digitaal, zal je oriĂŤnteren door heden ĂŠn verleden. De martelaarsstad Dendermonde werd platgebrand door de Duitsers. Ook deze stad zal de verschrikkingen van de Groote Oorlog opnieuw onder de aandacht brengen aan de hand van verhalen en getuigenissen. Zo onthullen plaatsen als het stadhuis en de Oude Kazerne op een haast intuĂŻtieve manier ook in beeld en geluid hun oorlogsverleden. De ideale uitvalsbasis voor een stadswandeling in Dendermonde is het toeristisch infokantoor op de Grote Markt.

FIETSEN DOOR DE SLAGVELDEN Hoe de oorlog huishield in het hinterland kun je het beste gaan ontdekken per fiets. Er komen zomaar eventjes drie nieuwe fietslussen op het netwerk van de fietsknooppunten. Een eerste lus zal het buitengebied rond Dendermonde aandoen en loopt door tot aan Buggenhoutbos waar in 1914 zwaar slag werd geleverd. Je komt alles te weten over oorlogsdaden in en om de voormalige vestingstad Dendermonde. De stad werd op ongemeen harde wijze getroffen. Toen België in 1914 door Duitse legers onder de voet werd gelopen, was ‘Poor little Belgium’ internationaal een noodkreet van sympathie en solidariteit. Dendermonde haalde in die periode de voorpagina van The New York Times. Een tweede lus in Klein-Brabant zal cirkelen tussen Puurs, Bornem en SintAmands. Net zoals de twee andere lussen kent ook die een digitale variant. Wat wil zeggen dat je tijdens je fietstocht op een mp3-toestel of smartphone het verhaal

Kinderen in het puin van de verwoeste stad Dendermonde van de streek kunt beluisteren. De forten van Liezele en Bornem worden verplichte stopplaatsen. Spoorlijnen, stations en bruggen herinneren aan de heldendaden van de gewapende burgerwacht tegen de Duitse verkenners. Een derde lus legt de verbinding tussen de steden Aalst en Dendermonde, via Lebbeke en de Aalsterse deelgemeenten. In de kleuterschool van Opdorp en de Patattenmolen speelden zich bijzondere oorlogsgebeurtenissen af. Alle aandacht gaat hier naar het verhaal van de gewone man of vrouw in oorlogstijd. Weinigen weten nog dat Aalst en zijn deelgemeenten destijds echte grensgemeenten waren, gelegen op de grens tussen twee bezettingsregimes! Info De fietsen wandelroutes zijn operationeel vanaf april 2014. Hou www.scheldeland.be in de gaten voor actuele informatie. 37

Scheldeland Toeristische gids

Sigma voor de Schelde Sigmaplan logo monochroom met baseline

Sigmaplan logo monochroom zonder baseline

Sigmaplan logo full colour met baseline

Bij een dagje uit langs het water, bots je wel eens op grootschalige graafwerken. Je ziet baggermachines in volle actie aan de oever of stapels gerooide boomstammen versperren je de doorgang. Wandelaars en fietsers moeten een omleiding volgen. Allemaal maatregelen die kaderen in het Sigmaplan, een plan dat Scheldeland nog mooier moet maken dan het al is.

Sigmaplan logo full colour zonder baseline

In 2014 gonst Scheldeland van Sigmaactiviteit. Het Sigmaplan moet Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen uit de Schelde en haar zijrivieren. Tegelijk beoogt het ook om de prachtige natuur in ere te herstellen. De economische rol van de Schelde, waarin toerisme een belangrijke plaats inneemt, is een derde niet te verwaarlozen element. In totaal zijn een zeventigtal Vlaamse gemeenten betrokken en in Scheldeland alleen al vind je zeven projectgebieden.

Ook ontpoldering, waarbij men het land voorgoed teruggeeft aan de rivier, staat hier op het programma. Deze ingrepen beschermen de inwoners en zorgen tegelijk voor het ontstaan van een prachtig natuurgebied: zo maar eventjes 950 hectare getijdengebied met slikken en schorren en zogenaamde wetlands. Meer info: Steden en dorpen van A tot Z: Berlare, Laarne, Wetteren, Wichelen. DURMEVALLEI

KALKENSE MEERSEN In het gebied van de Kalkense Meersen rond Laarne en Berlare worden langs de Schelde dijken verhoogd of gebouwd. Zo beschermt men de regio van Gent tot Dendermonde tegen wateroverlast in geval van stormvloed. Maar een echt duurzame oplossing vraagt nog meer. Daarom legt men ook een overstromingsgebied aan. Bij hoge waterstand loopt het water zoâ&#x20AC;&#x2122;n gebied binnen en krijgt tijdelijk extra ruimte.

Verder stroomopwaarts in de Durmevallei vinden soortgelijke werken plaats. De Durme mondt uit in de Schelde ter hoogte van Hamme. In de loop der eeuwen is de typische fauna en flora grotendeels verdwenen. In het getijdengebied dat ontstaat door Sigma zullen steltlopers, eenden en ganzen hun voedsel vinden. Typische planten als lamsoor en zeekraal kunnen bloeien op de drogere schorren. Op andere plekken herstelt men de typische meersen of waterrijke gronden. Daar, in moeras en elzen-

Kalkense Meersen

broekbosjes, vinden vogels een nest- en schuilplaats. Ook de typische bloemrijke graslanden zie je weer opduiken, vol zoemende libellen, kikkers en weidevogels.

Andere projectgebieden zijn Bastenakkers (Wetteren), Vlassenbroek en Wal-Zwijn (Dendermonde), Lippenbroek (Hamme) en de regio Kruibeke-Bazel-Rupelmonde.

Meer info: Steden en dorpen van A tot Z: Hamme, Temse, Zele.

DIJLEMONDING De vele fietsen wandelbruggen op het Drie Rivierenpunt, waar de Dijle en de Nete de Rupel vormen, zijn erg geliefd bij toeristen. Hier op de grens tussen Willebroek en Mechelen worden drie overstromingsgebieden aangelegd om het land beter te beschermen tegen opkomend water. Ook wordt er een kunstmatig getijdengebied gecreĂŤerd. Een indrukwekkend project dat de zeldzame zoete getijdennatuur weer leven inblaast. Tegelijk moeten zo veel mogelijk mensen van al die natuurpracht kunnen genieten. Daarom krijgen ook recreatie en erfgoed een volwaardige plaats in het plan voor de Dijlemonding. Meer info: Steden en dorpen van A tot Z: Rumst, Willebroek.

Infopunten Sigmaplan www.sigmaplan.be De infopunten Scheldelei in Kruibeke (veer Hoboken) en Taverne Kallebeek (veer Hemiksem) hebben een tentoonstelling en film over het Sigmaplan. De educatieve infokeet Kalkense Meersen (Uitbergen) werd eind 2013 voor publiek geopend. Via beeld en doe-attracties geeft het gebied al haar geheimen prijs.

Fietsbruggen Rumst 39

Scheldeland Toeristische gids

Toppers in Scheldeland Bloemenstreek

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

(Wetteren, Melle, Laarne, Wichelen en Destelbergen) Golvende zeeën van begonia’s, hartstochtelijke rozen en rijen sierstruikjes tot aan de horizon. Een dagje tussen de bloemen maakt je vrolijk. Stappen of trappen, genieten van de gastvrijheid van de kwekers of logeren in een voormalige bloemisterijvilla. Je kan het niet mooier zeggen dan … met bloemen. ZOMERSE BLOEMENPRACHT

Begoniavelden Je ooit afgevraagd waar de bloemenpracht van de Gentse Floraliën vandaan komt? In de omgeving van Wetteren, Melle, Laarne, Wichelen en Destelbergen zijn meer dan tweehonderd gespecialiseerde sierteeltbedrijven geves-

tigd. Zij verbouwen samen maar liefst tweeduizend verschillende boomkwekerijproducten. Specialiteiten zijn de teelt van rozenstruiken, sierheesters, coniferen, sier- en fruitbomen, begonia’s en azalea’s. De geschiedenis van de sierteelt gaat terug tot het midden van de 19de eeuw, wanneer Adolf Papeleu een boomkwekerij start in Wetteren. De bijzondere eigenschappen van de bodem en de typisch Vlaamse weersomstandigheden zorgen ervoor dat jonge plantjes hier vlug groeien en gehard zijn om waar dan ook te gedijen. Vandaag heeft de sierteelt internationale bekendheid en gooien sierteeltbedrijven, plantencentra en boomkwekers regelmatig de deuren wagenwijd voor je open.

DEN BLAKKEN: HET HART VAN DE ROOS

VAN DE BLOEMETJES EN DE BOOMPJES

Het Provinciale Domein Den Blakken in Wetteren is uitgebouwd als promotietuin voor de sierteeltgewassen die in de Bloemenstreek worden verbouwd. Vanaf het terras van de statige villa Les Mélèzes, die nu dienst doet als taverne, heb je een schitterend uitzicht op het domein. Den Blakken bestaat uit een aantal thematuinen waarin je netjes alle informatie over de planten voorgeschoteld krijgt.

Floralien ¨ tochten zijn een succes!

tvangen Siertelers on bezoek ers Sommige thematuinen worden momenteel heraangelegd, maar Den Blakken blijft de moeite waard. Vanuit Den Blakken vertrekken twee fietslussen van de Floraliëntocht. Die nemen je mee door de groene en kleurrijke velden van de siertelers. Van mei tot september kan je ook met een gids meefietsen door het kleurrijke landschap van de Bloemenstreek. Kijk op www.floralientocht. be voor de exacte data.

In Destelbergen vind je het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt. Daar worden nieuwe teeltwijzen en -technieken wetenschappelijk onderzocht en in de proeftuin en het proefstation uitgetest. In de kleurrijke Hydrangea-kijktuin van de Hydrangeum vzw krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Ook Laarne, Melle, Lochristi en Serskamp zetten graag de bloemetjes buiten. Al fietsend langs de Floraliëntocht is een bezoek aan de serres van een van de vele bloemisterijen zeker een aanrader (op afspraak en in groep). Zo krijg je een zicht op de wereld achter de schermen van een modern sierteeltbedrijf. In deelgemeente Flora in Merelbeke - de naam Flora verwijst naar de bloementeelt - zie je nog enkele opvallende bloemistenvilla’s van weleer.

Rondleiding in Provinciaal Domein Den Blakken 41

Scheldeland Toeristische gids

Kastelen in Laarne en Destelbergen

De website van de gemeente Laarne kan je via deze qr-code snel terugvinden.

Aan de oevers van de Schelde rond Gent vonden rijke industriĂŤlen destijds een prachtige omgeving om riante buitenverblijven op te trekken. De streek is vandaag bezaaid met kastelen, maar het middeleeuwse kasteel van Laarne blijft het pronkstuk. MIDDELEEUWS KASTEEL VAN LAARNE

Kasteel van Laarne Het kasteel van Laarne is een van de best bewaarde waterburchten in BelgiĂŤ. Het imposante poortgebouw en de oude ophaalbrug voeren je meteen terug naar de 13de eeuw, de bouwperiode van deze burcht. De originele vijfhoekige vorm en de vijf stenen torens zijn 42

intact gebleven, maar het kasteel werd ingrijpend verbouwd in de tweede helft van de 17de eeuw. In die periode kwam er een nieuwe toegang, de oude woonvertrekken werden gemoderniseerd en er werd een vleugel bijgebouwd. In de periode van de heksenvervolgingen deed het kasteel trouwens dienst als gevangenis voor vermeende heksen. Met een bewegwijzerd heksenpad en het speciale bier Toverhekske houdt de heksengilde van Laarne de herinnering levend (www.heksengilde.be). Het kasteel wordt momenteel nog steeds bewoond en bezoekers kunnen in de publiek toegankelijke vertrekken een rijke verzameling kunstvoorwerpen en kostbaar meubilair bewonderen. Sommige vertrekken, zoals de

keuken, zijn ingericht zoals het ooit moet geweest zijn. Terwijl je door ridderzalen, donjon of kapel dwaalt, roepen rijke wandtapijten, kandelaars en schilderijen het tot de verbeelding sprekende kasteelleven van vroeger tot leven. De rijke zilvercollectie D’Allemagne is uniek in Europa. Buiten heb je een prachtig zicht op het dorp van Laarne. De statige Kasteeldreef met zijn recent heraangeplante eiken verbindt het kasteel met het dorpsplein. Af en toe tooit het kasteel zich met de alom gekende begonia’s van de Bloemenstreek (www.slotvanlaarne.be). LUSTHOVEN VAN DESTELBERGEN Van de kastelen en lusthoven die de Gentse bourgeoisie in Destelbergen en Heusden liet optrekken, zijn er maar liefst twaalf bewaard gebleven. Waan je een rijke burgerjuffer of industrieel uit de vorige eeuw voor één dag te midden van imposante kasteeltorens, elegante zalen en lommerrijke parken.

Kasteel Crabbenburg, Destelbergen Een ideale manier om een totaalbeeld te krijgen is de kastelen verkennen per fiets. De Kastelenroute vertrekt aan het gemeentehuis van Destelbergen en zo kun je meteen het eerste kasteel van je lijstje afstrepen. Het gemeentehuis zelf is immers het voormalige kasteel Van Acker. Het huisvest ook een museum met een waardevolle archeologische collectie. Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Scheldeland Toeristische gids

Donkmeer in Berlare

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Spiegelglad of met driftige schuimkopjes, het Donkmeer laadt je batterijen weer op. Spelevaren op het water, een verfrissende plons in Nieuwdonk of je verdiepen in de geschiedenis van de eendenkooi of de roemrijke Boerenkrijg. Knorrende maag? Stillen met een overheerlijke paling, z贸 typisch voor Scheldeland. renoveerd tot een openluchtmuseum over de eendenvangst. Je komt er alles te weten over het geheimzinnige verdwenen ambacht van de kooiman en zijn eenden. Ook de kinderen komen aan hun trekken, zij kunnen ravotten in de speeltuin of spelen met de hoevedieren.

Donkme er in Berlare VAREN NAAR DE EENDENKOOI Op zomerse dagen heerst er een gezellige drukte aan het Donkmeer. Je kan peddelen in een bootje of de benen losmaken op een waterfiets. Of waag je wat verder en neem de houten pendelboot voor een bezoekje aan de eendenkooi. Deze traditionele vanginstallatie voor wilde eenden werd ge44

Hoe een wilde eend zich laat vangen om een smakelijk stukje vlees op je bord te worden? Kom de prachtige maquette van de eendenkooi bewonderen in het Natuureducatief Bezoekerscentrum Donkmeer. Een aantrekkelijke tentoonstelling schetst hoe het Donkmeer ontstond uit een oude site voor turfwinning aan een afgesneden meander van de Schelde, hoe fauna en flora volop gedijde en er vandaag aan natuurbeheer wordt gedaan.

Scheldeland Toeristische gids

ALS DE PALING BIJT … Je hengel uitgooien in het Donkmeer om paling, snoekbaars of voorn aan de haak te slaan? Het kan, maar een abonnement of dagvergunning is nodig (p. 16). Aan de ticketautomaten ter hoogte van de Brielstraat en het Brugsken kun je een dagvergunning kopen. Het Donkmeer is trouwens erg bekend voor de palinggastronomie. In het begin van de 20ste eeuw al kwamen de Gentenaars met de stoomtram naar het Donkmeer voor een lekker bord paling. De palingvissers van het Donkmeer serveerden hun vangst in eigen eethuisjes aan de rand van het meer. In tal van die eethuisjes wordt vandaag nog altijd paling geserveerd. Nu komt de paling uit het buitenland, in speciaal uitgeruste tankwagens met zuurstofvoorziening. De beestjes ondergaan dan eerst nog een waterkuur in het daarvoor geschikte water van het Donkmeer, om daarna vers en panklaar te verhuizen naar de restaurantkeukens.

IN EN OM HET INFOKANTOOR Het infokantoor Donkmeer is een prettige uitvalsbasis om het meer te ontdekken. Het kantoor herbergt ook het interactieve museum Donkmeer - Klim naar democratie. Daar reis je terug naar de 18de en 19de eeuw om er de heroïsche Boerenkrijg te herbeleven. Deze historische omwenteling was een belangrijke stap in de ontwikkeling van onze hedendaagse democratie. Na een leerrijke rondleiding kun je de trappers op voor een fietstochtje. In het infokantoor kun je een fiets huren om Berlare en omstreken te verkennen. Voor de liefhebbers is er I-Bike Berlare, een uitgestippelde fietsroute ingesproken op een MP3-speler. Samen met vrienden of familie een partijtje minigolven kan ook, het minigolfterrein ligt 46

op wandelafstand van het infokantoor. Wie zich in de zompige moerasbossen rond het meer wil wagen, kan onder begeleiding van een gids de reservaatzone Donkmeer intrekken. In dit waardevolle natuurgebied nestelen de aalscholver en de blauwe reiger en vinden zeldzame broedvogels als de wielewaal en de nachtegaal een thuis.

WATERPRET EN WATERFEESTEN Daagt al dat water uit tot een onvermijdelijke plons? Zwemmen in het Donkmeer mag niet, maar is des te verkwikkender in het recreatiedomein Nieuwdonk. Surfers en kajakkers kunnen zich hier sportief uitleven. De Zweedse speeltuin op het strand lokt heel wat kinderen, terwijl de ouders kunnen genieten van de ligweide. Elke twee jaar strijkt het openluchtspektakel Festivaria neer aan de oevers van het Donkmeer, nabij de Festivalhal. Het eerste weekend van augustus zijn er de jaarlijkse Waterfeesten. Het grootse vuurwerk boven het meer zorgt telkens weer voor ‘ohs’ en ‘ahs’.

Waterpret

Nieuwdonk, B erlare

Denderende Steden De Denderstreek ontleent haar naam aan de grillige, kronkelende Dender die op haar weg een schat aan natuur ontvouwt. Vier Denderende steden verbinden de stroom als een rode draad met elkaar: Dendermonde, Aalst, Ninove en Geraardsbergen dat deel uitmaakt van de toeristische regio ‘de Vlaamse Ardennen’. Ze kijken elk terug op een boeiend verleden, waarvan de hedendaagse bezoeker met alle zintuigen gespitst kan genieten. Voelen, proeven, kijken en luisteren met vrienden of het gezin: klaar voor een Denderende Stedentocht?

Denderende stad Ninove

Wist je dat Scheldeland over een mobiele website beschikt om via je smartphone de drie steden langs de Dender nu al te verkennen?

Met een rijk textielverleden en in twee gespleten door de Dender, is Ninove een gezellig provinciestadje waar de beiaard vrolijk zijn klanken over de stad strooit. Met gepaste trots draagt het de ‘eretitel’ van ‘oudste, stoutste en wijste’ van alle steden.

Abdijkerk Ninove DE SCHEVE TOREN VAN NINOVE De scheve toren van de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk is dé blikvanger van Ninove. Het barokke interieur is ronduit

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

schitterend. De houten lambrisering en het monumentale hoofdaltaar springen meteen in het oog. Het reliekschrijn van Sint-Cornelius en Sint-Cypriaan, naast Onze-Lieve-Vrouw, de patroonheiligen van de abdij, behoort tot de meest bijzondere stukken. Na de buitenrestauratie wordt nu ook het interieur volledig gerestaureerd. De kerk maakte ooit deel uit van het indrukwekkende gebouwencomplex van een machtige Norbertijnenabdij. Van de abdijgebouwen rest niet veel meer, maar in de archeologische tuin naast de kerk ontwaar je nog een deel van de fundamenten. Andere tastbare overblijfselen zijn de vroegere ziekenboeg, de watermolen en het poortgebouw dat toegang gaf tot het neerhof.

Scheldeland Toeristische gids

Graanmarkt. Dit mooie beeld herinnert aan het verleden van Ninove als textielstad en aan de armoede. Met het twijnen - in elkaar draaien van gesponnen draden - probeerden Ninoofse vrouwen in de 19de eeuw een centje bij te verdienen.

Br ouwerij van de Witkapbieren! Het opvallende Oud Stadhuis heeft een charmante lantaarntoorn op het dak, die een beiaard herbergt. Om het kwartier weerklinkt een van de vele Ninoofse volksmelodieën over de stad. Wie door de stad dwaalt, komt vast langs de recent volledig gerestaureerde gotische Koepoort, de enige van de vier stadspoorten die overeind bleef, en langs het beeld van de Twijnster op de

Bierliefhebbers moeten zeker brouwerij Slaghmuylder met een bezoek vereren (op afspraak en in groep). De brouwerij bestaat sinds 1860 en in 1979 begon men hier de Witkapbieren te brouwen. Door kenners worden de bieren geprezen voor hun bijzondere en authentieke smaak. De brouwerij herbergt een interessant museum met een collectie oude foto’s, brouwersattributen en reclameborden. De stoommachine en de vooroorlogse bottelmachine zijn unieke stukken industriële archeologie.

LEVENDIG STADJE MET HET OEVERSTEKSE De Dender deelt het centrum van Ninove in twee. Vroeger zorgde het drukke vrachtverkeer op de rivier voor welvaart. Vrachtschepen varen er nu nauwelijks meer, maar jaar na jaar is er wel meer pleziervaart. De moderne fietsers- en voetgangersbrug ’t Oeverstekske verbindt de Ninoofse linker- en rechteroever met elkaar en legt de link tussen het historische stadscentrum en het stadspark. De naam Oeverstekske is niet alleen een woordspeling op het woord ‘oversteek’, maar verwijst ook naar de luciferindustrie - lucifers worden in het Ninoofs dialect ‘stekskes’ genoemd - die in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkgelegenheid verschafte in de streek. Wie op zoek is naar leuke kleding of een tof cadeau moet naar het winkelcomplex Ninia of naar een van de vele winkels in

gerestaureerde Koepoort, Ninove het stadscentrum. Het beeldje op het plein voor het winkelcomplex steksk e, aan de rechteringang ‘ t Oever wordt het WortelmanNinove neke genoemd en zou het allereerste carnavalsmonument in België zijn. Want niet alleen in Aalst wordt carnaval uitbundig gevierd, het weekend na het Aalsterse carnaval is het traditiegetrouw in Ninove feest. Het cultuurcentrum De Plomblom aan de Graanmarkt heeft een openluchttheater waar in juli en augustus op donderdagavond gratis straattheater wordt georganiseerd.

Denderende stad Aalst Wie Aalst zegt, denkt aan satirische carnavalsparades en smakelijke vlaaien. Maar de tweede stad van OostVlaanderen én zijn landelijke omstreken hebben nog heel wat meer te bieden.

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

den notabelen en fabriekseigenaars de plak en Aalst groeide in die periode uit tot een nijvere fabrieksstad.

KUNSTSCHATTEN EN ARCHITECTUUR

Carnaval in Aalst Aalst was eeuwenlang de hoofdplaats van het Land van Aalst, een gebied dat zich grosso modo uitstrekte tussen Schelde en Dender. In het 19de-eeuwse Aalst zwaai-

De Aalsterse Grote Markt met zijn vele monumenten kan menig cultuurliefhebber bekoren. Het Oud Schepenhuis is het oudste bewaard gebleven schepenhuis van de Lage Landen en de belforttoren is door UNESCO erkend als Werelderfgoed. Bij Aalstenaars is de toren beter bekend als de ‘tettentoren’. 49

Scheldeland Toeristische gids

Borse van Amsterdam De Borse van Amsterdam met zijn opvallende zuilengalerij verwijst als vroegere afspanning naar de oude handelsroute tussen Rijsel en Amsterdam, die over Aalst liep. Het Stadhuis geeft via een gekasseide binnenkoer toegang tot het Landhuis. Hier zetelden de heren van het Land van Aalst. Op de binnenkoer van het Stadhuis staat het beeld van Ondineke, hoofdpersonage in de werken van Louis Paul Boon én de naam van een lokaal bier dat verschillende cafés op hun kaart hebben staan. De Sint-Martinuskerk, een toonbeeld van Brabantse gotiek, herbergt waardevolle kunstschatten, waaronder enkele absolute topstukken, zoals een schilderij van Rubens in het Sint-Rochusaltaar en de zeldzame barokke sacramentstoren van Jeroen Duquesnoy de Oudere. Van het vroegere Begijnhof zijn alleen nog het grondplan, de neobarokke Sint-Antoniuskapel, de Sint-Catharinakerk, het convent en de vroegere pastorij overgebleven. Het leven en werk van beroemde Aalstenaars vormt de hoofdbrok in ’t Gasthuys – Stedelijk Museum, dat is ondergebracht in het vroegere middeleeuwse hospitaal.

Standbeeld Dirk Martens voor het Oud Schepenhuis

Priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul Boon, schilder Valerius De Saedeleer en drukker en uitgever Dirk Martens krijgen hier de gepaste eer. Maar er is ook plaats voor de rijke archeologische vondsten van de voorbije 25 jaar graafwerk en een hele verdieping is gewijd aan het door UNESCO als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid erkende Aalsterse carnaval. Aalst per fiets ontdekken en tegelijkertijd Louis Paul Boon leren kennen? De Boontocht bestaat uit twee fietslussen die je langs locaties brengen die voorkomen in de bekende historische romans van Boon. Zo fiets je vlot doorheen de boeken en wordt aan de hand van de verschillende locaties een stukje boeiende ‘Boongeschiedenis’ blootgelegd. Stijlvolle getuigen van de bruisende 19de eeuw zijn dan weer de vroegere danszaal Gillade, destijds een van de bekendste danszalen van de stad, het stationsgebouw, naar een ontwerp van de bekende stationsarchitect Jean-Pierre Cluysenaer en de neogotische Sint-Jozefskerk. HEDENDAAGS AALST Maar ook vandaag schrijft Aalst nog geschiedenis. Zo werken in de Carnavalwerkhallen de Aalsterse carnavalisten maandenlang aan de praalwagens van het beroemde carnaval. Sinds kort staat het Aalsters carnaval op de lijst van het Unesco Werelderfgoed. Ook film- en televisiemakers weten Aalst als filmdecor te waarderen. Denk maar aan de film Daens van Stijn Coninckx (1993) waarin priester Daens ijvert voor betere werken leefomstandigheden voor de fabrieksarbeiders. De prent werd deels opgenomen in Aalst en in Hollywood genomineerd voor een Oscar. Recenter is de verfilming van het boek De Helaasheid der Dingen door Felix Van Groeningen. Hier treedt vooral deelgemeente Nieuwerkerken in beeld, als woonplaats van de dertienjarige Gunther Strobbe en zijn bierzuipende en schaamteloos nietsdoende familie.

In cultuurcentrum De Werf, de naam verwijst naar de vroegere haven met scheepswerf aan de Dender, en in het Centrum voor Hedendaagse Kunst Netwerk vinden tentoonstellingen, performances, voorstellingen en optredens plaats. Je muziekhonger stillen of een dagje shoppen? Aalst heeft adresjes bij de vleet. In het stadspark pik je in de zomermaanden op maandagavond vlot een gratis concertje mee, muzikale ambiance die een echt begrip in de ruime omgeving is geworden.

Fietsen langs de Dender

TIP: ‘Tussen de rokken van de ajuinstad’: Ontdek Aalst op eigen houtje met de stadwandelbrochure. ’Van ier no doar met... ’: Kinderwandelzoektochten rond bekende Aalsterse figuren zoals Louis Paul Boon.

In het hartje van de stad biedt de verkeersvrije winkel-wandelzone soelaas voor koop- en kijklustigen. En wie een rustpauze nodig heeft, moet zeker Aalsterse Vlaaien (erkend Vlaams streekproduct!) bij de koffie nemen. En tot slot: een rivierstad bestaat niet zonder scheepvaart. Aan het vernieuwde Werfplein scheep je in voor een boottochtje op de Dender.

Aalsterse Vlaaien, smak elijk!

Scheldeland Toeristische gids

Denderende stad Dendermonde

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Waar de Dender in de Schelde uitmondt, ligt de fiere Ros Beiaardstad Dendermonde. De stad maakte eeuwenlang furore als vestingstad en is ondermeer bekend om zijn Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds kopvlees.

Het Ros Beiaard tijdens de apotheose op de Grote Markt OVER HET ROS BEIAARD IN EEN OMMUURDE STAD Het middeleeuwse Stadhuis en het vroegere Vleeshuis zijn de blikvangers op de Grote Markt. Het belfort van het Stadhuis is door UNESCO erkend als Werelderfgoed. Het Stadhuis herbergt een waardevolle collectie van de Dendermondse Schilderschool, waaronder een monumentaal werk dat de Ros Beiaardommegang van 1888 uitbeeldt. De Ros Beiaardommegang is een topevenement dat maar eens om de tien jaar plaatsvindt (volgende editie in 2020). Dan trekt het heldhaftige paard bereden door de Vier Heemskinderen onder massale publieke belangstelling door de binnenstad. Het Ros Beiaard behoort tot het UNESCO Werelderfgoed. Ook in het vroegere Vleeshuis kun je naast archeologische vondsten nog elementen uit vroegere Ros Beiaardommegangen bewonderen. De blikvanger hier is echter het geraamte van een mammoet, die werd gevonden op de Sint-Onolfspolder. In het Zwijvekemuseum wordt het verhaal van de stad verder verteld. Dit museum is gehuisvest in de bijgebouwen van de vroegere cisterciĂŤnzerinnenabdij van Zwijveke. 52

Op de plaats van het imposante Justitiepaleis stond ooit het kasteel van de Heren van Dendermonde. Het Justitiepaleis werd in zijn huidige vorm kort na de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog gebouwd. Een verwoestende brand bij het begin van de oorlog had de Dendermondse binnenstad immers bijna volledig in de as gelegd. Op de spits van de 50 meter hoge toren staat een van de drie Ros Beiaardbeelden die Dendermonde rijk is. Van de vroegere vestingwerken rond de historische binnenstad zijn nog de infanteriekazerne, enkele mooi gerestaureerde poorten en het voormalige Bastion VIII, heden het Natuureducatief Centrum, bewaard gebleven.

RELIGIEUS ERFGOED Een parel van religieus erfgoed is de imposante Sint-Pieters- en Paulusabdij, waar je in het Liturgisch Centrum abdijbier, -wijn en -likeur kan kopen. In het stemmige Sint-Alexiusbegijnhof, met toegangspoort recht tegenover de Oude Vest, treed je dan weer binnen in een wereld van stilte en rust. De drukte en het lawaai van de stad lijken kilometers ver weg in dit stukje UNESCO Werelderfgoed. Enkele huisjes zijn ingericht als Begijnhofmuseum en ook de collectie van het Volkskundemuseum vindt er onderdak. De 13de-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk is een mooi voorbeeld van Scheldegotiek en herbergt een rijke verzameling kunstvoorwerpen, waarvan doeken van Antoon Van Dyck en David Teniers en een romaanse doopvont in Doornikse hardsteen de topstukken zijn.

STAD VOL HEMELSE MUZIEK In de zomermaanden bruist de Grote Markt als geen ander. Alleen wordt de champagne op zijn Dendermonds vervangen door een lokaal gebrouwen abdijbiertje of een authentieke Ros Beiaardjenever op een van de gezellige terrasjes. Er is terrasanimatie op donderdagavond, op zaterdagnamiddag kun je mee met de Ros Beiaardboot en op zondagnamiddag kun je mee voor een stadsritje met de koets. Dendermondenaren laten hun aanleg tot feesten en uitbundigheid zien op de talrijke zomerevenementen, zoals de internationale taptoe en het muziekfestival naar aanleiding van de Vlaamse feestdag op 11 juli. Wie op de laatste donderdag van augustus in de stad vertoeft, ziet de Gildereuzen aantreden in de Reuzenommegang Katuit, weerom een groots evenement dat een massa volk op de been brengt. De stadsbeiaardier speelt elke zondag- en maandagvoormiddag een heerlijk beiaardconcert.

Voor nog meer muziek, maar ook theater of dans, kun je een voorstelling meepikken in het Cultuurcentrum Belgica, het kloppende hart van het rijke culturele leven in Dendermonde. En wie de jazz in het hart gesloten heeft, moet beslist eens in de Honky Tonk Jazz Club en het nabije Jazz Centrum langskomen. Na die cultuurboost krijg je wellicht honger en kun je binnenstappen in een van de gezellige eethuisjes.

lein het Heldenp Fonteinen op

Sint-Alexiusbegijnhof

Scheldeland Toeristische gids

Buggenhoutbos

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Het bulkt er van O2, het dak biedt in de zomer verkoeling, en voor de té gehaaste mens is dit geen place to be. Bovendien ligt het in Scheldeland. Ra ra ra, wat is dat? Dat moet het Buggenhoutbos wel zijn. Het Buggenhoutbos is een meer dan 200 hectare groot gemengd loofbos in Buggenhout. Het ligt bijna op het punt waar de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen elkaar raken en is het uithangbord bij uitstek van de gemeente Buggenhout. Het woud wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse overheid en is een absolute aanrader voor alle natuurliefhebbers.

EEN BOS MET FAAM In de 12de eeuw behoorde Buggenhoutbos tot het 1.000 hectare grote Beuckenhoudtwoud. Aan dit uitgestrekte woud ontleent de gemeente Buggenhout haar naam. Vroeger overheersten beuken dit bos, maar die hebben ondertussen plaats moeten ruimen voor de wintereik. Nergens in Vlaanderen 54

vind je meer wintereiken dan hier. Het wintereikenbestand is erkend als zaadbestand, dat wordt opgekweekt tot ‘bosplantsoen appellation contrôlée Buggenhoutbos’. Het bos herbergt een bonte variatie aan fauna en flora. Zo biedt het een schuilplaats voor talrijke broedvogels, waaronder de bosuil, buizerd, sperwer, wielewaal, boomklever en zwarte specht. In de herfst vind je er een heel grote variatie aan paddenstoelen. Het oostelijke gedeelte van het bos ligt in de Hollebeekvallei waar je een glimp kan opvangen van de zeldzame vuursalamander. De hazelworm, in de volksmond ook bospaling genoemd, verkiest de schrale, zonnige plekken in het bos. Jaarlijks is er op de derde zondag na Pasen de novene ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van smarten. Deze processie wordt Bosbegankenis of Bosschijning genoemd.

UITSTAP VOOR DE HELE FAMILIE Een bezoek aan het 1,5 hectare grote arboretum is een echte aanrader. Je komt er alles te weten over de verschillende boomsoorten die voorkomen in het bos. Sporten kan in de omgeving van de Konijnenberg, waar ook een grote speelzone is. Voor een moment van bezinning, ga je naar de Boskapel. De kapel met gedenksteen en moerboog herinnert aan het tragische jachtongeval van Jan De Rijcke in 1504.

die ook de Vlassenbroekse polder, Wieze en Dendermonde aandoet. Parkeren kan op de 2 ruime parkings in de Kasteelstraat.

Aan de Boskapel vertrekken vier uitgestippelde wandelingen. De Buggenhoutbosroute is 11 km lang en start aan het administratief centrum van Buggenhout. Je kan ook zelf je wandeling uitstippelen, maar je moet steeds op de daartoe aangeduide wegen blijven. Even uitblazen doe je in een van de schuilhutten en de infoborden maken je wegwijs. Wie op de fiets door het bos wil, kan de Ros Beiaardroute volgen,

Boskapel Buggenhout

Scheldeland Toeristische gids Scheldeland Toeristische gids

Stille Watersdorpen Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

In het land van Klein-Brabant slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg tussen groene oevers, slikken en schorren en de pittoreske dorpen Sint-Amands en Mariekerke. De plaatsjes vormden het decor voor de populaire fictiereeks Stille Waters die in 2001 op tv te zien was. De heroïsche strijd tussen een machtige industrieel, rol voor Jo De Meyere, en de jonge vrouw Jana Meyer, gespeeld door Antje De Boeck, die op zoek gaat naar de oorzaak van haar vaders dood, zorgde voor een mysterieus drama langs de boorden van de Schelde. De reeks hield meer dan een miljoen Vlamingen in de ban. Dagjestoeristen of lange verblijvers in Mariekerke of Sint-Amands kunnen zich helemaal onderdompelen in de dromerige atmosfeer van Stille Waters. Wandelingen en fietsroutes voeren je langs de filmlocaties en er is zelfs een heuse boot-en-bustocht, met aandacht voor alle bezienswaardigheden van de streek. Ook het nabije gehucht Buitenland, paviljoen De Notelaer in Hingene en volkscafé Het Koningsrek ‘bij Zates’ aan de dijk in Branst figureren in de reeks en zijn beslist een bezoekje waard.

Sint-Amands

Veer Sint-Amands

De charmante Sint-Amandse kaai aan de Schelde is het vertrekpunt voor een dagje vol cultuur en wandel- of fietsgenot langs de waterkant. Een unieke vaartrip met het veer uit Stille Waters mag niet ontbreken.

Het uitzicht over de Schelde vanop de kaai is adembenemend. Verpozen in dit authentieke Scheldedorp in zijn groene oase geeft je het zalige gevoel er even helemaal tussenuit te zijn. 56

Graf Emile Verhaeren aan de Schelde

DORP VAN DICHTER VERHAEREN Op de kaai bevindt zich het levensgrote standbeeld van de charismatische dichter Emile Verhaeren (1855-1916). Met dit beeld en het monumentale praalgraf van de dichter houdt Sint-Amands de herinnering aan haar beroemdste zoon levendig. Hier aan het water vindt Verhaeren, samen met zijn echtgenote Marthe Massin, zijn laatste rustplaats. Vlakbij, in de Marthe Massintuin, staat het beeld Liefdesgetijden van kunstenaar Jan Mees. Het beeld De Veerman, nabij het veer, is geïnspireerd door Verhaerens gedicht Le Passeur d’Eau (De Veerman). Wie er echt alles over wil weten, moet even het Provinciaal Museum Emile Verhaeren, gevestigd in het Dorpshuis, binnenstappen. Het leven en werk van de dichter en kunstcriticus wordt er op een hedendaagse en overzichtelijke wijze uit de doeken gedaan, aan de hand van zelden of nooit getoonde manuscripten, brieven, foto’s en kunstwerken.

OEVERHOPPEN MET EEN BIJZONDERE VEERMAN Aan de openbare aanlegsteiger leggen passagiers- en plezierboten aan voor een bezoek aan het dorpje. Er is een mooi aanbod boottochten voor wie zich graag laat meedrijven op de ruisende stroom. Hét symbool van Scheldeland zijn echter de typische fietsen voetveren over de Schelde. Zij varen het hele jaar door en zijn gratis. Vanuit Sint-Amands en ook Mariekerke vaar je in een oogwenk naar de groene polder van Moerzeke aan de overkant. Veerman Ronny Van Hemelrijck is een opvallende persoonlijkheid. Hij leerde de personages in Stille Waters met de veerboot varen. In de boot van het Mariekerkse veer lag Ronny op de grond aan de voeten van Jan Decleir of Antje De Boeck om instructies te geven, onzichtbaar voor de camera’s. De veerboot van Sint-Amands voer parallel mee, hierop stonden de camera’s. Vraag de veerman gerust naar zijn filmervaring! 57

Scheldeland Toeristische gids

EEN SNUIFJE KUNST In kunstatelier ‘Onder den blooten hemel’ op den Dam van Sint-Amands maak je kennis met het werk van beeldhouwer Joris Maes. Het basismateriaal voor zijn beelden zijn … stenen uit de Sahara. Het atelier ligt vlakbij het Toots Thielemansstraatje, dat deel uitmaakt van de Schelde Internationale Muziekstroom-route die in Klein-Brabant ontwikkeld wordt. In het Molenmuseum kom je dan weer alles te weten over de geschiedenis van molens

Provinciaal Museum Emile Verhaeren in Vlaanderen. Een leuke opsteker zijn de spreuken die iets met molens of het leven van de molenaar te maken hebben.

Mariekerke In de dramaserie Stille Waters staat Mariekerke bekend als het dorpje Terhaven. Of doet ‘paling’ nog sneller een belletje rinkelen? Het dorp is het centrum van de palinggastronomie aan de Schelde.

Gratis veer Mariekerke

VISSERS EN HUN JOLLEN

Op een boogscheut van Sint-Amands ligt het schilderachtige dorpje Mariekerke, een deelgemeente van Bornem. Vanaf de kaai van Sint-Amands zie je het voormalige vissersdorp aan de rechterkant opduiken. In de vroege middeleeuwen was Mariekerke een van de vier kerkdorpen van het domein Baasrode. Het maakte deel uit van het Land van Dendermonde en vanaf de 12de eeuw viel het onder het Land van Bornem van de Gentse burggraven. Al in de 13de eeuw bezat Mariekerke twee aanlegplaatsen voor vissersboten en tot de Eerste Wereldoorlog was de Scheldevisserij vrij belangrijk. Met hun typische kleine jollen gingen de Mariekerkse vissers op vangst, vooral stroomafwaarts richting Antwerpen. De vis werd daarna door leurders verkocht. Door de verbetering van de kwaliteit van het Scheldewater zit er weer heel wat vis in de Schelde maar de commerciële visserij komt 58

niet meer terug. Het Scheepvaartmuseum in de Omgangstraat geeft een beeld van de binnenscheepvaart en de visserij vroeger en nu.

KLEIN DORP, GROTE FEESTEN In Mariekerke kun je aangenaam wandelen of fietsen langs de oevers van de Schelde. Het veer Mariekerke-Moerzeke voert je gratis naar de overkant. Een digitale MP3-wandeling met startpunt in Sint-Amands brengt je langs de veren van de beide Stille Watersdorpen. Drukker wordt het hier tijdens het jaarlijkse Palingfestival in het pinksterweekend en de Vis- en Folklorefeesten in juni. Deze evenementen lokken telkens duizenden toeristen en inwoners van de ruime omgeving naar Mariekerke. Naast een gastronomisch festijn met ‘paling in ’t groen’ als typische specialiteit, zijn deze volksfeesten ook een ode aan de schilderachtige regio en aan oude en nieuwe volkskunsten. Nog een topper is de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Christus aan de Schelde.

Land van de Schelde in Klein-Brabant Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

De tijdloze en machtige Schelde oefent sinds jaar en dag een mysterieuze aantrekkingskracht uit op de mens. Een dag vertoeven in dit getijdengebied verjaagt spanning of zorgen. Laat je meedrijven op het ritme van de stroom en geef je volmondig over aan ontspannend wandelen, varen, fietsen of tafelen. De oeverbewoners zullen je met de hun kenmerkende gemoedelijkheid hartelijk ontvangen. Je kan hier overheerlijke paling smullen en in de toeristische infopunten vind je kaarten van bewegwijzerde wandel- of fietsroutes, inclusief overzet bij de talrijke veren. Een natuurwandeling met een gids in groep, een themaroute - dit is trouwens het land van Stille Waters -, of van knooppunt naar knooppunt fietsen, kies maar uit. Zet je schrap voor een prachtige tocht langs rustige dijken, besloten kreken, schitterende dotterbloemen en statige monumenten.

Het getijdengebied van Driegoten Aan het jachthaventje van Driegoten in de gemeente Hamme heb je een fantastisch uitzicht op de Schelde en het weidse slikken- en schorrenlandschap. Je kan het tijdloze spel dat eb en vloed met de machtige Schelde spelen hier goed volgen. Op de overgang van land en water zie je de modderige, onbegroeide slikken en de hoger gelegen schorren die begroeid zijn met wilgen, riet en vloedbosjes. De slikken komen bij hoogwater tweemaal per dag onder water te staan. Het veer van Driegoten verbindt de plaats met het dorpje Weert aan de Oude Schelde. De naam Driegoten verwijst naar de bressen die de lokale bevolking hier vroeger

in de dijk sloeg bij overstromingsgevaar. Zo werden de achterliggende gebieden gecontroleerd onder water gezet, zodat de huizen in de ruime omgeving gevrijwaard bleven van overstroming. De bevolking sprak over ‘drie gaten’, wat in het plaatselijke dialect klinkt als ‘drie goten’. Nu zet men moderne technologie in met hetzelfde doel in het vlakbij gelegen Lippenbroek, Gecontroleerd Gereduceerd Getij (GGG), uitgerust met een speciale inwateringsluis. Lees meer over het Sigmaplan op p. 38.

Scheldeland Toeristische gids

De Oude Schelde in Weert Het gezellige dorpje Weert in Bornem is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker bord paling. Het plaatsje ligt ingesloten tussen de huidige Schelde en de Oude Schelde. Weert maakte gedurende eeuwen een uniek fenomeen mee. De Schelde baande zich langzaam maar zeker een andere weg rond het dorpje. Wat vandaag overblijft is een ‘nieuw’ en een ‘oud’ deel van de rivier. De beide rivierbeddingen raken elkaar net niet aan de Scheldebrug van Temse en Bornem, aan het Sas van Pedro Coloma. De streek leefde jaren van de mandenmakerij. Het telen van zogenaamde wissen of wijmen is een typisch landbouwgebruik. Wijmen zijn twijgen van wilgen, die in de waterrijke gebieden rondom Weert overvloedig groeien. Ze worden in het najaar gekapt, waarna ze bewerkt en verwerkt worden tot manden. Vlechtmuseum De Zilverreiger is hoofdzakelijk gewijd aan de traditionele mandenmakerij, maar ook andere oude ambachten zoals de visserij, de kuiperij (vervaardigen van

Oude Schelde kuipen), de vlasbewerking en de klompenmakerij krijgen er een plaats. In de bruine kroeg en herberg kun je van het plaatselijke Slijkneusbier proeven en oude volkssporten beoefenen. Er zijn ook fietsen te huur. Het nabijgelegen veer op de dijk verbindt Weert met Driegoten in Hamme.

Het kasteel van Bornem Het sprookjesachtige kasteel van Marnix de Sainte Aldegonde aan de Oude Schelde is de absolute blikvanger van Bornem. Het kasteel werd eind 19de eeuw gerenoveerd door architect Hendrik Beyaert. Hij bewaarde de proporties van het prachtige Renaissancekasteel, gebouwd door de Spaanse edelman don Pedro Coloma. De geschiedenis van het kasteel gaat terug tot de 9de eeuw. Sinds 1780 is het domein in handen van het geslacht van Marnix, heren van Sainte Aldegonde. Het kasteel van Bornem en zijn koetshuis met 40 oude koetsen is een echt ‘Loirekasteel in Vlaanderen’. 60

Kaste el van Marnix de Sainte Aldegonde Het kasteel, bewoond door graaf John de Marnix de Sainte Aldegonde, stelt rijke verzamelingen schilderijen, meubilair uit de 18de eeuw, gravures, kant en porselein uit China tentoon. Het is een ‘bewoond museum’ met prachtig geschilderde plafonds en aandacht voor de rijke geschiedenis dankzij de tentoonstelling over Marnix van Sinte Aldegonde (15401598). Er zijn verschillende formules om het kasteel te bezoeken.

Jachtpaviljoen De Notelaer De Notelaer in Hingene werd beroemd als de elegante woning van Alexander Vorlat in de tv-serie Stille Waters. Historisch gezien is het de vroegere schuil- en rustplaats van de adellijke bewoners van het Kasteel dâ&#x20AC;&#x2122;Ursel in Hingene. Het paviljoen werd door zijn adellijke eigenaars en hun gasten gebruikt voor stijlvolle diners en gezelschapsspelen. Het plekje bovenin de dakkoepel was gereserveerd voor de muzikanten. De Notelaer werd op het eind van de 18de eeuw ontworpen naar de plannen van de Franse architect Charles de Wailly. De naam van het gebouw verwijst naar de notenbomen die destijds de dijken sierden en waarvan notenlikeur werd gestookt.

ren. Op de dijk is ook een literair pad uitgestippeld met werken uit hun oeuvre. Bij mooi weer kun je op het terras genieten van de overheerlijke Notelaerentaart. Van op het hoger gelegen dakterras heb je een prachtig weids uitzicht. Waag beslist ook een wandeling tot aan het nabijgelegen statige Kasteel dâ&#x20AC;&#x2122;Ursel in de dorpskern van Hingene. Het ligt in een schitterend park waar men geregeld culturele activiteiten organiseert.

Binnen loopt een permanente tentoonstelling over de typische landschapselementen van het Scheldegebied en de schrijvers en dichters die zich erdoor lieten inspire-

Historisch interieur De Notelaer, Hingene

Scheldeland Toeristische gids

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Steenbakkerijen in de Rupelstreek Eeuwenlang zorgde de baksteennijverheid voor welvaart en werk in de Rupelstreek. In centrumgemeente Boom en de steenbakkersdorpen Hemiksem, Schelle, Niel, Terhagen en Rumst zijn de kleiputten, ovens en schoorstenen sporen van het harde labeur van destijds.

Kleiput, Rupelstre ek

INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE IN NOEVEREN Tussen Boom en Niel ligt de indrukwekkende archeologische steenbakkerijsite Noeveren-Hellegat. Op dit uitgestrekte terrein vind je de actieve erfgoedpolen Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB), ‘t Geleeg-Steenbakkerij Frateur die samenwerken onder de naam Booms steenbakkerijmuseum. Wandelend tussen de ovens, werkmanshuizen en droogloodsen kom je alles te weten over het leven en werk in de steenbakkerijnijverheid. Samen met The New Belgica, is er de samenwerking ‘Erfgoed Noeveren’. Opvallend op de site zijn de monumentale schoorsteen en de verschillende soorten ovens: klampoven, ringoven en paapoven hebben elk een eigen bakprocedé met verschillende soorten baksteen als resultaat. De authentieke arbeiderswoningen

en meesterwoningen zijn letterlijk ín de kleiputten gebouwd en steken slechts met hun bovenverdieping boven de straat uit. De ‘averechtse root’ is een straatje waar de huizen met hun achterkant naar de straat gekeerd staan. De bakstenen werden traditioneel gedroogd in droogloodsen of ‘luzzes’. In heel de Rupelstreek stonden rond 1950 wel 120 km ‘luzzes’, allemaal loodrecht op de Rupel georiënteerd. Het insteekdok herinnert aan de scheepsbouw die nauw samenhing met de steenbakkerijnijverheid. Een omwegje langs het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek levert je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed van de streek op.

Bo oms ste enbakkerijm useum ‘bezoekerscentrum’

Scheldeland Toeristische gids

In het Booms steenbakkerijmuseum (site Frateur) kregen oude machines en gereedschappen, maar ook beelden archiefmateriaal een plaatsje. Van het werk in de steenbakkerijen kreeg men trouwens best wel dorst. De stemmige steenbakkerskroeg Café Koophandel is als enige overgebleven in zijn soort. Je kan er proeven van het lokale Klinkaertbier. Op de New Belgicawerf wordt een replica gebouwd van de ‘Belgica’ waarmee Adrien de Gerlache in 1897-1899 de eerste ontdekkingsreis ondernam naar Antarctica.

In het nabije Rumst liggen nog enkele kleiputten die ontgonnen worden. Hier bevindt zich het steenbakkerijmuseum Rupelklei, waar je een goed beeld krijgt van de artisanale steenbakkerijnijverheid en te weten komt hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich hebben gevormd. In Niel herinnert het beeld Het Afdraagstertje aan eeuwenlang zwoegen en labeur; kinderarbeid was toen een alledaags gegeven. Een andere getuige van het baksteenverleden kun je vinden op Hellegat met zijn vele arbeidershuisjes. Meer informatie over projecten op Noeveren vind je op www.erfgoednoeveren.be.

SNUIF DE RUPEL OP

Museum Rupelklei, Rumst

DOOR HET LAND VAN DE KLEIPUTTEN De baksteenindustrie heeft in de loop van de eeuwen gezorgd voor een typisch kleiputtenlandschap. De klei werd eerst afgegraven door kleistekers met steekschopjes en later met machinale baggers. Ook vandaag wordt er nog klei afgegraven. Vanop de watertoren in Rumst krijg je een prachtig uitzicht op deze actieve kleiontginning. Vele van de oude kleiputten zijn ondertussen dichtgespoten of veranderd in uitgestrekte groene natuurgebieden. Het muziekfestival Tomorrowland vindt trouwens plaats in een reusachtige kleiput in het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre.

Word zo licht als een veer als je aan de 39 km van de Baksteenroute begint! Deze fietsroute loopt voor een groot deel over dijken van Schelde en Rupel en brengt je langs alle steenbakkerijdorpen. De mooie kaai met wandelesplanade in Boom geeft je een schitterend uitzicht over de Rupel en het veer brengt je gratis naar het stemmige Klein-Willebroek. In Rumst kunnen wandelaars de Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, eens uitproberen met vertrek in de Kardinaal Cardijnstraat in Terhagen. Genoemd naar de Terhaagse sociaal geëngageerde schrijver Piet Van Aken, brengt deze trip je langs unieke stukjes natuur en gehuchten die verdwenen zijn onder de baggermolens.

Ringoven, Bo oms ste enbakkeri jmusem, site Frateur

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Fort van Breendonk In het Fort van Breendonk in Willebroek voerden de naziâ&#x20AC;&#x2122;s tijdens de Tweede Wereldoorlog een gruwelijk beleid. Het fort is momenteel een Nationaal Gedenkteken en een bezoek is een pleidooi voor tolerantie en respect. Even buiten het centrum van Willebroek aan de A12 ligt het Fort van Breendonk. Het fort maakt deel uit van de derde fortengordel rond Antwerpen, waartoe ook het Fort van Liezele behoort, die de stad moest beschermen tijdens de Eerste Wereldoorlog. De fortengordel werd vanaf 28 september 1914 aangevallen door het Duitse leger. Op 8 oktober gaf het fort zich over â&#x20AC;Ś Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de Duitse bezetter het fort als gevangenis en doorvoerkamp voor politieke gevangenen en verzetslui. Hier werden gitzwarte bladzijden uit de Belgische geschiedenis geschreven. Een gevangene verbleef hier gemiddeld een drietal maanden voor hij of zij naar de concentratiekampen in Duitsland, Oostenrijk of Polen gedeporteerd werd. Vanuit Breendonk werden 2.330 gevangenen naar Duitse concentratiekampen en gevangenissen gebracht. Het kampregime verschilde nauwelijks van dat van een concentratiekamp. Ondervoeding, dwangarbeid en mishandelingen waren dagelijkse kost.

Fort van Breendonk

AANGRIJPEND BEZOEKERSPARCOURS De dwangarbeid die de gevangenen moesten verrichten, bestond uit het weggraven van de 285.000 ton aarde die bij de aanleg van de grachten in de beginjaren op het fort werd gegooid. Op deze manier werd het Fort van Breendonk weer zichtbaar vanuit de lucht. In 1947 werd het fort tot Nationaal Gedenkteken uitgeroepen. De herinnering aan wat in SS Auffanglager Breendonk gebeurd was, moest en zou blijven leven. Het volledig gerenoveerde bezoekersparcours geeft op indrukwekkende en aangrijpende wijze de gruwel van het naziregime weer. Een bezoek is een absolute must om het pleidooi voor tolerantie, respect en menselijke waarden ook aan de volgende generaties door te geven. Begeleide bezoeken zijn mogelijk, maar ook individueel kun je met de audiogids de geschiedenis van het Fort van Breendonk achterhalen. 65

Scheldeland Toeristische gids

Erfgoed en Cultuur

Erg goed erfgoed in steden en dorpen UNESCO WERELDERFGOED

naval Aalst Car

De Dendermondse Gild reuzen Indiaan, Mars ene-Golia th

In Aalst zijn zowel de belforttoren als de overblijfselen van het Begijnhof door UNESCO erkend. Aalst carnaval is recent toegevoegd aan de ‘Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’. De fiere, levenslustige Ros Beiaardstad Dendermonde kijkt terug op een rijk verleden.

Naast het belfort van het Stadhuis zijn ook het Sint-Alexiusbegijnhof, de Gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath en het Ros Beiaard en hun ommegangen als Werelderfgoed erkend. Zowel Zwijnaarde, Ledeberg, Gentbrugge als Sint-Amandsberg zijn fysiek nauw verweven met de Gentse binnenstad. Troeven van Sint-Amandsberg zijn het erkende begijnhof en Campo Santo, de bekendste begraafplaats van Gent. In Mechelen behoort het Groot Begijnhof tot het UNESCO Werelderfgoed. Het is ook de enige stad met twee erkende torens: de Sint-Romboutstoren en het belfort van het stadhuis. De traditie van ommegangreuzen behoort tot de ‘Meesterwerken van het Oraal en Immaterieel Erfgoed van de Mensheid’. Meer informatie over het UNESCO Werelderfgoed in Vlaanderen vind je op www.unesco-vlaanderen.be.

Bekijk via deze QR-code (p.134) een filmpje over Aalst Carnaval dat je een korte impressie geeft van alle aspecten in de digitale carnavalswandeling.

‘DRAAIEND’ ERFGOED IN DE MOLENGEMEENTEN De molen speelt een hoofdrol in de geschiedenis van de mens, zowel op sociaal als op economisch en technologisch vlak. Vandaag de dag zijn het fel gegeerde bezienswaardigheden. Bij MOLA, het Provinciaal Molencentrum in het kasteel Puyenbrug in het Provinciaal Domein Puyenbroeck (Wachtebeke), is een molenkaart verkrijgbaar (T: 09 342 42 40, mola@oost-vlaanderen.be). Erpe-Mere mag zich met recht en reden watermolengemeente noemen. De gemeente telt op haar grondgebied maar liefst negen watermolens waarvan er drie maalvaardig zijn: de Gotegemmolen in Mere, de Cottemmolen in Erpe en de Watermeulen in Ottergem. De Kruiskoutermolen in Mere is een van de twee Oost-Vlaamse ‘driezolders’ en sinds 2006 ingrijpend gerestaureerd. De molens worden regelmatig in werking gezet, ondermeer op de Oost-Vlaamse Molendag en de Open Monumenten-

Kruiskoutermolen, Mere

dag. De Fauconniersmolen in Lede is een stenen graanmolen, opgetrokken in 1845 en 100 jaar later beschermd. De Wildermolen en de Molen ter Zeven Wegen in Ninove zijn beschermd sinds respectievelijk midden jaren zeventig en tachtig. In Sint-Amands vind je ook het Centrum voor Molinologie. Je geraakt er ongetwijfeld gefascineerd door de ontelbare spreekwoorden en zegswijzen. 67

Scheldeland Toeristische gids

‘ROLLEND’ ERFGOED DANKZIJ DE STOOMTREIN Je kan meesporen met de authentieke stoomtrein, die tijdens de zomermaanden op regelmatige basis op de museumspoorlijn tussen Dendermonde en Puurs rijdt. Een ritje met de stoomtrein is een hele belevenis. Je waant je in een andere periode. De geur, geluiden, het denderen over de sporen. Het station van Baasrode-Noord vormt de uitvalsbasis van de stoomtrein. Hier wordt gewerkt aan de restauratie van imposant rollend spoorerfgoed (www.stoomtrein.be).

Interieur sto omtreins Dendermonde-Puur

INDUSTRIEEL ERFGOED Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijverheid voor welvaart en werk in Boom. Stenen bakken behoort vandaag niet meer tot de economische activiteiten, maar de sporen van het verleden zijn nog steeds duidelijk zichtbaar in het landschap. De gaaf bewaarde steenbakkerijsites op Noeveren met de typische ‘luzzes’, werkmanshuizen, klamp- en ringovens zijn echte pareltjes. De opvallende Mirabrug (een driedelige metalen brug over de Durme) in Hamme is een ander pareltje. De brug kreeg haar naam door de verfilming uit 1971 van het boek De Teleurgang van de Waterhoek van Stijn Streuvels. De Mirabrug vormt een ideale uitvalsbasis om de prachtige Durmevallei te verkennen. Willebroek, ooit een welvarende industriegemeente, is rond het Zeekanaal (Brussel-Schelde) gebouwd. Niet te verwonderen dat het

pronkstuk van de gemeente de ijzeren brug over het kanaal is. De Vredesbrug of ‘Brug der Zuchten’ wordt door Wannes Vande Velde bezongen als ‘het monster van ijzer en staal’. Het Centrum voor Hedendaagse Kunst Netwerk in Aalst vindt onderdak in een oude passementerie (passementen zijn textielversieringen). Er vinden op regelmatige basis tentoonstellingen, performances, voorstellingen en optredens plaats. In het Museum Zeels Erfgoed kom je meer te weten over het textielverleden van Zele en het Zeels kantwerk. Jaarlijks wordt in Zele een internationale Hand- en Kantwerkmarkt georganiseerd.

Clotilde

Sint-Be rnardusa bdij, Bor nem

Het beeld van de Twijnster op de Graanmarkt vlakbij de Koepoort herinnert aan het verleden van Ninove als textielstad. Met het twijnen (in elkaar draaien van minderwaardige draden) probeerden Ninoofse vrouwen in de 19de eeuw een centje bij te verdienen. De naam van de brug ‘t Oeverstekske is trouwens is niet alleen een woordspeling op ‘oversteek’ maar verwijst ook naar de luciferindustrie (‘stekskes’) die in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkgelegenheid in de streek verschafte.

(Kruibeke) wordt naarstig gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed. Je komt er in het Centrum Nautisch Rupelmonde meer te weten over het verleden van de Schelde en de natuur op en langs de rivier. Wandel ook eens langs het Zonnewijzerpad. Het Scheepvaartmuseum Baasrode (Dendermonde) is gevestigd in de authentieke meesterwoning van de vroegere werfeigenaar Van Damme. De collectie van het scheepvaartmuseum geeft een globaal beeld van de scheepsbouw in Vlaanderen tijdens de laatste twee eeuwen. Er is een permanente tentoonstelling met tientallen scheepsmodellen, gereedschappen en een uitgebreide verzameling scheepsuitrusting. De scheepswerf achter het museum wordt gerestaureerd.

MARITIEM ERFGOED

GEESTELIJK ERFGOED

In het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek in Boom maak je kennis met de geschiedenis van de scheepsbouw in de Rupelstreek in relatie tot de steenbakkerijen. Het centrum is opgebouwd in en rond de steenschuit Clotilde, de laatste zeilende klipperaak. In de aula in de vorm van een grote silo krijg je een audiovisuele voorstelling van de betekenis van rivieren voor waterrecreatie, riviertoerisme en -transport. Het centrum is de ideale startplaats voor een bezoek aan de Rupelstreek en het Vaartland.

Het monumentale gebouwencomplex van de voormalige Sint-Bernardusabdij van Hemiksem, met de imposante klokkentoren, is een onmiskenbaar herkenningspunt op de rechteroever van de Schelde. De voormalige cisterciënzerabdij kende een rijke en woelige geschiedenis, die teruggaat tot 1244. Vandaag is het gemeentehuis erin ondergebracht. In de benedenzalen van de middenvleugel vind je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum, met een bijzondere keramische collectie. Heemmuseum Heymissen is in de noordelijke vleugel ondergebracht. De Sint-Bernardusabdij in Bornem, die door don Pedro Coloma (heer van Bornem) in 1603 werd gesticht, herbergt een schitterende bibliotheek. Ook de Romaanse crypte in de Onze-Lieve-Vrouw en Leodegariuskerk is een pareltje.

Aan de oevers van de Schelde in Mariekerke vind je het Scheepvaart- en Visserijmuseum dat handelt over de binnenscheepvaart en -visserij. Op de vroegere scheepswerf CNR in Rupelmonde

Scheldeland Toeristische gids

Kunst en musea Het aanbod kunst en musea in Scheldeland is groot. Voor een volledig overzicht raadpleeg je best de website www.scheldeland.be. Of gebruik de Toeristische Kaart, praktisch en heel overzichtelijk. Een greep uit het aanbod: De rijke collectie van â&#x20AC;&#x2DC;t Gasthuys Stedelijk Museum in Aalst is ondergebracht in het Oud Hospitaal. In het museum wordt het leven en werk van priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul Boon, schilder Valerius De Saedeleer en drukker en uitgever Dirk Martens belicht, allen geboren Aalstenaars. Andere zalen tonen archeologische vondsten en geven een goed beeld van het Aalsterse carnaval.

zijn schilderijen te bewonderen van de Dendermondse Schilderschool. In Baasrode kan je ook het Scheepvaartmuseum bezoeken. In het Provinciaal Museum Emile Verhaeren in Sint-Amands, kortweg Verhaerenmuseum, nodigt de opvallende, hedendaagse inrichting de bezoekers uit om zich te verdiepen in de figuur Emile Verhaeren en zijn werk. Op het plein aan de Kaai staat ook een levensgroot standbeeld van de dichter en in de Scheldebocht aanschouw je zijn graftombe.

Dendermonde telt 6 musea! Het Begijnhofmuseum, het Museum voor Volkskunde, het Vleeshuismuseum, het Jazz Centrum Vlaanderen en het Zwijvekemuseum liggen op wandelafstand van elkaar. Tip: In het Stadhuis 70

Sche epvaartm useum, Baasr ode

Kleine, fijne dingen OVER ‘KABALLEN’ Ter gelegenheid van de Ruisbroekjaarmarkt in Puurs (laatste zaterdag van november) wordt echte ‘kaballenkoek’ gebakken, een koek die zijn naam dankt aan de (oude) bijnaam van Ruisbroekenaars. Kaballen zijn oude, versleten paarden. GROENE DUVEL? JA, GROENE DUVEL! De Kleine of Groene Duvel (gefilterde Duvel zonder droesem, blond, 7,5%) is te verkrijgen in Puurs en de omliggende gemeenten Willebroek en Londerzeel. De bijnaam Groene Duvel heeft het bier te danken aan het groene etiket op de flesjes. Ook daarin verschilt de Kleine Duvel van de originele. Er zit immers maar 25 cl in een flesje. Op uw gezondheid! SLIJKNEUS IS HIER GEEN SCHELDWOORD Een ‘slijkneus’ is de spotnaam voor de inwoners van Weert (Bornem), die al wroetend in de grond hun brood moesten verdienen. Er moesten wijmen gekapt worden als grondstof voor onder meer de mandenmakerij. De harde werkers veegden hun druipneus al eens af aan hun beslijkte mouwen of handen

Asperges, het wit te goud!

en liepen rond met slijk in de neus. Vandaar ‘slijkneus’. Het lokaal biertje, ‘Ne Slijkneus’ is van hoge goesting en enkel te verkrijgen in de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger. Bekijk er zeker de 15 groenmarmeren beeldjes op de binnenkoer. Ze vereeuwigen de spotnamen van Klein-Brabant. Je kan hier trouwens ook fietsen huren!

WEETJE OVER HET WITTE GOUD VAN KLEIN-BRABANT De fijne ‘Asperges de Calfort’ zijn wereldwijd bekend en hebben een lange geschiedenis achter zich. Omstreeks 1870 werden de eerste ‘Asperges de Calfort’ aangeplant in het Hof van Coolhem in Puurs. De teelt van asperges vormde een nieuwe bron van inkomsten voor de inwoners van Klein-Brabant. De asperge was vooral bij de Franse en Belgische elite geliefd. Tijdens de jaren 50 kende de productie ervan een hoogtepunt. Vandaag is niet zozeer het productieaantal, maar wel de kwaliteit de belangrijkste troef van de koningin der groenten.

Scheldeland Toeristische gids

Verhalen en dichtkunst Louis Paul Boon (Aalst, 15 maart 1912 – Erembodegem, 10 mei 1979) was een Vlaams schrijver, kunstschilder en dichter. Kenmerkend voor Boon was zijn volkse aard. Zijn meesterwerk is ongetwijfeld De Kapellekensbaan. In het boek Mijn Kleine Oorlog (1946) verwerkte hij zijn oorlogservaringen van de meidagen van 1940. De Kapellekensbaan en Menuet zijn Boons meest vertaalde romans. In 1971 verscheen Pieter Daens, over de sociale ontvoogdingstrijd aan het einde van de 19de eeuw in Aalst. Deze documentaire roman over de sociale strijd van de Aalsterse priester Adolf Daens werd in 1992 door Stijn Coninx verfilmd onder de titel Daens. Emile Verhaeren (SintAmands, 21 mei 1855 – Rouen, 26 november 1916) was een Franstalige Vlaamse dichter. Hij huwde met de Luikse kunstenares Marthe Massin, zij gaf tekenles aan de kinderen van graaf Marnix de Sainte Aldegonde. Hun geluk weerspiegelde zich in drie bundels Be eld dichter n E. Verhaere liefdespoëzie die de dichter aan zijn vrouw wijdde: Les Heures Claires (1896), Les Heures d’Après-midi (1905) en Les Heures du Soir (1911). Als pacifist klaagde hij in schrijnende verzen de waanzin van de Eerste Wereldoorlog aan en gaf voordrachten. Zo ook op 26 november 1916 te Rouen. De volgende dag trachtte de 61-jarige dichter voor het stilstaan van de rijtuigen aan boord te gaan van de trein naar Parijs. Hij verloor het evenwicht, gleed onder de trein … en overleed ter plaatse. Vanuit SintAmands kan je de Emile Verhaerenroute fietsen.

Jan Hammenecker (Mariekerke, 2 oktober 1878 - Westrode, 13 juni 1932) was een Vlaams schrijver. Na een tijdlang leraar en onderpastoor te zijn geweest in Londerzeel, werd hij in 1927 tot pastoor benoemd in Westrode. Hij was Vlaams gezind en had een voorliefde voor de Scheldestreek. De gehechtheid van de priesterdichter aan de Schelde komt tot uiting tijdens de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Christus aan de Schelde in Mariekerke (2015). Vlaams schrijver Filip De Pillecyn, geboren in Hamme eind 19de eeuw was actief in de strijd om de emancipatie van het Vlaamse Volk. Zijn bekendste boek Monsieur Hawarden werd zelfs verfilmd. Ter nagedachtenis werd een monument opgericht aan de monding van de Durme. Het bestaat uit drie personages: de pestlijder Rochus in liggende houding met een hond die zijn wonden likt, boven hem de statige soldaat Johan die richting Hamme kijkt en langs de waterkant Leda en de veerman uit De Veerman en de Jonkvrouw. Je kan kennismaken met het werk en het leven van Filip De Pillecyn dankzij de themaroute Fietsen en wandelen in het Land van De Pillecyn. De fietsroute start aan de Mirabrug en neemt je via een traject van 40 km mee langs het fietsnetwerk Scheldeland. De wandelroute brengt je langs de Hamse dorpsstraten. Dertien tekstplaten ondersteunen de wandeling die start aan het Tweebruggenplein (5 km).

F. De Pillecyn monume nt

Piet van Aken geboren in Terhagen (1920-1984) was een sociaal geëngageerd schrijver die, vanuit de werkelijkheid die hij om zich heen zag in de gelagen van de Rupelstreek, de verhalen die hij hoorde en de geschiedenis waarvoor

hij zich interesseerde, boeiende romans schreef over echte mensen. Je kan kennis maken met het leven en werk van Piet van Aken dankzij de wandelroute ‘Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet van Aken’.

Tradities en legendes HEKSEN IN LAARNE

ROS BEIAARD IN DENDERMONDE

In de donjon van het Kasteel van Laarne bevindt zich de kapel die versierd is met 14de-eeuwse muurschilderingen. In enkele vertrekken van de donjon wordt het verhaal verteld van de heksenprocessen die in 1607 in Laarne gehouden werden. Het kasteel deed tijdens de processen dienst als gevangenis van de vermeende heksen. Met een bewegwijzerd heksenpad, het heksenbier Toverhekske en verschillende andere heksenproducten houdt de heksengilde in Laarne de herinnering levend (www.heksengilde.be).

Aymon, Heer van Dendermonde, leefde jarenlang in ruzie met Karel de Grote. Er kwam verzoening toen Aymon huwde met Adelheid, een nicht van Karel de Grote. Het echtpaar kreeg vier zonen, waaronder Reynout. Hun vader sloeg hen tot ridder en gaf ze elk een paard. Reynout was zo sterk dat hij keer op keer zijn rijpaard velde. Aymon bracht daarop zijn zoon naar een burcht waarin het door iedereen gevreesde Ros Beiaard zat opgesloten. Na een gevecht werd Reynout meester over het dier. Tijdens een discussie aan het hof van Karel de Grote onthoofdde Reynout met een slag van zijn zwaard Karels zoon Lodewijk.

POTJES IN SCHELLEBELLE Op het dorpsplein van Schellebelle (Wichelen) wordt naar aloude traditie jaarlijks de tweede zondag na Pinksteren de Potjesmarkt georganiseerd. Het volksfeest verwijst naar de verkoop van potten uit aardewerk die gebruikt werden om voedingswaren in te bewaren. Ook het veer van Schellebelle heeft een hoog legendegehalte! Het veer vormt de verbinding tussen de dorpskern van Schellebelle en de wijk Den Aard en is het enige waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen.

Ros Beiaard, Dendermonde

Scheldeland Toeristische gids

De Vier Heemskinderen (verbastering van Aymonskinderen), gezeten op het Ros Beiaard, sloegen op de vlucht. Intussen was Aymon in handen van Karel de Grote gevallen. Karel wilde enkel vrede sluiten als het duivelse Ros Beiaard aan hem werd uitgeleverd. Het Ros werd naar de Dendermonding gebracht, kreeg een aantal zware molenstenen rond de nek en werd in het water gestort. Het Ros verbrijzelde tot tweemaal toe de stenen en zwom hinnikend naar de oever waar Reynout stond. Het tragische schouwspel werd Reynout te machtig en hij wendde het hoofd af. Het Ros Beiaard dat voor een derde keer boven water kwam, dacht dat zijn meester hem verloochende en verdronk. Deze legende wordt om de tien jaar onder massale belangstelling uitgebeeld tijdens de Ros Beiaard ommegang. Het Ros Tafere el uit de Ros wordt door de Beiaardommegang stad gedragen door de gilde van de Vrije Pijnders. Geheel volgens de legende nemen dan vier jeugdige broers uit Dendermonde, de Vier Heemskinderen, op het Paard plaats, getooid in ridderuitrusting. Hun fysieke prestatie is al even bewonderenswaardig als die van de Pijnders, gezien hun positie op de brede rug van het paard en de duur van de ommegang. Bij de tienjaarlijkse ommegang heeft de keuze van de Vier Heemskinderen heel wat voeten in de aarde. De selectiecriteria zijn niet min:

�

� � � �

Het moeten vier opeenvolgende broers zijn, zonder meisje ertussen; Ze moeten in Dendermonde geboren zijn; De ouders en de grootouders moeten in Dendermonde geboren zijn; Ze moeten tussen de 7 en 21 jaar zijn op de dag van de ommegang; Ze moeten woonachtig zijn in Dendermonde of een deelgemeente.

Het Dendermondse paard is een doorn in het oog van de Aalstenaars. Jaloerse Aalstenaars vinden het nogal een triest schouwspel en vinden dat er te veel ophef wordt gemaakt over een paard dat één keer om de zoveel tijd ‘rondjes’ maakt Romaanse crypte, Bornem en daarbij heel wat volk tot tranen toe beweegt. Bovendien is het Dendermondse paard van hout, terwijl dat van Aalst van balatum gemaakt is. De Dendermondse carnavalisten spreken dan ook smalend over ‘Ros Balatum’. Het is bij de Aalstenaars een sport geworden om - vooral tijdens carnaval - de spot te drijven met dat paard, tot grote verontwaardiging van de Dendermondenaren. Ieder jaar rijdt met carnaval het ‘Ros Balatum’ door de straten van Aalst. Bijgevolg is er al jaren een ‘vete’ tussen de Ajuinen van Aalst en de Kopvleesfretters van Dendermonde. De legende van het Ros Beiaard is ontegensprekelijk de meest levendige in Scheldeland. Het Ros komt opnieuw buiten in 2020.

VOOR EEN GOEDE ZWANGERSCHAP EN VLOTTE BEVALLING … … moet je naar de Romaanse crypte in de Onze-Lieve-Vrouw en Leodegariuskerk in Bornem, een kleine overwelfde kapel met dikke zware zuilen en pijlers in Doornikse hardsteen. Het gewelf werd in de 19de eeuw met geometrische en plantvormige motieven beschilderd. In een zijnis zie je de marmeren graftombe van Pedro Coloma. Vooral zwangere vrouwen hebben baat bij een bezoek aan de crypte. Het zou hen een goede zwangerschap en vlotte bevalling garanderen. GOOIEN MET BROOD?! De Brooikensworp in Reet (Rumst) herinnert aan een gebruik waarmee in de 17de eeuw werd begonnen en ook aan de grondslag ligt van de vijfjaarlijkse Brooikensdag (2016, 2021, …). Aan de kerk werden destijds tarwebroodjes uitgedeeld aan het samengestroomde

volk. Nu worden de broodjes (eind juni, begin juli) van op de kerktoren over het volk geworpen. VLAAMSE GAAIEN IN HAMME De inwoners van Hamme zijn in de wijde omgeving bekend als Wuitens. Wuiten is een synoniem voor gaai. De Hammenaars danken die bijnaam aan een legende waarin verteld wordt dat de Vikings tijdens hun rooftochten in de streek een sprekende wuiten hebben meegenomen uit Hamme. De vogel werd verkocht maar sprak geen woord. Pas wanneer de vogel met z’n nieuwe eigenaar langs Hamme voer, riep hij plots: Kwek, kwek, k’hein Ham gezien. De vogel bleef maar doorratelen. Wanneer Hammenaars de legende vertelden deden ze ongewild aan deze ratelende vogel denken en werden ze Wuitens genoemd. De legende van de Hamse Wuiten wordt levendig gehouden tijdens de jaarlijkse Wuitensfeesten en de driedaagse Wuitensmarsen (september).

Processies MARIALE PROCESSIE IN LEDE

MARIA-OMMEGANG IN KALFORT

De Mariale Processie in Lede trekt om de twee jaar (2014, 2016,…) op de tweede zondag na Pinksteren door de straten. De processie vormt het sluitstuk van een negendaagse ommegang, waarvan de ‘kaarskesprocessie’ en de ‘paardenommegang’ (op de tweede zondag van de negendaagse) andere hoogtepunten zijn. De geschiedenis van de processie gaat terug tot het begin van de 15de eeuw. Ter gelegenheid van de 600 jaar Mariaviering gaat de processie in 2014 door op vier mei.

Rond 1600 trokken de Kalfortenaren voor het eerst in processie door hun dorp met het beeld van Onze-LieveVrouw ten Traan, dat in de plaatselijke kapel werd vereerd en aangeroepen tegen oogziektes en heesheid. Vierhonderd jaar later is de traditie nog altijd springlevend. In 1988 werd de processie volledig vernieuwd en omgevormd tot een stijlvolle Maria-Ommegang, rijk en afwisselend van inhoud. De MariaOmmegang vindt elk jaar plaats op de tweede zondag na 15 augustus. Vanaf de vrijdag ervoor tot de zondag erna komen nog steeds duizenden bedevaarders naar Kalfort (Puurs).

Scheldeland Toeristische gids

Uit in Scheldeland

Eten en Drinken Diep gewortelde culinaire tradities maken van tafelen in Scheldeland een boeiende ontdekkingstocht. Het aantal goede, gezellige eethuizen in Ninove, Aalst en Dendermonde is niet op de vingers van wel tien handen te tellen. De genereuze gezelligheid weet fijnproevers en smulpapen sterk te bekoren. Je ontdekt daarbij ook meteen het grote aanbod aan streekproducten. Denk maar aan de palinggastronomie langs de Schelde, de rijke biercultuur, hop in de Faluintjesstreek, de wereldvermaarde asperges van Kalfort of paardenvlees in Dendermonde, Hamme en Willebroek.

TIP: Bij verschillende toeristische infokantoren kan je manden met streekproducten laten samenstellen. Vraag naar de mogelijkheden, prijzen en voorwaarden. Smakelijk!

STREEKGASTRONOMIE Naast een hele reeks streekbieren, waarvan sommige internationale bekendheid genieten, heeft Scheldeland een gevarieerd en verrassend aanbod streekproducten.

Paling Paling is hĂŠt gerecht van Scheldeland. Dender, Schelde en Rupel waren in het verleden rijke viswaters. De vis vond vlot zijn weg naar de lokale keuken en elke hobby- of beroepskok ontwikkelde zijn eigen palingspecialiteit. Restaurants en recepten gaan vaak over van generatie op generatie. De kruiden die daarbij gebruikt worden komen vaak uit de vrije natuur. In Klein-Brabant is Mariekerke het centrum van de visverwerking, in heel Vlaanderen gekend voor het jaarlijkse Palingfestival en de Vis- en Folkloredagen.

Palinggastronomie!

Waar? Aan het Donkmeer in Berlare, in Schoonaarde bij Dendermonde, in de regio Klein-Brabant (Mariekerke, SintAmands, Driegoten in Hamme, Weert), Temse in het Waasland Proeven? Het aantal restaurants dat in Scheldeland paling op het menu heeft staan, is bijna niet te tellen. Het gladde beestje wordt op wel 101 verschillende wijzen klaargemaakt. Er is paling in â&#x20AC;&#x2122;t groen, gebakken, ProvenĂ§aals, met kampernoelie, op zijn Donks, Mariekerks, Hams, enzovoort. Weetje! In het begin van de 20ste eeuw kwamen de Gentenaars met de stoomtram naar het Donkmeer in Berlare voor

Paling, he t toppr od uct

van Sche ldela

een lekker bord paling. De palingvissers van het Donkmeer serveerden hun vangst in eigen eethuisjes aan de rand van het meer. Nu komt de paling uit het buitenland in speciaal uitgeruste tankwagens met zuurstofvoorziening. De beestjes ondergaan een waterkuur in het Donkmeer, om daarna vers en panklaar te verhuizen naar de restaurantkeukens. 77

Scheldeland Toeristische gids

Hop De landelijke Faluintjesstreek ten oosten van Aalst was ooit een belangrijk centrum voor de hopteelt in Europa. Het waren de monniken van de Abdij van Affligem die de teelt introduceerden. In de 17de eeuw produceerde de streek meer dan de helft van alle hop in Europa. Ook nu wordt er nog hop verbouwd, weliswaar op veel kleinere schaal dan vroeger. Verschillende chef-koks verwerken hopscheuten in hun gerechten. Sommige brouwers gebruiken de bloeHandvol hopscheuten metjes om er het typisch Aalsterse bier Ondineke, ook Oilsjtersen Tripel genoemd, of Witkap en Affligem mee te brouwen. Op het jaarlijkse oogsten folklorefestival ‘Pikkeling’ eind juli kan je proeven van typische streekproducten op basis van hop.

Waar? Faluintjesstreek rond Aalst: Meldert, Herdersem, Baardegem, Moorsel en Affligem Proeven? In nagenoeg elke horecazaak in de omgeving van Aalst kan je de streekbieren Ondineke, Witkap of Affligem bestellen. Hopscheuten proeven kan in vele horecazaken tijdens het seizoen (maart/april). Kopen? Hoppralines kan je kopen bij chocolatier Mergan in Aalst-Meldert. Voor hopjenever kan je terecht bij dranken VDS in Aalst.

Bezoektip! Spring op de fiets en ontdek de nog overblijvende hopvelden in de landelijke deelgemeenten van Aalst aan de hand van de Hoppetocht. Of wandel langs de vele stadsgezichten in ‘het centrum van’ Aalst die herinneren aan het rijke hopverleden, met toenmalige brouwerijen, mouterijen en immense hopmagazijnen. De brochure met 4 wandellussen in de Faluintjesstreek is een aanrader voor wandelaars.

Asperges

Paardenvlees

De fijne Kalfortse asperge heeft een lange geschiedenis. Omstreeks 1870 werden de eerste ‘Asperges de Calfort’ aangeplant in het Hof van Coolhem in Puurs. Vandaag is de kwaliteit de belangrijkste troef van het ‘witte goud’ van Klein-Brabant. De asperge staat bij zowat elke Puursenaar in de moestuin en bij heel wat tuinbouwbedrijven wordt deze delicatesse professioneel gekweekt. Het Hof van Coolhem vormt jaarlijks (van half april tot eind juni) het decor voor het Asperge festival, dat aan de asperge gewijd is.

Paardenvlees was lang gekend als het vlees van de arme man. In de 19de eeuw kwam het vlees van oude paarden van boerderijen en oude scheepstrekpaarden. Sommige beenhouwerijen groeiden uit tot heuse paardenvleesverwerkers. Zij bereidden onder meer gedroogde en verse paardenworsten, Boulogne en gerookt paardenvlees. Nu zijn Boulogne, ook wel zwarte of vierkante worst genoemd, en gerookt paardenvlees typische en gesmaakte streekproducten uit Hamme. Willebroekse ‘schep’ is stoverij van paardenvlees waarbij het vlees in heel kleine stukjes gesneden is. Ook Dendermonde is gekend om zijn paardenworsten, die gaar worden gestoofd met een uitje, bier, vleesbouillon en kruiden.

Waar? Regio Klein-Brabant: Puurs en Kalfort Proeven? In het aspergeseizoen, van half april/ begin mei tot 24 juni (Sint-Jansfeest), staat de asperge centraal op de kaart in de Klein-Brabantse restaurants.

Bezoektip! De bakermat van de asperge, het Hof van Coolhem in Puurs, is een 13 hectare groot parkdomein waar je geniet van natuur en milieu in een uniek historisch kader. Er zijn tentoonstellingen, een wandelparcours in het parkbos en een infopad langs leerrijke infopanelen.

Waar? Dendermonde, Hamme en Willebroek

Culinair ge Scheldeland nieten in

Proeven? Schep kan je smullen in Willebroekse eethuizen en cafés. Het wordt vaak met frietjes geserveerd, maar is ook lekker met brood en een glas bier. Op de lokale jaarmarkt in oktober is schep heel populair. In Dendermonde hebben vele horecazaken klaargemaakte paardenworsten op de kaart staan.

Kopen? In de streek van Hamme en Dendermonde kan je bij verschillende slagers paardenvlees, paardenworsten en Boulogne krijgen.

Asperg

alfort es de C 79

Scheldeland Toeristische gids

STREEKBIEREN Scheldeland heeft een rijke biercultuur en telt heel wat brouwerijen. Je zou haast geloven dat elk dorp zijn eigen bier brouwt. Niks smaakt beter dan een lekker streekbiertje op een zomers terrasje of in een winterse bruine kroeg. Schol!

Tripel Karmeliet en Pauwel Kwak Tripel Karmeliet (donkerblond, 8,4%) is een driegranenbier gebrouwen volgens een oud karmelietenrecept, een uniek bier dat door zijn fruitigheid iedereen kan bekoren. Pauwel Kwak (amber, 8,4%) was oorspronkelijk een koetsiersbier, vandaar het opvallende glas. Het is een bier met een evenwichtige smaakopbouw: de zachtzoete aanzet is perfect uitgebalanceerd door de mildbittere afdronk. Brouwerij: Bosteels in Buggenhout Andere: DeuS, Brut des Flandres

Malheur Malheur is een goudblond doordrinkbier dat bestaat in 6%, 8%, 10% en 12%, en de speciale Malheur Brut. Door zijn subtiele bitterheid valt het bijzonder in de smaak bij bierkenners die een milde bitterheid weten te appreciëren. Brouwerij: De Landtsheer in Buggenhout

Ondineke Ondineke of Oilsjtersen Tripel (donkerblond, 8,5%) is het stadsbier van Aalst. De onbevruchte bloemen van de hopplant worden erin verwerkt. Brouwerij: De Glazen Toren in Erpe-Mere Andere: Saison d’Erpe-Mere, Canaster en Jan De Lichte Te verkrijgen: Verschillende cafés in het centrum van Aalst hebben Ondineke op hun kaart staan. Aan de poort van de brouwerij kan je het bier op zaterdag kopen.

Kwibus Kwibus Blond en Donker (beide 6,4%) zijn karaktervolle bieren met een stevige schuimkraag. Er worden geen scheikundige producten toegevoegd. Brouwerij: Kwibus in Erpe-Mere

Delirium Tremens Delirium Tremens (blond, 9%), het bier met het typische roze olifantje op de etiketten, werd in 1988 voor de eerste maal gebrouwen. Typisch voor dit bier is dat er drie verschillende gisten worden gebruikt en de originele verpakking die aan Keuls aardewerk doet denken. Het etiket verbeeldt op een originele manier de verschillende fasen van het delirium. Brouwerij: Huyghe in Melle Andere: gelegenheidsbier La Guillotine Nieuw: glutenvrije Mongozo Premium Pilsener, bekroond tot beste pils van België.

Witkap Pater Witkap Pater is een levend bier van hoge gisting. Het bestaat in drie variëteiten: Stimulo (blond, 6%), Dubbel (donker, 7%) en Tripel (donkerblond, 7,5%). De Witkapbieren zijn een erfenis van een reeds lang verdwenen brouwerij uit Brasschaat. De naamgeving verwijst naar de witte hoofdbedekking van de Premonstratenzers. Het bier heeft een fruitig aroma, een kussenachtige schuimkraag en is sorbetachtig op de tong. Witkapbieren worden door kenners geprezen om hun bijzondere en authentieke smaak. Brouwerij: Slaghmuylder in Ninove Andere: Slag Pils, Helles, Ambiorix en Slaghmuylder Kerst- en Paasbier Bezoektip: In familiebrouwerij Slaghmuylder wordt al sinds 1860 bier gebrouwen. De brouwerij herbergt een interessant museum met een collectie oude foto’s, brouwersattributen en reclameborden. De stoommachine en de vooroorlogse bottelmachine zijn unieke stukken industriële archeologie.

Vicaris

ouwerij Duvel van brur s Mo ortgat, Pu

Duvel De goddelijke Duvel (goudblond, 8,5%) is bij iedereen bekend. De Kleine of ‘groene’ Duvel (blond, 7,5%) is dat heel wat minder en is te verkrijgen in Puurs en de omliggende gemeenten Willebroek en Londerzeel. De bijnaam ‘groene Duvel’ heeft het bier te danken aan het groene etiket op de fles. Ook daarin verschilt de Kleine Duvel van de echte: er zit maar 25 cl in een flesje. Brouwerij: Duvel-Moortgat in Breendonk (Puurs) Andere: Vedett (witbier) Bezoektip: De brouwerij bezoeken kan in groep na afspraak. Het bezoek begint en eindigt in het bezoekerscentrum.

Lam Gods Een Wetterse Dubbel (donker, 6.8%) of Lam Gods is een zacht bier met een vleugje steranijs en gecarameliseerde mouttoets. Brouwerij: Paeleman in Wetteren Andere: Uitzet

Abdijbier Dendermonde Abdijbier van Dendermonde (donkerblond, 8%) wordt sinds 1997 gebrouwen in Merchtem, maar op verzoek en onder licentie van de paters Benedictijnen uit Dendermonde. Een prachtig etiket verbeeldt heel wat geschiedkundige elementen van de abdij. Brouwerij: De Block in Merchtem (Peizegem) Te verkrijgen: In de abdij op de Vlasmarkt

De Vicaris Tripel (blond, 8,5%),het eerste bier van de brouwerij, is een zacht bier met een fruitige toets. Eveneens in het assortiment: Vicaris Generaal (roodbruin, 8,5%), Vicaris Tripel-Gueuze (blond, 7,5%), Vicaris Winter (blond, 10%) en Vicaris Quinto (goudblond, 5%). Op het etiket van de Vicaris prijkt een paard dat wordt bereden door vier amazones. Een knipoog naar het Ros Beiaard? Brouwerij: Dilewyns in Dendermonde Bezoektip: De brouwerij bezoeken kan in groep na afspraak. De rondleiding door de prachtige brouwinstallatie wordt afgesloten met een proeverij van twee bieren en de Vicaris Nootham.

Elk dorp zijn bier? In Laarne en omstreken zul je bij verschillende cafés nog reclameborden van Pick-Up Pils opmerken. Dit pilsbier wordt gebrouwen door de Laarnse brouwerij Walrave en is enkel in de streek te krijgen. Ook het heksenbier Toverhekske wordt bij Walrave gebrouwen. Vergeet in de Wastobbe niet te proeven van een Wastobbeke. In Kalken kan je proeven van het donkerblonde streekbier Unkerzak. Het Zwijntjesbier wordt speciaal gebrouwen voor de Zwijntjeskermis, die jaarlijks in juni in Zwijnaarde plaatsvindt. In Mechelen in brouwerij Het Anker worden de Carolusbieren gebrouwen. In 2014 opent dezelfde brouwerij haar whiskystokerij De Molenberg in Blaasveld. Degusteer er de Gouden Carolus Single Malt. Vaertlander is een blond streekbier van hoge gisting dat je kan verkrijgen in Willebroek. Klinkaertbier is typisch voor de Rupelstreek en in Weert bij Bornem kan je in de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger het typische Slijkneusbier proeven. Bornems Abdijbier of Bornemse Tripel drink je in Bornem. 81

Scheldeland Toeristische gids

MOOI PALET VAN SMAKEN Naast de alom bekende specialiteiten zoals hop, paling of asperges, verrast Scheldeland je ook met een overdaad aan lokale lekkernijen zoals vlaaien, peperkoek of kopvlees. Deze producten worden met vakmanschap en passie bereid door grote of kleine producenten, vaak op basis van een lange familietraditie. Het gebruik van natuurlijke grondstoffen en een ambachtelijke bereidingsmethode zijn vaste elementen.

Dendermonds kopvlees Dendermonds kopvlees is de onbetwiste specialiteit van de Ros Beiaardstad en wordt gemaakt van buikspek en sappig vlees uit de runds- en varkenskop. Deze delicatesse laat zich het best genieten op een stukje bruin brood bedekt met een dun laagje straffe mosterd. Je kan kopvlees verkrijgen bij de meeste Dendermondse slagers.

Vlaaien bij de koffie Aalsterse Vlaaien zijn sinds lang een populair kermisdessert. Melk, suiker, foelie, eieren, kandijsiroop, kaneel en mastellen vormen samen het heerlijke gebak. De Aalsterse Vlaai is een erkend Vlaams streekproduct. De 5 erkende vlaaienbakkers pakken uit met deze eeuwenoude, donkerbruine lekkernij. Ook de Dendermondse bevolking bakt van oudsher vlaaien. Op basis van peperkoek, beschuiten, makarons, melk, eieren, kandijsuiker en kandijsiroop wordt een deeg gemaakt dat afgebakken wordt in een warme oven. In Wetteren krijgen de lekkerste vlaaien het label ‘Goedgekeurd door de Rechtvaardige Rechters’. Je kan de vlaaien vinden bij meerdere Wetterse bakkers.

Verrukkelijke chocolade In Lebbeke bij Dendermonde kennen ze iets van chocolade. In deelgemeente Wieze is de thuisbasis van chocoladereus Barry-Callebaut gevestigd. Ook chocolatier Dooms maakt er lekkere pralines, die 82

de fijnste lekkerbek bekoren. In de trendy chocolaterie Marioca in Merelbeke worden de vernieuwende creaties in chocolade, marsepein en ijs erg gesmaakt do o r zoetekauwen. Ook artisanale chocolaterie Cher in Berlare maakt chocoladecreaties die smelten op de tong. Chantelly chocolade uit Baasrode (Dendermonde) mag zich met zijn handgemaakte chocoladeproducten zelfs leverancier noemen van Harrods. In Aalst zijn het ‘Het chocoladehuis’, chocolatier Royal en Mergan de moeite waard.

Proost met jenever en likeur

Likeurstokerij De Klok in Serskamp (Wichelen) geniet vooral bekendheid vanwege haar advocaat, die op grootmoeders wijze wordt gemaakt en ook verwerkt in pralines, de krieken op jenever en de huisgemaakte citroenjenever. In Aalst laten de stokerijen zich graag inspireren door de illustere personages uit het verleden. Zo pakt Stokerij VDS uit met Louis Paul Boonjenever en Faluintjesjenever en produceert Stokerij De Moor de unieke Daensjenever en de Jenever Dirk Martens. Jeneverstokerij Rubbens produceert al sinds 1817 jenever. Het productieprogramma van de stokerij gevestigd in Wichelen omvat vijftien verschillende soorten kwalitatief hoogstaande jenevers. De Rubbens O’ de Flander is een graanjenever van 38%, de Ros Beiaardjenever heeft een duidelijk aroma van jeneverbes en de Vieux-Système graanjenever van 35% zit in de traditionele witstenen kruiken. In distillerie De Stoop in Merelbeke is de graanjenever het grote uithangbord, maar De Stoop heeft ook een ruim aanbod fruiten crèmejenevers en advocaat op grootmoeders wijze. Zeker proberen: advocaat De Stoop en de graanjenever met keurmerk O’ de Flander. Nog meer jenevergenot met de Buggenhoutse O’ de Flanderjenever van Stokerij Thyssen en de Mariekerkse citroen- en graanjenever, de enige

eland! Gastr onomie in Scheld

echte jenever van de Mariekerkse vissers. Klinkaertjenever, Rupeldruppel appel- en graanjenever drink je in de Rupelstreek en ‘Vaartwater’ moet je in Willebroek proeven!

Whisky in Willebroek Op de ‘Molenberg’ in Blaasveld maalt en stookt het ‘meuldersgeslacht’ Van Breedam graan tot jenever. Tot op vandaag is de Molenberg nog steeds in handen van de familie en leeft de traditie voort. Vanaf mei 2014 met een nieuw product: Gouden Carolus Single Malt whisky.

Ham ham ham

De fameuze Gandaham wordt in Destelbergen gemaakt. De smaak, de kleur en het aroma zijn het resultaat van een natuurlijk rijpingsproces dat meer dan negen maanden duurt. In Buggenhout dankt de gedroogde Superanoham van Grega zijn fijne smaak onder meer aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt.

Hamse mosterd Een gesmaakt Hams streekproduct is de bruine graanmosterd van mosterdfabriek Vernimmen-De Lelie. Deze scherpe mosterd op basis van een oud recept uit 1840 werd vroeger bereid met zwarte en bruine mosterdzaden, die in de streek zelf werden geteeld. Nu worden de zaden aangevoerd vanuit Canada, India en Hongarije.

Peperkoek en ander zoet

Bij Vondelmolen in Lebbeke wordt al sinds kort na de Eerste Wereldoorlog lekkere peperkoek gemaakt volgens een familierecept uit 1867. Begin 20ste eeuw specialiseerde bakkersfamilie Vermeiren uit Puurs zich als speculaasbakker. De

“Traditionele speculoos” van Vermeiren heeft zijn authentieke structuur en smaak, licht gekruid met kaneel en muskaatnoot, behouden. Maar ook andere plaatsen in Scheldeland hebben hun eigen koekjes. Denk maar aan de Verhaerenkoekjes in Sint-Amands of het Rupelsteentje in Boom.

Mechels Natuurlijk Proeven van hoeveijs, een hertensteak, een artisanaal brood of een mix van aardappelen, prei, bloemkool, en spruitjes? En genieten van een leuke fietstocht of wandeling door de dorpen Heffen, Hombeek of Leest? Het kan dankzij Mechels Natuurlijk. Plattelandsondernemers die zich samen sterker maken in Scheldeland door hun producten actief en origineel te promoten.

Sterrenrestaurants Met zeven restaurants die door de kenners van Michelin al jaren met een of twee sterren worden bedacht, mag Scheldeland zich tot de meest culinaire regio’s van Vlaanderen rekenen. De sterrenrestaurants vormen het neusje van de zalm, maar zijn ook een aanwijzing voor het rijke gastronomische talent dat in heel Scheldeland Eten en in ken met e en ster dr schuilt. * Voor een maaltijd ‘met sterren’ kan je terecht in ’t Overhamme in Aalst, Lijsterbes in Berlare, Eyckerhof in Bornem, ’t Truffeltje in Dendermonde, A Priori in Haaltert, Hof ter Eycken in Ninove en Pastorale in Reet-Rumst. Meer dan twintig restaurants in Scheldeland hebben een mooie beoordeling in de Gault Millau-gids: www.gaultmillau.be.

Scheldeland Toeristische gids

Evenementen TENTOONSTELLINGEN

Mysterie van de Rechtvaardige Rechters. Tijdens deze mini-expo in de Sint-Gertrudiskerk op de Markt in Wetteren kom je meer te weten over het gestolen paneel van het ‘Lam Gods’ van Jan Van Eyck. Je kan er snuisteren achter het retabel, breng dan best wel een zaklamp mee. www.beleefwetteren.be (klik op Rechtvaardige Rechters).

Het tij keert! Reizende tentoonstelling met watergebonden erfgoed langs de Rupel Het nautisch gebeuren langs en op het water (o.a. scheepswerven, zaten, kielen, bruggen, dijken, kaaien en watergebonden handel, visvangst, bier en bloem) is het algemeen thema en vormt de rode draad doorheen deze rondreizende tentoonstelling. www.trvl.be/hettijkeert STOETEN EN OPTOCHTEN

Carnaval overal Heel wat steden en gemeenten kennen een rijke carnavalstraditie. Van half 84

februari tot begin april slaat in Aalst, Ninove, Dendermonde en nog vele andere gemeenten de carnavalsgekte toe. Het carnaval van Aalst is een absoluut topevenement, bekend in binnenen buitenland én erkend als Werelderfgoed. Drie dagen lang nemen uitbundige carnavalisten de binnenstad in. Het hoogtepunt is de kleurrijke stoet met imposante praalwagens die op zondag de stad doorkruist. Op maandag brengen de ‘Gilles’ hun bezemdans, gevolgd door de ajuinworp vanaf het balkon van het stadhuis. Daarna trekt de carnavalstoet voor een tweede keer door de straten van Aalst. Op dinsdag palmen de ‘Voil Jeanetten’, mannen die paraderen in vrouwenkleding, de straten in. Het Aalsterse carnaval wordt traditioneel afgesloten met de popverbranding op de Grote Markt. Het weekend na het Aalsterse carnaval is het traditiegetrouw in Ninove feest.

Een leuk filmpje over Aalst Carnaval kan je bekijken via deze QRcode (p. 134).

En ook Hamme heeft zijn heel eigen carnavalstraditie. Tijdens de driedaagse Wuitensfeesten herleeft de legende van de Hamse Wuitens. In de zondagse Wuitenscavalcade zijn folklore en Hamse spot troef. Op maandag is er de verbranding van de versleten wuiten, waarna Hamme zich in een schitterende en bruisende carnavalsnacht stort. De grote carnavalsoptochten trekken massaal veel volk. Wie het graag iets minder druk beleeft, kan de kleurrijke stoeten van Buggenhout, Denderleeuw, Dendermonde, Gent-Ledeberg, Lede, Merelbeke, Moerzeke, Temse, Wetteren of Willebroek gaan bekijken.

Ros Beiaardommegang

Dendermonde De Ros Beiaardommegang is een historisch topevenement in Vlaanderen en Europa. De ommegang herdenkt de legende van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen en vindt maar om de tien jaar plaats (2020). Een schitterende stoet met praalwagens en maar liefst tweeduizend figuranten trekt door de binnenstad van Dendermonde. In de stoet dragen trotse Pijnders het monumentale ros, bereden door de Vier Heemskinderen, door de straten. Het absolute hoogtepunt is het moment waarop het heldhaftige ros al steigerend het ‘vuurgevecht’ aangaat op de Grote Markt. Iedereen zingt en klapt dan mee op de tonen van het Ros Beiaardlied. Het Ros Beiaard en zijn ommegang zijn erkend als Werelderfgoed. www.rosbeiaard.be

Reuzenommegang Katuit

Dendermonde De historische Reuzenommegang Katuit trekt jaarlijks op de laatste donderdag van augustus door het oude centrum van Dendermonde. Het is een historische avondstoet die de dansende Gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath opvoert in een feeërieke optocht van wel duizend gekostumeerde figuranten. Praalwagens, muziekkorpsen, straattheaterartiesten, vendelzwaaiers en fakkeldragers zorgen voor een uniek spektakel. De stoet voert

niet alleen historische of volkse taferelen op, maar er gaat ook veel aandacht naar eigentijdse animatie en speciale effecten. Als afsluiter is er een muzikaal vuurwerk op de Markt. www.rosbeiaard.be PODIUM

Festivaria

Donkmeer Berlare De tweejaarlijkse openluchtopvoering van een populaire musical eind augustus aan de oevers van het Donkmeer trekt telkens weer een breed en cultuurminnend publiek. Theater, muziek en het prachtige natuurlijke kader van het Donkmeer versmelten tot een adembenemend zomers avondspektakel met prachtige zangpartijen en oogverblindende kostuums. De doorgaans niet-professionele acteurs en actrices zetten de voorbije jaren al My Fair Lady en The Wizard of Oz op de planken. De regie en het muzikale luik zijn in handen van gerenommeerde professionals. Het evenement verwelkomt om en bij de 30.000 toeschouwers. In 2015 wordt een nieuwe opvoering voorzien. www.festivaria.eu

Cirk! Aalst

Aalst Cirk! Aalst trakteert bewoners en bezoekers op een zomers openluchtfestival. Verschillende plekken in de stad worden ingepalmd door tal van performances, circus en theater. Circusfanaten of toevallige passanten, iedereen kan genieten van dit festival. www.cirkaalst.be

Theater aan Twater

Boom Theater aan Twater is een jong, internationaal theaterfestival dat elk jaar aan het begin van de zomer de Rupelkaai in vuur en vlam zet. De wandelesplanade wordt een weekend lang omgetoverd tot een boulevard waar straattheater, animatie, stand-upcomedy, muziek en circus elkaar

Scheldeland Toeristische gids

vinden. In een avondvullend programma kunnen de toeschouwers van de ene naar de andere act wandelen. Het festival nodigt befaamde straattheateracts uit, maar ook lokaal amateurtalent krijgt een podiumkans op of naast het water. www.kaaimannen.be, www.desteigerboom.be

, Aalst Priester Daens

Passiespel Christus aan de Schelde

MariekerkeBornem Eens in de vijf jaar (2015) in de Paasperiode wordt de Mariekerkse Scheldekaai het decor voor een unieke opvoering van het lijdensverhaal van Christus. Het klassieke religieuze verhaal wordt verplaatst Passiespel, Mar iek erke naar de context van een vissersdorp in het begin van de 20ste eeuw. Meer dan zeventig figuranten en acteurs, voornamelijk lokale inwoners, vertolken de apostelen die voor de gelegenheid vissers, mandenvlechters, klompenmakers en sjacheraars worden. Tegen de achtergrond van het schilderachtige kerkje van Mariekerke en met de machtige Schelde in de rug genieten de duizenden toeschouwers van een uniek samenspel van natuur, cultuur en lokale folklore. www.meisvisvzw.be

eeuw. Tot op vandaag is Daens een persoon met invloed. In 2014 wordt het leven en werk van Daens in Aalst in de kijker gezet met heel wat initiatieven waaronder een Daenswandeling en een zoektocht voor kinderen. Houd de website van Toerisme Aalst in de gaten: www.aalst.be/toerisme.

FOLKLORE Vis- en Folkloreweekend Mariekerke-Bornem Het pittoreske voormalige vissersdorp Mariekerke oogt tijdens de kleurrijke Vis- en Folklorefeesten eind juni als een vissersdorp van weleer. Daarvoor zorgen de vismijn, de vissersstoet en uiteraard veel vers en lekkers uit het water. De openbare verkoop van verse vis, volgens het aloude principe van de

175 jaar Daens in Aalst

Aalst van 1 juni tot 18 december 2014 Daens betekent nogal wat! Daens is in Vlaanderen het ijkpunt voor sociale inzet en sociale rechtvaardigheid. Opvallend is dat het ereburgerschap van de stad Aalst, de eretitel Oost-Vlaming van de Eeuw, zijn vijfde plaats als Grootste Belg werden uitgereikt in de 21e 86

Vis- en Folkor e, Mariekerk e

‘visafslag’, op de plaats waar de vismijn ooit gestaan heeft, is een niet te missen schouwspel. www.mariekerke.be

Smeedfestival

Niel In het najaar wordt het Sint-Hubertusplein voor twee dagen omgetoverd tot de grootste smidse van Europa. Dit sfeervolle openluchtspektakel roept met zijn geur van kolen, hitte en de typisch klinkende hamerslagen bij heel wat mensen een nostalgisch gevoel op. Je kan zien hoe smeden uit binnenen buitenland gedreven omgaan met hamer, staal, kolenvuur en aambeeld. Naast dit fascinerende schouwspel zijn er ook tentoonstellingen van smeedkunst en vindt er een openbare verkoop van al het smeedwerk plaats. www.niel.be

Deze eeuwenoude traditie stamt uit lang vervlogen tijden waarin schepen aanlegden om hun aardewerk te verkopen op het dorpsplein. In de aardewerken potten werden vooral voedingswaren bewaard. www.wichelen.be

Pikkeling

Faluintjesstreek Aalst De ‘Pikkeling’ is het traditionele oogsten folklorefestival eind juli in de Faluintjesstreek. Afwisselend treedt een van de vier Aalsterse deelgemeenten Baardegem, Herdersem, Meldert of Moorsel

Potjesmarkt

Schellebelle-Wichelen Elk jaar, op de tweede zondag na Pinksteren, is het dorpsplein van Schellebelle het decor voor de gezellige Potjesmarkt. In het feestgedruis met de traditionele veemarkt, de wielerwedstrijden en tentoonstellingen valt de potjesverkoop op door originaliteit.

Folklor efestival De Pikkeling, Faluintjes 87

Scheldeland Toeristische gids

op als gastvrouw. Bezoekers kuieren rond tussen demonstraties van het aloude oogstgebeuren, aangevuld met oude ambachten zoals vlegeldorsen of hoefsmeden en proeven van typische streekproducten zoals hopjenever, het Pikkelingbiertje of Faluintjeskoffie. De laatste jaren is de ‘Pikkeling’ uitgegroeid tot een erkend internationaal folklorefestival waar volksdansgroepen uit heel Europa te gast zijn. www.faluintjes-pikkeling.be

festival. Het Asperge festival dat loopt van half april tot eind juni (duur van het aspergeseizoen) start met de eerste aspergesteek. Naast gastronomische activiteiten staan er onder meer ook aspergewandeltochten en educatieve activiteiten op het programma. Een overzicht van alle activiteiten vind je via www.puurs.be.

Palingfestival

Mariekerke-Bornem

Oogststoet

Massemen-Kortenbos (Wetteren) De Oogststoet is een levendig en kleurrijk zomerfeest, waarbij alle facetten van het boeiende landelijke leven op een authentieke wijze worden uitgebeeld in meer dan 50 verschillende taferelen. De stoet rijdt jaarlijks uit op de eerste zondag van augustus. www.oogstfeesten-kortenbos.be GASTRONOMIE

Asperge festival

Puurs Het prachtige parkdomein Hof van Coolhem vormt met zijn educatieve aspergetuin en demonstratiebermen, waar u kan zien hoe de aspergeteelt stapsgewijs verloopt, de centrale plaats voor dit

Hof van Co olhem, Puurs

Palingfestival, Mariek erk e Meer dan 15.000 lekkerbekken bezoeken jaarlijks tijdens het Pinksterweekend het Palingfestival. Naast een gastronomisch festijn is het ook een ode aan de schilderachtige regio en aan oude en nieuwe volkskunsten. In een reusachtige tent op het Kouterplein wordt paling in ’t groen opgediend, de specialiteit van Mariekerke. Toeristen kunnen deelnemen aan uitgestippelde wandelingen en er is muzikale ambiance en animatie voor de kinderen. Met de ludieke toeristentram, een plezierboot of zelfs per stoomtrein geraken bezoekers vlot tot in de buurgemeenten Sint-Amands of Puurs. De opbrengst van het festival gaat naar het goede doel. www.palingsfestival.be

Hopdag

Meldert-Aalst Het eerste weekend van september gaat er ter gelegenheid van de kermis in Meldert een hopdag door. Op deze hopdag kan je het hopproject en de demonstraties rond de hoppeoogst bekijken. Denk je dat je het aankunt om met de hand hop te plukken? Dan kan je deelnemen aan het Vlaams kampioenschap ‘hoppepluk’. Of is het degusteren van de heerlijke bieren die met de Meldertse hop worden bereid meer iets voor jou? www.aalst.be SPORT

Dodentocht Bornem

en aankomst, het prachtige parcours over drie provincies en de combinatie van drukke dorpskernen en rustige plaatsjes. www.dodentocht.be

Natourcriterium

Aalst Het jaarlijkse Natourcriterium in juli (na de Tour de France) lokt jaarlijks om en bij de 70.000 bezoekers naar de Ajuinenstad. In 2013 was het evenement aan zijn 78ste editie toe. Toprenners als Cancellara of Sagan komen graag afgezakt naar deze wielerwedstrijd, die door de centrumstraten raast. De Grote Markt is het epicentrum van de wielergekte en live-uitzendingen. Een heuse publiciteitskaravaan en doorlopende muzikale animatie zorgen ervoor dat de toeschouwers een fantastische dag beleven. De aanwezigheid van vedetten en prominenten uit de sportwereld en showbusiness maken het feest compleet. www.criteriumaalst.be

Flandriencross

100 km Dodentocht , Bornem

Begonnen in 1970 met 69 wandelaars is de Dodentocht in augustus uitgegroeid tot de grootste en meest bekende 100 kilometertocht van heel Europa. De deelnemers moeten maar liefst 100 km te voet afleggen tussen de start op vrijdagavond om 21 uur en de aankomst, maximaal 24 uur later. Onderweg zijn stops voorzien in brouwerij Duvel-Moortgat en Palm. Bekend (en berucht) is de sfeer bij de start

Hamme Elk jaar in november verzamelen duizenden sportliefhebbers zich om het kruim van de Belgische veldrijders te zien strijden om de eer in de Superprestige Cyclocross. Bij de elite zien we bekende namen als Kevin Pauwels, Sven Nys en Niels Albert opduiken. Ook kampen jeugdige renners om de jeugdtrofee voor junioren. Onder luid applaus krijgen de winnaars de trofeeën aangereikt en de verzamelde massa kan zich uitleven op een spetterende muzikale afterparty. www.bollekescross.be

Scheldeland Toeristische gids

Jaarmarktcross Niel

Niel De Jaarmarktcross kan telkens op een publieke belangstelling van om en bij de 10.000 liefhebbers rekenen. De cross werd voor de eerste maal georganiseerd in 1963 als onderdeel van de jaarmarktfestiviteiten rond 11 november. De kampioenen dingen over een drie kilometer lang parcours van weiland, zandweg en kasseiweg naar de titel. Sven Nys, Eric De Vlaeminck en Robert Vermeire zijn maar enkelen die sinds het ontstaan als winnaar het podium bestegen. Een groots spektakel met spannende ontknopingen en onverwachte wendingen, een must voor elke liefhebber van veldritten. www.soudal.com/soudalclassics

Duvel on tour

Puurs Alle bierflesjes nog aan toe, den Duvel gaat fietsen! En dat nog wel op de familiefietstocht Duvel on tour op donderdag 1 mei 2014. Fiets mee, geniet van natuur en cultuur onderweg en maak kans op één jaar gratis Duvel. De befaamde Duvelroute (50 km) is de rode draad in het verhaal en leidt fietsers door het mooie Scheldeland. www.duvel.be

In het wiel van Eddy Merckx Scheldeland kent een rijk wielerverleden. De Rupelstreek en het Vaartland liggen bezaaid met herinneringen aan koersen en overwinningen. Wil je ze zelf graag herbeleven van op de fiets? Maak kennis met de hypermodern uitgewerkte fietslussen die samen met ex-profwielrenners het lokale wielererfgoed in de kijker zetten (zie foto). www.inhetwielvaneddymerckx.be.

JAZZCLUBS

Honky Tonk Jazz Club

Dendermonde De bunker van de Honky Tonk Jazz Club is sinds 1965 een begrip in de Europese jazzscène. Het hart van de club klopt op het feestelijke ritme van de New Orleansjazz, maar er is ook ruimte voor rhythm-and-blues, swing of zelfs exotischere jazz. Elke veertien dagen is er doorgaans op zaterdagavond een concert. Muzikanten als Memphis Slim, Toots Thielemans, Charlie Watts en vele anderen passeerden al de revue op de Honky Tonk jazzfestivals. Op zondagnamiddag kunnen liefhebbers vaak gratis een jazzmatinee bijwonen. www.honkytonk.be

Jazz Centrum Vlaanderen

Dendermonde De Honky Tonk Jazz club staat mee aan de wieg van het Jazz Centrum Vlaanderen, dat gehuisvest is in een oud munitielaboratorium en vlakbij de Honky Tonkbunker ligt. De opening in 2004 zette Dendermonde definitief op de kaart als jazzstad. Het Jazz Centrum huisvest niet alleen het archief van de Honky Tonk Jazz Club, met uniek audio- en videomateriaal, muziekliefhebbers kunnen er ook terecht voor interessante tentoonstellingen over jazzclubs en -muzikanten. Het centrum organiseert verder lezingen, videovertoningen, workshops en nog veel meer om jong en oud te sensibiliseren voor de traditionele jazz- en bluesmuziek. www.jazzcentrumvlaanderen.be

Jazzclub Het Veerhuis

Klein-Willebroek Jazzclub Het Veerhuis is sinds 1970 de vaste stek van de internationaal geroemde Fondy Riverside Bullet Band van de broers Van Breedam. Deze heren zijn rasechte Bomenaars en toveren hemelse klanken uit trompet of trombone. 91

Scheldeland Toeristische gids

Jazzfans uit BelgiĂŤ en de omringende landen komen steevast op de eerste en derde zaterdag van de maand naar Het Veerhuis afgezakt om een concert van de befaamde jazzband bij te wonen. Maar ook grote namen als Louis Nelson, Thomas Jefferson en Ernie Cagnolatti waren al te gast. www.fondy.be

Fondy Riverside Bullet Band

Shopping Verzorgde winkels, exclusieve boetieks en gezellige markten lokken heel wat kooplustigen naar Scheldeland. Op zoek naar een souvenir of een lekker streekproduct? Of zin om je eens helemaal over te geven aan een dagje shoppen? De handelszaken verwelkomen je met open armen. Ook voor een leuk cadeautje kan je terecht in de vele speciaalzaken of delicatessenwinkeltjes van de streek. Winkelen in Scheldeland: een waar genot. DENDERENDE WINKELSTEDEN De winkels en handelszaken van de Denderende steden zijn een aantrekkingspool voor echte shoppingfanaten en occasionele kopers. In de gezellige straatjes van Ninove lonken de etalages uitnodigend naar de voorbijgangers. In het winkelcomplex Ninia vind je werkelijk alles wat je maar kan bedenken, of je nu op zoek bent naar een winterse sjaal, een cd-speler of een soepterrine. Spaarzame koper of grote consument, in Ninove is er spek voor ieders bek. Een Witkapbiertje in een van de vele cafĂŠs zorgt op tijd voor verfrissing. In winkelstad Aalst vormen de Nieuwstraat, de Kattestraat, de Molenstraat en de Korte- en Lange Zoutstraat het hart van de verkeersvrije winkel-wandelzone van de stad. Met het ruime aanbod van voedingswaren, mode,

hobby en souvenirs kom je hier werkelijk niets te kort. En wat is aangenamer dan na het winkelen even uit te blazen bij een kop koffie met een lekkere Aalsterse Vlaaien of een kom ajuinsoep? In de Brusselsestraat, op de Oude Vest en op de Vlasmarkt in Dendermonde is

ten ervan uitrus Shoppen er as op e en terr

het op zaterdag over de koppen lopen. Winkeltjes, eethuizen en boetieks krijgen er aandacht van de vele wandelaars en bezoekers. Etalages bewonderen, prijzen vergelijken, passen en testen â&#x20AC;Ś gekocht!

VAN ALLE MARKTEN THUIS De dorpen in Scheldeland leven helemaal op tijdens de vele markten. Op vlooienmarkten, boerenmarkten of jaarmarkten tik je tegen aardige prijsjes de mooiste spulletjes op de kop. Ook voor lokale specialiteiten en souvenirs bieden de markten een ruime keuze. Op de Potjesmarkt in Schellebelle (Wichelen, tweede zondag na Pinksteren) hangt een geweldige volkse sfeer. Je komt gegarandeerd thuis met een mooi potje, het typische aardewerk van Schellebelle. Op de internationale Hand- en Kantwerkmarkt in Zele (jaarlijks in juni) flaneer je tussen kraampjes waar men demonstraties handwerken ten beste geeft, en kan je echt Zeels kantwerk kopen. Boekenwurmen moeten beslist eens naar de jaarlijkse Boekenmarkt van Sint-Amands. Je kan er snuffelen in boeken en genieten van de Schelde tegelijkertijd. Wees er bij in mei en september, op de kaai. Een echte tuinklassieker is dan weer de Nationale Plantenbeurs van Hombeek, waar wel tweehonderd standhouders uit binnenen buitenland een enorme verscheidenheid aan tuinplanten aanbieden. Een hele dag tuinplezier in april in de centrumstraten van het Zennedorp. De Rommelmarkt van Welle (Denderleeuw) staat bekend als grootste rommelmarkt van Vlaanderen met maar liefst 30.000 bezoekers. Op de laatste zondag van juni nemen haast alle inwoners deel en verkopen hun spullen vaak gewoon in hun garage. Je tikt hier ware schatten op de kop.

CADEAUS EN DELICATESSEN Wie op zoek is naar een verrassing voor een geliefde of een verjaardagscadeau voor een vriend of vriendin, hoeft in Scheldeland niet met lege handen naar huis te gaan. Grasduin eens in het ruime aanbod lekkernijen: van wijn, streekbier of jenever tot zoete chocolade, echte mosterd of dagverse koekjes en gebak. Zo doe je de uitverkorene niet alleen een groot plezier, je laat hem of haar ook meteen de geneugten van Scheldeland ontdekken. Voor de enige echte hoppralines kan je in Aalst-Meldert bij chocolatier Mergan terecht. In het atelier van Ambarosa in Aalst-Baardegem kan je streekpakketten aankopen met daarin lekkernijen uit Aalst en omgeving. Ben je toevallig in Puurs in Klein-Brabant, dan moet je zeker een kijkje nemen bij Van Reethâ&#x20AC;&#x2122;s Koffiebranderij. In deze koffie-, wijnen delicatessenwinkel leeft de traditie van het ambachtelijk koffiebranden verder.

Delicatessen

uit Scheldela nd

Scheldeland Toeristische gids Scheldeland Toeristische gids

Steden en dorpen van A(alst) tot

Z(wijndrecht)

Aalst Inwoners: 82.507 Oppervlakte: 78,12 km² Deelgemeenten: Aalst, Baardegem, Erembodegem, Gijzegem, Herdersem, Hofstade, Meldert, Moorsel, Nieuwerkerken Marktdag: zaterdag (Aalst) en woensdag (Nieuwerkerken) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Aalst, Molenstraat 45, 9300 Aalst, T: 053 73 22 70, toerisme@aalst.be, www.aalst.be/toerisme

TOPPER Het historische stadscentrum van Aalst heeft heel wat te bieden. Lees meer bij Topper Denderende stad Aalst, p. 49. 94

De Faluintjesstreek stond eeuwenlang onder de invloedssfeer van de Abdij van Affligem. Elk jaar gaat in een van de 4 faluintjesgemeenten de ‘Pikkeling’ door, een internationaal folklorefeest met oude oogstrituelen en streekgastronomie. Baardegems bekendste be-

zienswaardigheden zijn de 12de-eeuwse Sint-Margaretakerk en verschillende kapellen en boerderijen. De plaats is ook gekend als bedevaartsoord van de Heilige Antonius-Abten. Bezienswaardigheden in Herdersem zijn: de OnzeLieve-Vrouw Ten Beeldeken kapel, het sashuis en de mooie beemdlandschappen aan de oude Dender. Op de grens met Moorsel ligt het natuurgebied ‘Biezenbroeken’. De 12deeeuwse Sint-Martinuskerk verwijst naar een rijk verleden. Tussen het prachtige waterkasteel en de abdij ligt het natuurgebied ‘De Faluintjes’. In Meldert werd het landschap vroeger bepaald door hopaanplantingen. Nu blijft slechts een aantal hopvelden over. Enkele streekbieren worden met deze hop gebrouwen. Het Levende Hopmonument op het dorpsplein en de ‘hoplochting’ vormen een eerbetoon aan die vroeger zo belangrijke teelt. Het dorpsplein,

een Frankische dries, de Sint-Walburgakerk, de Molenvijver en het Kravaalbos zijn eveneens opmerkelijk. De kapel Onze-Lieve-Vrouw van Termuren in Erembodegem maakte oorspronkelijk deel uit van het Hof ten Hale en werd vereeuwigd in De Kapellekesbaan van Louis Paul Boon. Erembodegem is nog een bedevaartsoord rijk: de SintAmanduskapel. Het Nationaal Brandweermuseum biedt onderdak aan niet minder dan 130 oude brandweerwagens en een massa brandweermateriaal. ‘De Gerstjens’ is een natuurgebied van 52 hectare. Tussen de gemeente en

Hopvelden, Meldert

Scheldeland Toeristische gids

Berlare

He erlijk fietsen in de omg eving rond Aalst Denderleeuw liggen de Welle- en Kapellemeersen. De Sint-Martinuskerk in Gijzegem dateert uit 1772. Op het dorpsplein staat een authentieke schandpaal. Het Hof in Gijzegem is een kasteelhoeve in traditionele baken zandsteenstructuur. Ernaast de toegangspoort, de rijkelijke tuin en de gerestaureerde orangerie. In Hofstade is de gotische Onze-LieveVrouw Hemelvaartkerk prachtig gelegen op een lichte hoogte en beschermd door een geklasseerde kerkhofmuur. De Onze-Lieve-Vrouw Kerk te Nieuwerkerken is een heterogeen gebouw met laatgotisch koor en vierkante torens uit de 18de eeuw. Op de grens met Aalst bevindt zich de ‘heerlijkheid van Regelsbrugge’. Op de oudere fundamenten werd in 1935 het huidige kasteel in neotraditionele stijl opgetrokken. n

intjesstre Pikk eling, Falu

Inwoners: 14.764 Oppervlakte: 37,93 ha Deelgemeenten: Berlare, Overmere, Uitbergen ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Berlare, Infokantoor Donkmeer, Donklaan 123, 9290 Berlare, T: 09 342 92 40, toerisme@berlare.be, www.berlare.be

TOPPER Berlare is in de eerste plaats bekend voor het uitgestrekte Donkmeer, zijn gastronomie en de rustgevende groene omgeving. Lees meer bij Topper Donkmeer (p. 44).

De opvallende Sint-Martinuskerk is samen met de schandpaal voor het gemeentehuis en het kasteel met toegankelijk kasteelpark de meest in het oog springende bezienswaardigheid van Berlare. Het veer aan het gehucht Waterhoek vormt de verbinding met Dendermonde. Op deze plaats vond in 1971 de opname van de film Mira of De Teleurgang van de Waterhoek plaats.

Dorpsplein, Uitbergen Aan het Sluis aan de oever van de Schelde ligt het kleinste museum van Vlaanderen: ‘het riekend rustpunt’. Je kan er een permanente tentoonstelling gewijd aan de beer- en mesthandel bezoeken, een handel die in Berlare begon tijdens de 17de eeuw. Het monument op het pleintje voor de kerk van Overmere herinnert ons aan de Boerenkrijg. De twee mannen die uitgebeeld zijn, worden Pa en Gijs genoemd, naar de mannen die model stonden voor het monument (de zonen van de opstandelingen). De Sint-Pietersbandenkerk en het fraaie gemeentehuis bepalen het uitzicht van het stemmige dorpsplein van Uitbergen. Uitbergen is een goede uitvalsbasis voor een verkenning van de Kalkense Meersen (zie Laarne, p. 109). n

Boom Inwoners: 17.219 Oppervlakte: 7,37 km² Marktdag: donderdag Deelregio: Rupelstreek ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek vzw Regionaal infokantoor Rupelstreek PRD De Schorre Schommelei 1/3 2850 Boom Tel. 03 880 76 25 info@toerismerupelstreek.be www.toerismerupelstreek.be

Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijverheid voor welvaart in Boom. Stenen bakken behoort vandaag niet meer tot de economische activiteiten, maar de sporen van het baksteenverleden zijn duidelijk zichtbaar in het landschap. De gaaf bewaarde steenbakkerijsites op Noeveren, met de typische luzzes, werkmanshuizen, klamp- en ringovens zijn pareltjes van industrieel erfgoed. TOPPER Noeveren en Hellegat vormen een indrukwekkende industriële archeologische site tussen Boom en Niel, waar je een goed beeld krijgt van het leven en het werk in de steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek. Lees meer bij Topper Steenbakkerijen (p. 62). In het Booms steenbakkerijmuseum (bezoekerscentrum en site Frateur) kom je alles te weten over het harde leven van de arbeiders van de steenbakkerijen. In het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek krijg je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed voorgeschoteld. Het Gemeentelijk Park (een beschermd landschap met geometrische Franse vijvers) herbergt prachtige beeldhouwwerken van gerenommeerde kunstenaars zoals Rik Wouters, George Minne en Ernest Wijnants. De parkwoning werd recent verbouwd tot een milieu-educatief centrum (Ecohuis). Het openluchtzwembad zorgt tijdens warme dagen voor de nodige verkoeling. De mooie kaai met wandelesplanade heeft een schitterend uitzicht over de Rupel. Het veer brengt je gratis naar het stemmige Klein-Willebroek. Het handelscentrum De Boomgaard met leuke winkels en horeca bevindt zich op wandelafstand.

Provinciaal Recreatiedinomein Adrenalinestoten De Schorre

Scheldeland Toeristische gids

Adrenalinestoten in De Schorre

In een van de oude kleiputten is het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre gegroeid. Bij gunstige weersomstandigheden kan je hier deltavliegen en mountainboarden. De deltahelling is zelfs uniek in Vlaanderen! Kinderen kunnen zich uitleven in de speeltuin. Het grote muziekfestival ‘Tomorrowland’ vindt hier plaats. n

Bornem Inwoners: 20.790 Oppervlakte: 45,76 km² Deelgemeenten: Bornem, Hingene, Mariekerke, Weert, Branst, Buitenland, Eikevliet en Wintam Marktdag: maandag (Bornem) Deelregio: Klein-Brabant ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be

Machinale kleiafgravingen TOPPER Bornem pronkt ondermeer met het prachtige kasteel Marnix de Sainte Aldegonde, de Sint-Bernardusabdij, De Notelaer, kinderboerderij Barelhoeve en sport-en recreatiedomein Breeven. Lees meer bij topper Stille Watersdorpen en Land van de Schelde (p. 56).

put gevulde klei Met water

Aan het marktplein van Bornem staat het middeleeuws ogende Landhuis, dat het toeristisch infokantoor herbergt. In de Onze-Lieve-Vrouw- en Leodegariuskerk vlakbij vind je de Romaanse crypte waar Don Pedro Coloma begraven ligt. Het gezellige dorpje Weert is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker

ters, die in 2001 op tv te zien was. Ook het gehucht Buitenland, De Notelaer in Hingene en het volkse café Het Koningsrek (bij Zates) aan de Scheldedijk in Branst kwamen toen in beeld. Het Reuzenhuis en het authentieke volkscafé Sint Vadde (bekend uit Stille Waters) zijn de twee belangrijkste bezienswaardigheden in Buitenland. n

kaste el d’Ursel, Hingen e

Buggenhout

bord paling. In de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger kan je van het plaatselijke Slijkneusbier proeven. Het pittoreske Scheldedorpje Mariekerke is vooral bekend voor het Palingfestival (pinksterweekend) en de Vis- en Folklorefeesten (juni). De gehechtheid van priesterdichter Jan Hammenecker aan de Schelde komt in Mariekerke tot uiting tijdens een ander evenement, de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Kristus aan de Schelde (2015).

Inwoners: 14.382 Oppervlakte: 25,25 km² Deelgemeenten: Buggenhout, Opdorp Marktdag: donderdag (Buggenhout) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Gemeentebestuur Buggenhout, Nieuwstraat 2, 9255 Buggenhout, T: 052 33 95 12, F: 052 33 58 68, gemeente@buggenhout.be, www.buggenhout.be

Het museum van de Havesdonckhoeve in Wintam is gewijd aan het landbouwen plattelandsverleden van KleinBrabant. Tussen Wintam en de Vliet ligt het schilderachtige Eikevliet met haar typische smalle hoofdstraat. Het natuurgebied op het Noordelijk Eiland in Wintam is een trekpleister voor allerhande watervogels. In het Zeesluis Wintam Onthaal Centrum (ZWOC) kom je meer te weten over de werking van de sluis en de geschiedenis van het Kanaal Brussel-Schelde. Het statige 18de-eeuwse kasteel d’Ursel in de dorpskern van Hingene behoorde jaren toe aan de adellijke familie d’Ursel. Het ligt in een schitterend park waarin zich ook Het Laathof, het vroegere personeelsgebouw (nu jeugdverblijfcentrum), bevindt. Op regelmatige tijdstippen kan je in en rond het kasteel een tentoonstelling, concert of optreden meemaken. Samen met het nabijgelegen SintAmands vormde Mariekerke het decor voor de populaire fictiereeks Stille Wa-

TOPPER Het meer dan 200 hectare grote domeinbos Buggenhoutbos, net buiten de dorpskern, is het uithangbord bij uitstek van Buggenhout. Lees meer bij Topper Buggenhoutbos (p. 54). Buggenhout is een van de weinige gemeenten in Vlaanderen die nog twee brouwerijen rijk is. De brouwerij Bosteels is vooral bekend voor z’n Tripel Karmeliet en brouwerij De Landtsheer voor Malheur. Naast bier wordt in Buggenhout ook heel lekkere ham gemaakt. De gedroogde Superano hammen van 99

Scheldeland Toeristische gids

Grega worden nog op ambachtelijke wijze bereid. Ze danken hun fijne smaak onder andere aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt. Bij het sportcentrum van Buggenhout staat een 12 meter hoge openlucht klimmuur, een van de weinige in Vlaanderen. Je kan er terecht voor een initiatie in de intensieve klimsport.

Hier ligt het middelpunt van Vlaanderen!

Vlakbij het drieprovinciënpunt in Opdorp ligt het geografische middelpunt van Vlaanderen. Het dorpsplein is een van de mooiste van Vlaanderen. Rond de uitgestrekte groene Dries springen de pittoreske parochiekerk, het gemeentehuis, het vroegere klooster en het kasteel, dat nu een museum huisvest, meteen in het oog. In het voorjaar wordt het dorpsplein opgefleurd door de vele tienduizenden narcissen. Van op de 29 meter hoge Hoge Jan in Opstal heb je een mooi uitzicht op de wijde omgeving. Bij helder weer kan je zelfs het Atomium in Brussel zien staan. Een oriëntatietafel helpt je een aantal plaatsen te situeren. Via de Briel (deelkern) is ook Buggenhout verbonden met de Schelde. n

Denderleeuw Inwoners: 19.201 Oppervlakte: 13,77 km² Deelgemeenten: Denderleeuw, Iddergem, Welle Marktdag: vrijdag (Denderleeuw) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Denderleeuw, A. De Cockstraat 1, 9470 Denderleeuw, T: 053 640 640, F: 053 680 748, gemeentebestuur@denderleeuw.be, www.denderleeuw.be

100

Pastorie en Sint-Ama nduskerk, Denderle euw De geschiedenis van Denderleeuw is onlosmakelijk verbonden met de Dender, die zich als een groen lint door de gemeente slingert. Het autovrije jaagpad is erg in trek bij fietsers en wandelaars. De fietsen voetgangersbrug Schiptrekkersbrug verbindt het jaagpad met de dorpskern. Die wordt gedomineerd door de opvallende Sint-Amanduskerk. Vlakbij is de beschermde pastorie met de bijhorende ommuurde tuin. Hier start ook de bewegwijzerde Schiptrekkersroute voor fietsers. Het Hof Ter Leeuwe bevindt zich aan de voet van de Schiptrekkersbrug. Je kan er minigolf spelen en er is een speeltuin. Ook het eilandje in de Dender, dat ter hoogte van de sluis van Huissegem wordt gevormd door een stuwarm en de eigenlijke loop van de rivier, is een ideale stopplaats voor fietsers en wandelaars. Denderleeuw is een belangrijk knooppunt op het Belgische spoorwegennet. Het kasteeltje tegenover het station is de startplaats voor de bewegwijzerde Welle- en Kapellemeersenroute voor wandelaars. Het neoclassicistische Kasteeltje en aanpalende Koetshuis vormen het kloppende hart van het verenigingsleven. Er worden regelmatig tentoonstellingen georganiseerd en tijdens de zomermaanden kan je in de tuin concerten en andere evenementen bijwonen. Wandelaars kunnen het cultureel-historisch erfgoed en de idyllische en bijna vergeten plekjes ontdekken met de wandelkaart ‘Denderleeuw anders bekeken’. De ‘Wellemeersen’ is een uniek natuurgebied en ecologisch een van de meest waar-

Uniek natuurgebied Welleme ersen

devolle in België. Verschillende informatieen interpretatieborden maken je wegwijs. Er worden regelmatig geleide wandelingen georganiseerd. De kouter, een prachtig stukje open ruimte tussen Iddergem en Welle, is eveneens een geliefd wandelen fietsgebied, ook voor mountainbikers dankzij de 34 km lange Leweroute. Op de rand van de kouter in Iddergem ligt het Hof Ten Henne, een moderne melken vleesveeboerderij die je kan bezoeken. Eind juni kan je in Denderleeuw jaarlijks komen proeven van het multiculturele feest Denderleeuw Kleurt!. In Welle vindt ook ieder jaar op de laatste zondag van juni een van de grootste rommelmarkten van Vlaanderen plaats. De 24 uren van Welle is een bijzonder fietsen wandelevenement dat jaarlijks in september plaatsvindt. n

Dendermonde Inwoners: 44.469 Oppervlakte: 55,67 km² Deelgemeenten: Appels, Baasrode, Dendermonde, Grembergen, Mespelare, Oudegem, Schoonaarde, Sint-Gillis Marktdag: maandag (Dendermonde) en zondag (bloemen) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Dendermonde, Stadhuis - Grote Markt, 9200 Dendermonde, T: 052 21 39 56 toerisme@dendermonde.be, www.dendermonde.be

Ve er Appels-Berlare

Appels is met het Dendermondse stadscentrum verbonden door de SintOnolfspolder. Kenmerkend voor dit natuurgebied is de wirwar van sloten tussen laaggelegen hooilanden met her en der nog restanten van broekbos. Het veer Appels-Berlare over de Schelde zorgt voor de verbinding met De Waterhoek, waar delen van de legendarische film Mira of De Teloorgang van de Waterhoek naar het boek van Stijn Streuvels zijn gefilmd.

TOPPER De fiere, levenslustige Ros Beiaardstad kijkt terug op een rijk verleden en is bekend om het Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds kopvlees. Lees meer bij Topper Denderende stad Dendermonde (p. 52) en Erfgoed en Cultuur (p. 73).

In Schoonaarde serveren de verschillende palinghuizen de lekkerste palinggerechten. Langsheen de linkeroever van de Schelde ligt Grembergen, waar vooral de toren van de Sint-Margarethakerk opvalt: een klokkenhuis in de vorm van een peperdoos. ‘Grembergen Broek’ is met zijn 8,77 hectare een van de grootste zoetwaterschorren in Scheldeland en is bij vogels heel geliefd. Te midden van de Vlassenbroekse Polder ligt het aantrekkelijke gehucht Vlassenbroek (Baasrode). Deze oase van rust is 101

Scheldeland Toeristische gids

Destelbergen

Sint-Gertrudiskerkje, Vlassenbroek vooral bekend als kunstenaarsdorpje. Het charmante Sint-Gertrudiskerkje, de Scheldedijk, de kunstgalerijen en de terrasjes zijn geliefd bij wandelaars en fietsers. Een andere toeristische trekpleister in Baasrode is het Scheepvaartmuseum (zie Erfgoed en Cultuur, p. 69). Sint-Gillis laat zich begin september van haar fleurigste kant zien: al meer dan 50 jaar trekt de bloemencorso er door de straten. Oudegem en Mespelare, gelegen te midden van de Dendervallei, bieden een opvallend historisch verleden. Oudegem heeft de Onze-Lieve-Vrouwekerk met vroeggotische toren en is bekend dankzij het humoristisch boek De Filosoof van Haaghem van Jef Scheirs. Mespelare bezit de vroeggotische SintAldegondiskerk, de beschermde arduinen Heerlijkheidspaal (symbool van de ‘heerlijkheidsrechten’ van een belangrijke familie) en het Spaans Hof dat als woonplaats diende voor de Spaanse bevelhebber. n

Inwoners: 17.780 Oppervlakte: 26,26 km² Deelgemeenten: Destelbergen,Heusden ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Destelbergen, Dendermondesteenweg 430, 9070 Destelbergen, T: 09 228 33 09, F: 09 228 06 34, info@destelbergen.be, www.destelbergen.be

Destelbergen ligt in de Oost-Vlaamse sierteeltregio (zie Topper Bloemenstreek, p. 40). Onder meer de internationaal gekende zadenproducent Raes en het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt zijn hier gevestigd. In de kleurrijke Hydrangea kijktuin van de Hydrangeum vzw krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Het Damvalleimeer is een pleisterplaats voor talrijke watervogels. ‘De Damvallei’ is een moerassig natuurgebied. De Schelde maakte hier ooit een grote bocht, maar de meander werd afgesneden en verveende. Op het Damslootmeer in Heusden wordt gezeild. Regelmatig worden er wedstrijden en zeillessen georganiseerd. Het Familiepark Harry Malter in Heusden is een ideale bestemming voor een gezellig dagje uit met het

102

Sint-Aldegondisk

erk, Mespelar e

hele gezin. De dieren en attracties kunnen de allerkleinsten zeker bekoren. De ambachtelijk bereide, minimum negen maanden gerijpte, natuurlijk gedroogde Ganda hammen worden in Destelbergen gemaakt. Ganda ham leent zich uitstekend om in de meest uiteenlopende recepten te worden gebruikt. Verschillende topkoks geven het goede voorbeeld. De Gallische Hoeve moet je gezien hebben. De enige waarheidsgetrouwe reconstructie van een landelijke nederzetting uit de late ijzertijd. De Gallische Hoeve is uniek in Vlaanderen. Je kan er zien hoe onze verre voorouders leefden en werkten. Op de site vind je een hoeve en een kleine graanschuur met verhoogde vloer (spieker). De re-enactementgroep Menapil laat de Gallische hoeve op regelmatige basis tot leven komen. De gemeente telt ook heel wat kastelen, die je per fiets kan ontdekken door de Kastelenroute te volgen (zie Topper Kastelen, p. 42). n

Erpe-Mere Inwoners: 19.474 Oppervlakte: 34,03 km² Deelgemeenten: Aaigem, Bambrugge, Burst, Erondegem, Erpe, Mere, Ottergem, Vlekkem Marktdag: woensdag (Mere) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Erpe-Mere, Gemeentehuis, Oudenaardsesteenweg 458, 9420 Erpe-Mere, T: 053 60 34 00, F: 052 60 34 01, toerisme@erpe-mere.be, www.erpe-mere.be

Erpe-Mere mag zich met recht en reden watermolengemeente noemen. De molens worden onder andere op de Oost-Vlaamse Molendag en op Open Monumentendag in werking gesteld. De Kruiskoutermolen in Mere is een houten molen van het type staakmolen en uniek in zijn soort, doordat de molen geen twee (wat gebruikelijk is) maar drie zolders telt. De molenaars zijn bijna elk weekend op post. Of de molen kan draaien, hangt af van de wind. Vlakbij de kerk van Erpe ligt een van de best bewaarde en grootste kasteelmottes (kunstmatig aangelegde aarden heuvel) van België en Nederland. De Mereminnenweg in Mere is een poëzieroute, die langs de mooiste plekjes van Mere leidt. Onderweg staat een aantal borden met gedichten uit de dichtbundel Het Mere dat ik min van de lokale dichter André De Graeve. Een bijzonder rustpunt op de Mereminneweg is de Dikke Kapel in Mere. Deze kapel, omgeven door 12 grote lindebomen, werd in 1640 opgetrokken en is het oudste monument van Mere. Vermaard beeldhouwer en designer Herman De Somer werd in Vlekkem geboren. Het atelier van de in 2008 overleden kunstenaar bevindt zich op een steenworp van het kerkje van Vlekkem en is op afspraak te bezichtigen. Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de Molenbeek op de grens van Aaigem en Heldergem (Haaltert). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april groeien. In de hoeve Van den Bossche op de Aaigemdries kan je van een lekker huisgemaakt hoeve-ijsje genieten. Het natuurgebied ‘Honegem’ op de grens van Erpe, Lede en Hofstade (Aalst) omvat weiden, meersen, enkele bosjes en oude turfputten. In de kleinbrouwerij Den Glazen Toren brouwen drie bierliefhebbers sinds 2004 hun eigen bieren met respect voor de grondstoffen, typische smaken en traditionele brouwmethoden. Huisbrouwerij Kwibus brouwt een blond en donker bier van 6,4%. n

103

Scheldeland Toeristische gids

Gent Inwoners: 247.942 Oppervlakte: 157,78 km² Deelgemeenten in Scheldeland: Gentbrugge, Ledeberg, Sint-Amandsberg, Zwijnaarde Marktdag: vrijdag en zaterdag (Vrijdagmarkt, Gent), maandag (Gentbrugge) en zondag (Ledeberg) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ ∫ Fietskaart ‘Gent en omgeving’ iVisit Gent, Sint-Veerleplein 5, 9000 Gent, T: 09 266 56 60, visit@gent.be, www.visitgent.be

De Schelde stroomt Gent binnen via Zwijnaarde. Op het stemmige dorpsplein staat een authentieke kiosk uit 1903, waarrond tijdens de Zwijntjeskermis uitbundig gefeest wordt (juni). Speciaal voor deze kermis wordt het Zwijntjesbier gebrouwen. Vlakbij de dorpskern bevindt zich het neoclassicistische kasteel. Het kasteeldomein doet dienst als golfterrein en in het kasteel zelf kan je tijdens de week lunchen en brunchen. Ook de Molen Sonneville (windmolen van het type bergmolen) aan de Heerweg heeft een herbestemming als horecazaak gekregen, zonder afbreuk te doen aan de authentieke charme van de molen. De Ringvaart rondom Gent wordt onder andere door de Schelde gevoed. De Ringvaart werd aan het eind van de ja104

Gravenste en,

Gent

ren 1960 aangelegd als een antwoord op de mobiliteitsproblemen die in de Gentse binnenstad waren ontstaan, door de combinatie van druk scheepvaartverkeer, toegenomen autogebruik en talrijke overstromingen. Het sluizencomplex van Merelbeke zorgt ervoor dat van de getijdenwerking van de Schelde in Gent niets meer te merken is. De imposante achtergevel van de Sint-Pietersabdij is het eerste wat opvalt wanneer je de Gentse binnenstad via de Schelde binnenkomt. Gent dankt haar groei trouwens grotendeels aan deze Sint-Pietersabdij en aan de Sint-Baafsabdij, die op de samenvloeiing van Leie en Schelde ontstaan is. De imposante, robuuste torens van het Belfort, de Sint-Niklaaskerk en de Sint-Baafskathedraal zijn de meest opvallende monumenten van de Gentse binnenstad. Het middeleeuwse en het schilderij Gravensteen Het Lam Gods van de Gebroeders van Eyck (Sint-Baafskathedraal) zijn zonder meer de belangrijkste attracties. Rond 21 juli wordt het stadscentrum ter gelegenheid van de Gentse Feesten omgetoverd tot een groot volkscafé, met muziek en animatie op en rond het water. Ook het openingsfeest van het Festival Van Vlaanderen in september maakt muzikaal gebruik van Leie, Lieve en Schelde.

Waar de Schelde de Gentse binnenstad weer uitstroomt, zorgt een moderne brug ervoor dat fietsers en wandelaars zich makkelijk tussen de Gentse binnenstad en de deelgemeenten Gentbrugge en Ledeberg kunnen bewegen. De neogotische Sint-Simon en Judaskerk van Gentbrugge ligt heel mooi aan de brede bocht die de Schelde hier maakt en die onder invloed van getijdenwerking staat. Het uitgestrekte meersengebied dat zich op de rechteroever uitstrekt, is een van de vele natuurparels langs de Schelde tussen Gent en Antwerpen. Deze ‘Gentbrugse Meersen’ laten zich best te voet ontdekken. Het autovrije pad op de dijk komt hierbij zeer goed van pas. n

Haaltert Inwoners: 17.796 Oppervlakte: 30,30 km² Deelgemeenten: Denderhoutem, Haaltert, Heldergem, Kerksken Marktdag: vrijdag (Haaltert) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Haaltert, Hoogstraat 41, 9450 Haaltert, T: 053 85 86 00, F: 053 85 86 20, gemeente@haaltert.be, www.haaltert.be

Den Dot ter in Haal tert

Het beeldrijke Haaltert en elk van haar deelgemeenten is de trotse eigenaar van een beeld dat naar de lokale geschiedenis refereert. In het gemeentehuis staat het bronzen beeld De Kantwerkster, dat herinnert aan de kantwerksters die Haaltert op het einde van de 19de eeuw tot het centrum van de kantnijverheid in de Denderstreek maakten. Het Driekoningenbeeld in Denderhoutem eert de Driekoningentraditie, die er nog steeds sterk leeft en teruggaat tot de 16de eeuw. Denderhoutem was eeuwen geleden een bosrijk gebied. De armsten vielen daarbij buiten het genot van het houtgebruik, maar ze mochten wel de turflaag ontginnen. De Denderhoutemnaren kregen dan ook de spotnaam ‘Turfboeren’, wat in het gelijknamige beeld terug te vinden is. Het beeld van de Jeneverdrinker in Kerksken verwijst naar de bijnaam van de Kerkskenaren (jeneverdrinkers) en naar de weefnijverheid. In Heldergem staat het beeld van de Seizoenarbeider of de Fransman. Hij staat symbool voor de vele inwoners die aan het eind van de 19de en begin van de 20ste eeuw hun brood verdienden als loonarbeider in de Franse suikerbietindustrie en landbouw. Met het beeld de Kaatser in Terjoden wordt hommage gebracht aan de kaatssport en aan de Terjodenaren die de sport groot hebben gemaakt. Nu nog behoren de Terjodenaren tot de topploegen in België.

105

Scheldeland Toeristische gids

In het centrum van Haaltert bevindt zich het Warandepark, waar je de beelden Hermafrodiet, De boekentoren en Tussen hoop en vertwijfeling kan ontdekken. Van in het Warandepark heb je een mooi zicht op de 52 meter hoge toren van de neogotische Sint-Gorikskerk, die een beiaard met 44 klokken telt. Het WOII-verzetsmuseum ‘Le PerdreauDe Patrijs’ in de kelderverdieping van het Warandegebouw bevat een unieke collectie voorwerpen en foto’s over de meest geheime organisaties tijdens WOII. Het museum is elke eerste zondag van de maand geopend. Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de Molenbeek op de grens van Heldergem en Aaigem (Erpe-Mere). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april bloeien. Voor toeristische informatie kan je terecht in het bezoekerscentrum met infopunt. Het centrum in de Bruulstraat is geopend op vrij-, zater- en zondagvoormiddag (10-12 uur). In het Mini Mussenzele Museum wordt ‘De tijd van toen’ gereconstrueerd. Het museum belicht vijf thema’s uit de periode 1940, ‘50 en ‘60. n

Hamme Inwoners: 24.500 Oppervlakte: 40,21 km² Deelgemeenten: Hamme, Kastel, Moerzeke, Sint-Anna, Zogge Marktdag: zaterdag en zondag (rommelmarkt) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ iToerisme Hamme, Gemeentehuis, Marktplein 1, 9220 Hamme, T: 052 47 56 05, toerisme@hamme.be, www.hamme.be

Hamme ligt aan de samenvloeiing van Schelde en Durme. Op deze plaats herinnert een monumentaal beeldhouwwerk aan de Hamse schrijver Filip De Pillecyn, die op deze plek zo vaak inspiratie vond voor zijn literaire werken. Het monument beeldt verschillende personages uit de romans van De Pillecyn uit. De gemeente is een oase van groen en water. Het natuurgebied ‘Den Bunt’ ligt in de hoek die Schelde en Durme vormen. Het is een uniek natuurgebied, met uitzonderlijke zoetwaterslikken en -schorren, gegroeid uit de veelvuldige overstromingen van de Durme en uit de ontgonnen turfputten. Die putten zijn nu visrijke vijvers. Hamme mag ook pronken met zijn historische gebouwen. Het marktplein wordt gedomineerd door de Sint-Pietersbandenkerk. Het Museum Van Bogaert-Wauters herbergt een waardevolle collectie kunstvoorwerpen en artefacten, die zich uitstrekken van de prehistorie tot de 17de eeuw. De Grote Napoleon is een monumentale windmolen en de laatst overgebleven molen van de 33 die Hamme ooit gekend heeft. De opvallende Mirabrug (een driedelige metalen brug over de Durme) is een pareltje van industrieel erfgoed. De inwoners van Hamme zijn in de omgeving bekend als Wuitens (zie Erfgoed en Cultuur, p. 75).

106

Ve er Hamme-Driegoten

In Moerzeke werd een moderne grafkapel gebouwd ter ere van de zalig verklaarde Priester Poppe. Die houdt, samen met de ommegang rond de parochiekerk en het Priester Poppe Museum in het klooster, de herinnering aan de priester levendig. In het gehucht Kastel vind je ongeveer 24 hectare serres voor groenteteelt, daarom terecht het ‘glazen dorp’ genoemd. n

Hemiksem Inwoners: 10.760 Oppervlakte: 5,44 km² Marktdag: woensdag Deelregio: Rupelstreek ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) Wandelkaart ‘Rivierenland’ (najaar 2014) i Toerisme Rupelstreek vzw Regionaal infokantoor Rupelstreek PRD De Schorre Schommelei 1/3 2850 Boom Tel. 03 880 76 25 info@toerismerupelstreek.be www.toerismerupelstreek.be

De Sint-Bernardusabdij met de monumentale klokkentoren is een voormalige cisterciënzerabdij en kent een rijke en woelige geschiedenis, die teruggaat tot 1244 toen de monniken met de bouw van de abdij begonnen. In de middeleeuwen was ze een religieus en cultureel

centrum. Door de verhuur van gronden kochten geestelijken kerkmeubilair en kunstobjecten. Veel ervan ging verloren tijdens de Beeldenstorm (16de eeuw). Ongeveer 100 jaar later vernielde een brand de pas gerestaureerde abdij. Nadien veranderde de abdij in een gevangenis en graanopslagplaats. Jaren later werd de Sint-Bernardusabdij opnieuw gesticht door toedoen van Pedro Coloma en de Sint-Bernardusabdij van Bornem. Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde de abdij als Luchtmachtcentrum. Nog tot 1977 deed het gebouw dienst als militair depot en in 1988 werd de gemeente Hemiksem eigenaar. In de benedenzalen van de middenvleugel van de abdij vind je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum. Met een bijzondere collectie keramisch werk voor binnenen buitenlandse kerken en kleine en grote werken voor particulieren verwierf Joseph Roelants wereldfaam. Het museum van de Heemkundige Kring Heymissen bevindt zich in de noordelijke vleugel. Het museum herbergt ondermeer een grote maquette van het abdijcomplex. n

Gilliot- en Roelants Tegelmuseum 107

Scheldeland Toeristische gids

Kruibeke (Waasland) Inwoners: 16.170 Oppervlakte: 33,59 km² Deelgemeenten: Bazel, Kruibeke, Rupelmonde Marktdag: woensdag (Kruibeke), maandag (Rupelmonde) ∫ Fietskaart ‘Waasland’ i Toerisme Kruibeke, Nederstraat 2, 9150 Rupelmonde, T: 03 744 10 13, F: 03 744 10 13, toerisme@kruibeke.be, www.kruibeke.be

Kruibeke was in het verleden een burgerlijk bolwerk, waarvan de prachtige herenhuizen rond de kerk getuigen zijn. Midden op het dorpsplein domineert de gotische Onze-Lieve-Vrouwekerk de omliggende, meestal 19de-eeuwse, architectuur. Aan het veer dat Kruibeke met Hoboken verbindt staat een Infokeet waar je meer informatie krijgt over de ontwikkeling van het gecontroleerde overstromingsgebied van Kruibeke-Bazel-Rupelmonde, dat alles samen zo’n 600 hectare groot is. De inrichting van het overstromingsgebied moet de kans op overstromingen in het Scheldebekken gevoelig verlagen (lees meer p. 38). De belangrijkste bezienswaardigheid van het pittoreske Scheldedorpje Bazel is zonder twijfel het kasteel Wissekerke. Het kasteel werd vroeger bewoond door 108

erardus Standbe eld G r to Merca

de adellijke families Vilain XIIII en De Felz, maar staat nu open voor het grote publiek. Het park rondom het kasteel is een lust voor het oog, zeker nu het park heraangelegd is in Engelse stijl en de hangbrug gerestaureerd werd. Op de vroegere scheepswerf Chantier Naval de Rupelmonde (CNR of nu Centrum Nautisch Rupelmonde) wordt gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed (zie Erfgoed en Cultuur, p. 69). De wijk het Schelleke met zijn oude vissershuisjes is gezellig om doorheen te kuieren. Jaarlijks wordt in deze oude vissers- en schipperswijk Schellekeskermis gevierd.

Mercator, de bekendste Rupelmondenaar

Het gezellige Rupelmonde kijkt terug op een heel lange en rijke geschiedenis. De bekendste Rupelmondenaar is en blijft cartograaf Gerardus Mercator. Op en rond het Mercatoreiland verwijzen tal van monumenten en bouwwerken naar zijn leven en werk. Centraal op het marktplein staan de barokke OnzeLieve-Vrouwkerk en het standbeeld van Mercator. Ter ere van de 500ste verjaardag van Mercator liet de gemeente een Jonge Mercator maken zoals die in Rupelmonde moet geleefd hebben. Het Mercatoreiland wordt omringd door de Schelde, de kasteelwal en de Vliet of het Molenwater. Het eiland wordt gedomineerd door de Graventoren, een bakstenen toren die werd gebouwd op de restanten van de imposante middeleeuwse waterburcht. De tentoonstel-

ling in de Graventoren is gewijd aan het leven en werk van Mercator. Verderop staat de unieke 16de-eeuwse getijdenmolen. Hij draait op de kracht van de getijden van de Schelde en is uitgerust met het grootste binnenwaterrad van België. n

Laarne Inwoners: 12.320 Oppervlakte: 32,07 km² Deelgemeenten: Kalken, Laarne Marktdag: vrijdag (Laarne) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Laarne, Dorpsstraat 2, 9270 Laarne, T: 09 365 46 25, F: 09 366 29 70, toerisme@laarne.be, www.laarne.be/toerisme

TOPPER Het uithangbord van Laarne is zonder twijfel het middeleeuwse kasteel. Lees meer bij Topper Kastelen (p. 42).

Bij het kasteel heb je een prachtig zicht op Laarne-dorp. Het kasteel en het dorpsplein zijn met elkaar verbonden door de Kasteeldreef, die met vier rijen eiken beplant is. Een van de meest statige gebouwen aan het dorpsplein van Laarne is het uit 1767 daterende

Oud Gemeentehuis. Laarne is een echte heksengemeente. Het is volgens de geschiedenisboeken een van de gemeenten die het meeste ‘toovereers en tooveressen’ opleverde. In Kalken drukt de Sint-Denijskerk met indrukwekkend orgel haar stempel op het dorpsuitzicht. Het dorp vormt een ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan de Kalkense Meersen, een van de meest uitgestrekte meersengebieden langs de Schelde, die gekenmerkt wordt door open grasvlakten doorkerfd door sloten en grachten. Het symbool van de Kalkense Meersen is de Grutto, een sierlijke steltloper die er half maart zijn intrede doet om te broeden. Doorheen het 800 hectare grote gebied lopen verschillende verharde en onverharde wegen waarop je vrij kan wandelen. Om de mooiste hoekjes te ontdekken zijn er drie wandellussen uitgestippeld. Ruimte, water, groen en rust vormen de belangrijkste troeven.

Kalkense Me ersen aan de Schelde

In paardenmelkerij ’t Kattenheye leer je alles over het melken van paarden. Daar hoort ook een degustatie van paardenmelk en paardenmelklikeur bij. In The Old Horse Lodge in de Mellestraat genieten paarden in alle rust van hun oude dag. In het kaarsenatelier Laetus kan je dan weer zien hoe op ambachtelijke wijze kaarsen worden gemaakt. Een tocht langs de ser109

Scheldeland Toeristische gids

res van de vele bloemisterijen die Laarne rijk is, is zeker een aanrader. De Floraliëntocht laat je per fiets met de Bloemenstreek kennismaken (zie Topper Bloemenstreek, p. 40). n

Lebbeke Inwoners: 18.474 Oppervlakte: 26,92 km² Deelgemeenten: Denderbelle, Lebbeke, Wieze Marktdag: zaterdag (Lebbeke) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Lebbeke, Stationsstraat 23, 9280 Lebbeke, T: 052 25 08 12, F: 052 08 14, cultuurdienst@lebbeke.be, www.lebbeke.be

bergen. Hij liet zich bij de verbouwingen inspireren door de Carolus Borromeuskerk in Antwerpen. Enkele statige herenhuizen, waaronder het Huis Blancquaert in de Laurierstraat en het brouwershuis van de voormalige brouwerij Du Bois in de Leo Duboisstraat, vervolledigen het interessante erfgoed. Wieze heeft een zeer pittoresk dorpsplein, dat wordt gedomineerd door de gotische Sint-Salvatorkerk. De hele dorpskern is sinds 1981 beschermd als waardevol dorpszicht. Er staat ook een merkwaardige, oude zomereik van zo’n 23 meter hoog en met een omtrek van bijna 4 meter, bekend als ‘den dikken eik’. De Oktoberhallen in Wieze hebben een heel omvangrijke geschiedenis. Doorheen de jaren bezochten heel wat mensen het nostalgische gebouw tijdens de Oktoberfeesten, ook wel Bierfeesten genoemd. Wieze is eveneens de thuisbasis van chocoladereus Barry-Callebaut en van chocolatier Dooms. Tussen de Dender, Wieze en Denderbelle strekt zicht een open meersen- en broekenlandschap met hoge natuurwaarde uit. De natuurgebieden ‘Wiestermeersch’ en ‘Denderbellebroek’ doen bij hoge waterstanden dienst als overstromingsgebied van de Dender en herbergen een opmerkelijke fauna en flora. Het dorpje Denderbelle ligt tussen de twee natuurgebieden in en vormt een goede uitvalsbasis voor de verkenning van de groene Dendervallei. n

Het centrum van Lebbeke, met het gemeentehuis en de statige dekenij, wordt gedomineerd door de opvallende OnzeLieve-Vrouwekerk in zwierige Borrominiaanse stijl. De kerk heeft die gevel te danken aan Rombout Rommens uit Destel110

Prachtige broekgebieden in Lebbeke

Lede Inwoners: 18.070 Oppervlakte: 29,69 km² Deelgemeenten: Impe, Lede, Oordegem, Smetlede, Wanzele Marktdag: dinsdag (Lede) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Lede, Markt 1, 9340 Lede, T: 053 60 68 61, F: 053 80 33 09, cultuurdienst@lede.be, www.lede.be

Fauconniersmolen in Oordegem

duivenmelkers om de tijd te registreren waarin hun duiven een vlucht hadden afgewerkt. De productie in de fabriek staakte alle activiteiten in 1972. Sindsdien is er in de fabriek niets veranderd.

De laatgotische Sint-Martinuskerk en het imposante 19de-eeuwse gemeentehuis zijn de belangrijkste blikvangers aan het stemmige marktplein van Lede. De kerk kent een rijke traditie als Maria bedevaartsoord. De tweejaarlijkse Mariale Processie vormt het hoogtepunt van de verering van het Mariabeeld. Aan een parkje vlakbij het marktplein staat de vroegere constateurfabriek La Lédoise. Constateurs werden gebruikt door

Aan de rand van Lede strekt zich het natuurgebied ‘Honegem’ uit, een gebied op de grens van Lede, Erpe en Hofstade (Aalst), dat bestaat uit een opeenvolging van weiden, meersen enkele bosjes en oude turfputten. Het Bloso Centrum Putbos in Oordegem is internationaal bekend voor de uitstekende atletiekinfrastructuur. De stenen, witgekalkte Fauconniersmolen in Oordegem is van het type bovenkruier, wat betekent dat enkel het kapdak kan gedraaid worden in de richting van de wind. Aan de voet van de molen strekt zich een afwisselend landschap uit, dat wordt gekenmerkt door een opeenvolging van bossen, weiden en boomkwekerijen. Een landschap dat wordt onderbroken door de landelijke dorpen Smetlede, Wanzele en Impe, waar de kerk nog in het midden staat en er minstens één dorpscafé is. n 111

Scheldeland Toeristische gids

Mechelen Inwoners: 82.499 Oppervlakte: 33,71 km² Deelgemeenten in Scheldeland: Heffen, Hombeek, Leest, Walem Marktdag: zaterdag (Mechelen) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ Ik ∫ Mechelen l Wandelkaart ‘Rivierenland’ i Toerisme Mechelen, Hallestraat 2-4-6, 2800 Mechelen, T: 070 222 008, toerisme@mechelen.be, www.toerismemechelen.be

De niet-bevaarbare Zenne stroomt rakelings langs de dorpskern van Heffen. Op de verharde rivierboorden is het zalig fietsen en wandelen. Iets voorbij het Zennegat, aan het Drie Rivierenpunt met de populaire voeten fietsbruggen, vormen Dijle en Nete samen de Rupel. Met 12 km is de Rupel de kortste rivier van België. De groengebieden in de buurt verwennen natuurliefhebbers. In ‘Den Battelaer’, ten westen van Battel, werden al meer dan 120 verschillende vogels gespot. Door het overvloedige water kreeg de natuur in Battenbroek, aan de monding van Nete en Dijle, alle kansen. De polder van Battenbroek telt ook twee waterplassen waarop je kan waterskiën. Je kan het Mechelse buitengebied per fiets verkennen met de Carolusroute of te voet langs het wandelnetwerk Rivierenland.

Toren uit boven de stad

De natuur in de benedenvalleien van Nete, Dijle, Zenne en Rupel creëert een langgerekt, groen lint. In het buitengebied van Mechelen vind je een unieke mix van cultuur en natuur: het Zennegat met bijna evenveel water als land. Bij deze ‘groene poort’ van Mechelen vloeien de Zenne en het 250 jaar oude kanaal Leuven-Dijle, ook Leuvense Vaart genoemd, in de Dijle. De omgeving van het Zennegat vormt een beschermd dorpszicht. De pleziervaart, woonboten, bruine kroeg en charmante huisjes vormen een sfeervolle plek.

112

Hét symbool van Mechelen is de imposante Sint-Romboutstoren met skywalk waar je een adembenemend uitzicht hebt over de stad en de omgeving. Kunstschilder, beeldhouwer én Mechelaar Rik Wouters liet een uitgebreide collectie na. Bewonder ze in het Museum Schepenhuis. Kazerne Dossin, Museum, Memoriaal en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten, combineert het historische verhaal van de Holocaust in België met het thema mensenrechten en maakt van Kazerne Dossin een uniek project. Het ontwerp is van de hand van toparchitect bOb Van Reeth. Wil je genieten van een wereldwijd befaamd bier, dan moet je in Brouwerij het Anker zijn. De bekroonde speciaal-

bieren Gouden Carolus Classic en Gouden Carolus Tripel worden hier gebrouwen in de authentieke brouwzaal met koperen ketels. Wandel op en langs het water via het Dijlepad, kuier door de autoluwe binnenstad en langs de trendy speciaalzaken, hippe shops en verrassende terrassen, cafeetjes en restaurants die kleur geven aan het Mechelse straatbeeld. Even buiten het centrum kan je in het je jeugdherSpeelgoedmuseum inneringen weer tot leven wekken. In , het doe-centrum Technopolis® voor wetenschap en technologie, zet je zelf een vliegtuig aan de grond. bezorgt Dierenpark Planckendael je één groot avontuur door verschillende continenten. n

Melle Inwoners: 11.019 Oppervlakte: 14,34 km² Deelgemeenten: Gontrode, Melle Marktdag: vrijdag (Melle) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Melle, Gemeenteplein 1, 9090 Melle, T: 09 252 10 23, F: 09 252 23 70, cultuurdienst@melle.be, www.melle.be

Kaste eldomein De Bueren

Melle wordt doorkruist door de Ringvaart en de Schelde. Het station, gelegen aan het Gemeenteplein, is één van de oudste bakstenen station (1837) van België en is een beschermd monument. Op het plein vind je enkele mooie monumenten: de 18de-eeuwse schandpaal, het beeld Lieveke van de Melse beeldhouwer Jules Vits en het monument ter nagedachtenis van de gesneuvelde Franse vlootfusiliers, die hier vochten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Gemeentelijk Museum herbergt een aanzienlijke collectie laatmiddeleeuws aardewerk en tal van heemkundige voorwerpen. Het museum doet ook dienst als documentatiecentrum voor genealogisch onderzoek in Vlaanderen. Wie op zoek is naar sporen van zijn voorouders, is hier aan het goede adres. De geschiedenis van brouwerij Huyghe gaat terug tot de 17de eeuw. In het brouwerijmuseum kom je er meer over te weten. Het succesbier van de brouwerij is zonder twijfel Delirium Tremens, het bier met het typische roze olifantje op de etiketten. In de 19de eeuw was Melle geliefd bij Gentse industriëlen om er hun buitenverblijf op te trekken. Verschillende van die kasteeltjes zijn bewaard gebleven. Een fraai exemplaar is het kasteeldomein De Bueren in de Kalverhaegestraat. Bij de aanleg van de bermen voor de spoorlijn Gent-Brussel in het begin van de 20ste eeuw werden resten van prehistorische Je krijgt meer informatie over toerisme in Melle via deze QR-code.

113

Scheldeland Toeristische gids

paalwoningen gevonden. De uitgegraven putten raakten stilaan opgevuld met water en zijn nu erg geliefd bij hengelaars. De putten maken deel uit van het sporten recreatiecentrum Kouterslag , dat ook een grote speeltuin heeft. Het Kunst- en Vormingscentrum Ovenveld werd vooral bekend door de vele beelden die Oost-Vlaamse kunstenaars er uit Balegemse steen kapten. Ook vandaag kan elke geïnteresseerde er terecht voor activiteiten op het vlak van keramiek, beeldhouwkunst of ambachtelijk pottendraaien. Melle telt heel wat sierteeltbedrijven en twee grote scholen: Tuinbouwschool Melle en de Hogeschool Gent, dat er een departement voor Professionele Bachelors in landschaps- en tuinarchitectuur en agro- en biotechnologie huisvest. Ontdek de planten- en bloemenpracht met de Floraliëntocht. (zie Topper Bloemenstreek, p. 40) n

Merelbeke Inwoners: 23.651 Oppervlakte: 36,65 km² Deelgemeenten: Bottelare, Lemberge, Melsen, Merelbeke, Munte, Schelderode ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Merelbeke, Hundelgemsesteenweg 353, 9820 Merelbeke, T: 09 210 32 80, F: 09 210 32 39, info@merelbeke.gov.be, www.merelbeke.be

Merelbeke heeft een erg gevarieerd uitzicht. De noordelijke kernen (Flora en Merelbeke-centrum) zijn eerder verstedelijkt en sluiten aan bij de stedelijke uitlopers van Gent. Ten zuiden van het centrum is het landschap groen en open. De naam Flora 114

verwijst naar de bloemisterijen die er ooit waren gevestigd (zie Topper Bloemenstreek, p. 40). Behalve enkele opvallende bloemistenvilla’s en een prieeltje waar vroeger bloemen werden verkocht, blijft niets over van deze activiteit. Geallieerde bombardementen op het rangeerstation van Merelbeke aan het eind van de Tweede Wereldoorlog eisten een verschrikkelijke tol. Op een boogscheut van het Liedermeerspark bevindt zich distillerij De Stoop, waar al sinds 1868 jenever wordt gestookt. Nabij het open afrittencomplex van de R4 en de E40 bevindt zich de trendy chocolaterie Marioca. De vernieuwende, verse en seizoensgebonden creaties in chocolade, marsepein en ijs worden erg gesmaakt door zoetebekken. Het indrukwekkende sluizencomplex van Merelbeke, op de Ringvaart rond Gent, vormt een belangrijk herkenningspunt langs de E40. De getijdenwerking op de Schelde is tot hier, zo’n 160 kilometer van de monding in Vlissingen, zichtbaar. Na de sluis stopt het afwisselende spel van eb en vloed. Het complex vormt een belangrijk knooppunt voor de scheepvaart in Vlaanderen.

De ‘Merelbeekse Scheldemeersen’ vormen een langgerekt natuurgebied, met als meest zuidelijke punt het dorpje Melsen. Bij het Gemeenschapscentrum ’t Groenendal staat een infopaneel dat bezoekers wegwijs maakt in het gebied. De statige, gerestaureerde en maalvaardige Schelderodemolen in het gelijknamige dorp Schelderode dateert van 1907. De stenen molen van het type beltmolen heeft altijd dienst gedaan als korenmolen. De molen kan na afspraak bezocht worden. Als de wind goed zit, wordt er gemalen. Het landelijke dorpje Munte is een authentiek Vlaams dorpje zoals er niet veel meer zijn. Het vormt een prima uitvalsbasis voor een verkenning van het zachtglooiende, groene landschap. Kinderboerderij ’t Bakkershof is vlakbij. Van hier uit worden rondritten met de huifkar en natuurtochten georganiseerd. Het provinciaal domein Het Gentbos in Bottelare is een natuur- en wandelbos. Typische kenmerken van een natuurbos zijn de grazige open plekken en de aanwezigheid van dood hout. De infohut aan de parking in de Poelstraat biedt informatie over het natuurlijk beheer van het bos. n

Wandelen in Gentbos

Niel Inwoners: 9.567 Oppervlakte: 5,27 km² Marktdag: dinsdag en zaterdag Deelregio: Rupelstreek ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek vzw Regionaal infokantoor Rupelstreek PRD De Schorre Schommelei 1/3 2850 Boom Tel. 03 880 76 25 info@toerismerupelstreek.be www.toerismerupelstreek.be

Het beeld het Afdraagstertje, nabij het gemeentehuis, herinnert aan het harde labeur in de steenbakkerijnijverheid en waarbij kinderarbeid een alledaags gegeven was. Het beeld stelt een meisje met een baksteenvorm in de hand voor. Een andere getuige van het steenbakkerijverleden kan je vinden op Hellegat. Noeveren en Hellegat vormen een indrukwekkende industriële archeologische site tussen Boom en Niel, waar je een goed beeld krijgt van het leven en het werk in de steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek (zie Topper Steenbakkerijen, p. 62). In Walenhoek kon de natuur na de stopzetting van de kleiontginning ongestoord haar gang gaan. Het resultaat is een landschap met grote

115

Scheldeland Toeristische gids

vijvers, poelen, rietkragen en struwelen. In de Paardenstal, het ontmoetingshuis van Natuurpunt kom je meer te weten over de streekgeschiedenis en de fauna en flora in Walenhoek. In het Niels Broek wandel je door broekbossen, langs natte graslanden, oude vlasrootputten en enkele wielen, restanten van dijkdoorbraken uit het verleden. Aan het WZC Maria Boodschap start het bewegwijzerd wandelpad door en langs het Niels Broek. Hellegat is bekend van de gelijknamige speelfilm uit 1980 en ook van buitenopnamen voor de speelfilm Koko Flanel. Het Suske en Wiske stripverhaal De Hellegathonden speelt zich hier ook gedeeltelijk af. Hellegat is een woonkern die helemaal heropleeft en vooral bestaat uit arbeidershuisjes, ontstaan rond steenbakkerijen aan de Rupel. Je hebt een prachtig uitzicht aan de Gloriëtte, een voormalig steenbakkerkasteeltje gelegen op de Rupeldijk vlakbij het Hof van Moriau. Het driehoekige Sint-Hubertusplein met Onze-Lieve-Vrouwkerk is een beschermd dorpszicht. In Niel wordt op het plein een internationaal smeedtreffen georganiseerd. Deze ‘Smidse’ zet het dorp letterlijk en figuurlijk in vuur en vlam. Ook de jaarmarkt in november is een groot succes. n

Ninove Inwoners: 37.431 Oppervlakte: 73,14 km² Deelgemeenten: Appelterre-Eichem, Aspelare, Denderwindeke, Lieferinge, Meerbeke, Nederhasselt, Neigem, Ninove, Okegem, Outer, Pollare, Voorde Marktdag: dinsdag (Ninove) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme/VVV Ninove, Centrumlaan 100, 9400 Ninove, T: 054 31 32 85, F: 054 32 38 49, toerisme@ninove.be, www.ninove.be

TOPPER Ninove is een gezellig provinciestadje dat met gepaste trots zijn eretitel van ‘oudste, stoutste en wijste’ van alle steden draagt. Het levendige centrum, aan de voet van de monumentale Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk, telt nog een aantal historische gebouwen en monumenten die een bezoek zeker waard zijn. Lees meer bij Topper Denderende stad Ninove (p. 47).

Het groene buitengebied van Ninove biedt prachtige landschappen en vergezichten. Talrijk zijn de pittoreske boerenhoven en kapellen. Volgende kapelletjes zijn een omweg waard: de Wegom te Denderwindeke, de Beuken116

alenhoek, Niel Natuurgebied W

boomkapel te Voorde, de Lourdeskapel te Nederhasselt en de kapel van Bevingen in Neigem. Vlakbij de Wegom staat de gerestaureerde Molen ter Zeven Wegen, een 9,5 meter hoge stenen korenwindmolen. In de 19de eeuw raakte AppelterreEichem bekend als hét tabaksdorp. In de schaduw van de Sint-Gertrudiskerk herinnert het bronzen beeld van de Tabaksplanter aan de plant die hier jarenlang voor welvaart zorgde. Nu blijft van die tabaksnijverheid weinig of niks over. Ook de fraai gerestaureerde Wildermolen, een houten korenwindmolen, heeft hier sinds 1801 zijn plaats. Pollare is gelegen op een steile helling van de Dendervallei, wat zorgt voor een uniek uitzicht. Wie van industriële archeologie houdt, vindt aan het einde van de Schuitstraat een pareltje: de ijzeren voetgangersbrug over de Dender, gelegen aan de vroegere Zwarte Flesch, een afspanning waar schippers en paarden konden bekomen van de geleverde inspanningen. Nu kan je er op zondag van een fris glas Zwarte Flesch bier proeven.

landschap met de als natuurgebied beschermde ‘Diepe Straten’. In Okegem werd in 1893 de Christene Volkspartij van Priester Adolf Daens opgericht. Het kleine pittoreske kasseidorp Lieferinge en het groene Aspelare maken de cirkel rond. n

Puurs Inwoners: 16.911 Oppervlakte: 33,41 km² Deelgemeenten: Breendonk, Kalfort, Liezele, Puurs, Ruisbroek Deelregio: Klein-Brabant Marktdag: donderdag (Puurs) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be

Van 1973 tot 2011 lag in Meerbeke de aankomst van de wielerklassieker de Ronde Van Vlaanderen. Typisch voor de monumentale, barokke Sint-Pieters en Sint-Berlendiskerk is de achthoekige klokkentoren. Neigem is vooral bekend om het Neigembos, dat zich eigenlijk voor het overgrote deel op grondgebied Meerbeke bevindt. Tegenwoordig zo’n 65 hectare groot, is dit natuurreservaat een uniek restant van het Grote Kolenwoud dat zich in de Romeinse tijd over onze contreien uitstrekte. Bevingen, aan de ingang van het Neigembos, is een oord van rust en devotie door zijn stemmige kapel. Tussen Outer en de wijk Lebeke vind je rust in de historische kouter. Hier ligt ook het Galgenveld, de plaats waar misdadigers terechtgesteld werden. De Galgenveld wandelroute loopt door dit prachtige open kouter-

De belangrijkste bezienswaardigheid van Puurs-centrum is de Sint-Pieterskerk. Deze kerk is ongetwijfeld een van de mooiste en grootste parochiekerken uit de wijde omgeving. De plaatselijke bevolking spreekt zelfs van ‘de kathedraal van Klein-Brabant’. Het oud station is het eindpunt van de stoomtrein,

117

Scheldeland Toeristische gids

die tijdens de zomermaanden tussen Dendermonde en Puurs rijdt. Het Fort van Liezele maakte samen met het Fort van Breendonk deel uit van de derde fortengordel rond Antwerpen. In Liezele krijg je een goed beeld van hoe de soldaten in een fort leefden. Verschillende ruimtes werden ingericht zoals ze er ooit hebben uitgezien. Enkele zalen zijn ingericht als museum. Het Fort van Liezele deed ook dienst als opnamelocatie voor de tv-reeks De Smaak van de Keyser. De Sint-Pietersburcht of de Redoute de Puers maakte deel uit van de derde fortengordel rond Antwerpen. Op het domein van de Sint-Pietersburcht is een grote speeltuin aangelegd. Een deel van het domein is ingericht als natuurgebied en het gebouw zelf doet dienst als vleermuizenreservaat. Puurs is vooral bekend voor haar schitterende natuurdomeinen die met elkaar verbonden worden door het fietsknooppuntennetwerk. Het Arboretum van Puurs is voor liefhebbers van bloemen en planten een niet te missen afspraak. Zeer bijzonder zijn de talrijke bamboevariëteiten. Andere groene oasen zijn het Tekbroek en Hof ter Zielbeek. Ook het Hof van Coolhem speelt met een kruiden-, bijen- en aspergetuin in op het groene karakter van de gemeente. Het Hof van Coolhem vormt jaarlijks (van half april tot eind juni) het decor voor het Asperge festival, dat aan de Puurse asperge gewijd is. Ruisbroek werd in januari 1976 geteisterd door een grote overstroming. Het water stond toen op enkele plekken tot drie meter hoog en het dorp was dagenlang van de buitenwereld afgesloten. Deze overstromingen waren de concrete aanleiding voor de opmaak en uitvoering van het Sigmaplan. Dit plan moet de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken vergroten (lees meer p. 38). 118

Ssst… hier fietst den Duvel. Weinig mensen weten het, maar in Puurs wordt de enige echte Duvel gebrouwen. Dit goddelijke vocht stroomt al decennia lang uit de brouwketels van de brouwerij Duvel-Moortgat. De 50 km lange Duvelfietsroute laat je kennismaken met het brouwproces. n

Rumst Inwoners: 14.921 Oppervlakte: 19,9 km² Deelgemeenten: Reet, Rumst, Terhagen Marktdagen: woensdag (Rumst) Deelregio: Rupelstreek ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek vzw Regionaal infokantoor Rupelstreek PRD De Schorre Schommelei 1/3 2850 Boom Tel. 03 880 76 25 info@toerismerupelstreek.be www.toerismerupelstreek.be

Rumst ligt aan de samenvloeiing van de Nete en de Dijle, die samen de Rupel vormen aan het zogenaamde Drie Rivierenpunt. De Rupel (12 km) heeft dus geen echte bron en is daarmee uniek in België. Dankzij fietsen wandelbruggen over Nete en Dijle en iets verderop over de Zenne kom je pro-

gotische Sint-Magdalenakerk. Van op de toren van de kerk worden op de zondag van de jaarlijkse dorpsfeesten broodjes in het publiek gegooid. n

Terhagen Museum Rupelklei, bleemloos op de andere oever en kan je de natuurpracht ontdekken. Vlakbij het centrum van Rumst ligt de Oude Netearm, een natuurgebied dat beheerd wordt door Natuurpunt. Infoborden en een bewegwijzerd wandelpad leiden je door dit mooie natuurgebied. De watertoren in de Rumstsestraat, uitgebouwd tot een toeristisch uitkijk- en informatiepunt, is het ideale startpunt voor de ontdekking van de Rupelstreek. In Terhagen kan je op het einde van de Hoogstraat van op een uitkijkpunt het fascinerende kleiputtenlandschap aanschouwen. Bij helder weer kan je van hieruit zelfs de Mechelse Sint-Romboutstoren en het Brusselse Atomium zien. In het steenbakkerijmuseum Rupelklei in Terhagen krijg je een goed beeld van de artisanale steenbakkerijnijverheid die in de Rupelstreek werd beoefend en kom je te weten hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich hebben gevormd. Het museum herbergt ook een rijke collectie fossielen. Die zijn allemaal tijdens de eeuwenlange kleiafgravingen in de streek gevonden. De levensgrote poppen in het museum beelden verschillende ambachten uit die met steenbakkerijnijverheid te maken hebben. Bekende figuren uit de streek stonden model voor de gezichten. De Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, komt hier voorbij. (zie Topper Steenbakkerijen, p. 62) Het landelijke Reet staat in contrast met het meer verstedelijkte Rumst en Terhagen. Het stemmige dorpsplein van Reet wordt gedomineerd door de neo-

Schelle Inwoners: 8.209 Oppervlakte: 7,8 km² Marktdag: maandag Deelregio: Rupelstreek ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ (najaar 2014) Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek vzw Regionaal infokantoor Rupelstreek PRD De Schorre Schommelei 1/3 2850 Boom Tel. 03 880 76 25 info@toerismerupelstreek.be www.toerismerupelstreek.be

De bezienswaardigheid bij uitstek is de scheve toren van de Sint-Petrus en Pauluskerk. De toren van de kerk staat maar liefst 1,20 meter uit het lood. De toren staat al eeuwen zo en niemand weet of hij verkeerd gebouwd werd of nadien begon te hellen. Om de drie jaar (2014, 2017, ...) worden de Scheve Torenfeesten georganiseerd. In het museum Bystervelt krijg je een overzicht van het verleden van de gemeente en

119

Scheldeland Toeristische gids

de verscheidene facetten van het vroegere volksleven. Aan het tolhuis kan je een wandeling maken langs de Rupeldijk, door het Niels Broek of je kan de gratis veerboot nemen naar het vogelrijke Noordelijk eiland. De vroegere electriciteitscentrale Inter-escaut aan de monding van de Rupel is een echt baken in het Scheldelandschap. Vlakbij de site bevinden zich het Laarhof en de nabijgelegen Laarkapel. Van het oorspronkelijke Laarhof is behalve de monumentale toegangspoort niets meer overgebleven. Naast de toegangsdeur van de Laarkapel staat de opmerkelijke tekst ‘Al degenen die hier een offerande geven tot behoef van reparatie van deze kapel, zullen verdienen den aflaat begrepen in de bulle van Rome, 800 dagen aflaat’. Het kan dus zeker geen kwaad even langs te lopen om een offer te brengen. n

Sint-Amands Inwoners: 8.129 Oppervlakte: 15,58 km² Deelgemeenten: Lippelo, Oppuurs, Sint-Amands Marktdag: dinsdag (Sint-Amands) Deelregio: Klein-Brabant ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be

120

TOPPER De kaai en directe omgeving, met het praalgraf van de internationaal geroemde dichter Emile Verhaeren en de openbare aanlegsteigers zijn dé trekpleisters van Sint-Amands. Lees meer bij Topper Stille Watersdorpen en Land van de Schelde (p. 56). Het vroegere woonhuis van Romain De Saegher doet nu dienst als Gemeentelijk Kunsthuis. In het kunsthuis worden wisselende tentoonstellingen met werk van De Saegher georganiseerd. Het opvallende monument op het pleintje aan de Fok is opgericht naar aanleiding van 200 jaar Boerenkrijg. De leider van het opstandelingenleger, dat zich in 1798 tegen de Franse bezetter keerde, was Emmanuel Rollier uit Sint-Amands. Ter hoogte van het vroegere station is een stopplaats van de stoomtrein, die tijdens de zomermaanden op regelmatige basis tussen Dendermonde en Puurs rijdt. In de kinderboerderij De Cuytegemhoeve kunnen de allerkleinsten kennismaken met verschillende boerderijdieren en de vernieuwde speeltuin. Het historische hoevecomplex De Steenovens wordt uitgebouwd tot cultuurhistorisch en milieueducatief centrum. Het Lippelobos, in het gelijknamige dorpje Lippelo, vormt een interessant

onderdeel van het wandelnetwerk. Aan de rand van het bos staat het Hof te Melis (niet te bezoeken). Het dorpje Oppuurs ligt midden het typische cultuurlandschap van Klein-Brabant. Het dorp heeft zijn landelijk karakter goed weten te bewaren. Er is nabij Oppuurs een halte van de eerder genoemde stoomtrein tussen Dendermonde en Puurs. n

Temse (Waasland) Inwoners: 29.012 Oppervlakte: 39,91 km² Deelgemeenten: Elversele, Steendorp, Temse, Tielrode Marktdag: vrijdag en zondag (Temse) ∫ Fietskaart ‘Waasland’ i Toerisme Temse, Gemeentehuis, Markt 1, 9140 Temse, T: 03 771 51 31, F: 03 771 94 34, toerisme@temse.be, www.temse.be

brengt het verkeer van Temse naar Bornem, de brug van 1955 leidt het verkeer van Bornem naar Temse. Van op de Wilfordkaai heb je een schitterend uitzicht over de Schelde. Vanaf de aanlegsteiger vertrekken tijdens de zomermaanden op regelmatige basis schepen voor een tocht op de Schelde. Het beeld van De Kaailopers op de kaai herinnert aan de scheepsladers en -lossers die tot de Tweede Wereldoorlog een vertrouwd beeld waren op de kaai. De torens van de kerk en het gemeentehuis zijn heel bekende bakens langs de Schelde. In het Gemeentemuseum wordt de geschiedenis van Temse en de Schelde verteld aan de hand van foto’s, documenten, kunstwerken, archeologische voorwerpen, oude kaarten, maquettes enz. Op de terreinen van de vroegere Boelwerf (in Temse beter bekend als De Zaat) wordt een volledig nieuw stadsgedeelte ontwikkeld met bedrijven, woningen, winkels en een jachthaven. Ook het gemeentelijk administratief centrum heeft hier z’n stek gevonden. Een oude kraan houdt de herinnering aan de vroegere scheepswerf levend. Het ‘Tielrodebroek’ is een gecontroleerd overstromingsgebied vlakbij het veer dat Tielrode met Hamme verbindt. Het ‘Schousselbroek’, dat zich tussen

Temse is onlosmakelijk verbonden met de twee monumentale bruggen over de Schelde, die Temse met Bornem verbinden. De eerste brug, ontworpen door Gustave Eiffel, werd in mei 1940 om strategische redenen gedynamiteerd door de Franse en Belgische genietroepen. De tweede brug werd in 1955 in gebruik genomen. In 2009 kwam er een brug bij. De nieuwe brug

De Kaailopers, Temse 121

Scheldeland Toeristische gids

het centrum van Temse en Steendorp uitstrekt, is een 145 hectare groot poldergebied. Het vormt een belangrijke biotoop dankzij de afwisseling van akkers, weiden, wissencultuur, bos en wielen (grote plassen ontstaan door dijkdoorbraken). Steendorp dankt zijn naam aan de steenbakkerijen die er ooit waren. De kleiputten nabij het Fort van Steendorp met de Roomkouter en het Gelaagpark groeien uit tot een heus parken natuurgebied. n

Wetteren Inwoners: 24.297 Oppervlakte: 36,68 km² Deelgemeenten: Massemen, Westrem, Wetteren Marktdag: donderdag en zondag (Wetteren) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Wetteren, Markt 23, 9230 Wetteren, T: 09 366 31 04, F: 09 369 27 84, toerisme@wetteren.be, www.beleefwetteren.be

TOPPER Wetteren telt heel wat sierteeltbedrijven, die zich gespecialiseerd hebben in het kweken van bomen, struiken en heesters. Lees meer bij Topper Bloemenstreek (p. 40).

Wetteren is (inter)nationaal bekend als sierteeltcentrum. In het Provinciaal Domein Den Blakken is een promotietuin aangelegd, die de bezoekers telkens weer verrast. Sommige thematuinen worden momenteel heraangelegd, maar Den Blakken blijft de moeite waard. Achter Den Blakken ligt het natuurgebied De Stuifduinen, een van de best bewaarde stuifduinmassieven langs de Vlaamse Schelde. Wetteren wordt door de Schelde in twee verdeeld. Het levendige marktplein wordt gedomineerd door twee 19de-eeuwse monumenten: het gemeentehuis en de monumentale Sint-Gertrudiskerk. In het gemeentehuis kan je de Wetterse reuzen bezichtigen. Beide reuzen dateren van het begin van de 17de eeuw en behoren daarmee tot de oudste reuzen van het land. Onder de pui van het Gemeentehuis is de toegang van het Heemkundig Museum, waarin de rijke geschiedenis van de gemeente weer tot leven komt. De Sint-Gertrudiskerk is de vermeende schuilplaats van het in 1934 gestolen paneel De Rechtvaardige Rechters van het wereldberoemde schilderij Het Lam Gods (Hubert en Jan Van Eyck). De verdachte Arsène Goedertier was jarenlang organist en koster van de kerk en kende het gebouw als zijn broekzak. De kerk is al meermaals grondig doorzocht, tot nu toe zonder resultaat. Wie het mysterie van de Rechtvaardige Rechters wil meebeleven, komt in Wetteren zeker aan zijn trekken. De diefstal van het paneel

122

Posthotel, W et ter en

vormt de rode draad doorheen boeiende wandelingen, waaronder een digitale wandeling ‘Op stAPP met de Rechtvaardige Rechters’, en verrukkelijke gerechten. Het Lam Godsstoofpotje is een streekgerecht om duimen en vingers bij af te likken. Tussen de Markt en het station ligt een aantal uitnodigende winkelstraten waar het bij momenten gezellig druk kan zijn. Als je naar boven kijkt, bemerk je trouwens verschillende Art Deco en Art Nouveau-gevels, onder andere van de Gentse architect Geo Henderick. Het loont zeker de moeite even binnen te wippen in het beschermde Posthotel tegenover het station (enkel mogelijk op vrijdag, zaterdag of zondag). Het rijkelijk gedecoreerde interieur is een echte attractie. In de Wegvoeringstraat staat de Sint-Jozefkapel, een van de meest opmerkelijke religieuze realisaties uit het interbellum. De veelkleurige mozaïeken en glasramen, de muurschilderingen en het verhoogde koor met galerij en indrukwekkende koepel doen de kapel triomfalisme uitstralen.

Het openluchtzwembad in het sporten recreatiedomein De Warande lokt op warme dagen heel wat volk. Op het Zeshoekplein wordt van mei tot september op zondagnamiddag een rommelmarkt georganiseerd. Een beeldje op het plein symboliseert de verbondenheid van de inwoners van deze buurt. Wandelaars komen in Wetteren absoluut aan hun trekken met de vele trage wegen die de gemeente rijk is, onder andere in de Kalkense Meersen (zie Laarne, p. 109) en in de twee deelgemeenten Massemen en Westrem. Op het pittoreske dorpsplein van Massemen staat een indrukwekkende, eeuwenoude lindeboom en het beeld De Her-Steller van Stefaan Van Biesen. Hier wordt jaarlijks de oogststoet georganiseerd. De recent gerestaureerde Van Hauwermeirsmolen is een maalvaardige watermolen op de Molenbeek. Westrem ligt enkele kilometers verder en presenteert zich als een klein idyllisch dorp met een eeuwenoud plattelandskerkje. n

ter en De W arande, W et

123

Scheldeland Toeristische gids

Wichelen Inwoners: 11.445 Oppervlakte: 22,84 km² Deelgemeenten: Schellebelle, Serskamp, Wichelen Marktdag: zondag (Schellebelle) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Wichelen, Oud Dorp 2, 9260 Wichelen, T: 052 43 24 09, F: 052 43 04 24, cultuurdienst@wichelen.be, www.wichelen.be

In Jeneverstokerij Rubbens wordt jenever gestookt met onder andere de Vieux-Système graanjenever van 35° in de traditioneel wit-stenen kruiken en een graanjenever van 38° die het keurmerk O’ de Flander meekregen. Rondom het groene, driehoekige dorpsplein van Schellebelle staan een aantal merkwaardige monumenten: het Oud Gemeentehuis, de Pastorie en de opvallende Sint-JanOnthoofdingskerk met de imposante 14de-eeuwse westertoren. Het kleine, witte gebouw voor de kerk, dat door de plaatselijke bevolking ’t Kot wordt genoemd, is vermoedelijk een vroegere gevangenis. Op het dorpsplein wordt naar aloude traditie de tweede zondag na Pinksteren de Potjesmarkt georganiseerd. Het veer van Schellebelle vormt de verbinding tussen de dorpskern en de wijk Den Aard. Het veer vormt een toegangspoort tot het uitgestrekte natuurgebied Kalkense Meersen (zie Laarne, p. 109). De educatieve infokeet laat je kennismaken met overstromingsgebieden en het Sigmaplan. Het landelijke Serskamp ligt midden de boomkwekerijen en bloemenvelden. Likeurstokerij De Klok geniet vooral bekendheid vanwege haar advocaat

Wichelen is gelegen aan een heel mooie bocht van de Schelde, waar je van op verschillende plaatsen een schitterend zicht hebt op de Wichelse Sint-Gertrudiskerk. Het Oud Gemeentehuis wordt met zijn pui en fraaie trapgevel de trots van het ‘oud dorp’ genoemd. Het gebouw was oorspronkelijk de vergaderplaats van de schuttersgilde Sint-Sebastiaan. Op het kerkhof zijn de resten van de oorspronkelijke parochiekerk te vinden. 124

Bel aan het ve er van Sch ellebelle

op grootmoeders wijze, de advocaatpralines, de krieken op jenever en de huisgemaakte citroenjenever. Alle lekkernijen zijn te koop in het winkeltje van de stokerij. n

Willebroek Inwoners: 25.007 Oppervlakte: 27,41 km² Deelgemeenten: Blaasveld, Heindonk, Tisselt, Willebroek Marktdag: woensdag (Willebroek) Deelregio: Vaartland ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) iToerisme Willebroek (Vaartland) Administratief Centrum Pastorijstraat 1 2830 Willebroek T: 03 866 90 00 info@willebroek.be www.willebroek.be

en is er helemaal rond gebouwd. Niet te verwonderen dat het pronkstuk de ijzeren Vredesbrug, ook wel ‘Brug der Zuchten’ of ‘monster van ijzer en staal’ (Wannes Vande Velde) genoemd. De Sint-Niklaaskerk met romaanse en gotische elementen vormt een tweede blikvanger in het levendige centrum. In Willebroek bevindt zich ook het Herman De Cuyper Museum, met werk van de Blaasveldse beeldhouwer. Vlakbij ligt het Kasteeldomein Bel-Air, waarin een aantal monumentale beeldhouwwerken van onder meer De Cuyper staat tentoongesteld. In het noorden van Willebroek bevindt zich het vissersgehucht Klein-Willebroek. Met zijn idyllische jachthavens en quasi ondoordringbare natuurgebieden wordt het wel eens het ‘Willebroekse Friesland’ genoemd. Het waterrecreatiecentrum Vaart. Rupel is nog in volle ontwikkeling. De drie sfeervolle jachthavens vormen een populaire halte voor pleziervaarders. Het voormalige Sashuis in KleinWillebroek is beschermd en fungeert als gemeentelijk museum. Je leert er meer over de Willebroekse Vaart en de lokale geschiedenis. Het Sashuis, de gezellige terrasjes en het historische ophaalbruggetje ogen erg aantrekkelijk. Je kan er ook het veer over de Rupel naar Boom nemen en daar flaneren op de fraaie wandelboulevard.

Willebroek oefent een grote aantrekkingskracht uit op watersporters en natuurliefhebbers. De gemeente ligt aan het Zeekanaal Brussel-Schelde

TOPPER Het Fort van Breendonk is een Nationaal Gedenkteken en schetst op een beklijvende manier het harde leven op de site tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer bij Topper Fort van Breendonk (p. 65). 125

Scheldeland Toeristische gids

Willebroek koestert zijn verleden. De standbeelden van De Schippersvrouw en Het Schippersgezin vormen een stil eerbetoon aan de hardwerkende binnenschippers en hun familie. Nog meer geschiedenis: op de Rupeldijk bots je op een gereconstrueerde Amerikaanse Shermantank. Het Harmonium Art museuM is helemaal gewijd aan het harmonium, een bijzonder muziekinstrument dat de laatste jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt (ook wel traporgel genoemd). Alleen vredige taferelen in het Provinciaal Groendomein Broek De Naeyer. Het 66 hectare groot domein bestaat voor een groot deel uit water en serveert een mozaïek van diverse biotopen, met een rijke fauna en flora. Heel wat zeldzame vogels komen hier broeden. Nog meer water en groen in het Domeinbos Broek Blaasveld, een aantrekkelijk wandelbos van circa 675 hectare met talrijke vijvers. Je kan er kiezen uit vier bewegwijzerde wandelpaden. Niet ver van het Broek De Naeyer ontdek je kasteel De Bocht met de nabijgelegen zeilvijver. De waterplas van het Bloso Watersportcentrum Hazewinkel is nog indrukwekkender. De olympische roeibaan vormt regelmatig het toneel voor internationale wedstrijden roeien, kano of kajak. Sinds 2010 distilleert Brouwerij Het Anker in de 17de-eeuwse familiehoeve in Blaasveld de Gouden Carolus Single Malt. Vanaf mei 2014 kan je ook een bezoek brengen aan de stokerij De Molenberg én er proeven van de whisky. De twee pot stills - geslagen door Forsyths, één van de gerenommeerde kopersmeden in Schotland - zijn het hartje van de nieuwe stokerij. n 126

Zele Inwoners: 20.727 Oppervlakte: 33,06 km² Deelgemeenten: Avermaat, Durmen, Heikant, Huivelde, Zele Marktdag: dinsdag (Zele) ∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Zele, Markt 50, 9240 Zele, T: 052 45 98 10, F: 052 45 98 18, toerisme@zele.be, www.zele.be

Het marktplein van het nijvere Zele wordt gedomineerd door de laatbarokke recent gerestaureerde Sint-Ludgeruskerk met imposante achthoekige toren. Het gemeentehuis met een speelse lantaarntoren op het dak en een Hertecantklok aan de zijgevel is vlakbij. Naast de kerk telt de gemeente nog enkele beschermde gebouwen. Er is de Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën met een weelderig barok interieur in de wijk Kouter, de dekenij, een fabrikantenwoning uit 1931 in de voor die periode revolutionaire Internationale Stijl van Huib Hoste in de

Pracht in Zele!

Stationsstraat, een villa in de wijk Dijk en het Hof ten Goede in de wijk Hoek. In het Museum Zeels Erfgoed in de Lokerenbaan kom je meer te weten over het textielverleden en het Zeels kantwerk. Jaarlijks wordt een internationale Hand- en Kantwerkmarkt georganiseerd die herinnert aan het rijke verleden als textielcentrum. De Schelde- en Durmemeersen vormen een van de rustige hoekjes die uiterst geschikt zijn om te voet of per fiets te verkennen. De Zeelse kunstschilder Pieter Gorus liet zich in zijn werk inspireren door het open landschap dat de Schelde gecreëerd heeft. In het Museum Zeels Erfgoed kan je enkele van zijn werken bewonderen. Zele Feest! Het Pinksterweekend staat volledig in het teken van verschillende festiviteiten met als hoogtepunt de Roparun-doortocht. Roparun groeide uit tot de langste estafette ter wereld en heeft tot doel zoveel mogelijk geld in te zamelen voor de zorg voor mensen met kanker.

Het opvallende art nouveau kasteel werd opgetrokken op de plaats waar vroeger een kleine scheepswerf was. De vroegere tiendschuur (opslagplaats voor belastingen van pachters) van de abdij, de naastgelegen Scheldeschuur met merkwaardige dakconstructie, de ijskelder en pakhuizen boden in de 19de eeuw de nodige opslagruimte voor de goederen die via de Schelde aan- en afgevoerd werden. Zele-Dijk is bekend bij lekkerbekken voor de restaurantjes. De economische bedrijvigheid aan de Schelde heeft ter hoogte van Costa Zela plaats gemaakt voor watersportieve activiteiten. Langs de Durmeboorden wandelroute staan afbeeldingen van kunstwerken van de lokale kunstenaar André Bogaert. Een borstbeeld in de André Bogaertstraat houdt de herinnering aan de kunstenaar levend. n

Zwijndrecht Inwoners: 18.773 Oppervlakte: 18 km² Deelgemeenten: Burcht Marktdag: maandag (Burcht) ∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ i Gemeentebestuur Zwijndrecht, Administratief centrum Binnenplein 1, 2070 Zwijndrecht T: 03 250 48 00, F: 03 250 48 09 info@zwijndrecht.be, www.zwijndrecht.be

Naast het vroegere huis van Pieter Gorus telt Zele-Dijk nog een aantal opmerkelijke gebouwen die herinneren aan de bedrijvigheid op de Schelde.

127

Scheldeland Toeristische gids

Be eldende kunst in Zwijndrecht Zwijndrecht is als enige Antwerpse gemeente op de linkerscheldeoever letterlijk en figuurlijk een grensgeval. De westelijke gemeentegrens loopt van noord naar zuid langs drie forten van de gekende Antwerpse fortengordel: het fort Sint-Marie (dat momenteel dienstdoet als zeevaartschool), het fort van Zwijndrecht en het fort van Kruibeke. Tussen het fort van SintMarie en het fort van Zwijndrecht ligt de Defensieve Dijk, als waterkering van een overstromingsgebied. Op deze dijk ligt ook het Half Maan, een schans die omstreeks 1870 gebouwd werd. Dit stukje beschermd natuurgebied vormt met zijn polderlandschap een ideale achtergrond voor enkele lokale wandelen fietsroutes. Aan de grens met linkeroever vind je het Vlietbos, dat ontstaan is na de baggerwerken van de Schelde voor en na de Tweede Wereldoorlog. Dit bos sluit aan op het Vredesbos, dat werd aangeplant in het kader van het Zwijndrechtse engagement in Mayors For Peace, waarbij steden en gemeenten over de hele wereld ijveren om kernwapens te bannen. Eveneens een ideale omgeving voor een ontspannende wandeling of een aangename fietstocht.

128

Het centrum van Zwijndrecht laat zich opmerken door enkele markante gebouwen. Naast de gotische Heilige Kruiskerk met binnenin fraaie staaltjes barokkunst, trekken vooral twee 18de-eeuwse gebouwen de aandacht: de Oude pastorij is een beschermd monument met vlak daarnaast het Tassynshuis. Jan-Baptist Tassyns was één van de leiders uit de Boerenkrijg tijdens de Franse bezetting en annexatie op het einde van de 18de eeuw. In deelgemeente Burcht staat, in de schaduw van de SintMartinuskerk, ook de openluchtbeiaard die in 1967 werd geplaatst. Zwijndrecht heeft iets met kunst. De wiegen van schilders Alfred Ost en Fred Bervoets stonden in Zwijndrecht en Burcht. Je vindt hun werken in het Administratief Centrum én in het straatbeeld tref je eveneens twintig beelden en kunstwerken aan. De lokale Beeldenwandelroute voert je langs al deze beelden. Tijdens de zomermaanden juli en augustus zijn de donderdagavonden in Zwijndrecht voorbehouden voor optredens tijdens het Zomerpodium. Tijdens Buurten bij kunstenaars, een jaarlijks najaarevenement, nodigen lokale kunstenaars je uit om een sneak peak in hun atelier te komen nemen. Jaarlijks is er de wielertoeristenrit Zwijndrecht-Zwijndrecht, waarbij vanuit Zwijndrecht Nederland naar Zwijndrecht België wordt gefietst (en voor de extra sportievelingen ook weer terug): goed voor zo’n 110 (of 220) kilometer sportieve verbroedering! n

Zomerpodium in Juli & Augustus

Speciaal in Scheldeland Sigmaplan logo monochroom met baseline

Sigmaplan logo monochroom zonder baseline

Sigmaplan logo full colour met baseline

Sigmaplan Momenteel vinden langs de waterwegen in Scheldeland heel wat grote werken plaats. Misschien heb je de groots opgezette graafwerken in Schellebelle en Kruibeke al opgemerkt. Maar wat is de bedoeling en het nut hiervan? De werken langs de oevers van onder meer de Schelde kaderen in de uitvoering van het Sigmaplan. Lees meer p. 38. Sigmaplan logo full colour zonder baseline

Waterwegen en Zeekanaal NV De inwoner van of bezoeker aan Scheldeland heeft het geluk gebruik te kunnen maken van heel wat waterwegen voor recreatieve doeleinden. Niets is zo ontspannend als een fiets- of wandeltocht langs de oevers van een rivier of een boottochtje op het water. Al deze waterwegen moeten natuurlijk onderhouden worden. Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z) is de waterwegbeheerder die de bevaarbare waterwegen in onder meer Scheldeland beheert. De missie van W&Z is duidelijk: een duurzaam en dynamisch beheer van de bevaarbare waterwegen in het werkingsgebied, inclusief de erlangs gelegen terreinen. W&Z stimuleert het multifunctioneel gebruik van deze waterwegen en gronden, met oog voor de belangen van alle actoren en extra aandacht voor veiligheid en integraal waterbeheer. W&Z beschouwt zijn missie als een belangrijk maatschappelijk

129

Scheldeland Toeristische gids

project en voert een modern, vernieuwend en toekomstgericht beleid met als inzet een mobieler, veiliger en groener Vlaanderen. Water trekt niet alleen planten en dieren aan. Ook de mens kan er niet aan weerstaan. Zonnen, zwemmen, wandelen, fietsen, surfen, roeien, zeilen, hengelen of gewoon met volle teugen genieten van het landschap: waar water is, zijn er ook mensen. Vlaanderen is een echt waterland en heeft een flink deel van zijn historische en actuele welvaart te danken aan de aanwezigheid van bevaarbare natuurlijke en kunstmatige waterwegen. Ze bepalen het landschap en hun aantrekkingskracht is groter dan ooit. W&Z is zich bewust van de verschillende functies van onze waterwegen en bouwt die ook zelf verder uit. De versterking van deze multifunctionaliteit is immers één van onze kerntaken. Van verharde jaagpaden voor wandelaars en fietsers tot speciale diensten en infrastructuur voor de pleziervaart en allerlei watersporten: W&Z denkt en werkt mee. Meer informatie over Waterwegen en Zeekanaal kan je vinden op de website www.wenz.be.

Promotie Binnenvaart Vlaanderen Promotie Binnenvaart Vlaanderen (PBV) is een zelfstandige nonprofitorganisatie. De vereniging werd opgericht in 1992 en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. De organisatie heeft drie opdrachten: � Binnenvaart: het commercieel gebruik van de waterweg � Recreatie op rivieren en kanalen � Shortsea shipping Meer algemene informatie over PBV vind je op de website www.binnenvaart.be. Het bevorderen van actieve en passieve recreatie op en langs de waterweg behoort tot de kernactiviteiten van PBV. De vereniging verzorgt ook de verscheidene secretariaten van het Overlegplatform voor Waterrecreatie, -sport en -toerisme. Binnen PBV is ook een vaste Werkgroep Recreatie actief. Voor wat de recreatie betreft, heeft PBV een aparte website: www.waterrecreatie.be. Op de site vind je onder meer informatie over de reglementering, de waterwegenkaarten, het waterwegenvignet, het stuurbrevet en cursussen, de jachthavens, de bedieningstijden van kunstwerken (bruggen en sluizen), waterstanden en andere. PBV geeft ook gedetailleerde vaarkaarten voor de toervaarder uit. Voor Scheldeland heb je de Vaarkaart-West nodig. De kaart werd in 2009 herwerkt en kost € 5 (exclusief verzendingskost). Je kan de kaart onder meer kopen bij PBV, het sluizencomplex Merelbeke, Evergem & Wijnegem, VPF passantenhaven Gent-Ketelvest, Lier & Brugge-Coupure en Toerisme Vlaanderen (infokantoor Brussel), maar ook op de stand van PBV op de watersportbeurzen in binnenen buitenland. Om meer te

130

weten over de beursdeelnames kan je terecht op de website www.waterrecreatie.be (agenda) en op www.vareninvlaanderen.be (voor de buitenlandse beurzen).

Agentschap voor Natuur en Bos Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) is een agentschap van de Vlaamse overheid dat elke dag werkt aan het beleid, het behoud, de bescherming en de ontwikkeling van natuurgebieden, bossen en parken. Het ANB heeft niet alleen als doel om de huidig aanwezige natuur in Vlaanderen in stand te houden en te beschermen, maar ook om die verder te ontwikkelen. Meer natuur betekent ook het herstellen van natuur die in het verleden verloren is gegaan. Daarnaast is het ook nodig om nieuwe natuur en parkgebieden te ontwikkelen die tegemoetkomen aan de natuurgerichte milieukwaliteit en aan de maatschappelijke noden van de huidige en toekomstige generaties. Het ANB is de grootste groenbezitter in Vlaanderen. Het beheert zelf 37.300 hectare bossen, natuurgebieden en domeinen. Aangezien het Agentschap ook anderen helpt bij het beheren van hun domeinen, komt het totaal op zo’n 70.000 hectare. Het ANB staat dus duidelijk met zijn twee ‘botten’ op het terrein. ANB beheert volgende domeinen in Scheldeland: Buggenhoutbos (Buggenhout), Neigembos (Ninove), De Roggeman (Dendermonde-Hamme), De Warandeduinen (Wetteren), Abdijpark (Hemiksem), Broek (Willebroek-Mechelen), Walenhoek (Niel) en De Notelaer (Bornem). ANB stippelde ook wandeltrajecten uit in een aantal domeinen. De publicaties met routes zijn beschikbaar op website. Meer info over ANB kan je vinden op de website www.natuurenbos.be.

Regionaal Landschap Een regionaal landschap is een streek met een eigen identiteit en met belangrijke natuur- en landschapswaarden. Maar het is ook een samenwerkingsverband tussen de open-ruimtegebruikers van die streek (provincie, gemeenten en verenigingen voor natuurbehoud, toerisme, landbouw en wildbeheer). De verenigingen zetten acties op om typische diersoorten te beschermen en om het landschap te behouden en te herstellen. Ook willen ze iedereen aanzetten om deze prachtige landschappen te ontdekken. In Scheldeland zijn heel wat steden of gemeenten aangesloten bij een van de twee actieve regionale landschappen: Schelde-Durme en Rivierenland. Het Regionaal Landschap Schelde-Durme bestrijkt een oppervlakte van ongeveer 360 km² langs de Schelde en de Durme. Het strekt zich uit over de Oost-Vlaamse gemeenten Berlare, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele en de Antwerpse gemeenten Bornem, Puurs, Schelle

131

Scheldeland Toeristische gids

en Sint-Amands. Regionaal Landschap Rivierenland is ongeveer 420 km² groot en strekt zich uit rond de benedenlopen van de Nete, Dijle, Zenne en Rupel, in het zuidwesten van de provincie Antwerpen. Het bestrijkt de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Lier, Berlaar, Nijlen, Putte en Heist-op-den-Berg. Algemene informatie: www.regionalelandschappen.be Regionaal Landschap Schelde-Durme: www.rlsd.be Regionaal Landschap Rivierenland: www.rlrl.be

Toegankelijk Toerisme voor Allen Toerisme Vlaanderen besteedt ook aandacht aan vakantie voor mensen met een handicap of beperking. Sinds 2008 bestaat er een Vlaams toegankelijkheidslabel, dat logies enkel na grondige controle ter plaatse kunnen behalen. Afhankelijk van de voorzieningen wordt het label A+, A of het informatief label uitgereikt. Alle logies die over het toegankelijkheidslabel beschikken, worden verzameld in de vakantiebrochure ‘All in, toegankelijke vakantieverblijven in Vlaanderen en Brussel’. Je kan het aanbod op de website raadplegen of de brochure aanvragen via info@toegankelijkreizen. be, T 070 23 30 50, F 070 23 30 50, www.toegankelijkreizen.be. In Scheldeland worden op regelmatige tijdstippen toegankelijkheidsscreenings gehouden. Deze worden verzorgd door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Omgeving) en CTPA (Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen): www.ato-vzw.be en www.provant.be. Lees op p. 34 meer over de de nieuwe toegankelijke routes. Op www.tov.be/toegankelijkheid vind je downloadbare toegankelijkheidsfiches van bezienswaardigheden, restaurants en cafés.

Logeren in Vlaanderen Vakantieland Logeren in Vlaanderen Vakantieland bundelt alle informatie voor een leuke vakantie in een van de kunststeden, in een groene regio of aan de kust. Je kan er informatie vinden over logies en unieke belevingsaspecten zoals boerderijvakanties, plattelandsbeleving en verwenactiviteiten. Vraag de brochure ‘Logeren in Vlaanderen Vakantieland’ aan via de website www.logereninvlaanderenvakantieland.be of haal een exemplaar bij je dienst voor toerisme. (Deze brochure is een samensmelting van de brochures Vlaanderen Vakantieland en Logeren in Vlaanderen) Het programma Vlaanderen Vakantieland is wekelijks te zien op televisie met interessante reportage en reistips. Zender één, zaterdag en zondag, www.een.be.

132

Vlaanderen Lekker Land Wie zich graag laat verleiden door het lekkerste wat de regio te bieden heeft, kan terecht bij Vlaanderen Lekker Land. De website staat vol tips, ideeĂŤn en weetjes over streekproducten en streekgastronomie. Wat je zeker moet proberen zijn de hoppas, de Vlaamse variant van tapas, waarbij streekbieren harmonieus samengaan met heerlijke hapjes. Culinair erfgoed kan je dan weer proeven in Dendermonde, Laureaat Vlaanderen Lekker Land 2012-2014. Meer info over al dit lekkers vind je op de website www.vlaanderenlekkerland.be.

Open Kerken De stichting Open Kerken stelt de mooiste kerken open met als doel het religieuze erfgoed van iedere godsdienst te ontsluiten voor een ruim publiek. Door erfgoed toegankelijk te maken voor iedereen, krijgt het voor een veel groter publiek een betekenis en wordt het naar waarde geschat. Dit is een belangrijke stap in het bewaren van het religieuze patrimonium. Meer info over de Open Kerken (met onder meer de openingsuren) vind je op de website www.openkerken.be.

133

Scheldeland Toeristische gids

Index Aalst 10 12 20 23 26 28 30 36 47 49 66 69 70 72 74 76 78 80 82 83 84 85 87 89 92 94 103 111 Berlare 14 16 17 20 23 24 28 31 34 37 38 44 77 82 83 85 96 101 131 Boom 12 16 20 23 27 33 62 63 64 68 69 83 85 86 97 115 125 132 Bornem 16 24 27 37 58 60 69 71 75 81 83 86 88 89 98 107 121 131 Buggenhout 23 27 28 37 54 80 83 85 99 131 Denderleeuw 12 23 85 93 95 100 Dendermonde 10 12 20 23 25 26 27 28 30 35 36 37 38 39 47 52 55 58 66 68 69 70 73 76 77 79 81 83 82 84 85 91 92 96 101 118 120 131 133 Destelbergen 23 40 41 42 43 83 102 110 Erpe-Mere 23 67 80 103 106 111 Gent 10 12 15 23 28 38 42 66 77 81 85 104 113 114 130 Haaltert 23 83 103 105 Hamme 20 24 27 38 39 59 60 68 72 75 76 77 79 83 84 89 106 121 131 Hemiksem 12 20 39 62 69 107 131 Kruibeke 25 39 69 108 128 129 131 Laarne 20 23 28 38 40 41 42 73 81 97 109 123 124 131 Lebbeke 23 82 83 110 Lede 23 67 75 85 103 111 Mechelen 12 23 27 35 39 66 81 112 131 132 Melle 23 28 40 41 80 113 Merelbeke 20 23 41 82 83 104 114 130 Niel 16 27 30 32 62 63 64 87 91 97 115 120 131 132 Ninove 10 17 20 23 47 67 69 76 80 83 84 92 116 131 Puurs 27 37 68 71 75 79 81 83 88 91 93 117 120 131 Rumst 20 27 39 62 64 75 83 118 132 Schelle 10 12 62 119 131 Sint-Amands 10 12 23 26 27 30 37 56 58 67 70 72 77 83 88 93 99 120 132 Temse 12 23 24 28 39 60 77 85 121 131 Wetteren 17 20 23 26 30 34 35 38 39 40 41 81 82 85 88 122 131 Wichelen 23 38 40 73 82 87 93 124 131 Willebroek 12 16 27 30 32 33 39 64 65 68 71 76 79 81 85 91 97 125 131 132 Zele 23 37 39 69 93 126 131 Zwijndrecht 127 128 Vlieg wil meer kinderen meer goesting geven in meer cultuur. Vlieg wijst de hele familie de weg naar muziek, theater, film, dans en nog veel meer vrijetijdsactiviteiten. Via de website UiTmetvlieg.be, het e-zine (de Vliegbrief) en mediapartners vertelt Vlieg wat er te doen is dicht bij huis. Vlieg is een project van CultuurNet Vlaanderen vzw - www.cultuurnet.be.

Een QR code (Quick Response) is een tweedimensionale streepjescode die de fysieke en digitale wereld met elkaar verbindt. Het is niet meer dan een abstracte, vierkante barcode. Die scan je in de regel met je mobiele telefoon. Het programma op je smartphone vertaalt de code vervolgens in een hyperlink die een website, afbeelding, e-mailadres, leesbare tekst, enz. oproept. 134