DE KERSENTUIN
VAN ANTON TSJECHOV REGIE SIMON MCBURNEY INTERNL THEATER AMSTRDM
Gijs Scholten van Aschat, Chris Nietvelt, Emma Josten, Janni Goslinga, Steven Van Watermeulen, Hugo Koolschijn, Hariët Stroet, Bart Slegers, Amsterdam, 2019
Rolverdeling op achterzijde van Anton Tsjechov regie Simon McBurney bewerking Robert Icke dramaturgie en vertaling Peter van Kraaij scenografie Miriam Buether licht Paule Constable geluid Pete Malkin video Will Duke kostuums Fauve Ryckebusch co-productie Holland Festival, Barbican Centre, Festival Printemps des Comédiens Montpellier particulier producent Joachim Fleury assistentie regie Olivier Diepenhorst, Chelsea Walker, Sofie Kramer (stage) assistentie scenografie Ramón Huijbrechts assistentie dramaturgie Maria Luttikhuis (stage)
assistentie kostuums Eleftheria Lavdaki hoofd techniek ensemble Götz Schwörer productieleiding Michiel van Schijndel, Marjanne Wilmink techniek Sebastiaan Kruijs (1e inspiciënt), Emile Bleeker, Bart Coenen, Sander van Elteren, Zinzi Kemper, David Logger, Timo Merkies, Peter Pieksma, Martijn Smolders, Eva Sol, Mark Thewessen, Daan Westendrop kostuumatelier Wim van Vliet (hoofd), Farida Bouhbouh kap en grime David Verswijveren uitvoering toneelbeeld Levtec castingadviezen Hans Kemna, Martha Mojet Kindercasting fotografie Jan Versweyveld, Henri Verhoef beeldbewerking Henri Verhoef, Fabian Calis grafisch ontwerp Sara Fortuin, Serena Kloet, studio ITA kinderbegeleiding Anna Kostelijk communicatie Selman Aqiqi druk Raddraaier SSP met dank aan Judith Dimant (productie Londen), Teun Hieltjes, Catvertise, Nesoptiek
Chris Nietvelt, Amsterdam, 2019
Ik ben hier geboren, mijn vader en mijn moeder hebben hier gewoond, mijn grootvader, ik hou van dit huis; ik kan mijn leven niet begrijpen zonder deze kersentuin – en als ie echt verkocht moet worden, verkoop mij er dan bij. – Amanda in De kersentuin
Majd Mardo, Hugo Koolschijn, Janni Goslinga, Bart Slegers, Amsterdam, 2019
DE KERSENTUIN — Na een losbandig leven in Parijs keert de weduwe Amanda terug naar het landgoed waar ze haar jeugd doorbracht en dat nu verkocht dreigt te worden om de familieschulden af te lossen. Toch lijkt Amanda in het aanschijn van de nakende catastrofe niet in staat haar verantwoordelijkheid te nemen. Ze brengt haar tijd door met nostalgische beschouwingen en vlucht weg in een roes van drugs en feesten. De goede raad die de zakenman Steven haar geeft om het landgoed te redden, slaat ze in de wind. Uiteindelijk wordt hij de nieuwe eigenaar van de kersentuin. De familie valt definitief uit elkaar. Allen zijn veroordeeld hun weg te vinden in een toekomst die voortaan aan de ondernemers en kapitalisten toebehoort. Met zijn laatste toneelstuk, De kersentuin, geschreven vlak voor zijn dood, schetst Tsjechov de teloorgang van de landadel in prerevolutionair Rusland. Het stuk ademt het einde van een tijdperk en de dreiging van een allesomvattende revolutie waar de hoofdpersonages zich nauwelijks bewust van zijn. Tsjechov noemde De kersentuin een komedie en nam openlijk afstand van de doodernstige voorstelling die zijn tijd genoot Konstantin Stanislavski ervan maakte. Voor Tsjechov ontstaat het drama door de minutieuze observatie van de discrepantie tussen de verheven voornemens van de personages en hun uiteindelijke ledigheid en onverschilligheid. Simon McBurney heeft een zwak voor Tsjechov. ‘Zijn kortverhalen behoren tot het mooiste wat de Russische literatuur ons te bieden heeft.’ Als regisseur heeft McBurney een stijl ontwikkeld die Tsjechovs tragi komische toon alle recht doet: zijn voorstellingen getuigen van een sprankelende muzikaliteit en energie. Voor hem is De kersentuin een partituur waarin het aandeel van ieder
personage cruciaal is en waarin Tsjechov met grote precisie heeft neergeschreven hoe de woorden, de choreografie, de geluiden en de stilte samen een heel sensitieve wereld oproepen. Een wereld waarin de lach de meedogenloze waarheid helpt onthullen. McBurney situeert De kersentuin in Nederland, eind jaren ’70, een periode waarin nostalgisch werd teruggeblikt op de tegencultuur en sociale revolutie van de jaren ’60 maar waar weinig of geen aandacht bestond voor de aardverschuiving die het neoliberalisme van Thatcher en Reagan zou teweegbrengen. In De kersentuin gaat het sociale weefsel voorgoed stuk door een bijna pathologisch gebrek aan verantwoordelijkheid. De meeste personages zijn uitsluitend met zichzelf bezig en hebben amper oog voor de emotionele noden van hun naasten. Het gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel uit zich in escapisme en inertie. Maar Tsjechov toont ook de angsten en kwetsbaarheid van zijn personages. Ze zijn op zoek naar hun identiteit en levensdoel in een wereld onderhevig aan voortdurende verandering. De kersentuin stelt de vraag in hoeverre de mens in staat is te leren van de (eigen) geschiedenis en zijn bewustzijn te veranderen.
ANTON TSJECHOV — In 1890 onderneemt Anton Tsjechov een duizenden kilometers lange reis per trein, koets en boot naar de strafkolonie Sachalin in Siberië. Hij is dertig jaar oud, arts en schrijver van kortverhalen en toneelstukken. De reis zou een paar jaar later haar neerslag vinden in een non-fictie boek waarin hij verslag doet van het helse klimaat en het fysieke en morele lijden waaraan de gevangenen werden blootgesteld. Maar de reis inspireert Tsjechov ook tot het kortverhaal De moordenaar waarin hij het perspectief inneemt van één van de gedetineerden, de wanhoop nabij en hunkerend naar vrijheid. De reis en de teksten die eraan ontsproten, zijn typerend voor de sociale bewogenheid van Tsjechov en laten zien hoe zijn schrijven diep geworteld is in de Russische realiteit.
In 1879 verhuist hij naar Moskou waar hij medicijnen gaat studeren. Hij is daarmee de eerste telg in de familie die naar de universiteit gaat. Zijn grootvader was pas twee decennia daarvoor als lijfeigene bevrijd. ‘Ik heb boerenbloed’ zou hij zijn leven lang blijven herhalen. Het schrijven van kortverhalen helpt mee zijn familie in leven te houden. Zijn teksten worden gepubliceerd in literaire tijdschriften en later gebundeld. Terwijl hij in de daaropvolgende jaren naam maakt als schrijver en in korte tijd uitgroeit tot een symbool van de Russische cultuur blijft hij sterk verbonden met het gewone volk, zowel in zijn schrijverschap als in zijn artsenpraktijk. Hij ontvangt in de ochtend de rijken tegen betaling en behandelt in de middag de armen gratis.
Anton Pavlovitsj Tsjechov wordt geboren in 1860 in Taganrog, een kleine Russische havenstad zo’n duizend kilometer ten zuiden van Moskou. Van jongs af werkt Anton in de winkel van zijn ouders. Hij komt er in contact met heel verschillende culturen en klassen en zuigt de dialecten en gebruiken van handelaars en zeelui van over de hele wereld op. Wanneer zijn familie in 1876 na het faillissement van de winkel noodgedwongen naar Moskou vlucht, blijft hij alleen achter om zijn middelbare school af te maken. Hij geeft les en schrijft verhalen om zijn studies te financieren en in zijn levensonderhoud te voorzien. Naast de veelal komische stukjes schrijft hij Platonov, zijn eerste avondvullende stuk dat tijdens zijn leven niet zou worden gepubliceerd, noch opgevoerd.
Op jonge leeftijd krijgt Tsjechov te horen dat hij tuberculose heeft. Hij verzwijgt de diagnose voor zijn familie en blijft tegen een hels tempo kortverhalen schrijven. Zijn toneelstukken worden met wisselend succes opgevoerd in het Moskouse Kunsttheater. Hij heeft voortdurend meningsverschillen met Konstantin Stanislavski over de interpretatie van zijn stukken. Tsjechov vindt dat diens ensceneringen de humor missen die hij zo essentieel vindt: ‘Eerst breng ik mijn patiënten aan het lachen, pas daarna behandel ik ze.’ In 1904, enkele maanden na de première van De kersentuin sterft Tsjechov in het kuuroord Badenweiler in het Zwarte Woud.
Emma Josten, Gijs Scholten van Aschat, Amsterdam, 2019
Eva Heijnen, Ruurt de Maesschalck, Hugo Koolschijn, Bart Slegers, Majd Mardo, Gijs Scholten van Aschat, Chris Nietvelt, Amsterdam, 2019
SIMON MCBURNEY — Simon McBurney (1957) trekt na zijn studie Engelse literatuur begin jaren ’80 naar Parijs waar hij school loopt bij Jacques Lecoq, bekend om zijn fysieke theater, bewegingsleer en mime. Voor McBurney was hij vooral inspirerend omdat hij zijn leerlingen geen specifieke stijl oplegde maar juist hielp om hun eigen stem en stijl in het theater te vinden. Na zijn opleiding richt McBurney met een aantal geestverwanten het Théâtre de Complicité op, een collectief dat al snel naam zou maken in het Europese festival circuit met voorstellingen die het gebruik van multimedia koppelen aan een poëtische en erg fysieke speelstijl. Elke voorstelling is een zoektocht naar een geschikte theatertaal: ‘I might be like a conductor or I collect the stuff together and I do a lot of my own writing. But what is a pleasure, is the whole creative thing in which we're all excavating
and trying to find something.’ Naast zijn werk met het collectief werkt McBurney ook als freelance regisseur. Zo regisseert hij Al Pacino in New York in Brechts Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui. Vanaf 2010 is McBurney een graag geziene gast bij het Amsterdamse Muziektheater en het Holland Festival. Hij regisseert er o.a. de opera’s A Dog’s Heart van Alexander Raskatov en Mozarts Die Zauberflöte en de romanbewerking The Master and Margarita van Michael Boelgakov. McBurney werkt ook als acteur in theater en film. Zo creëert hij in 2016 The Encounter, een solovoorstelling waarin hij de toeschouwer door middel van koptelefoons meeneemt op een reis door het Amazonewoud. Hij speelt in tal van films en is ook te zien in de nieuwe prestigieuze televisieserie The loudest voice waarin hij Rupert Murdoch vertolkt.
Robert de Hoog, Bart Slegers, HariĂŤt Stroet, Achraf Koutet, Chris Nietvelt, Janni Goslinga, Steven Van Watermeulen, Amsterdam, 2019
I am not a liberal, not a conservative, not a believer in gradual progress, not a monk, not an indifferentist. I should like to be a free artist and nothing more, and I regret that God has not given me the power to be one. I hate lying and violence in all their forms. My holy of holies is the human body, health, intelligence, talent, inspiration, love, and the most absolute freedom – freedom from violence and lying, whatever forms they may take. This is the program I would follow if I were a great artist. – Anton Tsjechov
DE KERSENTUIN
ITA— ENSEMBLE 19/20
Internationaal Theater Amsterdam Leidseplein 26, +31 (0)20 624 23 11 do 13 – za 15 jun (try-outs) zo 16 jun (première) wo 19 – zo 23 jun do 22 – za 24 aug di 27 – wo 28 aug
FREUD naar Le Scénario Freud © Editions Gallimard naar Jean-Paul Sartre bewerking FC Bergman regie Ivo van Hove coproductie Toneelhuis sep, okt, nov* 19
PREMIÈRES
ITA—extra openbare repetitie wo 12 jun inleiding wo 19 jun engelse boventiteling wo 19, do 20, vr 21, za 22, zo 23 jun & do 22, vr 23, za 24, di 27, wo 28 aug nagesprek vr 21 jun & 23 aug
DE THUISKOMST van Harold Pinter regie Nanouk Leopold okt, nov 19 KINDEREN VAN NORA naar Henrik Ibsen regie & tekst Robert Icke coproductie DeSingel, Les Théâtres de la Ville de Luxembourg apr, mei 20
— ITA—ensemble & gasten 19/20 Hélène Devos, Fred Goessens, Janni Goslinga, Aus Greidanus jr., Marieke Heebink, Maarten Heijmans, Robert de Hoog, Hans Kesting, Hugo Koolschijn, Achraf Koutet, Maria Kraakman, Majd Mardo, Ramsey Nasr, Chris Nietvelt, Celia Nufaar, Ilke Paddenburg, Frieda Pittoors, Halina Reijn, Gijs Scholten van Aschat, Bart Slegers, Steven Van Watermeulen, Claire Bender, Bart Bijnens, Bøyd van den Bogert, Violet Braeckman, Evgenia Brendes, Jules Croiset, Benjamin Daalder, Jip van den Dool, Khaldoun Alexander Elmecky, Eva Heijnen, Stacyian Jackson, Gaite Jansen, Emma Josten, Minne Koole, Ruurt de Maesschalck, Joep Paddenburg, Urmie Plein, Alwin Pulinckx, David Roos, Harm Duco Schut, Truus te Selle, Eelco Smits, Harriët Stroet, Sidar Toksöz, Leon Voorberg, Mandela Wee Wee — ITA.NL
WIE HEEFT MIJN VADER VERMOORD van Édouard Louis regie Ivo van Hove coproductie deSingel apr*, mei 20 OP HOOP VAN ZEGEN naar Herman Heijermans regie & tekst Simon Stone coproductie Holland Festival, deSingel mei*, jun 20 REPRISES OEDIPUS naar Sophocles regie & tekst Robert Icke aug* 19, jan, feb 20 HET JAAR VAN DE KREEFT van Hugo Claus regie Luk Perceval aug 19
Subsidiënten
Hoofdsponsor
Partners
DE KERSENTUIN van Anton Tsjechov regie Simon McBurney coproductie Holland Festival, Barbican Centre, Festival Printemps des Comédiens Montpellier aug 19, jan 20 LA VOIX HUMAINE van Jean Cocteau regie Ivo van Hove sep, nov, dec 19 HUSBANDS AND WIVES scenario Woody Allen regie Simon Stone okt 19 EEN KLEIN LEVEN van Hanya Yanagihara regie Ivo van Hove dec 19, feb, apr 20 HET HOUT van Jeroen Brouwers regie Michiel van Erp dec 19, jan 20
KINGS OF WAR* van William Shakespeare regie Ivo van Hove co-commissioners Barbican Center, Théâtre National de Chaillot, Wiener Festwochen coproductie Bl!ndman, Holland Festival, Muziektheater Transparant mrt 20 NA DE REPETITIE / PERSONA* van Ingmar Bergman regie Ivo van Hove coproductie Les Théâtres de la Ville de Luxembourg, Maison des Arts de Créteil, Théâtre de la Place Liège mrt 20 DOOD IN VENETIË* naar Thomas Mann tekst Ramsey Nasr regie Ivo van Hove productie ITA / Koninklijk Concertgebouworkest apr, jun 20
VALLENDE MAN van Don DeLillo regie Julien Gosselin mrt, apr* 20
ITA-JUNIOR
MEDEA naar Euripides regie & tekst Simon Stone okt 19*, mei 20
*internationale tournee
IBSEN HUIS* naar Henrik Ibsen regie & tekst Simon Stone okt 19 ROMEINSE TRAGEDIES* van William Shakespeare regie Ivo van Hove coproductie Holland Festival nov 19
M!NDF#CK feb, mrt 20
Janni Goslinga Clara Eva Heijnen Anya Robert de Hoog Simon Emma Josten Bonnie Hugo Koolschijn Frits Achraf Koutet Jamie Ruurt de Maesschalck De voorbijganger Majd Mardo Peter Chris Nietvelt Amanda Gijs Scholten van Aschat Steven Bart Slegers Leopold HarriÍt Stroet Charlotta Steven Van Watermeulen Boris Benjamin Daalder Georgie Bøyd van den Bogert Georgie