ALS MOTOR
VOOR EEN JONGE DYNAMIEK - ZAGREB DOCENTEN PROMOTOR
JUNI 2020 TOON HERBESTEMMINGVANHOUT
DeelInhoudstafel1-Thesis
Deel 2 - Ontwerp Deel 3 - Plannen & details EconomieSituering & cultuur Groei stedelijke structuur AnalyseLocatieReisProblematiekZagrebstadsdeel ( meso) Analyse site (micro) FunctioneelFinancieel onderzoek Stedenbouwkundig concept Architecturaal concept DuurzaamheidMaterialisatieProgrammaStructuurVoorontwerpInplanting SyntheseDetailsGevelsPlannen Samenvattendebeeld nota2018167421223032 4438485456668286 12011810910292
Thesis
01
Zagreb bevindt zich tussen de zuidelijke hellingen van het bergmassief Medvednica en de Sava rivier.
De gunstige geografische ligging in het zuidwestelijke deel van de Pannonische vlakte zorgt voor een uitstekende verbinding tussen Centraal-Europa en de Adriatische Zee.
Het is een stad met een rijke geschiedenis; de groei van de stad is duidelijk afleesbaar in het stedelijk weefsel.
De verschillende stadsdelen worden van elkaar gescheiden door een aantal geografische of infrastructurele grenzen.
Naast een commercieel en financieel centrum is Zagreb ook rijk aan culturele instellingen en organiseert het tal van Zagrebevenementen.iseen toeristische trekpleister met veel historische bezienswaardigheden zoals musea, monumenten en Dekunstgalerijen.stadisomgeven door drie grote natuurparken.
Situering
1
Uit recente demografische analyses blijkt dat er een intensievere ontwikkelingsgroei kan worden vastgesteld in de periferie van de stad (Urban Sprawl) terwijl er in de stadskern een stagnatie of zelfs een lichte bevolkingsafname zichtbaar is.
SITUERING
Met een bevolking van ongeveer 800.000 inwoners vertegenwoordigt Zagreb 1/4de van de totale bevolking van Kroatië. Er wonen ongeveer 1,1 miljoen mensen in het grootstedelijk gebied van Zagreb, waartoe de steden Samobor, Velika, Gorica en Zapresic behoren.
Zagreb is het historische hart van Kroatië en kan terugblikken op een lange geschiedenis.
Zagreb kan gezien worden als het culturele, economische en politieke hart van het land en is een belangrijk kruispunt van handel tussen Centraal en Oost-Europa.
De strategische ligging van Zagreb binnen Europa zorgt voor opportuniteiten.
2
&EconomieCultuur
CULTUUR&ECONOMIE
Het wil zich profileren als een internationaal handels- en businesscentrum.
CULTUUR&ECONOMIE
38% van de arbeid van Kroatië wordt in de regio van Zagreb gerealiseerd.
Door de strategische ligging als kruispunt tussen belangrijke Europese regio’s heeft Zagreb een zeer groot potentieel voor nieuwe investeringen en toekomstige ontwikkelingen.
Het grootste deel van de industriële en dienstensector is geconcentreerd in ZoZagreb.hebben
Zagreb zorgt er als economisch centrumpunt van het land voor dat de economie van Kroatië grotendeels afhankelijk is van haar hoofdstad.
3
34% van de bedrijven hun hoofdkwartier in de stad, waaronder banken, transportbedrijven, reisbureaus en vele andere.
Een grote aanwezigheid industrieën is geclusterd in en rond de hoofdstad.
Bergmassief Medvednica UPPER TOWN Historische centra: Gradec & K aptol LOWER TOWN 19e 20e E S Stadsgrid met publieke zones SPOORLIJN Harde grens Industriële brownnelds MODERNISME Leegte, grootschalig SAVA RIVIER STREUCTUURSTEDELIJKEGROEI Groei structuurstedelijke 4
Modernisme
Industriele brownfields
Sava rivier
5
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
STREUCTUURSTEDELIJKEGROEI
Leegte,grootschalig
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
Upper town
Gradec & Kaptol
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
Lower town
Historische centra:
Harde grens
Spoorlijn
19e-20e zonesStadsgrideeuwmetpublieke
STREUCTUURSTEDELIJKEGROEI populatie in zagreb 1742 - 20036
Er is te weinig werkgelegenheid voor een groot aantal jongeren waardoor er een soort ‘werkloze-generatie’ is Deontstaan.jeugdwerkloosheid is volgens Eurostat (statistisch bureau van de EU) gestegen van 25 % in 2009 naar 49 %.
Zagreb ontplooit zich op cultureel vlak maar ondanks het potentieel te kunnen evolueren tot een internationaal aantrekkingspunt, stoot de stad op een aantal maatschappelijke en ruimtelijke Kroatiëproblemen.ondervindt nog steeds negatieve gevolgen van bepaalde gebeurtenissen in het verleden zoals het uit elkaar vallen van Joegoslavië en de daaropvolgende DeBalkanoorlogen.sfeerbijnetafgestudeerde jongeren is eerder grimmig en negatief.
Tussen de 15 tot 24-jarigen heeft Kroatië na Griekenland en Spanje de grootste werkloosheidscijfers van Europa.
PROBLEMATIEK
Om het groeiend aantal werkloze jongeren tegen te gaan heeft de Europese Commissie het ‘Youth Guarantee Campaign’ in het leven geroepen. Een soort masterplan voor de verschillende stakeholders en instelling ter bevordering van de werkgelegenheid voor jongeren. De overheid kan hiervoor een beroep doen op een Europees
DitFonds.initiatief heeft in andere Europese landen al tot succesverhalen geleid.
Uit andere statistieken blijkt dat mensen tussen de 20 en 64 jaar voor bijna 30 procent economisch inactief was in 2018.
Maar veel experten zijn sceptisch omdat Kroatië lijdt onder de competitie van andere meer ontwikkelde CentraalEuropese landen. Ze stellen dat Kroatië de boot van de technische en economische vooruitgang heeft gemist.
7
MaatschappelijkProblematiek- sociaal
PROBLEMATIEK 8
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
PROBLEMATIEK 9
Bepaalde cijfers ‘schijnen’ dat inderdaad weer te geven maar de werkloosheidsgraad zakt vooral ten gevolge van de emigratie van inwoners naar andere landen.
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
Veel van deze migranten zijn bekwame jonge mensen die op zoek zijn naar een betere toekomst.
Het resultaat is dat de ‘perceptie’ vrij negatief blijft wanneer men de grotere context in acht neemt.
“Het zou beter zijn om van Kroatië een economisch aantrekkelijke land te maken dat werkgelegenheid creëert voor jongeren en op die manier interessant wordt voor jonge gezinnen niet enkel uit EU-lidstaten maar ook voor landen daarbuiten.“ zegt Dr. Ivanov van de Faculteit voor Economie en Business van ErZagreb.heerst dus een groot ongenoegen en gelatenheid bij de jongeren, wat voor bepaalde spanningen zorgt.
In 2018 alleen al zijn 39.515 mensen geëmigreerd waaronder veel jonge mensen. Dit geeft uiteraard een vertekend beeld van de werkloosheid.
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
Zagreb dreigt een jonge generatie te verliezen wegens weinig vooruitzichten.
Dat kan op een eenvoudige manier sinds Kroatië lid is van de EU waardoor het vrij verkeer van goederen en personen mogelijk is gemaakt.
Op basis van statistieken stelt het beleid dat er beterschap op komst is en dat de werkloosheid daalt.
De helft is tussen de 20 en 50 jaar oud, waarvan 1/5 zelfs onder de 20 jaar.
Zonder publieke steun zou deze groep van activisten en kunstenaars al plaats hebben moeten maken voor een door één of ander door de overheid gesteund prestigeproject.
Zonder een sterke economische onderbouw is er gewoonlijk weinig ruimte voor culturele Doorontplooiing.hetontbreken van een sterk economisch kader ontstaan er spanningen tussen de overheid aan de ene zijde en diverse collectieve artistieke organisaties die zich bekommeren om culturele ontplooiing aan de andere zijde.
De bevolking voelt zich niet gesteund, wat leidt tot politieke spanningen.
De jonge activisten van dit collectief worden in een negatief daglicht geplaatst; lokale kunstenaars en jonge ondernemers worden weinig gesteund. Door politieke en juridische spelletjes tracht de overheid deze organisatie buiten spel te zetten.
Relatie overheid & bevolking
PROBLEMATIEK
Dit weerspiegelt de sfeer die er heerst tussen de bevolking en de overheid.
Vooral in tijden van hoogconjunctuur komen steden tot ontwikkeling.
“AKC Medika” kan hierbij als voorbeeld worden aangehaald.
10
11
De overheid investeert liever in de uitbouw van het ‘New-Zagreb’ aan de overzijde van de rivier in plaats van bepaalde problemen op te lossen in de historische binnenstad.
Het gebouw waarin het autonoom cultureel centrum (AKC) is gevestigd, wordt bijna letterlijk overschaduwd door het West-In Hotel dat kan aanzien worden als een icoon van westers kapitalisme.
Waarom kan er geen gulden middenweg gevonden worden waardoor de reputatie van de geëngageerde activisten verbeterd wordt en waardoor tevens de banden tussen de overheid en de bevolking kunnen worden versterkt door op de juiste wijze en plaats bepaalde kansen te creëren?
PROBLEMATIEK
Men kan zich de vraag stellen waarom de overheid niet meer aandacht besteedt aan de ontwikkeling van de stad aan de ene zijde en de ondersteuning van lokale ontwikkelingsprojecten die vanuit de basis ontstaan, en de revitalisatie van het verloederde 19e-eeuwse stadsdeel.
De slechte relatie tussen de overheid en de bevolking is daardoor ook zichtbaar op ruimtelijk vlak.
De overheid
De prioriteiten van het beleid gaan eerder naar de reputatie van Zagreb dan de welvaart, verzuchtingen en noden van de lokale bevolking.
PROBLEMATIEK 12
Het uitgangspunt is het algemeen belang en een positieve toekomst van de stad.
Via een publieke participatie en door hun expertise trachten ze de stad opnieuw vorm te geven.
DAZ Society of architects of Zagreb
GUP General Urban Plan
• versterken van de economische activiteiten,
Ruimtelijk
• stedelijke revitalisatie van grootschalige verwaarloosde industriële sites die in de binnenstad gelegen zijn.
Ze formuleerden 3 verwachtingen –ambities:
PROBLEMATIEK
13
Deze organisatie heeft samen met verschillende architecturale en stedenbouwkundige instellingen een open brief gericht aan de eerste minister met het verzoek om het nieuwe ruimtelijk masterplan van Zagreb te herbekijken en aan te passen. Ze stellen dat de ruimtelijke ontwikkeling van de stad beter kan overgelaten worden aan experten.
Daz organiseerde een publiek debat, waaruit de afkeuring van het van toepassing zijnde masterplan is gevolgd.
Er ontstaat een bottom-up beweging die streeft naar binnenstedelijke revitalisatie van de 19e-eeuwse buurten
“Daz” is een professionele organisatie die zich inzet voor bescherming van de kwaliteit van de stedelijke omgeving, de Kroatische architectuur en ruimtelijke cultuur.
• stedelijke transformatie,
Leegte, grootschalig SAVA RIVIER 2 3 4 1 PROBLEMATIEK 14
Historische
19e
UPPER TOWN centra: &
LOWER TOWN -20e met publieke
Gradec
K aptol
rgmassief Medvednica
zones
E adsgrid
dustriële
Harde grens brownnelds
MODERNISME
SPOORLIJN
Penkala Factory 1919
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
Arko - Badel 1917
Grootschalige ruimtelijke disfunctie des-industrialisatie
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
Later - ten tijde van het modernisme –volgden meer woonontwikkelingen aan de Datbuitenrand.incombinatie met de desindustrialisatie van de 19e-eeuwse rand zorgt momenteel voor verlaten bedrijventerreinen en grote littekens in de stedelijke Anderzijdsstructuur.hebben deze ‘plekken’ de potentie uit te groeien tot grootschalige nieuwe binnenstedelijke projecten door middel van herbestemming en revitalisatie.
Flour Mill 1862
4321
In 1862 kwam de ontwikkeling van Zagreb in een stroomversnelling met de komst van de Daaruitspoorweg.volgde een snelle industrialisatie van de toenmalige stedelijke omgeving.
Op bepaalde plaatsen kan dit reeds worden vastgesteld door middel van gerealiseerde Tanneryvoorbeeldprojecten.complex.(herbestemming, bundel Dergelijkedesindustrialisatie)projecten verschijnen op veel plaatsen in Europa en bewijzen dat er wel degelijk een toekomst zit in het herbestemmen van verlaten en verloederde stadsdelen.
Met respect voor de lokale identiteit kan het industrieel erfgoed zorgen voor nieuw leven.
PROBLEMATIEK 15
TZV Gredelj 1894
Titel HierI gendipis voluptatusae nonsequ atendandit quo et voluptas ation et a con cus.Raturi te consequate sitisciis as acculpa dolorero consequia qui aute reptas dolorum rem etur ra serepudae namusti sinctio
Het centrum werd uitgebouwd op basis van de typische grid-structuur met publieke Daarrondruimte. verrezen aan de rand tal van industriële zones.
ZAGREBREIS 1 2 3 6 4 5
We hebben gedurende ons verblijf contact opgezocht met plaatselijke architecten om het onderwerp gezamenlijk te bespreken.
Reis Zagreb
Ze hebben ons enkele plaatsen aangeduid die eventueel interessant zouden kunnen zijn in functie van ons Opeindwerk.diemanier
Tijdens onze reis naar Zagreb zijn we vooreerst zelf op zoek gegaan naar plaatsen die onze interesse wekten.
16
konden we kennis maken met de problematiek van Zagreb en het spanningsveld op vlak van ruimtelijke Daardoorontwikkeling.werden we in staat gesteld doelgericht te werk te gaan in de keuze van onze locatie.
bezoek aan sites
Het gesprek met de lokale architecten heeft bijgedragen tot een verder inzicht in de problematiek van Zagreb
17 65 43 21 ZAGREBREIS
18 LOCATIE
URB-ACT
LocatieIntroductie
Mijn uitgangspunt is de wijze waarop een herbestemming van een verwaarloosde plek in de stad kan bijdragen tot de verhoging van de ruimtelijke meerwaarde en de leefkwaliteit voor de bewoners.
zoek naar duurzame oplossingen die de economische, sociale en ecologische dimensies van stedelijke ontwikkeling integreren.
Bij de keuze van de locatie heb ik getracht in te spelen op de socio- economisch en ontwikkelingsproblematiekculturelevan de stad in combinatie met geslaagde ruimtelijke voorbeeldprojecten die uitgaan van de herbestemmingen van buurten.
URB-ACT is een Europees programma voor het uitwisselen van kennis met als doel oplossingen te zoeken voor stedelijke uitdagingen door bepaalde netwerken te activeren en goede vaardigheden te Zeontwikkelen.gaanop
Ik heb vergelijkbare projecten die rond deze problematiek werken opgezocht en bestudeerd.
Sub-Urban is een van die netwerken die zich bezighoudt met het heruitvinden van ‘ the fringe’. Hoe kunnen ze dit bestaande 20ste eeuwse stedelijk weefsel terug aantrekkelijk en kwalitatief Demaken?voorbije
De grootste probleemgebieden in grote steden doen zich voor in wat men ‘the fringe’ noemt. De uitdagingen voor de toekomst zullen vooral over deze gebieden gaan.
Zoals reeds eerder aangehaald is het in deze zone dat er grote verlaten plaatsen dringend toe zijn aan herbestemming en Errevitalisatie.werdenin
het verleden in functie hiervan al tal van ontwerpwedstrijden gelanceerd maar die eindigden meestal in een uitstel of stopzetting doordat het beleid de accenten elders legt of dat ze niet de juiste investeerders kunnen vinden.
Als we dit idee vertalen naar de structuur van Zagreb spreken we over het 19e eeuwse stadsdeel, wat het kloppend hart van Zagreb is.
Het financieel en economisch centrum waar het alledaagse leven zich voornamelijk afspeelt.
Argument keuze stadsdeel
2 decennia is er op stedenbouwkundig vlak in Europa veel aandacht geschonken aan de herwaardering en revitalisatie van de historische binnensteden en grootstedelijke buurten. In de stad Gent werd deze aanpak ook doorgevoerd. Veel binnensteden hebben de maximale capaciteit op vlak van densiteit en mobiliteit bereikt. De periferie van deze steden zijn daarentegen toe aan stedelijke herontwikkeling.
Maar het is net daar dat de grootste ruimtelijke problemen zich voordoen vooral door toedoen van de desindustrialisatie en verloedering.
19 LOCATIE
The fringe of zagreb
van dat nieuwe masterplan was bijna dubbel zo groot als de toenmalige stedelijke structuur. Het strekte zich uit tot de geplande spoorweg die Zagreb met Boedapest zou Groteverbinden.bouwblokken werden ontworpen door middel van een orthogonaal stratenpatroon waarin verschillende
door de komst van de spoorwegen dat de verdere ontwikkeling van dit stadsdeel aangemoedigd werd. Het regelgevend plan uit 1865 moest voor de benedenstad nieuwe centrale functies en voorzieningen zorgen die van Zagreb een geïntegreerde en harmonische ontwikkeling maakte als moderne Hetmetropool.gebied
20 STADSDEELANALYSE
Analyse stadsdeel (meso)
Dit stadsdeel van Zagreb is voornamelijk ontwikkeld tijdens het tweede deel van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw.
Lower town (Donji Grad)
Vroege beschrijvingen en officiële documenten refereren altijd naar dit stadsdeel via de naam benedenstad of Lower town. Ofte een grootschalig, slecht ontwikkeld landbouwgebied gesitueerd aan de voet van twee historische nederzettingen Gradec en HetKaptol.isvoornamelijk
• een verkleining van commerciële- en dienstenzones,
Functies die in de bovenstad geen plaats vonden vanwege onvoldoende beschikbare ruimte werden hier voorzien, waaronder administratieve, commerciële, educatieve en culturele instellingen die op basis van hun belang voldoende grond kregen toegewezen langs de pleinen en straten.
Hoofdzakelijke problemen :
21 STADSDEELANALYSE
grote pleinen en een stadspark werden Eengeïntegreerd.anderplan
• degradatie van de gevels, de gebouwde omgeving en de binnengebieden,
toont een aanzienlijke uitbreiding in de richting van het oosten en het westen van de stad gebruikmakend van hetzelfde orthogonaal raster.
• stagnatie en vergrijzing van de bevolking,
Deze gebouwen bepaalde de typerende schaal en architecturale stijl van de nieuwe identiteit van dit stadsdeel. Het ‘Lower Town’-stadsdeel werd op die manier de grootste residentiele buurt met overwegend een uniforme schaal en eenvormige bouwstijlen die de periode Historicismeweerspiegelt.met een vleugje Art Deco en vroeg-modernisme genereert een geheel van ruimten , pleinen, parken en culturele gebouwen die de geboorte van een middelklasse samenleving kenmerken.De benedenstad is een levend museum van Kroatische architectuur, de echte kern van Zagreb.
• de publieke ruime is verzadigd met parkeergebieden en maximaal verhard,
• …
De benedenstad werd gepland om meer openbare ruimtes en grotere concentraties van openbare voorzieningen te voorzien.
De revitalisatie van deze buurt met respect voor de identiteit van de plek en behoud van het industrieel erfgoed is een uitdaging.
De ‘Badel-site’ bevindt zich aan het Oostelijk deel van de benedenstad.
Analyse site [ micro]
Later werd het omgevormd tot een industriële site.
De stadspoort werd op dat moment verbouwd tot een belangrijk knooppunt voor mobiliteit en waar een aantal tramlijnen samenkomen.
De ontwikkeling van industriële faciliteiten was atypisch voor deze locatie binnen het stadsdeel en resulteerde in ruimtelijke conflicten die tot op vandaag duren.
Tot in de 19de eeuw was deze site het uiterste punt van de stad en functioneerde het aangrenzend plein als stadspoort.
SITEANALYSE
Tijdens de 20ste eeuw werd dit plein ook vooral gebruikt als marktplaats waarlangs een aantal bedrijven werden gebouwd.
De ‘badel-site’
23 SITEANALYSE
SITEANALYSE 1: Badel site 2: Plein / k nooppunt 1. Badel site 2. Plein/knooppunt 3. Marktplaats 4. Park 24
SITEANALYSE 25
SITEANALYSE 26
SITEANALYSE 27
Visie
Het huidig centrum van Zagreb bevindt zich aan het centraal plein ter hoogte van de kathedraal waar de belangrijkste assen en straten samenkomen.
Vandaar dat ik zal trachten door ruimtelijke en architecturale ingrepen de site te revitaliseren tot een hippe en dynamische wijk waar veel ruimte is voor onder meer groene publieke ruimten.
Deze plek focust zich vooral op toerisme en horeca waardoor er weinig ruimte is voor creatieve functies die kunnen bijdragen tot het uitbouwen van een duurzame toekomst voor de jongere Hetgeneratie.stadsdeel aan de oostzijde van ‘Lower Town’ biedt daarentegen wel degelijk mogelijkheden voor vernieuwde Erinitiatieven.isookdringend behoefte aan een herwaardering van deze site.
SITEANALYSE 28
Het grenst ook aan de bekende ‘horsehoe’; een groene as die dit stadsdeel volledig doorkruist.
SITEANALYSE 29
Financieel
Nieuwe jobs creëren voor een jongere generatie die actief op zoek gaat naar vernieuwing. Op die manier trachten de stad aantrekkelijk te maken voor jonge gezinnen. Deze nieuwe stedelijke plek is flexibel in tijd en ruimte. Het bouwen van “lokale creatieve ecosystemen ”.
Deze Europese organisatie ondersteunt steden zowel logistiek als financieel bij het uitstippelen van een visie voor stadsontwikkeling via case-studies, kennisuitwisseling en de ondersteuning van concrete projecten. Ik heb hun uitgangspunten en voorwaarden bestudeerd en ben op zoek gegaan naar raakvlakken.Op die manier kan ik ervoor zorgen dat de visie en het ontwerp haalbaar is voor eventuele uitvoering.
Een methodiek voor de stedelijke vernieuwing van historische sites.
• lokale noden met de context te verbinden zodat er geen eilandeffect ontstaat,
• het stimuleren van de creativiteit door introductie van een gemeenschappelijke en flexibele publieke ruimte.
• de bereikbaarheid en zachte doorwaadbaarheid te optimaliseren,
De wijze waarop men innovatie en creativiteit kan stimuleren ter ondersteuning van de economie:
30 FINANCIEEL
De uitgangspunten focussen zich vooral op:
• door lokale steungroepen op te richten, draagvlak en betrokkenheid te creëren,
• de verschillende actoren te betrekken,
• het creëren van een creatieve of digitale hub waar kennis uitgewisseld kan worden en waar men elkaar stimuleert,
• een site aantrekkelijk te maken voor de bevolking en investeerders,
• plaats te bieden voor groei en flexibiliteit.
• de plek nieuw leven in te blazen door het cultureel en historisch erfgoed te herwaarderen,
• investeren in zachte infrastructuur,
• de herbestemming van erfgoed,
• ruimte maken waar plaats is voor vernieuwing en waar verschillende actoren zich kunnen nestelen,
• verbinding maken met de bestaande context op verschillende domeinen zowel sociaal, economisch als fysiek,
• de revitalisering van verloederde buurten,
•Door:het potentieel van de site bloot te leggen,
• het integreren van groene publieke ruimten vooral door ontharding,
• een actieplan te maken.
• door het verenigingsleven die creativiteit meebrengen te stimuleren,
URB ACT
31 FINANCIEEL
Dutch
Hal
Design Week Community - Utrecht Innovation centre - Zagreb
5 - Kessel-lo Strijp S - Eindhoven Gare maritime - Thurn & Taxis NDSM - Amsterdam OS-KAR - brouwerij Caballero fabriek - Den Haag
32 ONDERZOEKFUNCTIONEEL Functioneel onderzoek Herbestemming & functie
33 ONDERZOEKFUNCTIONEEL
Kroatië kampt momenteel met structurele problemen op vlak van landbouw die niet opgelost geraken:
Landbouw
Kroatië is afhankelijk van de import van voedsel voor een totale waarde van 3,5 miljard € per jaar.Men kan zich afvragen waarom een land met zoveel potentieel op vlak van landbouw niet in staat is te voorzien in hun eigen voedselproductie.
• er is een gigantische ontvolking van het platte land aan de gang,
• hun technologieën zijn achterhaald,
• hun infrastructuur is slecht uitgerust,
• er is weinig tot geen samenwerking zichtbaar tussen boeren en de academische onderzoeksinstanties,
• de landbouwgronden zijn klein, verspreid en onderontwikkeld,
• ze worden overspoelt met tegensprekende regelgevingen waardoor ze niet kunnen evolueren,
• het systeem tussen de boeren, de verwerkende industrie en handelsketens is ontregeld.
• er heerst een lage productiviteit,
Uit een studie blijkt dat het investeren in nieuwe landbouwmogelijkheden voor Kroatië verantwoord is maar het gebrek aan duurzame ontwikkelingsperspectieven houdt investeerders tegen.
De totale voedselproductie zal tegen 2050 moeten verdubbelen. De wijze waarop dit gebeurt is belangrijk – een alternatief op de industriële productie dringt zich op.
De voedselproductie integreren in de stedelijke context
Los van de landbouw in het open gebied kan worden nagedacht over ‘stedelijke voedselproductie’.Een verregaande vorm van het idee achter de ‘stadsboerderijen’ die momenteel overal in ontwikkeling zijn.
Het zal ook de uiteindelijke gebruiker actief betrekken en bewust maken.
ONDERZOEKFUNCTIONEEL 34
• …
Door de bouw van serres, een soort hedendaagse vorm van de Babylonische daktuinen te combineren met nieuwe stedelijke ontwikkelingen in het centrum van een stad ontstaat er een kwalitatieve verduurzaming op verschillende vlakken:
• deze aanpak zal de creativiteit en de bewustwording van de stadsbewoner ten voordele van de natuur bevorderen,
Er ontstaan mogelijkheden tot educatieve projecten en er wordt een soort collectieve verantwoordelijkheid gecreëerd.
ONDERZOEKFUNCTIONEEL 35
• de CO2 die normaal afgevoerd wordt zal nu gebruikt worden om de planten te voeden,
• deze aanpak zorgt voor een kwalitatiever thermisch systeem door vergroening van de stedelijke omgeving en het kan aanzien worden als een alternatieve vorm van ‘ontharding’ van de stad,
• er gaat minder warmte verloren en de extractielucht kan gebruikt worden in de serre als extensieve warmtebron op het moment er een behoefte is,
De integratie van de voedselproductie in de stedelijke ontwikkeling en de bijhorende specifieke architectuur zorgt voor een ‘change of mind’.
• de oppervlakte van het dakvlak dat normaal gezien verloren gaat wordt nu actief ingezet voor de productie van voedsel,
• het brengt de voedselproductie dichter bij de mensen waardoor kan bespaard worden op ruimte en transportkosten.
02
Ontwerp
37
1. Site
Stedelijke structuur
38
STEDENBOUWKUNDIG CONCEPT
d
CONCEPTSTEDENBOUWKUNDIG
Stedelijke structuur
Nieuw centrumpunt in de stad
Nieuw centrumpunt in de stad Voormalige stadsgrens
Stedelijke structuur
Stedenbouwkundig concept site
Voormalige stadsgrens
Collage van archetypes en functionaliteit
Industrieel erfgoed
39
Geen structuur
Collage van archetypes en functionaliteit
Geen structuur
Industriëel erfgoed
Geen structuur
CONCEPTSTEDENBOUWKUNDIG
Industriëel erfgoed
Collage van archetypes en functionaliteit
identiteit
STEDENBOUWKUNDIG CONCEPT Context
3
STEDENBOUWKUNDIG CONCEPT
STEDENBOUWKUNDIG CONCEPT
3. Context
CONCEPTSTEDENBOUWKUNDIG
3. Context
40
context
permeabiliteit
STEDENBOUWKUNDIG CONCEPT
4. Publieke permeabiliteit
publieke permeabiliteit
OUWKUNDIG CONCEPT
OUWKUNDIG CONCEPT permeabiliteit
CONCEPTSTEDENBOUWKUNDIG 41
42 CONCEPTSTEDENBOUWKUNDIG
43 CONCEPTSTEDENBOUWKUNDIG
ARCHITECTURAAL CONCEPT
Herbestemming
1. Industrieël erfgoed als aantrekkingskracht
ARCHITECTURAAL CONCEPT
Herbestemming : Horeca / startup m2: 396 m3: 3682
Herkenningspunten versterken identiteitherbestemmingbehouden
1. Industrieël erfgoed als aantrekkingskracht
Herkenningspunten versterken Herbestemming den
ARCHITECTURAAL CONCEPT
Herkenningspunten versterken
ARCHITECTURAAL CONCEPT
Architecturaal concept industrieel erfgoed als aantrekkingskracht
1. Industrieël erfgoed als aantrekkingskracht
Herkenningspunten versterken
Referentie: Str jp S Eindhoven
44
Herkenningspunten versterken Herbestemming
Herbestemming den
1. Industrieël erfgoed als aantrekkingskracht
CONCEPTARCHITECTURAAL
45
nieuwe architectuur introduceren
ARCHITECTURAAL CONCEPT
2. Nieuwe architectuur introduceren n context
7 CONCEPTARCHITECTURAAL
ECTURAAL CONCEPT e architectuur introduceren NTAAL ( SOKKEL ) en nnovatie imte eruimte tenp ekken
ARCHITECTURAAL CONCEPT
ARCHITECTURAAL CONCEPT
CONCEPTARCHITECTURAAL 46
3 Nieuwe architect ARCHITECTURAAL CONCEPT
als collage va ërarchie sokkel als geh spunt
VERTICAAL ( TOREN ) Jeugdcentrum
ARCHITECTURAAL
nieuwe architectuur introduceren
3. Nieuwe architectuur introduceren
3 Nieuwe architectuur introduceren
3. Nieuwe architectuur introduceren
VERTICAAL ( TOREN ) Jeugdcentrum
CONCEPTARCHITECTURAAL 47
INPLANTING
inplantingsprocesInplanting
48
7 INPLANTING 49
inplantingsplan
INPLANTING 50
7
INPLANTING 51
definieren van verschillende publieke plekken
beleving
INPLANTING 52
doorwaadbaarheid
7
INPLANTING 53
Voorontwerp
54
VOORONTWERP
Bij het eerste voorstel heb ik getracht de verschillende ruimtelijke vraagstukken met betrekking tot de site met één architecturale iconische beweging te omvatten.
Het was mijn intentie op die manier de verschillende publieke zones te definiëren en de zichten op de historische gebouwen, die de identiteit van deze plek uitmaken te Doorbewaren.deherbestemming van de bestaande gebouwen zouden ze de link leggen naar het verleden en een aantrekkingsfactor kunnen zijn voor het publiek.
Dit heeft tot bepaalde inzichten geleid die voor andere keuzes heeft gezorgd.
Door de studie van de volumes verloor ik een bepaalde voeling met de site en werden de publieke zones in de schaduw
Doorgezet.het gebouw te onttrekken van de publieke zone zou er geen interactie meer zijn tussen de gebruikers en de stad.
Ik ben op zoek gegaan naar verschillende mogelijkheden en volumes.
55
VOORONTWERP
De inplanting van het zwevend volume zou bepaalde spanningen opwekken tussen oud en nieuw.
Het voorstel zou misschien eerder kunnen aanzien worden als een prestige project dan een gebouw met een voor de bevolking publieke meerwaarde.
56
procesbeeldenStructuur
STRUCTUUR
STRUCTUUR 57
Het primaire raster van 7,2 meter is zowel gunstig voor bepaalde overspanningen als voor ruimtelijke verhoudingen zoals bij de ondergrondse parking.
Dit gaat van structurele dimensies tot ruimtelijke afmetingen.
Het ganse ontwerp is uitgewerkt op basis van een raster 3,60 m x 3,60 m.
Op die manier heb ik getracht een systematiek te verwerken in het stedenbouwkundig en architecturaal Hetconcept.vormde voor mij een kader om op een flexibele manier de ruimtes in te delen.
58
Ontwerp - raster 3.60 m x 3.60 m 0,90 m : breedte doorgang 1,80 m : hoogte vakwerk 3,60 m : breedte overkraging 5,40 m: hoogte van de sokkel 7,20 m afstand tussen de kolommen
STRUCTUUR
STRUCTUUR
Zowel de parking als de sokkel bestaat uit een betonconstructie, maximaal geprefabriceerd en ten delen in architectonisch beton.
Het horizontaal plint-volume zorgt voor ritmiek en bakent verschillende ruimtes af.
Het gevoel van eenheid wordt ook verdergezet in de materialiteit.
De toepassing van het raster zorgt voor een flexibel gebruik van de ruimtes in de tijd.
59
Het ritme van de kolommen, basis van de ontwerpregel is bepaald en geeft structuur en rust aan het Degeheel.constructie is duidelijk leesbaar.
STRUCTUUR 60
STRUCTUUR 61
STRUCTUUR 62
63
uit een prefab vloerelement dat op de kolommen wordt aangebracht waarbij door uitsparingen van de luchtdozen balken worden geïntegreerd in de Opvloer.deze manier blijft de dikte van het vloerpakket beperkt.
Verder kan de vloermassa thermisch geactiveerd worden wat bijdraagt tot een egale warmteverspreiding- en opslag.
Voor de dimensionering heb ik mij gebaseerd op tabellen van de officiële brochure.
Het ‘Airdeck’- vloersysteem geeft eveneens een grote flexibiliteit aan de Hetstructuur.bestaat
STRUCTUUR
Grote overspanning zijn te realiseren in beide richtingen.
Bovenop het niveau van de sokkel worden twee nieuwe materialen gebruikt die voor contrast zorgen; hout en staal/glas. Stedelijke landbouw:
64
Een lichte staal- en glasconstructie zorgt voor transparantie.
Voldoende flexibiliteit voor de ruimtes voor de stedelijke landbouw was hiervoor het uitgangspunt.
STRUCTUUR
Bij het verticaal volume ligt de focus eerder op duurzaamheid.
Een collage van verschillende solitaire elementen. Alle dimensioneringen werden bepaald aan de hand van vuistregels op het niveau van de architect.
Het gebruik van hout in de structuur zien we tegenwoordig vaker ‘CLT’terugkomen.voorde vloeren en wanden en ‘GLT’ voor kolommen en balken heeft vele voordelen in vergelijking met beton of Akoestisch,staal.brandwerendheid en gewicht zijn enkele voorbeelden Hethiervan.gebouw
STRUCTUUR 65
zal op deze manier ook in contrast staan met de structuur van de sokkel waardoor de identiteit van de plek versterkt wordt.
66
ProcesbeeldenProgramma
PROGRAMMA
Jeugd Gemeenschapscent
PROGRAMMA
um Ontmoet gsp ek 67
um Ontmoe gsp ek
Jeugd Gemeenschapscent
PROGRAMMA
CreatieveInfographicen innovatieve hub
68
69 PROGRAMMA
70 PROGRAMMA
Herbestemming
71 PROGRAMMA
72 PROGRAMMA
Nieuwe architectuur
73 PROGRAMMA
Deze ruimtes zijn bedoeld als plekken voor innovatie, waar jongeren het heft in handen kunnen nemen en hun eerste stappen kunnen zetten in de uitbouw van hun Ruimtestoekomst.voor tijdelijke pop-up’s of Erstart-up’s.zaleen interactie ontstaan tussen het publiek en de gebruikers.
In het horizontaal volume bevinden zich hoofdzakelijk flexibele ruimtes die multifunctioneel ingezet kunnen Deworden.architectuur bevat enkel het Denoodzakelijke.structuurzorgt ervoor dat een vrije invulling mogelijk is en blijft.
De lange ‘colonnade galerijen’ versterken de wandel-assen waarbij de ritmiek zal zorgen voor structuur en een menselijk schaalgevoel.
74 PROGRAMMA
Zo creëren we een circulaire beweging waar duurzaamheid centraal staat. De voedselproductie dichter bij de bevolking brengen.
75
Op het gelijkvloers bevindt zich een vers-markt en horeca waar de producten rechtstreeks verkocht en geconsumeerd kunnen worden.
PROGRAMMA
Een tweede, semipublieke laag zal worden ingezet voor stedelijke Dezelandbouw.laag is toegankelijk voor het publiek waardoor informatie en educatieve activiteiten ook kunnen Productieplekkenplaatsvinden. worden afgewisseld met werkplekken voor de verwerking van de oogst.
76 PROGRAMMA
Het gebouw
77 PROGRAMMA
78 PROGRAMMA
79 PROGRAMMA
80 PROGRAMMA
81 PROGRAMMA
Materialisatie
82 MATERIALISATIE
83 MATERIALISATIE
84 MATERIALISATIE
85 MATERIALISATIE
Het duurzaam concept voor de horizontale volumes bestaat enerzijds uit de flexibiliteit en materialisatie.
Op deze manier blijven de houten balken zichtbaar in het plafond.
het gebouw zichtbaar zijn naar de Ditomgeving.vergemakkelijkt de Erluchtverplaatsing.zalopverschillende manieren gekoeld of verwarmd kunnen Daarworden.waar beton in de vloeren gebruikt wordt kan de beton geactiveerd worden.
Via de bufferzone wordt de lucht vervolgens afgevoerd en gaat via de hoogste verdieping terug naar de luchtgroep om de warmte of koelte terug te geven voor het wordt Deafgevoerd.luchtverspreid zich vrij van het ene verdiep naar het andere door een uitsparing van de vloeren tegenover de gevel. Ook bevinden zich trappen in deze bufferzone die de verschillende verdiepen met elkaar verbindt. Zo worden er ontmoetingen gestimuleerd en zal het leven in
De verse lucht gaat via de technische koker naar de verschillende verdiepen en dringt de ruimtes binnen via een verhoogde vloer.
Bij het verticaal volume wordt er gebruik gemaakt van een Ditklimaatplafond.systeemkan in groepen tussen de balken geplaats worden waarbij de structuur zichtbaar blijft.
Een zeer lichte muurconstructie wordt bereikt door het gebruik van sandwichpanelen die op een metalen studstructuur geplaatst worden.
Het ‘Aairdeck ‘-systeem voorziet een geïntegreerd concept waarbij de verwarmingsbuizen tussen de luchtdozen gelegd worden.
Anderzijds kunnen er heel wat voordelen gehaald worden uit de plaatsing van de serres op dit Devolume.lucht die normaal gezien afgevoerd wordt gaat nu eerst door deze ruimten en zorgt voor CO2 en Bijrestwarmte.hetverticaal volume wordt er gebruikt gemaakt van een ontdubbelde gevel.
Hierop worden rechtstreeks de afwerkingspanelen geplaatst.
Dat wil zeggen dat het verliesoppervlak omgeven zal
86 DUURZAAMHEID
Dit kan ook via vloerverwarmingnormaleindedeklaag zijn.
Duurzaam concept
zijn door een aangrenzende onverwarmde ruimte.
87 DUURZAAMHEID
88 DUURZAAMHEID
89 DUURZAAMHEID
Plannenregister
03
PLANNENREGISTER 91
92
Inplanting
PLANNEN
93
PLANNEN
Kelder
PLANNEN
Begane grond
P an Gelijkvloers
94
95+1 Plan +1 PLANNEN
96 +2 P an +2 PLANNEN
97+3 Plan +3 PLANNEN
98 +4 P an +4 PLANNEN
99+5 Plan +5 PLANNEN
Dakplan
100
PLANNEN
Duplex
Plan duplex +0 5 Flexibe e ruimtes PLANNEN
101
GEVELS
noordoost
102
103zuidwest GEVELS
GEVELS
104
noordwest
GEVELS
105
zuidoost
1SNEDES
106
Snede
107Snede 2 SNEDES
108 Snede 2SNEDES
DETAILS
109
Aanduiding plaats uitgewerkte details
110 DETAILS
111 DETAILS
112 DETAILS
113 DETAILS
114 DETAILS
115 DETAILS
116 DETAILS
117
118
Bestaande toestand
BEELDSYNTHESE
119
Nieuwe toestand
BEELDSYNTHESE
Daarenboven leek het feit dat we een reis moesten maken om daar in de stedenbouwkundige context een gebouw in te plannen mij zeer interessant. Het was noodzakelijk om ons in te leven én het gaf aan het geheel tevens een internationale Verderdimensie.ben ik bekend met het oeuvre van de docenten/ architecten Klaas Goris en Wim Goes die deze opdracht zouden begeleiden, wat mijn enthousiasme zeker heeft vergroot.
Een grondige analyse van de stad en de maatschappelijke context hebben geleid tot de grote beslissingen die mijn project uiteindelijk hebben gevormd. Vooral tijdens het verblijf in Zagreb heb ik belangrijke informatie verzameld die geleid heeft tot deze beslissingen. Door contact op te zoeken met de lokale bevolking en de lokale architecten is het niet bij objectieve veronderstellingen gebleven maar krijgt het project een realistisch karakter, zelfs tot en met een mogelijke financiering van het geheel.
Deze opdracht sprak mij enorm aan omwille van een aantal Deredenen.focus wordt gelegd op architectuur in de brede zin van het woord, een grote uitdaging dus.
Een publiek gebouw ontwerpen op een reële plek, rekening houdend met een concrete sociaal-culturele context.
Dat is naar mijn mening de beste voorbereiding op de toekomst die ik voor mezelf voor ogen heb.
Samenvattende nota
121
REFLECTIENOTA
De grote problemen doen zich voor op het vlak van werkloosheid bij jongeren. Dit heeft enerzijds deels te maken heeft met emigratie wegens uitzichtloosheid en de ruimtelijke disfuncties in de binnenstad anderzijds.
Ik ben op zoek gegaan naar een duurzame oplossing op vlak van materialiteit, functioneel en technisch concept; flexibel in de toekomst en dus ook circulair.
Door het combineren van verschillende functies kan een verloederde plek een nieuw centrumpunt worden voor de lokale bevolking. Een centrum dat bruist van creativiteit en innovatie en hierdoor vooruitzichten biedt aan de jonge generatie, de toekomst.
Op die manier ontstaat er een kruisbestuiving tussen de verschillende gebruikers. Ze zullen elkaar stimuleren, zoals ook blijkt bij verschillende herbestemmingsprojecten.
Dit zal leiden tot een positief project op lange termijn.
Dit is naar mijn mening de opdracht van een geëngageerd Hoearchitect.kan je door een bepaalde inplanting, functie en keuze van functie ingrijpen op een gemeenschap zowel op maatschappelijk als op ruimtelijk vlak?
Ik heb getracht de verschillende thema’s van architectuur en stedenbouw - waarbij hedendaagse en duurzame concepten zorgen voor een realistisch karakter - samen te brengen.
Door de integratie van de voedselproductie in de stedelijke context zorgen we voor een kwalitatieve verduurzaming op verscheidene vlakken.
Aan de hand van deze twee onderwerpen heb ik een locatie en functie gekozen.
Een lezing van mijn paper zal hopelijk een en ander duidelijk maken, zonder dat het volledig of ‘af’ is.
Zo heb ik mezelf verdiept om bepaalde raakvlakken te creëren tussen mijn project en hedendaagse uitgangspunten van stedelijke ontwikkeling.
Een juiste inplanting en relatie met de bestaande context is hier van uiterst belang.
Kan dit leiden tot nieuwe dynamieken?
Een centrumplaats voorzien waar de jonge generatie van Zagreb zich kan ontplooien en hun toekomst verder kunnen uitbouwen wordt hiermee gecombineerd, alsook een plaats waar culturele activiteiten kunnen plaatsvinden.
Met mijn project wil ik de maatschappelijke en ruimtelijke problematiek die zich in Zagreb voordoet aanhalen.
Zo wordt er een creatieve of innovatieve HUB gecreëerd.
Uiteraard doen deze problemen zich niet enkel voor in Zagreb en werken er verschillende organisaties rond deze thema’s.
Hoe moeten we omgaan met industrieel erfgoed en de herbestemming hiervan?
Gent - 18 juni 2020
Verder maak ik van deze gelegenheid graag gebruik om iedereen te danken die mij geholpen heeft om tot dit resultaat te komen, niet in het minst Klaas Goris, Wim Goes, m’n collega’s, ouders en vrienden.