ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Չորեքշաբթի/ Wednesday: 21 Յուլիս / July, 2021- No. 252
ՕՐՈՒԱՅ ԶՐՈՅՑԻՆ ՆԻՒԹԸ՝ «ՍՈՒՐԲ ՊԱՏԱՐԱԳԻ ԱՐՄԱՏՆԵՐԸ ՀԻՆ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ ՄԷՋ» պիտի ներկայացնէ ԱՐԺ. ՏԷՐ ՀԱՅԱՐԻ ՔՀՆՅ. ԹԱՆԱՇԵԱՆԸ հոգեւոր հովիւի օգնական
TOPIC OF THE CONVERSATION:
«THE ROOTS OF DIVINE LITURGY IN THE OLD TESTAMENT » the talk will be led by REV. FR. HAYARI TANASHIAN Pastor’s Assistant
ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ԾԷ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Քրիստոս Աստուած, անուն ահաւոր, Մեծութեան տեսակ, տիպար անքնին, բարձրութեան պատկեր, Անսահման զօրութիւն, կերպարան փրկարար լոյսի, Պաշտպան դու կեանքի, դո՛ւռ արքայութեան վերին հանգստի, Խաղաղութեան ճանապարհ, Ապաւինութիւն նորոգ եւ անտխուր երանութիւն, Ամենակալ ինքնիշխանութիւն բոլոր էութեանց, Օրհնութեան կոչումն, աւետաբեր ձայն, բերկրութեան բարբառ, Անմահութեան դեղ, 2
Որդի՛դ դու անճառ միակ Աստծոյ, Ինչ որ անհնարին է ինձ` դիւրին է քեզ համար. Ինչ որ անհասանելի է ինձ` քեզ համար սահմանուած է. Ինչ որ անանց է ինձ` մօտիկ է քեզ համար. Ինչ որ ծածկուած է եղկելոյս` մերձաւոր է քո երանութեանը. Ինչ որ անկարելի է ինձ` քեզ համար կատարուած. Ինչ որ ինձ համար անկշռելի է` քո անճառութեան համար չափուած է. Ինչ որ յուսահատեցնում է ինձ` քեզ սփոփանք է բերում. Ինչ որ անբժշկելի է ինձ` անվտանգ է քեզ համար. Ինչ որ հեծութիւն է պատճառում ինձ` քեզ համար խնդառիթ է. Ինչ որ ծանր է ինձ` թեթեւագոյն է քեզ համար. Ինչ որ ստեղծուած է ինձ համար, զօրեղութեանդ գրուած է. Ինչ որ ինձ համար կորած է, քո ձեռքումն է այն, Ինչ որ անթուելի է ինձ` քեզ համար համարուած է. Ինչ որ ինձ համար մռայլ է, քեզ համար ճառագայթ է. Ինչ որ ինձ համար անհաշուելի է, բովանդակուած է օրհնեալ ձեռքերիդ մէջ. Ինչ որ սոսկալի է ինձ` հեշտալի է քեզ համար. Ինչ որ փախչելի է ինձ` քեզ համար վանելի է. Ինչ որ անմատոյց է ինձ` դիւրամատչելի է քեզ համար. Ինչ որ մահաբեր է ինձ` քո աստուածային զօրութեան համար անգոյութիւն է: Բ Բայց դու, ողորմած Աստուած բոլորի, Տէր Յիսուս Քրիստոս, Եթէ գթաս ինձ, կարող ես ելքի մի հնար գտնել: Յանուն քո օրհնեալ Հօր վսեմ փառքի եւ քո սուրբ Հոգու կամքի գթառատ` Տե՛ս տառապանքներն իմ տաժանելի` քեզ յայտ-յանդիման, Եւ սրտիս խորքից դատախազ լինելն ինքս իմ անձի դէմ: 3
Իմ ամենացրուած բնութեան իսկութեա՛նը նայիր դու Եւ բժշկութիւն պարգեւիր իմ վէրքերին, Տո՛ւր հնարաւորութիւն` կորուստից դուրս գալու, Զերծումն` բազմամասնեայ մահից եւ կենաց շաւիղ` ապականուածիս, Նորոգութիւն եղծեալիս եւ յոյսի մուտք ամբարշտիս, Եթէ ես, հակառակ իմ բնութեանը, կամք ցուցաբերեցի այս բոլորն ասելու, Յապա դու ո՜րքան աւելի պիտի բարերարես ինձ, ինչ որ բնածին եւ յատուկ է քեզ: Եթէ փշերից քաղցրահամ պտուղ քաղուեց, Քո կենաց ծառից ո՜րքան աւելի անմահական համ պիտի ստացուի: Եթէ ես իմ ատելիների համար քո ողորմութիւնը խնդրեցի, Դու ինչպէ՞ս պիտի կրկնակին չտաս քո անսպառ առատութիւնից ինձ, որ քոնն եմ, ո՜վ ամենազօր: Գ Արդ քո մեծութիւնը տե՛ս, բարձրեալ, եւ նայելով իմ փոքրութեան վրայ, Ընդունի՛ր սակաւ խոստովանութիւնն անթիւ մեղքերիս, Ո՜վ դու, որ տեսնում ես բոլորը: Եւ ինչպէս որ հաշուի չառար Վէմի գլորուելը, Անտեսի՛ր նոյնպէս սասանուելը դու փոքրիկ աւազիս. Ինչպէս որ իսկոյն վերացրիր Դաւթի պատժապարտութիւնը, երբ ասաց` մեղա, Նոյնն արա՛ եւ ինձ, ո՛վ երկայնամիտ, լսելով ձայնն իմ հեծեծանքների. Դու, որ բոլորին անաչառութեամբ եւ առատօրէն Տալիս ես, որպէս յաղթող բարի, բազմիմաստ Եւ չես նախատում հետին ստրուկիս, որպէս ողորմած եւ ամենաստեղծ, Ստացի՛ր կրկին եւ մի՜ կորցնի ինձ` 4
քո արիւնով բուժուածիս, գթա՜ծ. Զի դու կարող ես քաւել ու փրկել, Եւ քեզ վայել է փա՜ռք ամէն ինչում յաւիտեանս. ամէն: ... ... յաւիտեանս. ամէն: ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Անմահ Տէ՜ր, բարեաց շնորհատու, առատաձեռն ամենուն, կ՚աղաչենք Քեզի, փարատէ՛ մեր անձերուն մութ եւ խաւար մտածումները։ Պահէ՛ զմեզ՝ բանսարկու սատանային խաբէութենէն, եւ շնորհէ՛ մեզի՝ հաւատքով ապաւինիլ Ամենասուրբ Երրորդութեանդ, Հօր եւ Որդւոյ եւ Սուրբ Հոգւոյդ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն։ ՊՕՂՈՍ ԱՌԱՔԵԱԼԻ ԵՓՐԱՅԵՑԻՆԵՐՈՒՆ ԳՐԱԾ ՆԱՄԱԿԷՆ 7: 1- 17 Արդարեւ այս Մելքիսեդեկն էր, Սաղէմի թագաւորն ու Ամենաբարձր Աստուծոյ քահանան, որ դիմաւորեց Աբրահամը՝ երբ ան կը վերադառնար թագաւորներու կոտորածէն, եւ օրհնեց զայն. Աբրահամ ալ տասանորդ տուաւ անոր իր բոլոր բաներէն: Ան նախ Արդարութեան թագաւոր է՝ թարգմանութեան համաձայն, ու յետոյ՝ նաեւ Սաղէմի թագաւոր, այսինքն՝ Խաղաղութեան թագաւոր: Առանց հօր, առանց մօր, առանց ազգաբանութեան, ան ունի ո՛չ օրերու սկիզբ, ո՛չ ալ կեանքի վախճան. բայց նմանցուած է Աստուծոյ Որդիին եւ մշտնջենապէս կը մնայ քահանայ: Ուրեմն տեսէ՛ք թէ ի՜նչ մեծ մէկն էր ան՝ որուն Աբրահամ նահապետն ալ տուաւ աւարին տասանորդը: Արդարեւ Ղեւիի որդիներէն եղողները, որոնք քահանայութիւն կը ստանան, Օրէնքին համաձայն պատուէր ունին տասանորդ առնելու ժողովուրդէն, այսինքն՝ իրենց եղբայրներէն, թէպէտ անոնք 5
Աբրահամի մէջքէն ելած են: Բայց ա՛ն՝ որուն ազգաբանութիւնը անոնցմէ չէր, տասանորդ ստացաւ Աբրահամէն եւ օրհնեց խոստումները ունեցողը: Իսկ առանց որեւէ հակաճառութեան՝ կրտսե՛րը կ՚օրհնուի գերադասէն: Հոս՝ մահկանացո՛ւ մարդիկ տասանորդ կը ստանան, բայց հոն կը ստանայ ա՛ն՝ որուն համար վկայուած է թէ կ՚ապրի: Նաեւ կրնայ ըսուիլ թէ Ղեւի՛ ալ, որ տասանորդ կը ստանայ, տասանորդ տուաւ Աբրահամի միջոցով. որովհետեւ տակաւին իր հօր մէջքն էր՝ երբ Մելքիսեդեկ դիմաւորեց զայն: Ուրեմն, եթէ կատարելութիւնը Ղեւտացիներու քահանայութեամբ ըլլար, (քանի որ ժողովուրդը Օրէնքին տակ դրուեցաւ անոր ատենը,) ա՛լ ի՞նչ պէտք կար որ ուրի՛շ քահանայ մը ելլէր՝ Մելքիսեդեկի կարգին համեմատ, եւ չկոչուէր Ահարոնի կարգին համեմատ: Արդարեւ՝ քահանայութեան փոփոխումով՝ հարկ էր որ փոփոխութիւն ըլլար նաեւ Օրէնքին: Եւ իրաւ եղաւ, որովհետեւ ա՛ն՝ որուն մասին կ՚ըսուին այս բաները, կը պատկանէր ուրի՛շ տոհմի, որմէ ո՛չ մէկը մօտեցած էր զոհասեղանին. քանի որ յայտնի է թէ մեր Տէրը սերած է Յուդայի տոհմէն: Իսկ այդ տոհմին մասին Մովսէս ոչինչ ըսաւ՝ քահանայութեան վերաբերեալ: Ասիկա ա՛լ աւելի յայտնի է, քանի որ Մելքիսեդեկի նմանութեամբ ուրի՛շ քահանայ մը կ՚ելլէ, որ եղած է ո՛չ թէ մարմնաւոր պատուէրի մը Օրէնքին համաձայն, հապա՝ անքակտելի կեանքի մը զօրութեան համեմատ: Որովհետեւ կը վկայէ. «Դուն յաւիտեան քահանայ ես՝ Մելքիսեդեկի կարգին համեմատ»: ՔԱՐՈԶ Վասն հիւանդաց եւ ամենայն վշտացելոց աղաչեսցուք զՓրկիչն մեր Քրիստոս, զի ողորմեսցի ըստ մեծի ողորմութեան Իւրում եւ բժշկեսցէ զախտս եւ զհիւանդութիւնս հոգւոց եւ մարմնոց ծառայից Իւրոց եւ կատարեալ առողջութեամբ 6
հասուսցէ զամենեսեան ի մշտնջենաւոր եւ յանախտ կեանս: Որ առաքեցաւ ի Հօրէ ի բժշկութիւն ազգի մարդկան Միածին Որդին Աստուծոյ՝ Տէր մեր եւ Փրկիչ Յիսուս Քրիստոս. կեցո՛ եւ ողորմեա՛: ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ խաչիւս աղաչեսցուք զՏէր, զի սովաւ փրկեսցէ զմեզ ի մեղաց եւ կեցուսցէ շնորհիւ ողորմութեան իւրոյ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, կեցուսցէ՛ եւ ողորմեսցի: 7
ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։ ֍ 8
LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 57 Speaking with God from the Depths of the Heart A Christ God, awe-inspiring name, vision of majesty, inscrutable image of sublimity, infinite force, model of the light of salvation, defender of life, gate to the kingdom of heavenly rest, path of tranquility, refuge of renewal that ends sadness, almighty sovereign of all being, call to blessing, voice of good news, proclamation of bliss, salve of immortality, indescribable son of the one and only God. What is impossible for me is easy for you. 9
What is beyond my reach was put there by you. What is inaccessible for me is close to you. What is hidden from me in my fallen state is within view for your beatitude. What is impossible for me is done by you. What is incalculable for me is already tallied by you, who are beyond telling. What is despair for me is consoling for you. What is incurable for me is harmless for you. What is sighing for me is rejoicing for you. What is heavy for me is light for you. What effaces me is written for your power. What is lost for me is conquered for you. What is inexpressible for me is comprehensible for you. What is gloom for me is radiance for you. What is infinite for me you hold in the palm of your blessed hand. What is somber for me is refreshing for you. What sets me to flight, you withstand. What holds me in check, you handily turn back. What is fatal for me is nothing before your almighty essence. B But you, merciful God of all, Lord Christ Jesus, if you take pity on me, you can instantly find a way out of my predicament. For the sake of the name of the majestic glory of your blessed Father, for the sake of the compassionate will of your Holy Spirit, look with favor upon this relentless expression of contrition for my wrongdoing and the reproach I heap upon myself from the 10
depth of my heart. Look upon the distracted unreadiness of my nature. Grant healing for my wounds, and a way out for me, for I am lost, deliverance from my multiple symptoms of impending death, and the path of life, for I am wayward, renewal for me who am corrupt, and entry into the light for me who am impious. And if I have displayed unprecedented will, how much more will you show your characteristic goodness? And if a sweet fruit came forth from a thorn bush, how much sweeter is the taste of immortality from the tree of life? If I begged for mercy for those who hate me, how would you not grant me, one of yours, a second portion, Almighty, of your undiminishing abundance? C Now, look at your greatness, Lord most high, and then look at my smallness. Accept this meager confession of my innumerable sins, you who see everything in its totality. And as you overlooked the fall of the Rock, may you ignore my vacillation, a small grain of sand. And as you immediately pardoned him for his sins, when David said “I have sinned,” may you do the same with your long-suffering forbearance for the voice of my sighing heart, which you grant to all generously and fairly, merciful creator of all. 11
Like a good and judicious conqueror, who does not disdain me, the least of your captives, you did not destroy me, but renewed me, who am sustained by your blood, compassionate Lord. For yours is salvation, from you is pardon, and to you is befitting glory in all things forever. Amen. PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Giver of good gifts and bountiful in all your gifts, immortal God, we beseech you to dispel from us gloomy and dark thoughts, preserve us from the deceits of the tempter and grant us faith to take refuge in the All-Holy Trinity, the Father and the Son and the Holy Spirit; now and always and unto the ages of ages. Amen. HEBREWS: 7: 1- 17 This Melchizedek was king of Salem and priest of God Most High. He met Abraham returning from the defeat of the kings and blessed him, and Abraham gave him a tenth of everything. First, the name Melchizedek means “king of righteousness”; then also, “king of Salem” means “king of peace.” Without father or mother, without genealogy, without beginning of days or end of life, resembling the Son of God, he remains a priest forever. Just think how great he was: Even the patriarch Abraham gave him a tenth of the plunder! Now the law requires the descendants of Levi who become priests to collect a tenth from the people—that is, from their fellow Israelites—even though they also are descended from Abraham. This man, however, did not trace his descent from Levi, yet he collected a tenth from Abraham and blessed him who had the promises. And without doubt the lesser is 12
blessed by the greater. In the one case, the tenth is collected by people who die; but in the other case, by him who is declared to be living. One might even say that Levi, who collects the tenth, paid the tenth through Abraham, because when Melchizedek met Abraham, Levi was still in the body of his ancestor. If perfection could have been attained through the Levitical priesthood—and indeed the law given to the people established that priesthood—why was there still need for another priest to come, one in the order of Melchizedek, not in the order of Aaron? For when the priesthood is changed, the law must be changed also. He of whom these things are said belonged to a different tribe, and no one from that tribe has ever served at the altar. For it is clear that our Lord descended from Judah, and in regard to that tribe Moses said nothing about priests. And what we have said is even more clear if another priest like Melchizedek appears, one who has become a priest not on the basis of a regulation as to his ancestry but on the basis of the power of an indestructible life. For it is declared: “You are a priest forever, in the order of Melchizedek.” PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Dispel the pain and heal the sickness of thy people, Lord our God and grant to all perfect health by the sign of thine all-conquering cross through which thou removed the weakness of mankind and condemned the enemy of our life and salvation. Thou art our life and salvation, beneficent and all merciful God, who alone can forgive us our sins and remove diseases and sickness from us, to whom are known our needs and necessities. Bestower of gifts, grant thy bounteous mercy to thy creatures according to their individual needs, through whom thy Holy Trinity is always glorified and praised, now and always and forever and ever. Amen. 13
LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy. Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us.
PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace. Deliver from enemies visible and invisible. Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen. LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. May you all be blessed by the grace of the Holy Spirit. Depart in peace and the Lord be with you all. Amen.
14
15