t ‘Scheldeland, langs Dender en Rupel’
cheldeland, dat is meer dan 1.000 km fietsplevan de Schelde, Dender en Rupel. Maar je doet wegen in de groene ruit tussen Gent, AntwerNinove aan. Stel zelf je tocht samen en fiets van ooppunt langs unieke slikken en schorren, door den (Ninove, Aalst, Dendermonde) en langs de n de Rupel. (€6)
S C H E L D E L A N D
F I E T S N E T W E R K
Scheldeland
Langs Schelde, Dend er
en Rupel
GROENE OEVERS NODIGEN UIT
Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’ Toeristische gids 2015Dit wandelnetwerk strekt zich uit over
Klein-Brabant en delen van Buggenhout, Dendermonde en Hamme. Net als het fietsnetwerk is ook het wandelnetwerk een netwerk op basis van knooppunten. (€8)
aart ‘Rivierenland’
n hart voor landschappen mogen zich verheunetwerk. Sinds 2014 maken naast Niel, Boom, Mechelen en Sint-Katelijne-Waver nu ook Dufksem deel uit van dit netwerk. (€8)
100 jaar Groote Oorlog – Fietsen in Scheldeland
aar Groot in Scheldela
nd
e Oorlog
Fietsen door de oorlogsgeschiedenis van Scheldeland: het kan met 3 nieuwe fietsroutes die speciaal werden uitgestippeld voor de herdenking van de Groote Oorlog. De brochure ‘100 jaar Groote Oorlog – Fietsen in Scheldeland’ neemt je mee naar de belangrijkste plaatsen uit de WOI-geschiedenis van Aalst, Dendermonde, Zele, Lebbeke, Buggenhout, Puurs, Bornem en Sint-Amands. Met de 3 themaroutes in de brochure maak je kennis met telkens een ander oorlogsverwww.scheldeland.be haal: 1. ‘Leven in bezet gebied’, 2. ‘Langs dijken en bossen – strijd in Scheldeland’, 3. ‘Fietsen langs forten uit WOI’. (gratis)
Welkom in Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel. Scheldeland is centraal gelegen in Vlaanderen tussen de steden Gent, Antwerpen en Brussel. Het strekt zich uit over delen van de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De regio omvat negentien Oost-Vlaamse en elf Antwerpse gemeenten en heeft haast 300 km aan bevaarbare waterwegen. Scheldeland is een van de vijftien Vlaamse toeristische regio’s. Aan de oevers van het water liggen vele charmante dorpjes. Ze zijn met elkaar verbonden door de voor Scheldeland zo typische veerboten. Schrijvers, dichters en beeldhouwers lieten zich inspireren door de aantrekkelijke muze van de stroom. Van menselijke nijverheid op de stroom getuigt het maritieme erfgoed van de scheepsbouw en de baksteennijverheid langs de Rupel. Ook de steden langs de rivieren: Ninove, Aalst en Dendermonde, bezitten een rijk patrimonium en historisch waardevol erfgoed. Vind je weg in deze gids:
»»10 toppers voor jou geselecteerd »»van Aalst tot Zwijndrecht »»beste vaar-, fiets-, wandeltips »»evenementen zijn hier een belevenis En verder:
»»Hoe bereik je Scheldeland? p. 139 »»Slapen en streeklekkers p. 140 »»Groote Oorlog in Scheldeland p. 142 »»Sigma voor de Schelde p. 144 »»Op stap met de kinderen p. 145 »»Wat als het regent? p. 146
10 toppers voor jou geselecteerd pagina 7
van Aalst tot Zwijndrecht pagina 53
beste vaar-, fiets- en wandeltips pagina 119
evenementen zijn hier een belevenis pagina 149
inhoudstafel
Steden en dorpen in Scheldeland.
Van A(alst) tot Z(wijndrecht).
»»Aalst p. 54 »»Berlare p. 56 »»Boom p. 58 »»Bornem p. 60 »»Buggenhout p. 62 »»Denderleeuw p. 64 »»Dendermonde p. 66 »»Destelbergen p. 68 »»Erpe-Mere p. 70 »»Gent p. 72 »»Haaltert p 74 »»Hamme p. 76 »»Hemiksem p. 78 »»Kruibeke (Waasland) p. 80 »»Laarne p. 82 »»Lebbeke p. 84 »»Lede p. 86 »»Mechelen p. 88 »»Melle p. 90 »»Merelbeke p. 92 »»Niel p. 94 »»Ninove p. 96 »»Puurs p. 98 »»Rumst p. 100 »»Schelle p. 102 »»Sint-Amands p. 104 »»Temse (Waasland) p. 106 »»Wetteren p. 108 »»Wichelen p. 110 »»Willebroek p. 112 »»Zele p. 114 »»Zwijndrecht p. 116
5
BLOEMENPRACHT IN DE BLOEMENSTREEK
DENDERENDE STAD DENDERMONDE
DENDERENDE STAD AALST
BUGGENHOUTBOS
PALING AAN HET DONKMEER
IN HET LAND VAN STILLE WATERS
toppers
DENDERENDE STAD NINOVE
FORT VAN BREENDONK
10 toppers voor jou geselecteerd
STEENBAKKERIJEN IN DE RUPELSTREEK
PARELS AAN DE WATERKANT
7
Bloemenstreek , geurende bloemenpr acht
toppers toppers
Golvende zeeën van begonia’s, hartstochtelijke rozen en rijen sierstruikjes tot aan de horizon. Een dagje tussen de bloemen maakt je vrolijk. Stappen of trappen, genieten van de gastvrijheid van de kwekers of logeren in een bloemisterijvilla. Je kan het niet mooier zeggen dan… met bloemen.
99
Wist je? FLORALIËN Gent, opnieuw in de stad in 2016! In 2016 vieren de Floraliën hun 35ste editie in het centrum van de stad Gent, van 22 april tot 1 mei 2016 zal een open parcours als een groene loper door de stad slingeren.
FIETSEN DOOR BLOEMENVELDEN!
ZOMERSE BLOEMENPRACHT Je ooit afgevraagd waar de bloemenpracht van de FLORALIËN Gent vandaan komt? In de omgeving van Wetteren, Melle, Laarne, Wichelen en Destelbergen zijn meer dan tweehonderd gespecialiseerde sierteeltbedrijven actief. Zij verbouwen samen maar liefst tweeduizend verschillende boomkwekerijproducten. Specialiteiten zijn de teelt van rozenstruiken, sierheesters, coniferen, sier- en fruitbomen, begonia’s en azalea’s. De geschiedenis van de sierteelt gaat terug tot het midden van de 19de eeuw, wanneer Adolf Papeleu een boomkwekerij start in Wetteren. De bijzondere eigenschappen van de bodem en de typisch Vlaamse weersomstandigheden zorgen ervoor dat jonge plantjes
10
bloemenstreek
DESKUNDIGE UITLEG OVER SIERTEELT
SIERTELER MET PAARD AAN HET WERK
“Van mei tot september kan je ook met een gids meefietsen door het kleurrijke landschap van de Bloemenstreek.” hier vlug groeien en gehard zijn om waar dan ook te gedijen. Vandaag heeft de sierteelt internationale bekendheid en gooien sierteeltbedrijven, plantencentra en boomkwekers regelmatig de deuren wagenwijd voor je open.
VAN DE BLOEMETJES EN DE BOOMPJES In Destelbergen vind je het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt (Schaessestraat 18, tel. 09 353 94 94, www.pcsierteelt.be). Daar worden nieuwe teeltwijzen en -technieken weten-
toppers toppers schappelijk onderzocht en in de proeftuin en het proefstation uitgetest. In de kleurrijke Hydrangea-kijktuin van de Hydrangeum vzw (Spoorwegstraat 25, tel. 09 355 71 83, www.hydrangeum.be) krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Ook Laarne, Melle, BEGELEIDE FIETSTOCHTEN Lochristi en Serskamp zetten graag de bloemetjes buiten. Al fietsend langs de Floraliëntocht is een bezoek aan de serres van een van de vele bloemisterijen zeker een aanrader (op afspraak en in groep). Zo krijg je een zicht op de wereld achter de schermen van een modern sierteeltbedrijf. In deelgemeente Flora in Merelbeke - de naam Flora verwijst naar de bloementeelt - zie je nog enkele opvallende bloemistenvilla’s van weleer.
DEN BLAKKEN: HET HART VAN DE ROOS
1111
04) in Wetteren is uitgebouwd als promotietuin voor de sierteeltgewassen die in de Bloemenstreek worden verbouwd. Vanaf het terras van de statige villa Les Mélèzes, die nu dienst doet als taverne, heb je een schitterend uitzicht op het domein. Den Blakken bestaat uit een aantal thematuinen waarin je netjes alle informatie over de planten voorgeschoteld krijgt. Sommige thematuinen worden momenteel heraangelegd. Vanuit Den Blakken vertrekken twee fietslussen van de Floraliëntocht. Die nemen je mee door de groene en kleurrijke velden van de siertelers. Van mei tot september kan je ook met een gids meefietsen door het kleurrijke landschap van de Bloemenstreek. Kijk op www.floralientocht.be voor de exacte data.
Het Provinciaal Domein Den Blakken (Wegvoeringstraat 308, tel. 09 366 31
Trek eropuit
FLORALIËNTOCHT FLORALIËNTOCHT MET START IN WETTEREN
Afstand: 27, 34 en 44 km Start: Lochristi, Wetteren (Den Blakken) Parcours: vlak Tocht 1: Lochristi, Beervelde en Destelbergen Tocht 2: Wetteren, Melle en Laarne
meer info Meer over Wetteren, Melle, Laarne, Wichelen en Destelbergen? Kijk snel op p. 108, 90, 82, 110 en 68.
Tocht 3: Wetteren, Wichelen en Berlare Bewegwijzering: knooppunten
bloemenstreek
11 11
Paling eten aan het Donk meer
toppers toppers
Spiegelglad of met driftige schuimkopjes, het Donkmeer laadt je batterijen weer op. Spelevaren op het water, een verfrissende plons in Nieuwdonk of je verdiepen in de geschiedenis van de Eendenkooi of de roemrijke Boerenkrijg. Knorrende maag? Stillen met een overheerlijke paling, z贸 typisch voor Scheldeland.
1313
NIEUWDONK
FESTIVARIA
BRIELSTRAA
EENDENKOOI
VAREN NAAR DE EENDENKOOI Op zomerse dagen heerst er een gezellige drukte aan het Donkmeer. Je kan peddelen in een bootje of de benen losmaken op een waterfiets. Of neem de houten pendelboot voor een bezoekje aan de Eendenkooi. Deze traditionele vanginstallatie voor wilde eenden werd gerenoveerd tot een openluchtmuseum over de eendenvangst. Je komt er alles te weten over het geheimzinnige verdwenen ambacht van de kooiman en zijn eenden. Bewonder de maquette van de eendenkooi in het Bezoekerscentrum Donkmeer (Donklaan 119A, tel. 0479 36 60 78, www.vzwdurme.be). Een tentoonstelling schetst hoe het Donkmeer ontstond uit een oude site voor turfwinning aan een afgesneden meander van de Schelde.
14
donkmeer
DONKMEER
ALS DE PALING BIJT Het Donkmeer is erg bekend voor de palinggastronomie. In het begin van de 20ste eeuw al kwamen de Gentenaars met de stoomtram naar het Donkmeer voor een lekker bord paling. De palingvissers van het Donkmeer serveerden hun vangst in eigen eethuisjes aan de rand van het meer. In tal van die eethuisjes wordt vandaag nog altijd paling geserveerd. Nu komt de paling uit het buitenland, in speciaal uitgeruste tankwagens met zuurstofvoorziening. De beestjes ondergaan dan eerst nog een waterkuur in het daarvoor geschikte water van het Donkmeer, om daarna vers en panklaar te verhuizen naar de restaurantkeukens.
“Het Donkmeer is erg bekend voor de palinggastronomie.�
toppers toppers
1515
IKA HE AAT STR NT
MUIZESTRAAT JE
ER M O
AT LDSTRA MOSSEVE
N445
NWEG STEE TSE GEN EG W EN TE S SE ND
ND
L A AN
E
D
N445
OC HT EN RI
DONK
AA T
STR AA T
SC H BARE
t
RE
NS TR AAT
EF
LD O
NK
N E
q
EN
DR E
EF
DA M
SPA R R
BR OE K
DONKLAAN
SPA
DR
RR
N
RE EF
OU DE D
DE
EK E
E BAR
N467
RI
LD ON KD RE EF
ND
r
TJE AA TR TS OG
EN
LLE BE
w A. NELENPAD
D o n k m e e r
EK
RG ST RA AT
R ST IEL
KA PE
BR
ZAND STRA
RA AT ZANDST
SC H
T AA STR IEL BR
B EN EP PA
WI
STRIJDAM S
NS
FRA
DO NK LA AN
E NDR EE F
GAL
GE
LLE B
AT TRA
T S T R AA
N
SE
N467
G AN LA ERT BR KA O EC
DE
D ON RM DE
WE EN STE
TLN. AER ECK RO F. B
AT
R. HEIKAN TST
e N i e u w d o n k
N467
AU BL
W
HO
FD
R EE
F
q Eendenkooi w Toeristisch Infokantoor Museum Donkmeer e Recreatiedomein Niewdonk r Festivalhal Donkmeer t Bezoekerscentrum Donkmeer R TU
donkmeer
15 15
FP
ST UT
IN EN OM HET INFOKANTOOR Het infokantoor Donkmeer is een prettige uitvalsbasis om het meer te ontdekken. Het kantoor herbergt ook het interactieve museum Donkmeer – Klim naar democratie (Donklaan 123, tel. 09 342 92 40). Daar reis je terug naar de 18de en 19de eeuw om er de heroïsche Boerenkrijg te herbeleven. Na een leerrijke rondleiding kun je de trappers op voor een fietstochtje.
INFOKANTOOR EN MUSEUM
In het infokantoor kun je een fiets huren om Berlare en omstreken te verkennen. Samen met vrienden of familie een partijtje minigolven kan ook.
WATERPRET EN WATERFEESTEN Zwemmen in het Donkmeer mag niet, maar is des te verkwikkender in het recreatiedomein Nieuwdonk (Dendermondse Steenweg 13A, tel. 09 367 60 00). De Zweedse speeltuin op het strand lokt heel wat kinderen, terwijl de ouders kunnen genieten van de ligweide. Elke twee jaar strijkt het openluchtspektakel Festivaria neer aan de oevers van het Donkmeer, nabij de Festivalhal. Het eerste weekend van augustus zijn er de jaarlijkse Waterfeesten met als afsluiter een groots vuurwerk boven het meer.
WATERFEESTEN
meer info Meer over Berlare? Kijk snel op p. 56. Trek eropuit
DONKMEERROUTE Afstand: 11 km Start: Infokantoor Donkmeer, Donklaan 123 Parcours: vlak Bewegwijzering: zeshoekige borden op houten palen
16
donkmeer
toppers
17
RUSTGEVEND DONKMEER
donkmeer
17
Denderende stad Ninove: ‘oudste, stoutste, wijste’
toppers toppers
Met een rijk textiel- en luciferverleden en in twee gespleten door de Dender, is Ninove een gezellig provinciestadje waar de beiaard vrolijk zijn klanken over de stad strooit. Met gepaste trots draagt het de ‘eretitel’ van ‘oudste, stoutste en wijste’ van alle steden.
1919
EX EG
W
OR N
BA
TR AA T
I JK
D e n d e r
NINOVE
T FABRIEKSTRAA
Nieuwe Brug
G BO U DEW IJ NLAA N
T AA TR DS
A KA
.
N28 LA AR
T AA
DTK AAI E BO ÉD SIR DÉ
PAUL DE MONTPLEIN
H T DAM
ER W
I
R. ST O OL
CH
DENDERSTR.
RA DST
OLL
A STR ARE
AT
BR
US SE LS
ACHTURE
A LA
N
ND
AT TRA ERS
E NWEG BRUSSELSESTEE D
VR
E
GA
BU
RC
EG W
MEER BE KE
kerk ontwaar je nog een deel van de fundamenten. Andere tastbare overblijfselen zijn de vroegere ziekenboeg, de watermolen en het poortgebouw dat toegang gaf tot het neerhof.
TR
AN SLA
AM
V EI
De scheve toren van de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk (Kerkplein) is dé blikvanger van Ninove. Het barokke interieur van deze voormalige abdijkerk is ronduit schitterend. De houten lambrisering en het monumentale hoofdaltaar springen meteen in het oog. Het reliekschrijn van Sint-Cornelius en Sint-Cypriaan, naast Onze-Lieve-Vrouw, de patroonheiligen van de abdij, behoort tot de meest bijzondere stukken. De kerk maakte ooit deel uit van het indrukwekkende gebouwencomplex van een machtige Norbertijnenabdij. Van de abdijgebouwen rest niet veel meer, maar in de archeologische tuin naast de
Het opvallende Oud Stadhuis heeft een charmante lantaarntoorn op het dak, die een beiaard herbergt. Wie door de stad dwaalt, komt vast langs de recent volledig gerestaureerde gotische Koepoort, de enige van de vier stadspoorten die overeind bleef, en langs het beeld van de Twijnster op de Graanmarkt. Dit beeld herinnert aan het verleden van Ninove als textielstad en aan de armoede. Met het twijnen - in elkaar draaien van gesponnen draden – probeerden Ninoofse vrouwen
“De moderne fietsers- en voetgangersbrug ’t Oeverstekske verbindt de linker- en rechteroever met elkaar en legt de link tussen het historische stadscentrum EN HET STADSPARK.” ninove
ST OO
AL M
IS
T AA STR HT
EID ERH NIJV
HEI
G WE EK
DE SCHEVE TOREN VAN NINOVE
20
IJK
AN
TR
WEG WE EU
S EER RM
RW DE NE
KON IN
G
DO
NI
DE KE L
RKT MA
NED
MALLAA R D ST R
AA EK
DSTRAAT ELOO ARD KA
ST
N
AN G RA
RC AI KA ER ND
DE
OO
T NG ES RI G W
NG
STRAAT W I T HEREN
RI
AA
r
OU D
7
AT TRA ELS PAM
CLEMENT 5 BEHNPLEIN
OUD STRIJDERSPLEIN
9
N RI
L VIT KIE
AAT STR
4
u e
N AA
DE
AN IEKLA KOPERW
N KE
S
BU
L IJS
EG W ES PR
VIN
NS
NS
T AA TR FS EE TR. DR ISS
BEV E
EG ISW KLU AAT STR EI D AR B
VRIJ
DE L
ETI ATL
AAN
IO AT ST
OR T-J SI N
AN P A R KL
T AA TR
RW DE
EI NZE W
3
AT TRA RS
HLA
ON
t WANDE L W E G
E EZ BI
y
i
N
T ABE ELIS
N
N AA RL EG W VLI E NE OE GR AT TRA EN S T ING AA SER STR OLIA T GN RA A MA NST MIJ AT JAS T RA LSTS T HU RAA AST ALE AZ
DE
AAT STR
L D
A MLA TRU CEN
S
2
R. ASS ANG E N S T H. V
N8 8
ER GEVO WEG
E E LD PO
N AA RB
1
ERS U IS RKR
6
AS
AT STRA R D SBERGSE VUU
GERAA
a wq
DAM
M
TER OS KLO G WE
PREU L EGE
STR A AT
A AT
N405
o
T RAA JST DI AB T A KERKPLEIN TRA IDS ZU AT STRA BLEEK TR. OOIS SAV
DW ARS
N
AT TRA STS OO
L AA ERT ALB
TR
N207
q Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk w Archeologische tuin N28 AT RA e Oud Stadhuis ST RN EG OO W D N Nijverheidszone ES EE r Koepoort EST ERS LST t ‘t Oeverstekske AA y Ninia N Plomblom u CC LDe AA L ERE i MStadhuis - ADienst Toerisme T STRA ERNE D TAV AN oFERBrouwerij Slaghmuylder N AN LA D I TR AS a Abdijpoort 10
EWEG EN RO
CI ACA
LANGEMUREN
T TRAA VES HO CK
N405
OLENSTR.
DEN DERHOUTEMBAAN
AT TRA SES NT
LI N
R STRA AT
WITHERENSTR AAT
GE
HE R
KLOOSTER M
KRUISVIJV E
1. LAVENDELSTRAAT 2. ANTOON DE VLAEMINCKSTRAAT 3. VESTBARMSTRAATJE 4. EDMOND DE DEYNSTRAAT 5. KOEPOORTSTRAAT 6. RODE KRUISSTRAAT 7. MARKTSTRAAT 8. MOLENDENDERSTRAAT 9. DOKTER FRANS HEMERIJCKXPLEIN 10. OMER VAN TRIMPONTSTRAAT
BRUSSELS
toppers toppers in de 19de eeuw een centje bij te verdienen. Bierliefhebbers moeten zeker brouwerij Slaghmuylder (Denderhoutembaan 2, tel. 054 33 18 31, www.witkap.be) met een bezoek vereren (op afspraak en in groep). De brouwerij bestaat sinds 1860 en in 1979 begon men hier de Witkapbieren te brouwen. Door kenners worden de bieren geprezen voor hun bijzondere en authentieke smaak. De brouwerij herbergt een interessant museum met een collectie oude foto’s, brouwersattributen en reclameborden. De stoommachine en de vooroorlogse bottelmachine zijn unieke stukken industriële archeologie.
LEVENDIG STADJE MET HET OEVERSTEKSKE De Dender deelt het centrum van Ninove in twee. Vroeger zorgde het drukke vrachtverkeer op de rivier voor welvaart. Vrachtschepen varen er nu nauwelijks meer, maar jaar na jaar is er wel meer
2121
pleziervaart. De moderne fietsers- en voetgangersbrug ’t Oeverstekske verbindt de Ninoofse linker- en rechteroever met elkaar en legt de link tussen het historische stadscentrum en het stadspark. De naam Oeverstekske is niet alleen een woordspeling op het woord ‘oversteek’, maar verwijst ook naar de luciferindustrie - lucifers worden in het Ninoofs dialect ‘stekskes’ genoemd - die in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkgelegenheid verschafte in de streek. Het beeldje voor de rechteringang van winkelcomplex Ninia aan de Centrumlaan wordt het Wortelmanneke genoemd en zou het allereerste carnavalsmonument in België zijn. Het weekend na het Aalsterse carnaval is het traditiegetrouw in Ninove feest. Cultuurcentrum De Plomblom is het culturele hart van Ninove. Op de nabijgelegen Graanmarkt of in het stadspark kan je in juli en augustus gratis naar ‘De Donderdagen’, wekelijks openluchttheater op donderdagavond.
Trek eropuit
DENDERENDE STEDENTOCHT Afstand: 39, 42, 45 en 46 km ‘T OEVERSTEKSKE OVER DE DENDER
Start: Dendermonde, Aalst, Ninove, Geraardsbergen Traject: van Dendermonde tot Geraardsbergen langs de Dender Parcours: vlak, licht golvend Bewegwijzering: knooppunten meer info
GEZELLIGHEID OP DE GRAANMARKT
Meer over Ninove? Kijk snel op p. 96.
ninove
21
Denderende stad Aalst: Over A juinen en Carnaval
toppers toppers
Wie Aalst zegt, denkt aan satirische carnavalsparades en smakelijke vlaaien. Maar Aalst is ook de geboortestad van Priester Daens en LouisPaul Boon. De Grote Markt met zijn vele monumenten kan menig cultuurliefhebber bekoren. Het Oud Schepenhuis is het oudste bewaard gebleven schepenhuis van de Lage Landen, een imposant gebouw met een belfort uit 1225.
2323
AN NE BIN
LLE W
LA
IJ L BE KE
NS TRA AT
M
R AAT OR ST
E MO
EG
RS TR BO
EID STR AA
IJ H
VR
KTE RD
O
ER ST RA AT
ND
DE
GAST H
DO
AN
K. ZO UT ST R.
L
MA
RK DI AT
M MOL O U T STR. EN DR I
ALA AN SIN
KONIN GI N
T AA
18. DE CONINCKSTRAAT 19. ONDERWIJSSTRAAT 20. OUDE VISMARKT 21. ANNA SNELSTRAAT 22. PASSAGE PIETER VAN AELST 23. FRÉDÉRIC VAN DER NOOTSTRAAT 24. EUGEEN BOSTEELSSTRAAT
IC DN H E RE L S STRAAT
N9
ILA
V DE
BR
23
US SEL S
ES
TEE N
ER 24
AT RA ST
BURGEMEESTERSPLEIN
ND
GERAA RDSB ERGS ESTR AAT
r
AT
AT STRA RSEN
ELD EKV
e
A STR ERT
B ERGE MEE
BLE
d
. STR
EH XD
LA DTS AER EER
F AL
A
GH
n
N9
ER EM B
goed. Bij Aalstenaars is de toren beter bekend als de ‘tettentoren’. De Borse van Amsterdam met zijn opvallende zuilengalerij verwijst als vroegere afspanning naar de oude handelsroute tussen Rijsel en Amsterdam, die over Aalst liep. Het Stadhuis geeft via een gekasseide binnenkoer toegang tot het Landhuis. Hier zetelden de heren van het Land van Aalst. Op de binnenkoer van het Stadhuis staat het beeld van Ondineke, hoofdpersonage in de werken van Louis Paul Boon én de naam van een lokaal bier dat verschillende cafés op hun kaart hebben staan. In het glazen paviljoen op de Hopmarkt vindt het nieuwe toeristische infokantoor onderdak. De Sint-Martinuskerk (Priester Daensplein), een toonbeeld van Brabantse gotiek, herbergt waardevolle kunstschatten, waaronder enkele absolute topstukken, zoals een schilderij van Rubens in het Sint-Rochusaltaar en de zeldzame barokke sacramentstoren van Jeroen Duquesnoy de Oudere. Het leven en O DE G
EM
ST
AT RA
aalst
LEO
24
e
De Aalsterse Grote Markt met zijn vele monumenten kan menig cultuurliefhebber bekoren. Het Oud Schepenhuis is het oudste bewaard gebleven schepenhuis van de Lage Landen en de belforttoren is door UNESCO erkend als Werelderf-
I
10. NIEUWBRUGSTRAAT 11. FRANS BRECKPOTWIJK 12. HOSPITAALSTRAAT 13. HIPPOLIET MEERTWIJK 14. POLYDOOR DE PAEPESTRAAT 15. KORTE BINNENSTRAAT 16. KLEIN BEGIJNHOF 17. VARKENSMARKT
D
KUNSTSCHATTEN EN ARCHITECTUUR
FEL
u
OF
AT RA ST
AN ER KT DO
IJN H EG
AN T-J SIN
AN FLA
S
O KH
SC
R HE
AT TRA EKS
R KE
AA T
HOUTMARKT
LD VE RE
BRO OS
T RAA EST DIEP
“Aalst was eeuwenlang de hoofdplaats van AN LA het Land van Aalst, een RK PA gebied dat zich grosso modo uitstrekte tussen Schelde en Dender. In het 19de-eeuwse Aalst zwaaiden notabelen en fabriekseigenaars de plak en Aalst groeide in die periode uit tot een nijvere fabrieksstad.”
21 B
AT RA ST ER LE SE AE
AT RA
T AA TR NS RE RTO TE A W
AT RA ST TS ER FA F O ÉG DR
TR
H D'
T RAA KST
AN
EIKST
20
BU R C H T
t
AT RA ST NT PO
TR. ZOUTS
BEE W EU
FAA STE
GHESTR. JON
r
SINT MARTENSPLEIN
PR. DAENSPLEIN
NI
E ND
18
A P PELSTRAAT
F 19
16
T RAA FST HO OL
ER
HOPMARKT
AT STRA
STRAAT
A AT S LOTSTR
N SELB A A MOOR
I AA AI FK KA OL KE W BE DE AM W ITS FR
GROTE MARKT
N MOLE
EN
DO
AI KA OIR
W
wqe y LAN GE
5
T AA
RA
AT WSTRA NIEU
22
GRO
ES
VAN
1. DE SCHRIJVERSTRAAT 2. DE VISSCHERESTRAAT 3. MAJOOR CHARLES CLASERSTRAAT 4. NESTOR DE TIÈRESTRAAT KE 5. VLAANDERENSTRAAT IZ T A ER RA 6. ALFRED KELDERSSTRAAT LO T S SP UI EID 7. KANUNNIK COLINETSTRAAT B LE R S A IN 8. KANUNNIK COLINETPLEIN 9. KAREL VAN DE WOESTIJNESTRAAT KA LF ST R. BEE KV ZO E LD N STR 8 N A AT ES 7 T RAAT T A A TS RA TR B A S T E JO AP N9 T P SINT-KA AF SI N MIELS STA TRAA GU T
NLA NE CIE PU CA
9
AAT
VREDEPLEIN
VAART STRA AT
GRAANMARKT
TR ES TT KA
T AA STR ICK OR . HO TV BER
R. NST R DE OE
EST GENTS
ING
AT TRA ES TT
PARK
DUIVEKEETSTR
T RAA ERST IDD DE R 6
B
R SSE JO
HE
ID TR
GEV EG AS W
T
17
R41
15
O VENI
ERSSTRAAT
AI KA
NN
LIS NE
SC LE
TE A
R CO
T TE AA TR PI E NS DRO T AA CAU STR NS KE LLE WE
EU M
E S PLANADESTR. 4
AT TRA OLS KO
13
12
H
ESPLANADEPLEIN
EN RT
14
SINTE-GU DULASTR AAT
N
E RR PIE
AN
EG ERMONDSE STEENW ND DE
BA LEDE
q Belfort - Oud Schepenhuis AT RA w De Borse van ST Amsterdam ER E LE SAED E D S e Stadhuis AALST RIU R LE CO EC r ‘tVAGasthuys Stedelijk Museum 3 KE 1 ST t Sint-MartinuskerkRAAT BAUWENSy Infokantoor2 Toerisme STATIEPLEIN PLEIN T u Carnavalswerkhallen RAA T S S ST RA AT
. P. DAENSSTR
11 L AZ ARETSTRAAT T
N
HOGE VESTEN
10
AA
U ISST RAA
NL
AA DL OL OP LE
IN
GE HERT S H A
VA RE LA
MS TRA TR.
VI
WE
G
toppers toppers werk van beroemde Aalstenaars vormt de hoofdbrok in ’t Gasthuys – Stedelijk Museum (Oude Vismarkt 13, tel. 053 72 36 02, www.aalst.be/museum), dat is ondergebracht in het vroegere middeleeuwse hospitaal. Priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul Boon, schilder Valerius De Saedeleer en drukker en uitgever Dirk Martens krijgen hier de gepaste eer. Maar er is ook plaats voor de rijke archeologische vondsten van de voorbije 25 jaar graafwerk en een hele verdieping is gewijd aan het door UNESCO als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid erkende Aalsterse carnaval.
HEDENDAAGS AALST Maar ook vandaag schrijft Aalst nog geschiedenis. Zo werken in de Carnavalswerkhallen de Aalsterse carnavalisten maandenlang aan de praalwagens van het beroemde carnaval. Ook film- en televisiemakers weten Aalst als filmdecor te waarderen. Denk maar aan de film Daens
2525
van Stijn Coninckx (1993) waarin priester Daens ijvert voor betere werk- en leefomstandigheden voor de fabrieksarbeiders. Recenter is de verfilming van het boek De Helaasheid der Dingen door Felix Van Groeningen. In cultuurcentrum De Werf vinden tentoonstellingen, voorstellingen en optredens plaats. De naam verwijst naar de vroegere haven met scheepswerf aan de Dender. Het Centrum voor Hedendaagse Kunst Netwerk maakt de nieuwste ontwikkelingen in de kunstwereld zichtbaar. In het stadspark pik je in de zomermaanden op maandagavond een gratis concertje mee. In het hartje van de stad biedt de verkeersvrije winkel-wandelzone soelaas voor koop- en kijklustigen. En wie een rustpauze nodig heeft, moet zeker Aalsterse Vlaaien (erkend Vlaams streekproduct!) bij de koffie nemen. En tot slot: een rivierstad bestaat niet zonder scheepvaart. Aan het vernieuwde Werfplein scheep je in voor een boottochtje op de Dender.
Trek eropuit
BOONTOCHT Afstand: 45 km en 46,8 km GLOEDNIEUW INFOKANTOOR TOERISME AALST
Start: Aalst, fietsknooppunt 33 Parcours: vlak Tocht 1: Aalst, Erpe en Lede Tocht 2: Aalst, Denderleeuw, Ninove en Haaltert Bewegwijzering: knooppunten meer info
ONTSPANNEN IN HET STADSPARK
Meer over Aalst? Kijk snel op p. 54.
aalst
25
Denderende stad Dender monde: Ros Beiaardstad
toppers toppers
Waar de Dender in de Schelde uitmondt, ligt de fiere Ros Beiaardstad Dendermonde. De stad maakte eeuwenlang furore als vestingstad en is ondermeer bekend om zijn Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds kopvlees.
2727
II-L A A N P OL D
ST
LE O
EL ONV K RO
K
KAL STRAAT STATIONS
BAREELSTR
AA N
A AT
PO TIA UL
ESS IES TR
ST ER
EE
PR OC
M
BU
RG E
GEVO ERDE NST R.
R
ERS TR .
KE
RAAT VEST ENHO W EID LANG EST RAA VAN T
WE G
LSTR AAT
AA T
LS
IFM SN U
HE MELS
N
ENDIJ
EMAN UEL HIE
H OF
JG S
Het middeleeuwse Stadhuis en het vroegere Vleeshuis zijn de blikvangers op de Grote Markt. Het belfort van het Stadhuis is door UNESCO erkend als Werelderfgoed. Het Stadhuis herbergt een waardevolle collectie van de Dendermondse Schilderschool, waaronder een monumentaal werk dat de Ros Beiaardommegang van 1888 uitbeeldt. De Ros Beiaardommegang is een topevenement dat maar eens om de tien jaar plaatsvindt (volgende editie in 2020). Dan trekt het heldhaftige paard bereden door de Vier Heemskinderen onder massale publieke belangstelling door de binnenstad. Het Ros Beiaard behoort tot het UNESCO Werelderfgoed. Ook in het vroegere Vleeshuis kun je naast archeologische vondsten nog elementen uit vroegere Ros Beiaardommegangen bewonderen.
dendermonde
ZW
M OL EN ST
KR I
B
OVER HET ROS BEIAARD IN EEN OMMUURDE STAD
28
VE
R.
I NG IN
ST
KO N
RID DE R
P. VA DUYSE N STRAAT
TRAAT BOO N W IJKS
VAN
OM ME G
DE
. TR
LODEW
ISS TR ST HU
AT RA TST RST LO RA A AM R T R R O BE
KA L
AN
B EE KAK KE
BEEKWEIDESTRA AT
SERSCAMPVELDSTRAAT
AN
RB
T q KStadhuis - Dienst Toerisme BALEUNISSTRAA w Vleeshuismuseum WERKP LAA T TSST AA e Zwijvekemuseum R A AT OT TER S T RA N47 r Justitiepaleis AT 8 AT RA ST t Sint-Pieters- en Paulusabdij EN TR OL E M 9 y Sint-Alexiusbegijnhof HE VON DEL PA R u Onze-Lieve-Vrouwekerk KLA TR. AN PRIN SKO Centrum Vlaanderen i Jazz WILGENLA UT A
STATIEPLEIN
LA
TI J AS W
SE
R. ST NE
DI J
IS LL
N
AAT ESTR DIEP
STR . OS
E RM WA
D AR HA
EN
I T-G SIN
AT RA SST
GA
SLA
AAT
THUI AS
ER
N AA
NSL MA RT . PO G UR
OP
N
N AA ISL LL GI TSI N
R
R GELD
N LA A
NI VE
ZUIDLAA N
AA DL
i
N47
LE E
RAAT
AN
U
y
H OF
E KWAR T I
KONING BOUDEWIJNLAAN NACHTEGAALSTRAAT KAZERNESTRAAT JUSTITIEPLEIN FRANZ COURTENSSTRAAT VEERSTRAAT KASTEELSTRAAT CLEOPHAS HEYVAERTSTRAAT VELDSCHANSSTRAAT
NH
ST R.
SS TR AA T
HELDENPLEIN JIVICK STR .
AT
W NIEU
EIKELSTRAAT G
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
BE G I J
OF
A TR SES SEL US BR
N IJ N B EG FLAA HO
IJ N B EG
GALE IDESTR AAT
ST R AAT
SIN TJ AC OB
N DA
der
E
LI N
e
S
T JORISGILDE IN TR OC H US
D OU
A NL I KE N AA DL EL NV OO KR
.
P
AT DIJKSTR A
ER
VL
AN
W
EL LN
A DL
AAN C KL AN N LA A RS DE IJ N
N
I TR AS
ASMARK T
SI N
IN CK
4
AA N
KOL
W
GROTE MARKT
OR DL
C ME
G
U
VA N
w r q t
7
N17
WE
LAA CK
E.
5
N47
EN STE LSE HE
N GA ME OM
3
KERKSTRAAT
DENDERMONDE
NO
6
u
O.-L.-V.KERKPLEIN
SA S
Den
AN LA EN
GENTSESTEENWE G
lde
BRUYNL
NOORDLAAN
2
G REMBER GEN
Sche
AR
LS
L TE AR M
DO
KWINTIJ NPOORT
AAN
IJK
E SF
WEG V A
N416
TIJNPO ORT
I JK
AN RDLA NOO
N
D LFS NO
AN R D E SMETLA
TO
PA
TE
IJK INW TU
E ERS
SI N
A
AT
KWI N
IJK TUINW
R ARDST
AT KSTRA DONC
IA ROS BE
DAMHO F 1
PRINSENM HT NIEUWBURC
K NA TE AT PL
De blikvanger hier is echter het geraamte van een mammoet, die werd gevonden op de Sint-Onolfspolder. In het Zwijvekemuseum (Nijverheidsstraat 1, tel. 052 21 30 18) wordt het verhaal van de stad verder verteld. Dit museum is gehuisvest in de bijgebouwen van de vroegere cisterciĂŤnzerinnenabdij van Zwijveke. Op de plaats van het imposante Justitiepaleis stond ooit de Burcht van de Heren van Dendermonde. Het Justitiepaleis werd in zijn huidige vorm kort na de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog gebouwd. Een verwoestende brand bij het begin van de oorlog had de Dendermondse binnenstad immers bijna volledig in de as gelegd. Van de vroegere vestingwerken rond de historische binnenstad zijn nog de infanteriekazerne, enkele mooi gerestaureerde poorten en het voormalige Bastion VIII, heden het Natuureducatief Centrum (Begijnhoflaan 45, tel. 052 21 08 74, www.natuurenbos.be), bewaard gebleven.
toppers toppers
RELIGIEUS ERFGOED Een parel van religieus erfgoed is de imposante Sint-Pieters- en Paulusabdij (Vlasmarkt 23, tel. 052 33 87 86, www.abdijdendermonde.be), waar je in het Liturgisch Centrum abdijbier, -wijn en -likeur kan kopen. In het stemmige Sint-Alexiusbegijnhof (UNESCO Werelderfgoed), met toegangspoort recht tegenover de Oude Vest, treed je dan weer binnen in een wereld van stilte en rust. Enkele huisjes zijn ingericht als Begijnhofmuseum en ook de collectie van het Volkskundemuseum vindt er onderdak. De 13de-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk is een mooi voorbeeld van Scheldegotiek en herbergt een rijke verzameling kunstvoorwerpen, waarvan doeken van Antoon Van Dyck en David Teniers en een romaanse doopvont in Doornikse hardsteen de topstukken zijn.
29 29
“In de zomermaanden bruist de Grote Markt als geen ander.�
STAD VOL HEMELSE MUZIEK In de zomermaanden bruist de Grote Markt als geen ander. Er is terrasanimatie op donderdagavond en je kan meevaren met de Ros Beiaardboot of een stadsritje maken met de koets. Wie op de laatste donderdag van augustus in de stad vertoeft, ziet de Gildereuzen aantreden in de Reuzenommegang Katuit. De stadsbeiaardier speelt elke zondag- en maandagvoormiddag een beiaardconcert. En wie de jazz in het hart gesloten heeft, moet beslist eens in de Honky Tonk Jazz Club en het Jazz Centrum Vlaanderen langskomen.
Trek eropuit
REUZENROUTE SINT-ALEXIUSBEGIJNHOF
Afstand: 38 km Start: De Bruynkaai, Dendermonde Parcours: vlak Tocht 1: Dendermonde, Aalst en Berlare Bewegwijzering: zeshoekige bordjes meer info
ROS BEIAARD MET 4 HEEMSKINDEREN
Meer over Dendermonde? Kijk snel op p. 66.
dendermonde
29 29
Zuurstof opnemen in Buggenhoutbos
toppers toppers
Het bulkt er van de O2, het dak biedt verkoeling in de zomer. Geen place to be voor gehaaste mensen. De locatie is al even uniek: bijna op het punt waar de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant elkaar raken. Welkom in Buggenhoutbos, een meer dan 200 ha groot gemengd loofbos met faam.
3131
K TEPAR LEN DE AN
LE
ONKSTR BOVEND AA T
A TEP LEN
SS TR AA T
DR
RK
EF
EF RE SD
BA RE E
BO
E DR
LD RE
BUGGENHOUT
D AN BR EF
N DE ER HT AC
t Bedrijventerr. Kalkestraat
N KE
w
M AL D
RAAT EELST KAST
Buggenhoutbos
UW E R S EBO
q
T AA TR NS KE L KA
LDREEF OMME SCH
r
AC
BO U W
L HTER APE K OS
B DE
e
BO
T AA TR TS AN SK
AA LB PE KA
N
In de 12de eeuw behoorde Buggenhoutbos tot het 1.000 ha grote Beuckenhoudtwoud. Aan dit uitgestrekte woud ontleent de gemeente Buggenhout haar naam. Vroeger overheersten beuken dit bos, maar die hebben intussen plaats moeten ruimen voor de wintereik. Nergens in Vlaanderen vind je meer wintereiken dan hier. Het wintereikenbestand is erkend als zaadbestand, dat wordt opgekweekt tot ‘bosplantsoen appellation Contrôlée Buggenhoutbos’.
“Het bos herbergt een bonte variatie aan fauna en flora…” Zo biedt het een schuilplaats voor talrijke broedvogels, waaronder de bosuil, buizerd, sperwer, wielewaal,
buggenhoutbos
NH STEE UF FE
T RAA MST EGE
HOG E JA N
q ArboretumAT RA LST w Speelzone DE ID M e Boskapel r Schuilhutten t Infoborden
P EIS
EEN BOS MET FAAM
32
M AT TE ST RA AT
EI K EN
M
VE TEN H O
EEF
BO
R WA
E
N TE P UT
LS TR A
AA EB
NIEU SI boomklever en zwarte specht. In de WB ES A AN OC PR herfst tref je er een grote variatie aan paddenstoelen. Het oostelijke deel van het bos ligt in de Hollebeekvallei waar je soms een glimp kan opvangen van de uiterst zeldzame vuursalamander. Jaarlijks is er op de derde zondag na Pasen de novene ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van smarten. Deze processie wordt Bosbegankenis of Bosschijning genoemd. Naar goede gewoonte komen hier heel wat bezoekers op af.
UITSTAP VOOR DE HELE FAMILIE Een bezoek aan het anderhalve ha grote arboretum is een aanrader. Je komt er meer te weten over de boomsoorten in het bos. Liever actief het bos verkennen? Dat kan in de omgeving van de Konijnenberg, waar ook een grote speelzone voor kinde-
AT
toppers toppers
BO
UW
DR
ren is. Voor een moment van bezinning, ga je naar de Boskapel. De meer dan 500 jaar oude kapel met gedenksteen en moerboog herinnert aan het tragische jachtongeval van Jan De Rijcke in 1504.
F EE
BO
UW
3333
Wie op de fiets door het bos wil, kan de Ros Beiaardroute (48 km) volgen, die ook de Vlassenbroekse polder, Wieze en Dendermonde aandoet. Parkeren kan op de twee ruime parkings in de Kasteelstraat.
“Aan de Boskapel vertrekken vier uitgestippelde wandelingen�
De Buggenhoutbosroute is 11 km lang en start aan het administratief centrum van Buggenhout. Je kan ook zelf je weg uitstippelen, maar je moet steeds op de daartoe aangeduide wegen blijven. Even uitblazen doe je in een van de schuilhutten waar de infoborden je wegwijs maken over het verdere verloop van je wandeling.
ACTIEF OP WANDEL!
Trek eropuit
BUGGENHOUTBOSROUTE INTERIEUR BOSKAPEL
Afstand: 11 km Start: Nieuwstraat 2 Parcours: vlak Bewegwijzering: zeshoekige borden op houten palen Prachtige wandeling door het meer dan 200 ha grote Buggenhoutbos meer info
RUST IN BUGGENHOUTBOS
Meer over Buggenhout? Kijk snel op p. 62.
buggenhoutbos
33 33
Parels aan de waterk ant
toppers toppers
De Schelde heeft een rijke geschiedenis. Dat weerspiegelt zich in haar erfgoed: denk maar aan de vele typische Scheldedorpen en pittoreske haventjes, die het verleden van de Schelde levendig houden. Van de menselijke nijverheid op de stroom getuigt het maritieme erfgoed van de scheepsbouw.
3535
DROOGDOK SCHEEPSWERVEN BAASRODE
SCHEEPSWERVEN BAASRODE Veel steden en dorpen langs de Schelde dragen sporen van de maritieme geschiedenis. Een sprekend voorbeeld daarvan is Baasrode. De voormalige scheepswerven groeien uit tot een bijzondere site van het varend erfgoed. Op de site vind je het Scheepvaartmuseum (Sint-Ursmarusstraat 137, tel. 052 34 30 34, www.scheepvaartmuseumbaasrode.be), gevestigd in de authentieke meesterwoning van de vroegere werfeigenaar. Het geeft een globaal beeld van de scheepsbouw in Vlaanderen tijdens de laatste twee eeuwen.
NAUTISCH BEZOEKERSCENTRUM RUPELSTREEK In het bezoekerscentrum (Hoek 76, tel. 03 880 76 25, www.nautischrupelstreek. be) maak je kennis met de geschiedenis
36
Parels aan de waterkant
van de scheepsbouw in de Rupelstreek. Het centrum is opgebouwd in en rond de steenschuit ‘Clothilde’, de laatste zeilende klipperaak. In de silo ernaast krijg je een audiovisuele voorstelling. Naast schoorstenen waren silo’s een meebepalend beeld langs de rechter Rupeloever.
SCHEEPVAART- EN VISSERIJMUSEUM MARIEKERKE Aan de oevers van de Schelde vind je het Scheepvaart- en Visserijmuseum (Omgangstraat 34, tel. 052 34 26 25) dat handelt over de binnenscheepvaart en -visserij. Al in de 13de eeuw bezat Mariekerke twee aanlegplaatsen voor vissersboten en tot de Eerste Wereldoorlog was de Scheldevisserij vrij belangrijk. Met hun typische kleine jollen gingen de Mariekerkse vissers op vangst, vooral stroomafwaarts richting Antwerpen.
toppers toppers
3737
SCHEEPSWERF CHANTIER NAVAL RUPELMONDE Op de vroegere scheepswerf CNR wordt gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed. In het Centrum Nautisch Rupelmonde (Scheepsbouwersstraat 16, tel. 03 744 10 13, www.tolerant.be) kom je meer te weten over het verleden van de Schelde en de natuur op en langs de rivier. Tussen de loods en de Schelde bevindt zich een scheepshelling, een laatste overblijfsel van de eind vorige eeuw afgebroken scheepswerf, die opnieuw uitgerust werd voor het onderhouden van traditionele vaartuigen.
SCHEEPVAARTMUSEUM MARIEKERKE
SCHEEPVAARTMUSEUM BAASRODE
Trek eropuit
CENTRUM NAUTISCH RUPELMONDE
LANGS DE PARELS AAN DE WATERKANT Via de website www.scheldeland.be moet je doorklikken naar de pagina ‘Parels aan de waterkant’, daar kan je een fietstocht downloaden langs het nautisch erfgoed in Scheldeland. meer info
SCHEEPSWERVEN BAASRODE
Meer over Baasrode (Dendermonde), Boom, Mariekerke (Bornem) en Rupelmonde (Kruibeke)? Kijk snel op p. 66, 58, 60 en 80.
Parels aan de waterkant
37 37
In het land van Stille Waters‌
toppers toppers
In het land van Klein-Brabant slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg tussen groene oevers, slikken en schorren en de pittoreske dorpen Sint-Amands en Mariekerke. De plaatsjes vormden het decor voor de fictiereeks Stille Waters (2001). Hier kan je je helemaal onderdompelen in een dromerige atmosfeer en een onmetelijke gastvrijheid van gezellige inwoners.
39 39
S AS
Tielrode Durm e
RIJ IJKSTRAA T ND NE BIN Oude Schelde
KS W
i
EG
Wintam
a
BORNEM
PUU RS EST
Eikevliet
EA
R ME
N
EI
KL
NW EG EE
RELS T RAAT BA
PUURS
T W.
S
S I NT -AM A
O PPU URSE
S
Keten
DICHTEN IN SINTAMANDS Het uitzicht over de Schelde, vanop de kaai is adembenemend. Verpozen in dit authentieke Scheldedorp van dichter Emile Verhaeren (1855-1916) is een eer. Op de kaai bevindt zich zijn levensgrote standbeeld. Met dit beeld en het monumentale praalgraf houdt Sint-Amands de herinnering aan haar beroemde zoon levendig. Hier aan het water vindt Verhaeren, samen met zijn echtgenote Marthe Massin, zijn laatste rustplaats. Wil je meer weten over de Scheldedichter, bezoek dan het provinciaal museum in het Dorpshuis (E. Verhaerenstraat 71, tel. 052 33 08 05, www.emileverhaeren.be).
“Oeverhoppen met een bijzondere veerman”
S ST R A AT
PROVIN C I E LN.
SINT-AMANDS
THE OA ND RI E
. STR IDE
EG NW
T ASP O
HE
E WI L G
Het symbool van Scheldeland? Veren! Kijk naar de aanlegsteiger op de Schelde en je ziet de veerdienst van SintAmands. Veerman Ronny Van Hemelrijck is een opvallende persoonlijkheid. Hij leerde de personages in de reeks Stille Waters met de veerboot varen. Vraag hem gerust naar zijn filmervaring tijdens een overzet van SintAmands naar de groene polder van Moerzeke. Of terug.
FEESTEN IN MARIEKERKE Op een boogscheut van Sint-Amands ligt het schilderachtige Mariekerke. Al in de 13de eeuw bezat Mariekerke aanlegplaatsen voor vissersboten en tot WOI was de Scheldevisserij er belangrijk. Met typische jollen gingen de vissers op vangst. Het Scheepvaartmuseum (Omgangstraat 34, tel. 052 34 26 25)
AA TR
uy wer qt
G LIPPELOSE W E
WEERTSTRAAT
MO LE
RA AT
MEI R
q Kaai ELD N183 N149 EEV SC H t e T Verhaeren w Praalgraf Emile i R NS Vl MEI e Marthe Massintuin Kalfort LIC HT ER r Provinciaal Museum S Oppuurs Emile Verhaeren t Molenmuseum Liezele RP y Mariekerke WO LF ST u Scheepvaartmuseum RA AT WE G TEEN i De Notelaer DSES ON o Kasteel d’Ursel DERM N DE a Infokantoor Toerisme KleinN17 - Scheldeland Lippelo Brabant L I E Z E LE-D O
Mariekerke
stille waters
et Vli
EG
N
AT RA
B O VENSTR AA T
ELE ECH M
N159
RI JK SW
N-
ST
ST F DREE DSE STSE N BRAN
I KL E
AP
W.
K RDO N B EE
Branst
40
F EE
T STR AA P E L D I JK
Weert
Kastel
LN. STRID IN A I NG KON EIKEN DR
o
Hingene
N16
MOERP LA
C BU AU RG WE R-
lde Sche
toppers toppers geeft een mooi beeld van de binnenscheepvaart en visserij.
“Met het Palingfestival in het pinksterweekend en de Vis- en Folklorefeesten in juni bewijst dit dorp dat het groots kan feesten.”
JACHTPAVILJOEN IN HINGENE
4141
gen Kasteel d’Ursel in Hingene. Het paviljoen werd destijds gebruikt voor stijlvolle diners en gezelschapsspelen. Nu loopt er een permanente tentoonstelling over de Schelde, kan je er langs een literair pad wandelen of bij mooi weer op het terras genieten van Notelaerentaart.
“Van op het hoger gelegen dakterras heb je een prachtig zicht op de Schelde.”
De Notelaer (Trefpunt aan de Schelde, Notelaarsdreef 2, tel. 03 889 69 20, www.notelaer.be) in Hingene werd beroemd als elegante woning van Alexander Vorlat in de tv-serie Stille Waters. Historisch gezien is het de vroegere schuil- en rustplaats van de adellijke bewoners van het nabij gele-
Trek eropuit
IN HET LAND VAN STILLE WATERS JACHTPAVILJOEN DE NOTELAER
Trek eropuit met de wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’ Met deze kaart van het wandelnetwerk ben je vlot op stap. Wandelen door Klein-Brabant, Buggenhout, Hamme en Dendermonde is wandelen langs mooie plekjes met de Schelde als decor. Je kunt de kaart bestellen bij Toerisme KleinBrabant - Scheldeland. Meer info zie achterflap. meer info
VEERMAN RONNY
Meer over Sint-Amands, Bornem én Puurs? Kijk snel op p. 104, 60 én 98.
stille waters
41
Bakstenen uit de Rupelstreek
toppers toppers
Eeuwenlang zorgde de baksteennijverheid voor welvaart en werk in de Rupelstreek. In centrumgemeente Boom en de steenbakkersdorpen Hemiksem, Niel, Terhagen en Rumst zijn de kleiputten, ovens en schoorstenen sporen van het harde labeur van destijds.
4343
LEERRIJK STEENBAKKERIJVERLEDEN
WANDELEN LANGS ‘LEUZZES’
RUPELSTREEK.pdf 1 21/01/2015 12:46:06
AUTHENTIEKE ARBEIDERSWONING
KLAMPOVEN OP NOEVEREN IN BOOM NIE
L
NIE LSE STR AA
i
Noeveren
BOOMS STEENBAKKER ‘SITE FRATEU
y
o NO EVE REN
t t
44
steenbakkerijen
w
q r
toppers toppers
“De authentieke arbeiderswoningen en meesterwoningen zijn letterlijk ín de kleiputten gebouwd en steken slechts met hun bovenverdieping boven de straat uit.” De ‘averechtse root’ is een straatje waar de huizen met hun achterkant naar de straat gekeerd staan. De bakstenen werden traditioneel gedroogd in droogloodsen of ‘leuzzes’. Het insteekdok herinnert aan de scheepsbouw die nauw samenhing met de steenbakkerijnijverheid. Een omwegje langs het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek (Hoek 76, tel.
EG
Tussen Boom en Niel ligt de indrukwekkende archeologische steenbakkerijsite Noeveren-Hellegat. Op dit uitgestrekte terrein vind je de actieve erfgoedpolen Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB) en ‘t Geleeg-Steenbakkerij Frateur, die samenwerken onder de naam Booms steenbakkerijmuseum (Noeveren 67, tel. 03 888 15 58, 03 844 49 74, www.erfgoednoeveren.be). Wandelend tussen ovens, werkmanshuizen en droogloodsen kom je alles te weten over het leven en werk in de steenbakkerijnijverheid. Samen met scheepswerf The New Belgica (Noeveren 26, tel. 0476 86 12 00, www.newbelgica.be), is er de samenwerking ‘Erfgoed Noeveren’. Opvallend op de site zijn de monumentale schoorsteen en de verschillende soorten ovens: klampoven, ringoven en paapoven heb-
ben elk een eigen bakprocedé met verschillende soorten baksteen als resultaat.
DIJL EW
INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE IN NOEVEREN
4545
q Klampoven w Ringoven e Paapoven r Arbeiderswoningen t Meesterwoningen y Droogloodsen (Leuzzes) u Café Koophandel i Averechtse Root o Voormalige steenbakkerij Peeters - Van Mechelen a The New Belgica
AT
RIJMUSEUM UR’
e
NOEVEREN
u
r
a
BOOMS STEENBAKKERIJMUSEUM ‘BEZOEKERSCENTRUM’
w q steenbakkerijen
45
03 880 76 25, www.nautischrupelstreek.be) levert je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed van de streek op.
DOOR HET LAND VAN DE KLEIPUTTEN De baksteenindustrie heeft in de loop van de eeuwen gezorgd voor een typisch kleiputtenlandschap. De klei werd eerst afgegraven door kleistekers met steekschopjes en later met machinale baggers. Ook vandaag wordt er nog klei afgegraven. Vanop de watertoren in Rumst krijg je een prachtig uitzicht op deze actieve kleiontginning. Vele van de oude kleiputten zijn ondertussen dichtgespoten of veranderd in uitgestrekte groene natuurgebieden.
“Het muziekfestival Tomorrowland vindt trouwens plaats in een reusachtige kleiput in Provinciaal Recreatiedomein De Schorre.� In het nabije Rumst liggen nog enkele kleiputten die ontgonnen worden. Hier bevindt zich het steenbakkerijmuseum Rupelklei (Uitbreidingstraat 9, tel. 0472 83 38 01, www.museum-rupeklei.be), waar je een goed beeld krijgt van de artisanale steenbakkerijnijverheid en te weten komt hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich hebben gevormd.
SNUIF DE RUPEL OP Word zo licht als een veer als je aan de 39 km van de Baksteenroute begint! Deze fietsroute loopt voor een groot deel over dijken van Schelde en Rupel en brengt je langs alle steenbakkerijdorpen. In Rumst kunnen wandelaars de Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, eens uitproberen met vertrek in de Kardinaal Cardijnstraat in Terhagen.
46
steenbakkerijen
PRACHTIG PANORAMA VANOP DEZE WATERTOREN
Trek eropuit
BAKSTEENROUTE Afstand: 39 km Verkorting: 28,8 km Start: Provinciaal Recreatiedomein De Schorre, Schommelei 1/1, Boom Parcours: enkele hellingen Traject: Boom, Rumst, Hemiksem, Schelle, Niel Bewegwijzering: knooppunten meer info Meer over Boom, Rumst, Niel, Schelle en Hemiksem? Kijk snel op p. 58, 100, 94, 102 en 78.
toppers
47
RIJK STEENBAKKERIJVERLEDEN IN DE RUPELSTREEK
steenbakkerijen
47
Fort van Breendonk
toppers toppers
In het Fort van Breendonk in Willebroek voerden de Nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog een gruwelijk beleid. Het fort is momenteel een Nationaal Gedenkteken. Een bezoek is een pleidooi voor tolerantie en respect.
49 49
Trek eropuit
EXPO
BARAKKEN WAAR GEVANGENEN SLIEPEN
Nog tot 2018 loopt in de hoofdingang van het Fort een tentoonstelling over ‘Breendonk en Willebroek tijdens de Eerste Wereldoorlog’. Focus ligt bijvoorbeeld op hoe inwoners van Willebroek deze oorlog meegemaakt hebben. meer info Meer over Willebroek? Kijk snel op p. 112.
GEVANGENIS EN DOORVOERKAMP Even buiten het centrum van Willebroek aan de A12 ligt het Fort van Breendonk (Brandstraat 57, tel. 03 860 75 25, www.breendonk.be). Het fort maakt deel uit van de tweede fortengordel rond Antwerpen, waartoe ook het Fort van Liezele (Puurs) behoort, die de stad moest beschermen tijdens de Eerste Wereldoorlog. De fortengordel werd vanaf 28 september 1914 aangevallen door het Duitse leger. Op 8 oktober gaf het fort zich over. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de Duitse bezetter het fort als Auffanglager; een gevangenis en door-
BEZOEKERSPARCOURS MET AUDIOGIDSEN
voerkamp voor politieke gevangenen en verzetslui. Hier werden gitzwarte bladzijden uit de Belgische geschiedenis geschreven. Vanuit Breendonk werden 2.330 gevangenen naar Duitse concentratiekampen en gevangenissen gebracht. Het kampregime verschilde nauwelijks van dat van een concentratiekamp. Ondervoeding, dwangarbeid en mishandelingen waren dagelijkse kost.
AANGRIJPEND BEZOEKERSPARCOURS De dwangarbeid die de gevangenen moesten verrichten, bestond uit het
“Een gevangene verbleef hier gemiddeld een drietal maanden voor hij of zij naar de concentratiekampen in Duitsland, Oostenrijk of Polen gedeporteerd werd.” 50
fort van breendonk
toppers toppers
5151
“Een bezoek is een absolute must om het pleidooi voor tolerantie, respect en menselijke waarden ook aan de volgende generaties door te geven.� weggraven van 285.000 ton aarde die bij de aanleg van de grachten in de beginjaren op het fort werd gegooid. In 1947 werd het fort tot Nationaal Gedenkteken uitgeroepen. De herinnering aan wat in SS-Auffanglager Breendonk gebeurd was, moest en zou blijven leven.
Spaanssprekende bezoekers is er een gedrukte bezoekersgids beschikbaar. Naargelang de weersvoorspelling zijn warme kleding en/of regenkledij aan te raden. Voorzie ook stevige stapschoenen: een deel van het parcours verloopt in open lucht.
Het volledig gerenoveerde bezoekersparcours geeft op indrukwekkende en aangrijpende wijze de gruwel van het naziregime weer. Begeleide bezoeken zijn mogelijk, maar ook individueel kan je met een audiogids de geschiedenis van het Fort van Breendonk achterhalen. De audiogidsen zijn beschikbaar in Nederlands, Frans, Engels en Duits. Voor
Een aangepast traject voor mindervalide personen is voorhanden (een plattegrond is beschikbaar aan de balie). Een individueel bezoek duurt ongeveer 2 uur.
TOEGANGSPOORTEN TOT HET FORT
fort van breendonk
51
DENDERLEEUW, DENDER
DESTELBERGEN, GALLISCHE HOEVE
LEBBEKE, BENEDEN DENDER
NIEL, HELLEGAT
HAALTERT, DEN DOTTER
HAMME, MIRABRUG
van a tot z
SINT-AMANDS, PRAALGRAF E. VERHAEREN
ERPE-MERE, KRUISKOUTERMOLEN
van aalst tot zwijndrecht
LAARNE, KASTEEL
ZWIJNDRECHT, BEELDENROUTE
53
Aalst Inwoners: 82.507 Oppervlakte: 78,12 km² Deelgemeenten: Aalst, Baardegem, Erembodegem, Gijzegem, Herdersem, Hofstade, Meldert, Moorsel, Nieuwerkerken Marktdag: zaterdag (Aalst) en woensdag (Nieuwerkerken)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Toerisme Aalst, Hopmarkt 51, 9300 Aalst, tel. 053 72 38 80, toerisme@aalst.be, www.aalst.be/toerisme
ONTDEK MEER OVER DE DENDERENDE STAD AALST OP P. 23
De Faluintjesstreek stond eeuwenlang onder de invloedssfeer van de Abdij van Affligem (Abdijstraat 6, 1790 Hekelgem, tel. 053 66 70 25, www.abdijaffligem.be). Elk jaar gaat in een van de 4 faluintjesgemeenten de ‘Pikkeling’ door, een oogstfeest met internationaal folklorefestival met oude oogstrituelen en streekgastronomie. Baardegems bekendste bezienswaardigheid is de 12de-eeuwse SintMargaretakerk. Bezienswaardigheden in Herdersem zijn: de Onze-Lieve-Vrouw Ten Beeldeken kapel en de mooie beemdlandschappen aan de oude Dender. De plaats is ook gekend als bedevaartsoord van de Heilige Antonius-Abten. Op de grens met Moorsel ligt het natuurgebied ‘Biezenbroeken’. De 12de-eeuwse Sint-Martinuskerk verwijst naar een rijk verleden. Tussen het prachtige waterkasteel en de abdij ligt het natuurgebied ‘De Faluintjes’. In Meldert werd het landschap vroeger bepaald door hopaanplan-
54
aalst
“Elk jaar gaat in een van de 4 faluintjesgemeenten de ‘Pikkeling’ door, een oogstfeest met internationaal folklorefestival met oude oogstrituelen en streekgastronomie.” tingen. Nu blijft slechts een aantal hopvelden over. Het Levende Hopmonument op het dorpsplein en de ‘hoplochting’ vormen een eerbetoon aan die vroeger zo belangrijke teelt. Het dorpsplein, een Frankische dries, de Sint-Walburgakerk, de Molenvijver en het Kravaalbos zijn eveneens opmerkelijk. De kapel OnzeLieve-Vrouw van Termuren in Erembodegem werd vereeuwigd in De Kapellekesbaan van Louis Paul Boon. Erembodegem is nog een bedevaartsoord rijk: de Sint-
van a tot z
Boontocht: fietsen langs locaties uit de historische romans van Boon: 45-47 km, start: Stadspark Aalst, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering Denderende Stedentocht: 46-42-3945 km, start: Geraardsbergen, Ninove, Aalst (stadspark), Dendermonde, vlak tot licht glooiend parcours, knooppunten bewegwijzering Hoppetocht: 34-36,6 km, start: Abdij Aflligem en Meldert-dorp, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering
Faluintjesstreekroutes: 8-12-12,5-13 km, start: Herdersem, Moorsel, Baardegem, Meldert, bewegwijzering zeshoekige bordjes
55
Amanduskapel. Het Nationaal Brandweermuseum (Industrielaan 23 B, 9320 Erembodegem, tel. 0475 31 72 95), biedt onderdak aan niet minder dan 130 oude brandweerwagens. ‘De Gerstjens’ is een natuurgebied van 52 hectare. Tussen Erembodegem en Denderleeuw liggen de Welle- en Kapellemeersen. De Sint-Martinuskerk in Gijzegem dateert uit 1772. Op het dorpsplein staat een authentieke schandpaal. Het Hof in Gijzegem is een kasteelhoeve in traditionele bak- en zandsteenstructuur. In Hofstade is de gotische Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk prachtig gelegen op een lichte hoogte. De Onze-Lieve-Vrouw Kerk te Nieuwerkerken is een heterogeen gebouw met laatgotisch koor en vierkante torens uit de 18de eeuw. Op de grens met Aalst bevindt zich de ‘heerlijkheid van Regelsbrugge’. Op de oudere fundamenten werd in 1935 het huidige kasteel in neotraditionele stijl opgetrokken.
Stadswandeling ‘Aalst, bikkelhard bezet’ uit wandelbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – wandelen in Scheldeland’: 5 km, start: Grote Markt. Lees meer p. 142. Wist je dat? Je in het nieuwe infokantoor voor toerisme op de Hopmarkt de stad Aalst op en top kan beleven in een 360° kiosk?
HEERLIJK FIETSEN IN EN ROND AALST
HOPLOCHTINGEN IN DE FALUINTJESSTREEK
DE FIETS OP VOOR DE HOPPETOCHT
aalst
55
Berl are Inwoners: 14.764 Oppervlakte: 37,93 ha Deelgemeenten: Berlare, Overmere, Uitbergen
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Toerisme Berlare, Infokantoor Donkmeer, Donklaan 123, 9290 Berlare, tel. 09 342 92 40, toerisme@berlare.be, www.berlare.be
ONTDEK MEER OVER HET DONKMEER IN BERLARE OP P. 13
De opvallende Sint-Martinuskerk is samen met de schandpaal voor het gemeentehuis en het kasteel met toegankelijk kasteelpark de meest in het oog springende bezienswaardigheid van Berlare. Het veer aan het gehucht Waterhoek vormt de verbinding met Dendermonde. Op deze plaats vond in 1971 de opname van de film Mira of De Teleurgang van de Waterhoek plaats. Aan het Sluis aan de oever van de Schelde ligt het kleinste museum van Vlaanderen: ‘het Riekend Rustpunt’. Je kan er een permanente tentoonstelling gewijd aan de beer- en mesthandel bezoeken, een handel die in Berlare begon tijdens de 17de eeuw. Het monument op het pleintje voor de kerk van Overmere herinnert ons aan de Boerenkrijg. De twee mannen die uitgebeeld zijn, worden Pa en Gijs genoemd, naar de mannen die model stonden voor het monument (de zonen van de opstande-
56
berlare
lingen). De Sint-Pietersbandenkerk en het fraaie gemeentehuis bepalen het uitzicht van het stemmige dorpsplein van Uitbergen. Uitbergen is een goede uitvalsbasis voor een verkenning van de Kalkense Meersen (zie Laarne, p. 82).
“Aan het Sluis aan de oever van de Schelde ligt het kleinste museum van Vlaanderen: ‘het riekend rustpunt’ gewijd aan de beer- en mesthandel.”
van a tot z
57
Turfputtenroute: 34 km, start: Infokantoor Donkmeer, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Donkmeerroute: 11 km, start: Infokantoor Donkmeer, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
HET RIEKEND RUSTPUNT
Wist je dat? Je met een MP3-speler als gids Berlare en omstreken kan verkennen? Het kan met de I-Bikeroute, een virtueel-geleide fietstocht van 30 km.
VEER BERLARE - APPELS
STANDBEELD BOERENKRIJG KERK OVERMERE
DORPSPLEIN UITBERGEN
berlare
57
BOOM Inwoners: 17.219 Oppervlakte: 7,37 km² Marktdag: donderdag Deelregio: Rupelstreek
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘Rivierenland’ Toerisme Rupelstreek vzw, Regionaal infokantoor Rupelstreek, APB De Schorre, Schommelei 1/3 2850 Boom, tel. 03 880 76 25, info@toerismerupelstreek.be, www.toerismerupelstreek.be
ONTDEK MEER OVER STEENBAKKERIJEN IN BOOM OP P. 43
Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijverheid voor welvaart in Boom. Stenen bakken behoort vandaag niet meer tot de economische activiteiten, maar de sporen van het baksteenverleden zijn duidelijk zichtbaar in het landschap. De gaaf bewaarde steenbakkerijsites op Noeveren, met de typische leuzzes, werkmanshuizen, klamp- en ringovens zijn pareltjes van industrieel erfgoed. In het Booms steenbakkerijmuseum (bezoekerscentrum en site Frateur, Noeveren 67, tel. 03 888 15 58, www.erfgoednoeveren.be) kom je alles te weten over het harde leven van de arbeiders van de steenbakkerijen. In het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek (Hoek 76, tel. 03 880 76 25, www.nautischrupelstreek.be) krijg je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed voorgeschoteld. Het Gemeentelijk
58
boom
Park (een beschermd landschap met geometrische Franse vijvers) herbergt prachtige beeldhouwwerken van gerenommeerde kunstenaars zoals Rik Wouters, George Minne en Ernest Wijnants. De parkwoning werd verbouwd tot een milieu-educatief centrum (Ecohuis ‘t Kleibrood). De mooie kaai met wandelesplanade heeft een schitterend uitzicht over de Rupel. Het veer brengt je gratis naar het pittoreske Klein-Willebroek. In een van de oude kleiputten is het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre (Schommelei 1/1, tel. 03 880 76 00,
“Ervaar een bom adrenalinestoten in provinciaal recreatiedomein De Schorre!”
van a tot z
Baksteenroute: 39 km, start: Provinciaal Recreatiedomein De Schorre, enkele hellingen in het parcours, knooppunten bewegwijzering Gouden Carolusroute: 58 km, start: Provinciaal Recreatiedomein De Schorre, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering In het wiel van Eddy Merckx, fietslus Rupelstreek: 45 km, verkortingen mogelijk, 14 belevingsitems onderweg, knooppunten bewegwijzering en infobordjes
59
www.deschorre.be) gegroeid. Ontdek de prachtige natuur tijdens een wandelof fietstocht, kom minigolf spelen of waterfietsen en geniet op het terras van de brasserie van een verdiende pauze. Kinderen kunnen ravotten in de binnen- en buitenspeeltuin (aangepast aan rolstoelgebruikers). Naast rustig genieten kun je hier ook actief sporten. Zo kun je een initiatie klimmen, mountainboarden, deltavliegen, parapente, kajakpolo of hockey volgen. Je dient wel vooraf te reserveren. Rond en door het domein lopen wandel- en fietsknooppuntroutes en aan de onthaalbalie kun je fietsen en kickbikes ontlenen. Het hele jaar door zijn er verschillende evenementen in het domein. Het grote en populairste muziekfestival ter wereld ‘Tomorrowland’ vindt hier plaats. De imposante brug van Arne Quinze op het domein is een wandeling waard.
Groene Longenwandeling (Kleibroodroute): 10 km, start: Milieu-Educatief Centrum ’t Kleibrood, ’s Herenbaan 129, Boom Klinkaertroute: 3,5-8 km, start: Natuur. huis De Paardenstal, Boomsestraat 221, Niel
OEVERHOPPEN MET HET VEER
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids. Wist je dat? ‘Leuzzes’ de typische loodsen aan steenbakkerijen zijn die nodig waren om de bakstenen en pannen op de juiste manier te laten drogen voor ze in de oven gingen? Ze zijn typerend voor Boom en de Rupelstreek.
PROVINCIAAL RECREATIEDOMEIN DE SCHORRE
boom
59
bornem Inwoners: 20.790 Oppervlakte: 45,76 km² Deelgemeenten: Bornem, Hingene, Mariekerke, Weert, Branst, Buitenland, Eikevliet en Wintam Marktdag: maandag (Bornem) Deelregio: Klein-Brabant
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’
Toerisme Klein-Brabant Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, tel. 03 899 28 68, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be
ONTDEK MEER OVER ‘STILLE WATERS’ IN BORNEM OP P. 39
Aan het marktplein van Bornem staat het middeleeuws ogende Landhuis (Boomstraat 1, tel. 03 899 28 68, www.toerismekleinbrabant.be), dat het toeristisch infokantoor herbergt. In de Onze-LieveVrouw- en Leodegariuskerk vlakbij vind je de Romaanse crypte waar Don Pedro Coloma begraven ligt. Het sprookjesachtige kasteel van Marnix de Sainte Aldegonde (Kasteeldreef 34, tel. 03 889 90 09, www.kasteelmarnixdesaintealdegonde. be) aan de Oude Schelde is de absolute blikvanger van Bornem. Het kasteel werd eind 19de eeuw gerenoveerd door architect Hendrik Beyaert. Hij bewaarde de proporties van het prachtige Renaissancekasteel, gebouwd door de Spaande edelman don Pedro Coloma. De geschiedenis van het kasteel gaat zelfs terug tot de 9de eeuw. Sinds 1780 is het domein in handen van het geslacht van Marnix, heren van Sainte Aldegonde. Het kasteel met bijzonder koetshuis is bewoond door graaf John de Marnix de Sainte Aldegonde en stelt rijke verzamelingen schilderijen, meubi-
60
bornem
lair, gravures, kant en porselein uit China tentoon. Er zijn verschillende formules om het kasteel te bezoeken. De Sint-Bernardusabdij in Bornem, die door don Pedro Coloma in 1603 werd gesticht herbergt een schitterende bibliotheek. Het gezellige dorpje Weert is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker bord paling. In de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger (Scheldestraat 18, tel. 03 889 06 03, www.zilverreiger.be) kan je van het plaatselijke Slijkneusbier proeven. Het pittoreske Scheldedorpje Mariekerke is vooral bekend voor het Palingfestival (pinksterweekend) en de Vis- en Folklorefeesten (juni). De gehechtheid van priesterdichter Jan Hammenecker aan de Schelde komt in Mariekerke tot uiting tijdens een ander evenement, de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Kristus aan de Schelde (2015, 2020, ...) Lees meer bij evenementen p. 150.
van a tot z
Aspergeroute: 51 km, start: Het Landhuis Bornem, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering Scheldedijkroute: 43 km, start: Vlechtmuseum De Zilverreiger Weert, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige borden Fietslus ‘Fietsen langs forten uit WOI’ uit fietsbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – fietsen in Scheldeland’: 51 km, start: Fort Liezele, Fortbaan. Lees meer p. 142.
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
61
Het museum van de Havesdonckhoeve in Wintam (Nattenhaasdonkstraat 13, tel. 03 889 18 47) is gewijd aan het landbouw -en plattelandsverleden van Klein-Brabant. Tussen Wintam en de Vliet ligt het schilderachtige Eikevliet met haar typische smalle hoofdstraat. Het natuurgebied op het Noordelijk Eiland in Wintam is een trekpleister voor allerhande watervogels. In het Zeesluis Wintam Onthaal Centrum (ZWOC) (Eduard De Bockstraat 60, tel. 03 899 28 68) kom je meer te weten over de werking van de sluis en de geschiedenis van het Kanaal Brussel-Schelde. Het statige 18de-eeuwse kasteel d’Ursel (Wolfgang d’Urselstraat 9, tel. 03 820 60 11, www.kasteeldursel.be) in de dorpskern van Hingene behoorde jaren toe aan de adellijke familie d’Ursel. Het ligt in een schitterend park waarin zich ook Het Laathof, het vroegere personeelsgebouw (nu jeugdverblijfcentrum), bevindt. Op regelmatige tijdstippen kan je in en rond het kasteel een tentoonstelling, concert of optreden meemaken.
Wist je dat? Slijkneus hier geen scheldwoord is? Het is de spotnaam voor de inwoners van Weert die al wroetend in de grond wissen en wijmen kapten voor de mandenmakerij. De harde werkers veegden daarbij hun druipneus al eens af aan hun beslijkte mouwen. Proef het gelijknamige bier in het Vlechtmuseum.
KASTEEL D’URSEL IN HINGENE
“Samen met het nabijgelegen SintAmands vormde Mariekerke het decor voor de populaire fictiereeks Stille Waters, die in 2001 op tv te zien was.” KASTEEL MARNIX DE SAINTE ALDEGONDE
bornem
61
Buggenhout Inwoners: 14.554 Oppervlakte: 25,25 km² Deelgemeenten: Buggenhout, Briel, Opstal, Opdorp Marktdag: donderdag (Buggenhout)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’
Gemeentebestuur Buggenhout, Nieuwstraat 2, 9255 Buggenhout, tel. 052 33 95 12, gemeente@buggenhout.be, www.buggenhout.be
ONTDEK HET GROTE BUGGENHOUTBOS OP P. 31
Buggenhout is een van de weinige gemeenten in Vlaanderen die nog twee brouwerijen rijk is. Brouwerij Bosteels is vooral bekend voor z’n Tripel Karmeliet en brouwerij De Landtsheer voor Malheur. Naast bier wordt in Buggenhout ook heel lekkere ham gemaakt. De Superano hammen van Grega worden nog op ambachtelijke wijze bereid. Ze danken hun fijne smaak onder andere aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt. Vlakbij het drieprovinciënpunt in Opdorp ligt het geografische middelpunt van Vlaanderen. Verderop rond de uitgestrekte groene Dries springen de pittoreske parochiekerk, het gemeentehuis, het vroegere klooster en het kasteel, dat nu heemkundig museum en archief Ter Palen (Vekenstraat 1, tel. 052 33 05 07, www.terpalen.be) huisvest, meteen in het oog. Het dorpsplein is een van de mooiste in Vlaanderen.
62
buggenhout
“In het voorjaar wordt het dorpsplein opgefleurd door de vele tienduizenden narcissen.” Van op de 29 meter hoge Hoge Jan in Opstal heb je een mooi uitzicht op de wijde omgeving. Bij helder weer kan je zelfs het Atomium in Brussel zien staan. Een oriëntatietafel helpt je een aantal plaatsen te situeren. Via de Briel (deelkern) is ook Buggenhout verbonden met de Schelde. Meer weten over het streekbier? Tripel Karmeliet (donkerblond, 8,4%) is een driegranenbier gebrouwen volgens een uniek karmelietenrecept, een uniek bier dat door zijn fruitigheid iedereen kan bekoren. Pauwel Kwak (amber, 8,4%) was oorspronkelijk een
van a tot z koetsiersbier, vandaar het opvallende glas. Het is een bier met een evenwichtige smaakopbouw: de zachtzoete aanzet is perfect uitgebalanceerd door de mildbittere afdronk. Andere bieren van brouwerij Bosteels (Kerkstraat 96, tel. 052 33 23 23, www.bestbelgianspecialbeer.be): DeuS en Brut des Flandres. Malheur is een goudblond doordrinkbier dat bestaat in 6%, 8%, 10% en 12%,
Fietslus ‘Langs dijken en bossen – Strijd in Scheldeland’ uit fietsbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – fietsen in Scheldeland’: 75 km, knooppunten bewegwijzering. Lees meer p. 142.
63
en de speciale Malheur Brut. Door zijn subtiele bitterheid valt het bijzonder in de smaak bij bierkenners die een milde bitterheid weten te waarderen. Dit bier wordt gebrouwen door brouwerij De Landtsheer (Mandekensstraat 179, tel. 052 33 39 11, www.malheur.be).
KARMELIET VAN BROUWERIJ BOSTEELS
Buggenhoutbosroute: 11 km, start: Dorp Buggenhout, Nieuwstraat 2 Wist je dat? Het geografische middelpunt van Vlaanderen in Opdorp ligt? Een deelgemeente van Buggenhout. De coördinaten zijn: 51° 2° 16° NB, 4° 14° 26° OL
WANDELEN IN BUGGENHOUTBOS
DAT LIGT HIER!
GROENE DRIES IN OPDORP
buggenhout
63
Denderleeuw Inwoners: 19.201 Oppervlakte: 13,77 km² Deelgemeenten: Denderleeuw, Iddergem, Welle Marktdag: vrijdag (Denderleeuw)
De geschiedenis van Denderleeuw is onlosmakelijk verbonden met de Dender, die zich als een groen lint door de gemeente slingert. Het autovrije jaagpad is erg in trek bij fietsers en wandelaars. De fiets- en voetgangersbrug Schiptrekkersbrug verbindt het jaagpad met de dorpskern. Die wordt gedomineerd door de opvallende SintAmanduskerk. Vlakbij is de beschermde pastorie met de bijhorende ommuurde tuin. Het Hof Ter Leeuwe bevindt zich aan de voet van de Schiptrekkersbrug. Je kan er minigolf spelen en er is een speeltuin. Ook het eilandje in de Dender, dat ter hoogte van de sluis van Huissegem wordt gevormd door een stuwarm en de eigenlijke loop van de rivier, is een ideale stopplaats voor fietsers en wandelaars. Denderleeuw is een belangrijk knooppunt op het Belgische spoorwegennet. Het neoclassicistische Kasteeltje en aanpalende Koetshuis tegenover
64
denderleeuw
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Denderleeuw, A. De Cockstraat 1, 9470 Denderleeuw, tel. 053 640 640, gemeentebestuur@denderleeuw.be, www.denderleeuw.be
het station vormen het kloppende hart van het verenigingsleven. Er worden regelmatig tentoonstellingen georganiseerd en tijdens de zomermaanden kan je in de tuin concerten en andere evenementen bijwonen.
“De geschiedenis van Denderleeuw is onlosmakelijk verbonden met de Dender, die zich als een groen lint door de gemeente slingert.”
Tussen de dorpskernen van Denderleeuw en Erembodegem (Aalst) ligt een van de best bewaarde natuurparels van de Denderstreek verscholen. Een flinke brok natuur die met de Wellemeersen op de linkeroever en de Kapellemeersen
van a tot z
65
op de rechteroever nagenoeg het laatste intact gebleven overstromingsgebied is van de Dender. Wandelaars kunnen het cultureel-historisch erfgoed en de idyllische en bijna vergeten plekjes ontdekken met de wandelkaart ‘Denderleeuw anders bekeken’.
Schiptrekkersroute: 30 km, start: Dorp, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Welle- en Kapellemeersenroute: 11 km, start: ’t Kasteeltje, bewegwijzering zeshoekige bordjes
DE DENDER IN DENDERLEEUW
Wist je dat? Tussen de dorpskernen van Denderleeuw en Erembodegem (Aalst) een van de best bewaarde natuurparels van de Denderstreek verscholen ligt? De Welle –en Kapellemeersen.
SCHIPTREKKERSBRUG
NATUURPAREL IN DE DENDERSTREEK
denderleeuw
65
Dender monde Inwoners: 44.752 Oppervlakte: 55,67 km² Deelgemeenten: Appels, Baasrode, Dendermonde, Grembergen, Mespelare, Oudegem, Schoonaarde, Sint-Gillis Marktdag: maandag (Dendermonde) en zondag (bloemen)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’
Toerisme Dendermonde, Stadhuis - Grote Markt, 9200 Dendermonde, tel. 052 21 39 56, toerisme@dendermonde.be, www.dendermonde.be
ONTDEK MEER OVER DE DENDERENDE STAD DENDERMONDE OP P. 27
Deelgemeente Appels is met het Dendermondse stadscentrum verbonden door de Sint-Onolfspolder. Kenmerkend voor dit natuurgebied is de wirwar van sloten tussen laaggelegen hooilanden met her en der nog restanten van broekbos. Het veer Appels-Berlare over de Schelde zorgt voor de verbinding met De Waterhoek, waar delen van de legendarische film Mira of De Teloorgang van de Waterhoek naar het boek van Stijn Streuvels zijn gefilmd. In Schoonaarde serveren de verschillende palinghuizen de lekkerste palinggerechten. Langsheen de linkeroever van de Schelde ligt Grembergen, waar vooral de toren van de Sint-Margarethakerk opvalt: een klokkenhuis in de vorm van een peperdoos. ‘Grembergen Broek’ is met zijn 8,77 hectare een van de grootste zoetwaterschorren in Scheldeland en is bij vogels heel geliefd.
66
dendermonde
Te midden van de Vlassenbroekse Polder ligt het aantrekkelijke gehucht Vlassenbroek (Baasrode). Deze oase van rust is vooral bekend als kunstenaarsdorpje. Het charmante Sint-Gertrudiskerkje, de Scheldedijk, de kunstgalerijen en de terrasjes zijn geliefd bij wandelaars en fietsers. Andere toeristische trekpleisters in Baasrode zijn de scheepswerven Baasrode (lees meer p. 36) en de authentieke stoomtrein die tijdens de zomermaanden op regelmatige basis op de museumspoorlijn tussen Dendermonde en Puurs rijdt. Het station van BaasrodeNoord vormt de uitvalsbasis van de trein. Sint-Gillis laat zich begin september van haar fleurigste kant zien: al meer dan 50 jaar trekt de bloemencorso er door de straten. Oudegem en Mespelare, gelegen te midden van de Dendervallei, bieden een opvallend historisch verleden.
van a tot z
Denderende Stedentocht: 46-42-3945 km, start: Geraardsbergen, Ninove, Aalst, Dendermonde (De Bruynkaai), vlak tot licht glooiend parcours, knooppunten bewegwijzering Reuzenroute: 38 km, start: De Bruynkaai, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes Ros Beiaardroute: 48 km, start: Grote Markt, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes Scheldeverentocht: 63-48 km, start: veer Baasrode, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering
67
Oudegem heeft de Onze-Lieve-Vrouwekerk met vroeggotische toren en is bekend dankzij het humoristisch boek ‘De Filosoof van Haagem’ van Jef Scheirs. Mespelare bezit de vroeggotische Sint-Aldegondiskerk, de beschermde arduinen Heerlijkheidspaal (symbool van de ‘heerlijkheidsrechten’ van een belangrijke familie) en het Spaans Hof dat als woonplaats diende voor de Spaanse bevelhebber.
“Te midden van de Vlassenbroekse Polder ligt het aantrekkelijke gehucht Vlassenbroek. Deze oase van rust is vooral bekend als kunstenaarsdorpje.”
Stadswandeling ‘Dendermonde, een ruïne aan Schelde en Dender’ uit wandelbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – wandelen in Scheldeland’: 4,2 km, start: Grote Markt. Lees meer p. 142
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
SINT-GERTRUDISKERKJE
Wist je dat? Er in Scheldeland 12 veren actief zijn die fietsers en wandelaars gratis van de ene oever naar de andere brengen? De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding dat nu nog bestaat is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253).
KERK MESPELARE
dendermonde
67
destelbergen Inwoners: 17.780 Oppervlakte: 26,26 km² Deelgemeenten: Destelbergen, Heusden
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Destelbergen, Dendermondesteenweg 430, 9070 Destelbergen, tel. 09 228 33 09, info@destelbergen.be, www.destelbergen.be
ONTDEK MEER OVER DESTELBERGEN EN DE BLOEMENSTREEK OP P. 9
Destelbergen ligt in de Oost-Vlaamse sierteeltregio. Onder meer de internationaal gekende zadenproducent Raes en het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt (Schaessestraat 18, tel. 09 353 94 94, www.pcsierteelt.be) zijn hier gevestigd. In de kleurrijke Hydrangea kijktuin van de Hydrangeum vzw (Spoorwegstraat 25, tel. 09 355 71 83, www.hydrangeum.be) krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Het Damvalleimeer is een pleisterplaats voor talrijke watervogels. ‘De Damvallei’ is een moerassig natuurgebied. De Schelde maakte hier ooit een grote bocht, maar de meander werd afgesneden en verveende. Op het Damslootmeer in Heusden wordt gezeild. Regelmatig worden er wedstrijden en zeillessen georganiseerd. Het Familiepark Harry Malter in Heusden is een ideale bestemming
68
destelbergen
voor een gezellig dagje uit met het hele gezin. De Gallische Hoeve (Alfons Braeckmanlaan 430, tel. 0474 54 91 90, www.gallischehoeve.be) moet je gezien hebben. De enige waarheidsgetrouwe reconstructie van een landelijke nederzetting uit de late ijzertijd. De Gallische Hoeve is uniek in Vlaanderen. Je kan er zien hoe onze verre voorouders leefden en werkten. Op de site vind je een hoeve en een kleine graanschuur met verhoogde vloer (spieker).
”De Gallische Hoeve is een unieke reconstructie van een landelijke nederzetting uit de late ijzertijd.”
Van de kastelen en lusthoven die de Gentse bourgeoisie in Destelbergen en Heusden liet optrekken, zijn er maar
van a tot z liefst twaalf bewaard gebleven. Een ideale manier om een totaalbeeld te krijgen is de kastelen verkennen per fiets. De Kastelenroute vertrekt aan het gemeentehuis van Destelbergen en zo kun je meteen het eerste kasteel van je lijstje afstrepen. Het gemeentehuis zelf is immers het voormalige kasteel Van Acker. Het huisvest ook het gemeentelijk museum
69
(Dendermondsesteenweg 430, tel. 09 218 92 86) met een waardevolle archeologische collectie. De ambachtelijk bereide, minimum negen maanden gerijpte, natuurlijk gedroogde Ganda hammen worden in Destelbergen gemaakt. Ganda ham leent zich uitstekend voor in de meest uiteenlopende recepten te worden gebruikt. Verschillende topkoks geven het goede voorbeeld.
Kastelenroute: 48 km, start: Kasteel van Acker, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Wist je dat? Van de kastelen en lusthoven die de Gentse bourgeoisie in Destelbergen en Heusden liet optrekken, er maar liefst twaalf bewaard gebleven zijn?
PROBEER DE KASTELENROUTE!
KASTELEN EN LUSTHOVEN
GALLISCHE HOEVE
destelbergen
69
Erpe-Mere Inwoners: 19.474 Oppervlakte: 34,03 km² Deelgemeenten: Aaigem, Bambrugge, Burst, Erondegem, Erpe, Mere, Ottergem, Vlekkem Marktdag: woensdag (Mere)
Erpe-Mere mag zich met recht en reden watermolengemeente noemen. De molens worden onder andere op de Oost-Vlaamse Molendag en op Open Monumentendag in werking gesteld. De Kruiskoutermolen (Schoolstraat, tel. 053 60 34 25, www.kruiskoutermolen. be) in Mere is een houten molen van het type staakmolen en uniek in zijn soort, doordat de molen geen twee (wat gebruikelijk is) maar drie zolders telt. Verder telt Erpe-Mere nog twee watermolens. Molen Ten Broeck (Wilgendries 4) of ‘t Hof Schuurke is een watermolen op de Molenbeek. De molen is altijd een korenmolen geweest en is dat tot op de dag van vandaag nog. De Cottemmolen in Erpe (Molenstraat 36, tel. 053 80 12 66) bestond al in 1216. Hij zit onder één dak met het woonhuis en maakte deel uit van een gesloten vierkantshoeve. Op de rechteroever van de beek zijn nog de pletstenen te zien van een olieslagmolen die gedurende enkele eeuwen deel uit-
70
erpe-mere
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Toerisme Erpe-Mere, Gemeentehuis, Oudenaardsesteenweg 458, 9420 Erpe-Mere, tel. 053 60 34 00, toerisme@erpe-mere.be, www.erpe-mere.be
maakte van het molenbedrijf. De Gotegemmolen (Gotegemstraat 1, tel. 052 83 29 83) aan de Molenbeek is een actieve korenmolen. Vlakbij de kerk van Erpe ligt een van de best bewaarde en grootste kasteelmottes (kunstmatig aangelegde aarden heuvel) van België en Nederland. De Mereminnenweg in Mere is een poëzieroute, die langs de mooiste plekjes van Mere leidt. Onderweg staat een aantal borden met gedichten uit de dichtbundel ‘Het Mere dat ik min’ van de lokale dichter André De Graeve. Een bijzonder rustpunt op de Mereminneweg is de Dikke Kapel in Mere. Vermaard beeldhouwer en designer Herman De Somer werd in Vlekkem geboren. Het atelier van de in 2008 overleden kunstenaar bevindt zich op een steenworp van het kerkje van Vlekkem en is op afspraak te bezichtigen. Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de
van a tot z Molenbeek op de grens van Aaigem en Heldergem (Haaltert). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april groeien. In de hoeve Van den Bossche op de Aaigemdries kan je van een lekker huisgemaakt hoeve-ijsje genieten. Het natuurgebied ‘Honegem’ op de grens van Erpe, Lede en Hofstade (Aalst) omvat weiden, meersen, enkele bosjes en oude turfputten. Typisch aan het natuurgebied
Molenbeekroute: 42 km, licht golvend parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Den Dotterroute: 9,5 km, verkorting: 5 km, start: Kerk Aaigem
71
Honegem zijn de vele hagen, knotwilgen en bomenrijen. Centraal liggen turfputten met er rond een moeras. Men stak hier nog turf tot op het einde van de 19de eeuw. Daarna werden de putten gebruikt om vlas te roten. In de kleinbrouwerij Den Glazen Toren (Glazentorenweg 11, tel. 053 83 68 17, www.glazentoren.be) brouwen drie bierliefhebbers sinds 2004 hun eigen bieren met respect voor de grondstoffen, typische smaken en traditionele brouwmethoden. Huisbrouwerij Kwibus brouwt een blond en donker bier van 6,4%.
“De molenaars zijn bijna elk weekend op post. Of de molen kan draaien, hangt af van de wind.”
Wist je dat? Erpe-Mere zich met recht en reden de watermolengemeente van Scheldeland mag noemen? De gemeente telt maar liefst negen watermolens waarvan er drie maalvaardig zijn.
DE DIKKE KAPEL IN MERE
KRUISKOUTERMOLEN
erpe-mere
71
Gent Inwoners: 247.942 Oppervlakte: 157,78 km² Deelgemeenten in Scheldeland: Gentbrugge, Ledeberg, Sint-Amandsberg, Zwijnaarde Marktdag: vrijdag en zaterdag (Vrijdagmarkt, Gent), maandag (Gentbrugge) en zondag (Ledeberg)
De Schelde stroomt Gent binnen via Zwijnaarde. Op het stemmige dorpsplein staat een authentieke kiosk uit 1903, waarrond tijdens de Zwijntjeskermis uitbundig gefeest wordt (juni). Speciaal voor deze kermis wordt het Zwijntjesbier gebrouwen. Vlakbij de dorpskern bevindt zich het neoclassicistische kasteel. Het kasteeldomein doet dienst als golfterrein en in het kasteel zelf kan je tijdens de week lunchen en brunchen. Ook de Molen Sonneville (windmolen van het type bergmolen) aan de Heerweg heeft een herbestemming als horecazaak gekregen, zonder afbreuk te doen aan de authentieke charme van de molen. De Ringvaart rondom Gent wordt onder andere door de Schelde gevoed. De Ringvaart werd aan het eind van de jaren 1960 aangelegd als een antwoord op de mobiliteitsproblemen die in de Gentse binnenstad waren ontstaan, door de combinatie van druk scheepvaartverkeer, toegenomen autogebruik en talrijke
72
gent
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Fietskaart ‘Gent en omgeving’ Visit Gent, Sint-Veerleplein 5, 9000 Gent, tel. 09 266 56 60, visit@gent.be, www.visitgent.be
overstromingen. Het sluizencomplex van Merelbeke zorgt ervoor dat van de getijdenwerking van de Schelde in Gent niets meer te merken is. De imposante achtergevel van de SintPietersabdij is het eerste wat opvalt wanneer je de Gentse binnenstad via de Schelde binnenkomt. Gent dankt haar groei trouwens grotendeels aan deze SintPietersabdij en aan de Sint-Baafsabdij, die op de samenvloeiing van Leie en Schelde ontstaan is. De imposante, robuuste torens van het Belfort, de Sint-Niklaaskerk en de Sint-Baafskathedraal zijn de meest opvallende monumenten van de Gentse binnenstad. Het middeleeuwse Gravensteen en het schilderij Het Lam Gods van de Gebroeders van Eyck (SintBaafskathedraal) zijn zonder meer de belangrijkste attracties. Rond 21 juli wordt het stadscentrum ter gelegenheid van de Gentse Feesten omgetoverd tot een groot volkscafé, met
van a tot z muziek en animatie op en rond het water. Ook het openingsfeest van het Festival Van Vlaanderen in september maakt muzikaal gebruik van Leie, Lieve en Schelde.
“De Gentbrugse Meersen, een natuurparel langs de Schelde.”
Scheldevalleiroute 1: 30 km, start: Zwijnaarde Dorp, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjess
73
Waar de Schelde de Gentse binnenstad weer uitstroomt, zorgt een moderne brug ervoor dat fietsers en wandelaars zich makkelijk tussen de Gentse binnenstad en de deelgemeenten Gentbrugge en Ledeberg kunnen bewegen. De neogotische Sint-Simon en Judaskerk van Gentbrugge ligt heel mooi aan de brede bocht die de Schelde hier maakt en die onder invloed van getijdenwerking staat. Het uitgestrekte meersengebied dat zich op de rechteroever uitstrekt, is een van de vele natuurparels langs de Schelde tussen Gent en Antwerpen. Deze ‘Gentbrugse Meersen’ laten zich best te voet ontdekken. Het autovrije pad op de dijk komt hierbij zeer goed van pas. Troeven van Sint-Amandsberg zijn het door UNESCO erkende Groot Begijnhof en Campo Santo, de bekendste begraafplaats van Gent. Of breng een bezoek aan het Illuseum (V. Braeckmanlaan 123, 9040 Sint-Amandsberg, tel. 09 228 28 56, www.illuseum.be).
Wist je dat? Het sluizencomplex van Merelbeke ervoor zorgt dat van de getijdenwerking van de Schelde in Gent niets meer te merken is?
GRAVENSTEEN
AVONDSFEER OP DE GRASLEI
CAMPO SANTO SINT-AMANDSBERG
gent
73
Haaltert Inwoners: 17.796 Oppervlakte: 30,30 km² Deelgemeenten: Denderhoutem, Haaltert, Heldergem, Kerksken Marktdag: vrijdag (Haaltert)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Haaltert, Hoogstraat 41, 9450 Haaltert, tel. 053 85 86 00, gemeente@haaltert.be, www.haaltert.be Toeristisch infopunt, Hoofdbibliotheek, Achterstraat 2, 9450 Haaltert, tel. 053 85 86 60
Het beeldrijke Haaltert en elk van haar deelgemeenten is de trotse eigenaar van een beeld dat naar de lokale geschiedenis refereert. In het gemeentehuis staat het bronzen beeld De Kantwerkster, dat herinnert aan de kantwerksters die Haaltert op het einde van de 19de eeuw tot het centrum van de kantnijverheid in de Denderstreek maakten.
“Het Driekoningenbeeld in Denderhoutem eert de Driekoningentraditie, die er nog steeds sterk leeft en teruggaat tot de 16de eeuw.”
74
haaltert
Denderhoutem was eeuwen geleden een bosrijk gebied. De armsten vielen daarbij buiten het genot van het houtgebruik, maar ze mochten wel de turflaag ontginnen. De Denderhoutemenaren kregen dan ook de spotnaam ‘Turfboeren’, wat in het gelijknamige beeld terug te vinden is. Het beeld van de Jeneverdrinker in Kerksken verwijst naar de bijnaam van de Kerkskenaren (jeneverdrinkers) en naar de weefnijverheid. In Heldergem staat het beeld van de Seizoenarbeider of de Fransman. Hij staat symbool voor de vele inwoners die aan het eind van de 19de en begin van de 20ste eeuw hun brood verdienden als loonarbeider in de Franse suikerbietindustrie en landbouw. Met het beeld de Kaatser in Terjoden wordt hommage gebracht aan de kaatssport en aan de Terjodenaren die de sport groot hebben gemaakt. Nu nog behoren de Terjodenaren tot de topploegen in België.
van a tot z In het centrum van Haaltert bevindt zich het Warandepark, waar je de beelden Hermafrodiet, De boekentoren en Tussen hoop en vertwijfeling kan ontdekken. Van in het Warandepark heb je een mooi zicht op de 52 meter hoge toren van de neogotische Sint-Gorikskerk, die een beiaard met 44 klokken telt. Het WOII-verzetsmuseum ‘Le Perdreau-De Patrijs’ (Sint-Goriksplein 17, tel. 053 84 02 46, www.haaltert.be/ WOII-museum) in de kelderverdieping van het Warandegebouw bevat een unieke collectie voorwerpen en foto’s over de meest geheime organisaties tijdens WOII. Het museum is elke eerste zondag van de maand geopend. Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de Molenbeek op de grens van Heldergem en Aaigem (Erpe-Mere). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april bloeien.
75
In het Mini Museum Mussenzele (Mussenzele 1, tel. 0496 21 10 82, www.mussenzele.be) wordt ‘De tijd van toen’ gereconstrueerd. Het museum belicht vijf thema’s uit de periode 1940, ‘50 en ‘60.
MOLENBEEKROUTE, 42 KM
Molenbeekroute: 42 km, licht golvend parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes
NATUURGEBIED DEN DOTTER
BEELD DE TURFBOEREN
haaltert
75
Ha mme Inwoners: 24.500 Oppervlakte: 40,21 km² Deelgemeenten: Hamme, Kastel, Moerzeke, Sint-Anna, Zogge Marktdag: zaterdag en zondag (rommelmarkt)
Hamme ligt aan de samenvloeiing van Schelde en Durme. Op deze plaats herinnert een monumentaal beeldhouwwerk aan de Hamse schrijver Filip De Pillecyn, die op deze plek vaak inspiratie vond voor zijn literaire werken. Het monument beeldt verschillende personages uit de romans van De Pillecyn uit. De gemeente is een oase van groen en water. Het natuurgebied ‘Den Bunt’ ligt in de hoek die Schelde en Durme vormen. Het is een uniek natuurgebied, met uitzonderlijke zoetwaterslikken en -schorren, gegroeid uit de veelvuldige overstromingen van de Durme en uit de ontgonnen turfputten. Die putten zijn nu visrijke vijvers. Aan het jachthaventje van Driegoten heb je een fantastisch uitzicht op de Schelde en het weidse slikken- en schorrenlandschap. Op de overgang van land en water zie je de modderige, onbegroeide slikken en de hoger gelegen schorren die begroeid zijn met wilgen, riet en vloedbosjes. De slikken komen bij hoogwater tweemaal
76
hamme
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’
Toerisme Hamme, Gemeentehuis, Marktplein 1, 9220 Hamme, tel. 052 47 56 05, toerisme@hamme.be, www.hamme.be
“De bevolking sprak over ‘drie gaten’ die in de bres geslagen waren, wat in het plaatselijke dialect klinkt als ‘drie goten’.” per dag onder water te staan. Het veer van Driegoten verbindt de plaats met het dorpje Weert aan de Oude Schelde. De naam Driegoten verwijst naar de bressen die de lokale bevolking hier vroeger in de dijk sloeg bij overstromingsgevaar. Nu zet men moderne technologie in met hetzelfde doel in het vlakbij gelegen Lippenbroek, Gecontroleerd Gereduceerd Getij (GGG), uitgerust met een speciale inwateringsluis. Het marktplein van Hamme wordt gedomineerd door de Sint-Pietersbandenkerk. In de bijgebouwen van het ID+ kunst-
van a tot z center (Sint-Jansstraat 27, tel. 052 47 41 51) kan je thematentoonstellingen bezoeken met voorwerpen uit de collectie ‘Van Bogaert-Wauters’, een collectie kunstvoorwerpen en artefacten die zich uitstrekken van de prehistorie tot de 17de eeuw. De Grote Napoleon (Posthoornplein 6A, tel. 052 47 41 32) is de laatst overgebleven molen van de 33 molens die Hamme ooit gekend heeft. Op de site is ook de productie van de
Sombeke - Oude Durmeroute: 5 en 7 km, start: Waterstraat
77
ambachtelijke mosterd Vernimmen-De Lelie gevestigd. De opvallende Mirabrug (een driedelige metalen brug over de Durme) is een pareltje van industrieel erfgoed. In Moerzeke werd een moderne grafkapel gebouwd ter ere van de zalig verklaarde Priester Poppe. Die houdt, samen met de ommegang rond de parochiekerk en het Priester Poppe Museum (Molenstraat 7, tel. 052 22 66 64) in het klooster, de herinnering aan de priester levendig. In het gehucht Kastel vind je ongeveer 24 hectare serres voor groenteteelt, daarom terecht het ‘glazen dorp’ genoemd.
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
Wist je dat? De inwoners van Hamme in de omgeving bekend zijn als ‘Wuitens’? Wuiten is een synoniem voor gaai. De Hammenaars danken die bijnaam aan een legende waarin verteld wordt dat de Vikings tijdens hun rooftochten in de streek een sprekende wuiten hebben meegenomen uit Hamme.
SINT-PIETERSBANDENKERK
VEER HAMME DRIEGOTEN - WEERT
BEELD FILIP DE PILLECYN
hamme
77
Hemiksem Inwoners: 10.760 Oppervlakte: 5,44 km² Marktdag: woensdag Deelregio: Rupelstreek
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘Rivierenland’ Toerisme Rupelstreek vzw, Regionaal infokantoor Rupelstreek, APB De Schorre, Schommelei 1/3, 2850 Boom, tel. 03 880 76 25, info@toerismerupelstreek.be, www.toerismerupelstreek.be
SINT-BERNARDUSABDIJ MET KLOKKENTOREN
78
hemiksem
van a tot z De Sint-Bernardusabdij (Nijverheidsstraat - Sint-Bernardusabdij 1, tel. 03 288 26 22) met de monumentale klokkentoren is een voormalige cisterciënzerabdij en kent een rijke en woelige geschiedenis, die teruggaat tot 1244 toen de monniken met de bouw van de abdij begonnen. In de middeleeuwen was ze een religieus en cultureel centrum. Met de opbrengst van pachtgelden kochten geestelijken kerkmeubilair en kunstobjecten. Veel ervan ging verloren tijdens de Beeldenstorm (16de eeuw). Ongeveer 100 jaar later vernielde een brand de pas gerestaureerde abdij. Nadien veranderde de abdij in een gevangenis en graanopslagplaats. Jaren later werd de Sint-Bernardusabdij opnieuw gesticht onder impuls van don Pedro Coloma en de Sint-Bernardusabdij van Bornem. Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde de abdij als luchtmachtcentrum. Nog tot 1977 deed het gebouw dienst als militair depot en in 1988 werd de gemeente Hemiksem eigenaar.
In het wiel van Eddy Merckx, fietslus Rupelstreek: 45 km, verkortingen mogelijk, 14 belevingsitems onderweg, knooppunten bewegwijzering en infobordjes
79
In de benedenzalen van de middenvleugel van de abdij vind je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum (Nijverheidsstraat - Sint-Bernardusabdij 1, tel. 03 288 26 22). Met een bijzondere collectie keramisch werk voor binnenen buitenlandse kerken en kleine en grote werken voor particulieren verwierf Joseph Roelants wereldfaam. De themawandeling ‘Gilliotroute, op stap langs tegels met wereldfaam’ neemt je mee langs tastbare herinneringen aan dat verleden. Het museum van de Heemkundige Kring Heymissen (zelfde adres) bevindt zich in de noordelijke vleugel. Het museum herbergt ondermeer een grote maquette van het abdijcomplex.
GILLIOT- EN ROELANTS TEGELMUSEUM
Baksteenroute: 39 km, enkele hellingen in het parcours, knooppunten bewegwijzering
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
HEEMKUNDIGE KRING HEYMISSEN
hemiksem
79
Kruibeke Inwoners: 16.170 Oppervlakte: 33,59 km² Deelgemeenten: Bazel, Kruibeke, Rupelmonde Marktdag: woensdag (Kruibeke), maandag (Rupelmonde)
( Waasl and)
Fietskaart ‘Waasland’ Dienst Cultuur & Toerisme, O.L. Vrouwplein 18-20, 9150 Kruibeke, tel. 03 740 02 17 Toerisme Kruibeke, Nederstraat 2, 9150 Rupelmonde, tel. 03 744 10 13, toerisme@kruibeke.be www.kruibeke.be
Kruibeke was in het verleden een burgerlijk bolwerk, waarvan de prachtige herenhuizen rond de kerk getuigen zijn. Midden op het dorpsplein domineert de gotische Onze-Lieve-Vrouwekerk de omliggende, meestal 19de-eeuwse, architectuur. Aan het veer dat Kruibeke met Hoboken verbindt, staat een Infokeet waar je meer informatie krijgt over de ontwikkeling van de Polders van Kruibeke: de inrichting van het overstromingsgebied moet de kans op overstromingen in het Scheldebekken gevoelig verlagen (lees meer p. 144). De belangrijkste bezienswaardigheid van het pittoreske Scheldedorpje Bazel is zonder twijfel het kasteel Wissekerke (K. Astridplein 17, 9150 Bazel, tel. 03 740 04 00). Het kasteel werd vroeger bewoond door de adellijke families Vilain XIIII en De Felz, maar staat nu open voor het grote publiek. Op de vroegere scheepswerf Chantier Naval de Rupelmonde (CNR of nu Centrum
80
kruibeke
Nautisch Rupelmonde) wordt gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed (lees meer p. 35). De wijk het Schelleke met zijn oude vissershuisjes is gezellig om doorheen te kuieren. Jaarlijks wordt in deze oude vissers- en schipperswijk Schellekeskermis gevierd. Rupelmonde kijkt terug op een heel lange en rijke geschiedenis. De bekendste Rupelmondenaar is en blijft cartograaf Gerardus Mercator. Op en rond het Mercatoreiland verwijzen tal van monumenten en bouwwerken naar zijn leven en werk. Centraal op het marktplein staan de barokke OnzeLieve-Vrouwkerk en het standbeeld van Mercator. Ter ere van de 500ste verjaardag van Mercator liet de gemeente een Jonge Mercator maken zoals die in Rupelmonde moet geleefd hebben. Het Mercatoreiland wordt omringd door de Schelde, de kasteelwal en de Vliet of het Molenwater. Het
van a tot z
“Ontdek 650 ha puur natuur in de Polders van Kruibeke.”
81
eiland wordt gedomineerd door de Graventoren (Kasteelstraat, tel. 03 744 10 13), een bakstenen toren die werd gebouwd op de restanten van de imposante middeleeuwse waterburcht. De tentoonstelling in de Graventoren is gewijd aan het leven en werk van Mercator. Verderop staat de unieke 16de-eeuwse Spaanse Getijdenmolen (Nederstraat 2/4, tel. 03 744 10 13). Hij draait op de kracht van de getijden van de Schelde en is uitgerust met het grootste binnenwaterrad van België. Van Pasen tot Allerheiligen kan je voor alle toeristische informatie terecht in het nabijgelegen infokantoor.
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
Wist je dat? Op de vroegere scheepswerf Chantier Naval de Rupelmonde (CNR of nu Centrum Nautisch Rupelmonde) wordt gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed? Lees meer p. 35.
VEER HOBOKEN - KRUIBEKE
GETIJDENMOLEN
KASTEEL WISSEKERKE
kruibeke
81
L aarne
Inwoners: 12.320 Oppervlakte: 32,07 km² Deelgemeenten: Kalken, Laarne Marktdag: vrijdag (Laarne)
Het kasteel van Laarne (Eekhoek 5, tel. 09 230 91 55, www.slotvanlaarne.be) is een van de best bewaarde waterburchten in België. Het imposante poortgebouw en de oude ophaalbrug voeren je meteen terug naar de 13de eeuw, de bouwperiode van deze burcht. De originele vijfhoekige vorm en de vijf stenen torens zijn intact gebleven, maar het kasteel werd ingrijpend verbouwd in de tweede helft van de 17de eeuw. In die periode kwam er een nieuwe toegang, de oude woonvertrekken werden gemoderniseerd en er werd een vleugel bijgebouwd. Het kasteel wordt momenteel nog steeds bewoond en bezoekers kunnen in de publiek toegankelijke vertrekken een rijke verzameling kunstvoorwerpen en kostbaar meubilair bewonderen. Sommige vertrekken, zoals de keuken, zijn ingericht zoals het ooit moet geweest zijn. De rijke zilvercollectie D’Allemagne is uniek in Europa. Bij het kasteel heb je een prachtig zicht op Laarne-dorp.
82
laarne
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Laarne, Dorpsstraat 2, 9270 Laarne, tel. 09 365 46 25, toerisme@laarne.be, www.laarne.be/toerisme
Het kasteel en het dorpsplein zijn met elkaar verbonden door de Kasteeldreef, die met vier rijen eiken beplant is. Een van de meest statige gebouwen aan het dorpsplein van Laarne is het uit 1767 daterende Oud Gemeentehuis. Laarne is een echte heksengemeente. Het is volgens de geschiedenisboeken een van de gemeenten die het meeste ‘toovereers en tooveressen’ opleverde. Opmerkelijk is de Aumansmolen (Brandemanstraat 26, tel. 09 369 53 51), een stenen korenwindmolen die vermoedelijk in het begin van de 19de eeuw werd gebouwd en tot in 1928 nog met windkracht maalde. In Kalken drukt de Sint-Denijskerk met indrukwekkend orgel haar stempel op het dorpsuitzicht. Het dorp vormt een ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan de Kalkense Meersen, een van de meest uitgestrekte meersengebieden langs de Schelde, die gekenmerkt worden door open grasvlakten doorkerfd door
van a tot z sloten en grachten. Het symbool van de Kalkense Meersen is de grutto, een sierlijke steltloper die er half maart zijn intrede doet om te broeden. Doorheen het 800 hectare grote gebied lopen verschillende verharde en onverharde wegen waarop je vrij kan wandelen.
83
“In de periode van de heksenvervolgingen deed het kasteel dienst als gevangenis voor vermeende heksen.”
In paardenmelkerij ’t Kattenheye leer je alles over het melken van paarden.
Kastelenroute: 48 km, start: Kasteel van Laarne, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Daar hoort ook een degustatie van paardenmelk en paardenmelklikeur bij. Een tocht langs de serres van de vele bloemisterijen die Laarne rijk is, is zeker een aanrader. De Floraliëntocht laat je per fiets met de Bloemenstreek kennismaken (lees meer, p. 9).
Kalkense Meersenroute: 6-8-9 km, start: Veer Schellebelle, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Wist je dat? Rijke industriëlen destijds aan de oevers van de Schelde rond Gent een prachtige omgeving vonden om riante buitenverblijven op te trekken? De streek is vandaag bezaaid met kastelen, maar het middeleeuwse kasteel van Laarne blijft het pronkstuk.
DORPSPLEIN LAARNE
KALKENSE MEERSEN
KASTEEL, FRAAI BEWAARDE WATERBURCHT
laarne
83
Lebbeke
Inwoners: 18.474 Oppervlakte: 26,92 km² Deelgemeenten: Denderbelle, Lebbeke, Wieze Marktdag: zaterdag (Lebbeke)
Het centrum van Lebbeke, met het gemeentehuis en de statige dekenij, wordt gedomineerd door de opvallende Onze-Lieve-Vrouwekerk in zwierige Borrominiaanse stijl. De kerk heeft die gevel te danken aan Rombout Rommens uit Destelbergen. Hij liet zich bij de verbouwingen inspireren door de Carolus Borromeuskerk in Antwerpen. Het kasteel van Lebbeke in neo-klassieke stijl is een beschermd monument en werd in 1873 gebouwd. In 1913 liet de brouwersfamilie Du Bois er een toren en belvedère aan toevoegen. Enkele statige herenhuizen, waaronder het Huis Blancquaert in de Laurierstraat en het brouwershuis van de voormalige brouwerij Du Bois in de Leo Duboisstraat, vervolledigen het interessante erfgoed. Bij Vondelmolen wordt al sinds kort na de Eerste Wereldoorlog lekkere peperkoek gemaakt volgens een familierecept uit 1867.
84
lebbeke
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Lebbeke, Stationsstraat 19-23, 9280 Lebbeke, tel. 052 41 34 41, toerisme@lebbeke.be, www.lebbeke.be
Wieze heeft een zeer pittoresk dorpsplein, dat wordt gedomineerd door de gotische Sint-Salvatorkerk. De hele dorpskern is sinds 1981 beschermd als waardevol dorpszicht. Er staat ook een merkwaardige, oude zomereik van zo’n 23 meter hoog en met een omtrek van bijna 4 meter, bekend als ‘den dikken eik’. De Oktoberhallen in Wieze hebben een heel omvangrijke geschiedenis. In 1956 nam brouwerij Van Roy het concept van de Oktoberfesten in München over naar Wieze. Doorheen de jaren bezochten heel wat mensen het nostalgische gebouw tijdens de Oktoberfeesten, ook wel Bierfeesten genoemd. In de tweede helft van vorige eeuw was de Wieze Pils een legendarisch bier overbekend in de streek. Als eerbetoon aan het erfgoed en de traditie van brouwerij Van Roy werd een uniek recept ontwikkeld met de nieuwe Wieze Tripel als resultaat.
van a tot z
“Er staat ook een merkwaardige, oude zomereik van zo’n 23 meter hoog en met een omtrek van bijna 4 meter, bekend als ‘den dikken eik’.”
Fietslus ‘Leven in bezet gebied’ uit fietsbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – fietsen in Scheldeland’: 42 km, knooppunten bewegwijzering. Lees meer p. 142.
85
Wieze is eveneens de thuisbasis van chocoladereus Barry-Callebaut en van chocolatier Dooms. Tussen de Dender, Wieze en Denderbelle strekt zicht een open meersen- en broekenlandschap met hoge natuurwaarde uit. De natuurgebieden ‘Wiestermeersch’, ‘Denderbellebroek’ en ‘Hannaerden’ werden samengevoegd tot één natuurreservaat Beneden Dender en doen bij hoge waterstanden dienst als overstromingsgebied van de Dender en herbergen een opmerkelijke fauna en flora. Het dorpje Denderbelle ligt tussen de natuurgebieden in en vormt een goede uitvalsbasis voor de verkenning van de groene Dendervallei.
Vliegenetersroute: 11 km, start: Dorpsplein Wieze, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Wist je dat? Als eerbetoon aan het erfgoed en de traditie van brouwerij Van Roy een uniek recept ontwikkeld werd met de Wieze Tripel als resultaat?
PRACHTIGE NATUURGEBIEDEN
SINT-SALVATORKERK WIEZE
lebbeke
85
Lede
Inwoners: 18.070 Oppervlakte: 29,69 km² Deelgemeenten: Impe, Lede, Oordegem, Smetlede, Wanzele Marktdag: dinsdag (Lede)
De laatgotische Sint-Martinuskerk en het imposante 19de-eeuwse gemeentehuis zijn de belangrijkste blikvangers aan het stemmige marktplein van Lede. De kerk kent een rijke traditie als Maria bedevaartsoord. De tweejaarlijkse Mariale Processie vormt het hoogtepunt van de verering van het Mariabeeld. Aan een parkje vlakbij het marktplein staat de vroegere constateurfabriek La Lédoise. Constateurs werden gebruikt door duivenmelkers om de tijd te registreren waarin hun duiven een vlucht hadden afgewerkt. De productie in de fabriek staakte alle activiteiten in 1972. Sindsdien is er in de fabriek niets veranderd. Aan de rand van Lede strekt zich het natuurgebied ‘Honegem’ uit, een gebied op de grens van Lede, Erpe en Hofstade (Aalst). Typisch zijn de vele hagen, knotwilgen en bomenrijen. Die zorgen niet alleen voor een prachtig landschap, ze zijn ook de thuisbasis
86
lede
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Lede, Markt 1, 9340 Lede, tel. 053 60 68 61, cultuurdienst@lede.be, www.lede.be
van vele vogels en kleine zoogdieren. Centraal liggen turfputten met er rond een moeras. Men stak hier nog turf tot op het einde van de 19de eeuw. Daarna werden de putten gebruikt om vlas te roten.
“Aan de voet van de Fauconniersmolen strekt zich een afwisselend landschap uit, dat wordt gekenmerkt door een opeenvolging van bossen, weiden en boomkwekerijen.”
Het Bloso Centrum Putbos in Oordegem is internationaal bekend voor de uitstekende atletiekinfrastructuur. De stenen, witgekalkte Fauconniersmolen (Grote Steenweg, tel. 09 342 42 40) in
van a tot z Oordegem is van het type bovenkruier, wat betekent dat enkel het kapdak kan gedraaid worden in de richting van de wind. Aan de voet van de molen strekt zich een afwisselend landschap uit, dat wordt gekenmerkt door een opeenvolging van bossen, weiden en boomkwekerijen. Een landschap dat wordt onderbroken door de landelijke dorpen Smetlede, Wanzele en Impe, waar de
Vier Uiterstenroute: 9-11 km, start: Kerk Smetlede, bewegwijzering zeshoekige bordjes
87
kerk nog in het midden staat en er minstens één dorpscafé is.
LA LÉDOISE
Wist je dat? De parochies van Impe, Wanzele, Smetlede-Oordegem en Serskamp bekend staan als de Vier Uitersten? Nu behoren ze tot het bisdom Gent, maar vroeger waren het de meest afgelegen parochies van het bisdom Mechelen.
FAUCONNIERSMOLEN
SINT-MARTINUSKERK
lede
87
Mechelen EN GROENE OMGEVING Inwoners: 82.499 Oppervlakte: 33,71 km² Deelgemeenten in Scheldeland: Heffen,Hombeek, Leest, Walem Marktdag: zaterdag (Mechelen)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Ik
Mechelen
M Wandelkaart ‘Rivierenland’ Toerisme Mechelen, Hallestraat 2-4-6, 2800 Mechelen, tel. 070 222 800, toerisme@mechelen.be, www.toerismemechelen.be
Uitgestrekt over de dorpen Heffen, Leest en Hombeek kan je het Hombeeks Plateau ontdekken. De natuur in de benedenvalleien van Nete, Dijle, Zenne en Rupel creëert een langgerekt, groen lint. In het buitengebied van Mechelen vind je een unieke mix van cultuur en natuur: het Zennegat met bijna evenveel water als land. Bij deze ‘groene poort’ van Mechelen vloeien de Zenne en het 250 jaar oude kanaal LeuvenDijle, ook Leuvense Vaart genoemd, in de Dijle. De omgeving van het Zennegat vormt een beschermd dorpszicht. De pleziervaart, woonboten, bruine kroeg en charmante huisjes vormen een sfeervolle plek. De niet-bevaarbare Zenne stroomt rakelings langs de dorpskern van Heffen. Op de verharde rivierboorden is het zalig fietsen en wandelen. Iets voorbij het Zennegat, aan het Drie Rivierenpunt met de populaire voeten fietsbruggen, vormen Dijle en Nete
88
mechelen
“Met 12 km is de Rupel de kortste rivier van België.”
samen de Rupel. In ‘Den Battelaer’, ten westen van Battel, werden al meer dan 120 verschillende vogels gespot. Door het overvloedige water kreeg de natuur in Battenbroek, aan de monding van Nete en Dijle, alle kansen. De polder van Battenbroek telt ook twee waterplassen waarop je kan waterskiën. Je kan het Mechelse buitengebied per fiets verkennen met de Carolusroute of te voet langs het wandelnetwerk Rivierenland. Toren uit boven de stad want hét symbool van Mechelen is de imposante Sint-Romboutstoren met skywalk waar je een adembenemend uitzicht hebt over de stad en de omgeving. Kunstschilder, beeldhouwer én
van a tot z Mechelaar Rik Wouters liet een uitgebreide collectie na. Bewonder ze in het Museum Schepenhuis. Kazerne Dossin, Museum, Memoriaal en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten, combineert het historische verhaal van de Holocaust in België met het thema mensenrechten en maakt van Kazerne Dossin een uniek project.
Gouden Carolusroute: 58 km, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering
Vallei van de Zenne: 10-12-18 km, start: Heffen, Leest, Hombeek
89
Wil je genieten van een wereldwijd befaamd bier, dan moet je in Brouwerij het Anker zijn. De bekroonde speciaal bieren Gouden Carolus Classic en Gouden Carolus Tripel worden hier gebrouwen in de authentieke brouwzaal met koperen ketels. Wandel op en langs het water via het Dijlepad, kuier door de autoluwe binnenstad en langs de trendy speciaalzaken, hippe shops en verrassende terrassen, cafeetjes en restaurants die kleur geven aan het Mechelse straatbeeld. Even buiten het centrum kan je in het Speelgoedmuseum je jeugdherinneringen weer tot leven wekken. In Technopolis®, het doe-centrum voor wetenschap en technologie, zet je zelf een vliegtuig aan de grond. Dierenpark Planckendael bezorgt je één groot avontuur door verschillende continenten.
Wist je dat? Je dankzij Mechels Natuurlijk kan proeven van hoeveijs, hertensteak, artisanaal brood of een mix van aardappelen, maar ook van prei, bloemkool en spruitjes? Plattelandsondernemers onderscheiden zich door samen hun producten origineel te promoten. www.mechelen.be/mechelsnatuurlijk
MECHELEN KINDERSTAD
HET ZENNEGAT
VANUIT DE STAD BEN JE SNEL IN SCHELDELAND
mechelen
89
Melle
Inwoners: 11.019 Oppervlakte: 14,34 km² Deelgemeenten: Gontrode, Melle Marktdag: vrijdag (Melle)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Melle, Gemeenteplein 1, 9090 Melle, tel. 09 252 10 23, cultuurdienst@melle.be, www.melle.be
ONTDEK MEER OVER MELLE EN DE BLOEMENSTREEK OP P. 9
Melle wordt doorkruist door de Ringvaart en de Schelde. Het station, gelegen aan het Gemeenteplein, is één van de oudste bakstenen station (1837) van België en is een beschermd monument. Op het plein vind je enkele mooie monumenten: de 18de-eeuwse schandpaal, het beeld Lieveke van de Melse beeldhouwer Jules Vits en het monument ter nagedachtenis van de gesneuvelde Franse vlootfuseliers, die hier vochten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Gemeentelijk Museum (Brusselsesteenweg 393-395, tel. 09 252 26 47, www.erfgoedmelle.be) herbergt een aanzienlijke collectie laatmiddeleeuws aardewerk en tal van heemkundige voorwerpen. Het museum doet ook dienst als documentatiecentrum voor genealogisch onderzoek in Vlaanderen. Wie op zoek is naar sporen van zijn voorouders, is hier aan het goede adres. De geschiedenis van brouwerij
90
melle
“Het succesbier van brouwerij Huyghe is zonder twijfel Delirium Tremens, het bier met het typische roze olifantje op de etiketten.” Huyghe gaat terug tot de 17de eeuw. In het brouwerijmuseum kom je er meer over te weten. Het succesbier van de brouwerij is zonder twijfel Delirium Tremens, het bier met het typische roze olifantje op de etiketten. In de 19de eeuw was Melle geliefd bij Gentse industriëlen om er hun buitenverblijf op te trekken. Verschillende van die kasteeltjes zijn bewaard gebleven. Een fraai exemplaar is het kasteeldomein De Bueren in de Kalverhaegestraat.
van a tot z Bij de aanleg van de bermen voor de spoorlijn Gent-Brussel in het begin van de 20ste eeuw werden resten van prehistorische paalwoningen gevonden. De uitgegraven putten raakten stilaan opgevuld met water en zijn nu erg geliefd bij hengelaars. De putten maken deel uit van het sport- en recreatiecentrum Kouterslag (Kouterslag z/n, tel. 09 210 07 70) dat ook een grote speeltuin heeft.
91
dat er een departement voor Professionele Bachelors in landschaps- en tuinarchitectuur en agro- en biotechnologie huisvest. Ontdek de planten- en bloemenpracht met de Floraliëntocht.
Het Kunst- en Vormingscentrum Ovenveld werd vooral bekend door de vele beelden die Oost-Vlaamse kunstenaars er uit Balegemse steen kapten. Ook vandaag kan elke geïnteresseerde er terecht voor activiteiten op het vlak van keramiek, beeldhouwkunst of ambachtelijk pottendraaien. Melle telt heel wat sierteeltbedrijven en twee grote scholen: Tuinbouwschool Melle en de Hogeschool Gent,
ZEPPELIN UIT WOI
Wist je dat? De voormalige Duitse luchtmachtbasis van Gontrode, waar tijdens WOI zeppelins en Gotha’s opstegen, vanaf juni 2015 opnieuw tot leven komt? Boven op een bunker wordt een prachtig terras aangelegd waarop een panoramatafel staat die het verhaal van het vliegveld in woord en beeld vertelt (www.hetvliegveldvangontrode.be).
VOORMALIGE LUCHTMACHTBASIS
KASTEEL DE BUEREN
DELIRIUM TREMENS
melle
91
Merelbeke Inwoners: 23.651 Oppervlakte: 36,65 km² Deelgemeenten: Bottelare, Lemberge, Melsen, Merelbeke, Munte, Schelderode
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Merelbeke, Hundelgemsesteenweg 353, 9820 Merelbeke, tel. 09 210 32 80, toerisme@merelbeke.gov.be, www.merelbeke.be Toeristisch infopunt, Munteplein 6, 9820 Munte, tel. 0474 85 55 91
Merelbeke heeft een erg gevarieerd uitzicht. De noordelijke kernen (Flora en Merelbeke-centrum) zijn eerder verstedelijkt en sluiten aan bij de stedelijke uitlopers van Gent. Ten zuiden van het centrum is het landschap groen en open. De naam Flora verwijst naar de bloemisterijen die er ooit waren gevestigd (lees meer p. 9). Behalve enkele opvallende bloemistenvilla’s en een prieeltje waar vroeger bloemen werden verkocht, blijft niets over van deze activiteit. ’t Werkhuis (Hundelgemsesteenweg 618 A, tel. 09 231 69 49), het documentatiecentrum voor bouwvakambachten, spitst zich toe op de herwaardering van de bouwambachten. Op een boogscheut van het Liedermeerspark bevindt zich distillerij De Stoop, waar al sinds 1868 jenever wordt gestookt. Het indrukwekkende sluizencomplex van Merelbeke, op de Ringvaart rond Gent, vormt een belangrijk herkennings-
92
merelbeke
punt langs de E40. De getijdenwerking op de Schelde is tot hier, zo’n 160 kilometer van de monding in Vlissingen, zichtbaar. Het complex vormt een belangrijk knooppunt voor de scheepvaart in Vlaanderen. De ‘Merelbeekse Scheldemeersen’ vormen een langgerekt natuurgebied, met als meest zuidelijke punt het dorpje Melsen. Bij het Gemeenschapscentrum ’t Groenendal staat een infopaneel dat bezoekers wegwijs maakt in het gebied. De statige, gerestaureerde en maalvaardige Schelderodemolen (Molenstraat, tel. 09 361 84 22) in het gelijknamige dorp Schelderode dateert van 1907. De stenen molen van het type beltmolen heeft altijd dienst gedaan als korenmolen. De molen kan na afspraak bezocht worden. Als de wind goed zit, wordt er gemalen. Kasteel Ten Dale (Schelderodeplein 7, tel. 09 210 32 80) was de verblijfplaats van de heren van Rode. Rond het huidige kasteel
van a tot z bevindt zich een park in landschapsstijl en een bakstenen muur. Het landelijke dorpje Munte is een authentiek Vlaams dorpje zoals er niet veel meer zijn. De oude pastorie op het dorpsplein is grondig opgeknapt en kreeg een nieuwe bestemming als toeristisch onthaal- en infopunt. Het vormt een prima uitvalsbasis voor een
Rodelandroute 1: 48 km, start: Sportcentrum Ter Wallen, lichtgolvend parcours, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Asselkouterroute: 13 km, start: Kerk Munte, bewegwijzering zeshoekige bordjes
93
“De oude pastorie op het dorpsplein van Munte is grondig opgeknapt en kreeg een nieuwe bestemming als toeristisch onthaal- en infopunt.” verkenning van het zachtglooiende, groene landschap. Kinderboerderij ’t Bakkershof is vlakbij. Van hier uit worden rondritten met de huifkar en natuurtochten georganiseerd. Het provinciaal domein Het Gentbos in Bottelare is een natuur- en wandelbos. Typische kenmerken van een natuurbos zijn de grazige open plekken en de aanwezigheid van dood hout. De infohut aan de parking in de Poelstraat biedt informatie over het natuurlijk beheer van het bos.
Wist je dat? De naam Flora verwijst naar de bloemisterijen die er ooit gevestigd waren?
SKYLINE VAN HET CHARMANTE MUNTE
WANDELEN IN GENTBOS
merelbeke
93
Niel Inwoners: 9.567 Oppervlakte: 5,27 km² Marktdag: dinsdag en zaterdag Deelregio: Rupelstreek
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘Rivierenland’ Toerisme Rupelstreek vzw, Regionaal infokantoor Rupelstreek, APB De Schorre, Schommelei 1/3 2850 Boom, tel. 03 880 76 25, info@toerismerupelstreek.be, www.toerismerupelstreek.be
ONTDEK MEER OVER STEENBAKKERIJEN EN NIEL OP P. 43
Het beeld ‘het Afdraagstertje’, nabij het gemeentehuis, herinnert aan het harde labeur in de steenbakkerijnijverheid en waarbij kinderarbeid een alledaags gegeven was. Het beeld stelt een meisje met een baksteenvorm in de hand voor. Een andere getuige van het steenbakkerijverleden kan je vinden op Hellegat. Samen met Noeveren, vormt het een indrukwekkende industriële archeologische site tussen Boom en Niel, waar je een goed beeld krijgt van het leven en het werk in de steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek (lees meer p. 43). In Walenhoek kon de natuur na de stopzetting van de kleiontginning ongestoord haar gang gaan. Het resultaat is een landschap met grote vijvers, poelen, rietkragen en struwelen. In de Natuur.huis ‘De Paardenstal’ (Boomsestraat 221, tel. 03 888 39 44), het ontmoetingshuis van Natuurpunt kom je meer te weten over de streekgeschiedenis en de fauna en flora in
94
niel
“Kinderarbeid was een alledaags gegeven tijdens het harde labeur in de steenbakkerijen.”
Walenhoek. In het Niels Broek wandel je door broekbossen, langs natte graslanden, oude vlasrootputten en enkele wielen, restanten van dijkdoorbraken uit het verleden. Aan het WZC Maria Boodschap start het bewegwijzerd laarzenwandelpad door het Niels Broek. Hellegat is bekend van de gelijknamige speelfilm uit 1980 en ook van buitenopnamen voor de speelfilm Koko Flanel. Het Suske en Wiske stripverhaal De Hellegathonden speelt zich hier ook gedeeltelijk af. Hellegat is een woonkern die helemaal heropleeft en vooral bestaat uit arbeidershuisjes,
van a tot z ontstaan rond steenbakkerijen aan de Rupel. Je hebt een prachtig uitzicht aan de GloriĂŤtte, een prieeltje gelegen op de Rupeldijk vlakbij het Hof van Moriau. Het werd door kunstenaar Kanter DHaenens, op een verrassende manier (in graffiti) in een nieuw kleedje gestoken. Het driehoekige Sint-Hubertusplein met OnzeLieve-Vrouwkerk is een beschermd
95
dorpszicht. In Niel wordt op het plein een internationaal smeedtreffen georganiseerd. Gedurende het ganse weekend tonen ijzerkunstenaars uit binnen- en buitenland hoe ze omgaan met hamer en aambeeld. In november vindt elk jaar de grootste jaarmarkt in de wijde omgeving plaats, met hieraan gekoppeld 10 dagen kermis ĂŠn internationale cyclocross wedstrijd.
Baksteenroute: 39 km, lichte hellingen in het parcours, knooppunten bewegwijzering In het wiel van Eddy Merckx, fietslus Rupelstreek: 45 km, verkortingen mogelijk, 14 belevingsitems onderweg, knooppunten bewegwijzering en infobordjes
GRAFFITIKUNST IN NIELS PRIEEL
Klinkaertroute: 3,5-8 km, start: Natuur. huis De Paardenstal, Boomsestraat 221 Wist je dat? De Jaarmarktcross telkens op een publieke belangstelling van om en bij de 10.000 liefhebbers kan rekenen?
INTERNATIONAAL SMEEDTREFFEN
WANDELEN IN HET NIELS BROEK
niel
95
Ninove Inwoners: 37.637 Oppervlakte: 73,14 km² Deelgemeenten: AppelterreEichem, Aspelare, Denderwindeke, Lieferinge, Meerbeke, Nederhasselt, Neigem, Ninove, Okegem, Outer, Pollare, Voorde Marktdag: dinsdag (Ninove)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘Pajottenland’ Toerisme/VVV Ninove, Centrumlaan 100, 9400 Ninove, tel. 054 31 32 85, toerisme@ninove.be, www.ninove.be
ONTDEK MEER OVER DE DENDERENDE STAD NINOVE OP P. 19
Het groene buitengebied van Ninove biedt prachtige landschappen en vergezichten. Talrijk zijn de pittoreske boerenhoven en kapellen. Volgende kapelletjes zijn een omweg waard: de Wegom te Denderwindeke, de Beukenboomkapel te Voorde, de Lourdeskapel te Nederhasselt en de kapel van Bevingen in Neigem. Vlakbij de Wegom staat de gerestaureerde Molen ter Zeven Wegen (Heirebaan, tel. 0496 35 39 55), een 9,5 meter hoge stenen korenwindmolen. In de 19de eeuw raakte AppelterreEichem bekend als hét tabaksdorp. In de schaduw van de Sint-Gertrudiskerk herinnert het bronzen beeld van de Tabaksplanter aan de plant die hier jarenlang voor welvaart zorgde. Nu blijft van die tabaksnijverheid weinig of niks over. Ook de fraai gerestaureerde Wildermolen (Wilderstraat 97, tel. 0496 35 39 55), een houten korenwindmolen, heeft hier sinds 1801 zijn plaats.
96
ninove
Pollare is gelegen op een steile helling van de Dendervallei, wat zorgt voor een uniek uitzicht. Wie van industriële archeologie houdt, vindt aan het einde van de Schuitstraat een pareltje: de ijzeren voetgangersbrug over de Dender, gelegen aan de vroegere Zwarte Flesch, een afspanning waar schippers en paarden konden bekomen van de geleverde inspanningen. Nu kan je er op zondag van een fris glas Zwarte Flesch bier proeven. Van 1973 tot 2011 lag in Meerbeke de aankomst van de wielerklassieker de Ronde Van Vlaanderen. Typisch voor de monumentale, barokke Sint-Pieters en SintBerlendiskerk is de achthoekige klokkentoren. Neigem is vooral bekend om het Neigembos, dat zich eigenlijk voor het overgrote deel op grondgebied Meerbeke bevindt. Tegenwoordig zo’n 65 hectare groot, is dit natuurreservaat een uniek restant van het Grote Kolenwoud dat zich in de Romeinse tijd over onze contreien uitstrekte.
van a tot z
Denderende Stedentocht: 46-42-39-45 km, start: Geraardsbergen, Ninove (stadspark), Aalst, Dendermonde, vlak tot licht glooiend parcours, knooppunten bewegwijzering
Galgenveldroute: 9 km, start: Kerk Outer, bewegwijzering zeshoekige bordjes
97
Bevingen, aan de ingang van het Neigembos, is een oord van rust en devotie door zijn stemmige kapel. Tussen Outer en de wijk Lebeke vind je rust in de historische kouter. Hier ligt ook het Galgenveld, de plaats waar misdadigers terechtgesteld werden. De Galgenveld wandelroute loopt door dit prachtige open kouterlandschap met de als natuurgebied beschermde ‘Diepe Straten’. In Okegem werd in 1893 de Christene Volkspartij van Priester Adolf Daens opgericht. Het kleine pittoreske kasseidorp Lieferinge en het groene Aspelare maken de cirkel rond.
De Dender is ter hoogte van Pollare en verder stroomopwaarts op haar mooist.
Wist je dat? De Ninoofse deelgemeenten Neigem, Lieferinge, Denderwindeke en Pollare deel uitmaken van het wandelnetwerk ‘Pajottenland’ dat maar liefst 760 km wandelwegen omvat en het grootste is van het land?
BRUG ZWARTE FLESCH POLLARE
KAPEL VAN BEVINGEN IN NEIGEM
WILDERMOLEN IN APPELTERRE
ninove
97
PUURS Inwoners: 16.911 Oppervlakte: 33,41 km² Deelgemeenten: Breendonk, Kalfort, Liezele, Puurs, Ruisbroek Marktdag: donderdag (Puurs)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’
Toerisme Klein-Brabant Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, tel. 03 899 28 68, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be Toeristisch infopunt ‘Vrijetijdsbalie CC De Kollebloem’, Kloosterhof 1, 2870 Puurs, tel. 03 890 76 20, vrijetijdsbalie@puurs.be
De belangrijkste bezienswaardigheid van Puurs-centrum is de Sint-Pieterskerk. Deze kerk is ongetwijfeld een van de mooiste en grootste parochiekerken uit de wijde omgeving. De plaatselijke bevolking spreekt zelfs van ‘de kathedraal van Klein-Brabant’. Het oud station is het eindpunt van de stoomtrein, die tijdens de zomermaanden tussen Dendermonde en Puurs rijdt (stopplaatsen: Station Baasrode-Noord, Sint-Amands, Oppuurs, Oud Station Puurs, tel. 052 33 02 23, www.stoomtrein.be). Het Fort van Liezele (Fortbaan 1, tel. 03 890 76 20, www.fortliezele.be) maakte samen met het Fort van Breendonk deel uit van de derde fortengordel rond Antwerpen. In Liezele krijg je een goed beeld van hoe de soldaten in een fort leefden. Verschillende ruimtes werden ingericht zoals ze er ooit hebben uitgezien. Enkele zalen zijn ingericht als museum. Het Fort van Liezele
98
puurs
deed ook dienst als opnamelocatie voor de tv-reeks De Smaak van de Keyser. De SintPietersburcht of de Redoute de Puers maakte ook deel uit van de tweede fortengordel rond Antwerpen. Op het domein van de Sint-Pietersburcht is een grote speeltuin aangelegd. Een deel van het domein is ingericht als natuurgebied en het gebouw zelf doet dienst als vleermuizenreservaat. Puurs is vooral bekend voor haar schitterende natuurdomeinen die met elkaar verbonden worden door het fietsknooppuntennetwerk. Het Arboretum van Puurs (Overheide 21, tel. 03 890 76 20) is voor liefhebbers van bloemen en planten een niet te missen afspraak. Zeer bijzonder zijn de talrijke bamboevariëteiten. Andere groene oasen zijn het Tekbroek en Hof ter Zielbeek. Ook het Hof van Coolhem (Coolhemstraat 64, tel. 03 890 76 20) speelt met een kruiden-, bijen- en aspergetuin in op het groene karakter van de gemeente. Het Hof van
van a tot z
99
Coolhem vormt jaarlijks (van half april tot eind juni) het decor voor het Aspergefestival, dat aan de Puurse asperge gewijd is. Duvelroute, afstand: 45 km, verkorting: 22 en 23 km, start: Brouwerij Duvel-Moortgat, knooppunten bewegwijzering Fietslus ‘Fietsen langs forten uit WOI’ uit fietsbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – fietsen in Scheldeland’: 51 km, start: Fort Liezele, Fortbaan. Lees meer p. 142.
Wandeling Liezele, een spookdorp rond het fort uit wandelbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – wandelen in Scheldeland’: 8 km, start: Fort Liezele, Fortbaan. Lees meer p. 142. Wist je dat? Wit goud afkomstig is van Puurs? Omstreeks 1870 werden de eerste ‘Asperges de Calfort’ aangeplant in het Hof van Coolhem in Puurs. De teelt van asperges vormde een nieuwe bron van inkomsten voor de inwoners van Klein-Brabant. De asperge was vooral geliefd bij Franse en Belgische elite. Tijdens de jaren 1950 kende de productie ervan een hoogtepunt. Vandaag is niet zozeer het productieaantal, maar wel de kwaliteit de belangrijkste troef van de koningin der groenten.
Ruisbroek werd in januari 1976 geteisterd door een grote overstroming. Het water stond toen op enkele plekken tot drie meter hoog en het dorp was dagenlang van de buitenwereld afgesloten. Deze overstromingen waren de concrete aanleiding voor de opmaak en uitvoering van het Sigmaplan. Dit plan moet de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken vergroten (lees meer p. 144). Ssst… hier fietst den Duvel. Weinig mensen weten het, maar in Puurs wordt de enige echte Duvel gebrouwen. Dit goddelijke vocht stroomt al decennia lang uit de brouwketels van de brouwerij DuvelMoortgat (Breendonk- Dorp 58, tel. 03 860 94 00, www.duvel.be). De 50 km lange Duvelfietsroute laat je kennismaken met het brouwproces.
FORT VAN LIEZELE
“De fijne ‘Asperges de Calfort’ zijn wereldwijd bekend en hebben hier een lange geschiedenis achter zich.” DUVEL DRINKEN IN HET HOF VAN COOLHEM
puurs
99
rumst Inwoners: 14.921 Oppervlakte: 19,9 km² Deelgemeenten: Reet, Rumst, Terhagen Marktdag: woensdag (Rumst) Deelregio: Rupelstreek
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘Rivierenland’ Toerisme Rupelstreek vzw, Regionaal infokantoor Rupelstreek, APB De Schorre, Schommelei 1/3 2850 Boom, tel. 03 880 76 25, info@toerismerupelstreek.be, www.toerismerupelstreek.be
ONTDEK MEER OVER DE STEENBAKKERIJEN IN RUMST OP P. 43
Rumst ligt aan de samenvloeiing van de Nete en de Dijle, die samen de Rupel vormen aan het zogenaamde Drie Rivierenpunt. De Rupel (12 km) heeft dus geen echte bron en is daarmee uniek in België. Dankzij fiets- en wandelbruggen over Nete en Dijle en iets verderop over de Zenne kom je probleemloos op de andere oever en kan je de natuurpracht ontdekken. Vlakbij het centrum van Rumst ligt de Oude Netearm, een natuurgebied dat beheerd wordt door Natuurpunt. Infoborden en een bewegwijzerd wandelpad leiden je door dit mooie natuurgebied. De watertoren (Rumstsestraat, tel. 03 880 76 25), uitgebouwd tot een toeristisch uitkijk- en informatiepunt, is het ideale startpunt voor de ontdekking van de Rupelstreek. In Terhagen kan je op het einde van de Hoogstraat van op een uitkijkpunt
100 rumst
het fascinerende kleiputtenlandschap aanschouwen. Bij helder weer kan je van hieruit zelfs de Mechelse SintRomboutstoren en het Brusselse Atomium zien. In het steenbakkerijmuseum Rupelklei (Uitbreidingsstraat 19, tel. 0472 83 38 01, www.museum-rupelklei.be) in Terhagen krijg je een goed beeld van de artisanale steenbakkerijnijverheid die in de Rupelstreek werd beoefend en kom je te weten hoe de kleilagen zich hebben gevormd. Het museum herbergt ook een rijke collectie fossielen. Die zijn allemaal tijdens de eeuwenlange kleiafgravingen in de streek gevonden. Bekende figuren uit de streek stonden model voor de gezichten van de wassen beelden die in het museum opgesteld staan. De Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, komt hier voorbij.
van a tot z
“De levensgrote poppen in het museum beelden verschillende ambachten uit die met steenbakkerijnijverheid te maken hebben.”
101
Het dorpsplein van Reet wordt gedomineerd door de neogotische SintMagdalenakerk. Tijdens de ‘Brooikensworp’ worden van op de toren van de kerk broodjes in het publiek gegooid, op de zondag tijdens de jaarlijkse dorpsfeesten (eind juni, begin juli). Deze traditie start in de 17de eeuw. Aan de kerk werden toen tarwebroodjes uitgedeeld aan het samengestroomde volk.
WATERTOREN RUMST
In het wiel van Eddy Merckx, fietslus Rupelstreek: 45 km, verkortingen mogelijk, 14 belevingsitems onderweg, knooppunten bewegwijzering en infobordjes
Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken: 3-7 km, start: Kardinaal Cardijnstraat.
MUSEUM RUPELKLEI
FIETS- EN WANDELBRUGGEN OVER NETE EN DIJLE
rumst
101
Schelle Inwoners: 8.209 Oppervlakte: 7,8 km² Marktdag: maandag Deelregio: Rupelstreek
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘Rivierenland’ Toerisme Rupelstreek vzw, Regionaal infokantoor Rupelstreek, APB De Schorre, Schommelei 1/3 2850 Boom, tel. 03 880 76 25, info@toerismerupelstreek.be, www.toerismerupelstreek.be
SINT-PETRUS- EN PAULUSKERK
102
schelle
van a tot z De bezienswaardigheid bij uitstek is de scheve toren van de Sint-Petrus en Pauluskerk. De toren van de kerk staat maar liefst 1,20 meter uit het lood. De toren staat al eeuwen zo en niemand weet of hij verkeerd gebouwd werd of nadien begon te hellen. Om de drie jaar (2017, 2020, ...) worden de Scheve Torenfeesten georganiseerd. In het museum Bystervelt (Peperstraat 48, tel. 0477 84 32 20) krijg je een overzicht van het verleden van de gemeente en de verscheidene facetten van het vroegere volksleven. Langs de Vlietdijk, de Scheldedijk en de Maaielei is het aangenaam en rustig wandelen en fietsen. Aan het tolhuis kan je een wandeling maken langs de Rupeldijk, door het Niels Broek of je kan de gratis veerboot nemen naar het vogelrijke Noordelijk eiland.
103
bevinden zich het Laarhof en de nabijgelegen Laarkapel. Van het oorspronkelijke Laarhof is behalve de monumentale toegangspoort niets meer overgebleven. Naast de toegangsdeur van de Laarkapel (Laarhofstraat) staat de opmerkelijke tekst ‘Al degenen die hier een offerande geven tot behoef van reparatie van deze kapel, zullen verdienen den aflaat begrepen in de bulle van Rome, 800 dagen aflaat’. Het kan dus zeker geen kwaad even langs te lopen om een offer te brengen.
De vroegere electriciteitscentrale Interescaut aan de monding van de Rupel is een echt baken in het Scheldelandschap. Vlakbij de site
Baksteenroute: 39 km, enkele hellingen in het parcours, knooppunten bewegwijzering
DE LAARKAPEL
In het wiel van Eddy Merckx, fietslus Rupelstreek: 45 km, verkortingen mogelijk, 14 belevingsitems onderweg, knooppunten bewegwijzering en infobordjes
Wandelen tussen Veer en Vliet: 6-12 km, start: Veer Schelle-Wintam
VEER WINTAM - SCHELLE
schelle
103
Sint-A m ands Inwoners: 8.129 Oppervlakte: 15,58 km² Deelgemeenten: Lippelo, Oppuurs, Sint-Amands Marktdag: dinsdag (Sint-Amands) Deelregio: Klein-Brabant
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’
Toerisme Klein-Brabant Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, tel. 03 899 28 68, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be Toeristisch infopunt ‘Het Veerhuis’, Kaai 22, 2890 Sint-Amands, tel. 052 25 66 12
ONTDEK MEER OVER SINT-AMANDS EN HAAR STILLE WATERS OP P. 39
Sint-Amands is vooral bekend als geboorteplaats van de Franstalige Vlaamse dichter Emile Verhaeren. Het Provinciaal Museum Emile Verhaeren (E. Verhaerenstraat 71, tel. 052 33 08 05, www.emileverhaeren.be) is gewijd aan deze markante en vooraanstaande figuur uit de Belgische Letteren. Het zal in 2016 100 jaar geleden zijn dat Verhaeren overleed en dat wordt volgend jaar uitgebreid herdacht.
halen?’ Dan weet je dat iets een zeer uitgebreide procedure moet ondergaan.
Het Molenmuseum in het centrum van Sint-Amands (Kerkstraat 3, tel. 052 33 22 58, www.molenmuseum.be) belicht de symboolfunctie van de molen in de periode 850 -1792 en de nawerking daarvan tot op vandaag. Het is een museum waar niet enkel een aantal molentypes als maquette zijn voorgesteld, maar waar vooral via allerlei afbeeldingen en teksten, de centrale functie van de molen in onze maatschappij wordt benadrukt. Ken je bijvoorbeeld het gezegde: ‘door de molen
Ter hoogte van het vroegere station is een stopplaats van de stoomtrein, die tijdens de zomermaanden op regelmatige basis tussen Dendermonde en Puurs rijdt (www.stoomtrein.be). In de kinderboerderij De Cuytegemhoeve kunnen de allerkleinsten kennismaken met verschillende boerderijdieren en de speeltuin. Het historische hoevecomplex De Steenovens wordt uitgebouwd tot cultuurhistorisch en milieueducatief centrum.
104
sint-amands
Het opvallende monument op het pleintje aan de Fok is opgericht naar aanleiding van 200 jaar Boerenkrijg. De leider van het opstandelingenleger, dat zich in 1798 tegen de Franse bezetter keerde, was Emmanuel Rollier uit SintAmands.
van a tot z
Scheldedijkroute: 43 km, verkorting: 31 km, vlak parcours, bewegwijzering zeshoekige borden Scheldeverentocht: 63 en 71 km, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering Fietslus ‘Fietsen langs forten uit WOI’ uit fietsbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – fietsen in Scheldeland’: 51 km, start: Fort Liezele, Fortbaan. Lees meer p. 142.
105
“Het Lippelobos, in het gelijknamige dorpje Lippelo, vormt een interessant onderdeel van het wandelnetwerk.” Aan de rand van het bos staat het Hof te Melis (niet te bezoeken). Het dorpje Oppuurs ligt midden het typische cultuurlandschap van Klein-Brabant. Het dorp heeft zijn landelijk karakter goed weten te bewaren. Er is nabij Oppuurs een halte van de eerder genoemde stoomtrein tussen Dendermonde en Puurs.
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
Wist je dat? Sint-Amands een BV (lees Bekende Veerman) heeft? De karaktervolle veerman Ronny Van Hemelrijck leerde immers Antje De Boeck en Jan Decleir uit de VRT-fictiereeks ‘Stille Waters’ met een veerboot varen. Hij lag steeds plat op zijn buik tijdens de opnames van een veerscène.
RITJE MET DE STOOMTREIN
NABIJ HET PRAALGRAF VAN EMILE VERHAEREN
MOOI ZICHT OP DE SINT-AMANDUSKERK
sint-amands
105
Temse
( Waasl and)
Inwoners: 29.012 Oppervlakte: 39,91 km² Deelgemeenten: Elversele, Steendorp, Temse, Tielrode Marktdag: vrijdag en zondag (Temse)
Temse is onlosmakelijk verbonden met de twee monumentale bruggen over de Schelde, die Temse met Bornem verbinden. De eerste brug, ontworpen door Gustave Eiffel, werd in mei 1940 om strategische redenen gedynamiteerd door de Franse en Belgische genietroepen. De tweede brug werd in 1955 in gebruik genomen. In 2009 kwam er een brug bij. De nieuwe brug brengt het verkeer van Temse naar Bornem, de brug van 1955 leidt het verkeer van Bornem naar Temse. Van op de Wilfordkaai heb je een schitterend uitzicht over de Schelde. Vanaf de aanlegsteiger vertrekken tijdens de zomermaanden op regelmatige basis schepen voor een tocht op de Schelde. Het beeld van De Kaailopers op de kaai herinnert aan de scheepsladers en -lossers die tot de Tweede Wereldoorlog een vertrouwd beeld waren op de kaai.
106 temse
Fietskaart ‘Waasland’ Toerisme Temse, Gemeentehuis, Markt 1, 9140 Temse, tel. 03 771 51 31, toerisme@temse.be, www.temse.be
De torens van de kerk en het gemeentehuis zijn heel bekende bakens langs de Schelde. In het Gemeentemuseum (Kasteelstraat 16, tel. 03 710 12 52) wordt de geschiedenis van Temse en de Schelde verteld aan de hand van foto’s, documenten, kunstwerken, archeologische voorwerpen, oude kaarten, maquettes enz. Op de terreinen van de vroegere Boelwerf (in Temse beter bekend als De Zaat) wordt een volledig nieuw stadsgedeelte ontwikkeld met bedrijven, woningen, winkels en een jachthaven. Ook het gemeentelijk administratief centrum heeft hier z’n stek gevonden. Een oude kraan houdt de herinnering aan de vroegere scheepswerf levend. In 1990 bij de honderdste verjaardag van de geboorte van priester Edward Poppe (Temse, 1890 - Moerzeke,1924) werd zijn geboortehuis grondig gerenoveerd en de gelijkvloerse verdieping als museum ingericht: het Priester
van a tot z Poppe Geboortehuis (Priester Poppestraat 35, tel. 03 771 51 31). Je maakt er kennis met de leefwereld van een man die in 1999 zalig werd verklaard. De jonggestorven Poppe, doctor in de wijsbegeerte, wordt soms in één adem genoemd met priester Daens. Poppe was eveneens sociaal bewogen, flamingant en verzette zich tegen armoede en onrecht. Het ‘Tielrodebroek’ is een gecontroleerd overstromingsgebied vlakbij het veer dat Tielrode met Hamme verbindt. Het ‘Schousselbroek’, dat zich tussen het centrum van Temse en Steendorp uitstrekt, is een 145 hectare groot poldergebied. Het vormt een belangrijke biotoop dankzij de afwisseling van akkers, weiden, wissencultuur, bos en wielen (grote plassen ontstaan door dijkdoorbraken). Je leest er nog meer over op de website van het Sigmaplan: www.sigmaplan.be.
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
107
Steendorp dankt zijn naam aan de steenbakkerijen die er ooit waren. De kleiputten nabij het Fort van Steendorp (Kapelstraat 204, www.natuurenbos.be) met de Roomkouter en het Gelaagpark groeien uit tot een heus park- en natuurgebied.
EEN PAREL LANGS DE SCHELDE: TEMSE
FIETSEN OVER DE SCHELDEBRUG
DE KAAILOPERS
temse
107
wetteren
Inwoners: 24.876 Oppervlakte: 36,68 km² Deelgemeenten: Massemen, Westrem, Wetteren Marktdag: donderdag en zondag (Wetteren)
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Toerisme Wetteren, Markt 23, 9230 Wetteren, tel. 09 366 31 04, toerisme@wetteren.be, www.beleefwetteren.be
ONTDEK MEER OVER WETTEREN EN DE BLOEMENSTREEK OP P. 9
Wetteren is (inter)nationaal bekend als sierteeltcentrum. In het Provinciaal Domein Den Blakken (Wegvoeringstraat 308, tel. 09 366 31 04) is een promotietuin aangelegd, die de bezoekers telkens weer verrast. Achter Den Blakken ligt het natuurgebied De Stuifduinen, een van de best bewaarde stuifduinmassieven langs de Vlaamse Schelde. Wetteren wordt door de Schelde in twee verdeeld. Het levendige marktplein wordt gedomineerd door twee 19deeeuwse monumenten: het gemeentehuis en de Sint-Gertrudiskerk. In het gemeentehuis kan je de Wetterse reuzen bezichtigen die tot de oudste van het land behoren. Onder de pui van het Gemeentehuis is de toegang van het Heemkundig Museum (Markt 1, tel. 09 366 31 04), waarin de rijke geschiedenis van de gemeente weer tot leven komt. De Sint-Gertrudiskerk is de vermeende schuilplaats van het in 1934 gestolen paneel De Rechtvaardige Rechters van
108 wetteren
het wereldberoemde schilderij Het Lam Gods (Hubert en Jan Van Eyck). De verdachte Arsène Goedertier was jarenlang organist en koster van de kerk en kende het gebouw als zijn broekzak. De kerk is al meermaals grondig doorzocht, tot nu toe zonder resultaat. Wie het mysterie van de Rechtvaardige Rechters wil meebeleven, komt in Wetteren zeker aan zijn trekken. Tussen de Markt en het station ligt een aantal winkelstraten waar het bij momenten gezellig druk kan zijn. Als je naar boven kijkt, bemerk je trouwens verschillende Art Deco en Art Nouveau-gevels, onder andere van de Gentse architect Geo Henderick. Het loont zeker de moeite even binnen te wippen in het beschermde Posthotel tegenover het station (enkel mogelijk op vrijdag, zaterdag of zondag). Het rijkelijk gedecoreerde interieur is een echte attractie. In de Wegvoeringstraat staat de Sint-Jozefkapel, een
van a tot z van de meest opmerkelijke religieuze realisaties uit het interbellum. De veelkleurige mozaïeken en glasramen, de muurschilderingen en het verhoogde koor met galerij en indrukwekkende koepel doen de kapel triomfalisme uitstralen. Het openluchtzwembad in het sport -en recreatiedomein De Warande (Warandelaan 13, tel. 09 369 01 86) lokt op warme dagen heel wat volk.
Floraliëntocht: 27 - 34 - 44 km, start: Den Blakken, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering
Kalkense Meersenroute: 6-8-9 km, start: Veer Schellebelle, bewegwijzering zeshoekige bordjes
109
“De Sint-Gertrudiskerk is de vermeende schuilplaats van het in 1934 gestolen paneel De Rechtvaardige Rechters van het wereldberoemde schilderij Het Lam Gods.”
Op het dorpsplein van Massemen staat een indrukwekkende, eeuwenoude lindeboom. Hier wordt jaarlijks de oogststoet georganiseerd op de eerste zondag van augustus. De gerestaureerde Van Hauwermeirsmolen (Watermolenstraat 64, tel. 09 366 42 60) is een maalvaardige watermolen op de Molenbeek. Westrem ligt enkele kilometers verder en presenteert zich als een idyllisch dorp met een eeuwenoud plattelandskerkje.
Wist je dat? De diefstal van het paneel van de Rechtvaardige Rechters de rode draad vormt doorheen boeiende wandelingen, waaronder een digitale wandeling ‘Op stAPP met de Rechtvaardige Rechters’ en verrukkelijke gerechten zoals het Lam Godsstoofpotje.
SINT-GERTRUDISKERK
POSTHOTEL
WATERPLEZIER IN DE WARANDE
wetteren
109
Wichelen
Inwoners: 11.445 Oppervlakte: 22,84 km² Deelgemeenten: Schellebelle, Serskamp, Wichelen Marktdag: zondag (Schellebelle)
Wichelen is gelegen aan een heel mooie bocht van de Schelde, waar je van op verschillende plaatsen een schitterend zicht hebt op de Wichelse Sint-Gertrudiskerk. Het Oud Gemeentehuis wordt met zijn pui en fraaie trapgevel de trots van het ‘oud dorp’ genoemd. Het gebouw was oorspronkelijk de vergaderplaats van de schuttersgilde Sint-Sebastiaan. Op het kerkhof zijn de resten van de oorspronkelijke parochiekerk te vinden. In Jeneverstokerij Rubbens (Bohemen 101, tel. 052 44 50 35, www.rubbens. be) wordt jenever gestookt met onder andere de Vieux-Système graanjenever van 35° in de traditioneel wit-stenen kruiken en een graanjenever van 38° die het keurmerk O’ de Flander meekregen. Likeurstokerij De Klok (Wanzelesteenweg 73a, tel. 09 369 08 06, www.deklok. be) geniet vooral bekendheid vanwege haar advocaat op grootmoeders wijze, de advocaatpralines, de krieken op jenever en de huisgemaakte citroenjenever.
110
wichelen
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Wichelen, Oud Dorp 2, 9260 Wichelen, tel. 052 43 24 09, cultuurdienst@wichelen.be, www.wichelen.be
Alle lekkernijen zijn te koop in het winkeltje van de stokerij. Rondom het groene, driehoekige dorpsplein van Schellebelle staan een aantal merkwaardige monumenten: het Oud Gemeentehuis, de Pastorie en de opvallende Sint-Jan-Onthoofdingskerk met de imposante 14de-eeuwse westertoren. Het kleine, witte gebouw voor de kerk, dat door de plaatselijke bevolking ’t Kot wordt genoemd, is vermoedelijk een vroegere gevangenis. Op het dorpsplein wordt naar aloude traditie de tweede zondag na Pinksteren de Potjesmarkt georganiseerd. Het volksfeest verwijst naar de verkoop van potten uit aardewerk die gebruikt werden om voedingswaren in te bewaren. Het veer van Schellebelle vormt de verbinding tussen de dorpskern en de wijk Den Aard. Het veer vormt een toegangspoort tot het uitgestrekte natuurgebied Kalkense Meersen (lees meer p. 144). De educatieve infokeet laat
van a tot z
111
je kennismaken met overstromingsgebieden en het Sigmaplan. Het landelijke Serskamp ligt midden de boomkwekerijen en bloemenvelden.
Scheldeverentocht: 63-48 km, start: Veer Schellebelle, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering
“Wichelen is gelegen aan een heel mooie bocht van de Schelde.�
Kalkense Meersenroute: 6-8-9 km, start: Veer Schellebelle, bewegwijzering zeshoekige bordjes
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
OEVERHOPPEN MET HET VEER
Wist je dat? Het veer van Schellebelle heeft een hoog legendegehalte! Het veer vormt de verbinding tussen de dorpskern van Schellebelle en de wijk Den Aard en is het enige waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen.
BELLEN AAN HET VEER VAN SCHELLEBELLE
OUD GEMEENTEHUIS
wichelen
111
Willebroek Inwoners: 25.007 Oppervlakte: 27,41 km² Deelgemeenten: Blaasveld, Heindonk, Tisselt, Willebroek Marktdag: woensdag (Willebroek) Deelregio: Vaartland
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’
M Wandelkaart ‘Rivierenland’
Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’ (vlakbij) Toerisme Willebroek (Vaartland) Administratief Centrum, Pastorijstraat 1 2830 Willebroek, tel. 03 866 90 34, toerisme@willebroek.be, www.willebroek.be
ONTDEK MEER OVER WILLEBROEK EN HET FORT VAN BREENDONK OP P. 49
Willebroek oefent een grote aantrekkingskracht uit op watersporters en natuurliefhebbers. De gemeente ligt aan het Zeekanaal Brussel-Schelde en is er helemaal rond gebouwd. Niet te verwonderen dat het pronkstuk de ijzeren Vredesbrug, ook wel ‘Brug der Zuchten’ of ‘monster van ijzer en staal’ (Wannes Vande Velde) wordt genoemd. De Sint-Niklaaskerk met romaanse en gotische elementen vormt een tweede blikvanger in het levendige centrum. In Willebroek bevindt zich ook het Herman De Cuyper Museum (Mechelsesteenweg 249, tel. 03 294 50 85, www.museumhermandecuyper.be), met werk van de Blaasveldse beeldhouwer. Vlakbij ligt het Kasteeldomein BelAir, waarin een aantal monumentale beeldhouwwerken van onder meer De Cuyper staan tentoongesteld. In het noorden van Willebroek bevindt zich het vissersgehucht Klein-Willebroek.
112
willebroek
“Met zijn idyllische jachthavens en quasi ondoordringbare natuurgebieden wordt het wel eens het ‘Willebroekse Friesland’ genoemd.”
De drie sfeervolle jachthavens vormen een populaire halte voor pleziervaarders. Het voormalige Sashuis in Klein-Willebroek (Sasplein 18, tel. 03 866 90 00) is beschermd en fungeert als gemeentelijk museum. Je leert er meer over de Willebroekse Vaart en de lokale geschiedenis. Het Sashuis, de gezellige terrasjes en het historische ophaalbruggetje ogen erg aantrekkelijk. Je kan er ook het veer over de Rupel naar Boom nemen.
van a tot z Willebroek koestert zijn verleden. De standbeelden van De Schippersvrouw en Het Schippersgezin vormen een stil eerbetoon aan de hardwerkende binnenschippers en hun familie. Nog meer geschiedenis: op de Rupeldijk bots je op een gereconstrueerde Amerikaanse Shermantank. Het Harmonium Art museuM (Volksstraat 55, tel. 03 887 61 97) is helemaal gewijd aan het harmonium (ook wel traporgel genoemd), een
Herman De Cuyperroute: 44 km, verkorting: 24 km, start: Herman De Cuyper Museum, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering. Lees meer p. 142.
Oeverhoppen met het veer? Bekijk de dienstregeling op p. 123 van deze gids.
Wist je dat? De VTM-fictiereeks ‘Vossenstreken’ in Willebroek werd opgenomen?
VREDESBRUG OVER HET KANAAL
113
bijzonder muziekinstrument dat de laatste jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt. Alleen vredige taferelen in het Provinciaal Groendomein Broek De Naeyer. Het 66 hectare groot domein bestaat voor een groot deel uit water en serveert een mozaïek van diverse biotopen, met een rijke fauna en flora. Heel wat zeldzame vogels komen hier broeden. Nog meer water en groen in het Domeinbos Broek Blaasveld (Onthaalpoort Het Broek, Het Broek 1, tel. 0479 67 94 78), een aantrekkelijk wandelbos van circa 675 hectare met talrijke vijvers. Je kan er kiezen uit vier bewegwijzerde wandelpaden. Niet ver van het Broek De Naeyer ontdek je kasteel De Bocht met de nabijgelegen zeilvijver. De waterplas van het Bloso Watersportcentrum Hazewinkel (Beenhouwersstraat 28, tel. 03 886 64 64, www.bloso.be) is nog indrukwekkender. De olympische roeibaan vormt regelmatig het toneel voor internationale wedstrijden roeien, kano of kajak. Sinds 2010 distilleert Brouwerij Het Anker in de 17de-eeuwse familiehoeve in Blaasveld de Gouden Carolus Single Malt. Je kan een bezoek brengen aan stokerij De Molenberg (Klaterstraat 1, tel. 015 28 71 41, www.stokerijdemolenberg.be) én er proeven van de whisky. De twee pot stills - geslagen door Forsyths, één van de gerenommeerde kopersmeden in Schotland - zijn het hartje van de nieuwe stokerij.
NATUURPRACHT IN BROEK BLAASVELD
willebroek
113
Zele
Inwoners: 20.727 Oppervlakte: 33,06 km² Deelgemeenten: Avermaat, Durmen, Heikant, Huivelde, Zele Marktdag: dinsdag (Zele)
Het marktplein van het nijvere Zele wordt gedomineerd door de laatbarokke recent gerestaureerde SintLudgeruskerk met imposante achthoekige toren. Het gemeentehuis met een speelse lantaarntoren op het dak en een Hertecantklok aan de zijgevel is vlakbij. Naast de kerk telt de gemeente nog enkele beschermde gebouwen. Er is de Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën met een weelderig barok interieur in de wijk Kouter, de dekenij, een fabrikantenwoning uit 1931 in de voor die periode revolutionaire Internationale Stijl van Huib Hoste in de Stationsstraat, een villa in de wijk Dijk en het Hof ten Goede in de wijk Hoek. In het Museum Zeels Erfgoed (Lokerenbaan 43, tel. 052 44 50 69, www.hokzele.be) kom je meer te weten over het textielverleden en het Zeels kantwerk. Jaarlijks wordt een internationale Hand- en
114
zele
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Zele, Markt 50, 9240 Zele, tel. 052 45 98 10, toerisme@zele.be, www.zele.be
Kantwerkmarkt georganiseerd die herinnert aan het rijke verleden als textielcentrum. De Schelde- en Durmemeersen vormen een van de rustige hoekjes die uiterst geschikt zijn om te voet of per fiets te verkennen. De Zeelse kunstschilder Pieter Gorus liet zich in zijn werk inspireren door het open landschap dat de Schelde gecreëerd heeft. In het Museum Zeels Erfgoed kan je enkele van zijn werken bewonderen. Zele Feest! Het Pinksterweekend staat volledig in het teken van verschillende festiviteiten met als hoogtepunt de Roparun-doortocht. Roparun groeide uit tot de langste estafette ter wereld en heeft tot doel zoveel mogelijk geld in te zamelen voor de zorg voor kankerpatiënten. Naast het vroegere huis van Pieter Gorus telt Zele-Dijk nog een aantal
van a tot z
Scheldeverentocht: 63-48 km, start: Veer Schellebelle, vlak parcours, knooppunten bewegwijzering Fietslus ‘Langs dijken en bossen – Strijd in Scheldeland’ uit fietsbrochure ‘100 jaar Groote Oorlog – fietsen in Scheldeland’: 75 km, knooppunten bewegwijzering. Lees meer p. 142.
Durmeboordenroute: 9 km, start: Kerk Durmen, bewegwijzering zeshoekige bordjes
115
opmerkelijke gebouwen die herinneren aan de bedrijvigheid op de Schelde. Het opvallende art nouveau kasteel werd opgetrokken op de plaats waar vroeger een kleine scheepswerf was. De vroegere tiendschuur (opslagplaats voor belastingen van pachters) van de abdij, de naastgelegen Scheldeschuur met merkwaardige dakconstructie, de ijskelder en pakhuizen boden in de 19de eeuw de nodige opslagruimte voor de goederen die via de Schelde aan- en afgevoerd werden. Zele-Dijk is bekend bij lekkerbekken voor de restaurantjes. De economische bedrijvigheid aan de Schelde heeft ter hoogte van Costa Zela plaats gemaakt voor watersportieve activiteiten. Langs de Durmeboorden wandelroute staan afbeeldingen van kunstwerken van de lokale kunstenaar André Bogaert. Een borstbeeld in de André Bogaertstraat houdt de herinnering aan de kunstenaar levend.
Wist je dat? Naast het vroegere huis van kunstschilder Pieter Gorus, Zele-Dijk nog een aantal opmerkelijke gebouwen telt die herinneren aan de bedrijvigheid op de Schelde?
SINT-LUDGERUSKERK
“Jaarlijks wordt een internationale Handen Kantwerkmarkt georganiseerd die herinnert aan het rijke verleden als textielcentrum.” ZEELSE SCHELDEBROEKEN
zele
115
Zwijndrecht
Inwoners: 18.941 Oppervlakte: 18 km² Deelgemeenten: Burcht Marktdag: maandag (Burcht)
Zwijndrecht is als enige Antwerpse gemeente op de linkerscheldeoever letterlijk en figuurlijk een grensgeval. De westelijke gemeentegrens loopt van noord naar zuid langs drie forten van de gekende Antwerpse fortengordel: het fort Sint-Marie (dat momenteel dienstdoet als zeevaartschool, Scheldedijk 20), het fort van Zwijndrecht (Gavers 70) en het fort van Eepoel (Kruibeeksesteenweg). Tussen het fort van Sint-Marie en het fort van Zwijndrecht ligt de Defensieve Dijk, als waterkering van een overstromingsgebied. Op deze dijk ligt ook het Half Maan, een schans die omstreeks 1870 gebouwd werd. Dit stukje beschermd natuurgebied vormt met zijn polderlandschap een ideale achtergrond voor enkele lokale wandel- en fietsroutes.
Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’ Gemeentebestuur Zwijndrecht, Administratief centrum, Binnenplein 1, 2070 Zwijndrecht, tel. 03 250 48 00, info@zwijndrecht.be, www.zwijndrecht.be
“Zwijndrecht heeft iets met kunst. De wiegen van schilders Alfred Ost en Fred Bervoets stonden in Zwijndrecht en Burcht.” Aan de grens met linkeroever vind je het Vlietbos, dat ontstaan is na de baggerwerken van de Schelde voor en na de Tweede Wereldoorlog. Dit bos sluit aan op het Vredesbos, dat werd aangeplant in het kader van het Zwijndrechtse engagement in Mayors For Peace, waarbij steden en gemeenten over de hele wereld ijveren om kernwapens te bannen. Eveneens een ideale omgeving voor een ontspannende wandeling of een aangename fietstocht. Het centrum van Zwijndrecht laat zich opmerken door enkele markante
116
zwijndrecht
van a tot z gebouwen. Naast de gotische Heilige Kruiskerk met binnenin fraaie staaltjes barokkunst, trekken vooral twee 18de-eeuwse gebouwen de aandacht: de Oude pastorij is een beschermd monument met vlak daarnaast het Tassynshuis. Jan-Baptist Tassyns was één van de leiders uit de Boerenkrijg tijdens de Franse bezetting en annexatie op het einde van de 18de eeuw. In deelgemeente Burcht staat, in de schaduw van de Sint- Martinuskerk, ook de openluchtbeiaard die in 1967 werd geplaatst.
117
Tijdens de zomermaanden juli en augustus zijn de donderdagavonden in Zwijndrecht voorbehouden voor optredens tijdens het Zomerpodium. Tijdens Buurten bij kunstenaars, een jaarlijks najaarsevenement, nodigen lokale kunstenaars je uit om een sneak peak in hun atelier te komen nemen. Jaarlijks is er de wielertoeristenrit Zwijndrecht-Zwijndrecht, waarbij vanuit Zwijndrecht Nederland naar Zwijndrecht België wordt gefietst (en voor de extra sportievelingen ook weer terug): goed voor zo’n 110 (of 220) kilometer sportieve verbroedering!
Zwijndrecht heeft iets met kunst. De wiegen van schilders Alfred Ost en Fred Bervoets stonden in Zwijndrecht en Burcht. Je vindt hun werken in het Administratief Centrum én in het straatbeeld tref je eveneens twintig beelden en kunstwerken aan. De lokale Beeldenwandelroute voert je langs al deze beelden.
HEERLIJK FIETSEN LANGS HET JAAGPAD
SINT-MARTINUSKERK IN BURCHT
BEELDENROUTE
MUZIEK TIJDENS ZOMERPODIUM
zwijndrecht
117
FIJNE ZOEKTOCHTEN EN STADWANDELINGEN
FIETSEN LANGS KNOOPPUNTEN
OEVERLOOS GENIETEN DANKZIJ DE VEREN
WANDELEN LANGS KNOOPPUNTEN
TIJD VOOR ELKAAR
VAREN OP DE DENDER
tips
HOOG BOVEN WATER FIETSEN
119
AF EN TOE RUSTEN
beste vaar-, fietsen wandeltips
VEER BOOM - KLEIN-WILLEBROEK
TOERISTISCHE BOOTTOCHTEN OP DE SCHELDE
varen
varen
Schelde, Dender en Rupel, de blauwe aderen van Scheldeland. Geen betere manier om Scheldeland te ontdekken dan van op het water. Tijdens een boottocht op Schelde, Dender of Rupel leer je de regio van een heel andere kant kennen. Je leeft niet langer op het ritme van de klok, maar op dat van eb en vloed, van sluiswachters en bruggenmannen. Groene oevers, pittoreske dorpjes en bruisende steden glijden langzaam aan je voorbij. Met een beetje zon is genieten op het dek ronduit zalig. De ultieme vorm van onthaasten!
Langs Schelde…
lijke sporen nagelaten. In de verschillende steenbakkerijmusea kom je meer te weten over deze nijverheid. De oude kleiputten zijn ondertussen veranderd in uitgestrekte natuurgebieden.
Varen in Scheldeland, dat is: »» »»
»» »»
Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een landschap van groene oevers, unieke slikken en schorren en pittoreske dorpen zoals Sint-Amands en Mariekerke. De typische fiets- en voetveren over Schelde, Durme en Rupel zijn het symbool bij uitstek van Scheldeland. Zij varen het hele jaar door en zijn helemaal gratis. De talrijke natuurgebieden lonen zeer de moeite en zijn uniek in Vlaanderen.
Dender… Ter hoogte van Dendermonde krijgt de Schelde het gezelschap van de wispelturige Dender. Die heeft er dan al een reis langs de denderende stadjes Ninove en Aalst opzitten. De drie steden kijken elk terug op een boeiend en woelig verleden waarvan de resten nog duidelijk zichtbaar zijn in het straatbeeld. Om over het rijke winkel- en horeca-aanbod nog maar te zwijgen.
En Rupel. De verrassende Rupel voegt zich ter hoogte van Schelle bij de machtige Schelde. De steenbakkerijnijverheid die al eeuwenlang op de rechteroever van de Rupel wordt beoefend, heeft duide-
121
277 kilometer waterweg om te ontdekken fraaie aanlegsteigers bij steden en dorpen goed uitgeruste jachthavens zomerboottochten met individuele ticketverkoop oeverhoppen dankzij veren, gratis en het hele jaar door!
Er zijn nog meer grote waterlopen in Scheldeland te spotten: Durme, Zenne, Dijle, Nete, kanaal Brussel Schelde, kanaal Leuven-Dijle en de Oude Schelde.
Toeristische boottochten voor iedereen! Van april tot oktober worden op Schelde, Dender en Rupel zo goed als dagelijks boottochten georganiseerd door verschillende rederijen. Je kan hiervoor op voorhand of op de dag zelf het gewenste aantal tickets aankopen. Belangrijke vertrekplaatsen voor de boottochten zijn: Aalst, Antwerpen en Temse. Maar ook vanuit Brussel, Boom, Dendermonde, Sint-Amands en Mechelen is er een mooi aanbod. Je kan zowel individueel als in groepsverband deelnemen aan boottochten. Iedere organisator heeft een eigen programma, werkwijze, prijzen en voorwaarden. Om de gedetailleerde programma’s te bekijken, neem je best contact op met een van onderstaande
toeristische boottochten
121
organisatoren of je bekijkt hun website. De rederijen bieden ook boottochten op maat aan, huurt dan het volledige schip voor jouw gezelschap. Ideaal voor een bedrijfs- of familiefeest.
voor ieders budget, want een minicruise hoeft niet duur te zijn. Drie rederijen bieden de overnachtingsmogelijkheid op een schip aan. Voor prijzen en voorwaarden neem je contact op.
Rederijen actief in Scheldeland:
DE 4 VAARGETIJDEN Voormalig vrachtschip, volledig heringericht met 4 gerieflijke kajuiten voor 2 personen met eigen sanitair. tel. 0477 69 63 62, www.de4vaargetijden.com
RIVERTOURS Vertrekplaatsen: Hemiksem, Schelle, Mechelen, Willebroek, Temse, SintAmands, Dendermonde, Baasrode, Schellebelle, Aalst tel. 053 72 94 40, info@rivertours.be, www.rivertours.be JAN PLEZIER Vertrekplaats: Antwerpen tel. 0475 69 68 80, info@janplezier.be, www.janplezier.be RIVERSTAR Vertrekplaatsen: Boom, Mechelen, Temse, Sint-Amands tel. 03 722 13 10, info@riverstar.be, www.riverstar.be GREENSTARLINE Vertrekplaats: Rupelmonde tel. 0475 21 39 95 info@greenstarline.be, www.greenstarline.be RODIMO Vertrekplaatsen: Aalst, Denderleeuw, Dendermonde, Gent tel. 0475 23 33 80, info@rodimo.be, www.rodimo.be FLANDRIA Vertrekplaats: Antwerpen tel. 03 231 31 00, info@flandria.nu, www.flandria.nu
Slapen op water? Voor wie het allemaal wel iets langer mag duren, bestaat de mogelijkheid om een vaarvakantie te boeken. Geef toe, overnachten op een ‘hotelschip’, heeft wel iets. Je hebt je eigen kapitein ter beschikking en je kan samen met familie en vrienden een aantal dagen uitvaren om Scheldeland te ontdekken. Een unieke belevenis voor iedereen en
122
toeristische boottochten
VDM SERVICE ‘SPRING RIVERCRUISER’ Voormalige politie- en proviandboot, herbergt nu 4 comfortabele kajuiten voor 2 personen en 1 kajuit voor maar liefst 4 personen. tel. 0479 77 76 90, www.spring-rivercruise.be UNITEAM ‘BLUE WATER’ Luxejacht met als voormalige thuishaven Saint-Tropez, met 3 kajuiten voor 2 personen. tel. 0473 68 96 51, www.uniteam.be
Niet te missen evenement: Scheldehappening op paasmaandag 6 april 2015. Bootje varen is de boodschap, maar aan wal kan je ook genieten van verschillende activiteiten en randanimatie. Deelname: €2 per rondvaart, gratis (begeleide) fietstochten, wandelingen, bezoeken. Houd de website www.scheldehappening.be in het oog voor het hele programma.
Oeverhoppen doe je hier per veerboot! Er zijn in Scheldeland 12 veren die fietsers en wandelaars het hele jaar door gratis van de ene oever naar de andere brengen. Eén veer (De Vliegende Geit ter hoogte van Wintam - Rupelmonde) vaart enkel tijdens
varen het hoogseizoen uit. Alle veren worden in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door zelfstandige veermannen en -vrouwen! De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253). De veren zijn de belangrijkste schakels voor het wandel- en fietstoerisme langs Schelde, Durme en Rupel. De overtocht met een veer vormt een aangename afwisseling tijdens een fietstocht. Voor de allerkleinsten is de overtocht een hele belevenis. In Scheldeland kan je dankzij de veren ‘oeverhoppen’. Van linker- naar rechteroever, zoveel je maar wilt. Door de getijden ziet het landschap er immers altijd een beetje anders uit. Wist je trouwens dat het veer in Schellebelle het enige in Scheldeland is waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen? Aan alle andere veerpontjes
123
wacht je gewoon even, ieder half uur (behalve om 12u30 want dan luncht de veerman of -vrouw) word je overgezet.
Dienstregeling veerboten in Scheldeland SCHELLEBELLE (OVER SCHELDE) Aard 4, 9260 Wichelen 1/4 tot 30/9: alle dagen van 7 tot 21 uur 1/10 tot 31/3: alle dagen van 7 tot 18 uur tel. 09 367 93 48 APPELS - BERLARE (OVER SCHELDE) Hoofdstraat 175, 9200 Appels 1/4 tot 30/9: alle dagen van 7 tot 21 uur 1/10 tot 31/3: alle dagen van 7 tot 18 uur tel. 052 22 27 73 BAASRODE - KASTEL MOERZEKE (OVER SCHELDE) Sint-Ursmarusstraat 69, 9200 Baasrode 1/4 tot 30/9: alle dagen van 7 tot 21 uur 1/10 tot 31/3: alle dagen van 7 tot 18 uur tel. 0473 48 27 88
BOOTTOCHTEN OP DE SCHELDE
VAREN OP DE DENDER
VEER BAASRODE - KASTEL
VEER BOOM - KLEIN-WILLEBROEK
oeverhoppen
123
SINT-AMANDS - MOERZEKE (OVER SCHELDE) Kaai 22, 2890 Sint-Amands 1/4 tot 30/9: alle dagen van 7 tot 21 uur 1/10 tot 31/3: alle dagen van 7 tot 18 uur tel. 052 34 26 41 MARIEKERKE - MOERZEKE (OVER SCHELDE) Omgangstraat, 2880 Mariekerke 1/4 tot 30/9: weekdagen van 7 tot 20 uur weekend- en feestdagen van 9 tot 20 uur 1/10 tot 31/3: weekdagen van 7 tot 18 uur weekend- en feestdagen van 9 tot 18 uur tel. 052 34 26 41 HAMME DRIEGOTEN - WEERT (OVER SCHELDE) Driegoten 95, 9220 Hamme 1/4 tot 30/9: weekdagen van 7 tot 20 uur weekend- en feestdagen van 9 tot 20 uur 1/10 tot 31/3: weekdagen van 7 tot 18 uur weekend- en feestdagen van 9 tot 18 uur tel. 052 48 04 24 TIELRODE - HAMME (OVER DURME) Sint-Jozefstraat 35, 9140 Tielrode 1/4 tot 30/9: alle dagen van 7 tot 21 uur 1/10 tot 31/3: alle dagen van 7 tot 18 uur tel. 03 771 52 27 RUPELMONDE - WINTAM (OVER SCHELDE) Gelaagstraat 33, 9150 Rupelmonde april, mei, juni en september: weekends, feestdagen en brugdagen volgend op of voorafgaand aan die feestdagen van 7 tot en met 21 uur juli en augustus: dagelijks van 7 tot en met 21 uur tel. 03 771 52 27 BAZEL - HEMIKSEM (OVER SCHELDE) Lange Gaanweg, 9150 Bazel weekdagen: van 5 tot 23.30 uur zaterdag, zondag en feestdagen: van 5 tot 22 uur tel. 03 205 26 60 KRUIBEKE - HOBOKEN (OVER SCHELDE) Scheldelei, 9150 Kruibeke weekdagen: van 5 tot 23.30 uur zaterdag, zondag en feestdagen: van 5 tot 22 uur tel. 03 205 26 60
124
zelf varen
SCHELLE - WINTAM (OVER RUPEL) Tolhuisstraat 235, 2627 Schelle 1/4 tot 30/9: weekdagen van 6.30 tot 20 uur weekend- en feestdagen van 9 tot 20 uur 1/10 tot 31/3: weekdagen van 6.30 tot 18 uur weekend- en feestdagen van 9 tot 18 uur tel. 0475 84 79 80 BOOM - KLEIN-WILLEBROEK (OVER RUPEL) Kaai 40, 2850 Boom 1/4 tot 30/9: alle dagen van 7 tot 21 uur 1/10 tot 31/3: alle dagen van 7 tot 18 uur op woensdag geen overset om 11.30 uur tel. 0475 84 79 80 Up-to-date informatie op www.wenz.be.
zelf varen? Dat kan ook met je eigen plezierboot(je). Het gaat nog vlotter met de nieuwe gratis vaarkaarten Zeeschelde en Rupel’ en ‘Dender’ aan boord. Als pleziervaarder krijg je niet alleen relevante informatie over de waterweg zelf. Met telkens een aanlegplaats of jachthaven als uitvalspunt, worden de omgeving en bezienswaardigheden bondig beschreven, mét aangename stoptips onderweg. Naast deze vaarkaarten bestaat er ook een vaarkaart ‘Leie en Schelde’ en een vaarkaart ‘Gent’. Deze vaarkaarten vullen de bestaande en betalende technische vaarkaarten van Promotie Binnenvaart Vlaanderen aan. Ze zijn te bestellen via www.scheldeland.be.
TOERIST ISC TOURIST HE VAARKAAR T BOATING MAP
varen
sportief op het water Scheldeland, dat is bovenal waterpret. Sportieve waterliefhebbers kunnen ondermeer terecht in het recreatiedomein Nieuwdonk in Berlare, op de waterplassen van Hazewinkel in Heindonk of de zwembaden van de Warande in Wetteren. Het Bloso Centrum Hazewinkel in Willebroek heeft met zijn watersportbaan internationale faam verworven voor de kajak- en roeisport. Vele nationale en internationale ploegen vinden het de ideale trainingsplaats. Jaarlijks wordt er ook een aantal nationale en internationale kampioenschappen georganiseerd. Naast de topsport is er uiteraard plaats voor de recreatieve watersportverenigingen.
125
Alle verenigingen geven opleidingen voor beginnelingen. Hier kan je terecht voor kanoÍn, kajakken, roeien, windsurfen en zeilen! Ook Provinciaal Recreatiedomein De Schorre in Boom verhuurt in de zomermaanden waterfietsen. Je kan ook (iets minder sportief) genieten van het Donkmeer in Berlare dankzij elektrische motorbootjes. Of toch liever je eigen spierkrachten gebruiken? Geen probleem want je kan er ook terecht voor de huur van waterfietsen, roeiboten en kano’s. Waterratten en zwemliefhebbers springen beter niet in Schelde, Dender of Rupel. Dat is verboden. Je neemt best een frisse duik in het openluchtzwembad van De Warande in Wetteren. In Berlare kan je je zwemvliezen en snorkel uitproberen in de plas van recreatiedomein Nieuwdonk.
vaartip DAGTOCHT VAN AALST NAAR SINT-AMANDS
VAREN TUSSEN AALST EN SINT-AMANDS
Ontdek twee zeer verschillende rivierlandschappen. Stroomafwaarts van Aalst wordt het Denderlandschap getypeerd door de open laagvlakte van de polders met veeteelt. Eens voorbij Dendermonde zie je de Schelde met haar typische slikken, schorren, rietkragen en inhammen. Je maakt versassingen mee in de sluis van Denderbelle en in de tijsluis van Dendermonde. In deze dagtocht eveneens geleide wandeling in het mooie SintAmands, langs het grafmonument van Emile Verhaeren en/of bezoek aan Mariekerke (in functie van timing en getij).
TIJSLUIS IN DENDERMONDE
Deze afvaart gaat door op vrijdagen 19 juni, 17 juli en 14 augustus. Voor prijzen en informatie: www.rivertours.be, tel. 053 72 94 40 en info@rivertours.be
sportief op het water
125
FIETSEN
fietsen
Scheldeland is … zorgeloos en veilig trappen door een adembenemend rivierenlandschap. De kilometerslange autovrije en verharde dijkwegen en jaagpaden vormen een gedroomd kader voor urenlange fietstochten. De 12 veren over Schelde, Durme en Rupel en verschillende fietsbruggen over Dender, Nete en Dijle zorgen ervoor dat je probleemloos van de ene oever naar de andere kan. De veren in Scheldeland mogen trouwens enkel door wandelaars en fietsers gebruikt worden, ze varen het hele jaar door en zijn ook nog eens helemaal gratis. Voor wie houdt van fietsen is het goed toeven in Scheldeland!
Fietsen in Scheldeland, dat is: »»
»» »»
»» »»
bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd; kilometerslange autovrije en verharde jaagpaden en dijkwegen; 12 veren over Schelde, Durme en Rupel die dagelijks en gratis heen en weer varen; fietsvriendelijke cafés en restaurants om even halt te houden; verblijfsmogelijkheden waar jij en je fiets met open armen worden ontvangen!
fietsen met knooppunten Dankzij het fietsnetwerk kan je alle uithoeken van Scheldeland per fiets verkennen. Voor de bewegwijzering van het netwerk wordt gebruik gemaakt van het knooppuntensysteem. Je stippelt zelf je fietstocht uit, zo lang of zo kort je maar wilt. Het enige wat je nodig hebt, is een fietskaart van de regio. Je noteert de knooppunten waar-
127
langs je wilt fietsen en volgt de bordjes die je van het ene knooppunt naar het andere loodsen. Met de fietskaart bij de hand, kan je ook onderweg je traject nog aanpassen, als je dat wil. In Scheldeland ligt er bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk en steeds in twee richtingen bewegwijzerd. Fietsen via knooppunten kan je in Scheldeland aan de hand van de fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde, Dender en Rupel’.
Niet te missen toppers langs het netwerk Het fietsnetwerk ‘Scheldeland’ is goed voor bijna 1.000 km fietsplezier, langs de oevers van de rivieren, langs unieke zoetwaterslikken en -schorren, over landelijke wegen en door de Denderende steden Ninove, Aalst en Dendermonde. Je maakt ook kennis met heel wat monumenten-met-een-verhaal: de Sint-Bernardusabdij in Hemiksem, het Fort van Breendonk en de oude steenbakkerijsites van de Rupelstreek. De fietskaart is verkrijgbaar bij alle toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de kaart ook online bestellen via www.scheldeland.be/webshop.
Geen fan van kaartmateriaal? Ga online. Met de online routeplanner gaat het nog gemakkelijker. Je stippelt eenvoudig en snel jouw persoonlijke tocht uit via www.scheldeland.be/ nl/fietsrouteplanner-sl. Daarna print je de wegbeschrijving of download je alles naar je GPS en je bent klaar om de mooiste plekjes in Scheldeland te ontdekken.
fietsen met...
127
Fietsen met een them a Scheldeland verkennen per fiets kan ook met lusvormige thematische routes. Deze fietstrajecten variëren tussen 30 en 60 kilometer en geven je ook een heleboel achtergrondinformatie mee. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je vertrekpunt terug. De routes maken gebruik van de groen-witte knooppuntbewegwijzering van het fietsnetwerk of van zeshoekige borden. De brochures met kaarten zijn verkrijgbaar bij de toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de brochures ook bestellen via www.scheldeland.be/webshop. Van een aantal routes kan je op de website een gratis plannetje downloaden in pdf-formaat. GPS-gebruikers kunnen sommige van deze routes gratis in gpxformaat downloaden.
fietsverhuur Aalst FIETSPUNT DE FIETSERIJ Tragel 5 , 9300 Aalst tel. 053 71 13 00 info@fietserij.be www.fietserij.be
Berlare TOERISME BERLARE Infokantoor Donkmeer Donklaan 123, 9290 Berlare tel. 09 342 92 40 toerisme@berlare.be www.berlare.be
BOOM APB DE SCHORRE Schommelei 1/1, 2850 Boom tel. 03 880 76 00 info@deschorre.be www.deschorre.be
Bornem Kies je favoriete thematocht op p. 130
Fietsen met een beperking Vanuit Provinciaal Domein Den Blakken in Wetteren fiets je dankzij de brochure ‘Fietsen met een plus’ vooral langs verharde, brede paden met toegankelijke voorzieningen en voldoende rustpunten onderweg. Ga via Schellebelle naar het Nonnenbos in Wetteren, langs sierteelt en rozenvelden. Of kies voor de andere ‘Iedereen fietst’ route door Klein-Brabant. Je passeert zowel stemmige Scheldedorpjes als imposante kastelen en forten. Handbikers welkom! Iedereen is welkom in Scheldeland en om je optimaal te bedienen en je uitstap voor te bereiden is er kaartmateriaal met bijhorende toegankelijkheidsfiches van alle attracties op deze twee toegankelijke routes beschikbaar op de website www.scheldeland.be/toegankelijkheid.
128
fietsen met... - fietsverhuur
TOERISME KLEIN-BRABANT SCHELDELAND Infokantoor Het Landhuis Boomstraat 1, 2880 Bornem tel. 03 899 28 68 info@tkbs.be www.toerismekleinbrabant.be DE ZILVERREIGER Scheldestraat 18, 2880 Bornem tel. 03 889 06 03 de.zilverreiger@telenet.be JACHTPAVILJOEN DE NOTELAER Notelaerdreef 2, 2880 Bornem tel. 03 889 69 20 info@notelaer.be www.notelaer.be
Dendermonde TOERISME DENDERMONDE Wegens herinrichting van het infokantoor verwijzen we je voor fietsverhuur tijdelijk door naar fietsverhuurpunt Blue –bike aan het station van Dendermonde. www.blue-bike.be
fietsen
Hamme TOERISME HAMME Marktplein, 9220 Hamme tel. 052 47 56 05 toerisme@hamme.be www.hamme.be
Wetteren TOERISME WETTEREN D5 Markt 23, 9320 Wetteren tel. 09 366 31 04 toerisme@wetteren.be www.beleefwetteren.be
Routedokter
129
je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte. Voor Oost-Vlaanderen via www.tov.be/routedokter. Voor de provincie Antwerpen via www.routedokter.be. Ook wegenwerken kunnen je fietstocht danig in de war sturen. Voor een overzicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang voor fietsers wordt bemoeilijkt of zelfs onmogelijk is, neem je een kijkje op www.tov.be/ trajectwijzigingen.
Problemen tijdens je trip? Met tientallen fiets- en wandelroutes, kilometers fietsnetwerk en tal van andere, recreatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb
TOEGANKELIJKE FIETSLUSSEN!
MET DE FIETS OP HET VEER IN BAASRODE
DWARS DOOR BUGGENHOUTBOS
VANUIT MECHELEN SCHELDELAND BINNEN
routedokter
129
welke fietslus kies je? ASPERGEROUTE: 51 km, verkorting: 39 & 26 km, traject: Bornem, Puurs, Sint-Amands BAKSTEENROUTE: 39 km, verkorting: 28,8 km, traject: Boom, Rumst, Hemiksem, Schelle, Niel BOONTOCHT, FIETSEN LANGS LOCATIES UIT DE HISTORISCHE ROMANS VAN BOON: 45 & 46,8 km, trajecten: tocht 1 Aalst, Erpe en Lede, tocht 2 Aalst, Denderleeuw, Ninove en Haaltert DENDERENDE STEDENTOCHT: 39, 42, 45 en 46 km, traject: van Dendermonde tot Geraardsbergen langs de Dender DUVELROUTE: 45 km, verkorting: 23 & 22 km, traject: Puurs, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen met infoborden onderweg FLORALIËNTOCHT: 27, 34 en 44 km, traject: tocht 1: Lochristi, Beervelde en Destelbergen, tocht 2: Wetteren, Melle en Laarne, tocht 3: Wetteren, Wichelen en Berlare GOUDEN CAROLUSROUTE: 58 km, traject: Boom, Klein-Willebroek, Hombeek en Mechelen
SCHELDEDIJKROUTE: 43 km, verkorting: 31 km, traject: Bornem, Puurs en Sint-Amands SCHELDEVALLEIROUTE 1: 30 km, traject: Gent, Nazareth, Gavere en Merelbeke SCHELDEVERENTOCHT: 63 & 71 km, verkortingen: met de veren en bruggen over de Schelde, traject: Wichelen, Dendermonde, Buggenhout, Sint-Amands, Bornem, Schelle, Hemiksem, Antwerpen, Kruibeke, Temse, Hamme, Zele en Berlare SCHIPTREKKERSROUTE: 30 km, traject: Denderleeuw, Ninove en Aalst TURFPUTTENROUTE: 34 km, traject: Berlare
‘100 jaar Groote Oorlog – F ietsen in Scheldeland’: 3 thematische fietslussen door Scheldeland: 1. Leven in bezet gebied: Aalst, Dendermonde, Lebbeke: 42 km 2. Langs dijken en bossen – Strijd in Scheldeland: Zele, Dendermonde, Buggenhout: 75 km 3. F ietsen langs Forten uit WOI: Puurs, Bornem, Sint-Amands: 51 km
HERMAN DE CUYPERROUTE: 44 km, verkorting: 24 km, traject: Willebroek en Puurs HOPPETOCHT: 34 & 36,6 km, traject: Aalst, Asse en Affligem KASTELENROUTE: 48 km, traject: Destelbergen en Laarne MOLENBEEKROUTE: 42 km, traject: Haaltert, Erpe-Mere en Herzele REUZENROUTE: 38 km, traject: Dendermonde, Aalst en Berlare RODELANDROUTE 1: 48 km, traject: Merelbeke, Gavere en Oosterzele RODELANDROUTE 2: 48 km, traject: Melle, Merelbeke, Oosterzele en Sint-Lievens-Houtem ROS BEIAARDROUTE: 48 km, traject: Dendermonde, Lebbeke en Buggenhout
130
fietslussen
og te Oorl Groo10 0 ja 100 jaar eldela Find Sch etse ar G r Fietsen in n in Sche oote ld O elan
d
orl o
g
Bijna alle routes kan je bestellen via de website www.scheldeland.be of vraag meer informatie bij de diensten voor toerisme op de achterflap van deze gids.
fietsen
131
FIETStip MET DE FIETS OP HET VEER: SCHELDEVERENTOCHT! Tussen Schellebelle en Kruibeke zijn er nog opvallend veel actieve veren over de Schelde. Met de Scheldeverentocht (63 of 71 km, je kan verkortingen inlassen door het veer te nemen) kan je ze allemaal uitproberen. Leuk detail: door het succes van de Scheldeverentocht moest de veerman van Schellebelle een grotere boot kopen. Dit veer is trouwens het enige in Scheldeland waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen. Er zijn twee tochten: SchellebelleDendermonde en Dendermonde-Kruibeke. De tocht loopt onder meer langs de dorpjes die het decor vormden van de tv-reeks Stille Waters. Op de autovrije jaagpaden en dijkwegen in Scheldeland proef je als fietser van het rivierenlandschap en het wondermooie panorama. Zeg nu zelf: wat geeft je op een vrije dag meer rust en voldoening dan je te laten meedrijven op het ritme van de rivier?
OEVERLOOS GENIETEN
fietstip
131
wandelen
wandelen Langs Schelde, Dender en Rupel komt een zeldzaam lint natuurgebieden voor. De getijdenwerking waaraan de Schelde onderhevig is, zorgt er in combinatie met het zoetwater van de rivier voor dat de natuur in Scheldeland binnen Europa zelfs uniek is. Voeg daar de oude kleiputten in de Rupelstreek aan toe, waar de natuur de afgelopen jaren vrij spel heeft gekregen, het lichtglooiende landschap dat zich ten zuiden van Aalst uitstrekt en enkele mooie bossen en je komt al vlug tot de conclusie dat Scheldeland wandelaars heel wat te bieden heeft.
Wandelen in Scheldeland, dat is: »» »»
»»
Bijna 700 km wandelnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd; Een tiental bewegwijzerde wandelroutes tussen Schelde, Dender en Durme; Digitale verhalenwandelingen in Sint-Amands, Mariekerke, Dendermonde, Wetteren en digitale carnavalswandeling in Aalst!
wandelen met knooppunten Scheldeland telt twee wandelnetwerken: ‘In het land van Stille Waters’ en ‘Rivierenland’. Het wandelnetwerk ‘Pajottenland’ (Vlaams-Brabant) kijkt ook even over de grens en neemt je een stukje mee naar de Ninoofse deelgemeenten Neigem, Lieferinge, Denderwindeke en Pollare. Met een wandelnetwerk wandel je langs veilige paden, die met elkaar verbonden worden tot een netwerk. Waar twee of meer trajecten elkaar kruisen, ontstaat een knooppunt. Aan de hand van genummerde knooppunten stippel je zelf je wandelroute uit. De kilometeraanduiding op de kaarten laat je toe de lengte van je parcours te bepalen.
133
Het wandelnetwerk ‘In het Land van Stille Waters’ strekt zich uit over de gemeenten Bornem, Puurs en SintAmands en delen van Buggenhout, Dendermonde en Hamme. De gemeenten Niel, Boom, Rumst, Schelle, Hemiksem, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver, Duffel en Mechelen maken deel uit van het wandelnetwerk ‘Rivierenland’ dat door het gelijknamige Regionaal Landschap wordt beheerd. Alles samen ligt in Scheldeland bijna 700 km wandelnetwerk, in twee richtingen bewegwijzerd, op je te wachten!
wandelen met een them a Wil je graag de mooiste plekjes van Scheldeland ontdekken en de allermooiste trajecten bewandelen? Probeer een van de uitgestippelde themaroutes uit. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je vertrekpunt terug. De routes zijn bewegwijzerd met beige-groene zeshoekige bordjes op houten paaltjes of maken gebruik van de wijnrode knooppuntbewegwijzering van het wandelnetwerk. Kies je favoriete thematocht op p. 135
wandelen l angs broeken, meersen en polders Scheldeland telt heel wat gebieden waar het heerlijk wandelen is. Zowel bossen, natuurgebieden en -reservaten, provinciale domeinen als de vele dijk- en jaagpaden langs Schelde, Dender, Rupel en Durme bezorgen je een fijne recreatieve of actieve wandeling. Voor een overzicht van de wandelgebieden raadpleeg je best de website www.natuurpunt.be. In samenwerking
wandelen met...
133
met de Regionale Landschappen worden op regelmatige basis wandelactiviteiten georganiseerd. De brochures met kaarten zijn verkrijgbaar bij de toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de brochures ook bestellen via www.scheldeland.be/webshop. Van een aantal routes kan je op de website een gratis plannetje downloaden in pdf-formaat. GPS-gebruikers kunnen sommige van deze routes gratis in gpx-formaat downloaden.
Wandelen met een beperking Een wandelroute volgen is niet altijd evident voor wie zich in een rolstoel verplaatst, met de kinderwagen op stap gaat of op een andere manier minder mobiel is. Op de bestaande en bewegwijzerde Donkmeerroute in Berlare kan je wandelen (met een plus) langs com-
DWARS DOOR BROEK BLAASVELD
fortabele, brede paden met de nodige voorzieningen zoals rustplaatsen, toegankelijke restaurants en cafeetjes dichtbij. Iedereen is welkom in Scheldeland en om je optimaal te bedienen en je uitstap voor te bereiden is er kaartmateriaal met bijhorende toegankelijkheidsfiches van alle attracties op deze route beschikbaar op de website www.scheldeland.be/toegankelijkheid.
wandelen met gps Een GPS-ontvanger en zin voor avontuur is alles wat je nodig hebt voor een schattenjacht in Scheldeland. Het principe is eenvoudig. Iemand verstopt een waterdichte doos met een logboek en voorwerpen erin. Via een aantal coördinaten kan je dankzij de GPS-ontvanger op zoek naar die verborgen schat. Onderweg beleef je het landschap op een meer avontuurlijke manier. In
WANDELNETWERK ‘IN HET LAND VAN STILLE WATERS’
EN OP TIJD RUSTEN
134
wandelen met...
OP STAP VLAKBIJ HET DONKMEER
wandelen Scheldeland liggen nu al veel schatten verstopt. Meer informatie: www.geocaching.be. Je moet je toch even voorbereiden voor je op pad kan. Anders dan een wandeling per GPS, maar even modern, is de digitale verhalenwandeling in Mariekerke en Sint-Amands. Via de toepassing van ‘Storynations’ laad je op voorhand een digitaal verhaal op je MP3-speler. Daarna kan je vertrekken en krijg je waar nodig toelichting over de bezienswaardigheden. Voor hen die niet over een geschikte toestel beschikken, ligt een aantal MP3-spelers ter beschikking in het infopunt ‘Het Veerhuis’ in SintAmands. In Aalst, Dendermonde en Wetteren kan je ook genieten van een verhalenwandeling. Meer informatie vraag je op bij Toerisme Aalst, Toerisme Dendermonde en Toerisme Wetteren. Contactgegevens vind je op de achterflap van deze gids.
routedokter Problemen tijdens je trip? Met tientallen fiets- en wandelroutes, kilometers fietsnetwerk en tal van andere, recreatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte. Voor Oost-Vlaanderen via www.tov.be/ routedokter. Voor de provincie Antwerpen via www.routedokter.be. Ook wegenwerken kunnen je wandeltocht danig in de war sturen. Voor een overzicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang voor wandelaars wordt bemoeilijkt of zelfs onmogelijk is, neem je een kijkje op www.tov.be/trajectwijzigingen.
135
welke wandellus kies je? ASPERGEROUTE: 51 km, verkorting: 39 & 26 km, traject: Bornem, Puurs, Sint-Amands ASSELKOUTERROUTE: 13 km, start: Kerk Munte (Merelbeke) BUGGENHOUTBOSROUTE: 11 km, start: Dorp Buggenhout DEN DOTTERROUTE: 9,5 km, verkorting: 5 km, start: Kerk Aaigem (Erpe-Mere) DE VALLEI VAN DE ZENNE: 10, 12 en 18 km, start: Heffen, Leest, Hombeek (Mechelen) DONKMEERROUTE: 11 km, start: Infokantoor Donkmeer (Berlare) DURMEBOORDENROUTE: 9 km, verkorting: 5 km, Kerk Durmen (Zele) FALUINTJESSTREEKROUTES: 8, 12, 12,5 en 13 km, start: Baardegem, Herdersem, Meldert, Moorsel (Aalst) GALGENVELDROUTE: 9 km, start: Kerk Outer (Ninove) GROENE LONGENWANDELING – KLEIBROODROUTE: 10 km, start: ’s Herenbaan Boom KALKENSE MEERSENROUTE: 6, 8 en 9 km, start: Veer Schellebelle (Wichelen) OTTERS EN BEVERS OP HET SPOOR: 4 km, start: Sashuis Klein-Willebroek RUPELKLEIROUTE, IN DE VOETSPOREN VAN PIET VAN AKEN: 3 en 7 km, K. Cardijnstraat Terhagen (Rumst) SOMBEKE – OUDE DURMEROUTE: 5 en 7 km, aansluiting: Watermolen Hamme STEENOVENSROUTE: 4 km, start: Parking Noord, parking Zuid Sint-Amands VIER UITERSTENROUTE: 9 & 11 km, start: Kerk Smetlede (Lede) WELLE –EN KAPELLEMEERSENROUTE: 11 km, verkorting: 7 km, start: ’t Kasteeltje Denderleeuw
routedokter - wandellussen
135
Bijna alle routes kan je bestellen via de website www.scheldeland.be of vraag meer informatie bij de diensten voor toerisme op de achterflap van deze gids.
‘100 jaar Groote Oorlog – Wandelen in Scheldeland’: 3 thematische wandellussen door Scheldeland: 1. Aalst, bikkelhard bezet: 5 km 2. Dendermonde, een ruïne aan Schelde en Dender: 4,2 km 3. Liezele, een spookdorp rond het fort: 7 km
wandeltip De Rupelkleiroute neemt je mee langs enkele pareltjes van de Rupelstreek, een regio die symbool staat voor de kleiontginning en de baksteenindustrie. Vandaag kan je genieten van dit steenbakkerijerfgoed, de talloze oude scheepswerven, en de wonderbare natuur die de kleiputten heroverde. Piet van Aken (1920-1984) – al tijdens zijn leven een gevierd schrijver – heeft z’n roots in het dorp Terhagen, een deelgemeente van Rumst. Hij beschrijft het harde leven van de ‘steenbakkers’ en is dan ook dé uitgelezen gids voor jouw wandeling. De Rupelkleiroute bestaat uit een dorpswandeling (3km) en een natuurwandeling (7km). Via de citaten van Piet van Aken op de infoborden langsheen de route kruipt het gevoel van de oude steenbakkerijgeschiedenis onder je huid.
EVEN TIJD NEMEN
PRACHTIG WANDELLANDSCHAP IN ZELE
ONDERWEG MET HET VEER
WANDELEN IN VESTINGSTAD DENDERMONDE
136
wandeltip
wandelen
137
WANDELEN OVER NETE EN DIJLE IN RUMST
AAN HET VEER IN SCHELLEBELLE
OP STAP AAN HET DONKMEER IN BERLARE
OVER DE MIRABRUG
VOOR EEN BETER ZICHT OP DE RUPELSTREEK
wandelen
137
tips voor bezoekers
tips voor bezoekers 139
hoe bereik je scheldel and Scheldeland is centraal gelegen in Vlaanderen tussen de steden Gent, Antwerpen en Brussel. Het strekt zich uit over delen van de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De regio omvat negentien Oost-Vlaamse en elf Antwerpse gemeenten en heeft haast 300 kilometer aan bevaarbare wegen. Scheldeland is een van de vijftien Vlaamse toeristische regio’s van Vlaanderen.
Met de wagen
Met de boot Toerisme Scheldeland beschikt over gratis vaarkaarten voor eigenaars en huurders van plezierjachten. De vaarkaart Zeeschelde en Rupel gidst je, behalve langs Gent, ook door Scheldeland en Waasland en naar de kunststeden Antwerpen en Mechelen. Duidelijk overzicht van aanlegmogelijkheden en niet te missen trekpleisters in de omgeving. Met ook praktische info zoals de dichtstbijzijnde supermarkt, horecacluster, infokantoor en fietsknooppunt. Meer informatie over alle vaarkaarten vind je op www.scheldeland.be. Je kan ze er ook bestellen.
Dankzij de invalswegen vanuit Antwerpen, Gent en Brussel is Scheldeland relatief makkelijk te bereiken, al kan het tijdens de spitsuren gemeen druk zijn. In goede verkeersomstandigheden kan je via de E17, E19, E40 en A12 Scheldeland vlot binnenrijden. De grote infoborden langs de autosnelwegen geven aan wanneer je er bent.
TOERIST ISC TOURIST HE VAARKAAR T BOATING MAP
Met de trein De meerderheid van steden en gemeenten beschikken over een station, maar je bereid je bezoek aan de regio best goed voor door je te informeren bij een NMBS-station in de buurt, via het algemeen telefoonnummer: +32 2 528 28 28 (7 dagen op 7, van 7 u. tot 21.30 uur) voor binnenlands verkeer of door deze website te raadplegen: www.b-rail.be.
Met de bus
Met de fiets In Scheldeland vind je fietsinrijpunten met infobord op volgende locaties: »» »» »» »» »»
Gans Vlaanderen is goed voorzien met busverbindingen van De Lijn. Ook hier bereid je je bezoek aan Scheldeland best goed voor door je te informeren via een infopunt van De Lijn, via het algemeen telefoonnummer: +32 70 22 02 00 (0,30 EUR/min) of door deze website te raadplegen: www.delijn.be.
»» »» »» »» »»
Aalst – Frans Blanckaertdreef Boom – Schommelei 1 (De Schorre) Dendermonde – De Bruynlaan Hamme – Hamveer Laarne – Mellestraat Merelbeke – Dijsegemwegel Ninove – Dr. Frans Hemerijckxplein (Denderpad) Berlare – Donklaan (Donkmeer) Rumst – Park ingang langs Markt Wetteren – Wegvoeringstraat (Den Blakken)
hoe bereik je scheldeland
139
overnachten Schaapjes tellen in Scheldeland. Op zoek naar een charmante B&B? Ga je liever kamperen of ben je meer geïnteresseerd in de huur van een vakantiewoning? Of toch liever dromen in een stijlvol hotel? In Scheldeland is er een ruim aanbod aan overnachtingsmogelijkheden. Ontdek het volledige aanbod op www. scheldeland.be/slapen. Ook de arrangementen ‘Logeren in Vlaanderen Vakantieland’ kan je er terugvinden. De diensten voor toerisme op de achterzijde van deze gids helpen je ook graag verder.
streeklekkers uit scheldel and Diep gewortelde culinaire tradities maken van tafelen in Scheldeland een boeiende ontdekkingstocht. Het aantal goede, gezellige eethuizen is niet op de vingers van wel tien handen te tellen. De genereuze gezelligheid weet fijnproevers en smulpapen sterk te bekoren. Je ontdekt daarbij ook meteen het grote aanbod aan streekproducten.
PROEF DE REGIO PALING DONKMEER BERLARE, SCHOONAARDE, KLEIN-BRABANT, HAMME, TEMSE Dender, Schelde en Rupel waren in het verleden rijke viswaters. De vis vond vlot zijn weg naar de lokale keuken en elke hobby- of beroepskok ontwikkelde
TIJD VOOR JEZELF
SMULLEN VAN PALING MET ZICHT OP DE SCHELDE
TIJD VOOR ELKAAR
TOASTEN MET STREEKBIEREN!
140 overnachten
tips voor bezoekers 141 zijn eigen palingspecialiteit. Er is paling in ‘t groen, gebakken, Provençaals, op z’n Mariekerks, ... In Klein-Brabant is Mariekerke het centrum van de visverwerking, in heel Vlaanderen gekend voor het jaarlijkse Palingfestival en de Vis- en Folkloredagen. ASPERGES DE CALFORT PUURS EN KALFORT De fijne Kalfortse asperge heeft een lange geschiedenis. Dit ‘witte goud’ was ooit het neusje van de zalm voor de Franstalige elite. Nu staat deze delicatesse op de kaart van talloze horecazaken in Klein-Brabant (Bornem, Puurs, Sint-Amands). Deze edele groente kent een kort, maar krachtig seizoen (half april tot 24 juni). AALSTERSE VLAAIEN AALST Aalsterse Vlaaien zijn sinds lang een populair kermisdessert. Melk, suiker, foelie, eieren, kandijsiroop, kaneel en mastellen vormen samen dit heerlijke gebak. De Aalsterse Vlaai is een erkend Vlaams streekproduct. De 5 erkende vlaaienbakkers pakken uit met deze eeuwenoude, donkerbruine lekkernij. HAM HAM HAM DESTELBERGEN EN BUGGENHOUT De fameuze Gandaham wordt in Destelbergen gemaakt. De smaak, de kleur en het aroma zijn het resultaat van een natuurlijk rijpingsproces dat meer dan negen maanden duurt. In Buggenhout dankt de gedroogde Superanoham van Grega zijn fijne smaak onder meer aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt. DENDERMONDS KOPVLEES DENDERMONDE De onbetwiste specialiteit van de Ros Beiaardstad. Wordt gemaakt van buikspek en sappig vlees uit de runds- en varkenskop. Deze delicatesse laat zich het best genieten op een stukje bruin
brood bedekt met een dun laagje straffe mosterd. Te verkrijgen bij de meeste Dendermondse slagers. HAMSE MOSTERD HAMME Een gesmaakt streekproduct is de bruine graanmosterd van mosterdfabriek Vernimmen-De Lelie. Deze scherpe mosterd op basis van een oud recept uit 1840 werd vroeger bereid met zwarte en bruine mosterdzaden, die in de streek zelf werden geteeld. Nu worden de zaden aangevoerd vanuit Canada, India en Hongarije. De productie gebeurt aan de vernieuwde site rond de molen ‘De Grote Napoleon’. BEENTJES ONDER TAFEL? Met zeven restaurants die door de kenners van Michelin al jaren met een of twee sterren worden bedacht, mag Scheldeland zich tot de meest culinaire regio’s van Vlaanderen rekenen. De sterrenrestaurants vormen het neusje van de zalm, maar zijn ook een aanwijzing voor het rijke gastronomische talent dat in de regio schuilt. FIER OP ONS BIER Scheldeland heeft een rijke biercultuur en telt heel wat brouwerijen. Je zou haast geloven dat elk dorp zijn eigen bier brouwt. Je drinkt er ééntje gezellig in de denderende steden Ninove, Aalst en Dendermonde; ergens op een fijn terras met prachtig zicht op een van de rivieren of languit in het gras aan de waterkant. Schol. En gezondheid! Een overzichtje van de biertjes in Scheldeland: Tripel Karmeliet en Pauwel Kwak, Malheur, Ondineke, Kwibus, Delirium Tremens, Witkap Pater, Duvel, Lam Gods, Abdijbier Dendermonde, Vicaris.
streeklekkers
141
Groote Oorlog in Scheldel and Wie WOI zegt, denkt meteen aan de IJzer, maar ook in Scheldeland werd verbeten gevochten. Meer nog: de strijd in de Westhoek was er mogelijk nooit gekomen zonder de vertragingsgevechten rond Schelde en Dender. Zo kreeg Koning Albert I de kans het grootste deel van zijn troepen veilig uit Antwerpen weg te loodsen. Begin oktober 1914 trok het oorlogsgewoel weg uit Scheldeland, maar niet zonder de regio voorgoed te veranderen. Ook de 4 jaar durende bezetting die daarop volgde, liet haar sporen na, niet altijd zichtbaar, maar niettemin aanwezig. 100 jaar Groote Oorlog in Scheldeland is opgebouwd rond 3 thema’s die de strijd typeren die hier werd geleverd.
DE FORTEN VAN SCHELDELAND De forten van Liezele, Bornem en Breendonk maakten deel uit van de Stelling van Antwerpen, een militaire verdedigingsgordel bestaande uit twee ringen van forten. Deze moesten de stad beschermen. Antwerpen was namelijk, net als Luik en Namen, een Nationaal Reduit of toevluchtsoord in geval van oorlog. Aanvankelijk lieten de Duitsers Antwerpen links liggen, maar eind september 1914 gingen ze toch tot de aanval over. Het Belgische leger trok zich terug over de Schelde, richting Antwerpen. Het fort van Liezele en de schans van Puurs kregen zo de belangrijke taak die aftocht te dekken. Om een vrij schootsveld te krijgen op de Duitse troepen, werd Liezele door de Belgische fortsoldaten compleet platgebrand. Het fort van Liezele is vandaag het meest complete fort van de Stelling van Antwerpen. Je kan het individueel bezoeken, of in groep, met of zonder (audio)gids.
142
groote oorlog
DE STRIJD AAN DE OEVERS VAN SCHELDE EN DENDER Tijdens hun doortocht door Scheldeland lieten de Duitse troepen een spoor van vernieling achter. Vooral om Dendermonde werd hard gevochten, omwille van haar strategische ligging, met een belangrijke brug over de Schelde die toegang gaf tot linkeroever. In september 1914 brandden de Duitse troepen het volledige centrum plat. 1.252 huizen gingen in vlammen op. Burgers werden als levend schild gebruikt, gemarteld en gefusilleerd. Zo werd Dendermonde een van de zeven ‘Martelaarsteden’. Wat in Dendermonde niet lukte, gebeurde uiteindelijk in Schoonaarde, acht kilometer stroomopwaarts aan de Schelde. Ook hier werd zwaar slag geleverd om de Schelde over te steken, wat uiteindelijk ook lukte op 8 oktober 1914. 68 Belgische soldaten verloren hier het leven. Ook het Buggenhoutbos was het toneel van hevige gevechten. In deze ‘vergeten slag’ kwamen een 40-tal Belgische soldaten om het leven.
LEVEN IN BEZET GEBIED Na de inval van het Duitse leger in 1914 werd België heropgedeeld in 3 stukken, met onduidelijke maar zwaar bewaakte grenzen. Scheldeland kwam in het Etappengebied terecht, waar een streng militair regime heerste. Het leven werd er peperduur en smokkel teelde wierig. De Duitse bezetter eiste zowat alles op wat kon dienen. Niet alleen goederen, maar na verloop van tijd ook mensen. In Aalst kwamen lokale schepenen op het idee om hun werklozen van mogelijke opeising te beschermen door hen in te schakelen bij de aanleg van een stadspark van 19ha groot. Ook vandaag is het nog steeds een prachtlocatie met een schitterende geschiedenis. En dan zijn er ook de daklozen en de vluchtelingen. 4 jaar lang moest de bevolking van Scheldeland overleven onder barre omstandigheden, vaak zonder een echt
tips voor bezoekers 143 dak boven het hoofd. Ze leefden in stallen, in serres en in noodwoningen. Ook deze sporen zijn verdwenen, maar de verhalen leven nog.
Benieuwd wat zich hier afspeelde? Laat je door het verleden leiden met thematische fiets- en wandelroutes, tentoonstellingen en evenementen. Meer info? www.scheldeland.be/grooteoorlog
Toerisme Scheldeland werkte in samenwerking met steden en gemeenten aan fiets- en wandelroutes over Groote Oorlog. De brochure ‘100 jaar Groote Oorlog – Fietsen in Scheldeland’ neemt je mee naar de belangrijkste plaatsen uit de WOI-geschiedenis van Aalst, Dendermonde, Zele, Lebbeke, Buggenhout, Puurs, Bornem en Sint-Amands. Met de 3 themaroutes in de brochure maak je kennis met telkens een ander oorlogsverhaal. De brochure ‘100 jaar Groote Oorlog – Wandelen in Scheldeland’ leidt je langs de voornaamste gedenksites van WOI in Aalst, Dendermonde en Liezele.
100
Fiets
jaa r
en in
MARKT, AALST
Gr Sche oote ldela Oo nd rlo
g
GRATIS FIETS- EN WANDELBOEKJES ‘100 JAAR GROOTE OORLOG’
FORT VAN LIEZELE
SCHELDEBRUG, DENDERMONDE
groote oorlog
143
sigm a voor de schelde Bij een dagje uit langs het water, bots je wel eens op grootschalige graafwerken. Je ziet baggermachines in volle actie aan de oever of stapels gerooide boomstammen versperren je de doorgang. Als wandelaars of fietser moet je al eens een omleiding volgen. Allemaal maatregelen die kaderen in het Sigmaplan, een plan dat Scheldeland nog mooier moet maken dan het al is. Het Sigmaplan moet Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen uit de Schelde en haar zijrivieren. Tegelijk beoogt het ook om de prachtige natuur in ere te herstellen.
KALKENSE MEERSEN In het gebied van de Kalkense Meersen rond Laarne en Berlare worden langs de Schelde dijken verhoogd of gebouwd. Zo beschermt men de regio van Gent tot Dendermonde tegen wateroverlast in geval van stormvloed. Maar een echt duurzame oplossing vraagt nog meer. Daarom legt men ook een overstromingsgebied aan. Bij hoge waterstand loopt het water zo’n gebied binnen en krijgt tijdelijk extra ruimte. Ook ontpoldering, waarbij men het land voorgoed teruggeeft aan de rivier, staat hier op het programma. Deze ingrepen beschermen de inwoners en zorgen tegelijk voor het ontstaan van een prachtig natuurgebied: zo maar eventjes 950 hectare getijdengebied met slikken en schorren en zogenaamde wetlands.
DURMEVALLEI Verder stroomopwaarts in de Durmevallei vinden soortgelijke werken plaats. De Durme mondt uit in de Schelde ter hoogte van Hamme. In de loop der eeuwen is de typische fauna en flora grotendeels verdwenen. In het getijdengebied dat ontstaat door Sigma zullen steltlopers, eenden en ganzen hun voedsel vinden. Typische planten als lamsoor en zeekraal kunnen bloeien op de drogere schor-
144
sigmaplan
ren. Op andere plekken herstelt men de typische meersen of waterrijke gronden. Daar, in moeras en elzenbroekbosjes, vinden vogels een nest- en schuilplaats. Ook de typische bloemrijke graslanden zie je weer opduiken, vol zoemende libellen, kikkers en weidevogels.
DIJLEMONDING De vele fiets- en wandelbruggen op het Drie Rivierenpunt, waar de Dijle en de Nete de Rupel vormen, zijn erg geliefd. Hier op de grens tussen Willebroek en Mechelen worden drie overstromingsgebieden aangelegd om het land beter te beschermen tegen opkomend water. Ook wordt er een kunstmatig getijdengebied gecreëerd. Een indrukwekkend project dat de zeldzame zoete getijdennatuur weer leven inblaast. Tegelijk moeten zo veel mogelijk mensen van al die natuurpracht kunnen genieten. Daarom krijgen ook recreatie en erfgoed een volwaardige plaats in het plan voor de Dijlemonding.
POLDERS VAN KRUIBEKE Ter hoogte van Kruibeke mondt de Rupel uit in de Schelde. Op deze strategisch gekozen plek werd het grootste gecontroleerde overstromingsgebied (GOG) van Vlaanderen ingericht. Dat zijn de Polders van Kruibeke, die ruim 600 hectare omvatten. Het grootste deel van de werken hier ligt al achter de rug. De wandelpaden zijn open voor publiek.
Infopunten Sigmaplan De infopunten Scheldelei in Kruibeke (veer Hoboken) en Taverne Kallebeek (veer Hemiksem) hebben een tentoonstelling en film over het Sigmaplan. De educatieve infokeet Kalkense Meersen (Uitbergen) geeft geheimen prijs via beeld en doe-attracties. Het Sigmaplan is een realisatie van de Vlaamse overheid. Waterwegbeheerder Waterwegen en Zeekanaal (W&Z) trekt en coördineert het project. Wil je meer informatie of wens je je te abonneren op de nieuwsbrief? Neem een kijkje op www.sigmaplan.be.
tips voor bezoekers 145
op stap met kinderen Scheldeland heeft voor elk kind en elke familie wat wils. Van boeiende wandelingen en ontspannen fietstochtjes, tot waterpret en stadsbezoekjes. Ook uit eten met kinderen of een nachtje logeren is geen probleem. Ontdek het aanbod voor kinderen, én hun ouders natuurlijk…
Brandweermuseum, Aalst Dit museum herbergt een collectie glimmende brandweervoertuigen en een immense verzameling van blusmateriaal. Kinderen maken op een speelse manier kennis met alle aspecten van de tot de verbeelding sprekende vurige wereld van de brandweer. Nationaal Brandweermuseum, Industrielaan 23B, 9320 Erembodegem, tel. 0475 31 72 95, www.aalst.be/toerisme
Gallische hoeve, Destelbergen Deze unieke waarheidsgetrouwe reconstructie van een landelijke nederzetting uit de late ijzertijd, laat zien hoe onze verre voorouders leefden en werkten. Op de site vind je een hoeve en een kleine graanschuur met verhoogde vloer (spieker). Een re-enactementgroep laat de nederzetting op regelmatige basis tot leven komen. Een absolute aanrader! Gallische Hoeve, Alfons Braeckmanlaan 430, 9040 Destelbergen, tel. 09 355 38 25, www.gallischehoeve.be
Illuseum, Sint-Amandsberg Het Illuseum is een geanimeerde tentoonstelling over gezichtsbedrog. Een verbijsterende wandeling tussen méér dan 100 visuele illusies. Stilstaande
voorwerpen waarvan je denkt dat ze bewegen. Diepten die plots hoogten worden. Je gelooft gewoon niet wat je ziet. Illuseum, Victor Braeckmanlaan 123, 9040 Sint-Amandsberg, tel. 09 228 28 56, ww.illuseum.be.
Museum Rupelklei, Rumst Hier krijg je een goed beeld van de artisanale steenbakkerijnijverheid die in de Rupelstreek werd beoefend en je komt er ook te weten hoe de kleilagen zich hier hebben gevormd. Dit museum herbergt ook een unieke collectie fossielen die tijdens de kleiafgravingen zijn gevonden. De levensgrote poppen beelden verschillende ambachten uit die met steenbakkerijleven te maken hebben. De Rupelkleiroute (wandelroute) komt hier voorbij. Museum Rupelklei, Uitbreidingstraat 19, 2840 Rumst, tel. 0472 83 38 01, www.museum-rupelklei.be.
Kinderwandelzoektochten ‘Van ier no doar met…’ in Aalst! … met schrijver Louis Paul Boon, of priester Adolf Daens of nog meer andere belangrijke heren van Aalst. Avontuurlijke kinderen van 6 tot 12 jaar kunnen zich wagen aan een leuke zoektocht in de stad. Ga samen met je mama en papa of oma en opa op verkenningstocht door het stadscentrum onder leiding van Rik de Spotvogel. Aan de hand van leuke vragen, rebussen, doe-vragen en gewapend met pen of potlood leer je de stad kennen. Stuur nadien je antwoordformulier terug naar Toerisme Aalst en je ontvangt een leuk geschenkje. Toerisme Aalst, Hopmarkt 51, 9300 Aalst, tel. 053 72 38 80, www.aalst.be/toerisme
op stap met kinderen
145
Wat als het regent? Slecht weer is niet leuk, maar het hoeft geen reden te zijn om binnen te blijven. Hieronder vind je enkele wat-te-doen-bij-slechtweer-tips (uit een veel breder aanbod):
Vaar uit! Aan boord van een schip blijf je droog, kan je wat lekkers drinken en het landschap zien voorbijschuiven. Van april tot oktober worden op de Schelde, Dender en Rupel zo goed als dagelijks boottochten georganiseerd door verschillende rederijen. Je kan op de dag zelf tickets kopen voor een boottocht. Belangrijke vertrekplaatsen zijn: Aalst, Antwerpen en Temse. Maar ook vanuit Brussel, Boom, Dendermonde, Sint-Amands en Mechelen is er een mooi aanbod. Je kan zowel individueel als in groepsverband deelnemen aan boottochten. Meer informatie: www.scheldeland.be/ boottochten
Bezoek een fort. Het fort van Liezele maakt met het Fort van Breendonk deel uit van de tweede fortengordel rond Antwerpen. In dit fort krijg je een goed beeld van hoe de soldaten leefden. Verschillende ruimtes werden ingericht zoals ze er ooit hebben uitgezien en enkele zalen zijn ingericht als museum. Het fort deed dienst als opnamelocaties voor de tv-reeks ‘De smaak van de Keyser’ en ‘In Vlaamse velden’. In het kader van 100 jaar Groote Oorlog wordt een speciaal aanbod voorgesteld. Dankzij een audiogids ben je meteen op weg. Meer informatie: tel. 03 890 76 20, www.fortliezele.be
Spring binnen in een SCHEEPVAARTMUSEUM. Hét museum van de geschiedenis van de scheepsbouw in Vlaanderen en België, de binnenvaart en het varend erfgoed van vóór 1600 tot heden. Het museum is gevestigd in de monumentale meesterwoning uit 1830 van de vroegere scheepsbouwondernemer Van Damme. De voormalige scheepswerven worden uitgebouwd tot een levendige, historische maritieme erfgoedsite. De site maakt je wegwijs in het leven op en rond een scheepswerf aan het einde van de 19de begin van de 20ste eeuw. Meer informatie: tel. 052 34 30 34, www.scheepvaartmuseumbaasrode.be
Stap binnen in een mooie kerk. De Sint-Gertrudiskerk in Wetteren bijvoorbeeld. Deze kerk is de vermeende schuilplaats van het in 1934 gestolen paneel van de Rechtvaardige Rechters van het wereldberoemde schilderij Het Lam Gods van Hubert en Jan Van Eyck. De verdachte Arsène Goedertier was jarenlang organist en koster van de kerk en kende het gebouw als zijn broekzak. De 19de-eeuwse kerk is al meermaals grondig doorzocht geweest, tot nu toe zonder resultaat... Meer informatie: tel. 09 366 31 04, www.beleefwetteren.be
Maak kennis met een dichter… In Sint-Amands, in het Provinciaal Museum Emile Verhaeren wordt leven en werk van de charismatische dichter en kunstcriticus op een hedendaagse wijze uit de doeken gedaan. Je maakt kennis met de figuur Emile Verhaeren aan de hand van zelden of nooit getoonde manuscripten, brieven, foto’s en kunstwerken. Na het museumbezoek moet je zeker richting Kaai wandelen naar het monumentale praalgraf van de dichter aan de Schelde. Meer informatie: www.emileverhaeren.be.
146
wat als het regent?
tips voor bezoekers 147
GALLISCHE HOEVE, DESTELBERGEN
KALKENSE MEERSEN
EMILE VERHAERENMUSEUM, SINT-AMANDS
SINT-GERTRUDISKERK, WETTEREN
‘VAN IER NO DOAR MET ...’ IN AALST
tips voor bezoekers
147
CARNAVAL OVERAL
REUZENOMMEGANG KATUIT
FESTIVARIA
PASSIESPEL ‘CHRISTUS AAN DE SCHELDE’
PALINGFESTIVAL
WATERFEESTEN
evenementen
DUVEL ON TOUR
SCHELDEHAPPENING
evenementen zijn hier een belevenis
PIKKELING
WALKING DENDER
149
JANUARI TENTOONSTELLING ‘BREENDONK EN WILLEBROEK TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG’ Willebroek Nog tot 11 november 2018 loopt in het Fort van Breendonk een tentoonstelling over de Groote Oorlog waar je onder andere alles leert over de fortengordel rond Antwerpen en de rol van het Fort van Breendonk daarin. Je ontdekt ook hoe de bewoners van Willebroek de oorlog beleefd hebben. www.breendonk.be SCHELDELAND NEEMT NOG HET HELE JAAR TAL VAN INITIATIEVEN OM DE GROOTE OORLOG TE HERDENKEN: VAN EVENEMENTEN EN TENTOONSTELLINGEN OVER SPECIALE BOEKVOORSTELLINGEN TOT GELEIDE WANDELINGEN. ONTDEK ZE ALLEMAAL IN KALENDER OP DE WEBSITE WWW.SCHELDELAND.BE/ GROOTEOORLOG.
FEBRUARI – MAART CARNAVAL OVERAL Heel wat steden en gemeenten kennen een rijke carnavalstraditie. Van half februari tot begin april slaat in de regio de carnavalsgekte toe. Aalst, 15 februari Ninove, 22 februari Hamme, 15 maart De grote carnavalsoptochten trekken massaal veel volk. Wie het graag iets minder druk beleeft, kan de kleurrijke stoeten van Buggenhout, Denderleeuw, Dendermonde, Gent-Ledeberg, Lede, Merelbeke, Moerzeke, Temse, Wetteren of Willebroek gaan bekijken.
MAART 22 MAART INTERNATIONALE PLANTENMARKT Opdorp (Buggenhout) Je mag je verwachten aan meer dan 60 standen, met een lengte van ongeveer 1 km rondom de schilderachtige Dries te Opdorp. Een beter kader voor een plantenmarkt kun je niet dromen. Planten kopen in een zee van narcissen! Het is
150
evenementen
een van de grootste plantenbeurzen van Vlaanderen. www.opdorp.be
MAART – APRIL 27 >29 MAART - 3 > 6 APRIL 10 > 12 APRIL PASSIESPEL CHRISTUS AAN DE SCHELDE Mariekerke (Bornem) Het vijfjaarlijkse Passiespel brengt het lijdensverhaal van Christus, waarbij de gebeurtenissen verplaatst worden naar de context van een vissersdorp in het begin van de 20ste eeuw. Eerst en vooral is er het decor: de kerkberm met in het midden de kastanjeboom. En natuurlijk: het schilderachtige kerkje van Mariekerke op de achtergrond en in de rug de Schelde. www.passiespel-mariekerke.eu
APRIL 6 APRIL SCHELDEHAPPENING Bootje varen is de boodschap, maar aan wal kan je ook genieten van verschillende activiteiten en randanimatie. Vanaf de zuidelijke rand rond Antwerpen tot Dendermonde staan ook talrijke bezienswaardigheden langs de Schelde en de Rupel open voor het publiek. www.scheldehappening.be 18 APRIL ASPERGE FESTIVAL Puurs Het prachtige parkdomein Hof van Coolhem vormt met zijn educatieve aspergetuin en demonstratiebermen, waar je kan zien hoe de aspergeteelt stapsgewijs verloopt, de centrale plaats voor dit festival. Het festival dat loopt van half april tot eind juni (duur van het aspergeseizoen) start met de eerste aspergesteek. Naast gastronomische activiteiten staan er onder meer aspergewandeltochten op het programma. www.aspergefestival.be
MEI 1 MEI DUVEL ON TOUR Puurs Alle bierflesjes nog aan toe, den Duvel gaat fietsen! En dat nog wel op de familiefietstocht Duvel on tour. Fiets mee,
evenementen geniet van natuur en cultuur onderweg en maak kans op één jaar gratis Duvel. De befaamde Duvelroute (50 km) is de rode draad in het verhaal en leidt je door het mooie Scheldeland. www.duvelontour.be 23 > 25 MEI PALINGFESTIVAL Mariekerke (Bornem) Tijdens het Pinksterweekend kan je op het Kouterplein in Mariekerke genieten van een overheerlijke portie paling in’t groen ‘op z’n Mariekerks’ ten voordele van het goede doel. Met de ludieke toeristentram, een plezierboot of per stoomtrein geraak je vlot tot in de buurgemeenten Sint-Amands of Puurs. www.palingfestival.be
JUNI 7 JUNI PUBLIEKSOPENING ‘VLIEGVELD VAN GONTRODE’ TIJDENS WOI Gontrode (Melle) Erfgoedcel Viersprong en de gemeente Melle brengen de voormalige Duitse luchtmachtbasis van Gontrode, waar zeppelins en Gotha’s opstegen, opnieuw tot leven. Een wandel- en fietslus brengt je 100 jaar terug in de tijd en onthult het verhaal van het vliegveld tijdens WOI. Boven op de bunker brengt een panoramatafel het verhaal in woord en beeld. www.hetvliegveldvangontrode.be 7 JUNI POTJESMARKT Schellebelle (Wichelen) Elk jaar, op de tweede zondag na Pinksteren, is het dorpsplein van Schellebelle het decor voor de gezellige Potjesmarkt. In het feestgedruis met de traditionele veemarkt, de wielerwedstrijden en tentoonstellingen valt de potjesverkoop op door originaliteit. Deze eeuwenoude traditie stamt uit lang vervlogen tijden waarin schepen aanlegden om hun aardewerk te verkopen op het dorpsplein. In de aardewerken potten werden vooral voedingswaren bewaard. www.wichelen.be 20-21 JUNI THEATER AAN TWATER Boom Theater aan Twater is een jong, internationaal theaterfestival dat elk jaar aan het begin van de zomer de Rupelkaai in
151
vuur en vlam zet. De wandelesplanade wordt een weekend lang omgetoverd tot een boulevard waar straattheater, animatie, stand-upcomedy, muziek en circus elkaar vinden. www.kaaimannen.be www.desteigerboom.be 27-28 JUNI VIS- EN FOLKLOREWEEKEND Mariekerke (Bornem) Het pittoreske voormalige vissersdorp Mariekerke oogt tijdens de kleurrijke Vis- en Folklorefeesten eind juni als een vissersdorp van weleer. Daarvoor zorgen de vismijn, de vissersstoet en uiteraard veel vers en lekkers uit het water. De openbare verkoop van verse vis, volgens het aloude principe van de ‘visafslag’, op de plaats waar de vismijn ooit gestaan heeft, is een niet te missen schouwspel. www.mariekerke.be 28 JUNI PASAR ‘T STAD IN Aalst In 2015 trekt Pasar ’t Stad in en wordt Aalst in de kijker gezet. Op het programma: gegidste en thematische wandelingen rond de thema’s Daens, Boon, carnaval , leuke bezoeken, fietstochten en kindvriendelijke wandelingen in het kader van cultuur en natuur in de stad. www.pasar.be/stad
JULI 27 JULI NATOURCRITERIUM Aalst Het jaarlijkse Natourcriterium (na de Tour de France) lokt jaarlijks om en bij de 70.000 bezoekers naar de Ajuinenstad en is dit jaar aan zijn 80ste editie toe. De Grote Markt is het epicentrum van de wielergekte en live-uitzendingen. www.criteriumaalst.be 22 > 29 JULI PIKKELING Faluintjesstreek Aalst De ‘Pikkeling’ is het traditionele oogst -en folklorefestival in de Faluintjesstreek. Afwisselend treedt een van de vier Aalsterse deelgemeenten Baardegem, Herdersem, Meldert of Moorsel op als gastvrouw. Bezoekers kuieren rond
evenementen
151
tussen demonstraties van het aloude oogstgebeuren, aangevuld met oude ambachten zoals vlegeldorsen of hoefsmeden en proeven van typische streekproducten zoals hopjenever, het Pikkelingbiertje of Faluintjeskoffie. www.faluintjes-pikkeling.be
AUGUSTUS 2 AUGUSTUS OOGSTSTOET Massemen (Wetteren) De Oogststoet is een levendig en kleurrijk zomerfeest, waarbij alle facetten van het landelijke leven op een authentieke wijze worden uitgebeeld in meer dan 50 verschillende taferelen. De stoet rijdt jaarlijks uit op de eerste zondag van augustus. www.oogstfeesten-kortenbos.be 2 AUGUSTUS WATERFEESTEN Donkmeer Berlare Jong en oud genieten van de Waterfeesten aan het Donkmeer. Dit evenement lokt duizenden toeschouwers naar Berlare voor allerlei animatie op en rond het meer. Traditionele afsluiter is het groots Venetiaans vuurwerk. www.berlare.be 14 AUGUSTUS DODENTOCHT Bornem Begonnen in 1970 met 69 wandelaars is de Dodentocht uitgegroeid tot de grootste en meest bekende 100 kilometertocht van heel Europa. De deelnemers moeten maar liefst 100 km te voet afleggen tussen de start op vrijdagavond om 21 uur en de aankomst, maximaal 24 uur later. Onderweg zijn stops voorzien in brouwerij Duvel-Moortgat en Palm. Bekend (en berucht) is de sfeer bij de start en aankomst, het prachtige parcours over drie provincies en de combinatie van drukke dorpskernen en rustige plaatsjes. www.dodentocht.be 21 AUGUSTUS WALKING DENDER Dendermonde Walking Dender is een jaarlijkse gastronomische en artistieke avondmarkt langs de boorden van de oude Dender in het centrum van Dendermonde. Je kan er proeven van verschillende streekhapjes en streekbieren. www.dendermonde.be
152
evenementen
21 > 23 AUGUSTUS CIRK! AALST Aalst Cirk! Aalst trakteert bewoners en bezoekers op een zomers openluchtfestival. Verschillende plekken in de stad worden ingepalmd door tal van performances, circus en theater. Circusfanaten of toevallige passanten, iedereen kan genieten van dit festival. www.cirkaalst.be 27 AUGUSTUS REUZENOMMEGANG KATUIT Dendermonde De historische Reuzenommegang Katuit trekt jaarlijks op de laatste donderdag van augustus door het oude centrum van Dendermonde. Het is een historische avondstoet die de dansende Gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath opvoert in een feeërieke optocht van wel duizend gekostumeerde figuranten. Praalwagens, muziekkorpsen, straattheaterartiesten, vendelzwaaiers en fakkeldragers zorgen voor een uniek spektakel. De stoet voert niet alleen historische of volkse taferelen op, maar er gaat ook veel aandacht naar eigentijdse animatie en speciale effecten. Als afsluiter is er een muzikaal vuurwerk op de Markt. www.rosbeiaard.be
AUGUSTUS – SEPTEMBER 21 > 24 AUGUSTUS - 27 > 31 AUGUSTUS 3 > 5 SEPTEMBER FESTIVARIA Donkmeer Berlare De tweejaarlijkse openluchtopvoering van een populaire musical aan de oevers van het Donkmeer trekt telkens weer een breed en cultuurminnend publiek. Theater, muziek en het prachtige natuurlijke kader van het Donkmeer versmelten tot een adembenemend zomers avondspektakel met prachtige zangpartijen en oogverblindende kostuums. Deze zomer staat ‘Sacco & Vanzetti’ op het programma, een waargebeurd verhaal dat leidde tot wereldwijde protesten. Meesterlijk gemaakt door Dirk Brossé, Frank Van Laecke en Allard Blom met in de hoofdrollen Jelle Cleymans, Hans Peter Janssens en Peter Van de Velde. www.festivaria.eu
evenementen
SEPTEMBER 6 SEPTEMBER HOPDAG Meldert (Aalst) Op de hopdag ter gelegenheid van de kermis in Meldert kan je het hopproject en de demonstraties rond de hoppeoogst bekijken. Denk je dat je het aankunt om met de hand hop te plukken? Dan kan je deelnemen aan het Vlaams kampioenschap ‘hoppepluk’. Of is het degusteren van de heerlijke bieren die met de Meldertse hop worden bereid meer iets voor jou? www.aalst.be 11 > 13 SEPTEMBER SMEEDFESTIVAL Niel Het Sint-Hubertusplein wordt voor twee dagen omgetoverd tot de grootste smidse van Europa. Dit sfeervolle openluchtspektakel roept met zijn geur van kolen, hitte en de typisch klinkende hamerslagen bij heel wat mensen een nostalgisch gevoel op. Je kan zien hoe smeden uit binnen- en buitenland gedreven omgaan met hamer, staal, kolenvuur en aambeeld. www.niel.be 20 SEPTEMBER BOULEVART Dendermonde Boulevart trakteert bewoners en bezoekers op een openluchtfestival met straattheater en circus. www.ccbelgica.be/boulevart
NOVEMBER 11 NOVEMBER JAARMARKTCROSS Niel De Jaarmarktcross kan telkens op een publieke belangstelling van om en bij de 10.000 liefhebbers rekenen. De cross werd voor de eerste maal georganiseerd in 1963 als onderdeel van de jaarmarktfestiviteiten rond 11 november. De kampioenen dingen over een drie kilometer lang parcours van weiland, zandweg en kasseiweg naar de titel. Sven Nys, Eric De Vlaeminck en Robert Vermeire zijn maar enkelen die sinds het ontstaan als winnaar het podium bestegen. www.soudal.com/soudalclassics
153
29 NOVEMBER FLANDRIENCROSS Hamme Duizenden sportliefhebbers verzamelen zich om het kruim van de Belgische veldrijders te zien strijden om de eer in de Bpost Bank trofee. Bij de elite zien we bekende namen als Kevin Pauwels en Sven Nys opduiken. Ook kampen jeugdige renners om de jeugdtrofee voor junioren. Onder luid applaus krijgen de winnaars de trofeeën aangereikt en de verzamelde massa kan zich uitleven op een spetterende muzikale afterparty. www.sport.be/flandriencross ROS BEIAARDOMMEGANG Dendermonde De Ros Beiaardommegang is een historisch topevenement in Vlaanderen en Europa. De ommegang herdenkt de legende van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen en vindt maar om de tien jaar plaats (2020). Een schitterende stoet met praalwagens en maar liefst tweeduizend figuranten trekt door de binnenstad van Dendermonde. In de stoet dragen trotse Pijnders het monumentale ros, bereden door de Vier Heemskinderen, door de straten. Het absolute hoogtepunt is het moment waarop het heldhaftige ros al steigerend het ‘vuurgevecht’ aangaat op de Grote Markt. Iedereen zingt en klapt dan mee op de tonen van het Ros Beiaardlied. Het Ros Beiaard en zijn ommegang zijn erkend als Werelderfgoed. www.rosbeiaard.be
22 APRIL > 1 MEI 2016 FLORALIËN GENT In april 2016 is het eindelijk weer zo ver: dan gaat de volgende editie van de FLORALIËN Gent. Met een vernieuwd concept dit keer, want vanaf nu bestaat de bloemententoonstelling uit een open ontdekkingsparcous over heel de stad Gent. www.floralien.be
evenementen
153
index AALST 23 24 25 54 55 121 122 125 127 128 130 133 135 136 139 140 141 142 143 145 146 150 151 152 153 BERLARE 11 12 14 15 16 56 57 123 125 128 130 134 135 139 140 144 152 BOOM 43 44 45 46 58 59 121 122 124 125 128 130 133 135 139 151 BORNEM 39 40 41 60 61 106 128 130 133 141 142 150 151 152 BUGGENHOUT 39 40 41 60 61 106 128 130 133 141 142 150 151 152 DENDERLEEUW 64 65 122 130 135 150 DENDERMONDE 26 27 28 29 41 66 67 121 122 125 127 128 130 131 133 135 136 139 140 141 142 146 150 152 153 DESTELBERGEN 10 11 68 69 130 141 145 ERPE-MERE 70 71 130 135 GENT 72 73 122 124 130 139 144 150 153 HAALTERT 25 74 75 130 HAMME 41 76 77 124 129 130 133 135 139 140 141 144 150 153 HEMIKSEM 43 46 78 79 122 124 127 130 133 144 KRUIBEKE 80 81 124 130 144 LAARNE 10 11 82 83 130 139 144 LEBBEKE 84 85 130 143 LEDE 25 86 87 130 135 150 MECHELEN 88 89 121 122 130 133 139 146 MELLE 10 11 90 91 130 151 MERELBEKE 11 72 73 92 130 135 139 150 NIEL 43 45 46 94 95 130 133 153 NINOVE 18 19 20 21 96 97 121 127 130 135 139 140 141 150 PUURS 40 98 99 130 133 135 141 142 143 150 RUMST 43 46 100 101 130 133 135 136 139 145
154
index
SCHELLE 46 102 103 122 124 130 133 SINT-AMANDS 39 40 41 104 105 121 122 124 125 130 133 135 141 143 146 151 TEMSE 106 107 121 122 130 140 146 150 WETTEREN 10 11 108 109 125 128 130 133 135 139 146 150 152 WICHELEN 10 11 110 111 123 130 135 151 WILLEBROEK 49 50 51 112 113 122 123 124 125 130 133 135 144 150 ZELE 114 115 130 135 143 ZWIJNDRECHT 116 117
www.scheldeland.be
VOOR MEER INFORMATIE OVER SCHELDELAND KAN JE TERECHT BIJ: Toerisme Aalst Hopmarkt 51 9300 Aalst tel. 053 72 38 80 toerisme@aalst.be www.aalst.be/toerisme
Toerisme Klein-Brabant Scheldeland ‘Het Landhuis’, Boomstraat 1 2880 Bornem tel. 03 899 28 68 info@tkbs.be www.toerismekleinbrabant.be Toerisme Dendermonde Stadhuis Grote Markt 9200 Dendermonde tel. 052 21 39 56 toerisme@dendermonde.be www.dendermonde.be Cultuur & Toerisme Erpe-Mere Oudenaardsesteenweg 458 9420 Erpe-Mere tel. 053 60 34 00 toerisme@erpe-mere.be www.erpe-mere.be
Toerisme Hamme Gemeentehuis Marktplein 1 9220 Hamme tel. 052 47 56 05 toerisme@hamme.be www.hamme.be Toerisme Mechelen Hallestraat 2-4-6 2800 Mechelen tel. 070 222 800 toerisme@mechelen.be www.toerismemechelen.be VVV/Toerisme Ninove Stadhuis Centrumlaan 100 9400 Ninove tel. 054 31 32 85 toerisme@ninove.be www.ninove.be Toerisme Wetteren Markt 23 9230 Wetteren tel. 09 366 31 04 toerisme@wetteren.be www.beleefwetteren.be Toerisme Rupelstreek Regionaal infokantoor Rupelstreek APB De Schorre Schommelei 1/3 2850 Boom tel. 03 880 76 25 info@toerismerupelstreek.be www.toerismerupelstreek.be
Toerisme Scheldeland is een interbestuurlijk samenwerkingsverband tussen:
de steden, de gemeenten en lokale VVV’s uit de regio Scheldeland, Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland vzw en Toerisme Rupelstreek vzw.
toerisme scheldeland
#scheldeland
#scheldeland
scheldeland Toeristische gids 2015
Toerisme Berlare Infokantoor Donkmeer Donklaan 123 9290 Berlare tel. 09 342 92 40 toerisme@berlare.be www.berlare.be
Toerisme Gent Sint-Veerleplein 5 9000 Gent tel. 09 266 56 60 visit@gent.be www.visitgent.be