The Shogh Sunday Bulletin Issue # 229 - January 07, 2024 by torontoarmenianchurch

ՇՈՂ - SHOGH ՅՈՒՆՈՒԱՐ 7 JANUARY, 2024 – No. 229

ԿԻՐԱԿՆՕՐԵԱՅ ԹԵՐԹԻԿ - SUNDAY BULLETIN ԿԻՐԱԿՆՕՐԵԱՅ ԹԵՐԹԻԿ-SUNDAY BULLETIN

Բ. ՕՐ ԾՆՆԴԵԱՆ ՃԱՇՈՒ ԸՆԹԵՐՑՈՒԱԾՆԵՐ ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ ԳԻՐՔԷՆ 6.8-8.2 ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ ԱՒԵՏԱՐԱՆԷՆ 12.24-26 ԱՌԱՒՕՏԵԱՆ ԺԱՄԵՐԳՈՒԹԻՒՆ Ժամը 9։30-ին ՍՈՒՐԲ ԵՒ ԱՆՄԱՀ ՊԱՏԱՐԱԳ Ժամը 10։30-ին Պատարագիչ եւ Քարոզիչ՝ ՝

Տ. ՀԱՅԱՐԻ ՔՀՆՅ. ԹԱՆԱՇԵԱՆ Հոգեւոր Հովիւի օգնական

SYNAXIS READINGS ACTS 6.8-8.2 JOHN 12.24-26 MORNING SERVICE at 9:30 am DIVINE LITURGY at 10:30 am Celebrated by:

REV. FR. HAYARI TANASHIAN Pastor’s Assistant Choirmaster: Dn. Shahe Altounian Organist: Mrs. Sona Artinian

ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ ԳԻՐՔԷՆ 6.8-8.2 Ստեփանոս, որ հաւատքով ու զօրութեամբ լեցուած մարդ մըն էր, մեծ սքանչելիքներ եւ նշաններ կ՚ընէր ժողովուրդին մէջ: Բայց ոմանք, այն ժողովարանէն՝ որ կը կոչուէր Ազատագրուածներուն, Կիւրենացիներուն ու Աղեքսանդրացիներուն ժողովարանը, եւ ոմանք՝ որ Կիլիկիայէն ու Ասիայէն էին, կանգնեցան եւ կը վիճաբանէին Ստեփանոսի հետ. բայց կարող չէին դիմադրել այն իմաստութեան ու հոգիին, որով ան կը խօսէր: Այն ատեն կաշառեցին քանի մը մարդիկ, որպէսզի ըսեն. «Մենք լսեցինք թէ ան հայհոյական խօսքեր կ՚արտասանէր Մովսէսի եւ Աստուծոյ դէմ»: Այսպէս՝ գրգռեցին ժողովուրդը, երէցներն ու դպիրները, եւ հասնելով անոր վրայ՝ յափշտակեցին զինք ու տարին ատեանին առջեւ: Սուտ վկաներ ներկայացուցին, որոնք կ՚ըսէին. «Այս մարդը չի դադրիր հայհոյական խօսքեր արտասանելէ այս սուրբ տեղին եւ Օրէնքին դէմ: Որովհետեւ լսեցինք իրմէ, որ կ՚ըսէր թէ “այս Նազովրեցի Յիսուսը պիտի քակէ այս տեղը, ու պիտի փոխէ Մովսէսի մեզի աւանդած սովորութիւնները”»: Բոլոր ատեանին մէջ բազմողները երբ ակնապիշ նայեցան անոր, անոր երեսը տեսան՝ հրեշտակի երեսի պէս: Քահանայապետը ըսաւ. «Այդ բաները ա՞յդպէս են ի՛րապէս»: Ան ալ ըսաւ. «Մարդի՛կ եղբայրներ ու հայրե՛ր, մտի՛կ ըրէք. փառքի Աստուածը երեւցաւ մեր հօր՝ Աբրահամի, երբ Միջագետքի մէջ էր, դեռ Խառանի մէջ չբնակած, եւ ըսաւ անոր. “Ելի՛ր քու երկրէդ ու ազգականներէդ, եւ գնա՛ այն երկիրը՝ որ ես պիտի ցուցնեմ քեզի”: Այն ատեն՝ ելլելով Քաղդէացիներու երկրէն՝ բնակեցաւ Խառանի մէջ, եւ անոր հօր մեռնելէն ետք՝ անկէ փոխադրեց զայն այս երկիրը, ուր դուք կը բնակիք հիմա: Ո՛չ մէկ ժառանգութիւն տուաւ անոր այս երկրին մէջ, ո՛չ իսկ ոտքի քայլի մը չափ տեղ. բայց խոստացաւ ասիկա իբր կալուած տալ իրեն, եւ իրմէ ետք՝ իր զարմին, երբ դեռ ինք զաւակ չունէր: Աստուած սա՛պէս խօսեցաւ. “Անոր զարմը պանդուխտ պիտի ըլլայ օտար երկրի մը մէջ, ու զայն ստրուկ պիտի 3

ընեն եւ չարչարեն չորս հարիւր տարի: Բայց ե՛ս պիտի դատեմ այն ազգը՝ որուն ստրուկ պիտի ըլլան,- ըսաւ Աստուած,- եւ անկէ ետք պիտի ելլեն ու այս տեղին մէջ պիտի պաշտեն զիս”: Անոր տուաւ թլփատութեան ուխտը, եւ յետոյ Աբրահամ ծնաւ Իսահակը, ու թլփատեց զայն ութերորդ օրը: Իսահակ ծնաւ Յակոբը, Յակոբ ալ՝ տասներկու նահապետները: «Նահապետները՝ նախանձելով Յովսէփի՝ ծախեցին զայն Եգիպտոս տարուելու համար. բայց Աստուած անոր հետ էր, ու ազատեց զայն իր բոլոր տառապանքներէն: Շնորհք եւ իմաստութիւն տուաւ անոր Եգիպտոսի Փարաւոն թագաւորին առջեւ. ան ալ կառավարիչ նշանակեց զայն Եգիպտոսի ու իր ամբողջ տան վրայ: Երբ Եգիպտոսի եւ Քանանի ամբողջ երկրին մէջ սով եղաւ, ու մեծ տառապանք, մեր հայրերը ուտելիք չէին գտներ: Յակոբ՝ երբ լսեց թէ Եգիպտոսի մէջ ցորեն կը գտնուի՝ առաջին անգամ ճամբեց մեր հայրերը: Երկրորդ անգամ՝ Յովսէփ ճանչցուց ինքզինք իր եղբայրներուն, եւ Յովսէփի ցեղը յայտնի եղաւ Փարաւոնի: Յովսէփ մարդ ղրկեց ու կանչեց իր հայրը՝ Յակոբը, եւ բոլոր ազգականները՝ եօթանասունհինգ անձ: Յակոբ իջաւ Եգիպտոս, ուր վախճանեցան ինք ու մեր հայրերը, եւ փոխադրուելով Սիւքէմ՝ դրուեցան այն գերեզմանին մէջ, որ Աբրահամ արծաթով գնած էր Սիւքէմի հօր՝ Եմովրի որդիներէն: Երբ մօտեցաւ ժամանակը խոստումին՝ որուն համար Աստուած երդում ըրած էր Աբրահամի, ժողովուրդը աճեցաւ ու բազմացաւ Եգիպտոսի մէջ՝ մինչեւ որ ուրիշ թագաւոր մը ելաւ, որ չէր ճանչնար Յովսէփը: Ան խորամանկութեամբ վարուեցաւ մեր ցեղին դէմ եւ չարչարեց մեր հայրերը, մինչեւ անգամ անոնց երախաները դուրս նետել տալով, որպէսզի չապրեցնէ: «Այդ ատեն Մովսէս ալ ծնաւ, որ գեղեցիկ էր Աստուծոյ առջեւ, ու երեք ամիս մեծցաւ իր հօր տունը: Երբ ան դուրս դրուեցաւ, Փարաւոնի աղջիկը տարաւ զայն եւ մեծցուց իբր իր որդին: Մովսէս կրթուեցաւ Եգիպտացիներուն ամբողջ իմաստութեամբ, ու զօրաւոր էր իր խօսքերով եւ գործերով: Երբ լման քառասուն տարեկան եղաւ, իր սիրտը փափաքեցաւ այցելել իր եղբայրներուն՝ Իսրայէլի որդիներուն: Անիրաւուած տեսնելով Իսրայելացիներէն մէկը՝ պաշտպանեց զայն, եւ ընկճուածին վրէժը առաւ՝ զարնելով Եգիպտացին: Կը կարծէր թէ իր 4

եղբայրները պիտի հասկնային թէ Աստուած իրենց փրկութիւն պիտի տար իր ձեռքով. բայց անոնք չհասկցան: Հետեւեալ օրը հանդիպեցաւ անոնց՝ երբ կը կռուէին, եւ ուզեց հաշտեցնել զանոնք՝ ըսելով. “Մարդի՛կ, դուք եղբայրնե՛ր էք. ինչո՞ւ կ՚անիրաւէք զիրար”: Բայց ան որ կ՚անիրաւէր ընկերը՝ վանեց զինք ու ըսաւ. “Ո՞վ քեզ պետ եւ իրաւարար նշանակեց մեր վրայ: Զի՞ս ալ կ՚ուզես սպաննել, ինչպէս երէկ սպաննեցիր Եգիպտացին”: Այս խօսքէն ետք Մովսէս փախաւ ու պանդխտացաւ Մադիամի երկրին մէջ, ուր ծնաւ երկու որդի: Երբ քառասուն տարին լրացաւ, Տէրոջ հրեշտակը երեւցաւ անոր Սինա լերան անապատին մէջ՝ մորենիի կրակի բոցով: Մովսէս ալ՝ երբ նշմարեց՝ զարմացաւ այդ տեսիլքին վրայ, ու երբ մօտեցաւ դիտելու՝ Տէրոջ ձայնը եկաւ անոր, որ կ՚ըսէր. “Ե՛ս եմ քու հայրերուդ Աստուածը, Աբրահամի Աստուածը, Իսահակի Աստուածը եւ Յակոբի Աստուածը”: Մովսէս ալ՝ վախէն դողալով՝ չէր յանդգներ դիտել: Տէրը ըսաւ անոր. “Հանէ՛ ոտքերուդ կօշիկները, որովհետեւ սուրբ երկիր է այն տեղը՝ ուր կայնած ես: Ի՛րապէս տեսայ Եգիպտոսի մէջ եղող ժողովուրդիս չարչարանքը, լսեցի անոնց հառաչանքը, եւ իջայ զանոնք ազատելու. ու հիմա եկո՛ւր, քեզ ղրկեմ Եգիպտոս”: «Այս Մովսէսը, որ ուրացան՝ ըսելով. “Ո՞վ պետ եւ իրաւարար նշանակեց քեզ”, զա՛յն ղրկեց Աստուած իբր պետ եւ ազատարար՝ այն հրեշտակին ձեռքով, որ երեւցաւ անոր մորենիին մէջ: Անիկա՛ դուրս հանեց զանոնք, սքանչելիքներ ու նշաններ ցոյց տալով Եգիպտոսի երկրին եւ Կարմիր ծովուն, ու քառասուն տարի՝ անապատին մէջ: Այս Մովսէսն է որ ըսաւ Իսրայէլի որդիներուն. “Տէրը՝ ձեր Աստուածը՝ ձեր եղբայրներէն պիտի հանէ ձեզի մարգարէ մը՝ ինծի նման. մտի՛կ ըրէք անոր”: Ասիկա ա՛ն է որ համախմբումին մէջ էր՝ անապատը, Սինա լերան վրայ իրեն խօսող հրեշտակին եւ մեր հայրերուն հետ: Ան կենարար պատգամներ ընդունեց՝ մեզի տալու. բայց մեր հայրերը չուզեցին անոր հնազանդիլ, հապա զայն վանեցին իրենցմէ ու Եգիպտոս դարձան իրենց սիրտին մէջ՝ ըսելով Ահարոնի. “Աստուածնե՛ր շինէ մեզի, որպէսզի երթան մեր առջեւէն. որովհետեւ այդ Մովսէսը՝ որ հանեց մեզ Եգիպտոսի երկրէն, չենք գիտեր թէ ի՛նչ եղաւ անոր”: Այն օրերը շինեցին հորթ մը, զոհ մատուցանեցին կուռքին, եւ կ՚ուրախանային 5

իրենց ձեռքերուն գործերով: Աստուած ալ երես դարձուց ու մատնեց զանոնք պաշտելու երկինքի աստղերը, ինչպէս գրուած է Մարգարէներու գիրքին մէջ. “Միթէ ինծի՞ մատուցանեցիք մորթուած անասուններ եւ զոհեր՝ քառասուն տարի անապատին մէջ, ո՛վ Իսրայէլի տունը: Հապա կրեցիք Մողոքի վրանը ու ձեր Հռեմփա աստուծոյն աստղը, ձեր կերտած պատկերները՝ անոնց երկրպագելու համար: Ես ալ պիտի տարագրեմ ձեզ Բաբելոնի միւս կողմը”: «Անապատին մէջ՝ մեր հայրերը ունէին վկայութեան խորանը, ինչպէս Մովսէսի հետ խօսողը պատուիրած էր որ շինէ զայն՝ տեսած տիպարին պէս: Անոնց յաջորդող մեր հայրերն ալ՝ զայն ստանալով՝ Յեսուի հետ մտցուցին կալուածը այն հեթանոսներուն, որ Աստուած վանեց մեր հայրերուն առջեւէն: Հոն մնաց մինչեւ Դաւիթի օրերը, որ Աստուծոյ առջեւ շնորհք գտաւ եւ ուզեց բնակարան մը կառուցանել Յակոբի Աստուծոյն. բայց Սողոմո՛ն տուն մը կառուցանեց անոր: Սակայն Ամենաբարձրը չի բնակիր ձեռակերտ տաճարներու մէջ, ինչպէս մարգարէն կ՚ըսէ. “Երկինքը իմ գահս է, ու երկիրը իմ ոտքերուս պատուանդանն է. ինչպիսի՞ տուն պիտի կառուցանէք ինծի,- կ՚ըսէ Տէրը,- կամ ի՞նչպէս պիտի ըլլայ իմ հանգստավայրիս տեղը. միթէ իմ ձեռքս չէ՞ շիներ այս բոլորը”: «Խստապարանոցնե՛ր ու սիրտով եւ ականջով անթլփատնե՛ր, դուք միշտ կ՚ընդդիմանաք Սուրբ Հոգիին, ինչպէս ձեր հայրերը՝ այնպէս ալ դուք: Մարգարէներէն ո՞րը չհալածեցին ձեր հայրերը, ու չսպաննեցին անոնք՝ որ նախապէս ծանուցանեցին այն Արդարին գալուստը: Անոր մատնիչները եւ սպաննողները եղաք հիմա, դո՛ւք՝ որ ստացաք Օրէնքը հրեշտակներու կարգադրութեամբ, բայց չպահեցիք զայն»: Այս բաները լսելով՝ անոնք կը մոլեգնէին իրենց սիրտերուն մէջ եւ կը կրճտէին իրենց ակռաները անոր դէմ: Բայց ան՝ լեցուած Սուրբ Հոգիով՝ ակնապիշ նայեցաւ դէպի երկինք, տեսաւ Աստուծոյ փառքը ու Յիսուսն ալ՝ որ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած էր, եւ ըսաւ. «Ահա՛ կը տեսնեմ երկինքը բացուած, ու մարդու Որդին՝ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած»: Իսկ անոնք բարձրաձայն աղաղակելով՝ գոցեցին իրենց ականջները, եւ բոլորը միաբանութեամբ խուժեցին անոր վրայ, ու քաղաքէն դուրս հանելով՝ քարկոծեցին զայն. եւ վկաները 6

իրենց հանդերձները պահ դրին երիտասարդի մը ոտքերուն քով, որ կը կոչուէր Սօղոս: Ու կը քարկոծէին Ստեփանոսը, որ կը գոչէր. «Տէ՛ր Յիսուս, ընդունէ՛ իմ հոգիս»: Եւ ծնրադրելով՝ բարձրաձայն աղաղակեց. «Տէ՛ր, այս մեղքը մի՛ սեպեր ատոնց»: Ասիկա ըսելով՝ ննջեց: Սօղոս ալ կամակից էր անոր սպաննուելուն: Եւ ծնրադրելով՝ բարձրաձայն աղաղակեց. «Տէ՛ր, այս մեղքը մի՛ սեպեր ատոնց»: Ասիկա ըսելով՝ ննջեց: Սօղոս ալ կամակից էր անոր սպաննուելուն: Այդ օրը մեծ հալածանք եղաւ Երուսաղէմի մէջ եղող եկեղեցիին դէմ: Առաքեալներէն զատ՝ բոլորն ալ ցրուեցան Հրէաստանի ու Սամարիայի երկրամասերուն մէջ: Բարեպաշտ մարդիկ վերցուցին Ստեփանոսը, եւ մեծապէս հեծեծեցին անոր վրայ: ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ ԱՒԵՏԱՐԱՆԷՆ 12.24-26 Ճշմա՛րտապէս, ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Եթէ ցորենին հատիկը հողին մէջ իյնալով չմեռնի՝ ինք մինակ կը մնայ. բայց եթէ մեռնի՝ շատ պտուղ կը բերէ”: Ա՛ն որ կը սիրէ իր անձը՝ պիտի կորսնցնէ զայն, եւ ա՛ն որ կ՚ատէ իր անձը այս աշխարհի մէջ՝ յաւիտենական կեանքին համար պիտի պահէ զայն: Եթէ մէկը կը սպասարկէ ինծի՝ թող հետեւի ինծի. ու ես ո՛ւր որ եմ, իմ սպասարկուս ալ հո՛ն պիտի ըլլայ. եթէ մէկը կը սպասարկէ ինծի, Հայրը պիտի պատուէ զինք»: ACTS 6.8-8.2 Now Stephen, a man full of God’s grace and power, performed great wonders and signs among the people. Opposition arose, however, from members of the Synagogue of the Freedmen (as it was called)—Jews of Cyrene and Alexandria as well as the provinces of Cilicia and Asia—who began to argue with Stephen. But they could not stand up against the wisdom the Spirit gave him as he spoke. Then they secretly persuaded some men to say, “We have heard Stephen speak blasphemous words against Moses and against God.” 7

So they stirred up the people and the elders and the teachers of the law. They seized Stephen and brought him before the Sanhedrin. They produced false witnesses, who testified, “This fellow never stops speaking against this holy place and against the law. For we have heard him say that this Jesus of Nazareth will destroy this place and change the customs Moses handed down to us.” All who were sitting in the Sanhedrin looked intently at Stephen, and they saw that his face was like the face of an angel. Then the high priest asked Stephen, “Are these charges true?” To this he replied: “Brothers and fathers, listen to me! The God of glory appeared to our father Abraham while he was still in Mesopotamia, before he lived in Harran. ‘Leave your country and your people,’ God said, ‘and go to the land I will show you.’ a “So he left the land of the Chaldeans and settled in Harran. After the death of his father, God sent him to this land where you are now living. He gave him no inheritance here, not even enough ground to set his foot on. But God promised him that he and his descendants after him would possess the land, even though at that time Abraham had no child. God spoke to him in this way: ‘For four hundred years your descendants will be strangers in a country not their own, and they will be enslaved and mistreated. But I will punish the nation they serve as slaves,’ God said, ‘and afterward they will come out of that country and worship me in this place.’ Then he gave Abraham the covenant of circumcision. And Abraham became the father of Isaac and circumcised him eight days after his birth. Later Isaac became the father of Jacob, and Jacob became the father of the twelve patriarchs. “Because the patriarchs were jealous of Joseph, they sold him as a slave into Egypt. But God was with him and rescued him from all his troubles. He gave Joseph wisdom and enabled him to gain the goodwill of Pharaoh king of Egypt. So Pharaoh made him ruler over Egypt and all his palace. “Then a famine struck all Egypt and Canaan, bringing great suffering, and our ancestors could not find food. When Jacob heard that there was grain in Egypt, he sent our forefathers on their first visit. On their second visit, Joseph told his brothers who he was, and Pharaoh learned about Joseph’s family. After this, Joseph sent for his father Jacob and his whole family, seventy-five in all. 15Then Jacob went down to Egypt, where he and our ancestors died. 16Their bodies were brought back to Shechem and placed in the tomb that 8

Abraham had bought from the sons of Hamor at Shechem for a certain sum of money. “As the time drew near for God to fulfill his promise to Abraham, the number of our people in Egypt had greatly increased. Then ‘a new king, to whom Joseph meant nothing, came to power in Egypt.’ He dealt treacherously with our people and oppressed our ancestors by forcing them to throw out their newborn babies so that they would die. “At that time Moses was born, and he was no ordinary child. d For three months he was cared for by his family. When he was placed outside, Pharaoh’s daughter took him and brought him up as her own son. Moses was educated in all the wisdom of the Egyptians and was powerful in speech and action. “When Moses was forty years old, he decided to visit his own people, the Israelites. He saw one of them being mistreated by an Egyptian, so he went to his defense and avenged him by killing the Egyptian. Moses thought that his own people would realize that God was using him to rescue them, but they did not. The next day Moses came upon two Israelites who were fighting. He tried to reconcile them by saying, ‘Men, you are brothers; why do you want to hurt each other?’ “But the man who was mistreating the other pushed Moses aside and said, ‘Who made you ruler and judge over us? Are you thinking of killing me as you killed the Egyptian yesterday?’ When Moses heard this, he fled to Midian, where he settled as a foreigner and had two sons. “After forty years had passed, an angel appeared to Moses in the flames of a burning bush in the desert near Mount Sinai. When he saw this, he was amazed at the sight. As he went over to get a closer look, he heard the Lord say: ‘I am the God of your fathers, the God of Abraham, Isaac and Jacob.’ f Moses trembled with fear and did not dare to look. “Then the Lord said to him, ‘Take off your sandals, for the place where you are standing is holy ground. I have indeed seen the oppression of my people in Egypt. I have heard their groaning and have come down to set them free. Now come, I will send you back to Egypt.’ “This is the same Moses they had rejected with the words, ‘Who made you ruler and judge?’ He was sent to be their ruler and deliverer by God himself, through the angel who appeared to him in the bush. He led them out of 9

Egypt and performed wonders and signs in Egypt, at the Red Sea and for forty years in the wilderness. “This is the Moses who told the Israelites, ‘God will raise up for you a prophet like me from your own people.’ He was in the assembly in the wilderness, with the angel who spoke to him on Mount Sinai, and with our ancestors; and he received living words to pass on to us. “But our ancestors refused to obey him. Instead, they rejected him and in their hearts turned back to Egypt. They told Aaron, ‘Make us gods who will go before us. As for this fellow Moses who led us out of Egypt—we don’t know what has happened to him!’ That was the time they made an idol in the form of a calf. They brought sacrifices to it and reveled in what their own hands had made. But God turned away from them and gave them over to the worship of the sun, moon and stars. This agrees with what is written in the book of the prophets: “ ‘Did you bring me sacrifices and offerings forty years in the wilderness, people of Israel? You have taken up the tabernacle of Molek and the star of your god Rephan, the idols you made to worship. Therefore I will send you into exile’ j beyond Babylon. “Our ancestors had the tabernacle of the covenant law with them in the wilderness. It had been made as God directed Moses, according to the pattern he had seen. After receiving the tabernacle, our ancestors under Joshua brought it with them when they took the land from the nations God drove out before them. It remained in the land until the time of David, who enjoyed God’s favor and asked that he might provide a dwelling place for the God of Jacob. k But it was Solomon who built a house for him. “However, the Most High does not live in houses made by human hands. As the prophet says: “ ‘Heaven is my throne, and the earth is my footstool. What kind of house will you build for me? says the Lord. Or where will my resting place be? Has not my hand made all these things?’ “You stiff-necked people! Your hearts and ears are still uncircumcised. You are just like your ancestors: You always resist the Holy Spirit! Was there ever a prophet your ancestors did not persecute? They even killed those who 10

predicted the coming of the Righteous One. And now you have betrayed and murdered him— you who have received the law that was given through angels but have not obeyed it.” When the members of the Sanhedrin heard this, they were furious and gnashed their teeth at him. But Stephen, full of the Holy Spirit, looked up to heaven and saw the glory of God, and Jesus standing at the right hand of God. “Look,” he said, “I see heaven open and the Son of Man standing at the right hand of God.” At this they covered their ears and, yelling at the top of their voices, they all rushed at him, dragged him out of the city and began to stone him. Meanwhile, the witnesses laid their coats at the feet of a young man named Saul. While they were stoning him, Stephen prayed, “Lord Jesus, receive my spirit.” Then he fell on his knees and cried out, “Lord, do not hold this sin against them.” When he had said this, he fell asleep. And Saul approved of their killing him. On that day a great persecution broke out against the church in Jerusalem, and all except the apostles were scattered throughout Judea and Samaria. Godly men buried Stephen and mourned deeply for him. JOHN 12.24-26 Very truly I tell you, unless a kernel of wheat falls to the ground and dies, it remains only a single seed. But if it dies, it produces many seeds. Anyone who loves their life will lose it, while anyone who hates their life in this world will keep it for eternal life. Whoever serves me must follow me; and where I am, my servant also will be. My Father will honor the one who serves me.

ՇԱԲԹՈՒԱՆ ՏՕՆԵՐԸ - FEASTS OF THE WEEK ՏՕՆ ԱՆՈՒԱՆԱԿՈՉՈՒԹԵԱՆ ՏԵԱՌՆ ՄԵՐՈՅ ՅԻՍՈՒՍԻ ՔՐԻՍՏՈՍԻ Սուրբ Ծննդեան տօնի 8-րդ օրը մեր Տիրոջ՝ Յիսուս Քրիստոսի անուանակոչութեան տօնն է։ Ան առաքելական եկեղեցւոյ Տէրունական անշարժ տօներէն է եւ ամէն տարի կը նշուի Յունուար 13-ին։

Հրէական օրէնքի համաձայն, ծննդեան 8-րդ օրը Յիսուս, ինչպէս ամէն մի նորածին արու զաւակ, թլփատուեցաւ եւ անուանակոչւեցաւ: Ղուկաս Աւետարանիչը կը վկայէ. «Երբ ութ օրերը լրացան՝ մանուկը տարին թլփատելու: Անոր անունը դրուեցաւ Յիսուս, որ հրեշտակին կոչած անունն էր՝ դեռ ինք մօրը որովայնին մէջ չյղացած» (Ղուկ. 2:21): «Յիսուս» եբրայերէն բառ է, որ կը նշանակէ Փրկիչ: Գաբրիէլ հրեշտակ իր աւե-տիսին մէջ յիշատակեց Յի-սուս անունը: «Ահա՛ պիտի յղանաս որովայնիդ մէջ ու որդի մը պիտի ծնանիս, եւ անոր անունը Յիսուս պիտի կոչես»: (Ղուկ. 1:31) Յիսուս անուան հետ զու-գահեռ Փրկչին կը միանայ նաև Քրիստոս անունը: Ան Յունարէն բառ է, որ կը նշա-նակէ Օծեալ և կը համապատասխանէ եբրայերէնի Մեսիա բառին: Յիսուս կ'անուանուի Էմմանուէլ, Մեծ Վարդապետ: Փրկիչի անուանակոչութեան տօնին հայոց բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Սուրբ Պատարագ, իսկ նախորդ օրը՝ երեկոյեան ժամերգութեան աւարտին կը կատարուի նախատօնակի արարողութիւն։ ԱՆՈՒԱՆԱԿՈՉՈՒԹԻՒՆ Նուիրական աւանդութեան համաձայն, Մկրտութեան ժամանակ խորհրդակատար քահանան մկրտուողին նոր անուն կու տայ, քանզի մկրտութեան Սուրբ Աւազանէն վերստին ծնածը այլեւս նոր մարդ մըն է (Յովհ. 3.3, 5–6): Նմանապէս, հոգեւորականներու ձեռնադրութեան եւ օծման ընթացքին` նուիրեալին նոր անուն կը շնորհուի, սովորաբար որևէ սուրբի կամ ականաւոր եկեղեցական-ազգային գործիչի անուն: Հայ եկեղեցւոյ կանոններու համաձայն, նորակառոյց եկեղեցւոյ նաւակատիքին, հանդիսապետ եպիսկոպոսը, եկեղեցին օծելով՝ Աստուծոյ նորակառոյց տաճարը կ'անուանակոչէ որևէ սուրբի կամ սրբուհու անունով, կամ Տէրունական որեւէ տօնի մը անունով:

Requested by Mr. & Mrs. Hagop & Koharik Aminian In Memory of THE LATE ZABEL DANIAL AMINIAN on 40th day of her passing

Requested by Mr. & Mrs. Nikol and Arazouhi Margosian In Memory of THE LATE ZABEL DANIAL AMINIAN On the 40th day of her passing THE LATE KEGHAM AMINIAN On the 9th anniversary of his passing THE LATE KHATOON AVEDIS AMINIAN On the 6th Anniversary of her passing

Requested by Mrs. Nelli Stepanyan Ms. Irene Meitardjian and children, Ruben, Daniella Meitardjian Mr. David Meitardjian Mrs. Karine Stepanyan Mr. & Mrs. Samvel & Ekaterina Aslanyan and son, Lev Aslanyan Mr. & Mrs. Mikael and Anna Aslanyan In Memory of

their beloved Husband, Father, Grandfather, and Great-Grandfather THE LATE ZORAYR STEPANYAN on 40th day of his passing

Requested by Mr. & Mrs. Levon & Sella Kaltakjian and Family Mr. & Mrs. Shahe & Seta Keshishian and Family In Memory of THE LATE SARKIS, ARAXI & RAFFI KESHISHIAN As well as All deceased members of Keshishian, Julfaian, Kaltakjian and Parseghian families

Requested by Razmig, Hripsime and Hasmig Varjabedian In Memory of THE LATE KARNEEG, ALEXANDER, VARSENIG, ELBIS, NOYEMZAR and MANOOK VARJABEDIAN THE LATE ASADOUR, NICHOLA, MARINA, ZAROUHI, YERCHANIG & YEGHISABETH GHAZARIAN

Requested by Mrs. Elizabeth Kevork and Family In Memory of THE LATE DR. RAYMOND BARKEV KEVORK 15

Requested by Mr. Krikor Ozsogomonyan and Family In Memory of THE LATE KUHAR OZSOGOMONYAN And all deceased members of the Ozsogomonyan family

Requested by Hrant and Zvart Ketenjian In Memory of THE LATEAVEDIS KETENJIAN THE LATE REBECKA KETENJIAN THE LATE TRVANDA KETENJIAN THE LATE OSANNA KETENJIAN

Requested by Marianne & Nairie Madjarian Mr. & Mrs. Evelyn Tefoglou and Family In Memory of THE LATE MICHAEL MCISAAC On the 10th anniversary of his passing THE LATE SETRAK MADJARIAN On the 8th anniversary of his passing THE LATE MAKROUHI MADJARIAN On the 30th anniversary of her passing

Requested by Nataliya, Marina and Viktoriya Milikhiny Tigran, Nuriya and Violetta Osipov Zamira and Lillian Yukhtman In Memory of Beloved Mother and Grandmother THE LATE MADYKHIYA OSIPOVA As well as In Memory of Beloved Father and Grandfather THE LATE VLADIMIR OSIPOV

Requested by Archac Garabetian Zoya Bedoyan and children, Hrant, Maral, Pateel Sylva & Hagop Kouyoumdjian and daughters, Natalie & Daniel Debicki and children Isabella & Eva Nyrie & Michael Sagsoz Sonia & Iskhan Sahagian and children, Sara, Christopher & Alec Houri & Ardem Sahakian and children, Raffi & Aren Marina & Boghos Hairabetian and daughter, Taline In Memory of THE LATE KEVORK GARABETIAN on the 12th anniversary of his passing 17

as well as in memory of THE LATE ROZINE GARABETIAN

Requested by Mr. & Mrs. Hrach & Talar Kalemkerian In Memory of THE LATE JIRAYR & LIZA KALEMKERIAN THE LATE SILVA SHITILIAN MELKISETIAN

Requested by Mr. & Mrs. Sahak & Sofia Cicekci In Memory of THE LATE HACI, MARYAM, ARSINE CICEKCI THE LATE GARABED & AROUSYAG TELYAN

Requested by Mrs. Lorans and daughters, Mariam and Alis Sarkisian In Memory of Their beloved Husband and Father THE LATE ARIS SARKISIAN As well as in memory of their beloved deceased family members SIANOS SARKISIAN HAYKANUSH VARTAN MISAK NALBANDIAN MUNA NALBANDIAN ADIBA ALKAS SAMUEL NOUR-JIHAN ALKAS SAMUEL

KATHERINE BOGHOS SAMUEL ALKAS MURAD

Requested by Mrs. Yeran Kazandjian Mr. & Mrs. Zohrab & Talin Kazandjian and Family In Memory of THE LATE HOVSEP KAZANDJIAN THE LATE NAZAR GARABEDIAN

Requested by Mrs. Nina Aharonian Mr. & Mrs. Ara, Takouhi and Zoya-Gayane Aharonian Mr. Arin Aharonian In Memory of THE LATE EMANUELE-SERGIO AHARONIAN

Altar Flowers are sponsored by MRS. ELIZABETH KEVORK In Memory of THE LATE DR. RAYMOND BARKEV KEVORK Սուրբ Խորանի Ծաղիկներու Նուիրատու՝ ՏԻԿԻՆ ԷԼԻԶԱՊԷԹ ԳԷՈՐԳ Ի յիշատակ՝ ՏՈՔԹ. ՐԷՅՄԸՆՏ ՊԱՐԳԵՒ ԳԷՈՐԳԻ Flower arrangement by S.A.S Party Decorations

List of Donations December 30, 2023- January 5, 2024 GENERAL Mr. & Mrs. Peter & Melanie Bahoudian $500 Mr. & Mrs. Edik & Karolin Gragrisian $100 Ms Taleen Chouljian $100 Mr. & Mrs. Eduard & Diana Martirosyan $100 Mr. & Mrs. Hrayr & Nrane Tadevosyan $100 Mr. Armen Hamparian $50 Mr. & Mrs. Benjamin & Maral Boujikian $20 Mr. & Mrs. Sevag & Taline Tchilinkerian $100 (Tchilingirian Endowment Fund) CHRISTMAS OFFERING Mr. & Mrs. Peter- Haig & Melanie Bahoudian $500 Mr. & Mrs. Jirair & Anahid Vartanian $500 Mr. Mourad Bahoudian $100 Ms Lucy Bahoudian $150 Mr. & Mrs. Kevork & Alis Belgen $250 Mr. & Mrs. Varoujan & Takouhi Mekhdjian $50 Mrs. Elina Marinosyan $300 Mr. Ohannes Boyrazian $100 Mr. & Mrs. Avedis & Ardemis Moushian $50 Mrs. Loussward Babapour $100 Mr. & Mrs. Hovsep & Alenoush Aghazarian $100 Mr. & Mrs. Varouj & Sidonna Sarkissian $200 Mr. & Mrs. Vaghinak & Jenik Vartanian $200 Mr. & Mrs. Karen & Anahit Boshyan $100 Mr. Antranik Ghanaghounian $20 Mrs. Anahid Zakarian $100 Mrs. Shakeh Basmajian and Family $200 Mr. & Mrs. Berge-John & Gabriela Arzuman $250 21

Mrs. Ayda Kesisyan $100 Mr. & Mrs. Harutiun & Seta Sahakian $50 Mr. & Mrs. Sahag & Sofia Cicekci $200 Miss Nadya Hamparian $50 Mrs. Ani Sarvarian $100 Mrs. Elizabeth Kevork $100 Mr. Kirkor Ozsogomonyan $100 Mrs. Agavni Arslanyan $35 Mr. & Mrs. Garbis & Annie Evihan $200 Mr. & Mrs. Antranik & Nadia Purutoglu $20 Ms. Sona Patrikian $50 Mrs. Hilda Cizmeciyan $40 Mr. & Mrs. Berc & Zvart Kirmiziyan $50 Mr. & Mrs. Vahram & Rakel Salibian $100 Mr. & Mrs. Arshak & Ani Ederyan $50 Mr. Garabet Karkoutlian $100 Mr. & Mrs. Abraham & Madlen Aghamanoukian $100 Mr. & Mrs. Gharahbik & Maryam Nevasartian $200 Mr. George Paraghamian $100 Mr. Haroutyoun Darakjian $100 Mr. Artur Oganyan $50 CHURCH RENOVATION FUND Mr. & Mrs. Matthew & Keegan Kurtcu $150 Mrs. Lisbett Khoubesserian $100 St. Sahak and St. Mesrob Armenian Saturday School Mr. Matthew Muttart $1200 Mr. & Mrs. Michael & Violet Saydam $250 ALTAR FLOWERS Mrs. Elizabeth Kevork $100 LOUMA Mr. & Mrs. Alexan & Nora Baltayan $50 22

Mr. & Mrs. Hrayr & Nrane Tadevosyan $50 Mrs. Loussward Babapour $50 MEMBERSHIP Mrs. Arpiné Altounian $80 Ms. Araxie Altounian $80 Mr. Ohannes Derohanesian $80

IN MEMORY OF The Late Arshaluys Ehramjian Ms. Asik Ayvazian $50 The Late Sirvart & Hovsep Hazarosyan & Minas Hacatoglu Mrs. Talin Hacat and Family $200 The Late Sirvart Hazarosyan Mr. Martin Sonne $250 The Late Varjabedian & Ghazarian Family Members Ms Hripsime Manook $100 The Late Rita Ingilizyan Mrs. Hera Kavukian $100 Mr. & Mrs. Jan & Nelida Zengilli $100 Mr. & Mrs. Aram & Tili Isnar $100 Mr. Dirtad- David & Caroline Maltepe $50 Mr. & Mrs. Haig & Yeranuhi Kelledjian $100 Ms Rehan Nisanyan $50 Deceased Loved One Mrs. Lucy Garabedian $50 23

The Late Rosine & Kevork Garabetian Mr. Archac Garabetian $50 The Late Michael McIsaac, Setrak & Makrouhi Madjarian Ms. Marianne Madjarian $100

APPRECIATION We thank all our donors for supporting Holy Trinity Armenian Church through their heartfelt donations. If you prefer to stay anonymous, please contact the Church office and inform the administration.

ՇՆՈՐՀԱԿԱԼԻՔ Շնորհակալութիւն ձեր սրտաբուխ նուիրատուութիւններուն համար։ Եթէ կը նախընտրէք ձեր անունը չյիշել կատարած նուիրատուութեան համար, կը խնդրենք նախօրօք կապուիլ եկեղեցւոյ գրասենեակ:

Donations may be made: Over the phone: 416 431 3001 E-transfer via: info@TorontoArmenianChurch.com Cheques payable to: HTAC

Սիրելիներ, 1928 թուականէն սկսեալ Սուրբ Երրորդութիւն Հայց. Առաք. Եկեղեցին կը շարունակէ մատուցել հոգեւոր, կրթական, մարդասիրական, մշակութային, ընկերային եւ այլ ծառայութիւններ մեր սիրելի հայրենակիցներուն: Հաճեցէք կապ հաստատել եկեղեցւոյս գրասենեակին հետ վերոյիշեալ ծառայութիւններու համար: Since 1928, the Holy Trinity Armenian Church proudly offers a range of services that cater to the needs of our vibrant community! Contact us to discover a welcoming sanctuary where traditions thrive, hearts are nourished, and souls find solace. Tel: 416 431 3001

Email: info@TorontoArmenianChurch.com

Դուն, որ մեր տկար բնութեան փորձառութիւնը ունեցար, ո՜վ մեր Քահանայապետը՝ Յիսուս, քեզի՛ կը նայինք: Դուն՝ որ մեզի համար մեղքի պատարագ եղար, որպէսզի մենք քեզի համար արդար ըլլանք: Դուն՝ որ մեզի համար երկրաւոր եղար, որպէսզի մենք քեզի համար երկնաւոր ըլլանք: Դուն՝ որ մեզի համար Հաց եղար, որպէսզի մենք քեզ ճաշակելով սրբուինք: Տո՛ւր վիշտերով լեցուն քու Մարմինդ, որպէսզի բոլոր սիրտերը քեզ ճաշակեն եւ սրբուին: Մատռուակէ՛ վտակի պէս կաթկթող քու անմեղ Արիւնդ, որպէսզի մարդիկ անմեղութեամբ յագենան: Երկարէ՛ փրկական խաչդ՝ այս աշխարհի ծովուն մէջ լողացողներուս, մեզ վեր՝ դէպի քեզ բարձրացնելու համար: Շնորհքի՛ կարօտ ենք, սփռէ՜. յոգնած ենք մեղանչելէ, քաւէ՛. խաւարի մէջ կը խարխափինք, ճառագայթէ՛. մեր հաւատքէն տապալած ենք, հաստատէ՛: Դո՛ւն ես յոյսը, դո՛ւն ես լոյսը, դո՛ւն ես կեանքը, դո՛ւն ես քաւաութիւնը, դուն ի՛նքդ ես անմահութիւնը: Քեզի՛ կը սպասենք, քու շնորհքիդ կռթնածներս. քեզմէ՛ փրկութիւն ստանալու կարօտ ենք, քու Մարմինիդ միացածներս. քե՛զ իբրեւ քաւիչ քահանայ ունինք, մենք՝ քու Արիւնովդ գնուած հօտդ: Նայէ՛ բոլորիս, սփոփէ՛ մեր տարակուսանքները քու փրկագործութեամբդ, հանդարտեցո՛ւր մեր խռովութիւնները քու խաղաղութեամբդ, հանգստացո՛ւր մեր յոգնած հոգիները քու օթեւաններուդ մէջ, ուր դուն գացիր, ո՜վ Տէր, եւ նոյնը մեզի խոստացար: Եւ արժանացո՛ւր մեզ՝ քեզի պատկանողներս, որ փառաւորենք քեզ, Հօրը եւ Սուրբ Հոգիին հետ միասին՝ յաւիտեանս: Ամէն:

Ս. ՆԵՐՍԷՍ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑԻ 37

Ս. ԵՐՐՈՐԴՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԵԱՅՑ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻ HOLY TRINITY ARMENIAN APOSTOLIC CHURCH

Գանատահայոց Թեմի Փոխառաջնորդ Հոգեւոր Հովիւ Տ. Զարեհ Աւ. Քհնյ. Զարգարեան

Vicar of Armenian Church Canadian Diocese and Parish Priest Rev. Archpriest Fr. Zareh Zargarian

Հոգեւոր Հովիւի Օգնական Տ. Հայարի Քհնյ. Թանաշեան

Pastor’s Assistant Rev. Fr. Hayari Tanashian

Church Office Hours: Monday to Friday - 9:00 AM to 4:00 PM Executive Secretary, Ani Sarvarian Ani@TorontoArmenianChurch.com Administrative Secretary, Betty Panossian Betty@TorontoArmenianChurch.com 920 Progress Ave. Toronto, ON, M1G 3T5 Tel: 416 431 3001 www.TorontoArmenianChurch.com info@TorontoArmenianChurch.com @TorontoArmenianChurch.com 38