Spiritual Bread - Հոգեւոր Հաց -October 06, 2021 by torontoarmenianchurch

ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Չորեքշաբթի/ Wednesday: 06 Հոկտեմբեր / October, 2021- No. 263

ՕՐՈՒԱՅ ԶՐՈՅՑԻՆ ՆԻՒԹԸ՝

« Ի՞ՆՉ ԵՆ ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ ՀԱՅ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ ԵՒ ԱՅԼ ԵԿԵՂԵՑԻՆԵՐՈՒ ՄԻՋԵՒ» պիտի ներկայացնէ

ԱՐԺ. ՏԷՐ ՀԱՅԱՐԻ ՔՀՆՅ. ԹԱՆԱՇԵԱՆԸ հոգեւոր հովիւի օգնական TOPIC OF THE CONVERSATION:

« WHAT ARE THE DIFFERENCES BETWEEN THE ARMENIAN APOSTOLIC CHURCH AND OTHER CHURCHES? » the talk will be led by

REV. FR. HAYARI TANASHIAN Pastor’s Assistant

ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ԿԸ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Եւ արդ, յիշելով ահարկութիւնը վերոգրեալների, Որոնք Աստծոյ կողմից ինձ հասած սպառնալիքներ են ահագնապէս, Ինչպէ՞ս դադարեմ նոր ողբերգութեան տողեր հիւսելուց, Եւ կամ ինչպէ՞ս ցամաքեն հեղեղներն արցունքիս: Զի եթէ քառավտակ գետերի ճիւղաւորումները բոլոր, Որոնք յորդահոս ծաւալուելով ոռոգում են ողջ եդեմն ու երկիր, Լիառատ, լրիւ բաւականութեամբ ջուր տալով նրանց, Իրենց ուղխերով ու ակունքներով աչքերս լցուեն, Չեն կարող երբէք զովացնել սաստիկ բոցն իմ մեղքերի: Կամ եթէ նոյնիսկ, ըստ մարգարէի ըղձականութեան, Գլուխս լցուի ջրերի առատութեամբ, 2

Եւ տեսողութեանս ճրագարանները աղբիւրներ կայլակեն` Չեն կարող չափել վշտերն անպատում կոտրուած հոգուս. Եւ ոչ էլ սրտով կարեվեր խոցուած, եղերապատում բանահիւսութեամբ Լալկան կիների ջայլերը բոլոր` կարող են ցաւերս Ու աղէտներս երգի վերածել եւ կամ նուագել ձայնով ողբական: Բ Ի՛մ արշխարհ գալու օրն է նզովուած եւ ոչ թէ Յոբի կամ Երեմիայի. Զի տօնելի է նրանց ծննդեան օրը բարեբախտ եւ ո՛չ մերժելի, Եւ աշխարհն ամբողջ չարժէ նրանցից թեկուզ եւ մէկին: Ապա ուրեմն ինձ է վերաբերում նրանց անիծած օրը, Երբ ես` անարժանս լոյսի եւ ամէն տեսակ բարիքի` աշխարհ եմ եկել, Դառնալով այստեղ կորստեան որդի եւ մահուան դրկից, Մշակ մեղքերի եւ արբանեակ անօրէնութեանց: Եղո՜ւկ ինձ, զի ես չմնացի հաստատ կեանքի այն ուխտին, Որ, ո՜վ բարերար, դո՛ւ սահմանեցիր: Չհետեւեցի քո կենդանարար եւ անմահացնող պատուիրաններին, Չաշխատեցի ես արմտիք հնձել, Որ խռովալից ձմռան օրերին ուտեստ ունենամ. Ո՛չ ամուր պատեր կառուցեցի ես եւ ոչ էլ ձեղուն կապեցի յարկիս, Որպէսզի մրրկաշունչ քամիներից պաշտպանուեմ: Գ Երկար ճանապարհի համար նշխար մի պաշար ես չամբարեցի, Որ դարմանէի տագնապը սովի. Աղերսագին աղօթքներ չպատրաստեցի քեզ համար, 3

Որոնցով քո առաջ ելնել համարձակուեցի. Չհաւաքեցի փրկութեան պաշար մաքրակեաց վարքով, Որ նորոգութիւնս երաշխաւորեր. Աշխարհում հաշիւս ճիշտ չբռնեցի իմ մատնիչի հետ, Որ դատաւորի ձեռքից այժմուանից իսկ պրծնէի. Օրհնալիր ձեռքով չներկայացայ, Որով սրբուելով մասնակից լինէի օրէնսդրին. Ո՛չ դէմքս պահպանեցի, ո՛չ էլ թիկունքս պատսպարեցի, Ո՛չ աջ ձեռքս զէնք առայ եւ ո՛չ էլ ձախս` վահան, Որ պատերազմում մնայի անվտանգ, Զրահ չհագցրի երիվարիս, ոչ էլ մարտիկներիս սպառազինեցի, Որ կարենայի ճակատ յարդարել. Վաղահաս պտուղը չքաղեցի, եւ ուշհասուկին չժամանեցի Եւ ահաւասիկ շուարել եմ ես բարիքներից զուրկ: Չունեմ մաքրութեան ծաղիկ եւ ոչ էլ իւղ ողորմութեան, Եւ գիշեր է մութ, մռայլ ու անշող. Մահուան նիրհով եմ քնել ես, Եւ կոչողի փողի տագնապն ստիպում է ինձ. Զարդը հարսանեաց մերկացրի կրկին եւ ձէթը վարքի լքեցի դարձեալ Եւ հարսանիքի դուռն ահաւասիկ փակւում է: Դ Եւ արդ, այսքա՜ն վշտերի մէջ ես ինչպէ՞ս մխիթարուեմ, Կամ խաւարամած տարակոյսներիս կենսաւետ յոյսին որքա՞ն լոյս խառնեմ. Եւ կամ ո՞ւր արդեօք ոտքս հաստատեմ, Ո՞ր վստահութեան աչքերս յառեմ, Եւ կամ ո՞ւր տեսնեմ անդորրութիւնը իմ ծփանքների, Կամ ո՞ր ըղձալի հանգստութեանը ձեռք կարկառեմ: Եթէ երկնքի բարձր ձեղունին պարզեմ ձեռքս ես, Այնտեղից տեղաց հուրը Սոդոմի, ինչպէս ասուած է: 4

Իսկ եթէ երկրի խորունկ յատակին` Նա՛ բացեց երախն իր հափշտակիչ ու կուլ տուեց Դաթանին` Աբիրոնի բանակներով: Եթէ հանդգնեմ փախչել բռնողից` Գուցէ բռնի ինձ վիշապն ահագին: Գազանների հետ եթէ թափառեմ` Նրանք առաւե՜լ շտապեն պիտի արարչի վրէժն ինձնից առնելու, Քան մի ժամանակ Եղիսէինը` Բեթելացի մատաղատի քրմորդիներից: Եթէ աչքս ամենատարած օդի պարզութեանն յառեմ` Եգիպտացոց համար շոշափելի խաւար դարձաւ այն. Թէ թռչուններին` բարձունքում ճախրող` Մորթուած զոհերի արիւնաբոսոր դիերն ուտելու են կոչուած նրանք: Ե Տկարների դէմ եթէ խիզախեմ` Կսպառուեմ պիծակներից, եւ ինձ ի՞նչ պէտք են առիւծներ այլեւս: Պատառօտող արջերից եթէ ճողոպրեմ` Արիւնածարաւ մժեղները ինձ պատահեն պիտի: Եթէ ինչ-որ տեղ ես անհոգ նստեմ` Ամենաչնչին մժղուկները վառուող կրակի մոծիրների պէս շուրջս կմաղուեն: Միեղջիւրանու եղջիւրից եթէ փախչեմ ու պրծնեմ` Մորմոքեցուցիչ մանր մուների ճիրանները ինձ պիտի կեղեքեն: Շտեմարանի մի խորշը եթէ թաքնուեմ, կուչ գամ` Մեղքի նմանակ գարշ ու տաղտկալի գորտերը պիտի ինձ զզուեցնեն: 5

Անդաստաններում եթէ ինչ-որ տեղ գտնեմ ինձ համար ու տեղաւորուեմ` Շնաճանճերի տարմերը պիտի իմ շուրջը պատեն: Մի կողմ եմ թողնում մորեխն ու մարախ - զօրքեր զօրաւոր, Ժանգը անկենդան, ուտիճը անտես, թրթուր թունաւոր, Ջուր թուացող կարկուտով ու ոչնչացնող եղեամով հանդերձ, Որոնք մեր աչքին թւում են թէեւ անզէն ու անզօր, չնչին, չքոտի, Բայց եւ Աստծոյ մի ակնարկութեամբ նրանք խիստ գոռոզ եւ ուժգնաբար Զարկեցին, դուրս հանեցին ու հալածեցին յաղթականօրէն Իր գաւազանով հպարտ եւ ամբարտաւան բռնաւոր Փարաւոնին: Սրանք են ահա մահացու խոցող, գաղտնի վնասող, լլկող ու թաքուն Տեսակները այն հոգեւոր անտես չարչարանքների, Որոնք որպէս պատիժ ուղարկուեցին եգիպտացոց` նրանց անօրէն գործերի համար: Զ Բայց դու, ամենազօ՛ր, արարիչ եւ տէր բոլորի, Յաղթող հանդիսացիր թշնամիներիս` հալածելով նրանց. Եւ ինձ ողորմի՜ր կրկին գթութեամբ` փրկարար ձեռքդ մօտեցնելով ինձ, Որ վարանած եմ եւ տարակուսած, խոշտանգուած եւ մահապարտ. Զի դու ես միայն ճանաչւում Աստուած` Միշտ փառաւորուած Հօր եւ սուրբ Հոգու հետ Յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: 6

Կը գոհանանք Քեզմէ, Տէ՛ր Աստուած մեր, որ տեսանելի լոյսով Քու բոլոր արարածներուդ զուարճացուցիր, իսկ Քո պատւիրաններուդ իմանալի լոյսով Քու բոլորւ հաւատացեալներուդ լուսաւորեցիր: Զորացո՛ւր եւ մեզ, Տէ՛ր, պահելու Քու պատուիրաններդ այս ցերեկ եւ ամեն ժամ, որպէսզի լուսաւորուած միտքով միշտ Քեզի հաճելին կատարենք եւ հանդերձեալ բարիքներուն հասնինք Քու բոլոր սուրբերուդ հետ մեր Տէր եւ Փրկիչ Յիսուս Քրիստոսի շնորհներով եւ մարդասիրութեամբ, Որուն վայել են փառք, իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. Ամէն: ԱՒԵՏԱՐԱՆ ԸՍՏ ՂՈՒԿԱՍՈՒ 21: 5-19 Երբ ոմանք կ՚ըսէին տաճարին մասին թէ “զարդարուած է գեղեցիկ քարերով ու նուէրներով”, ըսաւ. «Ասոնք որ կը տեսնէք, օրերը պիտի գան, երբ քար քարի վրայ պիտի չմնայ. ամէնը պիտի քակուի»: Հարցուցին իրեն. «Վարդապե՛տ, ե՞րբ պիտի ըլլայ ատիկա, եւ ի՞նչ է նշանը՝ թէ այդ բաները պիտի ըլլան»: Ան ալ ըսաւ. «Զգուշացէ՛ք որ չմոլորիք. որովհետեւ շատե՜ր պիտի գան իմ անունովս՝ ըսելով. “Ե՛ս եմ Քրիստոսը, ու ժամանակը մօտեցած է”. ուրեմն մի՛ երթաք անոնց ետեւէն: Բայց երբ լսէք պատերազմներու եւ խառնակութիւններու մասին՝ մի՛ սարսափիք, որովհետեւ պէտք է որ նախ այդ բաները ըլլան, բայց վախճանը իսկոյն չէ»: Այն ատեն ըսաւ անոնց. «Ազգ ազգի դէմ պիտի ելլէ, եւ թագաւորութիւն՝ թագաւորութեան դէմ. տեղ-տեղ մեծ երկրաշարժներ պիտի ըլլան, սովեր ու ժանտախտներ. նաեւ երկինքէն սոսկալի բաներ եւ մեծ նշաններ պիտի ըլլան: Բայց այս բաներէն առաջ՝ իրենց ձեռքերը պիտի բարձրացնեն ձեր վրայ ու հալածեն ձեզ. ժողովարաններու եւ բանտերու պիտի մատնեն, ու թագաւորներու եւ կառավարիչներու առջեւ 7

պիտի տարուիք՝ իմ անունիս համար: Եւ ասիկա վկայութեան առիթի պիտի յանգի ձեզի համար: Ուրեմն որոշեցէ՛ք որ նախապէս չմտածէք՝ թէ ի՛նչպէս պիտի պաշտպանէք դուք ձեզ: Որովհետեւ ես ձեզի բերան ու իմաստութիւն պիտի տամ, որուն պիտի չկարենան ընդդիմախօսել կամ դիմադրել ձեր բոլոր հակառակորդները: Պիտի մատնուիք ծնողներէ, եղբայրներէ, ազգականներէ եւ բարեկամներէ, ու ձեզմէ ոմանք պիտի մեռցուին: Բոլորին ատելի պիտի ըլլաք իմ անունիս համար. բայց մա՛զ մը պիտի չկորսուի ձեր գլուխէն: Ձեր համբերութեամբ պիտի տիրանաք ձեր անձերուն»: ՔԱՐՈԶ Վասն հիւանդաց եւ ամենայն վշտացելոց աղաչեսցուք զՓրկիչն մեր Քրիստոս, զի ողորմեսցի ըստ մեծի ողորմութեան Իւրում եւ բժշկեսցէ զախտս եւ զհիւանդութիւնս հոգւոց եւ մարմնոց ծառայից Իւրոց եւ կատարեալ առողջութեամբ հասուսցէ զամենեսեան ի մշտնջենաւոր եւ յանախտ կեանս: Որ առաքեցաւ ի Հօրէ ի բժշկութիւն ազգի մարդկան Միածին Որդին Աստուծոյ՝ Տէր մեր եւ Փրկիչ Յիսուս Քրիստոս. կեցո՛ եւ ողորմեա՛: ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը 8

եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ խաչիւս աղաչեսցուք զՏէր, զի սովաւ փրկեսցէ զմեզ ի մեղաց եւ կեցուսցէ շնորհիւ ողորմութեան իւրոյ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, կեցուսցէ՛ եւ ողորմեսցի: ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, 9

եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։

LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 68 Speaking with God from the Depths of the Heart A And now, recalling the stern wrath described above, that awaits me from God, how can I stop these new laments and how can the flow of tears from my eyes be dried? Were I to take the rushing streams of the four rivers that water Eden and the rest of the earth to its farthest reaches and direct them to the springs of my eyes, they would not cool the flames of my soul’s mortal sins. Or were the prophet’s wishes to come true for me and my head were inundated with water 11

and upon my light of vision, fountains of tears were to gush,still it would not suffice to measure the pain of my broken soul. And were the tragic cries of a wailing woman, heart and soul pierced with pain, joined together, they would not suffice to incant the melody or the harmony of the lament of my soul’s devastation. B The day of my birth was cursed, and not that of Job or Jeremiah, for their birthdays are to be celebrated and not erased, since the world is not worth even one of them. But looking at me, who does not deserve the light or any portion of goodness, they should curse the day I was born, I, a destructive child, deadly neighbor, sower of sin and satellite of iniquity. I, who did not honor the covenant of life that you established, God, doer of good, and did not walk in the path of your life-giving salvation. I did not gather the harvest of grain, to store for my sustenance when snowy days of trouble come. I did not build firm walls and did not put a roof on my house to protect from the stormy gusts of air. I did not lay aside a store of sacramental wafers for the endless journey to cure the turmoil of my hunger. I did not address you with prayers of supplication, so that I might have the audacity to stand before you. I did not amass the reward of salvation through good works to assure the renewal of my soul. 12

C On my life’s journey I did not settle accounts with my adversaries, so that I might here and now escape the stern hand of the judge. I did not approach with hands filled with blessings and in hope of exoneration with the lawgiver. I did not look forward, nor did I protect my back, nor was I armed to the right, nor was I shielded from the left, to be spared harm in the battle. I did not dress my cavalry in armor nor did I equip my footsoldiers with arms that I might send them to the front. I did not gather the early fruit, nor act in time for the late harvest, and now I am in limbo, bereft of goodness. I do not have the flower of innocence, nor the oil of mercy. Here, in the darkness of the night, without a flicker of light, I doze in the stupor of mortality, while the trumpet call summons me. Once again I have arrived without wedding clothes, and have left the oil of good works behind. And the door to the wedding feast has closed before me. D How shall I find comfort for this much grief? How much of the light of hope can I mix with the darkness of doubt? Where should I dig in my heels? On what shall I fix my eyes? 13

What calm can I await? To what peace shall I lift my hands? Should I look for the vault of the heaven from where the fiery rain fell on Sodom, as written? Or where earth opened its voracious throat to swallow Dathan with the army of Abiram? Dare I flee my keeper to be captured by terrible leviathan? Or should I travel among those beasts, who would be quicker to ask vengeance from the creator than Elisha did against the pagan youth of Bethel? Or shall I turn to the expanse of clear skies covering the Egyptians in thick darkness? Look to the birds on high that feed like vultures on bloody carrion? E What good is it to be brave as a lion among the weak and then be devoured by wasps? Or to be delivered from the bears’ claws, only to be engulfed in blood-sucking flies? If I sit down to rest, impudent flees swarm around me like flecks of flaming ash from a fire. If I escape being impaled on the horn of a unicorn, my flesh will crawl with the chewing of little worms. And even huddled in the darkest corners of my closet, I could be accosted by the foulness, like heaps of dead 14

frogs, to disgust me. If stand in the middle of a field, I can be surrounded by swarms of locusts. But let me leave aside the grasshoppers and caterpillars, a mighty army, together with the palmerworm and seemingly lifeless canker, and the hardened water pellets of hail and the destructive frosts, which may to the eye seem less destructive, but when wielded by God with his eternal wrath and strength have struck down, laid low, and driven out the high and mighty Pharaoh with his rod of violent repression, vanquishing him. These then are the visible manifestations of the hidden afflictions, the spiritual chastisements and unseen inner torment, suffered by the Egyptians for their injustice. F But you, almighty creator of everything, Lord of all, who rise up again at my enemies and scatter them, have mercy on me, with compassion. Extend your hand of salvation to me, perplexed, weary, wayward, and worthy of death. For you alone are known as God, glorified forever, with the Father and your Holy Spirit unto the ages of ages. Amen. PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy We thank thee, O Lord our God, who with thy visible light hast gladdened all thy creatures, while with the intelligible light of thy commandments thou hast enlightened all that believe in thee. Strengthen us also, O Lord, to keep thy commandments during this 15

day and at all times, so that with enlightened minds we may always do thy pleasure and may attain together with all thy saints the good things that thou hast prepared for us, through the grace and beneficence of our Lord and Saviour Jesus Christ, to whom is fitting glory, dominion and honour, now and always and unto the ages of ages. Amen. GOSPEL ACCORDING TO LUKE: 21: 5-19 Some of his disciples were remarking about how the temple was adorned with beautiful stones and with gifts dedicated to God. But Jesus said, “As for what you see here, the time will come when not one stone will be left on another; every one of them will be thrown down.” “Teacher,” they asked, “when will these things happen? And what will be the sign that they are about to take place?” He replied: “Watch out that you are not deceived. For many will come in my name, claiming, ‘I am he,’ and, ‘The time is near.’ Do not follow them. When you hear of wars and uprisings, do not be frightened. These things must happen first, but the end will not come right away.” Then he said to them: “Nation will rise against nation, and kingdom against kingdom. There will be great earthquakes, famines and pestilences in various places, and fearful events and great signs from heaven. “But before all this, they will seize you and persecute you. They will hand you over to synagogues and put you in prison, and you will be brought before kings and governors, and all on account of my name. And so you will bear testimony to me. But make up your mind not to worry beforehand how you will defend yourselves. For I will give you words and wisdom that none of your adversaries will be able to resist or contradict. You will be betrayed even by 16

parents, brothers and sisters, relatives and friends, and they will put some of you to death. Everyone will hate you because of me. But not a hair of your head will perish. Stand firm, and you will win life. PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Dispel the pain and heal the sickness of thy people, Lord our God and grant to all perfect health by the sign of thine all-conquering cross through which thou removed the weakness of mankind and condemned the enemy of our life and salvation. Thou art our life and salvation, beneficent and all merciful God, who alone can forgive us our sins and remove diseases and sickness from us, to whom are known our needs and necessities. Bestower of gifts, grant thy bounteous mercy to thy creatures according to their individual needs, through whom thy Holy Trinity is always glorified and praised, now and always and forever and ever. Amen. LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy. Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us. PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace. Deliver from enemies visible and invisible. Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen. 17