Uwaga i Metoda Tomatisa® jako sposób na sukces

UWAGA I METODA TOMATISA® JAKO SPOSÓB NA SUKCES: WYNIKI POLSKIEGO PROJEKTU REALIZOWANEGO W LATACH 2010-2013 (PODSUMOWANIE)

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” był realizowany w Polsce w latach 2010-2013. Głównym

celem projektu było ustalenie, czy włączenie stymulacji słuchowej do programu szkolnego może pozytywnie wpłynąć na przyszłe osiągnięcia dzieci w nauce szkolnej. Szczegółowe cele projektu były następujące: - Opracowanie innowacyjnego programu edukacyjnego, który włącza stymulację słuchową do programu szkolnego; - Poprawa skuteczności nauczania w przypadku dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Projekt był współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Partnerami projektu byli: firma Young Digital Planet oraz Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie.

KONCEPCJA PROJEKTU W projekcie wzięły udział 62 szkoły z całej Polski, które uczestniczyły już w poprzednich projektach Tomatisa® w Polsce i w związku z tym dysponowały sprzętem do stosowania tej metody. Były wśród nich szkoły specjalne i zwykłe z oddziałami specjalnymi lub integracyjnymi. W każdej szkole, w klasach I-III wyznaczono jeden oddział, w którym do rozkładu zajęć włączono stymulację słuchową. Na różnych etapach projektu brało w nim udział od 1111 do 1179 uczniów (całkowita liczba uczestników wyniosła 1333). W klasach I i III metodą stymulacji słuchowej stosowaną w ramach projektu była Metoda Tomatisa®, w klasach II – logorytmika.

Nauczyciele odbyli podstawowe szkolenie z Metody Tomatisa®. Jak wspomniano powyżej, szkoły zaangażowane w projekt miały już pewne doświadczenie w dziedzinie Metody Tomatisa® z racji uczestnictwa we wcześniejszych projektach. Do celów projektu przygotowano siedem programów, trwających od 8 do 10 dni, dostosowanych do różnych przypadków, z zaleceniem realizacji 3 cykli programów słuchowych. Nauczyciele dowiedzieli się, jak dobierać programy stosownie do różnych przypadków, z którymi mogli mieć do czynienia. Średnio konieczne było zastosowanie 198 godzin Metody Tomatisa® w ciągu 2 lat i 60 godzin logorytmiki w ciągu 1 roku.

UWAGA I METODA TOMATISA®: WYNIKI POLSKIEGO PROJEKTU REALIZOWANEGO W LATACH 2010-2013 (PODSUMOWANIE)

2014

NARZĘDZIA OCENY

U wszystkich dzieci przeprowadzono skróconą wersję testu uwagi słuchowej (zawsze, gdy było to możliwe, w zależności od współpracy ze strony dziecka).

Na zakończenie badania opracowano kwestionariusz dotyczący kompetencji kluczowych, umożliwiający ocenę następujących aspektów: •

Umiejętność uczenia się (4 podskale: pamięć, uwaga, praktyczne wykorzystanie wiadomości, motywacja i pewność siebie);

•

Umiejętności językowe (język ojczysty – 2 podskale: percepcja i ekspresja językowa, zdolność do słuchania)

•

Umiejętności muzyczne (3 podskale: percepcja muzyki, ekspresja ruchowa, ekspresja muzyczna)

•

Umiejętności społeczne (3 podskale : umiejętność pracy w grupie, przestrzegania zasad, wyrażania swojego zdania i rozumienia różnych punktów widzenia)

OCENĘ PRZEPROWADZONO W NASTĘPUJĄCY SPOSÓB:

 Początek i koniec klasy I (test uwagi słuchowej, kompetencje kluczowe )  Koniec klasy II (kompetencje kluczowe)  Początek i koniec klasy III (test uwagi słuchowej, kompetencje kluczowe) Dzieci podzielono na dwie grupy: jedną bez zaburzeń uczenia się, a drugą z zaburzeniami (zespoły genetyczne, ADHD, autyzm, porażenie mózgowe itp.).

776 dzieci poddano stymulacji za pomocą Metody Tomatisa®. Kryterium decydującym o włączeniu dziecka do programu Metody Tomatisa® były zaburzenia w wynikach testu uwagi słuchowej. Do celów analizy wyróżniono 4 grupy: dzieci bez zaburzeń, niebiorące udziału w seansach Metody Tomatisa® (244-270 dzieci, zależnie od fazy projektu), dzieci bez zaburzeń, biorące udział w seansach Metody Tomatisa® (398-419 dzieci), dzieci z zaburzeniami, niebiorące udziału w seansach Metody Tomatisa® (18-96 dzieci) oraz dzieci z zaburzeniami, biorące udział w seansach Metody Tomatisa® (304-335 dzieci).

WYNIKI Wyniki przedstawione poniżej dotyczą uczniów klasy I, u których jedyną metodą stymulacji słuchowej była Metoda Tomatisa®. Wyniki uczniów klas II i III są obecnie w trakcie analizy.

2

UWAGA I METODA TOMATISA®: WYNIKI POLSKIEGO PROJEKTU REALIZOWANEGO W LATACH 2010-2013 (PODSUMOWANIE)

2014

Analiza testu uwagi słuchowej

Analiza parametrów testu uwagi słuchowej wykazała wyraźną poprawę każdego z nich. Po stymulacji słuchowej poprawiła się uwaga słuchowa zewnętrzna:  W 70% przypadków w pierwszym zakresie (pasmo częstotliwości 125-750 Hz)  W 63% przypadków w drugim zakresie (pasmo częstotliwości 1000-3000 Hz)  W 63% przypadków w trzecim zakresie (częstotliwości powyżej 3000 Hz) Uwaga słuchowa wewnętrzna (krzywa przewodnictwa kostnego) poprawiła się:  W 73% przypadków w pierwszym zakresie (pasmo częstotliwości 250-1000 Hz)  W 57% przypadków w drugim zakresie (pasmo częstotliwości 1000-3000 Hz)  W 40% przypadków w trzecim zakresie (częstotliwości powyżej 3000 Hz) Selektywność w prawym i lewym uchu poprawiła się w 50% przypadków. Lokalizacja źródła dźwięku poprawiła się w 69% przypadków w uchu prawym i w 68% przypadków w uchu lewym.

Analiza kwestionariuszy dotyczących kompetencji kluczowych

Celem analizy kompetencji kluczowych była ocena, czy stymulacja słuchowa wpływa na wyniki dziecka w następujących dziedzinach: uwaga słuchowa, umiejętności społeczne, percepcja i ekspresja muzyczna, umiejętności językowe (język ojczysty). Ocena skuteczności stymulacji opierała się na obserwacji rozwoju kompetencji w grupach poddanych stymulacji słuchowej i w grupach, gdzie stymulacji nie stosowano. Porównanie przeprowadzono na 4 następujących grupach:  Grupa 1 – dzieci z zaburzeniami, biorące udział w programie Tomatisa®  Grupa 2 – dzieci z zaburzeniami, niebiorące udziału w programie Tomatisa®  Grupa 3 – dzieci bez zaburzeń, biorące udział w programie Tomatisa®  Grupa 4 – dzieci bez zaburzeń, niebiorące udziału w programie Tomatisa®

UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ W grupach poddanych stymulacji Metodą Tomatisa® wzrost umiejętności uczenia się jest statystycznie znaczący: 5,8% u dzieci z zaburzeniami i 5% u dzieci bez zaburzeń. W grupach, w których nie stosowano Metody Tomatisa®, umiejętność uczenia się wzrosła o 3,3% u dzieci bez zaburzeń i o 0% u dzieci z zaburzeniami. W tych grupach wzrost umiejętności uczenia się nie był statystycznie znaczący.

3

UWAGA I METODA TOMATISA®: WYNIKI POLSKIEGO PROJEKTU REALIZOWANEGO W LATACH 2010-2013 (PODSUMOWANIE)

2014

UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE Po roku wzrost umiejętności społecznych w grupie dzieci z zaburzeniami, biorących udział w seansach Metody Tomatisa®, był statystycznie znaczący (6,3%), podczas gdy wzrost w analogicznej grupie bez stymulacji słuchowej nie był statystycznie znaczący (1,5%). To samo stwierdzono w grupach dzieci bez zaburzeń. W grupie realizującej program treningu słuchowego Tomatisa® wzrost umiejętności społecznych wyniósł 5,3% (statystycznie znaczący), a w grupie nie poddanej stymulacji słuchowej wzrost wyniósł 1,4% (nieznaczący).

UMIEJĘTNOŚCI JĘZYKOWE W ciągu roku umiejętności językowe w grupie dzieci z zaburzeniami wzrosły o 7,5% (statystycznie znaczący wzrost), podczas gdy w analogicznej grupie nie realizującej treningu słuchowego wzrost wyniósł jedynie 3,2% (nieznaczący). W grupach bez zaburzeń: w grupie realizującej program Tomatisa®wzrost wyniósł 5,7% (statystycznie znaczący), a w grupie niestymulowanej 2,5% (nieznaczący).

UMIEJĘTNOŚCI MUZYCZNE Podobnie jak w przypadku wyników opisanych powyżej większy wzrost umiejętności muzycznych odnotowano w grupach, które realizowały program słuchowy Tomatisa®, niż w grupach, które nie były poddane stymulacji. Poziom kompetencji wzrósł o 10,3% w grupie z zaburzeniami, a o 8,6% w grupie bez zaburzeń. W grupach, które nie realizowały programu, kompetencje wzrosły o 6,7% u dzieci z zaburzeniami i o 4,1% u dzieci bez zaburzeń.

Umiejętności muzyczne wzrosły bardziej w grupach, które realizowały program Tomatisa®, ale ten wzrost nie był statystycznie znaczący w żadnej z czterech analizowanych grup.

Wzrost wszystkich badanych kompetencji był wyższy w grupach, u których stosowano stymulację za pomocą Metody Tomatisa®. Porównanie wzrostu umiejętności w grupach stymulowanych i niestymulowanych wykazało, że różnica między grupami jest najbardziej zauważalna i statystycznie znacząca w dziedzinie umiejętności uczenia się u dzieci z zaburzeniami i bez zaburzeń, a także w przypadku umiejętności społecznych u dzieci z zaburzeniami. Oznacza to, że po programie Metody Tomatisa® wszystkie dzieci poddane stymulacji słuchowej znacząco zwiększyły swoje umiejętności w stosunku do grup, w których stymulacji nie stosowano. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku wzrostu umiejętności społecznych w grupach dzieci z zaburzeniami. W pozostałych przypadkach różnice w kompetencjach pomiędzy poszczególnymi grupami wskazywały na przewagę grup 4

UWAGA I METODA TOMATISA®: WYNIKI POLSKIEGO PROJEKTU REALIZOWANEGO W LATACH 2010-2013 (PODSUMOWANIE)

2014

realizujących Metodę Tomatisa®, ale różnice między grupami stosującymi i niestosującymi Metody nie są statystycznie znaczące.

dr Joanna Ratyńska

STRESZCZENIE Wyniki badania sugerują duży pozytywny wpływ stymulacji słuchowej z wykorzystaniem Metody Tomatisa® na wzrost poziomu kompetencji uczniów pierwszych klas szkoły podstawowej. Wpływ jest najbardziej zauważalny w przypadku umiejętności uczenia się i umiejętności społecznych. Wyniki badania sugerują, że Metoda Tomatisa® mogłaby mieć korzystny wpływ na wsparcie rozwoju dzieci, zarówno tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, jak i dzieci nieprzejawiających takich potrzeb. Badanie wykazało również, że stymulacja słuchowa może zostać włączona do programu szkolnego.

MATERIAŁY http://www.uwaga.ydp.com.pl/ – oficjalna witryna internetowa projektu „Raport z analizy związku pomiędzy stosowaniem Metody Tomatisa® a rozwojem kompetencji kluczowych” autorstwa profesora Romana Konarskiego z Uniwersytetu Gdańskiego.

5