Maszyna XXI

POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ ARCHITEKTURY

RAR-2 KATEDRA PROJEKTOWANIA ARCHITEKTONICZNEGO

MASZYNA XXI Kinetyczna struktura usługowo-mieszkaniowa przy placu Spielbudenplatz w Hamburgu

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA

Autor : Tomasz Pawluś Promotor Pracy Dyplomowej : dr inż. arch. Damian Radwański

Gliwice 2016

MASZYNA XXI

Kinetyczna struktura usługowo-mieszkaniowa przy placu Spielbudenplatz w Hamburgu

POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ ARCHITEKTURY RAR-2 KATEDRA PROJEKTOWANIA ARCHITEKTONICZNEGO Autor : Tomasz Pawluś Promotor Pracy Dyplomowej : dr inż. arch. Damian RadwańskiT GLIWICE 2016

SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE 1. Temat pracy dyplomowej.

2. Geneza tematu pracy dyplomowej.

3. Cel pracy dyplomowej.

II. CZĘŚĆ TEORETYCZNA 1. Globalizacja architektury.

2. Rola placu w mieście.

3. Kształtowanie architektury na styku z placem.

4. Architektura kinetyczna.

4.1. Definicja

4.2. Geneza kinetyki

4.3. Kinetyka w sztuce

4.4. Ewolucja kinetyki w architekturze

4.5. Systematyka architektury kinetycznej 5. Analiza przykładów 6. Konstrukcje mostowe 7. Archigram 8. Wnioski z części teoretycznej

III. ANALIZA LOKALIZACJI PROJEKTU 1. Ogólne informacje - Hamburg 2. Dzielnica St. Pauli i ulica Reeperbahn 3. Analiza architektury Hamburga 4. Plac Spielbudenplatz 5. Analiza wydarzeń z palacu Spielbudenplatz 6. Dokumentacja fotograficzna IV. PROJEKT 1. Wstęp 2. Założenia projektowe 3. Idea 4. Zagospodarowanie 5. Struktura funkcjonalna 6. Rozwiązania funkcjonalne 7. Rozwiązania materiałowe 8. Rozwiązania konstrukcyjne 9. Zestawienie powierzchni V. PLANSZE PROJEKTOWE VI. ZAKOŃCZENIE Bibliografia Spis fotografii i rysunków

7

I. WPROWADZENIE

Zdj. 1 Jednostka Marsylska, Le Corbusier

Zdj. 1 Jednostka marsylska, Le Corbusier

1. TEMAT PRACY DYPLOMOWEJ

Architektura zazwyczaj kojarzy się z trwałością, statycznością, czy też solidnością.

W XXI wieku, w czasach, gdzie świat porusza się w niesamowitym tempie, gdzie zmienność i ulotność są nierozerwalnym czynnikiem codzienności, a technologia posiadała większość dziedzin ludzkiego życia, a także samych ludzi, architektura również musi nadążać za tym rozwojem i zrobić krok naprzód w poszukiwaniu nowych rozwiązań, nowych typologii, a także zupełnie nowego pojmowania przestrzeni. Dzięki rozwojowi nowych technologii, parametryce i algorytmom komputerowym, coraz większym możliwością konstruktorskim oraz materiałowym możemy zacząć poszukiwać zupełnie nowego postrzegania przestrzeni architektonicznej. Architektura jest przecież niczym innym jak kreowaniem przestrzeni, która w dzisiejszych czasach jest niesamowicie cenna, zwłaszcza w centrach wielkich miast, gdzie odbywa się niezliczona ilość wydarzeń kulturalnych, społecznych czy też sportowych.

Wykorzystując osiągnięcia XXI wieku budynki, przede wszystkim w śródmiejskich

częściach miast muszą dawać możliwości kreowania różnych przestrzeni w zależności od potrzeb. Architektura, która do tej pory traktowana była trójwymiarowo może otrzymać czwarty wymiar - RUCH. Kinetyka, a właściwie architektura kinetyczna może stanowić odpowiedź na wymagania współczesnego świata, może sprawić, że architektura stanie się ulotna i elastyczna, a nawet może być to droga do poszukiwania zupełnie nowego stylu architektonicznego.

W przedstawionym opracowaniu zostały poruszone zagadnienia z tematyki

kształtowania przestrzeni urbanistycznej za pomocą futurystycznej wizji kinetycznej struktury usługowo-mieszkaniowej, która w oparciu o atrybut ruchu jest w stanie zmieniać się i dopasowywać do konkretnych potrzeb społeczności.

11

2. GENEZA TEMATU PRACY

Początek XX wieku za sprawą rewolucji przemysłowej stał się przełomowym okresem

dla współczesnej architektury. Nadszedł czas długo wyczekiwanych zmian, modernizm raz na zawsze odmienił oblicze znanej dotąd architektury. Szwajcarski architekt, zwany Le Corbusier w jednym ze swoich tekstów publikowanych w książce „W stronę architektury” sformułował bardzo znaczące słowa dla rozwoju architektury. „Dom jest maszyną do mieszkania. Kąpiele, słońce, ciepła i zimna woda, regulowana temperatura, przechowywanie żywności, higiena, piękno wynikające z proporcji. Fotel jest maszyną do siedzenia. Umywalnie są maszynami do mycia. Nasze współczesne życie, to co jest w nim naszą aktywnością z wyjątkiem godziny przeznaczonej na picie rumianku, tworzy nasze przedmioty. Ubranie, wieczne pióro, długopis, maszynę do pisania, aparat telefoniczny, wspaniałe meble, lustra, walizki, maszynkę do golenia Gillette i fajkę angielską. Nasza epoka codziennie utrwala swój styl. Tu przed naszymi oczyma, przed oczyma które nie widzą.”1 W czasach modernizmu słowa te sprowadzały się do nowoczesnych materiałów jak na owe czasy, prefabrykacji, masowej produkcji, czy też formie podporządkowanej funkcji. Wiele z tych aspektów możemy odnaleźć w dziełach samego architekta.

W XXI wieku, ponad sto lat po rewolucji przemysłowej nasze podejście do architektury

w dużej części korzysta ze zdobyczy, które otrzymaliśmy w spadku po modernistach.

Nie postawiono jeszcze jednoznacznego kroku na drodze do odnalezienia nowego stylu naszej epoki. Współczesne technologie rozwijają się w zastraszającym tempie, globalizacja, komputery, robotyka i automatyzacja - nowoczesne aspekty dzisiejszego świata rozwijają się w szalonym tempie, architektura nie może pozostać z tyłu, musimy zacząć poszukiwać nowych rozwiązań oraz włączać do architektury rozwiązania inspirowane innymi dziedzinami.

Być może odpowiedzą na taką zmianę mógłby stać się koncept MASZYNA XXI. Budynek który stanie się maszyną totalną, robotem naszpikowanym nowoczesną technologią i materiałami z zupełnie nowym postrzeganiem przestrzeni, nową funkcjonalnością.

Temat pracy dyplomowej opiera się na założeniach konkursu Hybrid Housing

zaproponowanego przez organizację Crtl+Space, na zaprojektowanie koncepcji budynku hybrydowego, który będzie łączył w sobie wiele śródmiejskich funkcji, taki jak mieszkania, biura, usługi handlowe, a także przestrzenie dla mieszkańców, sąsiadów oraz szerokiej społeczności miejskiej. Lokalizacja działki znajduję się w centrum miasta Hamburg (Niemcy) w jednej z najstarszych i najbardziej żywych dzielnic miasta, dzielnicy ‘‘czerwonych latarni”- St. Pauli, przy ważnym placu miejskim Spielbudenplatz. Program funkcjonalny i zalecenia konkursowe zostały potraktowane elastycznie tak, aby w jak najlepszym stopniu wykorzystać możliwości jakie daje architektura kinetyczna, ale także lokalizacja, złożoność historii miejsca oraz bezpośredni styk z placem miejskim.

1 Le Corbusier, “W stronę architektury”, Warszawa 2012, Centrum Architektura

12

3. CEL PRACY DYPLOMOWEJ

Celem pracy dyplomowej jest zbudowanie nowatorskiej koncepcji budynku

hybrydowego w oparciu o zagadnienie kinetyki w architekturze, która pozwoli rozszerzyć spojrzenie na nowe możliwości kształtowania przestrzeni architektoniczno-urbanistycznej.

13

II. CZĘŚĆ TEORETYCZNA

1. GLOBALIZACJA ARCHITEKTURY

Żyjemy w czasach, gdzie większość dziedzin ludzkiego życia dotyka proces globalizacji.

Zjawisko to, niestety nie ominęło architektury, a narodziło sie już w latach 20. XX wieku, kiedy to światem architektury zawładnął styl międzynarodowy, pomimo, że ten styl architektoniczny lata swej świetności ma już dawno za sobą, echa jego wpływów nadal możemy odnaleźć we współczesnej architekturze na całym świecie. Moderniści tworząc swoje górnolotne idee, nie przewidzieli tego jak wpłyną one na rozwój światowej architektury. Tworzenie dla mas spowodowało kopiowanie tych samych ‚‚tanich’’ rozwiązań w postaci ogromnych molochów mieszkaniowych na całym świecie bez jakiejkolwiek wrażliwości na otaczający kontekst.

W spadku pozostawionym przez modernistów nadal odczuwamy piętno jakim jest

globalizacja współczesnej architektury. Dzisiejszym architektom zarzuca się bezmyślne kopiowanie form bez zwracania uwagi na kontekst danego miejsca, niszcząc przy tym jego wartości i potencjał. Zbytnia unifikacja, brak autokrytyki i brak zwracania uwagi na wartości jakie prezentują dane przestrzenie wpływa na wyjałowienie miejskiego krajobrazu.

Rem Koolhaas w swoim gorzkim manifeście zatytułowanym ‚‚Śmieciowa przestrzeń’’ napisał takie oto słowa ‚‚Identyczność jest nowym śmieciowym jedzeniem dla wysiedlonych, karmą globalizacji dla pozbawionych praw... Jeśli przestrzeń-śmieć jest pozostawionym przez ludzkość odpadem, który zaśmieca wszechświat, śmieciowa przestrzeń jest pozostałością, jaką ludzkość zostawia po sobie na tej planecie”. 2

Architektura powinna wydobywać najwspanialsze wartości zakorzenione w danym

miejscu. Lokalizacja projektu w Hamburgu, w mieście które posiada znakomitą atmosferę i jedyny w swoim rodzaju ‚‚klimat’’ architektoniczny, w mieście które całkiem dobrze odparło proces globalizacji architektury, nakłada na nas ważny aspekt w podejściu projektowym. Niestety dzielnica St. Pauli ulega coraz to większym transformacją powoli ulegając procesowi globalizacji.

Mieszkańcy miasta czasem nazywają to miejsce dzielnicą ‚‚szklanych fasad’’, ponieważ powstaje tam znaczna liczba nowoczesnych realizacji. Ważnym aspektem w projektowaniu jest podjęcie dialogu z otaczającym kontekstem, aby nie zniszczyć piękna atmosfery panującej w tak szczególnym miejscu jak plac Spielbudenplatz.

2 Rem Koolhaas, Śmieciowa przestrzeń, My i oni. Przestrzenie wspólne. Projektowanie dla wspólnoty. Warszawa 2014, Fundacja Bęc Zmiana

16

Zdj. 2 Osiedle mieszkaniowe w St. Monica USA

Zdj 3. Osiedle mieszkaniowe za Żelazną Bramą w Warszawie, Polska

Zdj 4. Osiedle mieszkaniowe w Chinach

2. ROLA PLACU W STRUKTURZE MIASTA

Place miejskie w przestrzennej strukturze miasta są miejscami spotkań, zgromadzeń,

handlu, integracji społecznej, a mówiąc bardziej ogólnie koncentracji szeroko pojętego życia publicznego. Od najdawniejszych dziejów cywilizowanej ludzkości były one niezwykle istotnymi elementami projektowania tkanki miejskiej, zajmując miejsce na najwyższym stopniu w hierarchii wartości. Bardzo często wokół placów kreowała się dalsza struktura miasta. Ruchliwy plac miejski, pełen zgiełku i ludzi świadczył o zdrowym funkcjonowaniu życia publicznego w mieście. W toku rozwoju myśli urbanistycznej, dwudziestowieczne doktryny modernistów zupełnie odwróciły role ‚‚pustki’’ w strukturze miasta, przez co plac miejski praktycznie przestał istnieć, zupełnie zabijając miejskie życie. Wystarczy spojrzeć na porównanie mapy Paryża i modernistycznej Brasili. Na pierwszy rzut oka widać jak ogromna dysproporcja w traktowaniu tkanki miejskiej nastąpiła w tych dwóch odmiennych podejściach urbanistycznych. Analizując mapę Brasili nie jesteśmy w stanie stwierdzi w którym miejscu są przestrzenie publiczne, w tym place miejskie, gdzie koncentruje się życie miasta. Natomiast patrząc na mapę

Rys. 1. Mapa fragmentu Paryża

Rys. 2. Mapa fragmentu Brasili

Paryża po kilku sekundach jesteśmy w stanie wskazać przynajmniej kilka placów miejskich.

Na szczęście dla naszego społeczeństwa, we współczesnej urbanistyce, planowaniu regionalnym i pokrewnych dziedzinach rola przestrzeni publicznej, w tym placu miejskiego przeżywa dobę renesansu. Chociaż nadal zmagamy sie z problemem przenoszenia sie życia publicznego do centrów handlowych i innych pokrewnych przestrzeni skomercjalizowanych to problem ten został zauważony przez odpowiednie grupy społeczne, które dokładają bardzo wielu starań do podniesienia jakości przestrzeni publicznych. Organizacja coraz to większej liczby wydarzeń zapraszających społeczeństwo do wspólnej interakcji, usuwanie z placów instytucji takich jak banki, na rzecz barów i restauracji w znaczącym stopniu ożywia przestrzeń placów nadając jej zupełnie nowego znaczenia. 3

3 Calderia P. R. Teresa, Fortcified Enclaves: The New Urban Segregation, Theorizing the City, Public Culture Winter 1996

18

Architekci i urbaniści w

coraz większym stopniu edukowani są do przemyślanego

projektowania przestrzeni publicznych, mając coraz większą świadomość znaczenia jej dla współczesnego miasta. Amerykańska reporterka Jane Jacobs podejmując polemikę z współczesnymi przestrzeniami publicznymi zauważa, że najważniejszym aspektem wpływającym na to, że dane miejsce tętni życiem jest jego różnorodność i elastyczność. ‚‚Moje dotychczasowe obserwacje i wnioski sprowadzają się do następującego stwierdzenia: amerykańskie miasta potrzebują wszelakich przejawów różnorodności misternie splecionych w sieci wzajemnego wsparcia. Potrzebne są, aby miejskie życie mogło się toczyć przyzwoicie i sprawnie oraz aby mieszkańcy mogli podtrzymywać i rozwijać życie społeczne i cywilizację”4 , chociaż autorka opisuje tu problem na przykładzie wielkich amerykańskich miast, to aspekt różnorodności przestrzeni miejskiej dotyczy również dużych miast europejskich. Segregacja funkcjonalna miasta doprowadza do tworzenia się bardzo niebezpiecznych przestrzeni, dobrym przykładem ilustrującym ten problem mogą być dzielnice biznesowe, które z nadejściem godzin wieczornych prawie całkowicie pustoszeją i wymierają, dzielnice takie żyją tylko od godziny 800 -1700. To samo tyczy się placów miejskich, które potrzebują różnorodności przestrzeni, usług oraz odbywających się na nich wydarzeń. Plac miejski, który jest chętnie uczęszczany przez ludzi jest ogromnym skarbem dla miasta, o który należy dbać z wielką starannością.

4 Jane Jacobs, Życie i śmier wielkich miast ameryki, Warszawa 2015, Centrum Architektury

19

RYNEK GŁÓWNY, KRAKÓW

Największy plac miejski w Europie jest doskonałym przykładem świetnie działającej

przestrzeni publicznej. Możemy odnaleźć tam niesamowitą różnorodność atrakcji, co sprawia, że przyciąga ona nie tylko turystów, ale także mieszkańców Krakowa. Na Rynku Głównym w Krakowie można zjeść obiad, wypić piwo prosto z lokalnego browaru, zrobić zakupy w markowych sklepach, pójść do kina, muzeum, kościoła lub na koncert, natomiast wieczorami mamy do dyspozycji całą gamę klubów muzycznych, które przyciągają młodych ludzi.

Ta różnorodność funkcjonalna sprawia, że miejsce to żyje o każdej porze roku i dnia.

PICADILLY CIRCUS, TRAFALGAR SQUARE, COVENT GARDENS, LEICESTER SQUARE, LONDYN

Żadne miasto na

świecie nie posiada czterech tak znakomitych przestrzeni

publicznych na tak niewielkim obszarze. Przez ostatnie 30 lat były one kształtowane z wielką troską i wrażliwością na zachodzące w otoczeniu zmiany. Rezultatem tych działań są teraz cztery niezwykle żywe, barwne i dynamiczne rdzenia miasta z którymi żadne inne miasto nie może konkurować.

PLAC KRAKOWSKI, GLIWICE

Przykład ten został przytoczony do pokazania placu miejskiego, który jest raczej

negatywną przestrzenią. Chociaż nie jest on położony w tak dużych i ruchliwych miastach jak place przywołane w poprzednich dwóch przykładach, to znajduje się on w centrum dzielnicy studenckiej, której to społeczność bardzo często poszukuje przestrzeni publicznej w której może się spotykać. Niestety plac ten został zaprojektowany w sposób, który nie ma nic do zaoferowania studentom, czy okolicznej społeczności, a więc nikt nie ma potrzeby przebywania w tym miejscu. Jest to zwyczajnie wybrukowana przestrzeń bez żadnej różnorodności funkcjonalnej, a jakiekolwiek wydarzenia odbywają się tu dwa razy do roku. Wynikiem tego jest ogromna martwa przestrzeń przez nikogo nieużytkowana.

DŻAMA EL-FNA, MARRAKESZ

Niesamowicie barwne i żywe miejsce w samym sercu marrakeszańskiej medyny.

Nie znamy dokładnych okoliczności jego powstania, nie wiadomo czy został on starannie zaprojektowany, czy jest wynikiem przypadku. Plac ten w perfekcyjny sposób pokazuje esencje przestrzeni publicznej, którą nie zawsze jest wysoka jakość architektonicznourbanistyczna, a są nią ludzie, którzy chcą daną przestrzeń użytkować. I chociaż plac nie posiada żadnych starannie zaprojektowanych elementów, to każdego wieczoru zapełnia się on mnóstwem ludzi. Ludzie przychodzą na plac w różnym celu, z potrzeby zrobienia zakupów, aby spróbować niesamowitego jedzenia, lub wieczorami oglądać różnego rodzaju pokazy wykonywane przez muzyków, bębniarzy, iluzjonistów, czasem można przeżyć tam nawet głębokie doświadczenia duchowe.

20

Rys. 3 Rynek Główny , Kraków

Zdj. 5 Rynek Główny, Kraków

Rys. 4 Londyn

Zdj. 6 Trafalgar Square

Rys. 5 Gliwice

Zdj. 7 Plac Krakowski, Gliwice

Zdj. 8 Dżama El-Fna, Marrakesz

3. KSZTAŁTOWANIE ARCHITEKTURY NA STYKU Z PLACEM MIEJSKIM

Projektowanie budynków na styku z ważną przestrzenią publiczną jest zadaniem

wyjątkowy do którego należy podjeść z wielkim wyczuciem. Aby podjąć się tego zadania, w pierwszej kolejności należy przestudiować przykłady, które zostały już zrealizowane we współczesnej architekturze. Na tą potrzebę stworzona została pewna typologia pokazująca w jaki sposób architektura może wchodzić w relacje z przestrzenią publiczną.

Rys. 6

WARIANT I Najbardziej

standardowe

rozwiązanie.

Pionowa fasada budynku równolegle przylega do krawędzi placu, tym samym wyznaczając jego granicę. Rzadko w tym rozwiązaniu występuje interakcja pomiędzy budynkiem, a placem.

Zdj. 9 Urząd Miasta, Katowice

Rys. 7

WARIANT II Budynek w kształcie litery ‚‚U’’ otwiera się na plac integrując swój dziedziniec z przestrzenią publiczną.

Występuje

tu

bezpośrednia

relacja, a budynek dodaje nową wartość do istniejącego placu.

Zdj. 10 Urząd miasta, Santa Marta de Tormes

Rys. 8

WARIANT III Nadwieszenie pewnej części budynku nad placem stwarza wyraźną strefę wejściową dając tym samym przyjemną zacienioną przestrzeń.

Zdj. 11 Szkoła Filmowa, Gdynia

22

Rys. 9

WARIANT IV Wariant ten przykrywa przestrzeń placu, dając możliwości stworzenia bardzo elastycznych przestrzeni dopasowanych do danej funkcji.

W przypadku prezentowanego przykładu grupy MVRDV jest to hala targowa, natomiast otacza ją budynek mieszkaniowy, Zdj. 12 Market Hall, Rotterdam

Rys. 10

WARIANT V Budynek znajdujący się pod placem to rozwiązanie jest swego rodzaju ‚‚ukłonem’’ w stronę miasta oddając mu działkę i tworząc nową przestrzeń publiczną w miejscu, gdzie planowano kubaturę.

Zdj. 13 Muzeum Narodowe, Szczecin

Rys. 11

WARIANT VI Wariant ten jest przeciwieństwem rozwiązania powyższego,

budynek

zawieszony

jest

nad placem, co pozwala na jego całkowite uwolnienie i oddanie do użytku publicznego.

Zdj. 14 Galeria sztuki, Sao Paulo

Rys. 12

WARIANT VII Przedstawione rozwiązanie zakłada obniżenie jednej z krawędzi dachu do poziomu placu, integrując

go

z

przestrzenią

publiczną.

Jest to rozwiązanie stosowane w bardzo różnych wariacjach.

Zdj. 15 Opera, Oslo

23

4.ARCHITEKTURA KINETYCZNA 4.1. DEFINICJA

Pojęcie

architektury

kinetycznej

po

raz

pierwszy

zostało

zdefiniowane

w 1970 r. przez William’a Zuk’a, amerykańskiego inżyniera, architekta i futurystę, oraz architekta tego samego pochodzenia Roger’a Clark’a w książce pt. „Kinetic Architecture’’. ‚‚Podstawą filozofii architektury kinetycznej jest zdolność do zmiany. W obecnych rozwiązaniach architektonicznych forma może stać się przestarzała z funkcjonalnego punktu widzenia, na długo przed tym zanim stanie się nieodpowiednia dla danego miejsca i będzie potrzebować fizycznej zamiany. Fizyczna forma nie powinna być kaftanem bezpieczeństwa...”.5 Określenie architektura kinetyczna można przypisać budynkom, które charakteryzują się jakimś rodzajem ruchu. Architektura kinetyczna jest jednym z sub-stylów, oraz jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi współczesnej architektury.

4.2. GENEZA KINETYKI

Życie samo w sobie jest ruchem, od najmniejszej komórki, aż po skomplikowane

organizmy np. człowieka. Obieg krwi w organizmie, ruch płuc, bicie serca bezsprzecznie utożsamiane są z życiem. Atrybuty ruchu, zmiany, czy adaptacji do istniejących warunków stawiają istoty na wyższym poziomie ewolucji niż formy statyczne. Oczywiście przetrwanie organizmów żywych całkowicie zależy od ich możliwości ruchu. W kontekście współczesnej architektury, atrybuty adaptacji do istniejących warunków oraz środowiska są jednymi z najważniejszych czynników jakie stawia nowoczesne społeczeństwo.

NATURA

Skupiając się na zdolnościach adaptacyjnych roślin, na pozór form statycznych,

możemy odkryć wiele fascynujących cech. W świecie roślin ruch nazywany jest tropizmem.

Istnieje ogromna ilość form tropizmu, takich jak fototropizm, heliotropizm (reakcje ruchowe wywołane bodźcem świetlnym), hydrotropizm (reakcja

wywołana działaniem wody lub

wilgoci), lub termotropizm (reakcje wywołane działaniem temperatury). Prostymi przykładami adaptacji roślin do warunków środowiskowych jest np. wzrost gałęzi drzewa w kierunku słońca (fototropizm), lub obracanie się kwiatów słonecznika zgodnie z ruchem słońca (heliotropizm).

Interesującym zjawiskiem jest haptotropizm, który możemy dostrzec u roślin pnących się.

Organy czepne (wąsy) podczas wyczuwania tarcia owijają się wokół podpory całkowicie dostosowując się do zastanych warunków. Obserwowanie flory dostarcza nieskończonych inspiracji dla rozwiązań architektonicznych. We współczesnej architekturze możemy zobaczyć już wiele technologii odwzorowanych lub zainspirowanych środowiskiem naturalnym.

Kontrolowany ruch u zwierząt czy ludzi jest bardziej oczywisty niż u roślin. Osiągnięty

5. Zuk, William i Clark, Roger H., Kinetic Architecture 1970, Van Nostrand Reinhold Company, str. 9, tłumaczenie własne

24

głównie jest on głównie dzięki pracy mięśni. Wytworzony w ten sposób ruch jest bardzo szybki i silny. Przykładowo, siła wytworzona przez szczęki rekina jest równa 1800 kg/cm2..

Podobną moc osiągają szczęki krokodyla. Mięśnie potrafią wykonywać jedynie skurcze, dlatego aby wykonać ruch powrotny potrzebny jest mięsień ustawiony w odwrotnej pozycji. Wielu naukowców zajmuje się badaniem naturalnych właściwości jakie posiadają mięśnie, głównie w celu wytworzenia ich sztucznych odpowiedników-sztucznych narządów lub ogólnie rzecz biorąc robotów. Człowiek zainspirowany naturalną pracą mięśni i ich właściwościami poszukuje również nowoczesnych materiałów. Prawdopodobnie któregoś dnia stworzymy materiał który tak jak mięśnie zależnie od potrzeby będzie mógł sztywnieć lub wiotczeć. Podobnie jak w przypadku flory, fauna dostarcza wielu ciekawych rozwiązań i inspiracji, być może w większym stopniu w dziedzinach innych niż architektura, chociaż tutaj też możemy spotkać rozwiązania takie jak np. pneumatyczne struktury, które są zainspirowane fauną.

Zdj. 16 Muzeum sztuki, Milwuakee

Zdj. 17 Fotografie, Etienne-Jules Marey

25

MASZYNY

W poprzednich akapitach wspomniane zostały struktury tworzone przez człowieka

które zostały zainspirowane naturą. W tym akapicie zostanie krótko usystematyzowana i opisana historia tworzenia maszyn. Ma to duże znaczenie w kontekście wprowadzania ruchu do architektury.

Wczesne maszyny były rozszerzeniem narzędzi, które były przedłużeniem ludzkich

rąk. Urządzenia te były stworzone z myślą o wykonywaniu prostych, powtarzających się czynności. Wczesnymi przykładami takich maszyn już z czasów starożytnych może być pompa wodna wymyślona przez Archimedesa, zegary wodne, czy katapulty wojenne.

Generalnie były to proste konstrukcje składające się głównie z elementów obrotowych i przekładni. Czasy średniowieczne wprowadziły kilka nowych maszyn opierających się na ruchu obrotowym, np. młyn wodny czy młyn wiatrowy. Lecz nadal były to urządzenia bardzo proste, opierające się na powtarzalnych ruchach. Nawet w wiekach tak późnych i wydawać by się mogło dość zaawansowanych jak wiek XVIII, kiedy to nastąpiła rewolucja przemysłowa, rozwijając urządzenia takie jak warsztaty tkackie,

czy silniki parowe wykorzystujące

już bardziej skomplikowane układy tłoków, przekładni i dźwigni, maszyny te nadal opierały się na powtarzalnych ruchach. Wiek XIX wprowadził już znacznie większe zróżnicowanie w dostępnych urządzeniach. Maszyny do szycia, pistolety maszynowe, rowery, maszyny do pisania oraz maszyny do produkcji innych maszyn. Urządzenia te w znaczący sposób różniły się od tych z poprzednich okresów wykazując cechy do wykonywania kilku funkcji jednocześnie lub w sekwencji. Prostym przykładem będzie rower, który nie tylko pozwala na zwalnianie i przyśpieszanie, ale też jednocześnie na skręcanie w lewo i prawo. Na początku wieku XX pojawiły się maszyny kontrolowane automatycznie. Pompy włączały się i wyłączały w zależności od poziomu wody, a silnik parowy automatycznie kontrolował prędkość przy użyciu ogranicznika prędkości. W związku z rozwijaniem sie automatyzacji, na rynku zaczęły pojawiać się zupełnie nowe urządzenia sterowane automatycznie, które potrafiły kontrolować światło, ciśnienie, wagę, dźwięk, itd. Niektóre z tych sensorów wykraczały poza naturalne możliwości organizmów żywych. Przykładowo czujniki światła lub dźwięku wykrywały fale, które nie są dostępne dla ludzi.

Kolejnym poziomem rozwoju maszyn są urządzenia zdalnie sterowane lub prawie

całkowicie zaprogramowane. Wystarczy tylko spojrzeć na nowoczesne sondy lub satelity wysyłane na ekspedycje w przestrzeń kosmiczną, czy nawet obce planety. Bliżej nam znane maszyny z którymi mamy styczność na co dzień, a mianowicie samoloty, statki, czy samochody, które są niesamowicie skomplikowanymi strukturami, zawierającymi ogromną ilość różnych systemów i czujników kontroli są bardzo dobrymi przykładami ilustrującymi ten poziom rozwoju maszyn. Obecne samoloty są zaprojektowane i zaprogramowane w taki sposób, aby piloci jedynie nadzorowali kolejne fazy lotu. Samochody powoli zaczynają wyręczać ludzi w wielu aspektach prowadzenia pojazdu. Czujniki instalowane w samochodach już nie tylko odpowiadają za utrzymanie odpowiedniej temperatury we wnętrzu, ale za coraz większą ilość aspektów bezpiecznego prowadzenia samochodu, np. nadzorując i korygując jazdę swoim

26

pasem jezdni, lub odległość od innych pojazdów. W samochodach instalowane są też funkcje takie jak np. automatyczne parkowanie, co kiedyś było niewyobrażalne dla ludzi.

Ostatnim najbardziej zaawansowanym poziomem rozwoju maszyn byłyby urządzenia,

które posiadają cechy wszystkich poprzednich, a dodatkowo możliwości nauki pewnych zdolności oraz samoistnej reakcji na odpowiednie bodźce. Współczesne technologie w zastraszającym tempie zbliżają się do tego poziomu. Komputery, smartphony, roboty, drony, lub wynalazki takie jak okulary wirtualnej rzeczywistości w coraz większym stopniu wchodzą w interakcje z człowiekiem i otaczającym środowiskiem. Nowoczesne smartphony analizują wszystko co dzieje się dookoła nas, posiadając funkcje wirtualnych asystentów, którzy przypominają nam o spotkaniach, informują o miejscach które znajdują się wokół nas, o tym co mieliśmy zrobić danego dnia, a w połączeniu z innymi urządzeniami np. smartwatchami kontrolują nawet zachowania naszego organizmu, dbając o nasze zdrowie.

Przykładów nowoczesnych technologii

i ‚‚maszyn’’, które wspomagają działanie

współczesnego świata jest niezliczona ilość. Architektura, która powoli w coraz większym stopniu zmierza w tym kierunku, proponując rozwiązania inteligentnych domów, ruchomych fasad kontrolowanych przez odpowiednie czujniki i dbających o odpowiedni klimat w naszych budynkach, mimo wszystko musi jeszcze bardziej otworzyć się na nowoczesne technologie.

Ludzie muszą przestać myśleć już o budynku jak o strukturze budowanej cegła po cegle, a rozważyć koncept ‚‚maszyny’’ naszpikowanej nowoczesną technologią, która pozwala na adaptacje do potrzeb społeczeństwa.

27

Zdj. 18 Jackson Pollock podczas tworzenia dzieła.

4.4. KINETYKA W SZTUCE

Ruch zawsze był fascynujący dla artystów, szukali oni przeróżnych sposobów

implementacji tego zjawiska w dziełach artystycznych. Od czasów starożytnych rzeźbiarze starali się ukazać postaci w pełnej dynamice, wystarczy tylko spojrzeć na dynamizm jaki towarzyszy ‚‚Dyskobolowi” dłuta Myrona, czy też dzieło zwane Grupa Laokonna.

Z perspektywy czasu możemy wyróżnić w sztuce pewną gałąź sztuki, którą nazywamy sztuką kinetyczną. Terminu tego używa się głównie do określania rzeźb trójwymiarowych, które poruszają się w sposób naturalny bądź przy pomocy maszyn. Poruszające sie elementy mogą być zasilane przez wiatr, silniki, lub samego obserwatora.

Korzeni sztuki kinetycznej możemy poszukiwać w wielu źródłach. Z pewnością

fascynację ruchem odnajdziemy u impresjonistów, takich jak Claude Monet, Edgar Degas, lub Eduardo Manet. Impresjoniści Ci poszukiwali sposobu na ukazanie lekkości, dynamizmu ruchu, uchwycenia chwili ulotnej. Poszukiwania tych artystów ‚‚..podniosły postaci i scenerie z płaskiego płótna i niezaprzeczalnie udowodniły, że sztuka nie jest ograniczona sztywną ramą”6 . Ich poczynania w bardzo innowacyjny sposób odbiły ślad na sposobie myślenia o dziele artystycznym. Mimo, że każdy z nich miał inne podejście do swojej prac, to wszyscy chcieli oddać iluzje ruchu w nowatorski sposób. Przedstawienia tancerek lub pędzących koni przez Edgara Degasa są tego najznakomitszym potwierdzeniem. W tym samym okresie czasu tworzył teoretyk, krytyk i rzeźbiarz Auguste Rodin, którego początkowe dzieła miały wpływ na rozwój sztuki kinetycznej. Rodin zainspirowany był Monetem i Degasem, którzy jak sam twierdził, potrafią uchwycić życie poprzez perfekcyjne modelowanie figur i ruchu. W 1881 roku, pod wpływem swoich prób rzeźbiarskich odrzucił swoje początkowe fascynacje ruchem twierdząc, że artysta nie jest w stanie zaimplementować ruchu w dzieło tak solidne jak rzeźba, nie mając nawet świadomości tego jak bardzo się mylił, a czego dowodem są prace Alexandra Caldera.

Pod wpływem swych rozważań opublikował on artykuł w którym stwierdził, że artyści tacy jak Degas, Monet czy Manet nie oddawali piękna ruch w swych działach, lecz przedstawiali ruch w statycznych formach.

Na początku XX wieku surrealizm stworzył dogodne podłoże do łatwego odkrywania

nowych dróg w artystycznych poszukiwaniach, które wcześniej były trudne i nieakceptowalne przez społeczeństwo. Był to dogodny punkt w historii do odnalezienia miejsca dla kinetyki w sztuce. Z pomocą awangardowych artystów takich jak Albert Gleizes, Jackson Pollock i Max Bill sztuka zbliżała się coraz bardziej do odnalezienia tego pięknego zjawiska jakim jest ruch.

Albert Gleizes był uważany za genialnego teoretyka sztuki na przełomie XIX i XX wieku.

Jego tezy na temat kubizmu w 1912 roku dały mu niegasnącą reputację. Gleizes bardzo często w swoich teoriach podkreślał konieczność rytmu w sztuce. Figury powinny być rozmieszczane matematycznie i w usystematyzowany sposób w bezpośredniej relacji ze sobą. Jako teoretyk studiował on koncept ruchu i sposób w jaki wpływa on na obserwatora. W czasie gdy Jackson

6 Roukes, Nicholas. Plastics for Kinetic Art, 1974

29

Pollock tworzył swoje największe dzieła w Stanach Zjednoczonych sztuka kinetyczna była już bardzo popularna w tym kraju. Techniki których używał Pollock w tworzeniu swoich największych dzieł sprawiały, że w latach 50. XX wieku stał się on niekwestionowanym liderem malarzy ‚‚kinetycznych’’. Pollock wierzył całym swoim sercem, że swoimi działaniami uwalnia sztukę od ramy która ją ogranicza i w taki oto sposób dotarł do momentu, gdzie ruch stał się jednym z najważniejszych aspektów wyrazu jego sztuki. Ruch ten wyrażany był podczas samego aktu tworzenia obrazu. Kolejnym artystą, który stworzył podłoże dla sztuki kinetycznej był rzeźbiarz Max Bill. Wierzył on, że sztuka kinetyczna powinna być rozpatrywana z czysto matematycznej perspektywy. Używanie matematyki oraz zrozumienie jej było dla niego jedną z dróg do stworzenia ruchomych obiektów. W jego dziele ‚‚Constructuion with suspended cube’’ (1935-1936) stworzył ruchomą rzeźbę, która objawiała idealną symetrie, lecz gdy obserwator spojrzał na nią z innego kąta dostrzegał w niej aspekty asymetrii. Max Bill był jedynie początkiem w eksplorowaniu kinetyki w rzeźbie. Tallin, Rodchenko i Calder nadali rzeźbie początków XX wieku lekkości i wolności ruchu. Artyści Ci zaczęli eksperymentować z ruchem, który jest naturalny i nieprzewidywalny, a od tej pory starali się również kontrolować go z zastosowaniem różnych technologii. Władimir Tatlin, rosyjski artysta, architekt, przede wszystkim jeden z twórców konstruktywizmu, jest uważany przez wielu artystów i historyków sztuki za osobę, która jako pierwsza stworzyła ‚‚ruchomą’’ rzeźbę. Jego dzieła są serią podwieszonych struktur. ‚‚Contre-Reliefs Liberes Dans L’espace’’ (1915) jedna z pierwszych rzeźb, która przez krytyków, uważana jest za niedokończoną (sam artysta twierdził przeciwnie, gdyż nie uznawał on jasnego początku ani końca dzieła artystycznego), jest bardzo rytmicznym zestawienie przecinających się płaszczyzn zawieszonych w przestrzeni.

Alexander Rodchenko jeden z przyjaciół Tatlina, również fascynował się studiowaniem podwieszonych struktur. W 1920 roku zaprezentował

dzieło ‚‚Hanging Construction’’,

które było drewnianą strukturą podwieszoną do sufitu, obracającą się w naturalny sposób.

Konstrukcja ta składała sie z kół zamontowanych w różnych płaszczyznach. Grupa tych artystów znała się wcześniej i byli oni twórcami konstruktywizmu, kierunku w sztuce który miał ogromny wpływ na Bauhaus i De Stijl.

Artysta, którego wielu uważa za twórcę sztuki kinetycznej jest Alexander Calder.

Stworzył on dwa typy dzieł, które uważane są za standardy sztuki kinetycznej, a są to stojące ruchome rzeźby oraz podwieszane obiekty ruchome. Te pierwsze zobaczyć można w szerokiej gamie kształtów i rozmiarów, poruszają się one w przeróżny sposób. Obiekty podwieszane na początku wykonane były z kolorowego szkła i niewielkich drewnianych elementów, które wisiały na długich linkach. Pomimo, że Calder nie mówił wiele o metodach swojej pracy, to przyznawał się do używania matematyki do komponowanie swoich dzieł. Z każdym nowym dziełem Calder stosował nowe metody, co sprawiało trudności innym artystom w naśladowaniu jego stylu.

Jego dzieła poruszały się w naturalny sposób z udziałem naturalnych zjawisk. Prezentowały one lekkość, delikatność i ulotność ruchu, przecinając przestrzeń z wielką klasą i wdziękiem.

30

Zdj. 19 Mobile, Arc of Petals Alexander Calder

Ważnym elementy wpływającym na interpretacje ruchu był rozwój fotografii

w XIX w., dzięki czemu współcześni byli w stanie prześledzić różne fazy ruchu. Eadweard Muybridge przedstawiał serie zdjęć galopującego konia, lub idącego człowieka wykonanych zespołem sprzężonych aparatów fotograficznych. Zafascynowany zjawiskiem ruchu poszukiwał możliwości jego przedstawienia, co zaprowadziło do wynalezienia zoopraksiskopu - urządzenia, które pozwalało na animowanie zdjęć które wykonywał - wynalazek ten dał mu miano jednego z ojców kinematografii. Efektem prac Muybridge było wydanie w 1887 roku dzieła zatytułowanego ‚‚Animal Locomotion’’. Jego pasja do fotografii i przedstawiania ruchu w niespotykany wcześniej sposób inspirowała także innych ludzi. Jego śladem podążał Etienne Jules Marrey, który stworzył foto-rewolwer, umożliwiający wykonanie 12 zdjęć na sekundę.

W przeciwieństwie do Muybridge wynalazek Marrey’a pozwalał mu na przedstawienie ruchu na jednej klatce wielokrotnie na naświetlonej, przez co ruch był ukazany w formie bardziej płynnej i naturalnej.

Na szczególną uwagę zasługuje holenderski artysta Theo Jansen współcześnie

tworzący swoje niesamowite ‚‚plażowe bestie’’. Z wykształcenia fizyk z dyplomem uniwersytetu technicznego w Delft. Z połączenia swojej pasji do sztuki i fizyki wpadł na oryginalny pomysł tworzenia skomplikowanych struktur z plastikowych rurek, które przy pomocy wiatru przemieszczają się po plaży. Najważniejszymi aspektami pracy dla tego artysty nie jest piękno, a ruch i funkcja. Marzeniem artysty jest stworzenie form, które będą mogły samodzielnie żyć na plażach. Jansen wypowiada się na temat swoich dzieł jak o istotach żywych, które ewoluują.

Istoty te posiadają swego rodzaju ‚‚mózg’’, który kontroluje ich położenie nie pozwalając im utonąć w morzu.

Zdj. 20 Strandbeast, Theo Jansen

32

Zdj. 21 Fotografie, Edward Muybridge

Zdj. 22 Fotografia, Etienne-Jules Marrey

4.5. EWOLUCJA STRUKTUR KINETYCZNYCH W ARCHITEKTURZE

Patrząc na historie ludzkości możemy wyróżnić dwa tryby życia prowadzone przez

ludzi: nomadyzm oraz osiadły tryb życia. Fundamentalna potrzeba regularnego przemieszczania sie wpływała na wszystkie aspekty kultur nomadzkich, od społeczno-politycznych struktur po tradycje oraz naturę ich zabudowy.

Podróżowanie w poszukiwaniu pastwisk oraz zasobów wody bardzo często oznaczało

poruszanie sie w bardzo trudnych warunkach środowiskowych. Nomadzkie schronienia takie jak północnoamerykańskie tipi, mongolskie jurty, lub namioty afrykańskich Berberów można więc uznać za historyczne pierwowzory architektury kinetycznej. Wiele z tych schronień wykazuje duże zróżnicowanie w konfiguracjach. Zazwyczaj były to małe, lekkie, kompaktowe i ramowe drewniane konstrukcje pokryte tekstyliami, które mogły być zbudowane w kilku prostych krokach. Wyjściowe namioto-podobne konstrukcje ewoluowały do bardziej złożonych struktur rozwijanych zgodnie z tradycjami danej kultury, wymogami środowiska naturalnego, oraz dostępnością odpowiednich materiałów.

Społeczności prowadzące osiadły tryb życia reprezentowały drastycznie różny styl

życia, który prowadził do koncepcji ‚‚posiadania’’, co było niesamowicie rzadkie u społeczności nomadzkich. Ewolucja tymczasowych kinetycznych (mobilnych) struktur architektonicznych, takich jak jurty, miało dramatyczny zwrot u społeczności prowadzących osiadły tryb życia. Siedliska rozwijały sie w znacznym tempie, a populacja coraz bardziej się rozrastała.

Architektura nomadów od początku nie była planowana jak trwała, która przetrwa wieki, często musiała być naprawiana i wymieniana. Jednakże techniki budowy były rozwijane i ulepszane z pokolenia na pokolenie. U społeczności osiadłych poprzez swoją definicje architektura miała być trwała przez długi okres czasu, definiując i zamrażając w przestrzeni pewien fragment historii. Przeskok z koczowniczego do osiadłego trybu życia, głęboko wpłynął na kinetyczne struktury architektoniczne wskazując im drogę w trzech głównych kierunkach. Po pierwsze, struktury mobilne przypominające konstrukcje nomadów używane głównie w specyficznych sytuacjach, takich jak wydarzenia religijne, polityczne, komercyjne, militarne czy kulturalne i budowane tymczasowo. Po drugie rozwijanie urządzeń pomocniczych wspierających działanie statycznych budynków. A po trzecie kinetyczne urządzenia i maszyny które pomagają przy konstrukcjach skomplikowanych i wymagających struktur.

Dopiero od niedawna możemy zaobserwować trend w tworzeniu kinetycznej

architektury, która wpływa na kształtowanie przestrzeni i mikroklimatu w budynku. Na razie możemy to zauważyć głównie w projektowaniu ruchomych fasad, które reagują na warunki atmosferyczne, przede wszystkim oświetleniowe. Bardzo często wykorzystuje się również rozwiązania kinetyczne przy projektowaniu zadaszeń obiektów sportowych. Wszystkie te rozwiązania są dopiero początkiem w porównaniu z tym co możemy osiągnąć w najbliższej przyszłości.

34

Rys. 12 Północno amerykańskie tipi Rys. 13 Jurta mongolska Rys. 14 Centrum tenisowe Qi Zhong

35

4.6. SYSTEMATYKA ARCHITEKTURY KINETYCZNEJ

Istnieje kilka różnych klasyfikacji architektury kinetycznej. Jedną z nich zaproponowała

architekt i wykładowca Carolina (Stevenson) Rodriguez z Uniwersytetu w

Liverpool-u,

która od wielu lat zajmuje się tematem architektury kinetycznej. Wydała ona książkę pt. ‚‚Kinetic Architecture: designing with movement” gdzie wyróżniła następujące rodzaje ruchu w architekturze: przesuwanie, obrót, wycofywanie, deformacje, upłynnianie, zapadanie/ wysuwanie.7 Inną kategoryzację zaproponował w swojej książce William Zuk i Clark Roger, która zostanie tutaj rozwinięta w szerszym stopniu.

Rys. 13

Pierwsza grupa obiektów to kontrolowane kinetyczne konstrukcje statyczne.

W rzeczywistości wszystkie budynki poruszają się w niewielkim stopniu pod wpływem różnych czynników np. wiatru, ciepła, lub wibracji. Rozwój materiałów takich jak w różnym stopniu modyfikowany beton, stopy stali, aluminium, czy plastiki strukturalne. Do listy można dodać lekko egzotyczne, stosowane w kosmicznych technologiach materiały, włączając w to modyfikowane z użyciem boru, węgla, berylu, tytanu i specjalnego rodzaju szkła. A zatem używanie tych materiałów pozwala na tworzenie konstrukcji bardziej elastycznych i wytrzymałych na wibracje. Być może w przyszłości doświadczymy super-dachów przekrywających całe miasta lub innych megastruktur wypełniających przestrzeń urbanistyczną. W każdym przypadku ruch w pierwszej kategorii nie jest czynnikiem który nie leży w intencji projektanta, architektowi bardziej zależy na byciu w zgodzie z tym ruchem, aby jego budowle były bezpieczne.

Rys. 14

Drugą grupą kinetycznych struktur wymienioną przez Zuka i Rogera są dynamicznie

samo-budujące sie struktury. Tradycyjne spojrzenia na budynek jest utarte przez naleciałości ze starożytności, że budynek powstaje cegła po cegle, kamień po kamieniu, aż otrzymamy ostateczną formę. W naszych czasach stereotyp ten powoli ulega zatarciu, gdyż częściej widujemy budowle tworzone z całych modułów, ścian, stropów, a nawet całych pomieszczeń transportowanych na miejsce budowy. Urządzenia mechaniczne zaangażowane w proces budowy pozwala nam na takie rozwiązania. Na dzisiejszych budowach używa się samobudujących się żurawi budowlanych, a co byłoby gdyby nasze budynki mogły konstruować się 7 Rodriguez (Stevenson), Carolina „Kinetic architecture, designing with movement”, 2012, Birkhäuser Architecture

36

Zdj. 23 Pawilon Fuji Group Island, Wystawa Åšwiatowa 1970, Osaka

same tak samo jak przykładowy żuraw. Idealną konfiguracją byłoby gdybyśmy mogli przywieźć we wskazaną lokalizacje budynek w wersji kompaktowej, a on w sposób automatyczny mógłby sie rozbudować. W naturze takie sytuacje obserwujemy w dość oczywistej formie kiedy siejemy nasiona danej rośliny, a one po jakimś czasie wyrasta. Być może kiedyś w przyszłości człowiek będzie w stanie wymyślić taką strukturę. Niestety w tym momencie grupa struktur samo-budujących się jest bardzo uboga. Najpopularniejsze są tutaj namioty kempingowe, jest mnóstwo różnych rozwiązań kempingowych, które sprawdzają sie w fantastyczny sposób.

Ciekawym przykładem konstrukcji samo-budującej się jest pawilon Fuji Island zaprojektowany na Wystawę Światową w Osace w 1970 roku. Był to pawilon nadmuchiwany powietrzem przez pompy, jego wysokość sięgała 6 metrów, natomiast długość 12 metrów. Na podobnej zasadzie zaprojektowane zostały namioty medyczne używane przez amerykańską armie podczas wojny w Wietnamie. Zbudowanie takiej struktury zajmowało zaledwie 35 minut, co było doskonałym rozwiązaniem w trudnych warunkach polowych. Duża mobilność i kompaktowość, wyposażenie w elektryczność, ciepła i zimna woda, klimatyzacja sprawiały, że sprawdzały się one znakomicie w stosunku do swego przeznaczenia. Nie wiele jest na świecie przykładów samo-budujących się struktur, ale można znaleźć przykłady różnego rodzaju zadaszeń sportowych stworzonych tą metodą, a także innych niewielkich pawilonów. Ciekawe badania prowadzone są przez różne programy badawcze zajmujące się lotami w kosmos i przygotowującymi się do kolonizacji obcych planet. W swoich propozycjach budowli na obcych planetach bardzo często wykorzystują oni idee samo-budujących się obiektów. Wszystko to na ten moment brzmi bardzo fikcyjnie, jakby wyrwane z filmu hollywoodzkiego, lecz przy tempie rozwoju współczesnych technologii ta na pozór odległa przyszłość może nadejść szybciej niż się tego spodziewamy.

Rys. 15

Kolejna grupa to obiekty posiadające ruchome komponenty. Tą grupę obiektów można

zacząć omawiać od wymienienia najmniejszych ruchomych elementów budynków, którymi są drzwi, okna, windy. Ważnymi elementami w kształtowaniu dzisiejszych przestrzeni w budynkach są ruchome ściany, zwłaszcza w biurowcach, mieszkaniach, bądź szkołach. Pozwalają nam one na uzyskanie zupełnie elastycznych przestrzeni. Przechodząc do komponentów o większej skali wymienić należałoby przede wszystkim ruchome dachy bardzo często stosowane przy konstrukcjach stadionów sportowych. Pozwalają one na reagowanie na warunki atmosferyczne, obecnie na świecie jest bardzo wiele ciekawych rozwiązań wykorzystujących ruchome dachy. Dobrym przykładem będą tutaj też ruchome trybuny stosowane w teatrach, halach sportowych, różnego rodzaju przestrzeniach przystosowanych do aranżacji. Ruchome trybuny są również rozwiązaniem często stosowanym na stadionach sportowych pozwalających na lepsze dostosowanie takich obiektów do konkretnych wydarzeń, sprawiając, że obiekt o tak

38

ogromnej skali stanie się trochę bardziej elastyczny. Stadiony lekkoatletyczne mają zupełnie inne wymiary niż boiska piłkarskie dlatego ruchome trybuny pozwalają na przystosowanie takiego stadionu do obydwu dyscyplin.

Rys. 16

Następna grupa to architektura ‚‚odbudowywalna’’. Obiekt jest skonstruowany w taki

sposób, aby można było go łatwo zbudować, następnie zdemontować i zbudować na nowo w innym miejscu. Najprostszymi przykładami takich obiektów są pawilony wystawowe, które ze względu na swoją funkcję zmieniają miejsce swoich wystaw.

Rys. 17

Kolejna grupa to obiekty ‚‚rozbudowywalne’’, głównie są to budynki modułowe,

które można modyfikować przez dodawanie do nich kolejnych części. Ciekawym przykładem ilustrującym tą grupę obiektów jest projekt ‚‚Capsule Home’’ zaproponowany przez Warrena Chalk’a. Budynek składa się z głównego trzonu do którego przyczepione są kapsuły z mieszkaniami. W miarę potrzeb można do niego dodawać lub usuwać kolejne kapsuły.

39

Zdj. 24-30 Grand Stade, Jean Nouvel, 1995

GRAND STADE Architekt: Atelier Jean Nouvel Rok: 1995 Lokalizacja: Paryż, Francja

Projekt zaproponowany przez francuską Atelier Jean Nouvel jako odpowiedź na

konkurs architektoniczny, którego tematem było stworzenie koncepcji stadionu narodowego we Francji. Podczas projektowania tego obiektu architekci zwrócili szczególną uwagę na ogromny wpływ jaki wniesie on na chaotyczną urbanistykę (w latach 90’) przedmieść Paryża, które były zawładnięte przez deweloperów, zupełnie nie dbających o wartości urbanistycznoarchitektoniczne. „Urbanizacja trzydziestu hektarów na przedmieściach Paryża, to symboliczny akt.”8

Pracownia nie chciała po prostu stworzyć kolejnego stadionu, obiekt o tak dużych

rozmiarach w tkance miejskiej musi stać się symbolem i dumą mieszkańców. Jean Nouvel wraz z współpracownikami zaproponował radykalne rozwiązanie, które sprawa, że arena będzie żyła wraz z miastem, będzie mogła dostosowywać się do potrzeb funkcjonalnych różnorodnych wydarzeń. „Stadion nie jest częściowo modyfikowalny - jest w 100% dopasowywalny do potrzeb.”9. Ruchomy dach oraz trybuny pozwalają na tworzenie ogromnej liczby wariacji, w zależności od potrzeb. Obiekt jest w stanie pomieścić od 25 tyś. do 85 tyś. widzów. bvArena może transformować się tworząc spektrum możliwości, od stosunkowo niewielkiego stadionu do tenisa ziemnego, poprzez stadion piłkarski, aż po najbardziej wymagający stadion olimpijski. Ruchomy dach pozwala na kontrolowanie ilości wpadającego światła słonecznego.

Struktura funkcjonalna stadionu jest niesamowicie złożona.

Rys. 18

8 http://www.jeannouvel.com 9 Tamże

41

Zdj. 34 Heliotrop, Rolf Disch, 1994

HELIOTROP Architekt: Rolf Disch Rok: 1994 Lokalizacja: Freiburg, Germany

Heliotrop jest przyjaznym dla środowiska domem zaprojektowanym przez Rolfa Discha.

Najważniejszym aspektem tego projektu jest niska konsumpcja energii ze względu na możliwość obrotu domu w stosunku do pozycji słońca. Dom jest zaprojektowany w taki sposób aby w ciągu zimy ustawiać w kierunku słońca swoją przeszkloną fasadę. Natomiast w ciągu gorących miesięcy wręcz przeciwnie. Pozwala to na znaczną redukcje energii wykorzystywanej do ogrzewania i klimatyzowania budynku. Panele solarne zainstalowane na dachu są w stanie wyprodukować 6 razy więcej energii niż zużywa budynek. Aby ograniczyć zużywanie wody dom wykorzystuje obieg szarej wody. Zbierana jest woda deszczowa która filtrowana jest w specjalistycznym kaskadowym basenie. Na dachu budynku znajduje się taras, a panele słoneczne zaprojektowane są w taki sposób aby pełniły również funkcje ochrony przed deszczem lub słońcem.

43

Zdj. 35-37 Sliding House, DRMM, 2009

SLIDING HOUSE Architekt: drmm Rok: 2009 Lokalizacja: Suffolk, UK

Struktura domu składa się z trzech części: głównej bryły domu, przeszklonego domku

gościnnego i garażu. Forma budynku jest bardzo prosta, z dwu spadowym dachem, nawiązująca charakterem do wielskiej stodoły, których jest bardzo wiele w najbliższym otoczeniu domu.

Dom posiada ruchomą fasadę, która przemieszcza się wzdłuż domu, odsłaniając lub też zasłaniając poszczególne części domu, za każdym razem tworząc zupełnie inny charakter budynku.

Długość fasady wynosi 28 metrów, a jej waga przekracza 50 ton, zasilana jest ona czterema silnikami, które pobierają moc z paneli słonecznych. Ruchoma fasada w mroźne zimy może stanowić dodatkową izolacje dla głównej części domu, w lecie można stworzyć zadaszony taras, a właściciele planują dobudowę basenu, dzięki czemu fasada będzie mogła stworzyć również ewentualne zadaszenie.

45

Zdj. 31 Dynamic Tower, David Fischer, 2004

DYNAMIC TOWER Architekt: David Fischer Rok: 2004 Lokalizacja: Dubai, Zjednoczone Emiraty Arabskie

W 2004 roku florencki architekt David Fischer zaproponował koncept „dynamicznego

wieżowca’’. Jest to futurystyczny projekt oparty o obrót wokół stałego trzonu. Wysokość wieży to 420 metrów, co daje 80 pięter.

Projekt możemy rozpatrywać w kilku aspektach. Po pierwsze forma budynku. Zmienia się ona nieustannie, a więc przy każdej interakcji możemy odkrywać go na nowo. Następnym aspektem jest środowisko. Jak twierdzi sam architekt ‚‚architektura częścią środowiska’’. Budynek potrafi dostosowywać się do warunków atmosferycznych tj. słońca czy wiatru. Poszczególne piętra które poruszają się niezależnie od siebie podążają za ruchem słońca. Kolejnym ważnym założeniem konceptu jest jego prefabrykacja. David Fishcher twierdzi, że 90% budynku ma być zrealizowane w fabryce i dostarczone na plac budowy, co pozwala na znaczne skrócenie czasu budowy.

Budynek miałby być zasilany panelami słonecznymi oraz turbinami wiatrowymi, które

rozmieszczone są pomiędzy obrotowymi piętrami. Według obliczeń architekta obiekt powinien produkować energię wystarczającą do zasilenia pięciu podobnych rozmiarów budynków.

Architekt planował zrealizowanie budynku do 2010 roku, lecz prace zostały wstrzymane.

Na ten moment nie ma żadnych informacji na temat wznowienia prac i ukończenia budynku.

47

Zdj. 32 Sharifi-ha House, Next Office, 2005

SHARIFI-HA HOUSE Architekt: Next Office Rok: 2005 Lokalizacja: Teheran, Iran

Dom zaprojektowany z myślą o warunkach klimatycznych jakie panują w Iranie.

Budynek potrafi dostosować się do potrzeb temperaturowych poprzez otwieranie ‚‚box-ów’’ z pokojami w lecie, oraz zamykaniem ich podczas zimy. Dzięki ruchomym kostką, budynek konsekwentnie zmienia wygląd swojej fasady, z dwu-wymiarowej płaskiej ściany do trój-wymiarowej mocno artykułvowanej elewacji.

49

Zdj. 33 Villa Hush Hush, Marks Barfield Architects, 2008

VILLA HUSH HUSH Architekt: Marks Barfield Architects Rok: 2008 Lokalizacja: London, UK

Architekci z londyńskiej pracowni zaproponowali budynek, który za dotknięciem

jednego przycisku może zostać wyniesiony do góry na kilka metrów. Budynek został podzielony na cztery prostokątne strefy z których dwie miałyby możliwość podnoszenia się do góry.

Idea wymyślona przez projektantów daje mieszkańcom możliwość wyboru pomiędzy przebywaniem w cichej przestrzeni pomiędzy drzewami, oraz widokiem na wspaniały krajobraz. Mechanizm zaprojektowany przez inżynierów z biura Atelier One pozwala na wyniesienie części domu na wysokość około 40 metrów. Prosta forma budynku oraz systemy kinetyczne pozwalają na niesamowite wrażenia w kontakcie z tą architekturą. Dom staje się swego rodzaju rzeźbą kinetyczną.

51

5. KONSTRUKCJE MOSTOWE

Najlepszymi przykładami konstrukcji kinetycznych są mosty, które z przyczyn

funkcjonalnych w niektórych przypadkach musiały otrzymać możliwości ruchu. Konstrukcje takie znane były od bardzo dawana. Wyróżnić można kilka głównych rodzajów tego typu mostów: podnoszone, obrotowe, opuszczane, przechyłowe, składane, zwijane, wciągane.

Jedna z pierwszych tego typu struktur zaprojektowana została już w 1580 roku przez

Leonarda da Vinci’ego. Most ten został zaprojektowany głównie w celach militarnych. Był on lekki, składany i przenośny. Konstrukcja obracała się na pylonie co pozwalało odseparować go od przeciwległego brzegu rzeki.

Jednym z najsłynniejszych ruchomych mostów jest Tower Bridge w Londynie, pochodzi

on z XIX wieku. Most łączy ze sobą przeciwległe brzegi Tamizy i jest jednym z głównych symboli miasta. Most składa się z dwóch skrajnych, podwieczornych części, dwóch wysokich na 65 m wież oraz zwodzonej środkowej części. Długość całego mostu wynosi 240 metrów natomiast część zwodzona ma 61 metrów długości. Mechanizm podnoszący most był potężnym urządzeniem napędzanym silnikiem parowym i ważącym ponad 2000 ton, stary mechanizm zastąpiono elektronicznym urządzeniem.

Obecnie mamy ogromną liczę bardzo ciekawych inżynieryjnie obiektów. Jednym z nich

jest kładka pieszo-rowerowa Gateshead Milennium Bridge zlokalizowana w mieście Gateshead w Wielkiej Brytanii. Projekt wykonany przez znane brytyjskie biuro architektoniczne Wilkinson Eyre został oddany do użytku w 2001 roku. Projekt ten otrzymał prestiżową nagrodę RIBA Stirling Prize 2002. Ta unikatowa kładka stała się znakiem rozpoznawalnym i atrakcją turystyczną dla miasta. Składa się ona z dwóch pięknie wyprofilowanych krzywych, jedna z nich tworzy kładkę, natomiast druga jest wspornikiem. Obraca się ona względem wspólnego środka ciężkości, co pozwala na bezkolizyjne przepływanie statków. Paraboliczne krzywe rozciągają się na długości 105 metrów. Wizualnie jest bardzo elegancką konstrukcją, która oferuje wspaniały spektakl podczas operacji otwierania.

Scale Lane Bridge, którego idea działania do złudzenia przypomina konstrukcję

zaprojektowaną przez Leonarda da Vinci jest pierwszym obrotowym mostem na ziemi, na którym można przebywać podczas obrotu. Kładka która ma służyć pieszym i rowerzystą zaprojektowana została przez dwóch architektów Jonathana McDowella i Renato Benedettiego.

Lokalizacją tej struktury jest brytyjskie miasto Kingston upon Hull. Przęsło o długości 16 metrów potrzebuje 2 minut na wykonanie operacji otwarcia lub zamknięcia drogi. Na osi obrotu stworzono niewielki punkt widokowy z którego można podziwiać portowy krajobraz.

Most wykonany jest ze stali pomalowanej na czarno. Tworzy on efektowny zawijas, który z lotu ptaka przypomina łopatkę do gry w flippera.

Ciekawą konstrukcją zwodzonego mostu jest kładka Foryd Harbiur Bridge zbudowana

w mieście Rhyl w północnej Walii. Projekt wykonany przez firmę Giddord i zrealizowany przez Dawnus Construction. Kładka ma dość nietypową konstrukcję, jest to most zwodzony, którego 32-metrowe ramiona zamontowane są w centralnym punkcie poruszając się jak skrzydła ptaka.

52

Zdj. 38 Tower Bridge, London

Zdj. 39 Gateshead Milennium Bridge, Gateshead

Zdj. 40 Scale Lane Bridge, Kingston upon Hull

Po środku umieszczono 50 metrowej długości maszt przypominający żaglówkę. Przęsła mostu zostały wykonane z kompozytów polimerowych zbrojonych szklanymi włóknami, ich waga wynosi po około 8 ton.

Innym typem ruchomych mostów są mosty podnoszone wertykalnie, przykładem

takiej konstrukcji może być most Salford Quays. Zrealizowany w Manchesterze w Anglii, podnosi się na wysokość 18 metrów pozwalając statkom na swobodne przepływanie pod spodem.

Zaprojektowany przez Carlosa Fernandez Casado, ma rozpiętość 91,2 metra, połączony dwoma łukami. Zbudowany w podobnej konstrukcji jest most we francuskim mieście Bordeaux potężny most ważący 2600 ton wznoszący się na około 50 metrów w momencie przepływania statków. Całkowita długość mostu to 433 m, natomiast część podnoszona liczy 110 metrów.

Podnoszenie przęsła trwa zaledwie 11 minut.

Następnym przykładem wartym opisania jest składana kładka w mieście Kiel

w Niemczech projektu Gerkan, Marg and Partners. Jest to trzy-segmentowy most z głównym przęsłem o długości 25 metrów które składa się w kształt litery ‚‚N’’.

Jak widać na podstawie przedstawionych przykładów, możemy wyróżnić ogromną

ilość ruchomych mostów, działających w przeróżny sposób. Konstrukcje te potwierdzają, że możliwe jest wykonywanie tak wielkich ruchomych konstrukcji o bardzo dużych rozpiętościach i bardzo dobrze spełniających przeznaczoną im funkcje.

54

Zdj. 41 Foryd Harbour Bridge, Rhyl

Zdj. 42 Salford Quays, Manchester

Zdj. 43 Kładka w mieście Kiel

6. ARCHIGRAM

Na szczególną uwagę zasługuję angielska grupa architektów, którą powstała w 1961

roku. Jako sprzeciw w stosunku do konserwatywnego establishmentu architektonicznego założyła czasopismo o nazwie Archigram. Próbowali oni przekazać idee inspirowane kulturą masową i rozwojem nowych technologii. Wynikały one z przekonania, że misją architektów jest poszukiwanie nowych sposobów reagowania na zmieniający się świat. Koncepcje były lekki i czasem pełne humoru, lecz również mocno futurystyczne, pionierskie i inspirujące. Z dokonań tej grupy czerpało wielu późniejszych architektów. Jedną z koncepcji ilustrującą bardzo ciekawy sposób podejścia architektów do otaczającej rzeczywistości jest słynne ‚‚A walking City”.

Miasto przypominające wielkiego płaza, który posiada własną inteligencję i przemieszcza się po ziemi, szukając idealnego miejsca w którym jego mieszkańcy chcieliby się osiedlić. Różne miasta typu ‚‚Walking City’’ mogły łączyć się ze sobą tworząc ‚‚Walking metropolises’’, a gdy skończy się potrzeba przerywać symbiozę. Inny ciekawym przykładem futurystycznej koncepcji grupy Archigram jest Plug-in city. Była to koncepcja oparta na ruchomych kapsułach, które z pomocą dźwigów można było doczepiać do przestrzennej struktury miasta.

Koncepcje proponowane przez Archigram są dość nierealnymi zabawami z

futurystycznymi wizjami naszego świata, lecz mimo to wywarły one bardzo duży wpływ na współczesnych architektów takich jak Rem Koolhaas, lub Renzo Piano i Richarda Rogersa, którzy pokazali to w projekcie Centrum Pompidu. Sposób myślenia o architekturze i stylistyka ich rysunków przypominająca bardzo zaawansowane technologie mocno odbiła się we współczesnej architekturze.

56

Zdj. 44 A walking city, Archigram

Zdj. 45 Centrum Pompidu, Renzo Piano&Richard Rogers

6. WNIOSKI Z CZĘŚCI TEORETYCZNEJ

Po przeprowadzonych analizach można zdecydowanie stwierdzić, że kinetyka w archi-

tekturze jest tematem bardzo szerokim, przyszłościowym i oferującym niesamowite możliwości rozwoju architektury. Niestety nadal jest to słabo rozwinięty kierunek współczesnej architektury. Zastosowanie zjawiska ruchu w architekturze ma ogromny potencjał, jeśli tylko przestaniemy myśleć o budynku jak o statycznej budowli, a zaczniemy postrzegać obiekty architektoniczne jak technologicznie zaawansowane struktury posiadające wiele możliwości pozwalających na adaptacje do danego miejsca. Po analizie istniejących przykładów budynków posiadających funkcje ruchu jednoznacznie można stwierdzić, że na ten moment zjawisko to nie jest wykorzystywane w najważniejszym celu jaki stoi przed architekturą, czyli kształtowaniu funkcjonalnych przestrzeni. Wszystkie przykłady, poza projektem Grande Stade wykonania Jeana Nouvela, prezentują zjawisko ruchu w kontekście podążania za słońcem, zacieniania, bądź poszukiwania walorów widokowych. Architektura kinetyczna powinna być wykorzystana przede wszystkim do możliwości kreowania szerokiej gamy różnych przestrzeni, co pozwala na osiągnięcie niesamowitej elastyczności oraz różnorodności przestrzeni.

Projektowanie obiektu na styku z placem miejskim, gdzie ta różnorodność funkcjonalna

jest najważniejsza, bo stwarza ona podstawy do przyciągania bardzo wielu ludzi o różnych potrzebach, jest miejscem idealnym do zaprezentowania kinetycznej struktury stwarzającej wiele możliwości zastosowania.

58

59

IV. ANALIZA LOKALIZACJI

Rys. 19 Mapa Europy

1. OGÓLNE INFORMACJE - HAMBURG

Hamburg jest dużym miastem położonym w północnych Niemczech z populacją się

sięgającą 1.74 miliona ludzi (włączając przedmieścia-4.3 miliona). Miasto jest kulturalnym i finansowym centrum dla całych północnych Niemiec, a także trzecim największym ośrodkiem musicalowym na świecie, po Nowym Jorku i Londynie. Hamburg jest jednym z najdroższych miast Niemiec, jedynie Berlin i Monachium są droższymi miastami. Miasto ulokowane jest nad rzeką Łabą, niedaleko jej ujścia do Morza Północnego. Lokalizacja jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój miasta. W mieście znajduje się port, który zajmuje 10% powierzchni miasta. Obszar zajmowany przez port jest 65 razy większy od Monaco. Jest to największy port Niemiec, drugi co do wielkości w Europie, zaraz po Rotterdamie i piętnasty na świecie. Długość nabrzeża portowego wynosi 275 km. Głównymi gałęziami przemysłu w Hamburgu jest elektronika, budowa maszyn, oraz przemysł chemiczny. Przemysł budowy statków, który w przeszłości był bardzo ważny dla miasta, w ostatnim czasie wyraźnie stracił na znaczeniu. Hamburg jest również centrum niemieckich mediów, z największą liczbą biznesu opartego na wydawnictwach, reklamach, filmach radio i telewizji. Pięć z sześciu największych wydawców zlokalizowanych jest w mieście. Niektóre z bardziej znanych to Stern, Zeit, Spiegel.

Podczas wojny Hamburg był dotknięty kilkukrotnym bombardowaniem ze strony sił alianckich, w celu zniszczenia głównego ośrodka przemysłowego i transportowego Niemiec. Z tego powodu nie wiele pozostało z historycznej tkanki miasta. Innym powodem braków w historycznych strukturach miasta jest to , że w latach 50. I 60. XX wieku większe niemiecki miasta wyburzyły wiele starych dzielnic.

Hamburg jest bardzo zielonym miastem, z wieloma parkami rozmieszczonymi w jego granicach.

W centrum miasta znajduje si jezioro Alster, które ma rozbudowany system kanałów.

Budownictwo wokół jeziora Alster pochodzi głównie z 1800-1920 roku. Jest to starówka miasta z główną ulicą Landstrasse.

HISTORIA

W roku 800 przy nabrzeżu rzeki Łaby znajdował się zamek zwany Hammaburg, a

wokół niego zaczęło formować się miasto. Kiedy miasto wstąpiło do Ligi Hanzeatyckiej, zaczęło ono nabierać na sile i nastąpił gwałtowny rozwój miasta. Hamburg przez wiele wieków opierał się naciskom z różnych kierunków na wielu polach, funkcjonując jako wolne miasto, aż do 1871 roku, kiedy to Bismark doprowadził do unifikacji Niemiec. Altona obecnie jedna z największych dzielnic miasta, była kiedyś założonym przez Duńczyków miastem, które miało być przeciwwagą dla Hamburga. Altona rozrastała się aż do rozmiarów drugiego co do wielkości miasta w Danii i jedynego z portem z dostępem do Morza Północnego. W 1864 roki Dania utraciła miasto Altona na rzecz Niemiec, a w 1937 zostało ono włączone do Hamburga jako jedna z dzielnic, obecnie zamieszkuje ją 248 000 ludzi.

63

Zdj. 46 Hafen City, Hamburg

2. ANALIZA ARCHITEKTURY HAMBURGA.

Hamburg jest miastem bardzo kontrastowym pod względem architektury.

Spowodowane to jest zniszczeniami wojennymi. Post-modernistyczne szklane i stalowe fasady mieszają się z całymi rzędami budynków Jugendstillu, barokowymi kościołami czy historycznymi dzielnicami mieszkaniowymi, nie wspominając już o wspaniałych indywidualnych strukturach.

278 metrowa wieża Henrich-Hertz-Turm honoruje wielkiego fizyka i funkcjonuje jako wieża telewizyjna. Wprawia w zachwyt swoją wielkością, dumnie górując nad miastem. Jest ona doskonałym punktem widokowym do podziwiania panoramy miasta. W kontraście należałoby postawić przykuty do ziemi, wykonany w stylu renesansowym ratusz miejski, którego historia sięga 110 lat. Znakiem rozpoznawczym Hamburga jest Elbphilharmonie zaprojektowana przez Herzoga i De Maurona, obiekt którego nikomu nie trzeba przedstawiać. Obiekt ten znajduje sie w bardzo reprezentacyjnym punkcie dzielnicy Hafen City, która obecnie jest realizowana jako jedno z największych założeń urbanistycznych w Europie. Założenie to znajduję się w bezpośrednim styku z dzielnicą St. Pauli. W Hafen City możemy podziwiać ultranowoczesną architekturę w wydaniu na najwyższym światowym poziomie. Spektakularne budynki wyrastają jeden obok drugiego. Mówiąc o architekturze Hamburga warto też wspomnieć o Speicherstadt, jednym z landmarków Hamburga, obowiązkowo odwiedzanym przez turystów. Największy kompleks magazynów na świecie wybudowany został w 1883 roku. Magazyny wybudowane są na dębowych palach, a dzielnica poprzecinana jest licznymi kanałami. Nocą, w Speicherstadt panuje aura tajemniczości, czerwona cegła i stalowe mosty podświetlone przez ponad 800 reflektorów sprawiają wrażenie wprost bajkowej atmosfery. Bardzo charakterystycznym elementem miasta są stalowe mosty, których liczebność przekracza liczbę mostów w Wenecji.

65

Rys. 20 Dzielnica St. Pauli

3. DZIELNICA ST. PAULI ORAZ ULICA REEPERBAHN

Dzielnica St. Pauli zaczęła się formować w czasach gdy Altona była jeszcze duńskim

miastem. St. Pauli leży dokładnie po środku pomiędzy Hamburgiem i Altoną, obszar ten formalnie należał do Hamburga i początkowo planowano usypanie tam wzgórza. Wzgórze to miało pełnić funkcje strategiczne, chroniąc miasto przeciwko duńskim atakom. Obszar ten nazywany był ówcześnie Hamburg Berg (hamburskie wzgórze) i zabudowany jedynie budynkami mieszkaniowymi. W XVIII wieku miasto zaczęło przenosić w tę okolicę uciążliwy przemysł. Do dzielnicy zaczął sprowadzać się przemysł wytwarzania lin. Z powodów dużych wolnych przestrzeń, których potrzebował on do swego funkcjonowania, a co nie było możliwe to w obrębie murów miasta. Ulica Reeperbahn swą nazwę otrzymała właśnie w spadku po przemyśle wytwarzania lin. Reep w języku niemieckim oznacza powroźników. Coraz więcej i więcej różnorodnych funkcji rozbudowywało Hamburg Berg co uczyniło z niej jedną z bardziej żywych dzielnic miasta. W późniejszych czasach zmieniono nazwę na Hamburg Berg na St. Pauli przejęta po katedrze która została tam zbudowana.

W dzisiejszych czasach dzielnica liczy 27 600 mieszkańców. Można znaleźć tam mnóstwo restauracji oraz niezliczoną ilość małych sklepików. St. Pauli przez długi czas była rozrywkową dzielnicą miasta. Z powodu swojego bezpośredniego styku z portem wielu przybyszów poszukiwało tam barów gdzie mogli napić się alkoholu, a z czasem Reeperbahn zyskało niechlubną sławę dzielnicy prostytutek. W ostatnich latach profil tej dzielnicy mocno ulega zmianie. W ostatniej dekadzie zaobserwowano znaczący spadek procentu imigrantów, wysiedlanie się mieszkańców z niskim dochodem, zmniejszanie si ilości tradycyjnych niewielkich sklepów, a nastawienie na kulturę i nocne życie, którymi są teatry, kina, bary, kluby nocne i oczywiście wyjątkowa w swoim rodzaju dzielnica czerwonych latarni. Jest to dzielnica wyjątkowo dynamiczna, żyjąca za dnia i nocy, która koncentruje większość nocnego życia Hamburga.

67

CENTRUM

Rys. 21 Analiza funkcjonalna

4. PLAC SPIELBUDENPLATZ

Obszar interwencji bezpośrednio przylega do placu Spielbudenplatz. Plac od początku

swego powstania przeznaczony był do użytku czysto rozrywkowego. W 1795 roku założono na nim pierwsze drewniane budki gdzie odbywał się przedstawienia teatralne, a akrobaci i iluzjoniści dawali swoje popisy. Następnie z biegiem historii drewniane budynki zostały zastąpione przez bardziej solidne konstrukcje, lecz rozrywkowy charakter nadal pozostał.

Do dzisiaj na placu odbywa się bardzo wiele publicznych aktywności oraz wydarzeń. Od co tygodniowego marketu po publiczne oglądanie ‚‚Piłkarskich Mistrzostw Świata’’ oraz Eurowizji, festiwal ‚‚Sommergarten’’ z piwem i gastronomią oraz towarzyszącymi muzycznymi wydarzeniami, jak również różnego rodzaju manifestacji i parady oraz świętowanie wszystkich wydarzeń związanych z ukochanym klubem piłkarskim FC St. Pauli. Otaczająca architektura również przeszła duże zmiany. Po II wojnie światowej zostały zniszczone wszystkie teatry, kina, cyrki itd. dlatego wszystko zostało na nowo odbudowane.

Działka na której projektowany jest budynek do tej pory zajmowany był przez

kompleks ‚‚Esso-Hauser’’ projektu Herberta Großena i Hannsa Sticha. Zawierał on dwa 8 piętrowe budynki mieszkaniowe, natomiast dwa pierwsze piętra zajmowany były przez usługi.

W 1958 roku Esso-Hauser prezentowany był jako ‚‚Projekt przyszłości z Spielbudenplatz’’.

Później ta ultranowoczesna struktura była proponowana dla brzydkich i zapuszczonych działek w dzielnicy St. Pauli. Dzisiaj, po latach ciągłych zniszczeń i zaniedbań budynek groził zawaleniem co doprowadziło do decyzji o wyburzeniu całego kompleksu, pomimo wielu protestów mieszkańców oraz ogólnej społeczności dzielnicy nie udało się ocalić tego budynku.

69

Rys. 22 Analiza wydarzeń odbywających się na placu Spielbudenplatz

5. WYDARZENIA

Zdj. 47 Reeperbahn Festival

Zdj. 48 Manifestacja

Zdj. 51 Summer days

Zdj. 49 Winzerfest

Zdj. 50 Food Truck Session

Zdj. 52 Koncert

Zdj . 53 Food Truck Festival

Rys. 23 Analiza fotograficzna

Zdj. 54 Widok z lotu ptaka

Zdj. 55 Widok z lotu ptaka

6. DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

Zdj. 56 Ujęcie 1

Zdj. 57 Ujęcie 2

Zdj. 58 Ujęcie 3

Zdj. 59 Ujęcie 4

V. PROJEKT

1. WSTĘP

Bezpośredni styk z ważnym placem miejskim, miejscem niezliczonej ilości wydarzeń

społecznych i kulturalnych, nocnego życia dzielnicy i miasta stawia projektanta przed wieloma problemami i konfliktami. Analizując i biorąc pod uwagę wszystkie wyzwania, które wynikają z lokalizacji i lokalnych uwarunkowań, problemy można przekuć w zalety. Taki projekt staje się wyjątkowy i nigdzie indziej nie spotykany, gdyż jest dopasowany tylko do tego jednego miejsca.

Najważniejszym aspektem w projektowaniu budynku na styku z placem miejskim

jest ich bezpośrednia relacja. Są dwie drogi, którymi może podążać architekt. Pierwsza z nich to odwrócenie się od placu. Druga to stworzenie relacji w taki sposób, aby obiekt dawał jakąś dodaną wartość miastu. Pójście drugą drogą sprawia, że projekt w znaczącym stopniu zyskuje na wartości. Z drugiej strony jednak skala obiektu jak i jego funkcja, w tym przypadku usługowo-mieszkaniowa mają bardzo szczególne i wrażliwe wymagania, które muszą zostać w pełni spełnione. Stworzenie obiektu podporządkowanego funkcji jaką pełni, wyrazistego poprzez swą jakość i funkcjonalność, lecz bez nadmiernego epatowania formą daje podstawy do myślenia o koncepcji obiektu.

2. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE -Wyeksponowanie wartości urbanistycznej jaką niesie ze sobą projektowanie obiektu na styku z placem Spielbudenplatz.

-Uzupełnienie w jasny i klarowny sposób przestrzennej kompozycji istniejącej tkanki miejskiej, domykając istniejącą pierzeje placu Spielbudenplatz.

-Stworzenie elastycznej przestrzeni adaptującej się do potrzeb mieszkańców oraz miasta.

-Uwzględnienie potrzeby prywatności mieszkańców budynku.

76

3. IDEA

Rys. 24 Etapy powstawania idei

Główną ideą projektu jest wytworzenie połączenia budynku z placem i pokazanie

możliwości kształtowania przestrzeni urbanistycznej przy zastosowaniu futurystycznego rozwiązania kinetycznej struktury. Pierwszym etapem rozwijania idei jest stworzenie przesuwnych bloków, co pozwala na operowanie powierzchnią, którą chcemy udostępnić publicznie lub zatrzymać dla mieszkańców. W drugim etapie kształtowania idei dodajemy do niej możliwość poruszania każdym piętrem z osobna, otrzymana w ten sposób struktura pozwala na kształtowanie niezliczonej liczby rozwiązań. Analizując typologie relacji budynku z placem, stworzoną w części teoretycznej projektu i porównując ją z koncepcją przedstawionego projektu, widać jak szeroki wachlarz możliwości stwarza struktura kinetyczna 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Rys. 25 Typologia relacji budynku z placem

77

Rys. 26 Kształtowanie urbanistyki, wersja 1

Rys. 27 Kształtowanie urbanistyki, wersja 2

Rys. 28 Kształtowanie urbanistyki, wersja 3

78

4. KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI URBANISTYCZNEJ.

Idea projektu zakłada stworzenie ruchomej struktury, która w swobodny sposób

pozwoli na kształtowanie połączenia dziedzińca projektowanego budynku wraz z placem miejskim. Ruchome kondygnacje pozwalają na tworzenie nieskończonej ilości wariantów i możliwości zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami społeczności. Na przedstawionych obok schematach można zaobserwować w jaki sposób zmienia się sposób użytkowania przestrzeni urbanistycznej w zależności od ustawienia ruchomych części budynku. Czasem jest to zamknięty kwartał do którego mają dostęp tylko mieszkańcy, czasem dodatkowy plac oferujący nowe możliwości dla istniejącego placu Spielbudenplatz, a w innych przypadkach może to być plac, który głównie zaprasza do interakcji sąsiadów z najbliższego otoczenia. W opracowaniu tym zostanie opisane kilka najciekawszych wariantów.

79

Rys. 29 Wariant 001|Prywatny plac

WARIANT 001 | PRYWATNY PLAC

Pierwszy wariant jest rozwiązaniem standardowym, gdzie mamy jasny i klarowny

podział pomiędzy przestrzenią publiczną, a przestrzenią pół-publiczną dostępną tylko do mieszkańców z klatek schodowych. Jest to prawdopodobnie wariant, który byłby w zastosowaniu przez większą cześć roku. Stworzenie budynku mieszkaniowego w tak specyficznym miejscu jak centrum dzielnicy St. Pauli wymaga wrażliwego podejścia do tematu prywatności. Wariant ten zapewnia możliwość całkowitego odcięcia sie od placu w przypadku nieprzyjemnych, a czasem nawet niebezpiecznych wydarzeń odbywających się na placu, którymi mogą być wszelakiego rodzaju parady lub manifestacje. Mieszkańcy mogą nie chcieć nieproszonych gości w ich przestrzeni, więc mają możliwość odcięcia się od tego.

80

Rys. 30 Wariant 005|Plac targowy

WARIANT 005 | PLAC TARGOWY

Wariant ten zakłada stworzenie ‚‚Market Hall-u’’, nazwa ta została tu użyta z pełną

świadomością i nawiązaniem do sztandarowego projektu grupy MVRDV zrealizowanego w Rotterdamie. Biorąc pod uwagę co tygodniowy targ odbywający sie na placu, możliwość utworzenia hali targowej z projektowanego budynku byłoby wielkim atutem. Oczywiście stworzona w ten sposób hala nie musi służyć jedynie celom handlowym. Poprzez sterowanie pierwszą kondygnacją może to być hala zamknięta lub otwarta. Mogą się tam odbywać różnego rodzaju wydarzenia sportowe dla mieszkańców. Jest to rozwiązanie bardzo uniwersalne, elastyczne, a zarazem mocno użyteczne.

81

Rys. 31 Wariant 012 | Letnie kino

WARIANT 012 | LETNIE KINO

Wariant ten zakłada zsunięcie ze sobą dwóch bloków biurowych i dosunięcie ich

do strony południowe co tworzy nam fantastyczną otwartą przestrzeń nowego placu w pełni zintegrowanego z Spielbudenplatz. W tak wytworzonej przestrzeni może odbywać się niezliczona ilość wydarzeń. Jednym z przykładów może być kino letnie, dla mieszkańców budynku, dzielnica, całego miasta, a nawet przejezdnych. Na fasadzie budynku biurowego może zostać rozłożony ekran o ogromnej powierzchni, a wysuwane schody amfiteatralne tworzą widownie. Oglądanie filmów pod gołym niebem w otoczeniu ścian wypełnionych zielenią jest wydarzeniem niecodziennym i bardzo klimatycznym.

Wariant ten może mieć bardzo wiele różnych wariacji, zsunięte ze sobą bloki można ustawiać w różnych miejscach placu tworząc różnej wielkości przestrzenie o innym zastosowaniu.

82

Rys. 32 Przestrzenna układanka

WARIANT 010 | PRZESTRZENNA UKŁADANKA

Kolejne warianty to nieskończona ilość układów, które są swego rodzaju zabawa

architekturą i tworzeniem intrygujących przestrzeni na wzór projektów budynków mieszkaniowych tworzonych przez holenderskie biura, np. Mirrador, Parkrand, Celosia grupy MVRDV, lub Pontsteiger zaprojektowany przez Arons&Gelauff Architects.

Przy rozszerzeniu o balustrady dachy kondygnacji biurowych mogą również być dostępne z galerii tworząc nowe przestrzenie dla mieszkańców.

83

Rys. 33 Wariant 013 | Zewnętrzna scena

WARIANT 013 | ZEWNĘTRZNA SCENA

Na placu Spielbudenplatz odbywa się bardzo duża liczba różnych festiwali i koncertów.

Możliwość utworzenia wielkiej sceny jedynie poprzez przesunięcie niektórych kondygnacji jest niesłychanie cenną możliwością, którą daje nam projektowany budynek.

84

WARIANT 029 | ZADASZENIE PLACU

Rys. 34 Wariant 029 | Zadaszenie placu

Wariant ten pozwala na stworzenie zadaszenia w różnego rodzaju wariacjach

służącego przede wszystkim mieszkańcom kompleksu w bardzo gorące dni, lub też chroniąc przed deszczem. W takim miejscu mogą zostać urządzone zawody sportowe dla mieszkańców całej dzielnicy. Nieskończona ilość możliwości, którą oferuje budynek sprawić może, że stanie się on centralnym miejscem całej dzielnicy.

85

Rys. 35 Zagospodarowanie terenu

5. ZAGOSPODAROWANIE

Rozwiązanie przyjęte w projekcie zakłada wypełnienie kwartału który pozostał

niezagospodarowany po wyburzeniu budynków Esso-Häuser. Projektowany budynek równolegle przylega do styku z placem Spielbudenplatz, ulicy Taubenstraße, oraz ulicy Kastanienalle, natomiast od strony zachodniej stworzono pieszy pasaż z drzewami i miejscami do siedzenia pozwalający na swobodny dostęp do usług w parterze.

Wejścia do budynku zlokalizowane są od strony wewnętrznego dziedzińca Do

dziedzińca prowadzą cztery wejścia, dwa od strony placu Spielbudenplatz i dwa od strony ulicy Kastanienallee. Wewnętrzny dziedziniec został obniżony do poziomu -1, pozwalając tym samym na swobodne przemieszczenie się kondygnacji biurowych, nie niszcząc przy tym aranżacji placu.

W ścianach północnej i południowej obniżonej części placu umieszczono rozkładane schody amfiteatralne, które dają możliwość aranżacji przestrzeni. Na placu rozlokowano mobilne donice z zielenią, pozwalające na aranżacje placu dla mieszkańców.

Rys. 36 Rozwiązania funkcjonalne

87

MIESZKANIA BIURA MIESZKANIA

BIURA

SKLEPY

PARKING

Rys. 37 Struktura funkcjonalna

6. STRUKTURA OBIEKTU

Obiekt składa sie z pięciu składowych. Dwa stałe bloki mieszkaniowe, usytuowane

w kierunku północ-południe. Mieszkania posiadają dwustronne doświetlenie od strony wschodniej i zachodniej. W parterze oraz na kondygnacji -1 znajdują się lokale przeznaczone na funkcje usługowe. Dzięki obniżeniu placu dziedzińca do poziomu -1 usługi mają doświetlenie od strony wewnętrznego dziedzińca. Dwa bloki z ruchomymi kondygnacjami o funkcji biurowej, usytuowane prostopadle do bloków mieszkaniowych dostępne są z galerii, która pełni również funkcje konstrukcyjną szyn po których przemieszczając się ruchome kondygnacje. Galerie obsługujące biura są oddzielone od mieszkań otworami w stropie oraz zielonymi ‚‚ścianami’’ zapewniającymi intymność. Struktura obiektu została zaprojektowana tak, aby z zewnątrz przy konfiguracji ‚‚zero’’ przypominała zamkniętą hermetyczną kostkę, która pod swoją skorupą skrywa niesamowitą technologie MASZYNY XXI. Od strony dziedzińca ściany porośnięte są zielenią, tworząc piękną oazę spokoju dla mieszkańców. Kiedy budynek zaczyna żyć nieustannie sie zmieniając i dopasowując do otoczenia, ukazuje się jego różnorodność. Na poziomie - 2 został zlokalizowany parking dla mieszkańców oraz pracowników biur.

89

Rys. 38 Rzut mieszkań

Rys. 39 Rzut mieszkań

7. ROZWIĄZANIA FUNKCJONALNE USŁUGI

Część usługowa dostępna jest bezpośrednio z placu, ulic Taubenstraße,

ulicy

Kastanienalle oraz nowo zaprojektowanego pieszego pasażu. Część usługowa została zaprojektowana tak ,aby dostarczyć jak najbardziej elastyczną przestrzeń wynajmującym.

Poziom -1 dostępny jest schodami rozlokowanymi w budynku.

MIESZKANIA

W budynku można wyróżnić cztery podstawowe typy mieszkań. Na każdej z 4

mieszkaniowych kondygnacji znajduje sie 7 mieszkań, w sumie w kompleksie jest 54 mieszkania.

Dostępne są z 6 klatek schodowych. Każda z klatek schodowych obsługuje 2 lub 3 mieszkania. Są to mieszkania z dwoma pokojami, z trzema pokojami oraz czterema pokojami, oraz pięcioma pokojami o powierzchniach od 35 do 92 m2.

BIURA

Część biurowa dostępna jest poprzez te same klatki schodowe, które obsługują

mieszkania. Dostępność pomiędzy biurami, a mieszkaniami rozdziela system wejścia na kartę.

Biura znajdujące się w ruchomych częściach budynku dostępne są z galerii biegnących wzdłuż budynków o funkcji mieszkaniowej, co czyni je w pełni dostępnymi niezależnie od miejsca w którym znajduje sie dana kondygnacja. Przestrzenie biurowe zostały zaprojektowane tak aby być jak najbardziej elastycznymi i dopasować się do potrzeby danego klienta. Każda z kondygnacji dostępna jest z dwóch stron posiadając dwa niezależne wejścia, a więc jednak kondygnacja może być wynajęta przez dwóch niezależnych właścicieli.

PARKING

Parking o czytelnym i prostym układzie umieszczony na kondygnacji -2 jest w stanie

pomieścić 134 samochody. W południowej części parkingu znajdują się pomieszczenia techniczne obsługujące działanie całego kompleksu. Każda z klatek schodowych dochodzi do parkingu umożliwiając łatwą komunikację.

91

Zdj. 60-61 Apartment building on Rue des Suisses, Herzog&de Meuron

Zdj. 62-63 FĂźnf HĂśfe. Five business passage in Munich, Herzog&de Meuron

Zdj. 64-65 Yoshida Printing Headquaters, SANAA

Zdj. 66-67Nakamachi Terrace. Comunity center and Library, SANAA

8. ROZWIĄZANIA MATERIAŁOWE

Rozwiązania materiałowe przyjęte w projekcie są konsekwencją idei, które

przyświecały od samego początku tworzenia koncepcji budynku - maszyny na miarę XXI wieku.

Tak jak dzieje się to w przypadku nowoczesnych maszyn, tak i tutaj skomplikowana technologia opakowana jest w prostą, czystą, a zarazem funkcjonalną formę. W budynku zastosowano przede wszystkim metale, szkło, żelbet i stal.

Elewacja wykonana z ruchomych paneli wykonanych z aluminiowej siatki cięto-

ciągnionej daje bardzo homogeniczną formę budynku, natomiast pod jej warstwą delikatnie pojawia się główna konstrukcja budynku. Obiekt wchodząc w interakcje z mieszkańcami oraz odpowiadając na potrzeby placu bez przerwy zmienia swoją formą i rysunek elewacji. Ruchome piętra oraz panele elewacyjne każdego dnia zmieniają wygląd zaprojektowanej struktury.

Zupełnie inne odczucia materiałowe mamy kiedy znajdujemy się w dziedzińcu budynku.

Tam króluje zieleń, która porasta całe ściany części biurowych, oraz rośnie w miejscach rozdzielających mieszkania od galerii obsługującej biura.

93

ów

z Rys. 40 Rysunek suwnicy pomostowej dwu-dźwigarowej

* Bezpieczna odleg∏oÊç w zale˝noÊci od obowiàzujàcych przepisów.

Zdj. 68 Suwnica pomostowa dwu-dźwigarowa

driven motor side

Rys. 41 Widok,

Zdj. 69

9. ROZWIĄZANIA KONSTRUKCYJNE

A

B

C

Budynek składa się z 3 części skonstruowanych na ortogonalnej siatce modularnej.

Zewnętrzne części mieszkaniowe zaprojektowane są w monolitycznej żelbetowej konstrukcji ścianowej. Rozpiętość pomiędzy ścianami konstrukcyjnymi wynosi 7,8 m. Część B oddylatowana jest od części mieszkaniowych A i C. Mechanizm ruchomych ‚‚mostków’’ skonstruowany jest w oparciu o technologie suwnic pomostowych dwu-dźwigarowych, stosowanych głównie w przemyśle. Galerie pełniące role komunikacji obsługującej biura, stanowią ramową konstrukcje na której opierają się ruchome elementy budynku. Ruchome ‚‚mostki o rozpiętości 46 m skonstruowane są na zasadzie mostu z dwoma połączonymi ze sobą kratownicami o wysokości 385 cm, które przylegają do zewnętrznych szkleń. Rozpiętość pomiędzy kratownicami wynosi 7,8 m.

95

10. ZESTAWIENIE POWIERZCHNI -POWIERZCHNIA ZAGOSPODAROWANIA TERENU - 6470 m2 -POWIERZCHNIA ZABUDOWY - 3007 m2 -POWIERZCHNIA CAŁKOWITA BUDYNKU - 21 151 m2

C

B

A

D

MO8 MO9 M10 M11

MO1 MO2 MO3 MO4

M12

MO5

M13

MO6

M14

MO7

Rys. 42 Podział budynku

Rys. 43 Podział mieszkań

-KONDYGNACJA -2

-Parking - 4036 m2

-Klatka schodowa 1,2,3,4,5,6 - 41 m2

-Pomieszczenia techniczne -762 m2

-KONDYGNACJA -1

-CZĘŚĆ A

-Powierzchnia usługowa 1 do wynajęcia - 941 m2

-Klatka schodowa 1,2,3 - 20 m2

-CZĘŚĆ B

-Powierzchnia usługowa 2 do wynajęcia - 856 m2

-Klatka schodowa 4,5,6 - 20 m2

-KONDYGNACJA 0

-CZĘŚĆ A

-Powierzchnia usługowa 1 do wynajęcia - 336 m2

-Powierzchnia usługowa 2 do wynajęcia - 402 m2

-Klatka schodowa 1,2,3 - 20 m2

-CZĘŚĆ B

-Powierzchnia usługowa 3 do wynajęcia - 336 m2

-Powierzchnia usługowa 4 do wynajęcia - 346 m2

-Klatka schodowa 4,5,6 - 20 m2

-CZĘŚĆ C

-Powierzchnia biurowa do wynajęcia - 282 m2

-Toaleta męska 1,2 - 4,2 m2

96

-Toaleta damska+niepeł. 1,2 - 4,5 m2

-Hol wejściowy 1,2 - 10,6 m2

-Pomieszczenie 1,2 - 9,8 m2

-CZĘŚĆ D

-Powierzchnia biurowa do wynajęcia - 285 m2

-Toaleta męska 1,2 - 4,2 m2

-Toaleta damska+niepeł. 1,2 - 4,5 m2

-Hol wejściowy 1,2 -10,6 m2

-Pomieszczenie 1,2 - 9,8 m2

-KONDYGNACJA 1,2,3,4

-CZĘŚĆ A

-MIESZKANIE 01, 03, 06, 08, 10, 12 - 63.6 m2

-Hol - 3.1 m2 -Sypialnia 1 - 9.5 m2 -Łazienka - 5 m2 -Sypialnia rodziców - 11 m2 -P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 33.2 m2 -WC - 1.8 m2

-MIESZKANIE 02, 09 - 35.6 m2

-Łazienka - 5 m2

-Sypialnia - 11 m2

-P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 33.2 m2

MIESZKANIE 04, 05, 11, 12 - 82.1 m2

-Hol - 3,1 m2

-P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 33,2 m2

-Sypialnia 1 - 9,5 m2

-Łazienka - 5 m2

-Sypialnia 2 - 11 m2

-Sypialnia r. - 13.3m2

-Łazienka-5.2m2

-WC - 1,8m2

MIESZKANIE 07 - 92.1 m2

-P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 34 m2

-Sypialnia 1 - 9,5 m2

-Łazienka - 5,6 m2

-Sypialnia 2 - 12,7 m2

-Sypialnia 3 - 10,1m2

-Sypialnia 4 - 9,4 m2

-Komunikacja 3,5m2

-Łazienka-5,1m2

-WC - 2,3m2

97

-CZĘŚĆ B

-MIESZKANIE 01, 03 - 63.6 m2

-Hol - 3.1 m2 -Sypialnia 1 - 9.5 m2 -Łazienka - 5 m2 -Sypialnia rodziców - 11 m2 -P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 33.2 m2 -WC - 1.8 m2

-MIESZKANIE 02 - 35.6 m2

-Łazienka - 5 m2

-Sypialnia - 11 m2

-P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 33.2 m2

MIESZKANIE M04/M05 - 82.1 m2

-Hol - 3,1 m2

-P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 33,2 m2

-Sypialnia 1 - 9,5 m2

-Łazienka - 5 m2

-Sypialnia 2 - 11 m2

-Sypialnia r. - 13.3m2

-Łazienka-5.2m2

-WC - 1,8m2

MIESZKANIE 07 - 92.1 m2

-P. dzienny + jadalnia+kuchnia - 34 m2

-Sypialnia 1 - 9,5 m2

-Łazienka - 5,6 m2

-Sypialnia 2 - 12,7 m2

-Sypialnia 3 - 10,1m2

-Sypialnia 4 - 9,4 m2

-Komunikacja 3,5m2

-Łazienka-5,1m2

-WC - 2,3m2

-CZĘŚĆ C

-Powierzchnia biurowa do wynajęcia - 282 m2

-Toaleta męska 1,2 - 4,2 m2

-Toaleta damska+niepeł. 1,2 - 4,5 m2

-Hol wejściowy 1,2 - 10,6 m2

-Pomieszczenie 1,2 - 9,8 m2

-CZĘŚĆ D

-Powierzchnia biurowa do wynajęcia - 285 m2

-Toaleta męska 1,2 - 4,2 m2

-Toaleta damska+niepeł. 1,2 - 4,5 m2

-Hol wejściowy 1,2 -10,6 m2

-Pomieszczenie 1,2 - 9,8 m2

98

99

VI. PLANSZE PROJEKTOWE

102

104

106

108

110

112

VII. ZAKOŃCZENIE

ZAKOŃCZENIE - WNIOSKI OGÓLNE

Architektura coraz bardziej zaczyna odbiegać od klasycznych stereotypów wykształ-

conych przez stulecia. W XXI wieku należy przestać myśleć o budynku jako standardowym obiekcie budowanym cegła po cegle. Musimy zacząć postrzegać architekturę jako bardzo zaawansowane technologicznie struktury z możliwościami dopasowywania się do potrzeb danego środowiska i ludzi. Rozwój architektury następuje w niesamowitym tempie. Być może wkrótce będziemy kolonizować obce planety, już teraz słyszy się o projektach budynków na Księżycu prowadzonych przez poważne pracownie architektoniczne. Zmieniają się technologie i materiały. Aby nie stać w miejscu musimy zacząć poszukiwać zupełnie nowych rozwiązać.

Przedstawiony projekt pokazuje i potwierdza ogromne możliwości jakie stwarzają kine-

tyczne struktury architektoniczne. Dzięki takim budynkom nasze miasta mogłyby stać się bardziej funkcjonalne, elastyczne i dopasowane do specyfikacji danego miejsca. Projekt jest opracowaniem teoretycznym, który łączy w sobie idee zaczerpnięte z XX i XXI wieku i może pomóc kształtować poglądy na nasze miasta w przyszłości.

116

117

BIBLIOGRAFIA KSIĄŻKI I MAGAZYNY 1. Zuk, William i Clark, Roger H., Kinetic Architecture 1970, Van Nostrand Reinhold Company 2. Rodriguez (Stevenson), Carolina „Kinetic architecture, designing with movement”, 2012, Birkhäuser Architecture 3. Popper, Frank. The Origins and Development of Kinetic Art 4. van de Ven Cornelis: Space in architecture the evolution of a new idea in the theory and history of the modern movements. Wyd. 1. Assen: Van Gorcum, 1980. ISBN 90-232-1522-2 5. B. von Brauchitsch, Mała historia fotografii, Warszawa 2004 6. Giedion Sigfried: Space, time & architecture the growth of a new tradition. Wyd. 5. Cambridge: Harvard University Press, 2008. ISBN 978-0-674-03047-3 7. El croquis, Jean Nouvel 1994-2002, the symbolic order of matter, Spain, double issue 112/113 8. El croquis, Herzog&deMeuron 1998-2002, the nature of artiffice, Spain, double issue 109/110 OPRACOWANIA 1. Rodriguez C. (2011) Morphological Principles of Current Kinetic Architectural Structures.

Adaptive Architecture (ISBN 978-0901919151) pp. 1-12. The Building Centre 2. Cudzik, Jan, Kinetyka w architekturze, źródło: http://cudzik.pl/publikacje/001/kinetyka_w_ architekturz.pdf 3. Rodriguez C. (2010) The Evolution of Temporary and Permanent Kinetic Architectural Structures. Spatial Structures-temporary and Permanent (ISBN 978-711-2125-043) pp. 827-838.

4. Swabrowicz Ryszard, Przestrzeń zewnętrzna jako tworzywo architektury, Politechnika Gdańska, 2004 STRONY INTERNETOWE 1. http://www.strandbeest.com/ 2. http://www.jeannouvel.com/en/desktop/home/#projets 3. http://www.dynamicarchitecture.net/ 4. http://www.dezeen.com/tag/moving-buildings/ 5. http://www.kineticarchitecture.net/ 6. http://www.archdaily.com/537359/kinetic-architecture-designs-for-active-envelopes 7. http://www.dezeen.com/2014/08/22/rotating-rooms-sharifi-ha-house-next-office-tehran -iran/ 8. http://www.rolfdisch.de/index.php?p=home&pid=78&L=1 9. http://www.dezeen.com/2009/01/19/sliding-house-by-drmm-2/ 10. http://www.fly4free.pl/najciekawsze-ruchome-mosty-skladane-zwijane-zanurzane/ 11. http://www.dezeen.com/2010/01/20/villa-hush-hush-by-marks-barfield-architects/

118

SPIS FOTOGRAFII I RYSUNKĂ“W FOTOGRAFIE Zdj. 1 https://agingmodernism.files.wordpress.com/2010/07/facade-unite.jpg Zdj. 2 http://www.bryla.pl/bryla/56,85298,11020422,Osiedla_z_problemami__Porazki_modernizmu_.html Zdj. 3 http://osiedlezaciszewaw.pl/wp-content/uploads/2015/04/z12115162QOsiedle-Za -Zelazna-Brama-w-polowie-lat-80.jpg Zdj. 4 http://raportzpanstwasrodka.blog.onet.pl/2013/02/18/chinskie-miasta-widma/ Zdj. 5 http://slika.nezavisne.rs/2013/07/750x450/20130705164024_199380.jpg Zdj. 6 http://www.studing.od.ua/progulka-po-vestminsteru-trafalgarskaya-ploshhad/ Zdj. 7 Zdj. 8 http://travelwheretonext.com/blog/thingstodomarrakech Zdj. 9 http://www.infokatowice.pl/wp-content/uploads/2015/05/urzadmiastakatowice2-e1440649427866.jpg Zdj. 10 http://images.adsttc.com/media/images/5304/c7f0/e8e4/4ee8/ac00/011e/large_jpg/01SM.jpg?1392822239 Zdj. 11 http://www.wxca.pl/pl/projekty/szkola-filmowa-gdynia Zdj. 12 http://images.adsttc.com/media/images/5431/b136/c07a/8054/8f00/05c3/large_jpg/-%C2%AEProvast__MVRDV__foto_Daria_Scagliola_Stijn_Brakkee__21.jpg?1412542751 Zdj. 13 http://culture.pl/sites/default/files/images/imported/architektura/portrety/konieczny%20robert%20portret/centrum_dialogu_przelomy_w_szczecinie_1.jpg Zdj. 14 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9d/MASP_Brazil.jpg Zdj. 15 http://img.archilovers.com/projects/F139FDE7-3CE9-4B4D-B699-6A4E70A73FEF. jpg Zdj. 16 http://assets.inhabitat.com/wp-content/blogs.dir/1/files/2010/10/1.-Photo-Timothy -Hursley.jpg Zdj. 17 https://classconnection.s3.amazonaws.com/640/flashcards/1865640/png/picture_ 15-1488E52470A36EBC12D.png Zdj. 18 http://4.bp.blogspot.com/-2r8fOe-uitg/UvynYZo4ZkI/AAAAAAAABR0/Srnr4uBWzsY/s1600/joe-fig-jackson-pollock-08.jpg Zdj. 19 http://annex.guggenheim.org/collections/media/902/76.2553.137_ph_web.jpg Zdj. 20 https://cdn4.dogonews.com/images/61b91fab-78d3-4ade-924b-6e51fa22ae6b/ strandbeest05.jpg Zdj. 21 http://proyectoidis.org/wp-content/uploads/2013/07/MM71710.jpg Zdj. 22 http://theredlist.com/media/database/photography/history/precurseurs/etienne_jules_marey/011_etienne_jules_marey_theredlist.jpg Zdj. 23 http://www.kaput-mag.com/stories-de/back-to-the-future-mit-doc-emmett-richter/ Zdj. 24 -30 http://www.jeannouvel.com/en/desktop/home/#/en/desktop/projet/saint-denis -france-grand-stade1

119

Zdj. 31 http://iran-banner.com/Portals/0/productimages/203467_101d9.jpg Zdj. 32 http://progettaeristruttura.altervista.org/sharifi-house-in-iran-casa-stanze-rotanti/?doing_wp_cron=1461997768.6152520179748535156250 Zdj. 33 http://www.mymodernmet.com/profiles/blogs/modern-architecture-periscope Zdj. 34 https://pl.wikipedia.org/wiki/Heliotrop_(budynek)#/media/File:Heliotrop_Freiburg.jpg Zdj. 35 - 37 http://drmm.co.uk/projects/view.php?p=sliding-house Zdj. 38 http://vetton.ru/74139/ Zdj. 39 http://inspirationseek.com/gateshead-millennium-bridge-design-and-pictures/ Zdj. 40 http://aasarchitecture.com/wp-content/uploads/Scale-Lane-Bridge-by-McDowell-Benedetti-Architects-00.jpg Zdj. 41 http://cs624322.vk.me/v624322435/2203c/3ZyNtA_DdqU.jpg Zdj. 42 http://international.clermont-ferrand.fr/sites/international.clermont-ferrand.fr/local/ cache-vignettes/L672xH378/salford-1-39626.jpg Zdj. 43 http://40.media.tumblr.com/0de9ea04633d9efb04869349ca628a0d/tumblr_n7br2033w01tb8mryo1_1280.jpg Zdj. 44 https://utopografias.files.wordpress.com/2012/11/utopografias_001.jpg Zdj. 45 http://wycieczkownia.pl/wp-content/uploads/2015/07/Centrum-Pompidou-2.jpg Zdj. 46 http://maltejaeger.de/wp-content/uploads/2014/10/malte_jaeger_hafencity-1.jpg Zdj. 47-53 http://spielbudenplatz.eu/ Zdj. 54-59 Google Street View Zdj. 60-63 El croquis, Herzog&deMeuron 1998-2002, the nature of artiffice, Spain, double issue 109/110 Zdj. 64-67 El croquis, SAANA 2011-2015 continuary systems, Spain, double issue 179/180 Zdj. 68 http://www.ghsa.pl/double-girder-eot-cranes.html Zdj. 69 http://images.adsttc.com/media/images/5100/498d/b3fc/4b1a/a500/0025/large_ jpg/Limmatsteg_Flussaufnahme.jpg?1414597238

120

RYSUNKI Rys. 1-5 Pobrane z aplikacji MapBox Rys. 6-12 Rysunki własne Rys. 13-17 Rysunki na podstawie: Zuk, William i Clark, Roger H., Kinetic Architecture 1970, Van Nostrand Reinhold Company Rys. 18 El croquis, Jean Nouvel 1994-2002, the symbolic order of matter, Spain, double issue 112/113 Rys. 19-39 Rysunki własne, autor: Tomasz Pawluś Rys. 40 http://www.ghsa.pl/double-girder-eot-cranes.html Rys. 41 https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/736x/b4/5f/25/b45f25025619871e8ff1e5e90524652e.jpg Rys. 42-43 Rysunki własne, autor: Tomasz Pawluś

121