ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Հինգշաբթի/ Thursday 25 Յունիս/ June, 2020- No. 74
920 Progress Ave. Toronto, ON, M1G 3T5 Tel: 416 431 3001 www.TorontoArmenianChurch.com / info@TorontoArmenianChurch.com
ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ՀԴ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Արքա՛ երկնաւոր, դու Տէ՜ր բոլորի, Ամէն բանի մէջ եւ ամէն դէպքում միշտ երկայնամիտ, Կենդանի Աստծոյ անքնին որդի: Այնտեղ պէտք է ողորմել իսկապէս, Ուր կտրուած է յոյսը վաստակի. Այնտեղ պէտք է բարեգործել, Ուր խափանուած է մտքի տեսողութիւնը. Ա՛յնժամ պէտք է մարդասիրել, Երբ տկարութեան վտանգն է պաշարել ներքուստ եւ արտաքուստ. Այնտե՛ղ է անհրաժեշտ ձեռքիդ բժշկութիւնն աստուածային, Ուր տեղի է տուել բոլորովին անդամների կենդանութիւնը. Այնտե՛ղ պէտք է լինի այցելութիւնը, 2
Ուր ելքի հնար չկայ. Այնժա՛մ է քո մեծութիւնը, Երբ անյուսալի վէրքն առողջացնես. Ա՛յն է հարազատ քո բնութեանը, Որ անակնկալ ժամին փրկութեան համար հրաշագործես, Ա՛յն ժամանակ հանդէս կգա քո յաղթանակը, Երբ վերջին շնչիս` կեանքի փակուած դուռն իմ առջեւ բանաս. Այն են շնորհներդ վայելչական, Որ մոռանալով իմ չար գործերը` քո բարիները յիշես. Նրանո՛վ ես դու անոխակալ, Որ ապերախտիս երախտագէտի հետ խնամարկես. Այնժամ ես միայն պիտի հասկանամ, Թէ ընդունեցիր բանաւոր նուէրս` նախկին գթութեամբդ, Եթէ վերացնես իմ չար սովորութիւնները: Բ Այս պատճառով են հիւսւում ճառեր ու նուագերգութիւններ եղանակւում, Երբ Տէրը բարի` բարեգործներին հասանելիքից պարգեւատրում է ե՛ւ չար ծառային: Այնպէս որ մինչ նա բանտի է սպասում իրաւամբ` Տէրը նրան արքայական ապարանքի մէջ է նստեցնում. Մինչ կանչուած է նա տղմուտ գուբի մէջ բնակուելու, Նրան ամէն տեսակի կոչունքների մէջ գահերի վրայ է բազմեցնում. Մինչ նայում է նա, որ աչքերը փորեն, Նայուածքը նրա ուղղում է դէպի ուրախ բարձունքներ. Մինչ սպասում է նա իր մատների ծայրատումին, Համարձակութեան մատանի է մատուցում նրան. Մինչ վախենում է գանակոծուելուց, Նրան գթառատ իր գիրկն է առնում. Մինչ կորստեան է պատրաստւում ահով, 3
Բազմութեան առաջ, ի տես բոլորի` վեր է բարձրացնում. Մինչ նա սատակիչ մահվա՛ն աչք ունի, Նրան կեանքի հետ տալիս է ե՛ւ փառք. Մինչ սպասում է իրեն գլխատեն, Նրան պսակով է պայծառացնում: Սրանք են, գթա՜ծ, պտուղներն օրհնեալ քո սքանչելարմատ շառաւիղների. Սրանք են կեանքի արգասիքները քո արարչական հրամանների. Սրանք են ըղձալի խորհուրդները քո խոստովանուած տենչանքների. Սրանք են լոյսի ճաճանչները քո ամենասփիւռ ճառագայթների. Սրանք են ախորժելի ճաշակները քո բարեբանեալ քաղցրութեան: Գ Եւ այս բոլորը քոնն են միայն, Տէ՜ր, Քո ներշնչումով եմ գրել սրանք. Ուստի ես, օրհնեալ, աղաչում եմ քեզ, այդ պարգեւներիցդ ի՛նձ էլ շնորհիր. Բա՛ց, Տէր, քո բարիքների գանձարանը, ըստ առակողի աղերսանքների: Բարիքներիդ ամբարներում չխառնես դու իմ չարիքներից. Չշտեմարանես քեզ համար սիրելի գթութեան եւ ողորմութեան հետ ատելի ոխեր եւ բարկութիւններ. Քո պաշտելի ստացուածքներում չպահե՜ս քեզ համար անախորժ մթութիւններ ու դժնութիւններ, Եւ ինձ վնասող մեղքեր ու թշուառութիւններ: Կեանքիդ մատեանում քո օրհնեալ աջով չգրե՜ս դու պարտամուրհակն իմ անէծքների, Այլ ինձ համար անհնար համարուածները դիւրին ու հեշտ ցոյց տալով` 4
Կրկնակի անգամ եւ է՛լ աւելի մեծացնես դու քո անունը, ո՜վ Տէր: Դ Տալիքներս շատ են եւ անհաշիւ, Բայց քո հրաշալի ողորմութիւնն անհամեմատ աւելի է. Բազում են մեղանչանքներս, Բայց ներողութեանդ հետ համեմատած` շա՜տ քիչ են նրանք, Հաճախակի են չարութիւններս, Բայց յաղթող է միշտ ամէն բանի դէմ մարդասիրութիւնդ, ո՜վ ամենակալ. Անձիս արատներն ի՛նձ համար են ծանր եւ անթուելի, Բայց քեզ համար խիստ թեթեւ են նրանք եւ սահմանափակ. Ամօթապարտիս պտղաբերած մեղքերի զէնքերն այնքան զօրեղ չեն կենդանանալու, Որքան յիշատակն անմահիդ մահուան` կործանողի բռնութիւնը վանելու համար: Փոքրիկ խաւարն ի՞նչ կարող է ազդել Աստծուդ լոյսին. Դոյզն աղջամուղջը ինչպէ՞ս դիմանայ ճառագայթներիդ. Քո խաչելութեան չարչարանքի հետ ինչպէ՞ս կշռուի Իմ տկար մարմնի հեշտասէր խակութիւնը. Ամենակալիդ առատութեան աչքին ի՞նչ են որ մեղքերի կոյտերը ողջ տիեզերքի, Եթէ ոչ հողի դիւրափխրուն կոշտ, որ իսկոյն եւեթ կփոշիանայ քարի հարուածով, Եւ կամ անձրեւի պղպջակ, որ կամքիդ յորդառատ հոսմամբ կպայթի իսկոյն եւ կչքանա: Ե Քո ամենազօր եւ ամենահնար կարողութիւնը Իմ յանցանքները քաւելու համար ժամանակի պէտք չունի բոլորովին,5
Ո՛չ ակնթարթի, Ո՛չ թռուցիկ ակնարկի տեւողութեան, Ո՛չ կայծակնային կարճատեւ նայուածքի, Ո՛չ ամենափոքր ուշացման, Ո՛չ փութագնաց ոտքի քայլափոխի, Ո՛չ կանգունաչափ բարձրութիւնից կաթիլի անկման, Ո՛չ մտքով քաշուած մի գծի, Ո՛չ լոյսի արագութեան, Ո՛չ շնչառութեան չափ միջոցի: Այս բոլոր անձեւ, աննշան եւ անկայուն օրինակներից Ո՛չ մէկը այնքան առժամեայ արագ եւ փութանցիկ չէ, Որքան մեղքերիս կուտակուած սառոյցների հալուելը, ցնդելն ու վերանալը քո զօրութեամբ, Աստուա՜ծ բոլորի Տէր Յիսուս Քրիստոս, Որդիդ անքնին` կենդանի Աստծոյ: Դո՛ւ, որ քաղցր արեւ ես պարգեւում բարիների հետ նաեւ չարերին, Եւ անձրեւում ես ամէնքի վրայ անաչառօրէն, Կշռում ես իրաւամբ եւ չափում նրանց վշտերն ու հոգսերն հաւասարապէս. Փորձութեան փոքրիկ խթանով ես դու վճարել տալիս պարտքերը նրանց այստե՛ղ իսկ, Որոնք մեծ համբերութեամբ սպասում են վերին հանգստին: Իսկ ովքեր երկրային կենցաղն ընտրեցին, Դու ողորմութեամբ ներո՜ւմ ես նրանց, Սրանց էլ տալով դարման նրանց հետ` սպասում ես դու միշտ նրանց դարձին: Փա՜ռք ամենազօրիդ` Բարեխնամ երկայնամտութեամբ գործած քո բոլոր հրաշքների համար, Օրհնեա՜լ յաւիտեանս. ամէն:
6
ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Սիրող եւ ողորմած Աստուած, Օգնէ բոլոր ընտանիքներուն, որպէսզի իրենց հաւատքը ապրին իրարու եւ ուրիշներու հանդէպ կարեկցանք ցոյց տալով. Լսէ՛ մեր աղօթքը, ո՜վ Աստուած: Օգնէ իւրաքանչիւրին որ բարութիւն ցոյց տայ ուրիշին եւ բոլոր անոնց որոնց կը հանդիպին. Լսէ՛ մեր աղօթքը, ո՜վ Աստուած: Օգնէ որ մեր ընտանիքները գիտակից խոնարհութեամբ Քու փառքդ ու մեծութիւնըդ յիշեն. Լսէ՛ մեր աղօթքը, ո՜վ Աստուած: Օգնէ որ մեր ընտանիքները հեզութիւն սորվին, միշտ Քեզի փառք տալով. Լսէ՛ մեր աղօթքը, ո՜վ Աստուած: Օգնէ որ մեր ընտանիքները իւրաքանչիւր հարազատի նկատմամբ համբերութիւն սորվին: Լսէ՛ մեր աղօթքը, ո՜վ Աստուած. Սակայն ամէն բանէ առաջ, իւրաքանչիւր ընտանիք օժտէ Քու սիրովդ, որպէսզի անոնք կարենան այդ սէրը ուրիշին արտայայտել. Լսէ՛ մեր աղօթքը, ո՜վ Աստուած: Այս բոլորը մենք կը խնդրենք, յանուն Յիսուս Քրիստոսի. Ամէն: ԱՒԵՏԱՐԱՆ ԸՍՏ ՄԱՏԹԷՈՍԻ 12:9-15 Մեկնելով անկէ՝ եկաւ անոնց ժողովարանը: Հոն մարդ մը կար, որուն ձեռքը չորցած էր: Ամբաստանելու համար զինք՝ հարցուցին անոր. «Արտօնուա՞ծ է բուժել Շաբաթ օրը»: Ան ալ ըսաւ անոնց. «Ձեզմէ ո՞վ է այն մարդը, որ եթէ ոչխար մը ունենայ եւ ան փոսի մէջ իյնայ Շաբաթ օրը, չի բռներ ու վեր չի հաներ զայն: Հետեւաբար մարդը ո՜րչափ աւելի կ՚արժէ ոչխարէն: Ուրեմն արտօնուած է բարիք գործել Շաբաթ օրը»: Այն ատեն ըսաւ այդ մարդուն. «Երկարէ՛ ձեռքդ»: Ան ալ երկարեց, եւ առողջացաւ միւսին պէս: Իսկ Փարիսեցիները դուրս ելլելով՝ խորհրդակցեցան անոր դէմ թէ ի՛նչպէս կորսնցնեն զայն: 7
Երբ Յիսուս գիտցաւ՝ մեկնեցաւ անկէ: Մեծ բազմութիւններ հետեւեցան անոր, եւ բուժեց բոլորը: ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ Խաչով Տիրոջը աղաչենք, որպէսզի սրանով փրկէ մեզ մեղքերէն եւ Իր ողորմութեան շնորհով պահէ մեզ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, ապրեցու՛ր եւ ողորմէ՛:
8
ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։
֍ 9
LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 74 Speaking with God from the Depths of the Heart A Heavenly king, Lord of all, patient toward all in all things, Son of the living God, beyond our understanding, your true mercy is manifest when the expectation of reward is cut off. Your benevolence is displayed when the mind’s vision is blocked. Your love of mankind is expressed at the hour when weakness lays siege from without and within. The divine healing of your hand is manifest when life departs completely from our bodies. You visit where there is no exit. Your greatness is clear when you cure the 10
wound of despair. Your genuine humanity shared with us is revealed when at unexpected times you dispense salvation. Your victory is obvious when you open the closed door of life at my last breath. Your magnificent grace is there when you forget my wrongs and remember your goodness. Your ungrudging generosity is manifest when you include me in your care, ingrate that I am, along with the grateful. I know and recognize that you look upon this offering of words with your former compassion as you lift away my sinful habits. B For hymns rise up and chants are sung when the Lord in his kindness rewards the bad servant with goodness. When he grants rest in the royal palace to one who should be imprisoned. When he seats on the tufts of the sumptuous throne one who belongs in the dust bin. When he lifts toward the heights of happiness the eyes of one expecting them gouged. When he places the ring of royalty on the hand of him who expects his fingers cut off. When he draws into his comforting embrace one expecting lashes of a whip. When in plain view of all he rescues someone poised for destruction. 11
When he bestows glory as well as life to him waiting for death’s devastation. When he decorates with laurels the head of one expecting beheading. These are the blessed fruits of your magnificent vine, compassionate Lord. This is the living harvest of your creative commandments. These are the yearning thoughts inspired by fervor for you. These are the rays of light of your all-encompassing radiance. This is the pleasurable taste of your glorious sweetness. C These are yours alone, Lord, and by you was I moved to write them. I pray, blessed Lord, for those gifts uniquely yours to give, Grant them, I pray you. Open, Lord, the treasures of your good things, according to the prayer of the Proverbs. Do not mix my wrongdoing in the storehouse of your good things. Do not store up vengeance and anger, which are hateful to you, with compassion and mercy, which you love. Do not keep in your venerable creation the darkness and cruelty displeasing to you or the sin and misery harmful to me. Do not record with your blessed right hand into the book of life the mortgage of my damning debts. Rather bring to pass the seemingly impossible, 12
exalt your name yet again, Lord, by showing how simple and easy these are for you. D My debts are too numerous to count, but not so marvelous as your mercy. My sins are many, but small compared to your forgiveness. My transgressions are frequent, but your love for mankind vanquishes them all, powerful and almighty, The stains on my soul are too numerous for me to count, but for you they are very limited. The weapons of sin produced by a miserable wretch like me are not so strong against life as the memory of your death, living Lord, for fending off the Destroyer. What effect can a small shadow have on the light of your day, God? How can the dusk withstand your radiance, great God? How can my unruly frail body be placed on the scales with the cross of your suffering? How does the mass of all the sins of the universe appear to your eye, Almighty, who made everything in abundance? Are they not for you but a clump of earth that easily crumbles or a drop of rain that splatters in all directions and disappears at your command? E How long would it take your omnipotent power to pardon my transgressions? Not even the batting of the eye, not the fleeting side glance, not the quick glaring flash, 13
not the slightest hesitation, not the hurried footstep, not the raindrop’s coursing a cubit, not the grasp of a line by the mind, not the speed of light, not the taking of a breath. None of these insubstantial, fleeting events or ephemeral states is so short or instantaneous as the disintegration, destruction and melting of the glacier of my sins by your power God, Lord of all, Jesus Christ, Son of the living God, beyond human understanding. You grant the sun of sweetness to the evil as well as the good, and make it rain upon both.8 You mete out fairly the vicissitudes of life. Those who find contentment in the expectation of rewards, you pay with the spurs of temptation for their few sins. And those who have chosen the worldly life, you forgive with mercy ministering your care to both alike, awaiting their return to you. To you glory, Almighty, for the miraculous work of your patient loving care, blessed forever. Amen. PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Loving and gracious God, Help each family in our congregation live out their faith together with compassion for each family member and for others; Hear our prayer, O God. Help each one show kindness to one another and all they meet; Hear our prayer, 14
O God. Help our families know humility as they remember your glory and greatness, Hear our prayer, O God. Help our families study meekness, giving all credit to you; Hear our prayer, O God. Help our families learn patience toward each family member; Hear our prayer, O God. Above all, clothe each family with your love so that they might show that love to others; Hear our prayer, O God. All this we pray, in the name of Jesus Christ. Amen. GOSPEL ACCORDING TO MATTHEW: 12:9-15 Leaving that place, Jesus withdrew to the region of Tyre and Going on from that place, he went into their synagogue, and a man with a shriveled hand was there. Looking for a reason to bring charges against Jesus, they asked him, “Is it lawful to heal on the Sabbath?” He said to them, “If any of you has a sheep and it falls into a pit on the Sabbath, will you not take hold of it and lift it out? How much more valuable is a person than a sheep! Therefore, it is lawful to do good on the Sabbath.” Then he said to the man, “Stretch out your hand.” So he stretched it out and it was completely restored, just as sound as the other. But the Pharisees went out and plotted how they might kill Jesus. Aware of this, Jesus withdrew from that place. A large crowd followed him, and he healed all who were ill. PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Dispel the pain and heal the sickness of thy people, Lord our God and grant to all perfect health by the sign of thine all-conquering cross through which thou removed the weakness of mankind and condemned the enemy of our life and salvation. Thou art our life 15
and salvation, beneficent and all merciful God, who alone can forgive us our sins and remove diseases and sickness from us, to whom are known our needs and necessities. Bestower of gifts, grant thy bounteous mercy to thy creatures according to their individual needs, through whom thy Holy Trinity is always glorified and praised, now and always and forever and ever. Amen. LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy. Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us. PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace. Deliver from enemies visible and invisible. Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen. LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; 16
and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. May you all be blessed by the grace of the Holy Spirit. Depart in peace and the Lord be with you all. Amen.
17