Όσο με θάβουνε, εγώ θα φυτρώνω
Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Περίοδος Γ’ Τεύχος 111 Απρίλιος 2017
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ
2o Πανελλήνιο Συνέδριο “Ένα σπίτι για τον Καραγκιόζη” Σελίδα 2
και 6o
Πανελλήνιο Συνέδριο
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ
ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ
Έκθεση από το αρχειακό υλικό του Σωματείου Στα πλαίσια της προετοιμασίας του Φεστιβάλ του Συνεδρίου και της Έκθεσης, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Δημαρχείο Νέας Ιωνίας, με τη συμμετοχή του Δημάρχου Ηρακλή Γκότση, του Προέδρου του Σωματείου Πάνου Καπετανίδη και του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της Εθνικής Σκηνής Θεάτρου Σκιών Άγγελου Αλιμπέρτη. Στη σύσκεψη, συμμετείχαν ακόμα: η επί των δημοσίων σχέσεων του Δημάρχου, Δημοτική Συμβούλος κυρία Όλγα Κατημερτζή, οι Αντιπρόεδροι του Σωματείου Τάκης Κωστιδάκης και Σωκράτης Κοτσορές, ο Γεν. Γραμματέας Αργύρης Αθανασίου και ο Καλλιτεχνικός Σύμβουλος Νίκος Αλεφραγκής. Συζητήθηκε ο «οδικός χάρτης» για την επιτυχία του όλου προγράμματος, του συντονιστικού, του καλλιτεχνικού και του τεχνικού μέρους. Το Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό Κέντρο Νέας Ιωνίας (δίπλα στο χώρο του Φεστιβάλ, πεζόδρομος Αγ. Γεωργίου) την Κυριακή 18 Ιούνη, έναρξη ώρα 10 το πρωί, οπότε και θα πραγματοποιηθούν και τα εγκαίνια της έκθεσης με φιγούρες, σκηνικά και εργαλεία από το ιστορικό αρχείο του Σωματείου. Η έκθεση θα λειτουργήσει και σε όλη τη διάρκεια του 6ου
Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77
Διόρθωση κειμένων: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Εξώφυλλο: H προδοσία του Ιούδα - Βιέννη, Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία Altlerchenfelder
ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: 210 46 16 664
Σελίδα
2
Φεστιβάλ, από ώρα 8 μ.μ. μέχρι 10 μ.μ.. Η λήξη του Συνεδρίου θα οριστεί αργότερα, ενώ στο διάλειμμα του θα υπάρξει και μπουφές. Το Φεστιβάλ θα ξεκινήσει στις 19 Ιούνη (επόμενη μέρα του Συνεδρίου) και θα τελειώσει το Σάββατο 24 Ιούνη (6 μέρες). Θα είναι αφιερωμένο στον αείμνηστο μάστορα του Θεάτρου Σκιών Δημήτρη Μόλλα, για το έργο και την προσωπικότητα του οποίου θα γίνει αναφορά την πρώτη μέρα του Φεστιβάλ. Κατόπιν, τα δυο όργανα του Σωματείου συσκέφτηκαν, για να αποφασίσουν ορισμένες λεπτομέρειες, για την πρόσκληση ενδιαφέροντος, όσον αφορά τις συμμετοχές στο φεστιβάλ, τη συμμετοχή στο Συνέδριο και τα οργανωτικά της έκθεσης. Για το 6ο Φεστιβάλ Καραγκιόζη, αποφασίστηκε: 1. Να πάρουν μέρος 5 επαγγελματίες καραγκιοζοπαίχτες (ένας για κάθε μέρα). 2. Προτεραιότητα θα έχουν τα μέλη του Σωματείου. 3. Θα ληφθεί υπόψη η συχνότητα συμμετοχής στα προηγούμενα Φεστιβάλ. 4. Για δύο νέους ερασιτέχνες καραγκιοζοπαίχτες (από 16 ετών και άνω) θα προστεθεί και 6η μέρα στο Φεστιβάλ, το Σάββατο 24 Ιούνη, όπου «κοινή συναινέσει» οι δύο που θα επιλεγούν, θα συμφωνήσουν ο ένας να παίξει πρόλογο ή κωμωδία και ο άλλος το κυρίως έργο. 5. Όλοι θα παίζουν με τη δική τους σκηνή, πλάτους τουλάχιστον 3 μέτρων και ηχητική κάλυψη του Δήμου. Η τελική απόφαση θα είναι υπό την απόλυτη κρίση του Διοικητικού και Καλλιτεχνικού Συμβουλίου, που σε κοινή συνεδρίαση θα αποφασίσουν το οριστικό πρόγραμμα και τις συμμετοχές. Τέλος, αποφασίστηκε ο χρονικός προσδιορισμός έναρξης και λήξης δηλώσεων ενδιαφέροντος, για τη συμμετοχή στο Φεστιβάλ, που θα είναι από 20 Απριλίου μέχρι 10 Μαΐου 2017.
Συνεδριακό Κέντρο Νέας Ιωνίας Δίπλα στον σταθμό ΗΣΑΠ
6ο Φεστιβάλ Καραγκιόζη Νέας Ιωνίας Αφιέρωμα στον Δημήτρη Μόλλα
Από Δευτέρα 19 μέχρι Σάββατο 24 Ιούνη Δηλώσεις συμμετοχής: από 20 Απριλίου μέχρι 10 Μαΐου 2017, στον Καλλιτεχνικό Διευθυντή Άγγελο Αλιμπέρτη (τηλ.: 6972137746)
Σελίδα
3
Μνήμη Ορχάν Κουρτ Πέθανε σε νοσοκομείο της Κωνσταντινούπολης, το μεσημέρι της 26ης Μαρτίου 2017, ένας από τους μεγαλύτερους καραγκιοζοπαίχτες της Τουρκίας, ο Ορχάν Κουρτ. Για χρόνια μέλος του Συμβουλίου της Unima, στη γείτονα χώρα, από τους βασικούς συντελεστές της διοργάνωσης του Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών και Κούκλας Προύσας. Έστησε το μαγικό πανί του για δεκαετίες, σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Τουρκίας και το εξωτερικό. Σπουδαίος στις μιμήσεις και στην κίνηση, μοναδικός στην ανάπτυξη του μύθου των έργων του. Τις παραστάσεις του τις συνόδευε, μουσικά, με την εξαίρετη φωνή του, ενώ ο ίδιος έπαιζε ακόμα και λαϊκά παραδοσιακά έγχορδα, όπως ο ταμπουράς. Για χρόνια, η παρουσία του μπερντέ του στο Φεστιβάλ της Προύσας ήταν καταλυτική, για την επιτυχία της όλης διοργάνωσης. Υπήρξε δάσκαλος για πολλούς νέους καραγκιοζοπαίχτες, ενώ τα σεμινάρια του για την κατασκευή φιγούρας παρακολούθησαν πολλοί εκπαιδευτικοί και καλλιτέχνες των εικαστικών τεχνών. Οι φιγούρες του, άριστα δείγματα λαϊκής τεχνοτροπίας, κοσμούν συλλογές, μουσεία και διάφορα άλμπουμ, τόσο στην πατρίδα του, όσο και στο εξωτερικό. Κοινή διαπίστωση στον κόσμο του Καραγκιόζη στην Τουρκία, ότι το κενό που άφησε, με το θάνατό του, δεν καλύπτεται. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός, αλλά το μεράκι του για το Θέατρο Σκιών και η γοητεία του για το μπερντέ, δεν τον άφησαν να ακολουθήσει το αντικείμενο των σπουδών του. Η αγάπη του για την τέχνη των σκιών, αλλά και η εξέλιξή του και η συμβολή του στην ανάπτυξη του Θεάτρου Σκιών στην Τουρκία, τον έκανε να είναι ένας από τους σημαντικότερους καραγκιοζοπαίχτες της χώρας του. Από το 1936, μικρό παιδί ακόμα, ασχολείται με τον Καραγκιόζη και για 22 χρόνια μαθήτευσε κοντά στον έμπειρο και γνωστό Ραγίπ Τουγτεκίν. Αν και οι παραστάσεις του είναι εμπλουτισμένες με σύγχρονα στοιχεία, ο ίδιος με σεμνότητα λέει: «Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζω στη σχολή των δασκάλων μου, διατηρώντας την παράδοσή τους και Karagöz sanatçısı Orhan Kurt hayatını kaybetti βελτιώνοντας τις διάφορες τεχνικές στις φιγούρες».
Σελίδα
4
Το πλούσιο ρεπερτόριό του δεν περιορίζεται μόνο στις κλασικές παραστάσεις, αλλά και σε δικά του έργα, που, με τη σειρά τους, βοήθησαν στην ανανέωση του τούρκικου δραματολογίου του Θεάτρου Σκιών. Τέτοια έργα είναι: «Ο Καραγκιόζης Γιατρός», «Ο Καραγκιόζης Τουριστικός Πράκτορας», «Ο Καραγκιόζης Αρχοντοχωριάτης» και τις οικολογικού περιεχομένου «Το Ψάρι» και «Το Δάσος». Υπήρξε φίλος της πατρίδας μας και θαύμαζε τους Έλληνες καραγκιοζοπαίχτες. Πίστευε ότι ο πολιτισμός και η τέχνη φέρνουν πάντα πιο κοντά τους ανθρώπους και ο Καραγκιόζης ακόμα περισσότερο. Σε συνέντευξή του, δήλωνε: «Είμαι 65 χρονών και έχω φίλους ψυχής, που είναι Έλληνες. Τώρα τελευταία, υπήρχαν διάφορες φήμες εναντίον των Ελλήνων στην πατρίδα μου. Αλλά δεν μπορώ να τις συμμεριστώ, γιατί με τους Έλληνες φίλους μου είμαστε αδέρφια». Στην πατρίδα μας, παρουσίασε τον Καραγκιόζη του, δύο φορές, στην Αθήνα, απεσταλμένος επίσημων πολιτιστικών φορέων. Στην Λάρισα, στο «Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών», το 1998, όπου μετείχε και σε ομαδική έκθεση φιγούρας. Στην Θεσσαλονίκη, στις 11 Ιουλίου 2002, στο Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών (εκδήλωση «ΔΙΑΛΟΓΟΙ») και με τη συνδιοργάνωση του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη, ο Ορχάν Κουρτ παρουσίασε, μαζί με τον Γιάννη Χατζή, την εκδήλωση: «Καραγκιόζης και Karagöz». Εκεί, από τη μεριά του, έπαιξε την παράσταση: «Οι μάγισσες», ενώ ο Γιάννης Χατζής το: «Ο Μάρκος στο χαρέμι». Και στις δυο παραστάσεις, τραγούδησαν ο Ορχάν Κουρτ και ο Θωμάς Κοροβίνης, συνοδεία λαϊκής ορχήστρας. Η τελευταία έκθεση φιγούρας του Ορχάν, με τίτλο: «Το σχήμα της σκιάς», έγινε στην Κωνσταντινούπολη, στο Κέντρο Τεχνών και Πολιτισμού του Ζεϊτινμπουρνού, το 2016. Έχει ανακηρυχτεί, από την Unesco, «εν ζωή πολιτιστικός θησαυρός», για το έργο του, ενώ έχει πάρει πολλά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις, παγκόσμια. Την κηδεία του (27-3-2017) παρακολούθησαν πλήθος κόσμου, φορείς των γραμμάτων και των τεχνών, πολλοί Τούρκοι συνάδελφοί του και οι μαθητές του, που τώρα διαπρέπουν στην τέχνη τους, σε όλη την Τουρκία. Όμως, πέρα από όλα αυτά, εγώ θα θυμάμαι τον άνθρωπο Ορχάν, τις τόσες βραδιές που περάσαμε μαζί, στα Φεστιβάλ, στο σπίτι του ή στο δικό μου. Μια νύχτα, στα Λαδάδικα, όπου ζητώντας να πει έναν αμανέ, δεν τον άφησαν να ξανακατέβει από το πάλκο. Το πόσο, σαν αδερφό, με φρόντιζε, όταν βρισκόμασταν στην Τουρκία. Τις ώρες που με επιμονή και υπομονή μου μάθαινε τη χρήση των τούρκικων εργαλείων κατασκευής φιγούρας. Τελευταία φορά, βρεθήκαμε στο Φεστιβάλ της Προύσας. Πριν τρία χρόνια και για μια ακόμα φορά, περάσαμε ανεπανάληπτες βραδιές, συζητώντας και τραγουδώντας. Πάντα, για χάρη μου, τραγουδούσε το τραγούδι του «Τσακιτζή» και πάντα θα νοσταλγώ εκείνες τις γεμάτες συναδέλφωση στιγμές μας. Τώρα, ο Ορχάν Κουρτ ανήκει στο θρύλο. Στο Μουσείο Καραγκιόζη της Προύσας, τα έργα του πάντα θα μας θυμίζουν το μέγεθος της καλλιτεχνικής του αξίας και όλοι αυτοί που διδάχτηκαν την τέχνη από αυτόν, θα τον νοσταλγούν και θα λένε, καμαρώνοντας: «Ναι, ήμουν και εγώ μαθητής του Ορχάν Κουρτ». Γιάννης Χατζής Σαλονίκη, 28-3-2017
Σελίδα
5
ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΕΦΗΜ Ε ΡΙΔ Α Σ
4 (Σταχυολογώντας και
συνειρμολογώντας μέσα από ένα κουβάρι αναμνήσεων) του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη
Το ιστορικό δράμα «Η Άρνηση» («Denial»), σε σκηνοθεσία Μικ Τζάκσον είναι μια αμερικάνικη-αγγλική κινηματογραφική συμπαραγωγή, που βγήκε στις αίθουσες, το 2016. Η υπόθεσή της συνοψίζεται στα εξής: «Μία καθηγήτρια εβραϊκής καταγωγής ασχολείται με την περίπτωση του ολοκαυτώματος των Εβραίων, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι θεωρίες της, όμως, προσκρούουν πάνω σε έναν επίμονο και προκλητικό αρνητή του ολοκαυτώματος, ο οποίος εμφανίζεται ως ειδικός, αν και ερασιτέχνης, ιστορικός. Τελικά, στη δίκη που ακολουθεί, οι έμπειροι δικηγόροι υπεράσπισης της καθηγήτριας, προκειμένου να την απαλλάξουν από τις κατηγορίες του αντιπάλου της, την πείθουν να μην τον κοντράρει και να τον αφήσει να επιδίδεται σε ένα συνεχές λεκτικό σφυροκόπημα. Η τακτική τους αποδίδει, καθώς αποδεικνύουν ότι ο ερασιτέχνης ιστορικός δεχόταν το ολοκαύτωμα, αρχικώς, μέσα από τα ίδια του τα βιβλία, για να προχωρήσει σε μια ξαφνική στροφή 180 μοιρών απόλυτης άρνησης αυτού του γεγονότος. Η αδυναμία του να δικαιολογήσει τη συγκεκριμένη ύποπτη κωλοτούμπα τον οδηγεί στο να χάσει τη δίκη. Επιμένει, όμως, αργότερα, σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις του, να τονίζει πως το δικαστήριο τον δικαίωσε». Η ανωτέρω πρόσφατη κινηματογραφική ταινία, μέσα από το πολύ εύγλωττο σενάριό της αφενός προτείνεται σε κάθε φιλομαθή σινεφίλ και όχι μόνο, αλλά αφετέρου κλείνει (με τον καλύτερο δυνατό, πιστεύουμε, τρόπο) την κάπως αναλυτική μεν, πλην όμως απαραίτητη, περιγραφή της έννοιας της «κωλοτούμπας», που τόσο μαστίζει τον καλλιτεχνικό χώρο του Θεάτρου Σκιών, εν προκειμένω, αλλά και γενικότερα τον ελληνικό βίο. Ερμηνεύει, εξάλλου, ως έννοια, μια σειρά από αναπάντητα και πολύ προβληματικά ερωτήματα, που έθετα (κατά καιρούς) στον εαυτό μου, για περιπτώσεις, όπως η εξής: Γιατί κατηγορεί κάποιος τον Ευγένιο Σπαθάρη και με ξεσηκώνει εναντίον του, τη στιγμή, όμως, που εκθειάζει την όμοια τέχνη ενός εκ των συνεχιστών του; Μήπως επειδή τον πίεζε ο τότε έτερος ανταγωνιστής της ίδιας πόλεως, με αποτέλεσμα να καταφύγει στο (από τότε) πολύπαθο σωματείο και να υποστηριχθεί από μαθητή ενός μεγάλου καραγκιοζοπαίχτη, που ανέκαθεν αμφισβητούσε; Γιατί κατηγορεί κανείς έναν καλλιτέχνη με τα χειρότερα δυνατά λόγια (και μάλιστα γραπτώς), για να κάνει πλήρη αναίρεση (στροφή 180 μοιρών) με απότομο τρόπο;
Σελίδα
6
Δικαιολογείται, έτσι απλά και εύκολα, ένα τόσο ξαφνικό πέρασμα από το απόλυτο μίσος στην απόλυτη αγάπη; Γιατί ερχόταν ένας «έτερος Καππαδόκης» καραγκιοζολόγος και με πίεζε να γράψουμε τη βιογραφία ενός φίλου του καλλιτέχνη, για να έρθει (μετά από λίγους μήνες) και να φωνάζει: «Και ποιος είναι ο τάδε (βλ. ο φίλος του ο καλλιτέχνης), για να του κάνουμε και βιβλίο»; Όλες αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε, πλέον, να τις διαπιστώσουμε και να τις εξηγήσουμε, εάν και εφόσον μπούμε στο νόημα του σεναρίου της ανωτέρω κινηματογραφικής ταινίας, την οποία περιγράψαμε, προηγουμένως: Για ποιο λόγο άραγε, αυτός ο ερασιτέχνης, πλην όμως γραφικός, ιστορικός αρνήθηκε τόσο απότομα το ολοκαύτωμα, το οποίο δεν αρνούνταν λίγα χρόνια πριν; Scripta manent… Ευτυχώς… Όσο για το εν λόγω ερώτημα, η απάντηση και η αναζήτηση των αιτίων επαφίενται στη διακριτική ευχέρεια, την κρίση και την οξυδέρκειά μας. Με αυτό το κινηματογραφικό φινάλε, ανοίγουμε ένα νέο κεφάλαιο στις διηγήσεις μας, επιστρέφοντας στην ουσία και στο πραγματικό νόημα μιας έρευνας γύρω από τον Καραγκιόζη και την τέχνη του νεοελληνικού λαϊκού (παραδοσιακού και έντεχνου) Θεάτρου Σκιών. Ποιες πρέπει να είναι οι βασικές θεματικές ενότητες μιας τέτοιας έρευνας, οι οποίες είναι πολύ λογικό να απλώνονται και να διακλαδώνονται; Στο ερώτημα αυτό, απαντήσαμε μέσα από τα ίδια τα κείμενα της εφημερίδας-περιοδικού: «Ο Καραγκιόζης μας», οριοθετώντας τρεις βασικές κατηγορίες: α) Μελέτες ιστορικού, κοινωνιολογικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου, γύρω από την εξέλιξη και την πορεία της τέχνης του νεοελληνικού Καραγκιόζη, β) Μελέτες ψυχοπαιδαγωγικού περιεχομένου γύρω από την ίδια τέχνη και γ) Λογοτεχνικά κείμενα εμπνευσμένα από τον πλούτο του Θεάτρου Σκιών. Η διαμόρφωση αυτών των τριών θεματικών κατηγοριών είναι αυτή που θα μας βοηθήσει στο να μελετήσουμε τις (επί μια γεμάτη δεκαετία) ερευνητικές, συγγραφικές και καλλιτεχνικές ανησυχίες της εφημερίδας-περιοδικού «Ο Καραγκιόζης μας», ώστε να αναλύσουμε, ευκολότερα και αρτιότερα, τον τρόπο με τον οποίο αποδείξαμε πως η τέχνη αυτή, την οποία υπηρετούμε, έχει μια τρομερά μεγάλη δυναμική, σε όλους τους προαναφερθέντες τομείς. Με άλλα λόγια, προσπαθήσαμε και πετύχαμε να ενισχύσουμε, θεωρητικά, την τέχνη του νεοελληνικού Καραγκιόζη, σε όλους τους τομείς, ώστε να μπορέσουμε να αποδείξουμε πως υπάρχει το απαραίτητο θεωρητικό της οπλοστάσιο, για την πορεία της στο μέλλον… Συνεχίζεται…
Όλα τα αριστουργήματα της τέχνης περιέχουν φως και σκιά. Μια ευτυχισμένη ζωή δεν είναι αυτή που είναι γεμάτη μόνο με ήλιο, αλλά αυτή που χρησιμοποιεί τόσο το φως όσο και τη σκιά, για να δημιουργήσει ομορφιά. (Billy Graham, 1918-, Αμερικάνος ιεροκήρυκας)
Σελίδα
7
Ρ ΒΙ ΟΥ ΒΛ Σ ΙΟ ΙΑΣ Υ Η
Α Π
ΜΙΧΑΛΗ ΙΕΡΩΝΥΜΙΔΗ
ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΠΕΡΝΤΕ ΗΧΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ (ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ)
Για πρώτη φορά, συγκεντρώνεται, και μάλιστα συστηματικά, αυτό το πολύτιμο ακουστικό και οπτικό υλικό, που πλαισίωνε, πιο καλά ίσως αποτελούσε, τη βάση των παραστάσεων του Καραγκιόζη. Εξάλλου, οι ανεπανάληπτες αφηγήσεις των λαϊκών καραγκιοζοπαιχτών, οι οποίοι περιγράφουν και εξηγούν το παρατιθέμενο εικαστικό υλικό, αλλά και ο λόγος του ίδιου του δημιουργού του βιβλίου, αφομοιωμένος με το αντικείμενο, το οποίο πραγματεύεται και με το οποίο έχει ψυχικά ταυτιστεί, συνθέτουν ένα αληθινά θελκτικό έργο (από τον πρόλογο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Μ. Γ. Μερακλή). Περιεχόμενα Σημείωμα για τη δεύτερη έκδοση Πρόλογος-Εισαγωγή
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΗΧΟΥ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ
Το κουδούνι της έναρξης. Χτυπήματα στην πόρτα. Το ποδοβολητό. Η "σφαλιάρα". Ο τενεκές. Οι κανονιές. Τα βαρελότα. Οι πυροβολισμοί με κουμπουριές. Το καλάμι. Η μπουρού. Η τρουμπέτα. Τα κουδούνια και τα τροκάνια. Το σήμαντρο. Το κουδούνι του ποδηλάτου. Η καρέκλα. Το κλάξον. Η σφυρίχτρα. Η ροκάνα. Η λαλίτσα. Η μασιά. Η λαμαρίνα. Ο καλπασμός. Η βούγκα. Τα βατραχάκια. Το σπάσιμο της τζαμαρίας. Το χωνί.
ΤΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΜΑΓΟΡΙΑΣ
Ο φωτισμός. Τα κεριά. Το φεγγάρι φωτίζει τη σκηνή. Ο άνεμος κουνάει τα φύλλα. Όταν τα δέντρα μιλάνε. Βροχές και χιόνια. Τα κύματα της θάλασσας. Κάτω από τον έναστρο ουρανό. "Η σούβλισις του Αθανασίου Διάκου". Ο βασανισμός του Κατσαντώνη. Όταν πέφτουν κεφάλια. Ο αποκεφαλισμένος γάιδαρος. Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη. Όταν ανοίγει η γη. Πόρτες που ανοιγοκλείνουν. Διαστημικοί πύραυλοι. Η ανατίναξη του σαραγιού. Το φίδι τρώει την παράγκα. Το κομπολόι του Σταύρακα. Αλλαγές εμφάνισης επί σκηνής. Λόγια γράφονται στην οθόνη. Το τσιμπούκι που καπνίζει. Οι καπνοί της κόλασης. Το γαϊδούρι που βγάζει σπίθες. Το φωτεινό μαχαίρι. Η παρουσία του Θεού. Όταν εμφανίζονται οι ψυχές. Αλλαγές μεγεθών. Η αποθέωση.
Η ΕΦΕΥΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΩΝ
Η κόπιτσα. Η σούστα. Η διπλή σκηνή. Η σκηνή γίνεται ηχείο. Επίλογος. Λεπτομέρειες. Εκδότης: ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ Ο Μιχάλης Ιερωνυμίδης προσπαθεί, σε αυτό το βιβλίο, να δημιουργήσει, μέσα στις άκρες, την ατμόσφαιρα, που υπάρχει πίσω από το μαγικό μπερντέ του Θεάτρου Σκιών, στον κόσμο της τέχνης των καραγκιοζοπαιχτών. Θα έλεγα, πιο ποιητικά, ότι αυτό το βιβλίο του Μιχάλη Ιερωνυμίδη «εισβάλλει» πίσω από το μαγικό πανί των σκιών, στη χώρα των καραγκιοζοπαιχτών. Ερωτήματα που μας δημιουργούνται, όταν βλέπουμε μια παράσταση Θεάτρου Σκιών, όπως: «Πώς το έκανε αυτό;» ή »Μαγικό κόλπο ήταν αυτό;», μπορούν να απαντηθούν σε αυτό το βιβλίο που προδίδει, θα έλεγα αστειευόμενος, τα μυστικά κόλπα των καραγκιοζοπαιχτών. Η αλήθεια είναι ότι οι καραγκιοζοπαίχτες του περασμένου αιώνα (20ού αι.) ένιωθαν αρκετά ενοχλημένοι, αν κάποιος μαρτυρούσε τα κόλπα τους, που θεωρούσαν ότι ήταν τα κύρια όπλα τους,
Σελίδα
8
που κρατούσαν την τέχνη του Καραγκιόζη μαγική και σπουδαία. Επιστρέφοντας, όμως, στο σήμερα, αντιλαμβανόμαστε ότι οι καραγκιοζοπαίχτες είναι πιο ανεχτικοί σε αυτό το ζήτημα και πέρα από το ότι επιτρέπουν στα παιδιά (μικρά και μεγάλα, καθώς όλοι είμαστε παιδιά) να δουν τον μπερντέ στην εσωτερική μεριά του, της δημιουργίας, ακόμα και οι ίδιοι προδίδουν τα κόλπα τους ευκολότερα, από τα παλαιότερα χρόνια. Επιμένοντας, τώρα, στο θέμα του βιβλίου, θα αναφέρω πιο αποκαλυπτικά σημεία. Το βιβλίο είναι χωρισμένο, τυπικά, σε τρία μέρη: 1ο μέρος: ηχητικά τεχνάσματα, 2ο μέρος: οπτικά τεχνάσματα, 3ο μέρος: οι εφευρέσεις των καραγκιοζοπαιχτών. Αλλά εγώ θα το χωρίσω σε τέσσερα, καθώς θεωρώ οργανικό μέρος του βιβλίου και τον πρόλογο του σημαντικότατου καθηγητή λαογραφίας, Μ.Γ.Μερακλή, που δείχνει την αγάπη του προς αυτό το βιβλίο και την ποιότητά του, ως μελέτημα. Πιο συγκεκριμένα, ο Μιχάλης Μερακλής δηλώνει στον πρόλογό του ότι, για πρώτη φορά, συγκεντρώνεται συστηματικά, σε αυτό το βιβλίο του Ιερωνυμίδη, το πολύτιμο οπτικοακουστικό υλικό του Θεάτρου Σκιών και των παραστάσεών του. Επίσης, ο Μιχάλης Μερακλής εκφράζει την άποψή του, σε σχέση με την ουσία του βιβλίου, σε δύο κομμάτια: Πρώτον, αναφέρει ότι ο Καραγκιόζης δεν ήταν ένα απλό θέαμα σκιών, ήταν ένα λαϊκό δρώμενο και δεύτερον ότι το βιβλίο προβάλλει, με το πολύτιμο υλικό του, την ικανότητα του καραγκιοζοπαίχτη να φτιάχνει οτιδήποτε με οτιδήποτε. Στη συνέχεια, προτιμώ να δώσω ένα παράδειγμα από τα τρία κεντρικά μέρη του βιβλίου. Όσον αφορά τον ρόλο του ήχου στο Θέατρο Σκιών, θα αναφέρω το παράδειγμα των «χτυπημάτων στην πόρτα»: «Μια σκηνή, που επαναλαμβάνεται σε πολλά έργα του Θεάτρου Σκιών είναι το χτύπημα της πόρτας, το οποίο αποδίδεται, ηχητικά, από το βοηθό του καραγκιοζοπαίχτη, ο οποίος χτυπά μια λαβή φιγούρας, στην άκρη της ξύλινης λυχναροθήκης, παρακολουθώντας την κίνηση της φιγούρας, που κρατά ο μάστορας (σελ. 30 του βιβλίου)». Από τα οπτικά τεχνάσματα, θα επιλέξω το κομμάτι των «κεριών»: «Στο τέχνασμα αυτό, ο βοηθός κόβει μια μικρή λουρίδα λαμαρίνας και τη λυγίζει σε ορθή γωνία. Τη μια της πλευρά τη βιδώνει στο προτεταμένο χέρι της φιγούρας και στην άλλη πλευρά της λαμαρίνας (που είναι παράλληλη με το έδαφος) κάνει μια μικρή τρύπα, στην οποία προσαρμόζει, κάθετα, ένα μικρό κερί. Έτσι, όταν η φιγούρα βγαίνει στη σκηνή, φαίνεται ότι κρατάει κερί και μάλιστα αναμμένο (σελ. 101 του βιβλίου)». Σχετικά με την εφευρετικότητα των καραγκιοζοπαιχτών, επέλεξα τη σούστα και κυρίως την πιο εξελιγμένη περιστρεφόμενη σούστα: Πράγματι, είναι σημαντική η εφεύρεση, γιατί δίνει τη δυνατότητα στη φιγούρα να στρέφεται πότε δεξιά και πότε αριστερά, ανάλογα με την ανάγκη της στιγμής. Αυτό επιτυγχάνεται με ένα σύστημα μεντεσέ, που συνδέει τη φιγούρα με τη λαβή. Στην εικόνα που ακολουθεί, φαίνεται καθαρά η σημαντικότητα και η χρησιμότητα της περιστρεφόμενης σούστας, σε σχέση και με τις προγονικές της σούστες. Νομίζω ότι έγινε κάπως κατανοητό το πώς, περίπου, μαγεύει ο Καραγκιόζης και ο καραγκιοζοπαίχτης. Βέβαια εδώ, παραθέτω ένα απλό κείμενο, το όποιο δεν μπορεί να αντικαταστήσει επ΄ ουδενί τη μαγική ατμόσφαιρα μιας παράστασης Θεάτρου Σκιών, που κυριολεκτικά, μόνο στην κάθε παράσταση, μπορεί να κριθεί ό,τι λέγεται θεωρητικά για το θέατρο, γιατί σίγουρα, αν κάτι δεν πάει καλά, πρέπει να αναθεωρήσουμε τη θεωρία, καθώς στην πράξη δεν υπάρχει λάθος και σωστό, παρά μόνο ζωντάνια και πάθος. Προσωπικά εγώ, διαβάζοντας το βιβλίο, συνειδητοποίησα πόσο συστηματική, λεπτομερής και καλλιτεχνική είναι η τέχνη του Θεάτρου Σκιών, πίσω από τον μπερντέ. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, βέβαια, διακρίνονται και από τους θεατές και καταχειροκροτούνται στις παραστάσεις, μπροστά από τον μπερντέ. Αλλά πίσω από το πανί των σκιών, υπάρχει και ένα εργαστήρι, που ανανεώνεται, συνεχώς, από μία σοβαρή και μετρημένη δουλειά, αλλά όμως και από ένα φευγαλέο αυτοσχεδιασμό. Αυτά τα συστατικά υπάρχουν, συμβιώνουν και δημιουργούν, ανελλιπώς και ταυτόχρονα, μέσα στο μυαλό και στην ψυχή του καραγκιοζοπαίχτη και των βοηθών του, στις παραστάσεις. Θάνος Γκιόκας
Σελίδα
9
ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ Από το περιοδικό “Θέατρο” τόμος 10
Επιμέλεια κειμένων: Πάνος Καπετανίδης Ο πέρσης καλλιτέχνης και θεατρικός μελετητής, Μετζίτ Ρεζβανί, κυκλοφόρησε, τελευταία, στο Παρίσι, μια μελέτη τριακοσίων σελίδων με θέμα: «Το θέατρο και ο χορός στο Ιράν». Ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου αναφέρεται στο περσικό Θέατρο των Σκιών και αναδημοσιεύεται αυτούσιο παρακάτω: Αυτός ο κόσμος, όπου μέσα του κινιόμαστε, έχει για πρότυπο φανταστικό φανάρι. Ο ήλιος είναι η λάμπα του και ο κόσμος το φανάρι που μέσα, σαν φιγούρες του, κινιόμαστε. ΟΜΑΡ ΚΑΓΙΑΜ Δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε γεννήθηκε το θέατρο αυτό. Αλλά και μόνο το όνομά του, Κεμέ σαέ γκερντόν, δείχνει πως υπήρξε το θέατρο των νομάδων του Ιράν, που ζούσαν σε σκηνές. Χωρίς καμιά δυσκολία, οι άνθρωποι αυτοί μπορούσαν να οργανώσουν, μέσα στις πάνινες κατοικίες τους, το πρωτόγονο αυτό θέαμα. Έφτανε να κόψουν μερικές φιγούρες, χωρίς λεπτομέρειες, από δέρμα ή άλλη συμπαγή ύλη, και να ανάψουν φωτιά στη σκηνή. Οι επιφάνειές της μεταβάλλονταν τότε σε οθόνη, έτοιμη για την παράσταση των σκιών. Σε μερικές περιοχές του Ιράν, τα θεάματα αυτά ζουν, ακόμα και σήμερα. Πριν από 50-55 χρόνια, ήταν γνωστά σε ολόκληρο το Ιράν. Το θέατρο αυτό, με την τεχνική της παράστασης και με τη μορφή που έχουν οι φιγούρες του, θυμίζει το τούρκικο Θέατρο Σκιών, τον Καρά-γκιόζ, που σημαίνει μαύρα μάτια. Κατά τη γνώμη του Αντόλφ Ταλασό και άλλων ευρωπαίων ανατολιστών, το τούρκικο Θέατρο Σκιών προέρχεται από τις ιρανικές μαριονέτες Πεχλιβάν-κετσέλ, πήρε όμως χαρακτήρα φαλλικό, που δεν τον είχε στην αρχή του. Είναι γνωστό πως στην Τουρκία, έκτος από το Θέατρο Σκιών, δεν υπήρχαν άλλα θεάματα. Δεν λογαριάζουμε τα θέατρα και τους πλανόδιους θεατρίνους Όρτα Οϊνί, γιατί σε μεγάλο μέρος χρωστάνε την ύπαρξή τους στο δυτικό θέατρο. Πάντες, ούτε οι πλανόδιοι αυτοί θεατρίνοι, ούτε το ίδιο το δυτικό θέατρο, μπορούν
ΤΟ ΞΕ ΝΟ Θ Ε Α ΤΡ Ο Ο ΚΑΡΑΓΚ Ι Ο Ζ Η Σ , Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι Α ΤΗΣ ΖΩ Η Σ Τ Ω Ν Ν Ο Μ Α Δ Ω Ν ΚΑΙ ΤΩΝ Ζ ΩΓ Ρ Α ΦΩΝ Τ Ο Υ Ι Ρ Α Ν
Σελίδα
10
να συναγωνισθούν τον Καρά-γκιόζ, που κατάκτησε τέτοια θέση, ώστε να γίνει το εθνικό θέατρο των Οθωμανών. Το θέατρο αυτό δεν υπάρχει μόνο στην Τουρκία, στην Συρία και στην Αίγυπτο, μα και σε όλα τα αφρικανικά παράλια της Μεσογείου, ενώ ξεχάστηκε στον τόπο της καταγωγής του, το Ιράν. Σε καμία περίπτωση, δεν θα μπορούσε να κατάγεται από τον κόσμο των σουνιτών, γιατί θα ήταν, στα μάτια του πιστού σουνίτη, πολύ μεγάλο αμάρτημα να παραβεί τις εντολές του Χαριάτ, αναπαρασταίνοντας ανθρώπινες μορφές- και το σοβαρότερο, δίνοντάς τους ζωή. Οι Πέρσες, όμως, σχεδίαζαν θαυμάσιες μινιατούρες, που είναι, για αυτές, περήφανα τα Μουσεία, που τις κατέχουν. Μπορεί, λοιπόν, να αποδώσουμε, σε αυτούς τους ζωγράφους και τους καλλιτέχνες, τη δημιουργία του Καρά-γκιόζ, γιατί εκείνοι ήταν πάντα απαλλαγμένοι από τέτοιες προλήψεις, και όπως αναφέραμε, το Ιράν είναι η μοναδική μουσουλμανική χώρα, που διέθετε και διαθέτει ακόμα όλες τις μορφές της θεατρικής τέχνης. Εκτός από αυτό το θέατρο, οι Πέρσες γνώριζαν, από την αρχαιότητα, και άλλες μορφές κουκλοθεάτρου. Για την καταγωγή του Καρά-γκιόζ, οι Τούρκοι διηγούνται πολλούς μύθους. Ένας από αυτούς αναφέρει πως οι δυο ήρωες τού τούρκικου Θεάτρου Σκιών, ο Καρά-γκιόζ και ο Χατζή-Εϊβάζ, ήταν δυο αυλικοί, που εκτελέστηκαν. Μια μέρα που ο Σουλτάνος ήταν λυπημένος, ο σοφός Σεΐχ-Κιουστερή, που το όνομά του αναφέρεται συχνά στα έργα του Θεάτρου Σκιών, θέλοντας να φέρει τη μετάνοια στην καρδιά του Σουλτάνου, έφτιαξε φιγούρες, που έμοιαζαν πολύ με τον Καρά-γκιόζ και τον Χατζή-Εϊβάζ και τις έδειξε στον Σουλτάνο. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, το Θέατρο Σκιών παρουσιάζεται, στην Τουρκία, στα χρόνια της δυναστείας του σουλτάνου Ορχάν (1326-55), μα στο Ιράν ήταν γνωστό πολύ πιο πριν. Υπάρχει, ανάμεσα στα ποιήματα του Ομάρ Καγιάμ, που πέθανε στα 1123, ένα ποίημα, που μιλάει για Φανιούς-Κιάλ (κατά λέξη: μαγικό φανάρι, φανταστικό φανάρι), που το παρομοιάζει με τον κόσμο. Ο ήλιος είναι η λάμπα του (τσιράγκ), το φανάρι ο κόσμος (φανιούς) και οι άνθρωποι μαριονέττες (σοβέρ: σκιές, φιγούρες).
ΚΕΜΕ ΣΑΕ ΓΚΕΡΝΤΟΝ: ΤΟ ΤΣΑΝΤΙΡΙ ΤΩΝ ΝΟΜΑΔΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΣΚΙΕΣ. Θα περιγράψουμε, τώρα, με λεπτομέρειες, το Θέατρο Σκιών Καρά-γκιόζ και το ιρανικό Θέατρο Σκιών. Ο ουσιαστικός χαρακτήρας του Καρά-γκιόζ είναι αισχρός. Παριστάνεται με υπερφυσικό φαλλό, που του χρησιμεύει και για όπλο μάχης. Ο Καρά-γκιόζ δεν ντρέπεται
Σελίδα
11
για το φαλλό του. Σε κανένα άλλο θέατρο του κόσμου, ο φαλλικός χαρακτήρας δεν παίζει τόσο σημαντικό ρόλο. Σε όλες τις περιπέτειες του Καρά-γκιόζ, ο φαλλός παίζει βασικό ρόλο. Άξαφνα, ο Καρά-γκιόζ αναλαμβάνει να περιφρουρήσει την αγνότητα της γυναίκας του φίλου του, που έχει πάει ταξίδι. Επειδή φοβάται μήπως υποκύψει στον πειρασμό, αποφασίζει να ξαπλώσει, πάνω από ένα ρυάκι, για να χρησιμέψει σαν γεφύρι στους διαβάτες. Η ανάμνηση, όμως, της γυναίκας του φίλου του δεν του φεύγει από το μυαλό και τον ερεθίζει. Οι διαβάτες, που περνάνε από τη γέφυρα, μένουν κατάπληκτοι: Τι να είναι τούτο το μεγάλο κοντάρι, καρφωμένο καταμεσής στη γέφυρα; Τα κορίτσια που έρχονται να πλύνουν ρούχα στο ρυάκι, δένουν στο υποτιθέμενο αυτό κοντάρι ένα σχοινί και απλώνουν τα ασπρόρουχά τους να στεγνώσουν. Ύστερα, περνάει ένα καραβάνι. Δένουν εκεί τα μουλάρια και τις καμήλες. Μα να που ένας σκύλος ορμά, το δαγκώνει και το ξεριζώνει. Ο καημένος ο Καρά-γκιόζ γίνεται ευνούχος. Αργότερα, ο Μωάμεθ τού ξαναδίνει το φαλλό του. Όλες οι περιπέτειες του Καρά-γκιόζ έχουν τον ίδιο χαρακτήρα. Ο Αντόλφ Ταλασό καλεί να προσεχτεί το γεγονός πως πολλές σκηνές από το θέατρο του Μολιέρου εισχωρήσανε στο δραματολόγιο του Καραγκιόζ. Στο ιρανικό Θέατρο Σκιών, Κεμέ σαέ γκερντόν, το φαλλικό στοιχείο δεν υπάρχει πια καθόλου. Η διαρρύθμιση του θεάτρου είναι πολύ απλή. Αν το θέαμα γίνεται σε αίθουσα, κρεμούν σε μια γωνιά ένα άσπρο πανί. Πίσω από αυτήν την οθόνη, κάθεται ο χειριστής, που κατευθύνει τις μαριονέττες. Στην περίπτωση που το θέαμα γίνεται στην ύπαιθρο, ο χειριστής κάθεται μέσα στο τσαντίρι που, μπροστά από την πόρτα του, απλώνουν τεντωμένο ένα πανί. Από πάνω, κρεμούν μια λάμπα και μπροστά από την οθόνη, παίρνουν θέση δύο ή τρεις μουσικοί. Το Θέατρο Σκιών αποτελείται από πολυάριθμες φιγούρες, που κόβονται από καμηλόδερμα, καλά κατεργασμένο. Είναι διαφανείς, σκαλιστές και έγχρωμες. Το μέγεθός τους είναι πάνω από είκοσι πόντους. Στο επάνω μέρος του σώματος, γίνεται μια μικρή τρύπα, όπου μπαίνει ένα ξύλο, για να κατευθύνονται οι φιγούρες. Χάρη στο φως, που πέφτει από ψηλά, ούτε ο χειριστής, ούτε τα ξύλα-λαβές είναι ορατά από το κοινό. Αν οι μαριονέττες πρέπει να κινούν χέρια και πόδια, γίνονται και άλλες τρύπες και η φιγούρα κατευθύνεται με πολλά ξύλαλαβές. MEDJID REZVANI (Μετάφρ. Τ. Δρ.)
«Για να πετύχεις, πρέπει πρώτα να πιστέψεις ότι μπορείς». (Νίκος Καζαντζάκης)
Σελίδα
12
Καραγκιοζο-σταυρόλεξο ΛΥ Σ Η τ ε ύ χ ο υ ς 1 1 0
Θέλετε να συμβάλλετε στην οικονομική στήριξη του Σωματείου; Μπορείτε να κάνετε κατάθεση στην Τράπεζα Eurobank,
Αριθμός λογαριασμού: 0026.0062.17.0200632294 IBAN: GR0802600620000170200632294
Σελίδα
13
Καραγκιοζο-σταυρόλεξο τεύχους 111
ΚΑΘΕΤΑ
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ
Τα ε π α γ γ έ λ μ α τ α τ ο υ Κ α ρ α γ κ ι ό ζ η
1. Παρουσιάζει το χωνί ως τηλέφωνο 5. Προσλαμβάνει τον Μπαρμπαγιώργο ως λοστρόμο 6. Ξυρίζει χωρίς σαπουνάδα 8. Αλλιώς και ξενοδόχος 9. Φωνάζει: “Καλώς το αφεντικό απόξω!” 10. Ιδιότυπος όρος επαγγέλματος στο “Λούνα Παρκ”
2. Σύγχρονο διαστημικό επάγγελμα 3. Αρπάζει τη βαλίτσα 4. Διεκδικεί μια ψητή χήνα 7. Επάγγελμα δια της βίας
Σελίδα
14
ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
«Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ»
Σαν σήμερα:
Πάτρα, Τρίτη 19 και Τετάρτη 20 Απριλίου 2016 Παρουσιάζεται το ιστορικό βυζαντινό δράμα «Κασσιανή» του καραγκιοζοπαίχτη Βασίλαρου, στο θέατρο «Αγορά», στην Πάτρα, με διανομή ρόλων και με τη συμμετοχή επτά καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων και τριών γυναικών, στους γυναικείους ρόλους.
Σελίδα
15
“Ο Ντούμπας έχει κέφια” Σκίτσα του Κώστα Ντούμπα ΜΟΡΦΟΝΙΕ Η ΜΥΤΗ ΣΟΥ ΜΕΓΑΛΩΣΕ !!!
ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ;
Η ΣΚΛΗΡΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ!
ΡΕ ΧΑΤΖΑΤΖΑΡΗ, ΤΑ ‘ΜΑΘΕΣ;
ΤΙ ΘΕΛΕΙΣ, ΒΡΕ, ΝΑ ΜΑΘΩ; ΠΩΣ ΤΑ ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΑΥΓΑ, ΤΑ ΒΑΦΩ ΜΕ ΜΑΝΟ!
Σελίδα
16
ΕΙΠΑ ΣΤΟ ΘΕΙΟ ΜΟΥ ΝΑ ’ΡΘΩ, ΒΡΕ ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΝΑ ΚΑΝΩ, ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΟΣΕΣ ΚΑΡΠΑΖΙΕΣ, ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΩ ΣΟΠΡΑΝΟ!
ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ ΜΟΥ! ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!
ΝΑΙ! ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! ΕΜΕΙΣ ΠΟΤΕ ΘΑ ΑΝΑΣΤΗΘΟΥΜΕ ;
Σελίδα
17
ΔΕΝ ΜΕ ΧΩΡΑΕΙ Ο ΤΟΠΟΣ!
Ε, ΚΑΤΣΕ ΣΤΑ ΑΥΓΑ ΣΟΥ!
ΔΙΑ ΠΟΙΟ ΛΟΓΟ ΠΕΤΑΣ ΑΥΓΟΥΛΟΠΟΥΛΑ ;
ΦΤΙΑΧΝΩ ΑΥΓΟΤΑΡΑΧΟ!
Σελίδα
18
ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟ ΦΩΣ ΝΑ ΛΑΜΨΕΙ ΣΤΙΣ ΚΑΡΔΙΕΣ ΜΑΣ... ΆΝΤΕ ΚΑΙ ΚΑΛΑΑΑ... ΤΣΟΥΓΚΡΙΣΜΑΤΑ!!!
Το Δ.Σ. και το Κ.Σ. του Σωματείου μας σας εύχονται
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ
Τους Τούρκους εκδιώξαμε, και τους τυράννους όλους. Ομόνοια πρέπει να ΄χουμε και ψήνεις Πάσχα και διαβόλους! και πάλι όρισε, κι είναι λιγάκι βάρβαρο! Αντίς γι’ αρνάκι στο σουβλί, δες, έβαλα τον γάιδαρο…
Σελίδα
19