ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Հինգշաբթի/ Thursday 16 Յուլիս/ July, 2020- No. 91
920 Progress Ave. Toronto, ON, M1G 3T5 Tel: 416 431 3001 www.TorontoArmenianChurch.com / info@TorontoArmenianChurch.com
ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ՂԱ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Տէ՜ր, Տէ՜ր գթութեանց եւ Աստուած ողորմութեանց, Անուն մեծատառ, ձայն ահեղալուր, կոչումն ահաւոր, Համբաւ անպարփակ, բարբառ սոսկալի, հնչումն հիասքանչ, Յուսադրութիւն բարերար, ամէնողորմ քաղցրութիւն. Որից վախեցած սասանւում են ողջ արարածները: Ահիդ պակուցիչ սպառնալիքից` Սաւառնում են սերովբեները ու քերովբեները թեւամփոփւում, Պարուրւում են պարերը լուսակերպների, Երկնային բոլոր պետութիւնները երկնչում հիազարհուր, Ու ցնծում են ողջ երկիւղած դողով` նաւակատիքի բերկրութեամբ: Զարհուրում դեւերն ու ընկրկում են գնդերը չարի, 2
Չքւում ոգիները խաւարասէր, Անդունդ գլորւում հրեշտակներն օտարի, Խաչի նշանով խարխափում են յարձակումները ընդդիմամարտի, Փակւում են քինօտ ամաղեկացիք բանտի խորքերում, Անլուծանելի հանգուցումներով պաշարւում խմբերն հակառակորդի, Մահազէնների գումարտակները արգելափակւում զնդանում անզերծ, Դեւերը պրկւում ահեղ հրամանիդ մետաղների մէջ` Ընդդիմախօսներն ամենայն լռում, պապանձւում անձայն, Աներեւոյթների բազմութիւնները պարաւանդւում են կորստեան հիւծմամբ, Ու նեղւում անլոյծ շղթաների մէջ առաքելութիւնք սուտքրիստոսների: Բ Մթին գիշերուայ այս ժամին ահա ձեռքիս մատներով Նշանիդ տեառնագրութիւնը քեզ եմ կարկառում. Քեզ, որ ոչ միայն չես մթնում անգիտութեան խաւարով, ո՜վ ամենատես, Այլեւ անմատոյց լոյսի մէջ ես բնակւում ու հանգստանում: Աղաչում եմ քեզ գոհաբանութեամբ, ընդունի՛ր դու ինձ, Ա՛ռ վշտահարիս հզօր թեւերիդ պաշտպանութեան տակ, Փրկի՛ր դրսից եկող պղտոր ցնորքներից, Մաքրի՛ր սրտիս աչքերի տեսողութեան զգայարանքը դու, Կենաց փայտովդ ինձ ամրապնդիր տխուր անուրջների դէմ, Արիւնովդ սրսկիր բնակարանիս շուրջ-բոլորը, Կողքիդ կենարար արեան կաթիլով գծագրիր ճամփան իմ ելումուտի, Քառաթեւիդ ձեւակերպումը թող պահպանարան լինի երդիկիս, Ու խորհրդանիշն ամենափրկիչ քո տանջանքների, 3
Թող որ դէպի վեր նայող աչքերիս հանդէպ լինի միշտ, Չարչարանքներիդ գործիքը թող իմ տան դռան ճակատին դրոշմուի, Հաւատքն իմ յոյսի թող որ օրհնութեան ծառից կախուի քո: Կաշկանդի՛ր դու, Տէ՛ր, այդ նշանովդ հոգիների սատակչին, Եւ թող ներս մտնի առանց արգելքի պաշտպանը լոյսի, Ցաւերիս սաստիկ ծանրութեան հետ մեղքերիս բեռն էլ թեթեւացրու. Մահճում, մտամփոփ լռարանիս մէջ, Մտաբերելով յուսահատութեան պտուղները դառնահամ, Խոստովանում եմ ամենագէտիդ բոլոր անօրէն գործերը իմ չար: Գ Հանգստացրո՛ւ վաստակեալիս իմ բազմածուփ աշխատանքից, Կործանուած ոգուս տարակոյսների տագնապը ցրի՛ր, Դառնութիւնը վշտերի հետ եւ հեծութիւնը ցաւերի հետ, Անձկութիւնը թշուառութիւնների հետ, Հառաչանքները խորտակումների հետ, Սրտաբեկութիւնը ապշութիւնների հետ, Թմրութիւնը շուարման հետ, Արբեցութիւնը յիմարութիւնների հետ, Սառելը սիրոյ եւ հրաբորբոք ջերմութիւնը ցոփ-ցանկական ախտի հետ, Օժանդակ եղիր` ամենատխուր տարտամութեամբ տկարացածիս. Բարեգործ աջով քո շնորհատու, ձեռքովդ նորոգող, մատովդ կենսաբաշխ, Մշտափայլ փառքովդ, անեղծ մշտակայութեամբդ, երեսովդ զուարթ, Պաշտելի Էիդ իսկութեամբ եւ բարձրութեամբ երկրպագելի 4
Կտրի՛ր խեղդուողիս վշտալից հեծեծանքները, Չարի հնարքը նոր եւ բանսարկուի խարդաւանքը հին, Օտար դրդումներն ի մահ մղողի, Անպատշաճ դէպքերն ամէնօրեայ եղեռնագործի, Աչքակապ ճարպկութիւնները դաժան դեւի, Փաղաքշական բոցաշնչութիւնը գրաւող կախարդի: Պահպանի՛ր դու ինձ այս մահահանգոյն հանգստեան վայրում` Թաքուն մտքերից, մասնաւոր սխալանքներից, Մեծագոյն մոլորանքներից, փոքրագոյն սայթաքումներից Եւ չար խաբուսիկ ձանձրութիւններից: Հեռացրո՛ւ յանցաւոր ծառայիս զգայութիւններից Խորհուրդներ անդէպ, կրքեր բասրելի, վարք անարգելի, Դէպքեր անպատկառ, վրիպելի հետքեր, պատրանքներ ծաղրելի, Խոհեր անգոսնելի եւ աւելորդաբանութիւններ արհամարհելի: Դ Քեզ ապաւինածիս զինի՛ր անսխալ հոգով եւ մաքուր մարմնով` Հողմերի շնչից, բուռն հարուածներից, Փոթորիկների բախումից, մրրիկների պոռթկումից Եւ գազանների հարուածներից զերծ մնալու համար: Երբ փակեմ աչքերս` սրտիս նայուածքը թող չստուերանայ, Այլ զուարթանայ, պայծառանայ ու վայելչանայ, Փայլի թող քեզ հետ, Տէր Յիսուս Քրիստոս, լուսաւոր վառմամբ անշիջանելի: Խօսքովդ մաքրիր իմ ննջատեղին` Խորամանկութիւններից, երկիւղներից, Քեզ ատելի յիշողութիւններից, Աստուածամարտ մտածումներից, Յանցաւոր խենթութիւններից, 5
Տիրանենգ անշնորհքութիւններից Եւ աստուածընդդէմ պառակտումներից: Խնամակալ լինես ինձ երկնային քո գնդերով, պետութիւններով Եւ իշխանութիւններով զօրաւոր ու անյաղթելի, Որոնք մաքուր մատակարարներ են սուրբ Աստուածութեանդ. Առաքեալներն` աւետեաց աւետարանով, Մարգարէներն իրենց կտակարաններով, Եւ վերջին օրը երջանիկների քեզ ընծայուող մաղթանքներով: Այնժամ երկիւղով եւ քեզ հաճելի տրտմութեամբ ես պիտի նիրհեմ Եւ քո շնորհիւ բուռն ուրախութեամբ արթնանամ կրկին: Եթէ վհատութեամբ ննջեմ նոյնիսկ, Հոգեւոր բերկրութեամբ պիտի յարութիւն առնեմ դարձեալ, Եթէ մինչեւ իսկ մեղքով ընկողմանեմ, Պիտի կանգնեմ կրկին` մաքուր խղճով եւ անաղտ անբծութեամբ: Ե Լսի՛ր խնդրանքներն իմ հառաչալից եւ հեծեծագին, միա՜կ բարեգութ, Բարեխօսութեամբ սուրբ Աստուածածնիդ Եւ արդարների բոլոր ու ընտրեալ նահատակների: Բոլոր կողմերից, քո բարձունքն ի վեր, իմ ձայնով փառք եմ առաքում ես քեզ, Միշտ սուրբ եւ անմահ զուարթունների միջոցով` Ի գովեստ քո Հօր եւ մեր Աստծոյ, Եւ ամէն ինչի ստեղծիչ եւ նորոգող սուրբ Հոգուդ, Յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
6
ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Սուրբ ես, Տէր, որ Սուրբերուն մէջ կը հանգչիս, եւ մենք ալ այս սուրբ վկաներով կաղաչենք Քեզի: Սուրբ Աստուածածնին բարեխօսութեամբ եւ բոլոր սուրբերու աղաչանքներով, մի՜ մերժեր մեզի Քու ողորմութենէդ, այլ անոնց աղօթքներով ապրեցուր մեզ, որովհետեւ Դո՜ւն ես բազումողորմ Աստուած, ուստի՝ Քեզի կը վայելէ փառք, իշխանութիւն եւ պատիւ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՄԱՏԹԷՈՍԻ ԱՒԵՏԱՐԱՆԷՆ 15.29-38 Յիսուս անկէ մեկնեցաւ. երբ Գալիլեայի ծովեզերքը հասաւ՝ լեռը ելլելով նստաւ: Ու մեծ բազմութիւններ եկան իրեն, որոնք ունէին իրենց հետ կաղեր, կոյրեր, համրեր, հաշմանդամներ եւ շատ ուրիշներ, ու ձգեցին զանոնք Յիսուսի ոտքը: Ան ալ բուժեց զանոնք. այնպէս որ բազմութիւնը զմայլեցաւ՝ տեսնելով որ համրերը կը խօսէին, հաշմանդամները կը բժշկուէին, կաղերը կը քալէին եւ կոյրերը կը տեսնէին. ու կը փառաբանէին Իսրայէլի Աստուածը: Յիսուս՝ քովը կանչելով իր աշակերտները՝ ըսաւ. «Կը գթամ այդ բազմութեան վրայ, որովհետեւ արդէն երեք օրէ ի վեր քովս են, եւ ուտելիք ոչի՛նչ ունին: Չեմ ուզեր անօթի արձակել զանոնք, որպէսզի ճամբան չպարտասին»: Աշակերտները ըսին անոր. «Մենք անապատին մէջ ուրկէ՞ պիտի ունենանք այնչափ հաց, որ կշտացնենք ա՛յսչափ մեծ բազմութիւն մը»: Յիսուս ըսաւ անոնց. «Քանի՞ նկանակ ունիք»: Անոնք ալ ըսին. «Եօթը, ու քանի մը մանր ձուկ»: Հրամայեց բազմութեան՝ որ նստին գետինին վրայ: Առաւ եօթը նկանակներն ու ձուկերը, շնորհակալ եղաւ, կտրեց եւ տուաւ աշակերտներուն, աշակերտներն ալ՝ բազմութեան: Բոլորը կերան ու կշտացան, 7
եւ վերցնելով աւելցած բեկորները՝ եօթը զամբիւղ լեցուցին: Անոնք որ կերան՝ չորս հազար այր մարդիկ էին, կիներէն ու մանուկներէն զատ: ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ Խաչով Տիրոջը աղաչենք, որպէսզի սրանով փրկէ մեզ մեղքերէն եւ Իր ողորմութեան շնորհով պահէ մեզ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, ապրեցու՛ր եւ ողորմէ՛:
8
ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։
֍ 9
LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 91 Speaking with God from the Depths of the Heart A Lord, Lord filled with compassion, God of mercies, majestic name, awe-inspiring voice, severe summons, unbroken silence, thundering speech, shocking sound, hope of good deeds and all merciful sweetness, before which all creatures quake in fear. Before your awesome wrath, the seraphim take to flight and the cherubim huddle together. the choirs of angels hide their faces, all the principalities of heaven shake in amazement, and all of them rejoice with great trembling in jubilant celebration. 10
the demons are frightened away and the evil bands recoil, the spirits of darkness are exiled and the angels of the banished one are condemned to the abyss. The attacks of the aggressors are held in check by the sign of your cross, and the vengeful Amalekites are locked away in their infernal prison. The enemy forces are bound with undoable knots. The legions of the warriors of death are jailed in prisons from which there is no escape. The demonic hordes are arrested as in irons by your command. The instigators of mutiny are silenced. The mobs of evil spirits are tied up and waste away. The emissaries of the Antichrist are locked in unbreakable chains. B In this midnight silence I lift my hand toward you to make the blessed sign of your cross, source of sight, who never dims in the darkness of ignorance, but eternally dwells in unapproachable light. With a grateful heart I implore that this grieving soul be taken under the protection of your almighty wing. Save me from the onrush of external illusion. Endow my heart’s eye with pure light. Strengthen me with your cross, the wood of life, against nightmares. Consecrate the boundaries of my cell with drops of your life-giving blood. 11
Sanctify my threshold with the water and blood from your side. May the roof of my dwelling bear the shape of your cross. May the miracle of your sacrifice for our salvation appear as a vision before my raised eyes. May the instrument of your torment be fixed upon my door. May my faith and hope hang upon your blessed tree. With your cross, Lord, stop the slayer of souls. Let the protector of light enter. Ease the severity of my pains and lighten the burden of my guilt. In the silent chamber where my mind collects itself upon the cushion of my bed, recalling the bitter fruits of despair, I confess to you, all-knowing God, my innumerable deeds of wicked iniquity in all their forms. C Give me rest. I am exhausted from the multitude of cares and toil. Remove the turmoil of doubt from my broken spirit, the bitterness along with the grief, the sighing along with the misery, the anxiety along with the wretchedness, the cries along with the destruction, the brokenness along with the stupor, the delirium along with the folly, the imprudence along with the stupidity, the cooling of love along with the feverish passion for luxury. 12
Come to my aid, for I am weak with grief and poor in spirit. With your right hand of beneficial grace, with your finger of renewal, with your ever-radiant glory, with your eternal, incorruptible presence, with your cheerful countenance, with the essence of your venerable being, with your greatness worthy of worship, relieve this labored sighing that is suffocating me. Stop the new tricks of evil and the old deceptions of the Troublemaker, the alienating impulses of the teacher of death, the unfitting imaginings prompted by the one who kills us daily, the mirages caused by the treacherous demon, the enchanting sorcerer’s fiery breath. Protect my place of rest in the tranquility resembling death, from hidden thoughts and new errors, from great misdeeds and small missteps, from the evil machinations of idleness. Banish from my senses, wayward servant that I am, inappropriate thoughts and base passions, blameworthy conduct and unbecoming ambitions, erring actions, ridiculous illusions, vile thoughts, and despicable babble. D Arm me, for I have taken refuge in you, arm me with an unerring heart and undefiled body, against winds, the violent blows, the battering of the storm, the pouncing of the tempest, the attacks of beasts. 13
When I close my eyes, do not let my heart-vision grow dark, rather let it awaken, become bright and splendid to shine with you, Lord Jesus Christ, with the burning of the inextinguishable light. With your word, cleanse my bedchamber of cunning and distractions, of memories distasteful to you and thoughts hostile to heaven, of criminal follies and ingratitude toward your Lordship, and heresies against God. Stand guard over me with your heavenly host, the principalities and dominions, and invincible powers, pure ministers of your holy Godhead, the apostles with the tidings of your Gospel, the prophets with their testaments, and the righteous with their prayers offered at the end of their lives, that I might fall asleep in mourning pleasing to you and awaken anew with the grace of your joy. Though I sleep with trepidation, may I arise again in spiritual bliss. Though I go to bed in sinfulness, may I get up with a clear conscience and spotless purity. E Hear the sighing of my voice in prayer, you who alone are most compassionate, through the intercession of your Holy Mother, and all the righteous and the chosen martyrs. To you glory from all people, which I offer up to you, along with the choirs of immortal Holy Angels, 14
in praise of your Father, our God, and the Holy Spirit, the creator and renewer of everything, forever and ever. Amen. PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Holy are You, O Lord who dwells in the saints. We beseech You through the holy martyrs, through the intercessions of the holy Mother-of-God and through the prayers of all Your saints, cast us not away from Your mercy, but save us through their prayers. For You are the God of many mercies and to You is fitting glory, dominion and honor, now and always and unto the ages of ages. Amen. GOSPEL ACCORDING TO MATTHEW: 15.29-38 Jesus left there and went along the Sea of Galilee. Then he went up on a mountainside and sat down. Great crowds came to him, bringing the lame, the blind, the crippled, the mute and many others, and laid them at his feet; and he healed them. The people were amazed when they saw the mute speaking, the crippled made well, the lame walking and the blind seeing. And they praised the God of Israel. Jesus called his disciples to him and said, “I have compassion for these people; they have already been with me three days and have nothing to eat. I do not want to send them away hungry, or they may collapse on the way.” His disciples answered, “Where could we get enough bread in this remote place to feed such a crowd?” “How many loaves do you have?” Jesus asked. 15
“Seven,” they replied, “and a few small fish.” He told the crowd to sit down on the ground. Then he took the seven loaves and the fish, and when he had given thanks, he broke them and gave them to the disciples, and they in turn to the people. They all ate and were satisfied. Afterward the disciples picked up seven basketfuls of broken pieces that were left over. The number of those who ate was four thousand men, besides women and children. PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Dispel the pain and heal the sickness of thy people, Lord our God and grant to all perfect health by the sign of thine all-conquering cross through which thou removed the weakness of mankind and condemned the enemy of our life and salvation. Thou art our life and salvation, beneficent and all merciful God, who alone can forgive us our sins and remove diseases and sickness from us, to whom are known our needs and necessities. Bestower of gifts, grant thy bounteous mercy to thy creatures according to their individual needs, through whom thy Holy Trinity is always glorified and praised, now and always and forever and ever. Amen. LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy. Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us. PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, 16
guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace. Deliver from enemies visible and invisible. Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen. LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen. Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven. Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil. For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen. May you all be blessed by the grace of the Holy Spirit. Depart in peace and the Lord be with you all. Amen.
17