ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Երկուշաբթի/ Monday 10 Օգոստոս/ August, 2020- No. 110
920 Progress Ave. Toronto, ON, M1G 3T5 Tel: 416 431 3001 www.TorontoArmenianChurch.com / info@TorontoArmenianChurch.com
ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ԺԵ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Արդ, նոյն ցաւագին հեծեծանքներով վշտահար սրտիս Եւ բոլորովին տագնապած հոգուս տառապանքներով, Այս անգամ դարձեա՛լ միեւնոյն ոճով դիմելով ես քեզ, Ամենապարգեւ քո բարերարի գո՜ւթն եմ խնդրելու: Պաղատում եմ իբրեւ մեռեալ` կենդանի անմահ Աստծուդ, Փառքիդ հանդէպ իմ անարգութիւնը խոստովանելով, Ինչպէս եւ քո բարութիւնն իմ չարութեան դիմաց. Որոնցով յաղթուեցի ինքս, քան թէ բուժուեցի, Ամաչեցի, քան թէ համարձակուեցի, Ուխտակորոյսս ես եւ աւանդամոռաց: Այն ոչխարի պէս, որին օրինակ է բերում առակն երկրորդ, Ես էլ ծայրայեղ չափով մատնուած անզգայութեան Ու մոլորուելով անմարդաբնակ լեռներում` երկար, 2
Եւ դեւերի հետ գազանաբարոյ վայրի կուռքերի մէջ թափառելով, Առանց թեկուզ փոքր-ինչ հօտին մօտենալու,Չունէի լեզու, որով պատմէի ցաւերն իմ տանջող, Ոչ էլ ձեռք, որի շարժուձեւերով համրերն են իրենց մտքերը յայտնում: Իսկ դու, միա՜յն գովեալդ, սկսած նախնի սերունդներից մինչեւ այսօր, Գտնելով եւ ինձ` մեղաւորիս էլ մոլորութեան մէջ անլոյս ու անել, Ըստ գոչման առ քեզ մաղթանք երգողի, Քո խնամարկու կամքի տեսչութեամբ Հովիւ կոչուեցիր. Ոչ միայն հոգ տարար, այլեւ փնտրեցիր, Եւ, ո՜վ հրաշագործ, ոչ միայն գտար, այլեւ անճառելի բարերարութեամբ Վերցրիր սիրով դու կենդանարար քո ուսի վրայ, Եւ քո երկնային զօրաց հետ մէկտեղ` Քո հայրենական ժառանգութեան մէջ դասեցիր ինձ: Բ Եւ արդ, դու հզօ՜ր, կենարար, օրհնեալ, այցելու գթած եւ մի՛շտ ողորմած, Դու, որ ընդունեցիր նրանց` անաղերսներին այն անլեզու, Որոնցից մէկը մահացու խոցուած` չարչարւում էր խիստ, Միւսն անբանների անզգայութեամբ Փախել էր դէպի հեռու ամայի վայրեր անբնակ, Եւ վտարանդի, շուար ու վհատ` բառաչում էր խեղճ, անիմաստօրէն,Քո աստուածային բարեխնամութեամբ տիեզերահրաշ Ցոյց տուեցիր դու հոգածութիւնդ թշուառութեան մէջ կորածի հանդէպ,3
Յայտնիր արդ եւ ի՛նձ գթութիւնդ խոր եւ բարիքներիդ յորդումներն առատ, Ինձ, որ վեր բերուած օրինակներից շատ աւելի եմ եղել անօրէն. Ինձ, որ մահապարտ եմ բազմօրինակ. Ինձ, որ բարութեան քաղցր խառնուրդում` յատուկ համ եմ չար. Ինձ, որ արժանի եմ անդամներիս հատմանն արդարեւ, Ինձ, համաճարակ, ախտով վարակուած վիրաւոր հոգուս. Ինձ, որ անզգայ անասուններին եմ հաւասարուել Եւ օտարացել իմաստունների ընտանութիւնից. Ինձ, որ նման չեմ բնութեամբ ինձ պէս բանականներին: Եթէ մի օրինակ ունենայի, ես կասէի. Թէ նմանակից ունենայի` կպատմէի. Թէ հանգունակից ունենայի` կխօսէի. Թէ ինձ հաւասարն ունենայի` կգրէի. Թէ նոյն բանը անողն ունենայի` ցոյց կտայի. Թէ ինձ համեմատն ունենայի` կիմացնէի. Թէ անցեալում լիներ` կսփոփուէի, Թէ ներկայումս` կյուսայի: Սակայն, քանի որ ոչ նմանս ունեմ, ոչ էլ օրինակ, Ուստի դո՛ւ միայն կարող ես քաւել ու բժշկել ինձ եւ կենսագործել, Կենդանարարդ բոլոր մեռելների եւ նորոգո՛ղդ տիեզերաց: Գ Զի եթէ երջանիկ, սուրբ ու սրատես Դաւթի գործած չարիքներն ու Անօրէնութիւնները գլխից աւելի վեր բարձրացած էին, Եւ մեղքերն ու յանցանքները դժուարակիր բեռների նման ծանրացած սաստիկ, Յապա ուրեմն իմ սխալմունքներն աւելի են, քան 4
Տիեզերասոյզ, ամենասպառ ծովի ջրակուտակ հեղեղի յորդութիւնը Ու անցնում են բոլոր լեռների կատարներից: Բայց թող որ փչէ քաղցրաշունչ քամիդ,Ինչպէս այդ եղաւ Նոյի ժամանակ,Որ լեռներն անգամ կարող է հալել, Ցամաքեցնելու բազմակոհակ ջրակոյտն իմ երկրակործան յանցանքների Ու լեռնակարկառ բարձրութեամբ դիզուած մեղքերն իմ բոլոր: Դ Եւ արդ, համառօտ քո խօսքով հզօր, Եւ ամենակարող հնարաւորութեամբ կարճ դատաստանիդ, Ըստ մարգարէի, քաւութեան մի ելք ցոյց տուր ինձ` Անօրէնութեան մէջ ընդերկար մոլորեալիս: Եւ դու, ներելով յամառութիւնն իմ, Ո՜վ երկայնամիտ, ողորմած, օրհնեալ, Շնորհի՛ր ինձ կատարեալ թողութիւն եւ բարեգործիր ճշմարտապէս, Ջնջի՛ր բոլորովին` անվճարելի պարտքերիս արժանահատոյց տոկոսների տոյժը տաժանակիր: Չէ՞ որ դու չունես ցասումնալից սիրտ ու բարկութիւն բորբոք, Ինչպէս նաեւ չկան քո մէջ նենգութիւններ եւ նշաններ մթութեան, Քանզի դու կեանք ես կամենում եւ լոյս, Դու մահ չստեղծեցիր եւ, ըստ Դաւթի ու Սողոմոնի, Մարդու կորուստը քեզ ուրախութիւն չի պատճառում: Ե Քո բարեվիճակ կանոնների մէջ դու մեծագոյն պայման սահմանեցիր մարդկանց համար` 5
Չարութիւնը չարութեամբ չփոխարինել, Այլ մի օրուայ մէջ եօթանասունեօթ անգամ գործած մեղքերը նոյնիսկ ներել պատգամեցիր մեզ, Մեզ, որ ի բնէ հակամետ ենք միշտ ի յայտ բերելու բիւր ու անհամար չարութեան բծեր, Որոնք աճում են ու միշտ նորոգւում Մեր ամէն տեսակ փշեր բուսցնող բնութեան դաշտում` Համաձայն անսուտ քո վկայութեան, Թէ` "Մարդու միտքը իր մանկութիւնից տրամադիր է չարիք գործելու": Քո Կենաց բանի աւետարանիչ Յովհաննէսն անգամ, Որը մաքուր էր կատարելապէս, Նա ինքը` որպէս հասարակութեան բնութեան լծակից, Ամբողջովին արդարացած` քո ճշմարտութիւնը հաստատեց իմ ստութեան հանդէպ: "Եթէ ասենք, որ ոչ մի մեղք չունենք,- ասում է նա,Սուտ դուրս բերած կլինենք նրան": Արդ, կատարուած է խօսքդ խնկելի Եւ լիովին ստոյգ արդարացուած` Իմ մոլորութեան խիստ դժնդակ անիրաւութեան հանդէպ: Ուստի խնայի՛ր ինձ ողորմութեամբ, քաղցրահա՜մ աղբիւր, Դո՛ւ միայն օրհնեալ յաւիտեանս. ամէն: ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Կը գոհանանք Քեզմէ, Տէ՛ր Աստուած մեր, որ տեսանելի լոյսով Քու բոլոր արարածներուդ զուարճացուցիր, իսկ Քո պատւիրաններուդ իմանալի լոյսով Քու բոլորւ հաւատացեալներուդ լուսաւորեցիր: Զորացո՛ւր եւ մեզ, Տէ՛ր, պահելու Քու պատուիրաններդ այս ցերեկ եւ ամեն ժամ, որպէսզի լուսաւորուած միտքով միշտ Քեզի հաճելին կատարենք եւ հան6
դերձեալ բարիքներուն հասնինք Քու բոլոր սուրբերուդ հետ մեր Տէր եւ Փրկիչ Յիսուս Քրիստոսի շնորհներով եւ մարդասիրութեամբ, Որուն վայել են փառք, իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն: ՄԱՐԿՈՍԻ ԱՒԵՏԱՐԱՆԷՆ 2.13-20 Դարձեալ գնաց ծովեզերք: Ամբողջ բազմութիւնը իրեն կու գար, եւ անոնց կը սորվեցնէր: Երբ կ՚անցնէր՝ տեսաւ Ղեւի Ալփէոսեանը, որ մաքս ընդունելու տեղը նստած էր, եւ ըսաւ անոր. «Հետեւէ՛ ինծի»: Ան ալ կանգնեցաւ ու հետեւեցաւ իրեն: Երբ սեղան նստած՝՝ էր անոր տան մէջ, շատ մաքսաւորներ ու մեղաւորներ ալ սեղան նստած էին Յիսուսի եւ անոր աշակերտներուն հետ. որովհետեւ շատե՛ր կը հետեւէին անոր: Երբ դպիրներն ու Փարիսեցիները տեսան թէ ան կ՚ուտէ մաքսաւորներու եւ մեղաւորներու հետ, ըսին անոր աշակերտներուն. «Ինչո՞ւ կ՚ուտէ ու կը խմէ մաքսաւորներու եւ մեղաւորներու հետ»: Երբ Յիսուս լսեց՝ ըսաւ անոնց. «Ո՛չ թէ առողջներուն բըժիշկ պէտք է, հապա՝ հիւանդներուն: Ես եկայ ո՛չ թէ արդարները կանչելու, հապա՝ մեղաւորները»: Յովհաննէսի ու Փարիսեցիներուն աշակերտները ծոմ կը պահէին: Ուստի եկան եւ ըսին անոր. «Ինչո՞ւ Յովհաննէսի ու Փարիսեցիներուն աշակերտները ծոմ կը պահեն, բայց քու աշակերտներդ ծոմ չեն պահեր»: Յիսուս ըսաւ անոնց. «Միթէ կարելի՞ է՝ որ հարսնեւորները ծոմ պահեն, մինչ փեսան իրենց հետ է: Այնքան ատեն որ փեսան իրենց հետ է՝ կարելի չէ որ ծոմ պահեն: Բայց օրերը պիտի գան՝ երբ փեսան պիտի վերցուի իրենցմէ. ապա ա՛յդ օրը ծոմ պիտի պահեն:
7
ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ Խաչով Տիրոջը աղաչենք, որպէսզի սրանով փրկէ մեզ մեղքերէն եւ Իր ողորմութեան շնորհով պահէ մեզ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, ապրեցու՛ր եւ ողորմէ՛: ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ 8
Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։
֍
9
LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 15 15 Speaking with God from the Depths of the Heart A Now again with the same sighs from my distressed heart pouring out the same wordy strains, I seek your mercy, bestower of all gifts, and with my soul immersed in torment like the dead, I pray to you living, immortal God, confessing before your honor, my disgrace, before your goodness, my evil. I am more devastated than cured, more embarrassed than emboldened, having broken my vows and forsaken 10
the trust reposed in me. I am like the pathetic sheep in the second parable, which strayed into inaccessible hills and wandered in a daze among beastly demons and fierce idols, without the slightest chance of returning to the fold. Although my tongue was lost for words to tell my anguish, and my hands lacked the agility to communicate like the mute, still you found me, you who alone are praised from beginning to end throughout the generations. You found me, a sinner, lost in darkness crying like the psalmist in prayer, and because of your willing care you were called Shepherd, for not only did you care, but you sought,5 not only did you find, O worker of miracles, but with the goodness of your love, a love that defies description, you rescued me, lifting me upon your shoulders, to set down alongside your heavenly army, the heirs to your fatherly legacy. B And now, mighty savior, blessed visitor, compassionate comforter, you, who heard the unspoken supplication of one suffering in silence at death’s door, and of another who wandered into the wilderness, helpless, lost, unable to speak, bleating inarticulately, you, who in your divine providence that 11
graces the universe, cared for those lost or in peril, now show again your compassion and the bounty of your kindness to me whose iniquity exceeds everything told above, whose mortal sins come in all varieties, whose flavor is that of evil among the sweet taste of goodness, whose body deserves to be broken to the last bone, whose wounded soul is infected with all manner of vile ills, whose stupor is on a level with the speechless beasts, whose alienation has removed him from intelligent life, whose nature no longer resembles that of his species. If there were an example, I would cite it. If there were others like me, I would describe them. If there were a category, I would name it. If there were my equal, I would note it. If there were a parallel, I would mark it. If there were a model, I would show it. If there were a precedent, I would use it. If there were a present example, I could take heart. But since mine surpasses all measure and defies all categories, you are my only hope of atonement, healing and salvation, redeemer of all mortals, renewer of the universe. C For if in the view of blessed David’s pure heart, his lawlessness was piled over his head, his transgressions outweighed the heaviest burdens, then my wrongs are even greater than all the waters of seas in torrential flood, 12
inundating and submerging the mountains. Release but a breath of your kindness as in Noah’s day, a breath that can melt mountains, and the stormy flood of my billowing misdeeds will evaporate along with my earth-shattering transgressions and my mountain-high sins. D Now with your sharp and mighty word and the unbounded discretion of your swift judgment, give me a way to redeem myself, even as the Prophet promised, even in my advanced stage of lawlessness. And forgiving my stubborn defiance, O long-suffering, merciful, blessed one, be truly generous and forgive me all at once, wiping out my unrepayable debts and the crushing interest which has accrued, for you have no wrath in your heart, nor vexation, nor deceit, nor traces of darkness, for you wish only life and light. And as David and Solomon attest, you did not make death or take joy in human misery. E In your just laws, you set as a key rule that one wrong should not be returned for another, but that we should forgive seventy times seven the sins committed against us each and every day. You addressed this to us, wicked by nature, the germs of sin sprouting in tens of thousands upon the fertile field of our thorny natures. 13
As you so rightly witnessed, “The human mind from childhood is inclined toward evil.” Even John, the Evangelist of your word of life, who was exceedingly pure, nevertheless shared our common nature and said frankly in contrast to my roundabout manner of speech, “If we say that we have no sin, we make him a liar.” And now, your prophetic word is fulfilled and borne out beyond question by my iniquities. So deliver me with your mercy, O fount of lovingkindness, who alone are blessed through all eternity. Amen. PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy We thank thee, O Lord our God, who with thy visible light hast gladdened all thy creatures, while with the intelligible light of thy commandments thou hast enlightened all that believe in thee. Strengthen us also, O Lord, to keep thy commandments during this day and at all times, so that with enlightened minds we may always do thy pleasure and may attain together with all thy saints the good things that thou hast prepared for us, through the grace and beneficence of our Lord and Saviour Jesus Christ, to whom is fitting glory, dominion and honour, now and always and unto the ages of ages. Amen. GOSPEL ACCORDING TOMARK: 2.13-20 Once again Jesus went out beside the lake. A large crowd came to him, and he began to teach them. As he walked along, he saw Levi 14
son of Alphaeus sitting at the tax collector’s booth. “Follow me,” Jesus told him, and Levi got up and followed him. While Jesus was having dinner at Levi’s house, many tax collectors and sinners were eating with him and his disciples, for there were many who followed him. When the teachers of the law who were Pharisees saw him eating with the sinners and tax collectors, they asked his disciples: “Why does he eat with tax collectors and sinners?” On hearing this, Jesus said to them, “It is not the healthy who need a doctor, but the sick. I have not come to call the righteous, but sinners.” Now John’s disciples and the Pharisees were fasting. Some people came and asked Jesus, “How is it that John’s disciples and the disciples of the Pharisees are fasting, but yours are not?” Jesus answered, “How can the guests of the bridegroom fast while he is with them? They cannot, so long as they have him with them. But the time will come when the bridegroom will be taken from them, and on that day they will fast. PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Dispel the pain and heal the sickness of thy people, Lord our God and grant to all perfect health by the sign of thine all-conquering cross through which thou removed the weakness of mankind and condemned the enemy of our life and salvation. Thou art our life and salvation, beneficent and all merciful God, who alone can forgive us our sins and remove diseases and sickness from us, to whom are known our needs and necessities. Bestower of gifts, grant thy bounteous mercy to thy creatures according to their individual needs, through whom thy Holy Trinity is always glorified and praised, now and always and forever and ever. Amen. 15
LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy. Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us. PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace. Deliver from enemies visible and invisible. Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen. LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. May you all be blessed by the grace of the Holy Spirit. Depart in peace and the Lord be with you all. Amen.
16
17